Goiberri 166. zenbakia

Goierritarraren eta Otamotzen astekaria

166 zenbakia. 2015eko urriaren 30a

GOI B ERRI

Fantasia eta beldurra Atik Zra Euskal Herriko 26 ekoizlek ‘Euskal Herriaren ABDak’ film kolektiboa osatu dute 10-11

Euskal Herriaren ABDak film kolektiboan parte hartu duten ekoizle goierritarrak.

ARKAITZ APALATEGI

Jokin Murua 3 Iritzia 4-5 Ingurumenari so 6-7 Joxe Azurmendi 8-9 Ta Hik? 12 Lehenengo Kilometroak festa 13 Erori gabe ibiltzeko 14 Sarean 15

02 GOIBERRI

PUBLIZITATEA

GOIBERRI 03

KATE MOTZEAN

ASIER ZALDUA

Jokin Murua Bertsolari gabiriarra

«Beñat Gaztelumendi da Gipuzkoako txapelketa irabazteko nire faboritoa» Asier Zaldua Gabiria Jokin Muruak (Gabiria, 1985) saltzaile lanak egiten ditu bi enpresarentzat. Bertsolaria eta bertsozalea ere bada.

Pelikula bat.

ikusten dena.

Quentin Tarantinoren Django desencadenado.

Amets bat?

Nork irabaziko du Gipuzkoako Bertsolari Txapelketa?

Abesti bat.

Anariren Harriak.

Janari bat.

Jaso duzun oparirik bereziena.

Txipiroiak saltsan.

Gorroto duzuna.

Nire ustez, Beñat Gaztelumendi da faborito nagusia.

Ez naiz oso ameslaria. Orain bizi naizen bezain ondo bizitzearekin konformatzen naiz.

Musika talde bat.

Hertzainak.

Espero ez duzunean jasotzen dituzun detaile txikiak.

Zein zaletasun dituzu?

Edari bat.

Bidegabekeria.

Baratzea, mendia, lagunartea, zinea, irakurtzea...

Ura.

Gabiriako alkatea bazina...

Liburu bat.

Cancion de hielo y fuego. Erabat engantxatuta nago eta seigarren liburua noiz aterako zain naiz. Juego de Tronos telesaila bilduma horretan oinarritu da.

Diruz laguntzen duten erakundeak: Udalak: Altzaga, Arama, Ataun, Beasain, Itsasondo, Lazkao, Olaberria, Urretxu, Zerain, Segura eta Zumarraga

GOI B ERRI

Oporretarako leku bat.

Aurten Indian egon gara. Mundiala izan da. Hurrengo bidaia ezagutzen ez dudan beste edozein tokira egingo dut.

Goierriko txoko bat.

Nire gurasoen etxeko balkoitik

«Lagunartea, zinea, irakurtzea, mendia eta baratzea dira nire zaletasun nagusiak»

Argitaratzailea: Goierriko Hedabideak SL Zuzendaria: Janire Arrondo Kudeatzailea: Aloña Landa Koordinatzailea: Eskeine Legorburu Produkzio arduraduna: Bidera zerbitzuak. Berria Taldea Lege gordailua: SS-1638/2011

Gabirian biziko ez bazina...

Ingurua gustuko badut, edozein tokitan.

Egoitzak: Beasain:

Webgunea:

Oriamendi, 32. 20200.

Posta elektronikoa:

Urretxu:

goiberri@hitza.eus

goiberri.eus

Iparragirre, 11 (Kaletxiki). 20700.

Publizitatea:

Erkuden Muguruza

Diseinua eta banaketa:

Alkateordea izan naiz eta ez da lan erraza. Gabiriako gunea oinezkoentzat izatea gustatuko litzaidake.

Telefonoak: Beasain: 943-16 00 56 Urretxu: 943-72 34 08

607 530 424 – publi@goiberri.eus

Bezero arreta / harpidetzak: 902-82 02 01 – harpidetza@hitza.eus

04 GOIBERRI

IRITZIA

Nekane Gonzalez Itzultzailea

Gaizki egindakoak ra ku r t ze n ari nintzena ezin sinisturik nenbilen. Mahai gaineko kikara bete kafea ere bat-batean hoztu zela iruditu zitzaidan, eta opil egin berria, ezkutuan zeukan hanka parea aterata, korrika ihesi joango zela pentsatu nuen. Tamalez, gosariaren babesik gabe geratzera nindoan.

Hitz bakoitzak, banan-banan irakurrita, bazuen zentzua, baina testuak bere osotasunean ez. Ez, behintzat, niretzat.

Ezin zitekeen hala izan. New Yorken gertatu da. Izeba batek 12 urteko iloba salatu du 8 urte bete zitueneko urtebetetze festan agur beroegia egin, biak lurrera erori eta eskumuturrean min hartu zuelako. 4 urte luze igaro dira harrezkero, eta orain jo du izebak bide judizialera.

Kolpearen ondorioak gogorregiak omen dira, hainbesterako, jan beharrekoak erretilu txiki batean ere ezin baititu eraman.

Eta bizi ere, hirugarren solairuan bizi da, igogailurik gabeko eraikin batean. Eskumuturra-

I

rentzat solairu gehitxo, antza.

Bizitza izugarri zaildu omen dio gertakari hark. 54 urte ditu andreak. Tira... jaio zenetik urte horiek igaro direla esan nahi dut. Ez naiz haren adimena zer adini dagokion neurtzen hasiko, badaezpada ere.

Aho bete hortz ni. Eta are gehiago emakumearen iloba, jakina. Pozez egin omen zion ongietorria izebari, ÂŤmaite zaitut!Âť ozen esanez. Euren arteko harremana ere oso ona dela aitortu dute batak zein besteak, benetan mutil atsegina eta maitekorra izaki. Nerabeak maite du izeba, nonbait; izebak, berriz, maiteago ditu 127.000 dolar, horiek eskatzen baititu kalte-galerengatik. Sentimendu eta balio ukiezinak baino garrantzitsuagoak dira-eta sakela betetzen duten txanpon ukigarri distiratsuak.

Ez naiz ni nork zer eta nola egin behar duen esaten eta epaitzen hasiko. Baina zer egin zuen, bada, mutikoak? Asmo txarrik antzematen al diozue?

Ekidin zitekeen zerbait zen, jakina, baina horrelakoak (bai eta

ÂŤGaizki egindako zenbat ote dago gure inguru honetan?Âť

askoz okerragoak ere) ekartzen ditu halabeharrak, ditxosozko patuak. Ez al zen, bada, istripu madarikatu bat izan? Baina zer begirekin begiratzen zaion, beste zerbaitek eragindakoak izaten dira sarri gauzak. Barkaezinak, salatu beharrekoak.

Mutikoak bere ekintzen erantzule izan behar duela aldarrikatu du emakumeak lotsagabeki. Gaizki jokatu zuela, eta horregatik, ordaintzea tokatzen zaiola.

Gaizki egindako zenbat ote dago gure inguru honetan? Eta horietatik zenbatek ordaindu ote du egindakoagatik? Eta ez preseski maitasun keinuak adierazteagatik, ez besarkatu nahi izateagatik, ez sentimendu gozoak erakusteagatik. Ez, ez...

Politikari lapurrez, enpresaburu ankerrez eta boteredun gupidagabeez ari naiz, besteak beste.

Enpresaburu ezagun batek gazte euskaldunei buruz esandakoak datozkit gogora, bai eta krisialdiaren izenean enpresa munduan egin dituzten sarraskiak, bidegabeki epaitu dituzten pertsona guztiak, hondakinekin egin nahi duten kudeaketa zentzugabea, euskarari eta euskal naziotasunari jarri ohi zaizkion muga zorrotzak, eta azken batean, gure izateko eskubideak, izango bagara, gainditu behar izaten dituen langa garaiak ere. Asko, tamalez.

Non ote daude horiei guztiei jarritako salaketak?

GOIBERRI 05

IRITZIA

Asteko irudia

Josu Maroto

Euskal Herriaren ABDak 26 euskal zuzendarik zuzenduta, beldurra, zientzia fikzioa eta fantasia uztartzen dituzten 26 film laburrez osaturiko filma da Euskal Herriaren ABDak.

Nazio mailako erabakitze eskubidea gurean bolo-bolo dabilen honetan, badirudi Mikel batzuetan ahaztu egiten zaigula egunero dugula erabakitzeko eta bozkatzeko eskubidea, maila pertsonalean bada ere. Izan ere, kontsumitzen dugun produktu edo zerbitzu oro, beraien aldeko bozka moduan ere uler liteke. Edaten dugun Coca-Cola bakoitza, empresa horren aldeko bozka bezala eta erosten dugun alkandora bakoitza, denda horren aldeko bozka. Honek, noski, botere handia ematen digu kontsumitzaileoi, askotan ohartzen ez bagara ere.

Baina dena ez da kontsumismoaren gurpil zoroa elikatzea izango, noski, eta gure aurrezkien tokia aukeratzerakoan ere bozka ematen ari gara era berean. Ez baita gauza bera adibidez, espekulazioa oinarritzat duen nazioarteko banku erraldoi bat, edo etekin ekonomiko gutxiago eman arren, armagintzan inbertitzen ez duela ziur dakigun banku-etiko kooperatiba bat.

Gauzak horrela Mikel, egunero eskuan dugun pertsona mailako bozkaren arma boteretsuaz egiten dugun erabilpen zabarra ikusita, ez dakit benetan nazio mailakoaz zein emaitza espero ditugun. Ez ote garen ari batzuetan, gure ekintzen ardura hartzea ekiditen, etengabe atzeratzen den balizko erabakitze eskubide baten aitzakiatan.

Jon Artolaz

bat eta

Nik ere egin izan dut hori Artola, eta egiten dut oraindik, egunero. Balizko eskubide horren zain, beste hainbat gauzatan konpromisorik ez hartzeko aitzakia aurkitzen dut. Badakit, beraz, zertaz ari zaren‌ Hala ere, terapia egiteko gogo gutxirekin harrapatu nauzu gaurkoan. Hori dela eta, nahiago nuke zure testuaren beste puntu batean jarri arreta. Axola ez bazaizu noski? Kolektiboa eta pertsona, pertsona eta kolektiboa, hain zuzen ere. Aipatzen duzu produktu bat erostean enpresa baten aldeko bozka ematen dugula eta egia da. Hala ere, askotan, gainontzekoetan jartzen dugu bizitza errazari heltzen jarraitzeko aitzakia. Hau da, zer axola zaio nik Coca-Colari nik bere produkturik ez erostea mundu guztiak bere horretan jarraitzen badu? Edo Zaran arroparik ez erostea?

Dendak beteta jarraituko du ziur (eta jarraitzen du. Ez dut Zaran arroparik erosten baina sartzen ez zaidalako). Besteen jarrera epaitzen dugu eta gure ganoragabekeriaren errudun egiten ditugu. Agian honekin amaitzeko ordua da‌ Bihartik aurrera ez dut

bat Mikel Alvarez

Coca-Colarik erosiko! Eta zer demontre! Arroparik ere ez dut erosiko baldintza justuetan egina dela ez badakit! Eta ze hostia! Goizago esnatu eta barazkiak azokan erosiko ditut! Eta‌ Buff Artola, ikaragarrizko pereza sartzen ari zait. Zuek hasi eta abisatu, ondoan izango nauzue eta. Ni Carrefourrera noa erosketak egitera.

06 GOIBERRI

ERREPORTAJEA

Ingurumenari so Garapen Jasangarriari buruzko hezkuntzaz ikastetxeei eta irakasleei aholkularitza emateko ekipamendu publikoak dira Ingurugelak. Legazpiko Brinkola auzoko eskola zaharretan dago Gipuzkoan sortu zen lehena, 1992an.

Iñaki Gurrutxaga Legazpi Unibertsitateaz kanpoko hezkuntza sisteman ingurumen hezkuntza planak eta programak koordinatzen dituzten ekipamenduak dira Ingurugelak, eta Jasangarritasunerako Hezkuntza garatzen laguntzen diete EAE Euskal Autonomia Erkidegoko ikastetxe eta irakasleei.

CEIDA ( Centro de Educacion Didactico Ambiental) izenarekin sortu zen lehena Bilbon 1989an Eusko Jaurlaritzako bi sailen –Hezkuntza eta Ingurumena– ekimenez. Gaur gaurkoz lau daude, erkidegoko hiru

hiriburuetan bana eta Legazpiko Brinkola auzoan bestea.

«Bilbokoa sortu ondoren, Eusko Jaurlaritza ekipamendu hauek zabaltzeko toki bila hasi zen, eta garai hartako Legazpiko alkateak, Prontxio Larrañagak, Brinkolako eskola zeregin horretarako eskaini zuen, eta onartu egin zioten», adierazi du Edurne Huesa ordiziarrak, Brinkolako Ingurugelako aholkularietako batek. 1992. urtea zen.

Gerora sortu ziren Gasteizko eta Donostiako zentroak. Huesak 15 urte daramatza bertan lanean. Denbora horretan, Jo-

Bilbon, Donostian, Gasteizen eta Legazpin daude EAE mailako lau ingurugelak Brinkolako zentroak 91 ikastetxe hartzen ditu bere baitan, eta 67ri zuzeneko arreta ematen die

xan Auzmendi ataundarra izan du lankide –irekieratik aholkulari aritua, eta orain bi urte t’erdi erretiratua–, eta gaur egun Gurutze Laboa pasaitarra.

Goierri, Tolosaldea, Urola Erdia, Urola Kosta eta Debagoiena da Legazpiko Ingurugelaren eragin eremua. «Batez beste, 91 bat ikastetxe izango ditugu, eta zuzenean 67 bati ematen diegu arreta Eskolako Agenda 21aren bidez. Hortik kanpo daudenei ere, laguntza ematen diegu». Aurrerapen teknologikoei esker, Eskolako Agendan dauden zentroei baliabideak es-

GOIBERRI 07

ERREPORTAJEA

gaien prozesua ikastetxean bertan ikasteko modu bat da».

Ikasturte berriko gaiak

kaintzen dizkiete atari digital baten bidez, eta horrek zentroekin komunikazio zuzena izateko aukera ematen die. «Bertara ere joaten gara, eta orain, batez ere, Eskola Baratzako prestakuntza saioekin ari gara».

Baratzak, ikasketa toki Ikerketa, esperimentazioa eta ebaluazioa da Ingurugelen lehen lan-ildoa, eta horretarako jasangarritasunerako ingurumen hezkuntzako programak garatzen dituzte: Eskolako Agenda 21 (kudeaketa, hezkuntza eta partaidetza), Ikerketa proiektuak (Ikastetxe jasangarrien saria. IRAES 21) eta Aldizkako ebaluazio-prozesuak.

Sentsibilizazioa eta informazioa da bigarren ildoa, Irakasleen prestakuntza hirugarrena eta Jasangarritasunerako eta Ingurumen Hezkuntzako Baliabideak (Unitate didaktikoak, Ihitza aldizkaria eta dokumentazioa zentroak) eskaintzea laugarrena.

Eskolako Agenda 21ean parte hartzen duten ikastetxeen

artean abiatutako ikerketa proiektu bati egin dio aipamena Huesak. «Eskola jasangarriaren izendapena lortzeko aurkezten dira zentro batzuk.

Auditoria bat egiten zaie, eta baldintzak betez gero, izendapena hori ematen zaie. Agiri hori dutenek eskola jasangarrien IRAE sarean parte hartzen dute». Eta sentsibilizazio eta informazioari begira, azken bost urteetan bultzatzen ari den EAE mailako ikasleen konferentzia nabarmendu du. «20 bat ikastetxek parte hartzen dute, eta dauzkaten iritziak, proposamenak eta konpromisoak elkarjartzen dituzte».

Eskola baratzena da gaur egun «garrantzia handia» hartzen ari den proiektua, Huesak zehaztu duenez. «Eskola baratzak bultzatzen ditugu ikasketa toki bezala. Irakasle batzuek esan didate ikasleek gero eta gutxiago dakitela nondik datozen jaki horiek. Eta horregatik, lehen beharrezkoak baziren, orain gero eta beharrezkoagoak dira. Ikasleek bizitzeko elika-

Ezkerrean, Legorretako Ugaro herri eskolako ikasleak aurtengo Barazki festan. Eskuinean, Edurne Huesa Ingurugelako aholkularia. UGARO / I.G.

EAEko Eskolako Agenda 21aren lana aitortu du Unescok nescok, Nazio Batuen Hezkuntzarako Erakundeak, jasangarritasun hezkuntzako mundu mailako 25 praktika onenen zerrenda sartu zuen Eusko Jaurlaritzak Ingurugelen bidez sustatutako Eskolako Agenda 21 programa. Unescok gonbidatuta, Japonian izan zen iaz EAEko ordezkaritza bat.

«Horrek esan nahi du errekonozimendu handia duela mundu mailan. Errekonozimendu hori Eskolako Agenda 21ean parte hartzen ari den jende guztiarentzat da, hezkuntza komunitatearentzat eta udalentzat».

U

Horregatik ez da harritzekoa Goierri beheko ikastetxeek Elikadura Jasangarria hartzea Eskolako Agenda 21ean lantzeko gaitzat. Bigarren ikasturtea da.

«Alde batetik aztertuko dugu gure aitona-amonen elikaduratik gurera zer aldaketa egon diren, eta aldaketa horiek hobeak diren edo ez osasunerako eta ingurumenerako». Erleekin eta haziekin dagoen problematika ere jorratuko dute, baita baserriaren egoera ere. «Gero eta baserri gutxiago dago, gero eta elikagai gutxiago ekoizten da, eta horrek dependentzia suposatzen du». Azpeitia-Azkoitian gai bera landuko dute.

Goierri garaian, berriz, Ekonomia Jasangarria hartu dute gaitzat. «Oraintxe ari dira antolatzen, eta irakasleek prestakuntza jaso dute dagoeneko.

Bailarako ekonomiaren berri eman die Uggasak, eta ekonomia jasangarrirako zer norabide hartu beharko lukeen azaldu zaie. Ekonomia herri mailan zer sektoretan dagoen aztertuko dute, eta jasangarritasunaren bidean zer pausu eman ere bai». Tolosaldean Kontsumoa da gaia, Urola-Kostan Ekitatea eta Debagoienan Bizitzeko Herriak, hirigintzari lotuta.

Eskolako Agenda 21a, ordea, ikastetxez harago doa, eta udalerriari berari ere eragiten dio.

Hezkuntza komunitatearen partaidetza du ardatz eta oinarri, eta ikasleen protagonismoa bilatzen du, bai eskolan zein eskolatik kanpo. «Ikasleei mezu zuzenik ez zaie ematen. Ingurumen arazoak era kritiko batean ikertzera bultzatzen zaie, eta Garapen Jasangarriaren arabera baloratzera, haien bizitza pertsonalean, ikastetxean eta herrian aldaketak eragiteko».

Eta hitz-aspertua amaitzeko Afrikako esaera bat ekarri du gogora Huesak: «Haur bat hezteko herri oso bat behar da».

08 GOIBERRI

ELKARRIZKETA

AIMAR MAIZ

Joxe Azurmendi Idazlea

«Ez borondate txarrez, baina gizarte erabat espainolizatua daukagu»

GOIBERRI 09

ELKARRIZKETA

Aimar Maiz Zegama Donostiaren eta Koloniaren (Alemania) artean bizi da Joxe Azurmendi (Zegama, 1941).

Saiakerako Euskadi Literatura Saria eman diote berriki, Historia, arraza, nazioa lanarengatik (Elkar, 2015). Uste ustelak saskitik ateratzen saiatu da berriz.

Zein da Joxe Azurmendi?

Zegamakoa naiz. Bar Manolo zegoen etxean, Arizkorretan jaioa. Baina ez gatoz hortik; ama Kobakoa zen, eta aita —istripu batean hil zen— Astregi baserrikoa. Zegaman, kalean jaio ala baserrian jaio, baserri kulturak agintzen du. Eta Donostian, eta Gipuzkoa guztian, eta Euskadin. Donostian, beraiek besterik uste dute, baina baserri kultura da: auzo kultura, ez dauka beste kulturarik. Gero, burges txiki donostiarren zerbait diren harrokeria.

Alemanian bizi zara urtearen gehienean. Hura bestela da?

Asko aldatzen da. Horregatik konturatzen zara: hauek nola uste dute direla kosmopolitak edo hiriko kultura dutela? Nola edukiko dute bada, atea ireki orduko Euskal Herrian mendi bat daukazu aurrean eta!

Zegamartzat aparte, zertzat daukazu zure burua? Idazle, pentsalari...

Euskararen langiletzat. Puntu.

Beste ezer ez. Ez naiz literatoa, ez naiz filosofoa. Filosofiako irakaslea naiz, eta oso filosofia zalea; literatura zalea ere bai.

Umetan euskalduna nintzen, gero eskolan zigortua eta debekatua zegoen, Arantzazun ere bai, eta gaztelaniatu egin nintzen. Euskara erabat zabartzeraino eta ez egiteraino. 17-18 urteren bueltan, Joseba Intsausti segurarrari esker hasi nintzen berriro deskubritzen: «Aiba, zu euskalduna zara!».

Gogoeta ere euskaraz, kulturaz, herriaz egin izan duzu.

Lan hor egiten dut, batez ere.

Noski, mila gauza ezin dut egin, eta nire ikasketengatik egin nezakeen mundutxoa hori zen. Filosofia, kultura, euskal mun-

duaren gogoeta... Orain, esate baterako, nazioaren ingurukoa.

Ez da bakarrik deskubritu nuela ni neu euskalduna nintzela eta hori debekatuta geneukala; baizik, deskubritu nuen zenbat kultura eta uste faltsu sartu diguten. Orduan, nire bizitzaren parterik handiena desikasten dago: irakatsi ziguten mundua edo propagandatik sartu digutena, desikasten. Eta pixka bat berrikasten, zer izan gaitezkeen. Aitortu dizut dena.

Biluzketa intelektual hori beharrezkoa da?

Geuk pentsatutako mundu berri bat ikasteko. Euskal Herriko egoeratik, euskal arazoak birpentsatuz geuk zer egin dezakegun ikasi behar dugu. Arazo hori belaunaldi bakoitzari planteatzen zaio. Guk eduki dugun borroka ez daukazue zuek. Gu frankismo kumeak gara, erabat. Zuek beste gauza batzuen kontra egin beharko duzue borroka intelektuala.

1970-80ko belaunaldikoek beste hezkuntza eredu bat izan dugu, zuenetik desberdina. Hizkuntza galtzerik ez dugu izan, orokorrean. Gazteek zer daukate, bada, desikasteko?

Ikaragarrizkoa da hemen dagoen inbasio kultural espainola.

Ikaragarrizkoa da. Horretaz konturatzeko, lagungarria da beste kultura batean bizi izatea.

Hemen naturaltzat hartzen den mila gauza, konturatzen zara naturala hemen bakarrik dela, Bidasoa pasatu orduko jada ez duela balio. Alderantziz, ikusten duzu ez dela batere naturala, Estatuak sartzen duen kulturaren inposizioak dira.

Nola sartu digute hori dena?

Estatuaren ahalmena halakoa da, propaganda bidez —irrati, telebista, egunkari...—, ezen ezin zara libratu hortik. Ez da borondate txarragatik, baina gizarte erabat espainolizatua daukagu. Sentitzen dut.

Zure umetan baino gehiago?

Beste modu batera. Gehiago, ez dakit. Egia esan, gure kultura nolabait euskaldunagoa zen,

familietatik etorria. Familiak oraindik tradizioaren barruan zeuden. Frankismoaren presioa erabatekoa zen gizartean, baina familietara askoz gutxiago iristen zen. Baina oraingo inbasioa familietan sartzen da, tresna modernoagoak direnez.

Franco hil ondoren ikaragarri egin da euskararen eta euskal kulturaren alde, baina arriskua ere askoz handiagoa da orain.

Zeren gerta liteke euskaraz hitz egitea, baina espainolez pentsatuz eta kultura espainola transmitituz. Arriskua hor dago.

Herritar xumeak nola nabari dezake jasotzen dituen eraginak ez direla bereak, «naturalak»?

Euskal Herrian badauzkagu abantaila batzuk. Frankismoa jasan duen herriak defentsa batzuk garatu ditu: esaten zaizkion gauza asko ez sinesteko.

Gure artean badago kultura bat boterearekiko eta bere forma guztiekiko kritikoa dena. Pato-

«Euskararen langiletzat daukat nire burua. Puntu.

Ez naiz literatoa, ez filosofoa» «Nire bizitzaren parterik handiena propagandatik sartu digutena desikasten dago» «Ikaragarrizkoa da Euskal Herrian dagoen inbasio kultural espainola, Estatu inposizioa» «Euskal gizartea desegindakoa dela iruditzen zait; negatibotik indar handia daukagu»

logikoa izateraino askotan, zeren gaur jende askok jarrera dauka ordena esan nahi duen guztia negatibotzat jotzeko.

Izugarri arriskutsua da, gizarte bat anulatzeko gauza da halako jarrera bat. Baina bada defentsa bat ere. Ez da aski alternatibak sortzeko, zeren horretarako beste jarrera positibo batzuk garatu beharra dago.

Zeren, azkenean, ukatuz ez da egiten gizarte bat. Ukazioaren kultura handi bat daukagu, gehiegizkoa.

Nola dago euskal gizartea?

Desegindako gizartea iruditzen zait. Negatibotik indar handia daukagu, eta positibotik gutxiago. Adibidez, lehen lana balio inportantea zen; lanaren eta langileen zentzu moral eta etiko indartsua egon da. Uste dut gaur ez dagoela. Lana gaur ez dago baloratuta. Gure aitarengandik gure umeengana asko galdu da kontzientzia hori.

‘Historia, arraza, nazioa’ liburu sarituan nazio etnikoa eta zibikoa bereizten dituen diskurtsoa hankaz gora bota duzu.

Mito bat puskatu nahi izan dut.

Ia haserre idatzitakoa da liburu hori. Guri beti esan digute nazio txikien nazionalismoa guztiz negatiboa dela: sentimentalismo hutsa, irrazionala dela, nazioaren kontzeptu etniko arrazista daukala. Parean, alderantzizko diskurtsoa dago: aberri handia, Espainia, estatua, konstituzioa... Alegia, nazio zibikoa deitzen dena, ontzat emateko. Hori faxismo espainola besterik ez da.

Eta ez dago dikotomiarik?

Dikotomia horrek zer oinarri daukan estudiatu nahi nuen.

Frantziaren eta Alemaniaren arteko 1870eko gerran, frantsesek sortu zuten, Renan-ek eta.

Alemanen kontrako propaganda-doktrina zen, gerra galdu zutenean egina. Espainiak beti Frantzia kopiatzen du, eta Bilbotik eta Donostiatik Madril kopiatzen da. Estatu tresnarik ez duen nazio bat, luzarora desagertzera kondenatuta dago.

10 GOIBERRI

ERREPORTAJEA

Euskal zinearen B aldea Fantasiazko eta beldurrezko zinema oinarri hartuta, «euskal bideogintzaren argazkia» egin nahi izan dute, 26 talde eta egile bilduko dituen filma osatuz; Datorren astean aurkeztuko dute ‘Euskal Harriaren ABDak’ film kolektiboa.

Arkaitz Apalategi Euskal zinema aspaldiko garai gozoenak bizitzen ari da, eta denen ahotan dabiltza Loreak eta Amama bezalako filmak.

Euskal zineak badu beste alde bat, ordea: laburmetraietan eta bideogintzan afizioz jardutzen duten dozenaka zalerena. Horietako batzuk bildu eta egitasmo berri bati ekin diote: beldurrezko eta fantasiazko zinemagintza oinarri hartuta, Euskal Harriaren ABDak film kolektiboa osatu dute. Bertan parte hartu duten egile goierritarrekin izan da GoiBerri.

Proiektuaren ernamuina izan den taldean aritu dira hasieratik Mikel Alvarez eta Jon Artola beasaindarrak. Izan ere, Katiotsak taldearen ingurutik sortu zen ideia. Hasierako asmoa «Ataun of the dead filmaren hirugarren zatia» egin eta hura aurkezteko laburmetrai batzuk egitea bazen ere, elkarrekin bildu zirenean, ideiak beste forma bat hartu zuela azaldu dute.

«Horren inguruan hitz egiteko elkartu ginen, garagardo batzuen inguruan; pilota pixkanaka handitzen joan zen eta bizi propioa hartu zuen». Hala, hasierako asmoa baztertu eta Euskal Herriko jende ezberdinak parte hartuko zuen filme bat egitea erabaki zuten.

Artolaren arabera, «kontua handitzen» joan zen eta «gero eta sare zabalagoa» osatzen hasi ziren. Aurreneko gonbidapenak «proba moduan» egin zituzten, «baina jendearen erreakzioa ikusita pentsatu genuen, zergatik ez dugu egiten euskal bideogintzaren argazki orokor bat?». Hala, laburmetrai egile profesionalak eta bideogile amateurrak bilduko zituen proiektu bati ekin zioten.

Oinarria garbi

Euskal Harriaren ABDan parte hartu duten goierritarrak. A.APALATEGI

Hasieratik garbi izan dituzte proiektuaren oinarriak. «Produkzio osoak euskaraz eta Euskal Herrian egina izan behar zuen, euskal elementuren batean oinarritua, eta genero moduan beldurra, fantasia eta zientzia fikzioa izango zituena». Genero horren zergatiaz galdetuta, «zerbait ezberdina» egin nahi zutela esan du Alvarezek. «Gu euskaldunak gara eta euskaraz bizi gara, baina zenbait gustu edo zaletasunetan ez dugu edukirik euskaraz».

Azken aldian euskaraz zine gehiago egiten bada ere, «orain arte gutxi landu den generoa» dela uste du; hala ere, «asko ematen duen generoa da, askatasun handia ematen du, eta gainera, egiterakoan ere ondo pasa dezakezu». Hala ere,

GOIBERRI 11

ERREPORTAJEA

apaltasunez hartzen dute egitasmoa. «Honek ez du euskal zineman eragiteko inolako anbiziorik, honekin ez dugu zinea aldatuko. Hau harrikara bat da, baina behintzat Victoria Eugeniako aurkezpenera joaten garenean, egindakoarekin gustura eta harro joango gara».

Sekretupean Proiektuaren lehen lantaldea 2014ko ekainean hasi zen biltzen, eta gonbidapenak uztail aldera bidali zituzten. Harrezkero proiektua sekretuan mantentzea lortu dute, eta asko harritu egin ditu horrek. «Galdetu izan digute ea nola den posible urte eta erdian sekretuan mantentzea, baina guretzako erraza izan da, jendeari ezer ez esateko eskatu genion, eta ez dute ezer esan».

Izan ere, gonbidapenetatik hasita, oso ondo zaindu zituzten xehetasun guztiak. Jendeari «txosten sekretu bat» bidali

zioten; «pergamino bat zen, logia ikutu horrekin». Izan ere, detaile bakoitzari «20.000 buelta» eman dizkiote.

Letra bat, labur bat Euskal Harriaren ABDak 26 letra izango ditu, eta horietako bakoitza laburmetrai bat izango da. Eñaut Tolosa beasaindarrari A letra egokitu zitzaion. Filmeko «lehen laburmetraia izatearen erantzukizuna» sentitu zuela azaldu du, eta hasieran, «zerbait handia egiteko beharra» sentitu zuela. «Baserri batean egiteko ideia nuen, eta ekipoarekin joan nintzenean, han hasi ziren, hemen grua bat sartu behar dugu, hor travelling bat... eta pentsatu nuen, baserria erori egin behar da!». Orduan norabidez aldatu eta beste era batera hartzea erabaki zuen: «Zerbait punkiagoa egin eta gozatzea».

Urretxu-Zumarragako KKinzona taldekoak ere gozatu egin

dute esperientziarekin. Laburmetraia «modu horizontal eta autogestionatuan» egiteak espero baino zailtasun gehiago sortu dizkiela aitortu dute, baina «oso gustura» daude emaitzarekin. Jende gehiagok lagundu badie ere, 8-10 lagunen artean egin dute lanik handiena.

Alvarezek eta Artolak ere labur bat egin dute. «Gu zaleak gara, gidoi eta edizio aldetik ondo moldatzen gara, baina errodaje aldetik ez daukagu ideiarik ere». Hala, ondo grabatu zezaketen zerbait egitea pentsatu zuten, eta dokumental faltsuaren aldeko apustua egin zuten. Bidean «asko ikasi» dutela azaldu dute.

Behin grabaketa eta edizio lanak bukatuta, orain lana jendaurrean aurkeztea besterik ez zaie gelditzen. Horretarako, Donostiako Fantasiazko eta Beldurrezko Zinemaren Astea izango dute erakusleiho garrantzitsuena. Izan ere, azaroa-

Datuak

26

Egile. Euskal Herriko zazpi lurraldeetako 26 talde edo zuzendarik egin dituzte filmeko laburmetraiak; horietatik 3 goierritarrak. aurkezpenak: -Azaroak 5: Donostiako Fantasiazko eta Beldurrezko Zinemaren Astean.

-Azaroak 13: Estreinaldi ofiziala.

Euskal Herriko zazpi hiriburuetan batera emango dute filma.

-Azaroak 14: Beasaingo Usurbe antzokian.

ren 5ean Victoria Eugenian eskainiko dute Euskal Harriaren ABD-ak filma. Hilaren 13an, berriz, Euskal Herriko zazpi hiriburuetan batera estreinatuko dute. Handik aurrera, herriz herri ibiliko dira, kultur etxe, gaztetxe, taberna eta bestelako lekuetan beraien lana aurkezten.

12 GOIBERRI

GAZTEAK

Eskualdeko gazteen ahotsa entzuteko gunea Gazteen nahietatik eta beharretatik abiatuta, arazoak, proiektuak, ilusioak, aldarrikapenak eta gogoetak bilduko dituen gunea sortu dute Goierriko gazteek. Ta hik? proiektuaren eraketa fasean murgilduta daude orain.

Erredakzioa Gazteen bozgorailu izateko helburuarekin sortu dute Goierrin Ta Hik? proiektua. Garapen fasean daude oraindik, baina argi dute gunearen izaera zein izan behar den: «Goierriko gazteon zein gazte eragileen deialdiak, arazoak, proiektuak, ilusioak, aldarrikapenak, gogoetak eta bestelakoak zabaltzeko eta nahi bezain beste eztabaidatzeko aukera eskainiko duen gunea».

Gazteen nahietatik eta beharretatik abiatuta, «anitza, irekia, parte hartzailea eta askea» izango da Ta hik? proiektua. Sortze bidean daude orain, udan hasitako bideari jarraipena ematen. Hala jakinarazi du proiektua garatzen ari diren taldeak: «Uda aldera biltzeari eta proiektuaren oinarriak finkatzeari ekin genion. Behin oinarriak adostuta, proiektuaren eratze fasean murgilduta gaude».

Proposamenak jasotzen Prozesu honetan, baina, eskualdeko ahalik eta gazte gehienek parte hartzea nahi

Babeslea

«Anitza, irekia, parte hartzailea eta askea» izango da proiektua gazteen esanetan

dute, denen artean «proiektua konpartitu, definitu eta eraiki» ahal izateko.

Horretarako proposamenak jasotzen aritu dira, bihar, urriak 31, Beasainen egingo duten asanbladan denak eztabaidatzeko. 11:00etan elkartuko dira, Loinazko San Martin plaza azpian.

Ekarpenak, ezinbestean Beasainen egingo duten bilku-

rara joaterik ez duenak, gaztekomunikazioa@gmail.com helbidera bidali ditzake ekarpenak eta proposamenak.

Facebook eta Twitter komunitateetan kontua du Ta hik? proiektuak eta atari horien bidez ere egin ahalko da proiektuaren inguruko jarraipena.

Hala, bai Facebooken eta bai Twitterren proiektuaren berri emateko Ta hik? leloa erabiltzeko eskaera egin dute.

GOIBERRI 13

GARAI BATEAN

Ixabel Olano 1977an Beasainen egin zen Kilometroak festan, ondoan ahizpa eta aurrean semea duela. JOSETXO ZUFIAURRE

Lehenengo Kilometroak festa

Loinaz Agirre Beasain Josetxo Zufiaurre beasaindarrak Irakaskuntza Beasainen liburua kaleratu berri du. Beasaingo Ikastolaren sortzaileetako bat izan zenez, ikastolari buruz liburua idaztea pentsatu bazuen ere, azkenean, Beasaingo irakaskuntza osoa aztertu eta jaso du.

Dena den, Ikastolak eta Ixabel Olanok tarte berezia har-

tzen du liburuan. Beasaingo Ikastolako lehenengo andere単oa izan zen Olano. Argazkian, Alkartasuna Lizeoak antolatuta 1977ko urriaren 16an ospatu zen Kilometroak jaian kilometroak egiten ikus daiteke Ixabel, Milagros ahizparen ondoan, semea aurrean duela. 2001ean ere berriz egin zen Kilometroak festa Beasainen, Andramendi ikastolak antolatuta.

14 GOIBERRI

MOTZEAN

Erori gabe ibiltzeko Etxe barruan eta etxetik kanpo adinekoek izaten dituzten erorikoak prebenitzeko aholkuak eman dituzte adituek Beasainen. Etxe barruan bertan hartu behar dira neurriak, eroriko gehienak etxean gertatzen dira eta.

Loinaz Agirre Beasain Datuek diotenez, adineko pertsonak, urtean behin edo gehiagotan erori egiten dira.

Horrek, segurtasun eza eragiten du eta etxean geratzeko arriskua ekar dezake. Eroriko batek, gainera, ondorio larriak izan ditzake.

Dena den, adineko pertsonek etxean nahiz kalean izaten dituzten eroriko asko ekidin daitezke, neurri erraz batzuk kontuan hartuz gero. Beasaingo hitzaldian hainbat aholku eman zituzten adituek erorikoak saihesteko.

Kontuan izan behar da eroriko gehienak etxean gertatzen direla, eta norberaren etxea behar berrietara egokitzea da neurrietako bat. Aldaketa txiki batzuk eginda, prebenitu daitezke eroriko gehienak. Zenbait etxeko lan eserita ere egin daitezkeela jabetzea garrantzitsua da. Ez da komeni aulkiak erabiltzea altueretara igotzeko, eta enkarguak egiterakoan hobea da orgatxoa erabiltzea.

Horrekin batera, ezinbeste-

koa da ikusmen eta entzumen ona edukitzea, segurtasunez ibiltzeko etxean eta kalean.

Ikusmen eta entzumen azterketak aldiro egitea komeni da.

Oinetako egokiak Oinak zaintzeak eta oinetako egokiak erabiltzeak asko laguntzen du oinez ibiltzerakoan, egonkortasunari eta orekari eusteko. Horregatik, oinetakoak erosterakoan kontuan hartu behar da zapata-orkoia eta oinaren forma. Oinetako trinkoak erabili behar dira, oinari ondo eusten diotenak, barrualde sendoarekin eta zola irristagaitz baina malguekin. Etxean saiatu ez ibiltzen galtzerdi hutsean edo oinutsik; eta ez erabili oinetako atze irekirik edo orpoan sendogarririk ez duenik.

Medikuarengana joan Erorikoren bat gertatzen denean, medikuarengana joatea komeni da, gertatutakoa kontatzeko eta zergatik gertatu den aztertu ondoren, berriro gerta ez dadin.

Etxe barruko aholkuak Etxe barruan gertatzen dira erorikorik gehienak. Hona hemen zenbait aholku. sukaldean.

Eduki sukaldeko tresnak eskura eta ordenatuta. Ez gainkargatu entxufeak. Zorua lehor eta garbi eduki. bainugelan.

Bainuontziaren ordez dutxa jarri.

Heltzeko barrak jartzea ere komenigarria da. Alfonbra irristagaitza jarri dutxa barruan eta kanpoan.

Altxa komunaren altuera, eta eusteko barrak jarri.

Logelan eta egongelan.

Erraz mugitzen uzteko moduan jarri altzariak; kendu pasoa galerazten duten altzariak eta trasteak. Oheak zorutik 45-50 zentrimetrora egon behar du. Kendu alfonbrak, edo sistema irristagaitzekin lotuta eduki.

Argia.

Argia egoki erabili behar da, txoko guztietara iritsi dadila, baina dirdira handiegirik gabe. Gauerako argi pilotuak jarri korridoreko entxufeetan. Eskailerak dauden kasuetan ondo argiztatu.

GOIBERRI 15

INTERNET

saretik Klik

Euskal Herriko festa guztiak saren bilduta Asteburuan edo asteko edozein egun buruzuritan festarako gogoa duzula, baina zer non egongo den ez dakizula? Ba orain sakelakoan, ordenagailuan edo tabletean Euskal Herriko jai guztien zerrenda izango duzu eskura, nahi duzunean nahi duzun tokira joateko.

Euskal jaizaleen ataria sortu dute, urte osoan zehar modu desinteresatuan herrietako eta auzoetako jaiak antolatzen dituzuenon ataria. Bi modutara egin liteke bilaketa webgunean: jaiak non dauden bilatuta, edo noiz diren galdetuta. Mapa edo egutegi baten bidez adierazten dira festak, Euskal Herriko zazpi probintzietakoak.

Komunitate irekia da, eta jendeak bere ekarpena egiteko deia egin dute webguneen sortzaileek,tokian tokiko festen eta jaien berri webgunean emanez.

Topajai.eus

Sarean ikusia

Klik

BERRIA egunkaria sakelakoan irakurri daiteke ostiralero

Blogari zientziazaleak

Berria Astekaria aplikazioa sortu du BERRIA egunkariak, asteko artikulu hautatuak sakelakoetan eta tabletetan eskaintzeko.

Google Play eta Appeleren App Store dendetan eskura daiteke aplikazioa doan, eta ostiral goizero asteko albiste esanguratsuenak jaso daitezke.

Aplikazioa eskuratzen duenak astean zehar argitaratu diren artikuluen aukeraketa berri bat sarean dela jakinarazten duen push oharra jasoko du sakelakoan edo tabletean, nahi duenean diseinu erakargarri eta moderno batekin, era errazean irakurri ahal izateko. Albisteen aukeraketa BERRIAko editoreek egingo dute eta astero 12 eta 20 albiste inguruko bilduma zabalduko dute: iritzi artikuluak, analisiak, elkarrizketak, kronikak edo erreportajeak.

Albisteak sare sozialetan elkarbanatu ahalko dira eta irudiak eta bideoak ere ikusi ahalko dira aplikazioaren bidez.

Berria Astekaria aplikazioa

Zientzia.eus atariak beste atal bat du orain egun batzuetatik hona, blogari zientziazaleen edukiak plazaratzeko gunea izango dena. Zientziazale euskaldunen komunitatea indartu nahi dutelako gehitu diote blogen atala webguneari, eta bide batez, zientzia edukiak bilatzen dituztenei eskaintza osoago bat emateko. zientzia.eus

Change.org euskaraz Zerbait aldatzeko asmoz sinadurak biltzen dituen Change.org atariak 14 hizkuntzatan eskaintzen du zerbitzua, baina ez euskaraz. Hori aldatzeko kanpaina egiten ari dira, webgunea euskaratzeko eskatuz. Euskaratze hori profesional edo kolaboratzaile bidez egitea proposatu dute. euskaragara.net