Goiberri 181. zenbakia

Goierritarraren eta Otamotzen astekaria

181. zenbakia. 2016ko otsailaren 26a

GOI B ERRI Tunelaren barrenean argi bila AHTaren obra zibila ia bukatuta, 2018a da hurrengo mugarria 8-11

Arantxa Arza 3 Iritzia 4-5 Nerabeak eta sexua 6 Efren Nicolau 7 Eneko Goiburu 12-13 Bisurtea, eguzki urtea eta egutegia bat etortzeko 14-15 Bi rallyesprint martxoan 17 Garai batean: Aizalekuko gurutzea 18 Ezkio-Itsasoko udalerria alderik alde zeharkatzen du AHT Abiadura Handiko Trenaren trazatuak. GOTZON ARANBURU

02 GOIBERRI

PUBLIZITATEA

GOIBERRI 03

KATE MOTZEAN

Arantxa Arza Irrati esataria

«Gogoz kontra elkarrizketak egitea benetan tristea eta zaila da» Mikel Albisu Altzaga Euskal Filologia bukatu orduko, 1991. urtean, hasi zen Arantxa Arza (Itsasondo, 1968) Euskadi Irratian lanean. Azken 18 urteetan asteburuetan aritzen da.

te hura izan nuen.

Ze zaila! Bat? Barazkiek ez naute sekula aspertzen.

Nor elkarrizketatuko zenuke?

Istorio interesgarriak izan eta kontatu nahi dituen edonor.

Gogoz kontra elkarrizketak egitea benetan tristea eta zaila da.

Edari bat.

Zein alde on eta zein alde txar ditu asteburuetan lan egiteak?

Zaletasun bat.

Zeri diozu beldurra?

Yoga.

Lan-erritmoa lasaiagoa da, lan giroa ere bai, eta asteko lehen hiru egunak jai ditut. Baina, asteburuetan planak egitea zaila da oso, beti olatuaren kontra ibili beharra bezala.

Pelikula bat.

Loreak.

Liburu bat.

Osasuna galtzeari, maite ditudanak galtzeari, edozein motatako indarkeriari...

Goierriko txoko bat.

Irati Jimenezen Nora ez dakizun hori.

Herriko alkate bazina...

Zein izan da egin duzun elkarrizketarik bereziena?

Springsteen, beti ondo sartzen zait.

Xabier Leterekin bi ordutik gora aritu nintzen. Hura hizketan entzutea plazerra zen, eta nik zor-

Abesti bat.

Musika talde bat.

Txuma Murugarrenen Bidean.

Janari bat.

Lanbrusko fresko-freskoa.

Oporretarako leku bat.

Australia ezagutuko nuke.

Urkia, sustraiak han ditut.

«Xabier Lete hizketan entzutea plazera zen, eta nik zorte hura izan nuen»

Langintza zaila da, epaile asko beti zelatan, eta ondo eginda ere gutxi baloratua.

Altzagan biziko ez bazina?

Itsasertzeko herri ez turistiko batean.

MIKEL ALBISU Diruz laguntzen duten erakundeak: Udalak: Altzaga, Arama, Ataun, Beasain, Itsasondo, Lazkao, Olaberria, Urretxu, Zerain, Segura eta Zumarraga

GOI B ERRI

Argitaratzailea: Goierriko Hedabideak SL Zuzendaria: Iñaki Gurrutxaga Kudeatzailea: Ione Berasategi Koordinatzailea: Tere Madinabeitia

Diseinua eta banaketa: Bidera zerbitzuak. Berria Taldea Lege gordailua: SS-1638/2011

Egoitzak: Beasain:

Webgunea:

Oriamendi, 32. 20200.

Posta elektronikoa:

goiberri.eus

Urretxu:

goiberri@hitza.eus

Iparragirre, 11 (Kaletxiki). 20700.

Publizitatea:

Telefonoak: Beasain: 943-16 00 56 Urretxu: 943-72 34 08

Bezero arreta / harpidetzak:

607 530 424 – publi@goiberri.eus 902-82 02 01 – harpidetza@hitza.eus

04 GOIBERRI

IRITZIA

Joseba Imaz Ganzarain Kazetaria

Ongi etorri, Mr. Tupper

ogoratuko duzue, orain dela urte batzuk, makina bat aldiz entzun behar izan genuen mantra hura. Orduan inor gutxik imajinatzen zuen zenbaterainoko sakona, gogorra, kupidagabea azken finean, izango zen ekonomia-krisia. Agintari eta aditu askori entzun genien gainbehera hura «abagune» bat zela. Oportunitate baten gisara hartu behar genuela. Gauzak modu berri eta eraginkorrago batean egiten hasteko parada zela, alegia.

Denborak erakutsi digu, herritarren gehiengo batentzat behinik behin, ez dagoela aukera positiborik gisa honetako jazoera batean. Eta oportunitateak, izatekotan, ez direla beste garai batzuetan baino ugariagoak. Galde egin diezaiotela lana galdu duen gizasemeari, bere soldata ia erdiraino murrizten ikusi duen andreari edo hipoteka ordaindu ezinda kalean geratu den familiari. Ez aukera eta ez ezer, bidegabea izan da –agian halaxe da definizioz– ekonomia krisia.

Oraindik gainetik kendu ezinik gabiltzan egoera honek, baina, utzi du irakaspen interesgarririk gure artean. Itxura denez, benetan merezi duten gauzei garrantzia ematearen

G

balioaz jabetu gara. Lagunartean eta senideekin pasatzen ditugun momentuekin gozatzen ikasi dugu. Atsedena eta lasaitasunak duten balioa aitortzen. Gehien sufritzen dutenekiko elkartasuna ere gure egunerokoan txertatu dugu berriro, jarrera estetiko gisa bada ere. Garraio publikoa gehiago erabiltzen dugu eta autoa konpartitzeko ohitura handiagoa dugu, baita ere.

Lista horretan jarriko nuke azkenaldian gure lagun bilakatu den objektu bat. Itxuraz batere esanahirik gabea. Plastikozko objektu ziztrin bat iruditu arren, krisiak berekin ekarri duen ohitura aldaketaren sinboloa. Gure elikaduraren eta poltsikoaren aliatu garrantzitsua.

Honezkero konturatuko zineten Tupperwarea dela polimerozko adiskide hori. Bezperan prestatutako bazkaria lanera eramateko erabiltzen dugun fiambreraz –hala esaten zitzaion lehenago, hainbeste glamourrik gabe bada ere– ari naiz. Bateko lentejak, makarroiak, barazkiak edo dena delakoak lantokira eramateko erabiltzen ditugun ontziez.

«Zer ekarri duzun gaur bazkaltzeko?», galderarekin hasten da eguneroko tupper-chef lehiaketa, lantoki askotako

«Plastikoz eginiko objektu ziztrin bat iruditu arren, krisiak berekin ekarri duen ohitura aldaketaren sinboloa da tupperwarea»

jangeletan. Batez ere lankideren batek plater berritzaile edo zaporetsuren bat ekartzen duenean eta haren usaina janleku osoan –bulego osoan ez bada– zabaltzen denean.

Gutxik dakite hala ere Tupperware-a (erregistratutako marka) izena ontzi famatu horien asmatzailearen abizenetik datorrela. Estatubatuar batek, Earl Silas Tupper-ek sortu omen zuen 1938an Tupperware Plastics Company eta, handik hamar bat urtera, «katilu harrigarria» izeneko ontzi bat merkaturatu zuen. Izugarrizko arrakasta izan zuen produktu harekin; otordua lanera eramateko tresna ezin hobea aurkitu zuen. Tupper jaunaren patentea desagertu zenean, 1984an, ontzi mota hau are eta gehiago zabaldu zen.

Ohitura osasungarria, inondik ere, egunero jatetxe batean bazkaldu beharrean, norbera bere elikaduraz arduratu eta, txintxo-txintxo, tupperrean otordua hartuta jangelara joatea. Jatetxeetan, berriz, gero eta jende gehiago ikusten dut, baita ere, bukatu ezinda platerean geratu diren janari hondarrak tupperrean etxera eramaten. Elikaduraren balioaz –ekonomikoaz eta osasunarekin duen loturaz– jabetzen ari garen seinale. Mr. Tupperri esker.

GOIBERRI 05

IRITZIA

Josu Maroto

Asteko irudia

Umberto Eco Pasa den astean zendu zen Idazle handi bati omenalditxoa, Kontuz orriak pasatzerakoan...

Bateko eta besteko iruzkinek topo egiten duten txoko honetan iritzi emaile aritzeko eskatu digute. Asmatuko ote dugu? Tranpolinetik salto egin aurretik sentitzen den bertigo txikia izan nuen lehen aldiz iritzi zutabe bat idatzi nuenean, baita orain ere. Ona dela uste dut, hitzek izan dezaketen eraginak sortzen duen errespetuaren seinale. Eta zergatik ez, gure lanbideak (afizio ere bada) pasiotik ere zerbait baduelako. Aurkezpenetan hasi garen estreinaldi honetan eta karaktereak zenbatzen hasita, gai bati heldu eta mamia ateratzeko espazio gutxi gelditzen zaigu. Izango dugu aukera, bai Zumarraga zein Legazpira begiratzen badugu, baita begirada zertxobait zabaldu eta Gasteiz edo Iruñea aldera so jarrita.

Zer esanik ez, mundua katramilatuta dagoen honetan, arreta planetako beste edozein txokotan ipinita. Baina erronkak mahai gainean jartzen hasita, abentura honetan zuhur eta zintzo aritu nahi nuke. Teklatu aurrean jartzean askotan izaten baita arrazoi absolutuaren bila aritzeko tentazioa, koherentziaren izenean egia boro-

biltzat dugun hori gainerakoek ere bere egin dezaten saiatuz. Errealitatea ordea, aldakorra izateaz gain, itxuraz ikusten dena baina konplikatuagoa da. Horrexegatik, aberasgarria ere bada errealitate horren irakurketa ezberdinak egitea. Izan ere, David Fernandez CUPeko kideak lankide bati esan zion moduan, «koherentzia inoiz erabat tapatzen ez zaituen manta bat da».

tzun

Iraia Oiarzabal

bat eta

Hala da, Iraia, lerro hauekin estreinatzen gara GoiBerrin eta maskara kentzen dugu gure bizilagunen aurrean. Ondo ezagutzen dut aipatzen duzun bertigo txiki hori. Egia esan, ez da hain txikia.

Lehenengo artikulua sinatu behar izan nuenean panikoa sartu zitzaidan, horror vacui izugarria. Dena zen txuria; orrialdea eta nire burua. Pixkanaka joan nintzen praktika hartzen, erreportajeak hona, elkarrizketak hara. Non gelditu da Haztegi ikastolako neska lotsati hura?, jendaurrean hitz bat esan behar zuenean gorritzen zen hura? Egun batean, lanean gure iritzia emateko espazio bat utziko zigutela iragarri ziguten, argazki eta guzti. Berriro ere panikoa. Iritzia ematea errazagoa da letren anonimotasunaren atzean.

Eta aitortuko dizut orain ere sentsazio berbera sentitzen ari naizela. Ba al dago etxekoen aurrean biluztea baino gauza zailagorik?

Imaginatzen ditut legazpiarrak, goierritarrak, nire lagunak testu hau irakurtzen eta pentsatzen «ze xelebrea, Nagok ez du horrela hitz egiten». Eta arrazoi osoa izango lukete, letren bidez nire barre-

bat

Aupa, hi!; tulun-tulun!,

Nagore Belastegi

nek hitz egiten baitute. Azken finean lotsati hutsa izaten jarraitzen dut. Edonola dela ere, gozada bat da, azkenean, bertatik bertakoentzat idazteko aukera izatea. Katramilatuta dagoen mundu hau txukuntzea ez da gure lana, baina saiatu gaitezen elkarrekin inguratzen gaituena hobeto ulertzen. Irakurle hori, ez zaitez gurekin gogorregia izan, mesedez.

06 GOIBERRI

GAZTEAK

Albiste honekin zerikusirik ez duten neskak eta mutilak, Urretxu eta Zumarragako udalen Gazte Bidean lokalean. ASIER ZALDUA

Zer iritzi dute nerabeek sexuaz eta maitasunaz?

Asier Zaldua Urretxu Medicus Mundik gazteek maitasunari buruz duten iritzia ikertu du, Farapiren eta EHUren laguntzarekin. Helburua 13 eta 18 urte bitartekok maitasunari buruz duten iritzia jasotzea zen, maitasunaren eta sexuaren inguruan dituzten itxaropenek beraien harremanetan ze eragin duten jakiteko. Gainera, sexua eta ugalketa osasunerako

Babeslea

kaltegarriak izan daitezkeen eta indarkeria eragin dezaketen jarrerak detektatu nahi zituzten. Ikerketa egiteko Gipuzkoa osoko nerabeekin elkartu dira.

Tartean, Legazpiko neska talde batekin.

Zortzi ondorio atera dituzte.

Lehena, gazteek bikotea edukitzea beharrezko ikusten dutela.

Osoki garatzeko beste pertsona bat ondoan behar dela uste

dute eta bakarrik bizitzea porrotzat hartzen dute. Bikoterik ez izatea bakardadearekin eta zoramenarekin lotzen dute, batez ere nesken kasuan.

Maitasuna eta indarkeria Bestalde, maitasuna eta indarkeria banaezinak direla uste dute askok. Batzuek borrokaldirik gabe ez dagoela maitasunik uste dute. Ikerlariek jelosiarekin eta bikotea kontrolatzeko ekintzekin bukatu beharra dagoela diote. Horrekin lotuta, teknologia berriak medio, bikoteak egun guztian komunikatuta daude. Neska askok beti bikotearen eskura egon behar direla uste dute.

Berdintasunaren alde dau-

de, baina maitasun kontuan desberdintasuna legitimatzen dute.

Bestalde, gazteenek batez ere, homosexualitatea arbuiatzen dute. Gainera, neskek batez ere, beraien gorputza desiorako eta kontsumorako objektu bat izatea onartzen dute. Sexualitateari dagokionez, mutilen nahiei men egiteko joera dutela ikusi dute.

Bukatzeko, genero indarkeriaren aurka daude, baina beraien errealitatetik aparte ikusten dute, eta ez dute uste sekula pairatu dezaketenik. Baina talde gehienetan kontrol eta jazarpen egoerak pairatu izana onartu dute. Lan asko dago oraindik egiteko, beraz.

GOIBERRI 07

MOTZEAN

Makrobiotika hizpide Efren Nicolau kataluniarrak sukaldaritza eta filosofia makrobiotikoari buruzko hitzaldia emango du martxoaren 3an, 19:00etan, Ordiziako D’elikatuz zentroan. Nicolau egungo sukaldari makrobiotiko onenen artean dago.

Asier Zaldua Ordizia Nicolauren familia aitzindaria izan zen makrobiotikaren hedapenean, Herrialde Katalanetan. Hala, bai bera eta bai bere anaia-arrebak jaio aurretik makrobiotikoak direla esan daiteke. Izan ere, beraien gurasoek makrobiotikoak ziren beraiek jaio zirenerako.

Berak duela 10 bat urte ekin zion sukaldaritza eta filosofia mota hau ezagutzera emateari.

Hitzaldien eta idatzi duen liburuaren bidez (Los orígenes de mi cocina. La macrobiótica ) bere esperientzia jendearen zerbitzura jarri nahi du eta pertsonen osasuna eta zoriontasuna bultzatu.

Makrobiotika zaleek oso argi dituzte elikatzeko modu horren onurak. «Makrobiotika naturaren legea jarraituz jatea eta edatea da, beti inguruari eta norberaren konstituzioari egokituz. Printzipio hau ulertzeko eta aplikatzeko egiten duzun bideak osasunera, zoriontasunera, askatasunera eta justiziara zaramatza. Geroz eta jende

gehiago dator honekin bat eta geroz eta nabariagoa da elikadura naturala gizakiarentzat oso ona dela».

Sukaldaritza hau duela urte asko sortu zen, sendatzeko metodo bat bezala. «Gaixo ez bazaude, makrobiotikan elikatzeko modu natural eta prebentibo bat aurkituko duzu.

Gozoa eta, batez ere, bizitza modu sakonagoan ulertzeko balio duena».

Hitzaldi hau Goierriko Baratza produktu ekologikoen dendakoek antolatu dute. «Efrem [Nikolau] Ordiziako neska batekin dabil eta horregatik ekarri dugu. Oso liburu ona idatzi du.

Geroz eta makrobiotika zale gehiago etortzen dira gure dendara: batzuk filosofia hori gustuko dutelako eta beste batzuk osasunagatik», aipatu du Goierriko Baratza dendako Francisco Javier Masid Txiskuk.

Makrobiotikaren jarraitzaileek jaten dituzten elikagaiak, Urretxuko Txilarra dendan. A.Z.

08 GOIBERRI

ASTEKO GAIA

AHTaren argi-ilunak Ia %100ean amaituta daude Goierrin azpiegitura lanak; guztira 578 milioi euroko kostua izan dute lan horiek.

Josune Zarandona Goierri Abiadura Handiko Trenaren lanak motel, baina ia etenik gabe doaz aurrera Goierrin. Hasieran izandako oihartzuna apalduz joan da azken urteetan, ia isiltzeraino. Berririk apenas argitaratu da medioetan, Euskal Herrian inoiz egin den azpiegitura handienaren kontrako aldarriak eta ekintzak baretuz joan dira, baina trenak bere bidea egiten jarraitu du, ia isilean.

Eusko Jaurlaritzak AHTaren lanak hasitzat eman zituen Goierrin 2008ko apirilean. Itsasondo-Beasain zatia izan zen egiten hasi ziren aurrena. EzkioItsason amaitutzat eman dituzte lanak 2015eko abendua-

ren 31n, eta trena 2019rako martxan izango dela nabarmendu dute agintariek. Baina oraindik asko dago egiteko.

Azpiegitura edo plataforma lanak izan dira egin dituzten lehenengoak, eta tunelak, biaduktuak eta aire zabaleko lurberdinketak egiteko baliatu dituzte. Eusko Jaurlaritzaren menpeko Euskal Trenbide Sarea (ETS) sozietate publikoak egin ditu orain arteko lanak Goierrin eta Gipuzkoan. «Goierrin lanak %100ean amaituta daude Ezkio-Beasain, Beasain ekialdea, Beasain mendebaldea eta Ordizia-Itsasondo zatietan», Gorka Eraña ETSko komunikazio zuzendariak esan-

Azpiegitura lan gehienak amaituta daude dagoeneko Goierrin rdizia-Itsasondo eremuko lanak izan ziren Goierrin egiten hasi ziren lehenak, eta 2012ko otsailean amaitu zituzten.

Beasain ekialdeko lanak urte bereko urtarrilaren 21ean amaitu zituzten. Beasain Ezkio-Itsasorekin lotzen duen zatiko lanak 2010eko abenduan hasi zituzten, eta 2012ko irailean tunelaren zulaketa lanak amaitu zituzten.

Ezkio-Itsasotik Antzuolara bitarteko lanak 2011ko otsailaren 3an hasi zituzten. Goierri mailan konplexutasun handieneko lanak izan ziren. Ia zazpi kilometro luze da eta bi zatitan banatuta egin ziren lanak. Urretxu-Antzuola zatia batetik, eta Zumarraga eta EzkioItsaso artekoa, bestetik. Azken horretan, AHTaren lanetan egongo den tunel luzeena (5,3 km) eraiki zuten. Iazko abuztuan tuneleko lanak gelditu zituzten, jaurlaritza ordainketetan atzeratu zela eta.

O

dakoaren arabera. Lanak oso aurreratuta daude Goierriko gainontzeko eremuetan ere: Antzuola-Ezkio ekialdean %86an, Antzuola-Ezkio mendebaldean %80an eta Ezkion %99an.

Aipatutako eremuetan egindako lanek «578,53 milioi euroko kostua izan dute», Erañak argitu duenez, aurreikusitakoa baino 80,53 milioi euro gehiago. Iturri beraren arabera, guztira 470 lursail desjabetu dituzte Goierrin, horietatik 111 EzkioItsason. Obra erraldoi horrek izan duen eragina ulertzeko, esanguratsua da ondoko datua ere: Bergara eta Astigarraga artean egindako lanetan 31.700.000 metro kubiko lur mugitu dituzte.

Superestruktura lanak Azpiegitura lanik handienak amaituta, superestruktura lanak egitea gelditzen da orain.

Horien barruan eraikiko dira trenarentzako bideak, elektrifikazioa, segurtasuna, seinaleztapena eta komunikazioak. Lan horiek Espainiako Sustapen Ministerioren menpeko ADIFen –tren azpiegituren administraziorako enpresa erakunde publikoa– eskumenekoak dira. Ezer gutxi jakin da orain arte lan horien gainean, baina 2018an has daitezkeela uste du ETSk. Ez dira, dena den, superestrukturakoak egiteko dauden lan bakarrak. Ezkio-Itsasoko geltokiaren lanak ere hasteko daude, medioren batean lan horiek amaituta daudela argi-

GOIBERRI 09

ASTEKO GAIA

Abiadura Handiko Trenak muga fisiko handia sortu du Ezkio-Itsason. Irudiaren erdian geltokia hartuko duen eremua ikus daiteke. GOTZON ARANBURU

taratu bada ere. Lan horiek «Espainiako Ministerioarekin adostuta dagoen akordioaren baitakoak dira, baina aipatutako akordioan aldaketarik egin gabe Jaurlaritzak ezin du proiektua idatzi, ezta lanak lehiaketara atera ere». Egin beharreko izapideak «arin» eginez gero, «2017ko lehenengo hiruhilekoan» lanak egiten hasteko moduan izango direla adierazi du ETSk.

Nafarroako lotunea

«Goierrin orain arte egin diren lanek 578,53 milioi euroko kostua izan dute» Gorka Eraña

ETSko Komunikazio saila

«640 milioi euro bideratuko dituzte 2016an AHTren lanak finantzatzeko» Amagoia Eskudero AHT Gelditu! Elkarlana

«Aire librean bi kilometroko plataforma bat egiteko leku bakarra da Ezkio» Garikoitz Aiesta

Ezkio-Itsasoko alkatea

Gipuzkoa eta Nafarroa batuko ditu, besteak beste, AHTak, baina oraindik erabakitzeko dago lotunea nondik norakoa izango den. Gaur-gaurkoz lau aukera daude mahai gainean, eta Espainiako Sustapen Ministerioa horien gaineko ingurumen txostena gauzatzen ari da. Lau aukerek Nafarroako Zuasti herria dute helmuga. Lehenak Zuasti eta Tolosa batuko lituzke eta Aralar mendilerroa zeharkatuko luke tunel handi baten bitartez. Bigarrenak Zuasti Beasainekin lotuko luke, kasu honetan ere Aralar mendilerroa zeharkatuko luke trenak, Lizarrustitik gertu. Hirugarrenak Ezkio-Itsasorekin egingo luke lotura, Altzanikoa mendiak zeharkatuz. Laugarrenak eta azkenak Zuasti eta Gasteiz batuko lituzke. Egun RENFEk duen trenbidea baliatuz, abiadura handiko trenarentzat hirugarren karril bat eraikitzea aurreikusten da, Sakana mutur batetik bestera zeharkatuko lukeena.

Lotuneak eztabaida ugari sortu ditu. Eusko Jaurlaritza, esaterako, Ezkio-Itsasokoaren aldekoa da, «Kantabriara eta Mediterraneo aldera joateko, gaitasuna eta denborari dagokionean, zerbitzu egokienak» ematen dituelako. AHT Gelditu! Elkarlanak, aldiz, «astakeriatzat» jo ditu lau alternatibak.

Amagoia Eskudero kideak adierazitakoaren arabera, «aukera guztietan xahutu beharreko diru kantitateak basatiak

10 GOIBERRI

ASTEKO GAIA

dira». Bat aukeratzekotan «hirugarren karrilaren aldeko apustua» egingo lukeela aipatu du, nahiz eta, horrek ere «gainkostuak eta txikizioak ekarriko» dituela nabarmendu.

2016ari begira, Espainiako Ministerioak eta Eusko Jaurlaritzak «640 milioi euro xahutuko» dituztela salatu du, aurten «ingurumenera zuzendutako aurrekontuetatik %52 AHTren obretara bideratuko» dituztela esatearekin bat. 2019an AHTa martxan ikustea ez dela posible izango uste du Eskuderok, aurreikuspenak ez baitira «errealak». Hiriburuetarako sarbideak zehazteko proiektuak, adibidez, «oraindik idatzi gabe» daude. «Ez dakite lan horiek zeinek ordaindu beharko dituen, Jaurlaritzak ala Espainiako Gobernuak». Eraikuntza lanak iraun duten bitartean ere «argi» ikusi da hori. «Aldaketak egin dituzte lanean ari izan diren bitartean, eta horrek kostuak areagotu ditu».

Ezkio-Itsaso mugarri Abiadura Handiko Trenaren lanek Goierrin izan duten talka eztabaida ezina da gaur egun.

Baina nonbait eraginik izan badu, Ezkio-Itsason izan da.

AHTaren obra erraldoian EzkioItsaso «estrategikoa» izan da, Garikoitz Aiesta alkatearen iritziz: «Orografia aldetik, Gipuzkoa osoan, aire librean bi kilometro luzeko plataforma bat egiteko leku bakarra da».

2010ean hasi ziren obrak Ezkion, eta lanik potoloenak

2014rako amaitu bazituzten ere, «2015eko abenduaren 31n eman dituzte ofizialki amaitutzat». Dena den, Ezkio-Itsasoko geltokia amaitu gabe dago oraindik. «Plataforma eginda dago, hormigoi lana eta lur mugimenduak. Horrez gain, ez dago beste ezer eginda». Geltokiko lanak ADIFen eskumenekoak dira, eta «plataforma eta superestruktura lanetatik aparte» egin behar dira. Pertsonentzako izango dela aurreikusten da Sustapen Ministeriotik esandakoaren arabera.

Aiestak, trena martxan ikusiko duen galdetuta, «zalantza handiak» dituela erantzun du.

Oraindik zenbait eremuetan gauzatu beharreko proiektuak zehazteko daude, eta gainera, «iparralderako (Frantzia) eta hegoalderako (Espainia) irteerarik ez du trenak», oraingoz.

Baina horren gainetik, trenaren beraren bideragarritasuna jartzen du zalantzan Aiestak: «Ez ekonomikoa soilik, baita soziala ere». Egun, hegazkinez bidaiatzea zein merkea den ikusita, zalantzan jarri du trena zenbat pertsonek erabiliko luketen egunerokoan, besteak beste, «txartelak garestiak» izatea aurreikusten delako. Arazorik nagusiena, dena den, ekonomikoa da, «ADIFek duen zor publikoa beldurgarria baita».

Hegoalderako irteera, Gipuzkoa eta Nafarroa lotuko dituen bidetik barrena joango da. Gai horrek ere kezka sortzen dio Ezkio-Itsasoko alkateari. Dauden lau aukeren artean, «boleto

AHTko lanek Ezkio-Itsason izan duten bilakaera erakusten duten hiru argazki. ARKAITZ APALATEGI -GOTZON ARANBURU

asko daude lotura Ezkio-Itsasotik barrenekoa» izateko. Aralar mendikatea zeharkatuko luketen bi aukerak «astakeria galanta» dira Aiestaretzat, eta hirugarren erreiarenak «zentzu gutxi du», zenbait kilometrotan ohiko trenen abiaduran joan beharko luketelako.

Muga fisikoa betiko

«Superestruktura lanak 2018an hasi daitezke daukagun informazioaren arabera» Gorka Eraña

ETSko Komunikazio saila

«Hiriburuetarako sarbideak zehaztu gabe daude, baita zeinek ordainduko dituen ere» Amagoia Eskudero AHT Gelditu! Elkarlana

«Boleto asko daude Nafarroako lotunea Ezkio-Itsasotik barrena izateko» Garikoitz Aiesta

Ezkio-Itsasoko alkatea

Lotura Ezkio-Itsasotik egitea erabakiko balitz «obra konplexua» izango dela iragarri du alkateak, eta aurrekoak bezala «arazoak» ekarriko dituela.

Baina garbi dauka, Ezkio-Itsasok «beste azpiegitura eredu bat defendatzen» duen arren, ezer gutxi dutela borrokatzeko, eta orain arte bezala, gainera etor daitekeen hori «ahalik eta egokien kudeatzea» tokatuko zaiela. Sustapen Ministerioak, Eusko Jaurlaritzak eta EzkioItsasoko Udalak 2015eko azaroan berritu dute hitzarmena.

«Akordioetara iristeko, negoziatzeko daukagun bitarteko bakarra da hitzarmen hau», argitu du Aiestak.

Lanak amaituko dituzte noizbait, baina obrek EzkioItsason utzi dituen zauriak betiko geratuko dira. «Paisaiari dagokionean muga fisikoa sortu du, bideak, sarbideak lekuz aldatu behar izan ditugu, faunari eragin dio eta etorkizunari begira zentzu askotan mugatuta utzi gaitu». Trena abiadura handian ikusteko aukera izango da agian etorkizunean, baina lanek, oraindik, beste erritmo batean egingo dute aurrera.

GOIBERRI 11

ASTEKO GAIA

Madalena Irastorza Ezkio-Itsasoko Zelaeta baserrikoa

«Bi etxeak bota eta lurrak kendu behar zizkigutela esan ziguten, hasieran sustoa handia izan zen» J. Zarandona Ezkio-Itsaso Madalena Irastorza (Legazpi, 1941) Ezkio-Itsasoko Zelaeta baserrira ezkondu zen, eta bertan darama ia bizitza osoa.

Orain 20 bat urte baserri zaharra utzi, eta ondoan, familiako lurretan, etxe berria egitea erabaki zuten. Bi etxeak –Zelaeta izenarekin biak– zutik diraute gaur egun, baina inguruko paisaia erruz aldatu zaie. Abiadura Handiko Trena etxe ondotik pasatuko da, eta erraiak eutsiko dituen pareta etxeari ia itsatsita daukate orain.

Nola hartu zenuten espero gabeko albiste hori?

Sustoa handia izan zen. Oso gaizki pasatu genuen eta hori gainditzea urtebete pasa kosta zitzaigun. Nik ez nuen jaten, ez nuen lorik egiten... Abokatuekin jarri ginen harremanetan, gure esku zegoen guztia egiteko asmotan.

Nola konpondu zen azkenean?

Bai, baina ordurako AHTko lanen trazatua eta proiektua idatzita zegoen. Etxe berria egiten hasi aurretik ondo aztertu genituen planoak, eta eraikitzen hasterako leku egokiena aukeratu genuen.

Horretan geundela, Espainiako Ministeriotik bi neska gazte agertu ziren behin etxe ondora.

AHTko lanen planoak zekartzaten gainean eta begiratu bat emateko aukera izan nuen. Plano haiek, guk etxe berria egiten hasi aurretik ikusitako berdinak ziren. Hala ere, nahikoa berriak zirela konturatu nintzen, data jarrita zutelako. Trenaren behin betiko trazatua hura izango al zen galdetu nien, eta beraiek baiezkoa erantzun zidaten.

Leku egokiena, ustez, ala?

Zer egin zenuten orduan?

Orain bost urte, Eusko Jaurlaritzatik bi etxeak bota eta hainbat lur desjabetu behar zizkigutela esan ziguten. Hasierako proiektu hartan aldaketak egin zituzten, dirudienez, eta trenak egin beharreko bideak bi etxeak zeharkatzen zituen.

Onena itxarotea zela erabaki genuen. Dirudienez, Eusko Jaurlaritza eta Espainiako Ministerioaren arteko gaizki ulerturen bat izan zen guztia. Trena, azkenean gure lurretatik igaroko da, baina ez etxeak dauden lekutik.

Orain 20 urte egin zenuten egun bizi zareten etxea.

JOSUNE ZARANDONA

Obrak hasi aurretik, negoziatzea tokatu zitzaizuen gero.

10.000 bat metro koadro lur desjabetu zizkiguten. Beraiek jarri zuten hasierako prezioa, baina negoziatzeko aukera izan genuen. Horretaz gainera, hasierako proiektuan, gaur pareta dagoen lekuan harri-lubeta bat –escollera– zegoen aurreikusita. Harri-lubeta etxe kontraraino iristen zen, eta guk, udaletxearen bitartez pareta bat egitea proposatu genien, trena etxetik urrunxeago pasa zedin. Baiezko erantzun ziguten.

Orain ADIFenak diren lurre-

tan etxeko ura hornitzeko iturburu bat ere badugu, paretaren beste aldean. Bertara joateko galeria bat egiteko eskatu genuen. Ez da posible izan, horrelako azpiegitura batean ezinezkoa delako, baina pasabide bat egin digute.

Gustura zaudete hortaz, negoziaketekin.

Ez daukagu kexarik, nahi genuen guztia lortu dugu. Obrak iraun bitartean hautsa eta hotsak jasan behar izan ditugu, baina mota honetako obrek berekin dakartenak dira, eta aurrez jakin bagenekien horrela izango zela.

12 GOIBERRI

GURE LURRA

Eneko Goiburu Baserritarra eta artzaina

«Bi mende daramagu gazta egiten; badakigu zerbait horri buruz» Josune Zarandona Segura Segurako Ondarre baserriak 500 urtetik gora daramatza zutik Beheko Arrabal auzoan. Artzainen bizitokia izan da beti, bai behintzat azken sei belaunalditan. Gaur egun Felix Goiburuk eta Karmele Muruak gobernatzen dute baserria, gaztandegia, artegia eta nekazal turismoa.

Baserritik bizitzea ez da lan erraza, eta horren adibide garbia da gero eta gutxiago direla bizitzeko modu honi eusten diotenak. Felix Goiburuk eta Karmele Muruak, ordea, seguru dute beren bizi proiektuak jarraipena izango duela. Eneko Goiburu (Segura, 1977) semeak kaleko bizitza utzi eta baserritik bizitzeko apustua egin baitu orain urte bete eskas.

Ondarre baserrian jaio zinen.

Zeintzuk dira baserriari lotutako zure lehendabiziko oroitzapenak?

Aitonarekin ganadu janak egitera joaten ginenekoak. Belarra moztu eta ukuilura eramaten genuen, gero baserriko animaliei jaten emateko.

Gurasoak beti bizi izan dira baserritik, eta hemen ez da inoiz lanik falta izan. Beti izan ditugu behiak, ardiak, untxiak, txahalak... beste bi anaiek eta hirurok beti lagundu izan dugu

baserriko lanetan. Hori bai, orain arte ez dut inoiz ardurarik izan.

Idiazabal jatorriko gazta ere egiten duzue etxean.

Etxean beti izan gara artzainak.

Nirea seigarren belaunaldia da.

Aurretik ere izango ziren artzainak seguru, baina ez daukagu horren inguruko datu zehatzik.

Egiteko moduak asko aldatu dira, dena den, azken urteetan.

Garai batean ohikoa zen bezala, aitonak eta aitak Urbian pasatzen zuten uda sasoia ardiekin. Aitonak 50 uda pasa zituen bertan! Gaur egun jada, ez gara joaten.

Nola definituko zenuke baserriko lana?

Baserrikoa behin ere amaitzen ez den lana da. Baina beste alde batetik, gauza on asko ere baditu. Lanak patxada handiagoz egiteko aukera ematen du, beste erritmo batean bizitzeko.

Gainera, norbere buruarentzako lan egiteak asebetetze handia ematen du. Gaur egun, baserritik bizitzea bokaziozko ekintza da, baserriko lanak bizitzeko modu bati lotzen zaitu.

Gure kasuan, gainera, gazta egiten dugu eta hori beste motibazio bat da niretzat. Asko gustatzen zait gazta egitea, batez ere jendeari probatzeko eman eta mundiala dagoela

esaten dizutenean. Baserriak naturarekin harremanetan egoteko aukera ere ematen du.

Nire kasuan gainera, gurasoekin egotea ere garrantzitsua da.

Egunero beraiekin egiten dut hamaiketakoa, eta hori beste edozein lanbidetan ezinezkoa da.

Baserritik bizitzeko erabakia hartu duzu, baina aurretik kanpoan ere egin duzu lan.

Terapia okupazionala ikasi

«Egun, baserritik bizitzea bokaziozkoa da, bizitzeko modu bati lotzen zaitu» «Produkzio txikia da gurea, 115 ardi ditugu, eta urtean 1.000 bat gazta egiten ditugu» «Baserriaren egoera ez da ona, baina orain arte dagoena mantenduko da»

nuen Zaragozako unibertsitatean. Aita Mennin aritu nintzen zazpi urtez eta iaz arte Matia Fundazioan ere lan egin dut, ikerketa sailean. Pertsonekin lan egitea tokatu zait askotan, arazo psikiko eta kognitiboak zituzten pazienteekin.

Oso gustuko nuen lana. Baina 15 urte eman ditut egunero Seguratik Donostiara joan etorrian, lana finkoa nuen arren azken urteetan krisiaren eraginez ezegonkortasuna nagusitu zen.

Hasi nintzenean 60 langile ginen, eta azken urteetan 10. Nekatu egin ninduen egoerak.

Aldatzeko beharra sentitu zenuen.

Bai. Gainera, gurasoek ere adinean gora doaz, amak 65 urte ditu, eta aitak 67. Bizitza guztian zehar egin duten lana hementxe dago. Egia esan, gurasoek lan asko egin dute eta oso ondo antolatuta daukate dena.

Hala ere, erabakia hartzerako garaian pisu gehien izan duen argudioa baserriko bizitza gustatzearena izan da. Gustuko ez baduzu ez dago ezer egiterik.

Gurasoek hasitako lanari jarraipena emateko asmoa duzu hortaz.

Bai. Zorte handia daukat, nik dena eginda jaso baitut. Egia da, hemendik urte batzuetara artegian eta gaztandegian in-

GOIBERRI 13

GURE LURRA

bertsio handiak egitea tokatuko zaidala. Familian 200 urte daramagu gazta egiten, eta zerbait badakigu hortaz. Gazta ona egiten badakigu, eta seguru nago inbertsio horiei buelta emateko gai izango naizela.

Gainera, nekazal turismoak ere asko laguntzen du horretan.

Horri esker, gazta produkzio txikiagoa edukitzeko aukera daukagu, 115 bat ardi ditugu eta urtean 1.000 bat gazta egiten ditugu. Iaztik bisita gidatuak ere egiten ditugu eta museo txiki bat ere atondu dugu.

Nola ikusten duzu baserriaren etorkizuna?

Baserriaren egoera ez da ona.

Gaur egun daramagun bizimoduak hori dakar. Goierrin normalena industrian lan egitea da, egunean zortzi ordu sartu, soldata ona kobratu eta asteburuak gozatzeko gorde. Ez dakit, ordea, zer punturaino hausnartzen duen jendeak horren gainean. Baserrian lan ordu gehiago daude eta soldata txikiagoa da, baina gauza on asko ematen ditu, beste lanbide askok ematen ez dituztenak.

Arantzazuko Artzain Eskolan ikastaro bat egiten ari zara.

Beti dago ikasteko zerbait.

Etxeko egoera ondo ezagutzen nuen, baina kanpokoa ez horrenbeste. Egoera berrira egiteko iazko urtea etxean pasa nuen, baina trantsizioa aurten egingo dugu, hau da, negozioa nire izenean jarri, ardurak nere gain utzi... bitartean irailean hasi eta otsailera arte nago Arantzazun.

JOSUNE ZARANDONA

Gurasoek nola hartu zuten zure erabakia?

Oso pozik daude. Laguntzen jarraituko dute, baina ardurak kendu nahi dituzte.

14 GOIBERRI

ERREPORTAJEA

Eguzkiari bira, 365 egunetan?

2016a bisurtea da, eta otsailak egun bat gehiago izango du, eguzki urtea eta gure egutegia bat etor daitezen.

Maialen Igartua Zer dute amankomunean Pablo III.a aita santuak, Pedro Sanchez PSOEko idazkari nagusiak eta Mikel Balentziaga futbolariak? Hiruak gizonezkoak direla, eta ezagunak? Bai, baliteke. Baina badute lotzen dituen beste ezaugarri bat ere: otsailaren 29an jaioak direla, lau urtetik behin baino existitzen ez den egun bitxi horretan.

Bisurtea deitzen zaio 366 egun dituen urteari, ohiko moduan 365 egun izan beharrean.

2016a, hain zuzen, bisurtea da, eta otsailak 29 egun izango ditu. Baina ba al dakigu lau urtetik behin egutegiari egun bat gehitzearen arrazoia?

Azalpena sinplea da. Lurrak eguzkiari bira bat ematen irauten duen denbora tartea da urtea. Bira osoa emateko behar

Iñaki Godoy 2000ko otsailaren 29an jaioa

duen denbora, ordea, ez da juxtu 365 egunekoa. Zehazki, 365 egun, bost ordu eta 48 minutu pasatzen ditu Lurrak hasierako puntura iristen. Hau da, gutxi gorabehera, 365 egun eta egun laurden bat. Horregatik gehitzen zaio egun bat egutegiari lau urtean behin, atzerapenik egon ez dadin.

Zergatik otsailean?

Baten batek pentsa dezake: «A zer nolako inozokeria; urtean bost orduko aldea ezin da antzeman». Baina, ez da inozokeria. Izan ere, lehenengo urtean ez litzateke nabarituko, ezta zazpigarrenean ere. Baina, zer gertatuko litzateke urteak joan eta urteak etorri? Bada, iritsiko litzatekeela momenturen bat abuztuan negua izango litzatekeena, eta abenduan uda.

«Beti otsailaren 28an ospatzen dut nire urtebetetzea. Txikitatik, gehiago gustatu izan zait otsaila martxoa baino. Aurten, ordea, 29an ospatuko dut, nire egunean.

Hala ere, niretzat ez da zerbait berezia, ez didate ilusio berezirik egiten urte bisurteek. Gainera, aurten astelehena tokatuko da, eta horrek bai ez didala graziarik egiten».

«Lagunek adarra jotzen didate, lau urte beteko ditudala esanez, baina ez dit molestatzen. Norbaiti nire jaioteguna esatean, berriz, harritu egiten dira».

Egipziarrak konturatu ziren atzerapenaz. Gerora, Julio Cesar erromatarrak ezarri zuen bisurte eguna, Kristo Aurretik 45. urte inguruan. Erromatarren egutegian otsaila zen azken hilabetea, eta horregatik gehitu zioten egun bat hilabete horri.

Hala ere, atzerapenik egon ez dadin, nahikoa al da lau urtean behin egutegiari egun bat gehitzea? Ez, ba. Izan ere, gogora dezagun eguzki urte batek 365 egun, bost ordu eta 48 minutu dituela. Hau da, urtez urteko atzerapena ez da zehazki egun laurdenekoa (sei ordu), pixkat bat gutxiago baizik.

2100ean bisurterik ez Bisurteen ondorioz, hortaz, beste desoreka txiki bat sortzen da: lau urtetik behin hamabi minutuko aurrerapena, gutxi gorabehera. Eta desoreka hori konpontzeko, ehun urtean behin, bisurtea izan beharko lukeen urte bat ez da bisurtea izaten. Esaterako, 2100 ez da bisurtea izango, hala tokatuko litzatekeen arren.

Ondorioa: gizakion egutegia ez dator bat naturaren egutegiarekin, eta, parean jartzeko, hainbat egokitzapen egin behar izaten ditugu. Astronomoentzat, buruhausteak. Baina, buruhauste handiena, noizbait otsailaren 29an jaio ziren haientzat. Esaterako, noiz ospatu urtebetetzea bisurtea ez diren urteetan? Edo, are okerrago, lagunen bat otsailaren

M. Jose Agirre 1992ko otsailaren 29an ezkondua

Efemerideak Zein gertaera pasa dira historian zehar, otsailaren 29an?.

1712, suedia Otsailaren 29aren ondoren 30a jarri zuten Suedian, bertako egutegia deuseztatu eta egutegi juliotarra jartzeko. Gaur egun, egutegi gregoriarra erabiltzen dute.

1940.

Lo que el viento se llevó filmak zortzi Oscar irabazi zituen.

1960, chicago.

Hugh Hefnerrek lehenengo Playboy kluba ireki zuen Chicagon.

1960, maroko.

Lurrikara bortitz batek Marokoko Agadir hiria astindu zuen.

1964, argentina.

Raul Aterman komunista tiroz hil zuten Buenos Airesen.

1988, hegoafrika.

Hegoafrikako Gobernuak Desmond Tutu atxilotu zuen.

29koa bada, noiz zoriondu?

Eta, otsailaren 29an ezkonduz gero, noiz ospatu zilarrezko ezteiak?

Noiz ospatu?

Espainiako estatuan bezperako eguna da otsailaren 29an jaiotakoen urtebetetze egun ofiziala. Hala ere, bakoitzak nahi duenean ospatzen du, noski. Mundu osoan bost milioi lagunetik gora daude otsailaren 29an jaiotakoak. Egia esan, egun horretan jaiotzeko auke-

«Otsailaren 29an ezkondu ginen, garai hartan oso zaila izaten baitzen ezkontza ospatzeko jatetxea aurkitzea. Egun hori baino ez zuten libre, jendeak ez zuelako otsailaren 29an ezkondu nahi. Guri ez zitzaigun batere inporta. Inauteriak ziren, eta primerako eguraldia egin zuen».

«Urteurrena beti asteburuan ospatzen dugu, lanagatik. Hortaz, berdin du bisurtea izan ala ez, egunean ospatzerik ez dugulako izaten. Askok jotzen digute adarra, esanez ez garela inoiz zilarrezko edo urrezko ezteietara iritsiko».

GOIBERRI 15

ERREPORTAJEA

rak ez dira handiak: %0,07. Hau da, 1.461etik bakarra.

Ohitura bitxiak Egun horri lotutako hainbat ohitura bitxi ere badira munduan zehar. Esaterako, Irlandan eta Eskozian, otsailaren 29an ezkontzeko proposamena egin ziezaioketen emakumeek gizonezkoei —egun horretan baino ez zuten proposamena egiteko baimena—. Antza denez, Irlandan hasi zuten tradizioa, V. mendean, eta Eskozian jarraitu, XIII. Mendean. Eskoziako kasuan, gainera, gizonezkoak ezezkoa emanez gero, emakumeari ordaindu beharko zion pasarazitako lotsagatik.

Zorte txarrarekin ere lotu izan da bisurtea. Grezian, esaterako, saihestu egiten zuten bisurteetan ezkontzea. 2012az geroztik, bestalde, Gaixotasun Arraroen Nazioarteko Eguna da otsailaren 29a.

Aurtengo otsailak 29 egun izango ditu, egutegian ikus daitekeen moduan. MIKEL ALBISU

«Pozik nago otsailaren 29an jaio izanaz, bi egunetan ospatzeko aukera ematen didalako: 28an lagunekin eta martxoaren 1ean familiarekin. Athleticen ere nahikoa lata ematen diet taldekideei, bi egunetan zoriondu nazaten».

«Bisurtea tokatzen denean ez dut modu berezi batean ospatzen. Aurten astelehena tokatzen denez, entrenamendua izango dut. Entrenamendua amaitutakoan neskarekin bazkalduko dut, eta arra- Mikel Balentziaga tsaldean agian gurasoak etorriko dira Bil- 1988ko otsailaren bora».

29an jaioa

«Otsailaren 28an ospatzen ditut urteak, otsailaren azken egunekoa naizelako, eta ez martxokoa. Bisurtea tokatzen denean berezia izaten da. Etxekoez gain, ahizpekin eta ilobekin ospatzen dut orduan».

«Irakaslea naiz, eta otsailaren 29ak joko asko ematen dit ikasleekin, batez ere matematikak lantzeko. Esaten diedanean 11 urte ditudala, ez dute ezer ulertzen».

«23:45ean jaio nintzen, eta gurasoei aukera eman zieten martxoaren 1ean jaio Amaia Garmendia izan banintz bezala erregistratzeko. Ez 1968ko otsailaren zuten egin, eta pozten naiz».

29an jaioa

16 GOIBERRI

KIROL AGENDA

Martxoaren 12an Goierriko Itzulia

Martxoa

Txirrindularitza denboraldia hasita badago ere, Goierriko lehen proba esanguratsua martxoaren 12an jokatuko da, afizionatu mailako Goierriko 35. Itzulia. Lehendakari Txapelketarako lehen proba puntuagarria izango da, eta 113,5 kilometroko ibilbidea osatu beharko dute ziklistek. Martxoaren 5ean beste txirrindulari proba bat ere izango da, kadete mailako 39. Usurbe saria. Afizionatu mailako bigarren txirrindularitza lasterketa sonatua 73. Lazkao proba da.

Apirilaren 30ean izango, eta Euskaldun Txapelketarako balio du.

A. APALATEGI

Igandean jokatuko da Sahara Krosa Ormaiztegin AIMAR MAIZ

Goierriko I. Trail Kopa apirilean hasiko da Otsailaren erdialdean zabaldu zen albistea. Goierriko lau mendi lasterketak bat egin, eta Goierriko I. Trail Kopa sortu dute. Lehen proba puntuagarria Gabiriako Leharrei mendi lasterketa izango da (24 kilometro, apirilak 9), bigarrena Segura-Zeraingo Sanson mendi lasterketa (24,5 eta 14, 5 km., maiatzak 7), hirugarrena Urretxu-Zumarragakoa (22 eta 11 km., maiatzak 28) eta laugarrena eta azkena Idiazabalgo Axari Trail (25, 4 eta 16, 4 km., irailak 11).

Igandean, hilak 28, Sahararen aldeko X. Krosa izango da Ormaiztegin, Salem Hack Embareken oroimenez. Bi lasterketa izango dira: 11:00etan, 10 kilometroko proba abiatuko da, eta 12:15ean, proba testimoniala hasiko da, kilometro batekoa.

Haurrek eta korrika egiteko ohiturarik ez duen jendeak parte har dezake proba laburrean. www.kirolprobak.com webgunean eman behar da izena. www.sahara-cross.com

Martxoak 5. 39. Usurbe Saria txirrindulari proba (kadeteak).

50 kilometro. www.gtxe.org Martxoak 6. 18. Legazpi-Gabiria Rallyesprinta. 6,65 kilometro. www.eaf-fva.net Martxoak 12. Goierriko 35.

Itzulia txirrindulari proba.113,5 kilometro (afizionatuak). www.gtxe.org Martxoak 13. Beasaingo I. Monoziklo lasterketa. 7 kilometro. Beasaingo IV. Herri Lasterketa. 7 kilometrokoa eta 14 kilometrokoa. www.kirolprobak.com Martxoak 13. XVI. Eskolarteko Goierri Krosa, Zumarragan.

Martxoak 19. Xabier Mendizabalen Oroimenezko mendi lasterketa Beasaingo Arriaran auzoan. 15 kilometro. www.kirolprobak.com Martxoak 19. III. Goierriko Rallyesprinta. 16 kilometro. www.eaf-fva.net

Apirila Apirilak 9. Gabiriako Leharrei I. Mendi Lasterketa. 24 kilometro. www.kirolprobak.com Apirilak 30. VI. Ataun Aia txirrindulari saria (kadeteak). www.gtxe.org Apirilak 30. 73. Lazkao txirrindulari proba (afizionatuak). www.gtxe.org

GOIBERRI 17

KIROLA

Goierriko bi rallyak, martxoan Legazpi-Gabiria martxoaren 6an izango da; Goierri Rallyesprinta 19an, Lazkao-Zaldibia-Gaintzan barrena.

Aimar Maiz Euskal Herriko automobilismo denboraldia Gabirian hasiko da, ohi bezala. Martxoaren 6an jokatuko da, igandearekin, 18.

Legazpi-Gabiria Rallyesprinta.

Egutegian bi proba daude Goierrin, biak martxoan. Goierriko 3. Rallyesprinta da bestea, martxoaren 19an.

Iaz eta 2014an bezala, aurten ere Legazpiko Motxorro parajetik Gabiriako Korta jatetxe alderantz jokatuko da Gabiriako Rallyesprinta. Hiru erlojupeko izango dituzte partaideek.

15:00etan hasiko da lehenengoa. Iaz Joxe Labaka-Aitor Otaegi azpeitiarrek irabazi zuten, Mitsubishi Evo V autoarekin.

Parke itxia Legazpiko Euskal Herria enparantzan kokatuko dute, goizetik. Aurkezpena martxoaren 2an egingo dute, hango udaletxean.

Aurreko urteetako ibilbide bera: Lazkaon hasiko da, hilerriaren parean, Lazkaomendiko aldapan. Mirandako malda pikotik Zaldibiara jaitsi, handik Larraitz aldera hartu, eta Gain-

tzako herrigunetik igarota, Ordizia alderako bidegegurutzea baino lehen bukatuko da.

Hiru pasaera izango ditu auto bakoitzak. 14:00etan, 16:00etan eta 18:00etan. Parke itxia, egiaztapen tekniko-administratiboen gunea eta sari emate podiuma Lazkaoko plazan kokatuko dituzte.

Goierrin izango den beste proba bat kirol auto klasikoen Azpeitiko Rallya izango da, uztailaren 23an. Zirkulazioa itxi gabe, eta kontrolpeko abiadura batean ibiliko dira autoak, hala ere (batez beste, 50 kilometro orduko).

Auto bat bide bazterretik bihurgunea hartzen, Gabirian. AIMAR MAIZ

Ohitura kezkagarria Gabiriako rallyesprintaren aurretik, herrian zenbaiten kezka eta haserrea eragin dituen jokabide bat ari da zabaltzen, azken urteetan. Probaren aurreko asteetan, asteburu gauak gazte jende askoren biltzen da Suestrako bihurgunean, sare sozialen bidez deialdiak eginda. Zaborra eta zikinkeria bertan uzten dute askok.

Goierri Rallyesprinteko partaide bat, Gaintzako plazan. E. MATURANA

18 GOIBERRI

GARAI BATEAN

Aizalekuko gurutzea Ekainaren 5ean 50 urte beteko dira Legazpi eta Gabiria arteko mendiaren puntan gurutzea jarri zutenetik. Oargi elkarte legazpiarra arduratu zen, 1966an. Erniokoaren berdina da. Lehenago harri pila erraldoi bat zegoen.

Aimar Maiz Gabiria-Legazpi «Gurutz done au Korosti-Mendiko gurutzearen bir-egiña da.

Legazpiko mendigoizale ta aien kideak jasoa izan da. EuskalErriko bazter onetako zaindari onetzia izan bedi. 5-6-1.966».

Halaxe dio, hitzez hitz, Aizaleku mendian dagoen gurutzearen oinean, txapatxo batek. Legazpik eta Gabiriak muga egiten duten gailurrean (809m) duela 50 urte jarri zuten gurutzea.

Ekainaren 5ean beteko du mende erdia. Legazpiko Oargi mendizale elkarteak 1966an eraman eta kokatu zuen, beste txapa batek gogoratzen duenez. Eta inskripzio beharrik gabe gogoratzen du Periko Agirre legazpiarrak nola jarri zuten, bera izan baitzen haietako bat.

«Gurutzea Angel Beldak eta nik egin genuen, Patriziorenean. Gero, jarri, denon artean jarri

ez, lurrean. «Lehenago, Gabiriako fraideek egindako harrizko pila handi bat zegoen. Ia egunero joaten ziren fraideak, ibiltzera; eta harri bat gaur, beste harri bat bihar, izugarrizko eraikuntza egin zuten».

Urte batzuk lehenago itxi zuten pasiotarren Gabiriako ikastetxea, eta bukatu ziren mutikoen Aizalekuko txangoak. Han geratu zen piloa, baina euri, haize eta elurrek bota zuten, denborarekin. «Harri denak zabalduta geratu ziren, eta narrasa zegoen tontorra», dio Agirrek.

Segura Irratiak ere oraindik jarri gabe zeukan antena-errepikagailua. Beraz, ez zegoen baso-biderik gora. Egunero joanez ibili ziren mendizale legazpiarrak, bidea irekitzen eta gaina prestatzen: zabalgune bat sortu zuten, harri zaharrekin.

Erniokoaren berdina

Goian, Aizalekuko gurutzea bedeinkatzeko meza, 1966ko ekainaren 5ean. Behean, pasiotarren ikastetxekoek eraikitako dorrea, 1955eko martxoan. PERIKO GABIRIA / INDALECIO OJANGUREN

genuen, 1966ko ekainaren 5ean», dio Agirrek.

Bidea ere ireki egin behar Gurutzea bizkarrean eraman behar izateaz gain, bidexka ireki eta gailurra berdindu behar izan zuten, lehenago. «Lehen ez zegoen ezer Aizalekuren puntan». Harri pila bat besterik

Korostikoaren berdina izateaz gain —Legazpiko beste mendi bat da—, Ernioko gurutze ospetsuaren senidea da Aizalekukoa. «Erniokoaren planoak nik neuzkan, Endika Amilibia mendigoizaleak emanda».

Patricio Etxeberria lantegian egin zuten gurutzea, baimena eskatuta eta herriko apaiz Jesus San Sebastiani nagusia limurtzeko laguntza eskatuta.

Altzairu herdoilgaitzezko 2 milimetroko txaparekin egina dago. 16 kilo da pisuan eta metro bat pasa altuan. 1966ko ekainaren 5ean, igandea, inauguratu zuten, meza bertan emanda. Jendetza igo zen Aizalekura. Gero festa izan zen, Aztirian. 50. urteurrenerako ere ari dira zerbait prestatzen.