Goiberri 185. zenbakia

Goierritarraren eta Otamotzen astekaria

185. zenbakia. 2016ko apirilaren 8a

GOI B ERRI Arcelor Mittalen azken tutua Zuzendaritzak Zumarragako lantegia ixteko asmoak kezka eragin du bailara osoan 8-11

Zumarragako Arcelor Mittaleko langileek Gipuzkoako Foru Aldundiaren aurrean egindako protesta baten irudia. J.C RUIZ/ARP

I単igo Ezkurdia 3 Iritzia 4-5 Garazi Urdangarian, sexu heziketaz 6 Landare inbaditzaileen erauzketa 12 Ez-ohikoa izan da negua 14-15 Ormaiztegiko lehen artisau azoka 16 Twitterek 10 urte 18

02 GOIBERRI

PUBLIZITATEA

GOIBERRI 03

KATE MOTZEAn

JOSUNE ZARANDONA

Iñigo Ezkurdia Murua tabernako nagusia

«Futbol zelai bat egingo nuke Ormaiztegin haurrek jolastu dezaten» J. Zarandona Ormaiztegi Iñigo Ezkurdia (Lazkao, 1972) 2002tik bizi da Ormaiztegin eta orain hilabete eskasetik Murua tabernako nagusia da. San Andres jaietan itxi zuten Ormaiztegiko taberna ezaguna eta haren falta nabaritu da hilabete hauetan. Ezkurdiak dioenez «oso gune estrategikoan kokatuta dago eta oso ezaguna da Goierrin eta baita kanpoan ere». Kamioilaria izan da 25 urtetan, baina aurretik ostalaritzan lan egindakoa da. Orain, ilusioz heldu dio hasi duen bide berriari.

Zein zaletasun dituzu?

Goierriko txoko bat.

Futbola ikustea gustatzen zait.

Larraitz.

Liburu bat.

Amets bat.

Julio Verneren Lurraren bihotzeraino.

Hasitako ibilbide profesionala ondo ateratzea.

Musika talde bat.

Jaso duzun oparirik bereziena?

Euskal taldeen artean MCD, La Polla Records, Vomito...

Zeri diozu beldurra?

Nire semea.

Abesti bat.

Ezeri.

Cicatriz taldearen 4 años, 2 meses y 1 dia.

Zerk sortzen dizu irribarrea?

Janari bat.

Txuletoia.

Edari bat.

Garagardoa.

Oporretarako leku bat.

Marina D´Or.

Diruz laguntzen duten erakundeak: Udalak: Altzaga, Arama, Ataun, Beasain, Itsasondo, Lazkao, Olaberria, Urretxu, Zerain, Segura eta Zumarraga

GOI B ERRI

«Musika taldeen artean MCD edo La Polla Records bezalakoak atsegin ditut»

Argitaratzailea: Goierriko Hedabideak SL Zuzendaria: Iñaki Gurrutxaga Kudeatzailea: Ione Berasategi Koordinatzailea: Tere Madinabeitia

Diseinua eta banaketa: Bidera zerbitzuak. Berria Taldea Lege gordailua: SS-1638/2011

Edozein haurrek, egunero.

Ormaiztegiko alkate bazina?

Futbol zelai bat eraikiko nuke, orain Segurara joan behar dute haurrek eta gazteek jolastera.

Ormaiztegin biziko ez bazina?

Lazkaon.

Egoitzak: Beasain:

Webgunea:

Oriamendi, 32. 20200.

Posta elektronikoa:

goiberri.eus

Urretxu:

goiberri@hitza.eus

Iparragirre, 11 (Kaletxiki). 20700.

Publizitatea:

Telefonoak: Beasain: 943-16 00 56 Urretxu: 943-72 34 08

Bezero arreta / harpidetzak:

607 530 424 – publi@goiberri.eus 902-82 02 01 – harpidetza@hitza.eus

04 GOIBERRI

IRITZIA

Rufino Iraola Idazlea

Lazkao Txiki ezagutu genuen eguna alkulatzen dut izango direla 57 urte.

Igandea zen.

G o i z e k o 05:30ean atera ginen etxetik, Igaratzara joateko. Amak bezperatik prestatu zizkigun ogitartekoak hartu, alkandora zuria eta mahonezko prakak soinean, jertse gorria bizkarraren bueltan, jantzi gabe; zapatila berriak eta artilezko galtzerdiak oinetan. Diru apurren bat ere izango genuen, alkandoraren aurreko patrikan edo galtzen atzekoan gordea, Igaratzan limonada erosteko.

Bost lagun ginen: lau mutiko eta heldu bat. Gure etxetik anaia gaztea eta biok, eta bestetik hiru: aita bi semerekin.

Ahal zela itzaletik joateko esan zigun amak eta, behar izanez gero, mukizapia janzteko buruan, lau korapilo eginda. Bero handia zetorren.

Olaeta auzoa igaro, eta berehala ginen Deposituko atarian.

Nagusiari egun on esateko adina denbora ozta-ozta galdu genuen. Aitaren batean iritsi ginen Gaintzolara. Gaintzolako iturriak, gaur ez bezala, ur asko

K

ematen zuen, bidea lokazti bihurtzeraino. Egun, bidea lehor dago, galtzada txukun, baina iturria idor. Zer ote hobe?

Urrizti erraz igaro genuen.

Gehiago kostatu zitzaigun Arrantsagoko aldapa, pago artean, igo eta Pikota gaina harrapatzea. Hantxe gosaldu genuen, inguruko edertasunei begira: larre-zelai bikaina, ardi eta behorren bazkaleku. Mendibil dotore, eskuinean; Txutxuka, ezkerrean. Jentil harria aurrerago. Berehala Oidui eta Enerio.

Eta Beaskindik gora Igaratzara.

Arbola asko zegoen bidean, baina hostoa geldi, haizerik gabeko beroa zelako. Hostopean, txoriak kantari.

Garaiz iritsi ginen mezatarako. Lepoan zintzilikatzeko, kolore banatako hiru zinta erosi genituen, pezeta batean. Mezatara joan ala ez, inork zalantzan ipintzen ez zuen garaiak ziren. Gainera, arretaz geneukan entzun beharra, batez ere sermoia. Itzulitakoan, amak segituan galdetuko zigun: «Apaizak zer esan dik?»

Pago handi baten itzalean bazkaldu eta arratsaldean, aski goiz, abiatu ginen beheraka.

Beaskinen egonaldi luzea egin

«Lazkaomendiko bere lagun Elizegirekin ari zen.

Gure zaintzaileak ere ekin zion gero.

Begirik eta belarririk kendu gabe egon gintzaizkien begira, entzuten»

genuen. Hango artzaina eta gure zaintzailea ezagunak ziren. Kontu asko esan ondoren, barre eta algara, umoretsu agurtu zuten elkar. Gu jolasean etorri ginen Anizetoren txabolara arte (Oidui). Han limonada atera zigun zaintzaileak. Anizeto Irastortza zen artzaina. Taberna edukitzen zuen. Mendizale asko geratzen zen otordua egiten.

Ez nuen asko pentsatuko hantxe ezagutu behar nuela, bertsotan gainera, Lazkao Txiki. Lazkaomendiko bere lagun Elizegirekin ari zen. Gure zaintzaileak ere ekin zion gero. Oso ezagunak ziren Lazkao Txiki eta gure zaintzailea. Begirik eta belarririk kendu gabe egon gintzaizkien begira, entzuten.

Bazter batean erdi ezkutaturik zegoen Abalingo Joxe Miel.

Ilea atzeraka orraztua, aurpegi fina eta sudur txorroka. Puntutik puntura espresio berria erakusten zuen bekokian. Sentimendu itxura hartzen zuen haren gorputz osoak. Kantatutakoan ez zen gelditzen alde guztietara begira. Batzuetan, altxatu eta eskuak mahai gainean ipintzen zituen, edo besoa luzatu eta hatz batez seinalatzen zuen zeini botatzen ari zen. Ez dut gogoan zer kantatu zuten, baina besteek bertsoa botatakoan Joxe Mielek berak egiten zituen barrerik handienak.

GOIBERRI 05

IRITZIA

Asteko irudia

Josu Maroto

Arcelor Mittal eta koi arraina Arcelorren egoera dela eta, Japoniako koi arrainen kondaira etorri zait gogora.

Ordukoan 360 kideko koi arrain talde batek ur-jauzia gainditzea lortu zuen, beraien esfortzu eta eginahalekin.

Nire animoak Arcelor Mittaleko langile eta senideentzat.

Ardi batzuk hartuta, Aralarren artzain? Ez litzateke plan txarra, akaso! Hala pentsatuko zuten ziurrenik Ordizian joaneko artzain egunean transhumantzia delakoa ikusten aritu ziren zientoka gaztek. Aitortza eta sariak ere tarteko, ez dirudi lanbide txarra, ez horixe! Eguneroko lanean zertan jarduten duten galdetu behar, ordea, artaldeen jabe diren artzain horiei guztiei. Niri irakatsitakoaren arabera, gauzak asko hobetu diren arren, lanbide nekeza baita artzain izatearena eta bejondeiela esan beharrean nago artzain eskolatik pasata lizentziatzen diren gazte horiei guztiei.

Artzaintza lanbidea tarteko beste bi kontu ere badatozkit burura. Emigrazioaren gaia batetik eta bizi baldintzena bestetik. Ahaztu egin al zaigu orain gutxi Euskal Herritik Amerikak egitera joaneko garai horiek? Hori bai izan zela ardirik gabe Atlantikoa gurutzatu eta Amerikan artzain ibiltzea. Bertan ezin ofizioa aurrera atera eta atzerrira joan behar, orain Afrika eta Asia Ekialdeko herritar ugari egiten ari den moduan. Bere garaian euskal herritar artzainak hartu zituzten euren lurraldeetan, gaur Europak ateak itxi dizkie honelako beste askori. Atzeak erakusten duela aurrea nola egin baino…

Bestetik, lan kontuak direla eta, gaur egun kanpora joan behar duten gazte askoren azalean jarri eta artzain horien bizikerak datozkit burura. Erosotasuna, lan baldintza onak, dirua barra-barra…

Ez dut uste! Eta hara Burgosko mutil gazte batek kontatutakoa:

«Ikasketak amaitu berri nituela ezin bertan lanik aurkitu eta petrolio-findegi batean, itsas-plataforma batean mantenu lanak egiteko eskatu zidan bertako enpresa batek. Bihar banoa lanera». «Eta nora ba?» galdetu nion nik. «Uzbekistan aldera, hiru hilerako oraingoan» berak erantzun. «Turismo egiteko aukera paregabea, ezta?». Horixe pentsatu nuen nik bat-batean. «Zuri hala iruditzen bazaizu», erantzun zidan, «12 orduko lana jarraian eta beste 12 aisirako». Aisi hitza entzunda segituan datorkigu burura turismoa, parranda… baina kasu honetan keba! Hala erantzun zidan: «Alkoholik ez, drogarik ez, sexurik ez… eta hau guztia hiru hilabetez lurretik zientoka kilometrora, itsas-plataforma batean eta askotan hizkuntza arazoak tarteko inor gutxirekin hitz egiteko aukerarik gabe». Garai bateko euskal artzainen pare?

Aitor Calvillo

bat eta

Hamabi ordu aisirako? Loa aisian sartuko du, orduan? Ametsak ere bai, beraz. Baita ameskeriak ere. Juan Carlosek, espainiarren errege zela, kimera deitu zien gure ametsei.

Kimera izaki mitologikoak jendea izutu eta artaldeak jaten omen zituen. Ez da irudi egokiena artzainen aisia betetzeko. Txakurametsa, ordea, izan daiteke. Gure hiztegi guztiek dakarte termino hori, fantasia izendatzeko. Hamabi ordu txakurra lagun eta beste hamabiak txakur-ametsetan, loa barne.

Euskarazko wikipediak bi artzain ezagun nabarmentzen ditu: Fernando Aire Xalbador eta Erramun Martikorena. Ederra behar

bat Asier Iriondo du Xalbadorren eta Erramunen hamabi orduko aisiak. Ez dezatela esan bizitza beti txakurra denik..

06 GOIBERRI

GAZTEAK

«Gehiago inbertitu behar da prebentzioa lantzeko» Garazi Urdangarinek sexu heziketan eta indarkeria matxistaren prebentzioan egiten du lan Lahia-Nahia elkartean.

J. Zarandona Zumarraga Garazi Urdangarinek (Zumarraga, 1988) psikologia ikasketak egin zituen Donostian, Euskal Herriko Unibertsitatean (EHU). Karrera amaituta sexologiaren inguruko ikastaro ezberdinak egin zituen, baita feminismoa eta generoaren inguruko master bat ere EHUn. Hortik sortu zitzaion LahiaNahia sexologia elkartean lanean hasteko aukera. Bertan dabil 2010. urteaz geroztik.

Hilabeteko lehenengo astelehenetan Zumarragako Jabekuntza Eskolan biltzen naiz neska talde batekin. Eta hilabeteko hirugarren astelehenean Legazpin beste batekin udaletxeko lokal batean. 17:30etik 19:30era izaten gara elkarrekin.

Gainera, zerbitzu hau sare sozialen bitartez ere eskaintzen dugu, 24 orduz gaude bertan.

Instagramen lahianahia eta Twitter-en @biluzikmundura erabiltzaile izenekin.

Zer da Lahia-Nahia sexologia elkartea?

Zer gai lantzen dituzue bertan?

Silvia Ubillosek sortu zuen elkartea Gipuzkoan 80ko hamarkadan. Garai hartan GIBaren –VIH gaztelaniaz– prebentzioan hasi ziren lanean. Gero, poliki-poliki gizarteak sexologiaren esparruan dituen egoera berrietara moldatzen joan da elkartearen egitekoa. Gaur egun, gazteei zuzendutako sexu heziketan eta indarkeria matxistaren prebentzioan egiten dugu lan batez ere.

Gipuzkoa da zuen lan esparrua?

JOSUNE ZARANDONA

Babeslea

Batez ere Gipuzkoa mailan egiten dugu lan, baina Bizkaiko zenbait herritan ere mugitzen gara. Sexu heziketa eta indarkeria matxistaren esparruan ikastetxeekin egiten dugu lan gehien. Horretaz gain, beste hainbat proiektu ere baditugu indarrean, garrantzitsueneko batzuk nerabeei zuzendutako Biluzik informazio eta aholkularitza zerbitzuak dira. Udalek edo Gipuzkoako Foru Aldundiak finantzatzen dituzte.

Urola Garaiko Mankomunitatearen bitartez zerbitzu hori eskaintzen duzue Urretxun, Zumarragan eta Legazpin.

Neska talde hauek sortu berriak dira eta oraintxe ari dira talde bezala eratzen. Feminismoaren gaiak batu ditu eta zentzu horretan dituzten zalantzak, galderak edo egunerokoan sortzen zaizkien egoeren inguruan hitz egin eta hausnartzen dugu beraiekin. Helburu nagusiena gazte horiek balioetan heztea da, eta indarkeria gaiak beraiekin lantzea.

Gazteei bakarrrik zuzendutako zerbitzua da orduan?

Berez gazteei zuzenduta badago ere, guraso eta irakasle askok jotzen dute guregana. Azaltzen dizkiguten kezka nagusienak harreman toxikoen ingurukoak dira. Izan ere bikote gazteetan uste baino indarkeria egoera gehiago antzematen ditugu. Indarkeria psikologikoa da fisikoa baino gehiago, baina egon badago. Gauzak aldatu egin dira, baina indarkeria forma ezberdinak hartzen ari da.

Zentzu horretan sare sozialekin egiten den erabilera ere arriskutsua izan daiteke. Oraindik asko dago egiteko, administrazioek diru gehiago inbertitu beharko lukete prenbentzioa lantzeko.

GOIBERRI 07

MOTZEAN

Irakurri, gozatu eta oparitzeko Maiatzaren 31ra arte har daiteke parte euskaraz irakurtzeko ohitura sustatzea helburu duen egitasmoan.

Euskarazko literatur kontsumoa ere sustatzen du egitasmoak. A. MAIZ

Iùaki Gurrutxaga Goierri Ordizia, Lazkao, Zaldibia eta Legazpi –aurreneko aldiz– dira Euskaltzaleen Topaguneak hamargarren aldiz abian jarri duen Irakurri, gozatu eta oparitu egitasmoan aurten parte hartuko duten Goierriko lau he-

euskarazko liburu bat maileguan hartu, irakurritakoan itzuli eta fitxa bat bete behar da. Hori egindakoan, liburuzainak erosketa bale bat emango dio trukean irakurleari. Txeke horrekin %35eko deskontuarekin erosi ahalko du irakurleak liburu bat,

rriak. Orain artean, Liburuaren Egunarekin batera jarri ohi zuen martxan egitasmoa Topaguneak, baina aurtengoa apirilaren 1ean abiatu da eta maiatzaren 31ra arte iraungo du.

Egitasmoan parte hartzea erraza da. Herriko liburutegian

gerora oparitu ahal izateko.

Lazkaoko Gerrikon, Ordiziako Mujikan, eta Legazpiko Apatxo eta Hizkuntza liburu-dendetan eros daitezke liburuak.

Aurten, aurrenekoz, Patxi Zubizarreta idazleak 50 liburu gomendatu ditu egitasmorako.

08 GOIBERRI

ERREPORTAJEA ARCELOR MITTAL

Arcelor Mittaleko langileak eta beraien senitartekoak, asteartero lantegi aurrean egiten duten kontzentrazioan. A. ZALDUA

Etorkizuna kolokan Arcelor Mittal enpresak Zumarragako lantegia ixteko asmoa azaldu zuenetik, ezinegona nagusitu da zumarragar eta urretxuar askoren artean.

Gaston Galan Adore 3 kafetegia

«Leturiarren auzoan asko eragingo du Arcelor Mitallen itxierak. Batetik, inguru honetako negozio gehienek Arcelorreko langileekin lan egiten dutelako: tabernak, pentsioak... Eta, bestetik, han lan egiten duen jende asko bizi delako auzoan. Nire negozioari eragingo dio, seguru».

«Kafetegian denetariko iritziak entzuten dira. Batzuk kezkatuta daude ondorio ekonomikoengatik. Beste asko poztu ere egiten dira kutsadura murriztuko delako.

Sentimendu kontrajarriak daude».

A. Zaldua-M. Igartua Zumarraga Zumarraga eta Urretxu industriaren eskutik hazi ziren eta industriak egin ditu diren bezalakoak. Industriak, ordea, garai batean baino askoz ere pisu txikiagoa du bi herri hauetan.

Egun, Arcelor Mittal da alor horretako enpresarik handiena.

Enblematikoena. Industriak milaka etorkin erakarri zituen garaiko aztarna bakarra. 3.000 langile izan zituen Esteban Orbegozo enpresaren ondorengoa. 500 bat familiari jaten ematen dien sinbolo bat. Irimo, Sarralde, Madaya... itxi egin ziren eta, orain, sinboloa ere kolokan dago.

Enpresako langileek, zumarragar eta urretxuarrek orokorrean, urteak daramatzate entzuten egunen batean Arcelor Mittal itxi egingo dela. 2014ko abuztu amaieran enpresak aldi baterako itxialdia iragarri zuen eta langileak eta instituzioak asaldatu egin ziren. Udalak beraien eskuetan zegoen guztia egiten saiatu ziren eta langileek beraien lan baldintzak okertzea onartu zuten, lantegia zabalik mantentzearen truke. Duela hiru aste, enpresak Zumarragako lantegia ixteko eta langileak beste lantegi batzuetan birkolokatzeko asmoa azaldu zuen.

«Arcelor ixten badute herri osoari eragingo dio, eta guri ere bai, noski. Kanpotik denboraldi batzuetarako lanera etortzen den jendeak gure pentsioan hartzen du ostatu, eta bezero horiek faltako zaizkigu aurrerantzean. Batez ere, udako hilabeteetan etortzen dira. Hamar-hamabost lagun izaten dira udan, hil osorako».

«Bezeroek ez dute lantegia ixterik nahi. Jende asko geratuko da lanik gabe.

Kutsadura murriztu arren, jendeari bi Ana Reberca gauzak axola zaizkio: osasuna eta lana». Urola pentsioa

GOIBERRI 09

ARCELOR MITTAL ERREPORTAJEA

Langileek, ordea, lantegia zabalik mantentzeko borrokatzea erabaki dute. Erakundeen eta bizilagunen elkartasuna jaso dute bide horretan.

Astearte eguerdiro enpresaren aurrean elkarretaratzea egiten dute eta martxoaren 19an, manifestazio jendetsu batek Urretxuko eta Zumarragako kaleak zeharkatu zituen.

Bi herriak kalera atera ziren, Arcelor Mittaleko langileei elkartasuna adierazteko. 3.000 lagun inguruk parte hartu zuten manifestazioan.

Hasieran hika-mikaren bat egon bazen ere, instituzioak eta alderdiak elkarrekin lan egiten ari dira. Enpresari Zumarragako lantegia ez ixteko eta bideragarritasun plan bat aurkezteko eskatu diote.

Langile batzordea Leo Bote langile batzordeko presidenteak baikor azaldu nahi du. Erakundeen eta langileen arteko elkarlana azpimarratu du. «Enpresak bere erabakia ezagutzera eman zuenean Aldundiko eta Eusko Jaurlaritzako ordezkariek egin zituzten deklarazioak ez ziren batere egokiak izan, baina udalek eta mankomunitateak hasieratik beraien elkartasuna adierazi digute. Zorionez, deklarazio desegoki haien ondoren Eusko Jaurlaritzako eta Aldundiko ordezkariekin elkartu gara eta dagoeneko guztiok norabide berean arraun egiten ari gara. Guztiok lantegia irekita

Julen Aranberri Aranburu harategia

mantentzearen alde gaude».

Enpresa jokoz kanpo utzi nahi dute. «Guztion artean proposamen bateratu bat egin nahi dugu, enpresak bere erabakia atzera bota dezan».

Langile batzordea udaletako, Aldundiko eta Eusko Jaurlaritzako ordezkariekin ez ezik,

beste politikari batzuekin elkartu da. «Ezker Batuko europarlamentari batekin elkartu gara eta Europako langile batzordeko presidentearekin ere bai. Altzairugintzak ez ditu garai onak bizi, baina honi buelta eman behar zaio».

Normala den bezala, langileak urduri daude. «Oso egun zailak izaten ari dira guretzat eta komunikabideek plazaratu dituzten informazio ez ofizialek ez dute batere lagundu. Dena den, instituzioen babesak lantegia zabalik mantentzearen alde borrokatzeko indarra ematen digu», amaitu du.

«Altzairugintzak ez ditu garai onak bizi, baina egoera honi buelta eman behar zaio»

Zumarragako alkatea

Leo Bote

Langile batzordeko burua

«Nire ustez, enpresak ez zuen espero erakundeek langileekin bat egitea» Mikel Serrano

Zumarragako alkatea

«Zumarragan garrantzi handia du Arcelorrek. Itxierak 300 familiari eragingo die eta hori asko da. Zeharka bada ere, herriko komertzioari eragingo dio horrek.

Batetik, batzuk kanpora joango direlako.

Bestetik, hemen geratzen direnek erosteko ahalmen txikiagoa izango dutelako».

«Berria jakin zenean, harategian ez zen beste konturik aditzen. Kezka nabari zaio jendeari. Beste batzuk baikor ageri dira; beste lantegi batzuk ere itxi dituztela eta hau ere gaindituko dugula diote».

Udal agintariek ere baikor azaldu nahi dute. «Enpresak martxoaren 15ean eman zigun bere asmoaren berri eta ordutik aurrerapauso batzuk eman direla uste dut: jarraipen batzorde bat eratu genuen, Arantxa Tapia sailburuarekin eta Ainhoa Aizpuru diputatuarekin elkartu gara...», azaldu du Mikel Serrano Zumarragako alkateak.

Eusko Jaurlaritza eta Aldundia ere itxieraren aurka lan egiteko prest ikusten ditu. «Hasieran etsipen jarrera ikusi nuen.

Erkorekak Zumarragako lantegiaren itxiera Sestaokoarentzat ona izan zitekeela aipatu zuenean eta Olanok Olaberria eta Bergarako lantegiak bultzatu behar zirela esan zuenean, haserretu egin nintzen eta kargu hartu nien. Zorionez, Jaurlaritzak eta Aldundiak bo-

Kronologia Lantegiaren historia.

1930.

Esteban Orbegozok lantegia ireki zuen Zumarragan.

1950-eko eta 1960-ko urteak.

Lantegia izugarri hazi zen. 100 langiletik 3.000ra pasa zen.

1969.

Langileek hiru hilabeteko greba egin zuten, lan baldintza gogorrak salatzeko.

1986.

Bankuek lantegia enbargatu nahi zuten, eta langileek lantegia itxi zuten enbargoa sahiesteko.

1989.

Celsak eta Marcial Ucin-ek erosi zuten enpresa. Bakoitzak %50 zuen. Urte gutxira, Ucinen esku geratu zen %100.

1999.

Enpresa Aceraliaren eskuetara pasa zen.

2001.

Aceraliak, beste batzuekin batera, Arcelor multinazionala sortu zuen.

2006.

Arcelor eta Mittal Steel batu ziren, eta Arcelor Mittal sortu zuten.

2014.

Arcelor Mittalek Zumarragako lantegia ixteko asmoa agertu zuen. Erabakia bertan behera geratu zen langile batzordeak eta enpresa zuzendaritzak itun bat sinatu ondoren.

2016-ko martxoa.

Arcelor Mittalek Zumarragako lantegiaren itxiera iragarri zuen.

Langileak eta instituzioak itxiera sahiesteko borrokan ari dira.

«Jendeak oraindik ez daki garbi zer gertatuko den, eta bezero askok guri galdetzen digute ea zerbait entzun dugun. Ezer garbirik ez dakitenez, beldurra nabari zaio jendeari. Hala ere, batzuek esaten dute orain gutxienez aire garbia arnastuko dugula».

«Lanik gabe geratuko diren 300 familia horiek herrikoak badira, behintzat, nik uste dut itxierak eragingo diola herriko ekonimiari eta komertzio txikiari. Denok Kontxi Aranburu gaude apur bat kezkatuta».

Izarra arrandegia

10 GOIBERRI

ERREPORTAJEA ARCELOR MITTAL

rrokarekin bat egin dute eta Jaurlaritzak dokumentu bat aurkeztu du lantegia bideragarri egiteko».

Serranok langileen portaera txalotu du. «Langileak lan errespetagarria eta duina egiten ari dira. Lezioa ematen ari dira eta horrek guri ere itxieraren aurka lan egiteko indarra ematen digu. Nire ustez, enpresak ez zuen espero erakundeek langileekin bat egitea. Eusko Jaurlaritzako ordezkariek ere iritzi berbera dute. Zuzendaritzak Zumarragako lantegia Madrilgoa bezain erraz itxiko zuela uste zuen, baina ez da hala gertatzen ari. Langileen mobilizazioak espero zituzten, baina ez zuten espero langileek eta erakundeek indarrak batzea».

Langileen eta erakundeen erantzunak zuzendaritzari kezka eragin diola uste du. «Langileak komunikabideetan etengabe ari dira ateratzen eta erakundeotatik beraien mezu berbera zabaltzen ari gara».

Bai berak eta bai Urretxuko alkateak egoera hau luzatzea positiboa dela uste dute. «Berehala itxi behar zutela esan zuten, Aste Santura arte bakarrik zegoela lana. Baina lan gehiago sartu da. Honekin, borrokan jarraitzeko denbora eta ilusioa lortu ditugu».

Zumarragako alkateak ez du hitz egin nahi Arcelor Mittalen lantegia itxiko balitz gertatuko litzatekeenaz. «Borrokarako garaia da. Ez dut berregiturake-

Aniceto Mujika Langile ohia

tetan eta berkolokazioetan pentsatzen. Orain, Zumarragako alkate bezala, borrokatzea dagokit».

Borroka horren fruitua lantegi berritu bat izan behar dela dio. «Enpresa zaharberritu behar dugu eta, ondoren, Goierri garaia indarberritu. Oraingoz, lehentasuna Arcelor Mittalen lantegia zabalik mantentzea da. Horretarako, bai enpresak eta bai Jaurlaritzak inbertsio handiak egin behar dituzte. Eta gero, Arantza Tapiarekin eta Ainhoa Aizpururekin dugun sintonia ona Goierri garaia berpizteko erabili behar dugu».

Urretxuko alkatea Jon Luqui Urretxuko alkateak ere lan egiteko garaia dela uste du. Alde guztiak norabide berean lan egiten ari direla uste du eta baikor ageri da. «Enpresa estrategia zehatz bat martxan

«2014an partxe bat jarri zen eta oraingoan zer edo zer gehiago egin beharra dugu» Jon Luqui

Urretxuko alkatea

«Egoera negargarria da eta amorrua sentitzen dut. Nik urte askoan egin nuen lan Orbegozon. Orain ikusi da orain artekoak partxeak baino ez direla izan, eta ez dela ezer konpondu. Hemengo lantegian egiten dutena askoz merkeago egiten dute beste herrialde batzuetan».

«Orbegozo, edo orain Arcelor Mittal, Urretxu-Zumarragako motorra izan da.

Ixten badute motor hori galduko dugu, eta hainbeste lanposturen galerak jipoi handia emango dio herriari».

jarri zuela uste dut: albistea komunikabideetara filtratu zuen, erabakiaren berri Aste Santu bezperan eman zuen... Lehen astean ahal genuen moduan lan egin genuen, baina instituzio eta alderdi guztiak eskutik joatea lortu dugu. Hori oso garrantzitsua da enpresaren estrategiari aurre egiteko».

Batasun horri esker, enpresa «oso gustura ez egotea» lortu dutela dio. «Lehendakaritik hasi eta azken zinegotziraino, enpresak iritziz aldatzeko zer edo zer egin dezaketen guztiekin harremanetan jarri gara», aipatu du Urretxuko alkateak.

Prozesu luzea izango dela, baina helburua lortu daitekeela uste du. «Denbora igarotzea ona da, neurri batean. Hasieran martxoaren 29a arte bakarrik zegoela lana esan zuten, baina epea luzatu egin da. Eta enpresaren gidoitik zenbat eta gehiago irten, hobe. Mobilizazioak espero zituzten, baina ez erakundeen eta langileen arteko batasuna».

Argi utzi nahi du Goierri garaia osoari eragiten dion arazo bat dela eta kaltetuak ez direla bakarrik Arcelor Mittaleko langileak. «Zumarragako lantegia itxiko balitz, kamioilariek-eta ez lukete inongo babesik izango».

Guztiak enpresa zabalik mantentzearen alde daude, baina bere jarduna aldatu egin beharko dela dio. «Lanpostuen mantentzea bermatzeaz gain, balio erantsi handiagoko pro-

duktuak ekoiztea bermatu behar da. Diru-laguntzak egon daitezke, baina bideragarritasun plan bat aurkeztu behar dute. Gakoa bideragarri egin nahi duten edo ez da. Zergatik sartzen dute dirua Avilesen eta hemen ez? Enpresa hauek emaitzak begiratzen dituzte eta ixteko garaia heldu dela iruditu zaie. Guk enpresa bat ixtea ez dela horren erraza, ez dela doan ateratzen, erakutsi behar dugu. Baina buruarekin. Bileretan argi utzi dugu ezin dugula Corrugadoseko eredua jarraitu.

Han zalaparta handia sortu zen, baina enpresa itxi egin zuten».

Goierri garaia indartu Honek guztiak Goierri garaia indarberritzeko balio dezakeela uste du. «Orain Arcelor Mittalez hitz egiten ari gara, baina Urretxun eta Legazpin ere enpresa asko itxi dira. Instituzioekin hasi dugun elkarlana Goierri garaia indarberritzeko baliatu behar dugu».

2014an baino hobeto lan egin behar dela gehitu du. «Historikoki hemen ekoiztu dena beste tokietan ekoizteko erraza da eta hori kontuan izan behar dugu. Enpresa zabalik mantentzea lortu behar dugu, baina 2014an partxe bat jarri zen eta oraingoan zer edo zer gehiago egin beharra dugu. Lantegi horrek zer eta nola egin behar duen ondo lotu behar dugu eta jarduera berriak erakarri», amaitu du.

«Arcelorren itxierak uste dut nahikoa eragingo diola herriko komertzio txikiari.

Batez ere, psikologikoki. Zer gertatuko den beldurrez dagoenean, jendeak ez du dirurik gastatzen. Dagoeneko nabari dela esango nuke, salmentak nahiko pattal doaz».

«Urretxu-Zumarraga industria indartsurik gabe geratuko da, eta zerbitzuetan eta tailer txikietan oinarrituko da herriko ekonomia. Hain industriala izan den herri Paco Lozada batean, harrigarria da zenbat itxi diren». Cenor elektrogailuak

GOIBERRI 11

ARCELOR MITTAL ERREPORTAJEA

3.000 langile Arcelor Mittal dena Esteban Orbegozok sortu zuen 1930ean.

Fabrika honek herria aldatu zuen.

Asier Zaldua Zumarraga Egun Arcelor Mittal dena, Esteban Orbegozok sortu zuen 1930ean. Zarauztar honek lursail bat eskatu zion Zumarragako udalari bertan lantegia jartzearen truke eta baldintza bakarra jarri zioten: herriko langileak hartzea.

Orbegozok herriko langileak hartu zituen... eta herria aldatu zuen. 1950eko eta 1960ko hamarkadetan enpresa 100 langile pasatxo izatetik 3.000 lagun izatera pasatu zen. Urte haietan Zumarragak populazioa ia laukoiztu egin zuen eta Urretxuk bikoiztu.

Garai hartan, lantegietako arduradunak langile bila joaten ziren geltokira eta, ondo lan egiten bazuten, senitartekoei eta lagunei deitzeko esaten zieten.

Gaztelatik, Extremaduratik, Galiziatik... ehunka langile etorri ziren.

Trenak etorkinez gainezka heltzen ziren eta Zumarraga eta Urretxu ez zeuden halako jende andana hartzeko prestatuta. Hala, etorkin horietako asko, ordura arte abandona-

tuak egon ziren baserrietan eta ardi txaboletan pilatuta bizi behar izan ziren, auzo berriak egin ziren arte. Asko, urik gabe, komunik gabe eta argindarrik gabe bizi izan ziren, San Martin, Legazpi auzunea, Aparizio, Mundo Mejor, Etxeberri, Urola kalea... egin ziren arte. Etxe berriak berehala saltzen ziren eta, inflazio handia zegoenez, 5-10 urtetan ordaintzen ziren.

Urte oparo haietan Orbegozon denetik egiten zen: sukaldeak, ur-berogailuak, bainerak, iturgintzarako osagarriak, tuboak, autoentzako txapa...

Baina dena ez zen oparoa.

Langile askoren lan baldintzak oso txarrak ziren eta langile mugimenduak indar handia hartu zuen. Hainbat greba egin ziren. Handiena, 1969koa izan zen: hiru hilabete iraun zuen eta sekulako elkartasun uholdea eragin zuen. Atzerritik ere dirua eta janaria bidali zieten Zumarragako elizan itxialdia egin zuten langileei.

Azkenean, enpresak langileen zenbait eskakizun onartu zituen. Baina greba garesti atera

«Gure tabernako bezeroen %80 Arcelorreko langileak dira. Horrek esan nahi du, lantegia itxiz gero, gure bezeroen gehiengoa galduko dugula. Niri zuzen zuzenean eragingo dit, eta negozioa utzi beharko dut ziurrenik. Azken finean, lokalaren alokairua ere ordaindu beharra daukat».

«Langileen sentimenduekin jolasten ari dira. Tabernara etortzen direnean triste ikusten ditut, eta ez dute gaiaz hitz Diocelyn Caraballo egin nahi. Beraiekin zer gertatuko den jakin nahi dute behingoz».

Julian taberna

Esteban Orbegozo enpresa, 1960ko hamarkadan. HITZA zitzaien enpresari eta langileei: Orbegozotarrek enpresaren sail batzuk Lezora eta Agurainera eraman zituzten eta geldialdiak bezero batzuk galtzea ekarri zuen; horietan garrantzitsuena, Seat.

Gainbehera Hortik aurrera, ia dena txarrerako izan da: 1970eko hamarkadan nazioarteko krisi energetikoa izan zen, 1982an ETAk Saturnino Orbegozo (fundatzailearen semea) bahitu zuen eta handik gutxira bankuak enpresa enbargatzera etorri ziren, zorrak zituela eta. Langileek horren berri izan zuten eta ateak itxi zituzten enbargoa galarazteko. Hilabete batzuetan, egun

bezala, ezinegona nagusitu zen Urretxu eta Zumarragan. Izan ere, enpresak 1.000 langile inguru zituen oraindik eta bi herrien etorkizuna kolokan zen.

Azkenean, Estatu espainiarrak dirua jarri zuen eta Marcial Ucinek Orbegozo hartu zuen pezeta baten truke. Orbegozotarrak Madrilera joan ziren bizitzera.

Ordutik, aurre jubilazio asko egon dira. Ucin Aceralia enpresaren eskuetara pasa zen eta Aceraliak, beste batzuekin, Arcelor multinazionala sortu zuen. 2006an Arcelorrek Mittal Steel-ekin bat egin zuen, mundu osoan ia miloi erdi langile dituen erraldoia sortuz. Horietatik 350 bat, Urretxu-Zumarraga izeneko toki batean.

«Madrileko Arcelor Mittal itxi zutenean etorri nintzen Zumarragara, duela lau urte. Hutsetik hasi behar izan nuen, eta orain, bizimodu berrira ohitzen ari nintzenean, berriro ere hasieratik hasi beharko dut. Gogorra da. Asturiasera bidaltzen banaute, probatzera joango naiz gutxienez, eta gero gerokoak».

«Nik, behintzat, ez dut bikotekide edo seme alabarik. Baina Madrileko lantegiaren itxierak familia asko suntsitu zituen, J. Luis Machado eta hemen ere berdina gerta daiteke».

Arcelorreko langilea

12 GOIBERRI

MOTZEAN

Oria ibaiaren ertzean bertako landaredia berreskuratzea da proiektuaren helburua. GOIEKI

Bertako landareen alde Goiekik flora autoktonoa berreskuratu eta espezie inbaditzaileak erradikatzeko proiektua du martxan. Aurten, 700 ale autoktono landatu dituzte Oria ibaiaren ertzetan. Espezie inbaditzaileen presentzia handitzen ari dela adierazi dute.

Maialen Igartua Goierri Oria ibaian espezie inbaditzaileen presentzia nabaria da, geroz eta ohikoagoa. Hala adierazi du Olaya Mendozak, Goiekiko ingurumen arduradunak. Arazoari aurre egiteko, 2011. urtean Goierriko flora inbaditzailearen

aurkako ekintzak garatzen hasi zen Goieki. Helburua hauxe da: espezie inbaditzaileak desagerrarazi eta ibar-basoa leheneratzea. Herritarren sentsibilizazioa ere bilatzen dute.

Espezie inbaditzaileak erradikatzeko, metodo kimikoak eta mekanikoak uztartzen dituzte. Bestalde, bertako zuhaitz eta zuhaixkak landatzen dituzte, landare inbaditzaileak berriro agertzea sahiesteko.

2011z geroztik, Goierrin urtero egin dituzte erauzketa lanak eta landaketak. Aurten, proiektuaren seigarren programa garatu dute, eta dagoeneko 700 ale autoktono baino gehiago landatu dituzte: haltzak, lizar arruntak, intsusak...

Bost urte hauetan, erabilitako tratamenduak oso eraginkorrak izan direla ikusi dute.

Haltzak, intsusak zein lizar arruntak landatzen dituzte bertako landaredia berreskuratzeko 2011n hasi zuten proiektua, eta orain arte lortutako emaitzen balorazio positiboa egin dute

«Lehengo aplikazioan espezie bakoitzaren azalera asko murrizten da», azaldu du Mendozak. «Beraz, bide honetatik jarraitu behar dugu». Urtarrilaz geroztik landaketak egin dituzte, baina maiatzean berriro hasiko dira erradikazio lanekin.

Espezie ohikoenak Oria ibaiaren ertzetan gehien agertzen diren landare inbaditzaileak hauek dira: Fallopia Japonica, Helianthus Tuberosus, Cortaderia Selloana eta Buddleja Davidii. Espezie horiek azkar zabaltzen dira, eta ongi egokitzen dira ia edozein egoeratara. Ingurumenari, berriz, hainbat ondorio eragiten dizkiete: paisaia naturala aldatzea, landaredia autoktonoa desagerraraztea, faunarako habitat naturalak ezabatzea, biodibertsitatea murriztea...

14 GOIBERRI

EGURALDIA GOIERRIN: NEGUARI ERREPASOA

Ez-ohiko negua Epela eta euritsua joan da aurtengo negua. Hotz handiegirik ez du egin, eta euria, berriz, erruz, ohikoa baino gehiago. Elurra ere egin du, ez asko, baina Goierriko mendi tontorrak eta kaleak zuritzeko adina bai behintzat.

Tere Madinabeitia Goierri Txindoki, Aizkorri eta Goierriko beste mendi tontorrak elurtuta zeudela agurtu da aurten negua, iazko abenduaren 22an 05:48an iritsi eta gero. Agurtu, berriz, martxoaren 20an egin da, goizeko 04:30ean. Zeru estaliekin eta euriarekin eman zion udaberriari ongietorria.

Negua 88 egunez eta 23 orduz luzatu da. Tarte horretan, eguraldi nahasia izan da Goierrin, bereziki urte sasoi horren hasieran. Abenduaren amaiera berezia izan zen, tenperatura altuak eta euri falta izan zirela-

ko nagusi. Ordukoa da Beasaingo Arriaran urtegia erdi hutsik erakusten duen argazkia. Baina urtegiek arazoak izan behar zituztela zirudien arren, euria egiten hasi, tenperaturak jaitsi eta neguko eguraldia iritsi zen azkenik, urtarrilaren erdi aldera.

Elurra ere egin zuen ondoren, ez asko, baina mendi puntetatik kaleraino ere jaitsi zen.

Datu meteorologikoak Ugari dira Goierrin datu meteorologikoak biltzen dituzten estazioak, Euskalmet Euskal Metereologia Agentziakoak eta

Abenduaren 22an hasi eta martxoaren 20an amaitu da negua; 88 egun eta 23 ordu izan dira Eguraldi aldetik nahasia izan da: epela eta euritsua; euri asko egin du azken asteetan

Aemet estatu espainiarreko agentziakoak. Hiru estazioko datuak erabili dira Goierrin egin duen neguaren laburpena osatzeko: Euskalmeten Zegama eta Ordiziakoak, eta Aemeten Legazpikoak.

Hiru adierazle erabili dira taula osatzeko: euria, tenperatura eta haizea –Legazpikoan ez da haizerik neurtzen–.

Epela eta oso euritsua Datuak aurrean, Legazpiko estazioaren ardura daraman Alonso Francesek ez-ohiko negua izan dela baieztatu du. Le-

GOIBERRI 15

EGURALDIA

«Aurtengoa bezalako neguak gutxi izan dira, oso epela eta euritsua izan delako» «Lehen hiru hilabeteotan urte osoan egin ohi izan duen euriaren erdia egin du jada»

Alonso Frances Datu-biltzailea Txindoki eta inguruak elurtuta, otsail erdi aldera, eta Beasaingo Arriaran urtegia, erdi hutsik euri faltagatik, urtarril hasieran.

artean alde handiegirik ez dagoela ikus daiteke. Maximoak garai honetarako oso altuak izan dira, 20 graduren ingurukoak, eta minimoak gutxitan jaitsi dira 0 gradutik. Francesek dioenez, «batez besteko tenperatura 7 gradu pasatxokoa izan da otsailean eta martxoan, eta 8,6 gradukoa urtarrilean, ohikoa 3 eta 6 gradu artekoa izaten denean hilabete hauetan». Minimei dagokienez, Le-

MIKEL ALBISU

gazpin 1946tik jasotzen dira datu meteorologikoak, eta urte horietan guztietan «aurtengoa bezalakorik gutxi izan dira, oso epela joan delako eta, aldi berean, oso euritsua».

Tenperaturei erreparatuta, hiru estazioetan neurtutakoen

gazpin hiru alditan bakarrik jaitsi da 0 gradutik termometroa: «Beste urte batzuetan 14 egun inguru izaten dira batez beste».

Euriak ere ez-ohiko erregistroak utzi ditu, jasotako kantitateak eta euria egin duen egunak zenbatuta. Abendua ia euririk gabe joan zen, ez ordea urteko lehen hiru hilabeteteak.

Francesen esanetan, «urtarrilean euri gutxi egin zuen, baina otsailean eta martxoan beste

urteetan baino gehiago. Urteko batez bestekoa 1.500 litrokoa da eta lehen hiru hilabeteetan herena egiten du; aurten erdia egin du, Legazpin behintzat».

Elur askorik ez du egin: otsailean bi egunetan, 15ean eta 16an, eta Beasain eta Lazkaoko kaleak ere zuritu ziren; eta martxoaren 5ean eta 6an. «Orduan Legazpiko kaleetaraino jaitsi zen». Mendi puntak, aldiz, elurtuta izan dira luzean.

Estazio bakoitzeko negu osoko datu esanguratsuenak ORDIZIA abendua

urtarrila

otsaila

(22tik)

ZEGAMA martxoa

abendua urtarrila

otsaila

(20ra arte) (22tik)

Tenperatura maximoa

18,3º aben. 27

20,7º 20,6º urt. 24,25 ots. 21

Tenperatura minimoa

5,7º 0,6º aben. 23,31 urt. 16

Egun euritsuena

6,3 litro aben. 30

Euria guztira

6,7 litro 2 egun

Egun haizetsuena

94,5 km/o 106,9 km/o 114 km/o aben. 28 urt. 10 ots. 9

LEGAZPI martxoa

abendua urtarrila

otsaila

(20ra arte) (22tik)

martxoa (20ra arte)

16,7º mar. 20

17º aben. 26

19,2º urt. 23

18,1º ots. 17

14,6º mar. 20

16,5º aben. 25

19º urt. 25

17º ots. 21

14º mar. 15

-2º ots. 16

0,7º mar. 15

5,9º aben. 31

0,2º urt. 16

-1,7º ots. 17

0,6º mar. 6

2,5º aben. 22

0º urt. 18

-2º ots.17

-1º mar. 15

19,3 l. urt. 15

80,1 l. ots. 27

37,2 l. mar. 10

7 l. aben, 31

39,6 l. urt, 4

83,3 l. ots. 27

35,9 l. mar. 9

3,1 l. aben. 31

23 l. urt. 15

130 l.ii ots. 27

54,6 l. mar. 9

90,9 l.

24 egun

266,1 l.

19 egun

172,5 l.

17 egun

14,4 l.

4 egun

222,9 l.

22 egun

282 l.

20 egun

200,5 l.

16 egun

4,2 l.

2 egun

131 l.

21 egun

408 l.

23 egun

261,9 l.

18 egun

59,2 km/o mar. 4

96,7 km/o aben. 30

96,7 km/o urt. 8

109 km/o ots. 9

74,5 km/o mar. 4

-

-

-

-

Iturria: Ordiziako eta Zegamako Euskalmet estazio meteorologikoak eta Legazpiko Aemet estazio meteorologikoa.

16 GOIBERRI

MOTZEAN

Nerea Magallanes artisaua, berak egindako eskulanekin: fofutxak, bitxiak, karterak... MAIALEN IGARTUA

Eskulanak, erlaxatzeko modu bat Ormaiztegin herriko artisauen azoka egingo dute, eta Nerea Magallanes izango da parte hartzaileetako bat.

Maialen Igartua Ormaiztegi Ormaiztegin herriko artisauen azoka egingo dute bihar, lehenengo aldiz. Herriko artisauek elkar ezagutzea, eta gainontzeko herritarrek ere haien berri izatea da helburua. Bertan, hamar bat lagunek parte hartuko dute. Horietako bat da Nerea Magallanes (Ormaiztegi, 1982). Lehen aldiz parte hartuko du azoka batean.

Denetariko eskulanak egiten ditu Magallanasek. Esaterako, bitxiak egiten ditu material ezberdinak erabilita: fimoa, papera, kafe kapsulak... Komikiak erabilita, berriz, karterak egiten ditu. Dena den, arrakasta handiena fofutxa izeneko panpinek dute. Enkarguz egiten ditu, eta eskaeraren arabera pertsonalizatu.

Jende askok eskatzen dizkio panpinak, oparitzeko. «Esaterako, ezkontza bateko argazkia ekartzen didate, eta horko bikotearen antzeko panpinak egiteko eskatu», azaldu du.

«Amaren enpresan, berriz, norbait jubilatzen denean oparitzen diote horrelako panpina bat, laneko uniformearekin jantzita». Eskatu dioten gauzarik bitxiena, berriz, hauxe: bikote bat txalupa baten barruan, onddoak biltzen.

Bost urterekin hasi zen Txiki-txikitatik datorkio zaletasuna Magallanesi. «Bost urterekin amak josteko makina oparitu zidan, eta hala hasi nintzen», oroitzen du. Josten hasi, eta ordutik hainbat eta hainbat teknika ikasi ditu bere kabuz.

Inoiz ez da ikastaro batera joan.

Bideoak ikusiz eta probak eginez ikasi du.

Erlaxatzeko egiten ditu eskulanak, denbora librea duenean.

«Egunerokoaz ahazteko modu bat da niretzat». Ez ditu dirua ateratzeko helburuarekin egiten, eta asko oparitu ere egiten ditu. Azken asteetan, berriz, buru belarri aritu da lanean, biharko azokarako materiala izateko.

Lagun baten bidez saldu izan ditu bere eskulanak Magallanesek, azokaren batzuetan.

Bera, ordea, ez da inoiz izan azokan saltzen. Ormaiztegiko azokan parte hartzeko deia jaso zuenean, poztu egin zen.

«Herriko artistak bildu nahi zituztela esan zidaten; arraroa egiten zait nire buruari artista deitzea».

Aukera ona dela uste du. Batetik, herriko gainontzeko artisauak ezagutzeko. «Herria txi-

«Eskulanak egitea egunerokoaz ahazteko modu bat da niretzat; balio dit lasaitzeko» «Pena da gure aiton-amonen ezagutza asko galtzen ari garela, adibidez, puntua» Nerea Magallanes Artisaua

kia izan arren, ez dakigu bakoitzak bere etxean zer egiten duen, eta sorpresak hartzen dira askotan», esan du Magallanesek. «Agian herriko norbaitek nik ezagutzen ez dudan teknika bat erabiltzen du, eta azokak ematen digu aukera horren berri izateko eta gure artean harreman bat sortzeko».

Bestetik, herritarrek artisauen lanari balioa emateko ere balio duela uste du. «Pena da gure aitona-amonek zituzten ezagutza asko galtzen ari garela; adibidez, puntua egiten». Magallanesek txikitan ikasi zuen puntua egiten, eta orain alabari erakusten dio.

«Norberak egindako bufanda bat jartzeak ilusioa egiten du».

Biharko azokan, Magallanesen eta beste herritar batzuen lanak ikusteko aukera polita izango da.

18 GOIBERRI

INTERNET

saretik Albisteak

Sarean ikusia

Errezetak egiteko APPa, gazteleraz

‘Auskalo’, euskara ikasi jolasean Euskara ikastea zaila eta pisua dela diote askok, baina jolasaren bidez egiten denean, ez dago aitzakiarik. Irontec etxeak, Auskalo APPa garatu du, euskara ikasi edo hobetzeko sakeleko telefonoetarako jokoa. Tribial moduko joko bat da, euskara maila ezberdinak dituzten erabiltzaileei zuzendua. Doakoa da eta Android edo IOS sistema duten mugikorretarako dago diseinatua.

Twitter

Hamar urte txioz txio uela hamar urte, 2006ko martxoaren 21ean bidali zen aurreneko txioa. Ordura arte SMSak ziren bat-bateko mezularitza modurik erabiliena. Haien oinarria jarraituz, baina mezuak taldean banatzeko sare bezala sortu zuten Twitter.

SMSek bezala, 140 karaktereko muga zuten mezuek, eta hasieran oso oinarrizko erabilera eskaintzen bazuen ere, sare hori berehala joan zen zabaltzen. Lankideen arteko kontu

D

bat bezala hasi zen Twttr (hala deitzen zen hasieran). Baina pixkanaka zabaltzen hasi eta egun, sare sozialik garrantzitsuenetako bat bihurtu da, 500 milioi erabiltzaile baino gehiagorekin.

Teklatuko ‘@’ letrak beste zentzu bat hartu du hari esker.

Traola, txio, bertxio edota trending topic bezalako hitzak ikasi ditugu, eta ezinbesteko erreminta bihurtu zen Udaberri Arabiarra edota 15M bezalako mugimenduetan. 2013an burtsara atera zen, eta egun 9.000 milioi dolarreko balioa du.

Osakidetzak mediku errezetak egiteko aplikazioa jarri du martxan, baina APP hori, «gaztelania hutsean» dagoela salatu du OEE Osasungoa Euskalduntzeko Erakundeak. Horrek, «gaixoek informazioa hautatutako hizkuntzan jasotzeko eskubidea urratu» egiten duela salatu dute, eta Osakidetzak aplikazioa euskaraz jartzeko «betebeharra» duela gaineratu dute.

Gero eta adineko gehiago sarean Internet eta teknologia berriak gazteen kontua bakarrik direla uste dute askok. Baina gero eta gehiago dira sarean dabiltzan adineko pertsonak. Hala dio Telefonica etxeak egunotan argitaratutako azterketa batek.

Hala, 55 eta 64 urte arteko biztanleen %61,4k erabili du edo erabiltzen du Internet. Igoera nabarmena da, 2010ean, kopuru hori %34,6koa baitzen.