Goiberri 187. zenbakia

Goierritarraren eta Otamotzen astekaria

187. zenbakia. 2016ko apirilaren 22a

GOI B ERRI Taberna giroko musika saioak Oraindik ere eusten zaio Goierrin lau hormen arteko babesean kontzertuak antolatzeko ohiturari 8-9

Isuo Sasiia bakarlaria eta Jon Murua tronpeta-jotzailea, Legazpiko Karibe Zaharra tabernan emandako kontzertu batean. ASIER ZALDUA

Miren Deba 3 Iritzia 4-5 Elena Uranga, Oncomed proiektuaz 6-7 Sorgintxulo aisialdi taldea 10 Segurako ‘buruberoak’ 11 Juan Tapia trikitilaria 12-13 Irakurtzea, altxorra 15

02 GOIBERRI

PUBLIZITATEA

GOIBERRI 03

KATE MOTZEAn

JOSUNE ZARANDONA

Miren Deba

Gabiriako Aztiria auzoko bizilaguna

«Auzo txikietan, onerako eta txarrerako, denok dugu elkarren berri» Josune Zarandona Gabiria Miren Deba (Aztiria, 1994) Lehen Hezkuntza Bereziko azken ikasturtean dago. Gabiriako Aztiria auzoan hazi eta bizi da. Auzoko ekimenak antolatzen aritzen da, batez ere festak, «aurten uztailaren 15etik 18ra izango dira». Festetan auzoak «bizia» hartzen duela dio. Auzo txiki batean bizitzeak «kotxea behar izatea» dakar mugitzeko, baina inguruak ematen dion «lasaitasuna edo naturarekiko harremana» ez ditu beste ezergatik aldatzen. Hori bai, garbi dauka, «auzo txiki batean one-

rako edo txarrerako» denok dutela elkarren berri.

Kantabria aldea.

Goierriko txoko bat.

Zein zaletasun dituzu?

Larraitz edo Aztiri gaina.

Mendira joatea, eta trikitixa edo bertso saioak.

Amets bat.

Liburu bat.

Amaren eskuak.

Musika talde bat.

Jaso duzun oparirik bereziena?

Etzakit.

Zeri diozu beldurra?

Ametsak egi bihurtzea.

Belarritako pare bat eta argazki muntaia bat.

Abesti bat.

Heriotzari.

Josu Zubiaren edozein, eta trikitixa.

Gorroto duzuna.

Janari bat.

Onddo-nahaskia.

Edari bat.

Sagardoa.

Oporretarako leku bat.

Diruz laguntzen duten erakundeak: Udalak: Altzaga, Arama, Ataun, Beasain, Itsasondo, Lazkao, Olaberria, Urretxu, Zerain, Segura eta Zumarraga

GOI B ERRI

«Aztirian dugun lasaitasuna edo paisaia azpimarratuko nituzke»

Argitaratzailea: Goierriko Hedabideak SL Zuzendaria: Iñaki Gurrutxaga Kudeatzailea: Ione Berasategi Koordinatzailea: Tere Madinabeitia

Diseinua eta banaketa: Bidera zerbitzuak. Berria Taldea Lege gordailua: SS-1638/2011

Itxurakeria eta inbidia.

Gabiriako alkate bazina?

Herritar bat gehiago izaten jarraituko nuke.

Aztirian biziko ez bazina?

Beste herri txikiren batean.

Egoitzak: Beasain:

Webgunea:

Oriamendi, 32. 20200.

Posta elektronikoa:

goiberri.eus

Urretxu:

goiberri@hitza.eus

Iparragirre, 11 (Kaletxiki). 20700.

Publizitatea:

Telefonoak: Beasain: 943-16 00 56 Urretxu: 943-72 34 08

Bezero arreta / harpidetzak:

607 530 424 – publi@goiberri.eus 902-82 02 01 – harpidetza@hitza.eus

04 GOIBERRI

IRITZIA

Antxiñe Mendizabal Aranburu Idazlea

Interes orokorraren izenean arrituta entzun nuen berria irratian: aurreko astean, Arcelor Mittalen akzioak %10 igo ziren burtsan. Aldi berean, multinazionalak zera jakinarazi zuen Zumarragako lantegiari buruz: «Lantegia ez da lehiakorra gaur egungo altzairuaren merkatuan». Kontrakoa eman badezake ere, Zumarragako lantegiaren krisia ez dago talde osoaren egoera ekonomiko onarekin kontrajarria. Aditu batek eman zuen azalpena: multinazionalak 90eko hamarkadan lantegi ugari erosi zituen mundu osoan altzairugintzan lidergoa lortu eta bere nagusitasuna ezartze aldera.

Erosketen ondorioz, zorpetu egin zen. Gaur, zorra arintzeko, lehiakortzat jotzen ez dituen lantegiak ixtea erabaki du bere kontuak onbideratze aldera.

Horrenbestez, burtsak ondorioztatu du Arcelor Mittal enpresa-taldea fidagarria dela, eta bere akzioek gehiago balio dute.

H

Kontzeptu ekonomikoak gorabehera, nik zera ulertu dut: Zumarragako altzairutegiak ez die multinazionalaren interes orokorrei erantzuten; lantegia zama bat dela uste dute, eta zamaz libratzea erabaki dute. Bistan da, beraz, taldearen interes orokorrak eta Zumarragako langileenak talkan daudela.

Arcelor Mittalen jarduera gidatzen duten baloreak ezagutu nahian jo dut multinazionalaren atari digitalera: «Altzaria funtsezko materiala da gaurko munduan eta etorkizunari begira garapen iraunkor eta jasangarriari eusteko, ezinbestekoa»; «teknologia berritzaileekin egiten dugu lan, altzairugintzaren prozesua berritzeko eta klima-aldaketaren aurka borroka egiteko»; «gure jarduera guztiak gizakiaren segurtasuna eta osasuna dute ardatz»; «Arcelor Mittal fundazioa 30 herrialdetan dago zabaldua eta tokian tokiko elkartasun proiektuei ematen die babesa». Irakurritakoak egiari baino gehiago, pro-

pagandari erantzuten diola esango nuke; publizitate iruzurtiari. Alegia, komeni dena esan eta komeni ez dena isildu. Albisteen atalean, esate baterako, ez da aipamenik txikiena ere egiten Zumarragako lantegiaren bideragarritasunari buruz edo herriaren jasangarritasunari buruz.

Ekonomiari buruzko teoriek aztertua dute aspaldi interes orokorraren eta norbanakoaren arteko talka. Liberalismoak esanda utzi zuen gizakiaren berezko egoismoak, nork bere interesak defendatzera eramaten duela, eta interes horiek gizartearen interes orokorrare-

kin bat egin ohi dutela. Horixe bera sinetsarazi nahi digute multinazionalaren mezuek. Liberalismoari aurre eginez, marxismoak klase-borrokaren zilegitasuna jarri zuen indarrean, argudiatuz ondasun txikia duten pertsonen interesak ez datozela bat aberatsen interesekin eta, aberatsak aberatsago izateko, pobreak pobreago izan behar dutela; horregatik aldarrikatzen dute borroka Zumarragako langileek.

Liberalismoaren ezintasunak gainditu nahian, onartu dute liberalek, gizarte-borrokan, batzuek irabazteko, beste batzuek galdu egin behar dutela, eta marxistak isilarazteko, kalte-ordaina kontzeptua asmatu zuten. Hau da, galtzaileari sari bat eman behar dio irabazleak legez, galera berdintzeko; justiziaren izenean.

Horixe egiten ari da Arcelor Mittal Zumarragako langileei birkokapenak eta aurre erretiroak eskainiz.

Gehienoi iruditzen zaigu ez dela justua Zumarragako lantegia ixtea multinazionalaren interes orokorraren faboretan.

Izan ere, eta akaso oker nago, baina, ez dut uste Zumarragako lantegiko 350 langileen artean, Arcelor Mittaleko akziodun bakar bat dagoenik; ezta Zumarragako herritarren artean ere. Harrituko nintzateke; jokoa ez baita soldatapekoentzat normalean errenta; burtsa-jokoa esan nahi dut.

GOIBERRI 05

IRITZIA

Asteko irudia

Josu Maroto

Elena Uranga Elena Urangari elkarrizketa oraingoan.

Bizitzari erreparatuz!

Ez dut azkar ustekoa izan nahi, baina Zumarragako Arcelor Mittalen kasua iragarritako heriotz baten kronika izan da. 2014ko udan egin zuten lehen mehatxua, ondoren langileek soilik bete duten akordio batekin itxi zena. Izan ere, gaizki itxitako mehatxu hura Damoklesen ezpata zen, gerora etorri zitekeenaren atarikoa.

Bereziki mingarria izan da, formetan ere, enpresak harrokeri izugarriaz jokatu duelako. Baina bereziki egiten zait asaldagarria, arduradun politiko askoren itxurakeria eta jartzen duten harridura aurpegia. Benetan ez zekiten hau gertatu zitekeenik? Zeri begira egon dira orain arte? Arduradun zuzena enpresaren zuzendaritza da, baina arduradun politiko askok ez dute ongi jokatu eta Arcelor utzikeriak itxi du, gure arduradun poiltikoen utzikeriak.

Kuriosoa da herrialde honetan gertatzen ari dena. Kapitala eta inbertsioak erakartzeko herrialde edo eskualde erakargarria izan behar dugu, erraztasun guztiak eskaintzen ditugu (Aberastasunaren Gaineko Zerga kendu du Aldundi berriak), Arcelor bezalakoei nahi dutena egiten uzten diegu eta ondoren larritzen gara badoa-

zelako beste inora. Eta aldi berean, Gipuzkoako Foru Aldundiak, 2012ko uztailean martxan jarri zuen Diru sarrerak Bermatzeko Laguntza kentzeko erabakia hartzen du Aldundi berriak migratzaileen ÂŤdei efektuaÂť dakarrelako. Migratzen duen kapitala erakarri nahi da, baina migratzaileen kapital humanoa, urrun mesedez.

Herritar ororentzako eskubide sozialak bermatzea edo elkartasunez mozorrotutako karitatean oinarritutako gizartea. Horra hor, gure korapiloetako bat.

Josu Aztiria

bat eta

Korapiloa, eta ez txikia, Arcelor Mittalen kasuak azken asteotan zintzurrean eragin didana, Josu. Nekez jar niezaioke korapilorik arduradun politikoei egin diezun kritikari. Botere politikoari, kontzientzia amiĂąi bat dudanez geroztik ezagutu dudanari behinikbehin, ez diot sekula federik aitortu, are gutxiago elite ekonomikoen menera dantzan dabilenari.

Baina utz iezadazu korapiloa neure sokara ekartzen, distantzia hurbilagorako lentez begiratzen auziari. Langileekiko herritarrok azaldutako elkartasun adierazpenak ezinbesteko keinu humanoak begitandu zaizkit, baina boomerang moduan bueltan datozkidan gezi galderak ere biraka dabilzkit. Noiz eta nola irentsi genuen globalizazioaren amua? Noiz eta nola erosi genuen desjabetze ekonomiko eta soziala, kultur aberastasunaren mozorropean?

2014ko mehatxuaren garaian soilik ez; noiz hasi gintzaizkion entzungor eta ez-ikusiarena egiten enpresaren jarduera multinazional, turbokapitalista, kutsatzaile, deshumanizatuari? Zein udaberri oparo ustekoan egin genuen geure elitearen diskurtsoa, nahiz

bat

Gorka Erostarbe eta haienarengandik oso bestelakoa izan geure egunerokoa, edo Owen Jonesen Chavs gogora ekarriz, zein bide bazterretan galdu genuen kontzientzia sozial taldekoa?

Botere munstroak herritarron arteko arrakal txikienak baliatzen ditu garaile ateratzeko; eta bien bitartean geure herriotako sarreran, ezker-eskuin, munstro hil eta huts bana dugu gaur-gaurkoz. Bi munstro huts, langile eta herritarron ekimen bateratu, eraldatzaile eta konstruktiboz biziaraziak izateko zain.

06 GOIBERRI

ELKARRIZKETA

GOIBERRI

Elena Uranga Erizaina

«Web plataformari esker gaixoak gutxiagotan joaten dira larrialdietara»

GOIBERRI 07

ELKARRIZKETA

Loinaz Agirre Beasain Donostia Ospitaleko Ido Onkoematologia unitatean lan egiten du Beasaingo Elena Uranga erizainak. Azken aldian, minbizia duten gaixoek kimioterapia tratamendua jasotzen duten pazienteen osasun kontrola eta jarraipena egiteko Oncomed web plataforma egokitzen aritu da. 40 gaixorekin proba egin dute eta oso emaitza onak jaso dituzte.

Zer da Oncomed plataforma?

Kimioterapia tratamendua jasotzen duten gaixoen eta familiartekoen laguntzarako web plataforma bat da. Erabiltzaileak erregistratu egiten dira eta lau arlo nagusi ditu. Batetik, kimioterapia tratamenduak sortzen dituen sintomen kontrola egiten da. Beste batetik, arlo emozionalerako tartea dago.

Hirugarren arlo batean, mezuen bidez, gaixoen eta familiartekoen parte hartzea bilatzen duen gunea dago. Laugarren gunea, azkenik, liburutegia da. Aholkuak, informazioa, bideoak... daude bertan.

Lehenengo guneari dagokionean, zein kontrol mota ematen dio gaixoari?

Kimioterapiak sortzen duen toxizitateari buruzko galdetegia dago. Gaixoak ematen dituen erantzunen arabera, sintomen alerta maila neurtuko da. Lau graduko alertak daude. Lehenengo eta bigarren mailako alertak sintomak normaltasunaren barrukoak direla adierazten du. Hirugarren mailako alertarekin erizainak beste sendagairen bat emango dio edo aholkuak eman dizkio. Eta laugarren mailako alerta ateratzen bada, larrialdietara edo ospitalera joatea esan nahi du.

Galdetegitaren momentuko erantzunak aurretik betetako erantzunekin konplimentatzen dira.

Alerta mailaren neurketa horrekin gaixoak lasaitzeko balioko du prozesua normaltasunean doala ikusten badu, ezta?

Bai, hori da. Toxizitatearen

neurgailuan sintomaren neurgailuan ok ateratzen denean asko lasaitzen dira gaixoak, badakite normaltasunaren barruan doala tratamendua. Alertak esango dio gaixoari larrialdietara joan behar duen ala ez.

Plataformari esker, gaixo gutxiago joan da larrialdietara eta alferreko bidaia gutxiago egin dituzte. Aurretik, sintomaren balorazioa gaixo bakoitzak egiten zuen eta berak erabakitzen zuen larrialdietara joan ala ez.

Gainera, informazio guztia Osakidetzako zerbitzarian gelditzen da eta automatikoki txostena sortuko du. Gaixoarekin lotura duten profesional guztiek eskura izango dute.

Arlo emozionalarekin nola egiten duzue lana?

Beste galdetegi bat du, galdetegi estandar bat, eta ez du alerta sistemarik. Erantzunen arabera erizainak baloratuko du gaixo hori psiko-onkologiaren beharrik baduen.

Horretaz gain, egunkari emozionala ere badago. Bai gaixoak eta bai familiartekoek, beraien bizipenak eta sentipenak idazteko aukera daukate.

Aurretik bazuten kontsulta berezirik kimioterapia hartzen zuten gaixoek?

tsegua bukatzeko. Arlo kualitatiboan, gaixoaren eta sendi artekoen arlo subjetiboa aztertu dugu. Zer moduz sentitu diren eta abar. Kuantitaboan, berriz, zenbat gaixo joan ziren larrialdietara, zenbat ospitaleratze aurreztu ditugun eta abar aztertu ditugu.

Zein ondorio atera dituzue?

Orokorrean, bizitza kalitatea asko hobetu zaiela diote. Gaixoek asko eskertu dute plataformarekin sentitu izan duten laguntza eta babesa. Badakite beti norbait dagoela entzuteko eta erantzuteko. Badakite ordenagailuaren beste aldean profesionalak daudela beti.

Horretaz gain, alerta mailaren azterketari esker, ospitalera bidaia gutxiago egin dituztela esaten dute. Gaixoen eta familiartekoen artean ere harremanak sendotu egin direla esan digute. Kasu batean, adibidez, gaixoa hemen bizi zen eta sendiartekoa Madrilen; plataforma horri esker elkarren berri zuzena izan zuten. .

Jarraipen estandarraren kasuan, berriz, zein ondorio jaso duzue?

Orain arte, gaixoak kontsultara etorri, kimio tratamendua jarri

Bai, beharra ikusten genuen eta toxizitate kontsultarako telefonoa geneukan. 08:00etatik 20:00etara funtzionatzen du.

Plataformaren erabiltzaileek ere izan dute telefono hori erabiltzeko aukera.

Internetik ez dutenengan pentsatu al duzue?

Bai, gaixo batzuek adinagatik edo ez daukate Internetik baina hori ez da arazoa izango. Hogei telefono mugikor dauzkagu prestatuta Internetarekin, hala behar duten gaixoei edo sendiartekoei uzteko.

40 gaixorekin entsegua egin duzue. Batetik, 20 lagunek plataforma erabili dute eta bestetik, beste 20k, orain arteko jarraipen estandarra.

Bai, orain arteko sistema erabili duen gaixo bat falta zaigu en-

eta etxera joaten ziren, euskarri berri honen babesik gabe. Sintomak agertzen hasten zirenean, gaixo bakoitzak berak baloratzen zituen sintomak eta bere erabakiaren arabera joaten zen larrialdietara. Plataforma erabili dutenak baino gehiago joan dira ospitalera. Plataformarekin gaixo bakoitzak ez du baloratzen bere sintoma; galderen erantzunen ondorioz, plataformak esaten du larrialdietara joan ala ez. Ondorioz, jende gutxiago joan da larrialdietara.

Plataforma gaixo errealekin probatu ondoren, hurrengo pausoa zein izango da?

Entsegua bukatu eta tresna hau mediku onkologikoaren sisteman ezarriko dugu; tratamendu eta patologia gehiagotara zabalduko dugu. Hematologia, erradioterapia eta paliatiboetara adibidez. Plataforma hau edozein patalogiatara egokitu daiteke.

Zuk gidatu duzu entsegua eta harreman handia izan duzu gaixoekin eta sendiartekoekin.

Aberatsa izango zen hori zuretzat?

Onkologian hamalau urte daramatzat eta orain arte kontsultan eta kimioterapian ikusten nuen bakarrik gaixoa. Gero etxera joaten zen eta kitto. Plataformarekin aukera izan dugu gaixoak nola eramaten duen tratamendua momentuoro ikusteko eta ezagutzeko. Zati pribatu hori ezagutzeko aukera izan dugu. Alboko eragin guztiak gaixoekin bizitzen ditugu.

Oso harreman politak sortu dira.

ÂŤGaixoek asko eskertu dute plataformarekin sentitu duten babesaÂť

Minbizia hitza entzute hutsak beldurra sortzen du. Etengabeko babes hori daukatela sentitzea garrantzitsua izango da ezta?

ÂŤGaixoek eskatuta, oncoweb sare soziala sortuko dugu; emozioen arloa landuko duÂť

Bai, oso. Gaixoek eskatuta, orain, Oncoweb sare soziala sortuko dugu, osasun arloko profesionalaren gidaritzapean.

Informazio fidagarria, kontrastatua emango da. Batez ere, emozioen arloa landuko da bertan.

08 GOIBERRI

ASTEKO GAIA

Rockaren tenpluak Rock musika tabernei oso lotua egon da beti. Goierrin ere, taberna askotan antolatzen dituzte kontzertuak.

Asier Zaldua Urretxu Tabernak eta rocka estuki lotuak daude. Historiako rock talde handienek tabernetan eskaini zituzten beraien lehen kontzertuak eta, gainera, tabernetan sortzen den berotasuna ez da areto handietan sortzen. Goierrin ere makina bat tabernatan antolatzen dituzte kontzertuak. Bi ostalari beteranok eta bi gaztek rockaren eta tabernen arteko loturari buruz hitz egin dute.

Joseba Telleria Iuseppe Legazpiko Karibe Zaharra tabernako nagusietako bat da. Oso gaztetan hasi zen ostalaritzan eta duela 25 urte Karibe Zaharra taberna hartu zuen, Agustin San Migel Txamar bere lehengusuarekin.

Beti gustatu zaio rock musika, baina duela gutxi hasi zen kontzertuak antolatzen. «Gure bezero batek proposatu zigun kontzertuak antolatzea, Yerko Ortiz gitarra-jotzaileak. Duela bost urte izan zen hori. Herrian rock kontzertu gutxi antolatzen zirela esan zuen eta lehen kontzertua berak eman zuen, beste herritar batzuekin».

Ordutik, makina bat emanaldi antolatu dituzte Karibe Zaharrean. «Hilero hiru bat kontzertu antolatzen ditugu. Talde oso ezberdinak pasa dira hemendik. Herriko taldeak hasi ziren, baina Internet eta sare so-

zialak medio, kontzertuak antolatzen ditugula zabaldu da eta talde askok deitzen dute.

Birak egiten ari diren taldeak etortzen dira. Bospasei kontzertu ematen dituzten inguruko tabernetan eta gastuak denen artean ordaintzen ditugu».

Kalitate handiko taldeak etortzen direla dio. Karibe Zaharretik Cesar Domenech, The Crockets, Tutti Frutti Jazz Project, Pepe Botika, Edson Goya, Yaman Brothers, The Northagirres, Menphis Mafia, Arraio, Klakson eta Jon Gurrutxaga pasa dira, besteak beste.

Telleriak kontzertua gogoangarri asko egon direla dio, baina berarentzat bereziena Yerko Ortizek eta bere ikasleek urtero ematen dutena da. «Gitarra ikasleentzat ikasitakoa erakusteko oso aukera polita da eta jende asko etortzen da. Bestalde, The Romanticos taldeak hemen aurkeztu ditu disko guztiak».

Kontzertuak antolatzea merezi duela uste du. «Ostiral gauetan jendea pozik dago eta kontzertuetan oso giro polita sortzen da. Bezeroak pozik ikustea oso pozgarria da eta musikariak ere gustura aritzen dira. Izan ere, eszenatoki batean jotzen dute eta soinua asko zaintzen dugu. Gainera, taberna altua eta karratua da, eta hori ere lagungarria da».

Kontzertuak antolatzen hasi zirenetik, lehen baino musika zaleagoa dela onartu du. «Tabernak musika zale izatera behartzen zaitu, baina kontzertuak antolatzen ditugunetik gehiago zaletu naiz: kontzertu gehiagotara joaten naiz, musikari buruzko albisteak jarraitzen ditut... Rock zalea izan naiz beti, baina Mikel Laboa eta Benito Lertxundi ere asko gustatzen zaizkit».

Troskaeta taberna Herri txikietan ere badaude rock kontzertuak antolatzen dituzten tabernak. Ataungo Troskaetan, adibidez. Aitor Aldasorok 14 urte zituenetik lan egiten du bertan. 2001ean berak hartu zuen negozioa eta duela zazpi bat urte kontzertuak antolatzea erabaki zuen. «Herriko musikariekin hasi ginen. Lehen kontzertua Belarra taldeak eman zuen», gogoratzen du.

Ordutik, makina bat talde

Legazpiko Karibe Zaharran hiruzpalau kontzertu antolatzen dituzte hilero Pettik eta Balerdi Balerdi taldeak behin baino gehiagotan jo dute jada Troskaetan

GOIBERRI 09

ASTEKO GAIA

Isuo Sasiia eta Jon Murua tronpeta-jotzailea, Legazpiko Karibe Zaharra tabernan eman zuten kontzertuan. ASIER ZALDUA

pasa da Ataungo taberna honetatik. Besteak beste, Balerdi Balerdik eta Pettik jo dute Ataunen. Baita Eneko Dorronsoro musikari ataundarraren eskutik etorri ziren AEBtako banjo-jotzaile bat eta Kanadako bakarlari batek ere.

Bezeroek eskatuta hasi zela dio Aldasorok. «Belarra taldekoak lagunak dira, nire anaia bat oso musika zalea da... Kontzertuak bezeroei opari bat egiteko antolatzen ditut eta arrakasta dute. Atzerriko talderen bat ekartzen dugunean, batez ere, jende asko elkartzen da.

Oso giro ona sortzen da. Lehengoan, adibidez, Balerdi Balerdi taldekoak ataundarrak zirela zirudien: kontzertuaren ondoren bezeroekin hitz egiten egon ziren. Diskoteka eta plazetan antolatzen diren kontzertuetan ez da halakorik gertatzen».

Xuber taberna Telleria eta Aldasoro ostalari beteranoak dira jada, baina beraiek erretiratzen direnean ere rockak eta ostalaritzak eskutik helduta jarraituko dute Goierrin. Izan ere, ostalari gazteei ere tabernan kontzertuak antolatzea gustatzen zaie. Oraindik ez da urtebete pasa Joseba Albizu eta Marian Velasco beasaindarrek Xuber taberna ireki zutenetik, baina dagoeneko lehen kontzertuak antolatzen ari dira. Izan ere, musikari garrantzia handia ematen diote. «Taberna gehienetan pop musika eta reggaetoia jartzen dute eta gu rock zaleak gara».

Lehen kontzertua apirilaren 16an egin zuten: Mantala No bakarlariak jo zuen. «Musika zaleak gara eta taberna batean musika oso garrantzitsua da.

Musikak tabernari izaera ematen dio eta giro beroa sortzen du».

10 GOIBERRI

GAZTEAK

Sorgintxulo taldeko kideak, iazko uztailean egindako udalekuetan ateratako taldeko argazkian. SORGINTXULO

Sorgintxulo haurren eta gazteen topalekua Josune Zarandona Legazpi Herria egitea. Herriko haurren eta gazteen arteko sareak ehuntzeko bitartekoak jarri, eta sortutako harreman horiek denboran iraunaraztea. Horrela laburbildu daiteke Legazpiko Sorgintxulo aisialdi taldearen ia hogei urteko ibilbidearen jarduna. Borondatezko taldea da, trukean ezer eskatu gabe urte guztian zehar herriko haur eta gazteentzako ekintzak antolatzen dituena. Horrek, hala ere,

Babeslea

ez du esan nahi ezer irabazten ez dutenik. Pertsonen arteko harremanak sendotu eta balioetan hezteko bidea ematen baitie taldeak, bai antolakuntzan dabiltzan begiraleei, bai eta ekintzetan parte hartzen duten haur eta gazteei ere.

Ibon Gurrutxaga, Unai Otaegi eta Jon Arroyo 18 eta 22 urte arteko beste 23 gazterekin batera dira egun Sorgintxuloko begirale taldea osatzen dutenak. Beraiek ere haurrak izan zi-

ren noizbait, eta orduan hasi zen Sorgintxulorekin harremana. «Egun begirale bezala gauden gehienak haurrak ginela hasi ginen Sorgintxulon parte hartzen», azpimarratu dute.

Elkarlana oinarrian Urte guztian zehar antolatzen dituzte Legazpiko haur eta gazteei zuzendutako ekintzak Legazpiko Udalarekin elkarlanean, «hileko bat», esan dute.

Bestalde, «auzo ezberdinetako jaietan ere» izaten da beraien presentzia, gehitu du Gurrutxagak, eta beharraren arabera, herriko beste elkarte batzuekin elkarlanean ere aritzen dira.

«Legazpiko jaietan Telleriarteko Txirrindulari elkarteak eskatuta zerbait antolatuko dugu Santikutz Txirrindulari proba-

ren egunean», aurreratu du Arroyok. Guztiarekin, urte osoko ekintzarik garrantzitsuenak «Aste Santuko irteera eta uztaileko udalekuak» izaten direla gogoratu du Otaegik.

Sorgintxuloren helburu nagusia, «gazteen aisialdia euskaraz sustatzea da», Otaegiren iritziz. Baita, «herriko gazteak elkar ezagutzeko» topagune izatea ere. Lagun arteko giroa dute, «gurea bezalako borondatezko talde batean ezinbestekoa da giro ona egotea irauteko». Haurrek ondo pasatzea ere bada helburu nagusietako bat noski, «baina ardura handia daukagu, hezkuntza ez formalean parte hartzen dugun aldetik». Udako udalekuak prestatzea da orain duten erronka nagusietako bat.

GOIBERRI 11

MOTZEAN

Segurako ‘buruberoak’ ETB1eko Burubero lehiaketan, ‘Transmisioa’ proban, lehiakideei ezkutuko kontzeptu edo hitz baten inguruko pistak ematen aritzen dira astero Segurako Laureano Telleria eta Luli Telleria. Famatuak egin dira segurarrak.

Loinaz Agirre Segura Astean behin, telebistako pantailan agertzen dira Laureano Telleria eta Luli Telleria segurarrak. ETB1eko Burubero lehiaketan, Transmisioa proban, kontzeptu edo hitz ezkutu baten inguruan aritzen dira solasean.

Kike Amonarriz telebista aurkezleak Luli Telleria ikusi zuen Donostiako Victoria Eugenian Ez dira aspaldiko kontuak antzezlana antzezten. «Nik aitonaren papera egiten dut antzerki horretan», argitu du Luli Telleriak. Segurarrarekin harremanetan jarri ziren Burubero saiokoak saio berria eta beraien proposamena azaltzeko: «Saioaren nondik norakoak azaldu eta 80 urte inguruko beste aitona bat, Segurakoa, beharko zutela esan zidaten.

Laureanori esan nion. Besterik ez bazegoen, baiezkoa esan zidan eta hortxe gabiltza harrezkeroztik», gaineratu du Luli Telleriak.

ETBren Donostiako Miramongo egoitzara joaten dira grabazioak egitera. Pare bat orduko grabaketa egiten dute aldiko. «Egun batean zortzi bat gairen inguruan ematen ditugu pistak», zehaztu dute. Platoan eseri eta lasai aritzen omen dira kameraren aurrean hizketan.

Baldintza bat badute grabaketa saioetarako: jantzi urdinik ezin dute eraman. «Fondo urdina egoten da eta ezin dugu jantzi urdinik eraman. Behin joanda gaude, eta alkandora beix bana utzi ziguten», gogoratu dute.

Aurretik jakinarazten diete zein hitzen inguruko pistak

Laureano eta Luli Telleria segurarrak. LOINAZ AGIRRE eman beharko dituzten, ezkutuko bera hitza bera aipatu gabe. Besteak beste, zahatoa, galtzontziloak, Kamasutra, Hillary Clinton, Karlos Argiñano, ogia, kanpaiak, wikipedia edo intxaurrei buruzko pistak eman dizkiete lehiakideei. «Aurretik prestatzen ditugu pistak; hitz bakoitzeko zortzi bat pista. Gu hizketan aritzen gara eta gero beraiek nahastu egiten dituzte ideiak. Pixkanaka joaten gara ezkutuko hitzera argitzen. Txuleta eramaten dugu badaezpada ere, ipurdi azpian gordetzen dugu».

Irudimena Irudimen handia behar da hitz bati buruzko pistak emateko.

Zahato hitzaren kasuan, «mendira asko eramaten da, larruarekin egiten da, eskuz jos-

ten da...» pistak eman zituzten.

Galtzontziloen kasuan, berriz, «ate txiki bat daukala, zerbait ateratzen dela, estu-estuak gustatzen zaizkigula....».

Hitz askoren kasuan, Interneta ondo etortzen zaie hitz ezkutuari buruzko informazioa lortzeko, Kamasutra hitza jarri ziotenean, adibidez. «Gu ere asko ikasten ari gara», diote.

Lehiakideak nahasten Lehiakideak bizkorrak badira ere, ezkutuko hitza asmatu gabe gelditu izan dira. «Puntuazio handia du proba honek.

Zenbat eta lehenago asmatu, orduan eta puntu gehiago lortzen dituzte lehiakideek». Era horretan, «lehiakideak nahasten saiatzen gara, ahalik eta beranduen asma dezaten».

Lulik eta Laurenok aurretik

jakiten dute zein egunetan aterako diren telebistan. Kamasutra hitzaren inguruko bitxikeria gogoratu du Luli Telleriak: «Laureanok mojekin harremana du eta kezkatuta zegoen mojek zer esango zuten Laureano Kamasutraz hizketan entzuten zutenean. Besterik ez bada, argia kenduko ziela pentsatzen aritu zen. Azkenean ez zuten ikusi». Laureanok aitortu duenez, «ez nien hura botatzen zutenik esan, eta nahastu egiten nituen».

Bigarren baldintza bat ere bete behar izaten dute Laureanok eta Lulik: ezkutuko hitzik inori ez esatea.

Segurarrez gain, beste hainbat bikote ere aritzen dira Transmisioa proban. Euskalki desberdinak entzuteko aukera izaten da horrela.

12 GOIBERRI

ELKARRIZKETA

Juan Tapia Beasaingo Loinatz Musika Eskolako trikiti irakaslea

«Gaur egun beste edozein instrumenturen pare dago trikitia» Loinaz Agirre Beasain Beasaingo Loinatz Musika Eskolako trikiti irakaslea da Juan Tapia (Asteasu, 1964) azkeneko 27-28 urteetan. Bihar Beasainen ospatuko den Euskal Herriko Trikiti Egunaren antolakuntzan dabil. Biharko egunari eta trikitiaren egoerari buruzko hausnarketa egin du Tapiak.

Noiztik ospatzen duzue Euskal Herriko Trikiti Eguna?

2011n hasi ginen berriz Euskal Herriko Trikiti eguna ospatzen.

Duela 25 bat urtera arte, urtero ospatzen zen Euskal HerrikoTrikiti Eguna. Beti egun zehatz batean egiten zen. Jendeak bazekien data eta jendeak gogoan hartzen zuen data hura. Sakratua izaten zen egun hura eta egun horretan inork ez zuen erromeriarik lotzen. Trikitilari guztiak elkartzen ginen. Osooso giro ona sortzen zen. Baina pixkanaka galtzen joan zen.

Orain bi urtean behingo festa da.

Urtero egitea gehiegi izan zitekeela uste genuen eta bi urtean behin egiten hasi ginen. Durangon hasi ginen. Hurrengo urtean Bergaran egin genuen. Handik bi urtera Zarautzen eta aurten Beasainen. Emanaldi asko daude eta zaila da urtero egitea eta bi urtetik behin egitea erabaki genuen. Nire betiko gerra

da, data zehatz bat jartzea.

Orain arte beti data desberdinean egin dugu. Lehen egiten zen bezala data zehatz bat jarriko bagenu, jendeak gogoan hartuko luke eta emanaldirik ez luke hitz emango.

Garai batean Euskal Herriko Trikiti egunak izan zuen nortasun hori berreskuratu nahi duzue beraz.

Horixe. Egia da gauzak aldatzen joan direla. Lehen ez zen hainbeste jende, ez zegoen hainbeste eskola, eta multzo txikitan etortzen ziren trikitilariak. Hura errazagoa zen antolatzea, eguraldi txarra izanda ere tabernetan sartzen ziren eta kitto. Baina gaur egun eskolak etortzen dira, talde handiak.

Ikasleek zer nahi duten ere ikusi behar da gaur egun. Garai batean oso tipikoa zen egitaraua: meza, hamaiketakoa, kalejira, bazkaria eta han zeudenek txandaka jotzen zuten. Orain, talde bat ekartzen dugu. Ume asko etortzen da eta erromeria giro hori piztu nahi dugu.

Eskolak aipatzen ari zara. Eskolen eguna izaten al da?

Ez, ez. Lehen garai batean, eskolarik ez zen, oso bakanak ziren. Orduan jende heldua etortzen zen, «profesionalak».

Gazteak haiek ikusteko irrikan joaten ziren. Orain, eskola asko

daude. Eskolak etortzen dira baina beste «profesional» horiek ez dira etortzen. Ez zait ondo iruditzen hori, Euskal Herriko Trikiti Eguna da, baina eskolen festa bezala bihurtu da.

Eta ez da hori. Ikusiko da aurten nola joaten den. Gu trikitilari famatuak ikusteko irrikan joaten ginen, asko bultzatzen zigun horrek. Orain ez dira etortzen asko eta asko, beste batzuk bai.

Horretan egin behar dugu bo-

«Duela 25 bat urtera arte, Euskal Herriko Trikiti Eguna sakratua izaten zen» «Goierrin badago trikiti zaletasuna.

Dantzarako zaletasun gutxi egotea da arazoa» «Trikitiarekin arinarina, fandangoa, kalejira eta balsa bakarrik jo zitekeela zirudien»

rroka, gazteen erreferentzia diren trikitilariak ekarrita.

Beasain aukeratu duzue aurten Euskal Herriko Trikiti Egunerako. Beasainen ba al dago trikiti girorik?

Nik 27 bat urte daramatzat Beasainen trikitia erakusten. Ni etorri nintzenean, bi trikiti ikasle zeuden. Bi trikiti eta bi pandero zeuden musika eskolan. Orduantxe hasi zen trikitia musika eskoletan sartzen. Ordura arte, banaka zeuden eskolak. Gero jende asko ibili da. Goierrin badago zaletasuna. Dantzarako zaletasun gutxi egotea da arazoa.

Erromeria berreskuratzeko helburuarekin Erromeri Bira egiten da Goierrin.

Bai, eta Beasainen izan den bi urteetan, oso giro polita sortu da. Adin desberdinetako jendea elkartzen da. Ematen du pixka bat ari ote den berpizten.

Baina soinua polita da, dantza eginda. Horrek grina sortzen du trikitilariarengan. Lehen trikiti dantza egiteko zen, orain beste edozein instrumentu bezala da. Dantza giro hori bultzatzeko zerbait egin beharra dagoela iruditzen zait. Jendea badago dantzarako, baina plazako dantzarako ez hainbeste.

Gaur egun zenbat ikasle dituzu?Ikasleen profila aldatu da?

GOIBERRI 13

ELKARRIZKETA

30 bat. Lehen ibilitako jendea berriz dator ikasteko gogoarekin. Teknologia berriekin bideoa grabatu eta bidaltzeko aukera ematen du, gogoarekin itzuli da jendea. Lehen ikasleak 12-13 urterekin hasten zen trikiti ikasten. Ni neroni 15 urterekin hasi nintzen. Gaur, egun 8 urterako hasten dira. Eta hori desberdina da.

menturen pare dago; mundu osoan da ezaguna. Solfeoak beste ikuspuntu bat eman dio trikitiari.

Inportanteagoa?

Lehen trikitiarekin arin-arina, fandangoa, kalejira eta balsa bakarrik jo zitezkeela zirudien.

Baina hori ez da horrela. Gaur egun beste oihartzun bat dauka. Kepa Junkera jende askok ezagutzen du.

Ikasteko modua ere aldatu da.

Garai batean belarriz ikasten zen, gaur egun partitura bidez, zenbaki bidez ere bai.

Lehen trikitilari bikoteak aritzen ziren, gero taldeak etorri ziren... Aldaketak ezagutu ditu trikitiak.

Bai. Garai batean ikastera beste gogo batekin etortzen zen.

Adina ere desberdina zen. Etxera joan eta eskolan entzundakoa jotzen jarraitzen zuten.

Gaur egun, ikasleak eskolatik ateratzen dira eta trikitirik ez dute hartzen hurrengo egunera arte. Belarriz hari ematea, alferrik da. Zortzi urteko ikasle bati ezingo diozu eman belarriz ikasteko, ikasi azkarrago egiten da, musika eskolatik beste ekintza batera joango dira. Hurrengo egunean trikitia hartzen dutenean ez dira gogoratuko zer ikasi duen. Hortik hasi zen, partiturak idazteko beharra.

Lan horretan hasi nintzen lehenengotako naiz.

Garai batean, trikitilaria eta pandero-jotzailea aritzen ziren.

Gero ahotsa sartzen hasi ziren.

Jende gaztea sartzearekin batera, beste ideia batzuk etorri ziren, instrumentuak nahastea, adibidez. Instrumentu batzuk oso ondo uztartu dira. Bikotean jotzen dutenak badaude, baina normalean gehiago izaten dira taldeak.

Garai batean infernuko hauspoa deitzen zitzaion trikitiari.

Gaur egun nola deituko zenioke?

Zeruko alaitasuna edo. Lehen garai batean herri batzuetan ezin izaten zen trikitirik jo elizan.

Apaizek debekatzen zuten. Nire aitak isuna ordaintzen zuen balsa jotzen zuelako. Sueltokoa izan behar zuen.

Beste abantailarik ba al du partiturak?

Bai, beste instrumentu batekin jotzeko ere berdin-berdin balioko duela. Taldeak oso modan daude eta partitura hori edozein instrumenturekin jo daiteke. Solfeoa hizkuntza orokorra da.

Trikitia beste instrumentuen pare jarri eta beste entitate bat hartu duela uste al duzu?

Lehen trikitia baserri giroko instrumentua zen. Gaurko egunean, berriz, beste edozein instru-

LOINAZ AGIRRE

Egitaraua ihar Beasain Euskal Herriko trikitiaren hiriburua izango da. Egun osoko egitaraua prestatu dute.

11:00. Loinazko San Martin plazan elkartu eta hamaiketakoa banatuko da.

11:30. Beasaingo kaleetan zehar kalejira.

14:00. Bazkaria Gernika pasealekuko pilotalekuan.

17:30. Erromeria Gaitzerdi taldearekin, pilotalekuan.

B

Trikitilari familiakoa zara.

Bai. Eleuterio zen nire aita; harekin ikasi nuen nik. Bere garaian hoberenetakoa zen. Orduan erromeria asko egiten zen. Hiru egunean jarraian etxera etorri gabe egoten zen; arratsaldean ekitaldi bat eta gauean bestea.... . Joseba Tapia lehengusua dut. Juanito osaba ere bagenuen; istripuan hil zen hura.

14 GOIBERRI

INTERNET

saretik Albisteak

Sarean ikusia

Alpify: mendian laguntza izateko

OlaberriApp: bertakoa eskura Olaberriko Udala teknologia berrien arloan murgildu da eta hainbat berrikuntza aurkeztu ditu. Batetik, udalaren webgunea erabat berritu dute, itxura gaurkotua eta albisteen atala gehituz. Bestetik, sakeleko telefonoetarako OlaberriApp aplikazioa ere sortu dute. Doako tresna honekin, ÂŤherritarren partehartzeaÂť bultzatu nahi dute, udalaren eguneroko erabakietan herritarrei iritzia eskatuz. Herritarrek ere, herrian ikusten dituzten arazoen berri eman ahal izango dute.

Historia biltegi digitalak igitalizazioak eta teknologia berrien bilketarako gaitasuna handitzeak, biltegi digital ugari sortzeko aukera eman dute azken urteetan.

Gipuzkoan bertan, badaude zerbitzu hori eskaintzen duten hainbat webgune. Kasu honetan ordea, alderdi historiko edo dokumentala jorratzen dutenetan jarriko dugu arreta.

Donostia Kultura egitasmoaren barruan, liburutegi zerbitzu digitala eskaintzen du hainbat udal liburutegik osatutako sareak. Bide horretan, funts interesgarriak eskaintzen ditu

D

liburutegidigitala.donostiakultura.com helbideak. Gune horretan, XIX. eta XX. mendeetan Euskal Herrian argitaratutako egunkarien hemerotekak aurki daitezke, denak ere 36ko gerraren aurrekoak. Horien artean daude La Voz de Guipuzcoa, El Pueblo Vasco edota El DĂ­a bezalako egunkariak, eta baita euskarazko hainbat agerkari ere, hala nola: Eskualduna , Euskalzale eta Gudari.

Beste horrenbeste egiten du guregipuzkoa.com webguneak ere; Gipuzkoako herrietako argazki zaharren bilgunea da.

Biak ere, doako zerbitzuak dira, eta kontsultarako erabilgarriak.

Mendian galdu edo mina hartu dutenek larrialdi zerbitzuekin harremanetan jartzeko erreminta berria dute: Alpify. Sakeleko telefonorako aplikazio honen bidez, 112 zerbitzura alerta bat bidaltzen da; satelite bidezko geolokalizazio sistemaren bidez, larrialdietakoek abisua bidali duenaren posizioa bila dezakete, haren bila joateko. Doakoa da eta APPstoren nahiz Google Playn deskargatu daiteke.

Wordpress 4.5 bertsioa euskaraz Blogak eta webguneak garatzeko erabiltzen den Wordpress plataformak 4.5 bertsioa argitaratu du, eta azken edizioekin egin bezala, hasieratik euskaraz erabiltzeko aukera ematen du.

Librezale komunitatearen webgunean (librezale.eus) sartuta, bertsioa doan deskargatzeko aukeraz gain, itzulpenekin laguntzeko aukera ere badago.

GOIBERRI 15

LIBURUAREN NAZIOARTEKO EGUNA

Ordiziako Jakintza ikastolan I.Irakurketa martxa egin zuten astelehenean. Irudian, hainbat pertsona ‘Obabakoak’ liburua irakurtzen. M.A.

Irakurketa, altxorra Liburuaren nazioarteko eguna da bihar. Horren harira liburu truke azokak egingo dituzte Ormaiztegin, Zumarraga Urretxun eta Seguran asteburuan.

Irakurtzeko zaletasuna bultzatzea, eta irakurtzean gozatzea da helburua.

M.Aranburu Irakurtzen ez duenak bizi bakarra bizitzen omen du; irakurtzen duenak, aldiz, bat baino gehiago. Irakurleak liburu bat esku artean hartzen duenean mundu berri bateko ateak irekitzen zaizkio parez pare. Izan daiteke inoiz pentsatuko ez zuen errealitate batzuetan murgiltzea, existitzen ez diren animalien aurka borrokatzea, milaka urte atzera egitea, edo oraindik etorri ez diren ondorengo mendee-

tara bidaiatzea. Badu gaitasun hori liburuak. Haserrea, poza, negarra eta hausnarketarako tartea ere sor dezake. Liburuak altxorrak dira askorentzat, eta irakurtzeko zaletasuna txikitatik haurrei barneratzen saiatzen dira eskoletan, ematen duen aberastasunaz ohartuta.

Liburu truke azokak Bihar da liburuaren nazioarteko eguna, eta Goierrin hainbat ekitaldi egingo dituzte. Liburuaz

gozatzeko ez dago liburua erosi beharrik, eta aukera bat izan daiteke liburuak trukatzea. Ormaiztegin gaur, ostirala, egingo dute liburu truke azoka, bihar Zumarraga Urretxun, eta Seguran, berriz, asteburuan zehar.

Ordizian, berriz, irakurketa kluba egingo dute gaur hasi eta ondorengo bi larunbatetan Barrena kultur etxean.

Hala ere, egunari aurre hartu eta lehenago ospatu dutenak ere izan dira. Esaterako, Ordi-

ziako Jakintza ikastolan astelehenean egin zuten I. Irakurketa martxa. 300 lagundik gora aritu ziren Bernardo Atxagaren liburua irakurtzen, tartean, Ordiziako elkarte desberdinetako kideak. Goierrin aurrez ere egin izan dute irakurketa martxa, hala nola, Lazkaon.

Irakurtzea maite duenak nekez azalduko du hitzez zer ematen dion liburu batek. Agian bizitza batekin ez du nahikoa izango horretarako.