Goiberri 189. zenbakia

Goierritarraren eta Otamotzen astekaria

189. zenbakia. 2016ko maiatzaren 6a

GOI B ERRI Pertsonen heziketa integrala Ikaslan Fundazioak 25 urte bete ditu ikasketak eta lana uztartuz aritzen diren ikasleei formazioa ematen 8-9

Ikaslaneko bi langile, aste honetan, Ordiziako tailerrean lanean. MIKEL ALBISU

Jesus Ruiz 3 Iritzia 4-5 E単aut Agirre medikua 6-7 WhatsART egitasmoa 10 Segurako dantza txapelketak 40 urte 11 Zesura Euskal Rap 12-13 Saretik 14 Patxi Aierbe perretxikozalea 15

02 GOIBERRI

PUBLIZITATEA

GOIBERRI 03

KATE MOTZEAn

Jesus Ruiz

Zumarragako udaltzaina

«Herritarren boluntariotza itzaltzen ari dela iruditzen zait» J. Zarandona Zumarraga Jesus Ruiz (Zumarraga, 1960) udaltzaina da Zumarragan.

1993an suhiltzaile boluntario egin zen. Aurten figura hori desagertu egin da, baina beraien lana eskertzeko omenaldia jaso dute. Ekitaldia «hunkigarria» izan zela dio Ruizek, baina «herritarren boluntariotza itzaltzen» ari dela iruditzen zaio. Euskaldun berria da Ruiz; «25 urterekin nire euskara maila hutsa» zela dio, baina ahaleginak merezi izan duela uste du.

Shorinji Kempo arte martziala ere praktikatzen du «buruaren eta gorputzaren arteko oreka» bilatzeko.

ikusezina.

Musika talde bat.

AC/DC. Garai bateko oroitzapenak ekartzen dizkidalako.

Abesti bat.

Johann Straussen Radetzky martxa.

Janari bat.

Guztiak, batez ere gozoak.

Edari bat.

Ura.

Oporretarako leku bat.

Pirinioak.

Goierriko txoko bat.

San Adriango kobazuloa.

Amets bat.

Bete zaidana: aita izatea.

Jaso duzun oparirik bereziena.

Liburu bat.

Maite nauenen eguneroko musua.

Dolores Redondoren Zaindari

Zerk sortzen dizu irribarrea?

Ume baten barre algarak.

«25 urterekin nire euskara maila hutsa zen, baina ahaleginak merezi izan du»

JOSUNE ZARANDONA

Diruz laguntzen duten erakundeak: Udalak: Altzaga, Arama, Ataun, Beasain, Itsasondo, Lazkao, Olaberria, Urretxu, Zerain, Segura eta Zumarraga

GOI B ERRI

Argitaratzailea: Goierriko Hedabideak SL Zuzendaria: Iñaki Gurrutxaga Kudeatzailea: Ione Berasategi Koordinatzailea: Tere Madinabeitia

Diseinua eta banaketa: Bidera zerbitzuak. Berria Taldea Lege gordailua: SS-1638/2011

Gorroto duzuna.

Intolerantzia.

Zumarragako alkate bazina?

Kirol mota guztiak egiteko erraztasuna emango nuke.

Zumarragan biziko ez bazina.

Urretxun.

Egoitzak: Beasain:

Webgunea:

Oriamendi, 32. 20200.

Posta elektronikoa:

goiberri.eus

Urretxu:

goiberri@hitza.eus

Iparragirre, 11 (Kaletxiki). 20700.

Publizitatea:

Telefonoak: Beasain: 943-16 00 56 Urretxu: 943-72 34 08

Bezero arreta / harpidetzak:

607 530 424 – publi@goiberri.eus 902-82 02 01 – harpidetza@hitza.eus

04 GOIBERRI

IRITZIA

Joseba Imaz Ganzarain Kazetaria

‘Eurobisioaz’ zenbait burutazio ero

tzidazue gaurko artikulua modu petral samarrean hasten.

Eurovision sariketaz ari naiz eta. Ikurrinaren zuri-gorri-berdea Estatu Islamikoa delakoaren beltzaren pare jarri ondoren, zalaparta izugarria sortu da komunikabide eta sare sozialetan. Harridura eta haserrea justifikatuak daude, aurten Suedian jokatuko den lehiaketako antolatzaileek euskal ikurra debekatutako zeinuen artean sartu ondoren.

Euskal herritarren eta ordezkari publikoen artean sortutako ezinegon eta protesten ondorioz, baina, zerrenda itsusi horretatik atera dute ikurrina.

Zenbaitek, polemikaren ondoren, ikurrina lista horretatik kendu izana garaipen moduan juzgatu dute. Egia da jada ez dutela Estatu Islamikoaren pare kokatzen –eskerrak!–. Baina arrazoi dute, baita ere, etsipenak hartuta mintzo direnek ere. Erabakiak erabaki, eurobisioa-ren antolakuntzaz arduratzen direnen arabera, ikurrina ezingo delako galan zehar erakutsi. Praktikan debekatua jarraitzen duela, alegia. Ikusezin gainontzeko europarren begietara.

Europako estatuen musika

U

sariketa erraldoian ez du tokirik ikurrinak. Ezta Europako gainontzeko estatu gabeko nazioek ere. Bagenekien euskal ordezkariren batek ofizialki sariketan parte hartu ezean jai izango dugula. Oso zaila izango dela gaur egungo testuinguruan entzutea «Basque Country, three points». Baina hortik publikoan ere banderak erakutsi ez ahal izatera...

Alde positibora begiratzen jarrita, aitortu beharrean nago eztabaida honek guztiak geografiaz eta geopolitikaz gehiago ikasteko aukera eman digula. Palestina eta Kosovoren aditzera bagenuen, bai, baina estreinako aldiz izan dut berri Donetsk, Nagorno Karabakh, Txipreko Turkiar Errepublika, Krimea eta Transnistriari buruz. Guztien banderak, ikurrinaren gisara, debekatuak izan dira arduradun eurobisiboen begietara.

Wikipedian irakurketa azkar bat egin ostean, jabetu naiz 2014an Ukrainagandik independentzia aldarrikatu zuen eskualdea dela Donetsk. Errusiara batzearen aldeko ekintzaileek lortu zuten independentzia, nahiz eta antza denez estatu berri hau ez duen nazioartean inork errekonozitu, Errusiak salbu. Antzeko

«Agian dibertigarria litzateke Europan estaturik ez duten herrialdeen arteko Eurobisio alternatibo bat sortzea.

Uste dut arrakasta izango lukeela»

egoera bizi du Krimeako Errepublikak, Errusiar Federazioaren zati izatera pasa ondoren.

Nagorno Karabakh, berriz, izatez independientea da, baina inongo onarpenik ez duen estatua omen da. Nazioartean lurraldea Azerbaijango lurren barnean dagoela onartzen da, baina estatu honek ez du botererik ezarri lurraldean 1991tik aurrera. Gauza bera gertatzen da Transnistriarekin, zeinen independentzia ez baitu onartzen Moldaviak.

Nire buruari galdetu diot herrialde horietan inork protesta egin ote duen Suediako agintarien aurrean. Eurovision sariketari kritikarik egin ote dioten, beren banderak debekatu izanagatik. Ez nintzateke harrituko baten bat poztu egin bada, kontzertua ez ikusteko aitzakia paregabea eman dietelako herrialde horietako biztanleei. Aitzakia ederra eman digutelako guri ere, ospakizun hortera eta aspergarri telebistan ez jarraitzeko.

Pentsatzen hasita, agian dibertigarria litzateke Europan estaturik ez duten herrialdeen arteko Eurobisio alternatibo bat sortzea. Uste dut arrakasta izango lukeela. Gaur egungo sariketaren maila ikusita, ez litzateke zaila egungo maila hobetzea.

GOIBERRI 05

IRITZIA

Josu Maroto

Asteko irudia

Zesura Hurrengo txapela erritmo berriekin etorriko ote?

Zesura euskal rap!!!

Aupa, Inazio! Goierritik kanpo, baina urruti ez, Beterrin, gipuzkoarron zaborrak, errefusara botatzen ditugunak, bistatik kentzeko jarri nahi duten errauskailua diagu hizketa gai, gaurkoan.

Interesak eta politika tartean sartzen direnean sortzen den zaborra baino okerragorik ez zagok, kirats zikinena horrek sortzen dik eta geroz eta ugariagoa duk. Ez ote diagu ulertuko, zaborra geurea dugula, alegia, sortzen dugunona? Nik sortzen dudan zaborra nirea duk eta nik izan behar diat erantzule. Nik izan behar diat, ahal dudan gutxien sortzeko ardura. Eta sortzen dudana birziklatzen saiatu beharra diat. Hala eginez gero, arduratsu jokatuz gero, ia dena birziklatzeko bidean jarriko diagu. Ia-ia dena! Errefusaren ontzian eskukada txikia bilduko diagu astean, etxean, eguneroko bizitzan. Fardelek (pixa, kaka eta hilekoaz zikindutakoak), horiexek beteko zigutek, batez ere, etxeko errefusa ontzia.

Orain, Txernobylgo haurrak hartzen dizkiagu gure etxeetan udan, hemengo aire sanoak osasunari mesede egiten diela eta. Urte batzuk barru, Txernobylgoak gonbidatzerik ez diagu izango eta gure

seme alaben seme-alabek, atzerrira, aire sanoa duen herrialderen batera, joan behar izango al diate, osasuna berreskuratzera?

Zubietan errauskailua egiterik nahi ez dugunok, hitzordu garrantzitsua diagu maiatzaren 29an Donostian: Onkologikotik Gipuzkoako Foru Aldundira dauden 5 kilometroak lotu behar dizkiagu, giza katea eginda, alderdi politiko desberdinetakoak elkarrekin, elkarri esku emanda. Gaia goierritarron ardurakoa ere badenez, elkar ikusiko diagu!

tzun

Joxepa Madariaga

bat eta

Txernobylgo haurren aipamena egin didan hango istripu larriaren 30. urteurrena gogoratzen ari garen astean, Joxepa. Aldi hartan ere, agintariek aho betean, ÂŤLasai, zentral nuklearrak oso seguruak dira. Ez dago inongo arriskurikÂť esanez ariko zitunan. Eta istripua gertatu egin huen, gertatu zenez! Orduz geroztik hango haurrak arnasa bila zebiltzan munduan barrena, unean bertan eta bidean hilko zirenak ahaztu gabe. Eta? Entzun al dun agintariren bat, goi arduradunen bat egin dutenik triskantza haren erantzule?

Bada, horiek guztiak etortzen zaizkidan burura errauskailuaren gaia dela eta. Batzuk tematuta zebiltzan inork nahi ez eta azkenean Zubietako lurretan doan mamu tzar hori eraikitzearekin. Azkar eraiki nahi diten gainera! Aste honetan jakin dinagu Jaurlaritzak berak ere ingurumen baimen guztiak eman dituela denbora errekor guztiak hautsiz.

Halere, larriena, gaur egungo agintariak osasuna eta zientzia arloko adituei erakusten ari zaien destaina iruditzen zaidan. Errausteak herritarren osasuna kaltetzen duela erakusten duten ikerke-

bat

Aupa, hi!; tulun-tulun!,

Inazio Usarralde

ten aurrean nola erantzungo Gipuzkoako Foru Aldundiak, eta Biodonostia enpresari agindu ez zion bada Zubieta eta inguruko biztanleen osasunean erraustegiak zein eragin izango lukeen ikertzeko!? Hori bai, errauskailua martxan jarri eta bost urtera.

Denon osasunean eragina izan dezakeela zalantzarik txikiena izanda ere ez al liken agintari batek arduraz jokatu beharko eta arriskuak saihestu? Hori ari al dun herritarren ongizatearen alde aritzea?

06 GOIBERRI

ELKARRIZKETA

EĂąaut Agirre Medikua

ÂŤErrauste planta gelditu beharra daukagu, ez da onargarria arriskuaÂť M.Aranburu Ordizia EĂąaut Agirre (Ordizia, 1990) medikua barne medikuntzako espezializazioa egiten ari da, eta OEIT Osasuna eta Errausketaren Ikerketarako Taldeko kide ere bada. Txosten bat egin dute errauste plantak osasunean izan ditzakeen ondorien inguruan, eta orain informazio hitzaldiak antolatzen ari dira.

Maiatzeko bigarren hamabostaldian Ordizian izango dira.

Osasuna eta Errausketaren Ikerketarako Taldeko kide zara.

2001. urtean sortu zuten taldea. Errauste planta Txingudin jartzea proposatu zen, eta horregatik bertan izan zen mugimendu gehiena, han hasi zen jendea mugitzen errauste plantaren eraikuntzaren aurka. Komentatu zidaten talde hori bazegoela eta ni ere animatu egin nintzen. Taldeko goierritar bakarra naiz ni, oraingoz.

Zer da zehazki egin duzuena?

Errausketaren arlo zientifikoa aztertu dugu egindako lanean.

Medikuntzan errauste plantaren inguruan argitaratu diren artikulu eta lanak identifikatzeko bilaketak egin ditugu datu baseetan, eta emaitzekin txosten bat osatu dugu.

Hain zuzen ere, 2000. eta 2015. urteen artean gai honen inguruan publikatu diren ikerketak aztertu ditugu, eta sailka-

tu. Sailkatzerako orduan lan horien kalitatea hartzen da kontuan, altuenaren arabera sailkatu ditugu. Sailkapena egin eta kalitate handiko lanak aztertzeari ekin diogu ondoren, bertan jasotzen dituzten lanen ondorioak aztertuz.

Interesak alboratu egin ditugu, eta ondorio zehatzetara jotzen dugu. Gu ez gara politikan sartzen, jakin nahi dugun gauza bakarra da ea errauste plantak

GOIBERRI 07

ELKARRIZKETA

arantza bifidokoak, esaterako.

Horrez gain, minbizia ere areagotzen duela azaleratu du Carlos III.a Unibertsitateak egindako ikerketa batek. Besteak beste, agerian utzi du pleurako minbiziko ondoriozko hilkortasuna bikoiztu egiten dela.

Errauste plantaren ondo-ondoan bizi ez direnei ere eragiten al die?

M.ARANBURU

zein ondorio izan ditzakeen gizakiongan.

Errauste plantak zein ondorio eragiten dituela ikusi duzue?

Errauste planta jartzearen proposamena arriskutsua da. Ondorioak zeintzuk izan daitezkeen ikusi dugu egin dugun ikerketan, eta ikusi dugu hainbat gaixotasun agertzen direla; hala nola, minbizia eragiten duela, gaixotasun kardiobaskularrak, sortzetiko malformazioak, eta horietatik eratorriak diren beste hainbat gaixotasun.

Baina jakin al daiteke zehazki errauste plantaren partikulak direla hori eragiten dutenak?

Egindako ikerketan ondorioztatu dugu baietz, errauskailua dagoen 5-10 kilometroko erradioan eragina duela batez ere, baina horrez gain inguruetan ere eragin dezake.

Gaixotasunek gora egingo dute inguru horietan, hortaz.

Kalitatezko ikerketek erakusten dute gaixotasunak areagotu egiten dituela errauste planta bat inguruan izateak. Malformazioak gehitu egiten dira: gernukoak, bihotzekoak eta

Bai, azkenean partikula horiek airean gelditzen dira, baina ez dakigu nora joan daitezkeen.

Izan daiteke haizeak alde batera edo bestera eramatea, baino ezin da jakin zehazki. Bestalde, OME Osasunaren Mundu Erakundeak ere adierazi du ez dakitela zein substantzia sor daitezkeen errauste planta batean, ez dakite partikula guztiak zerenak diren. Agian oraindik ezagutzen ez diren gaixotasunak ere sortuko dituzte partikula horiek. Amiantoarekin ere antzeko zerbait gertatu da. Urteak pasa ostean ikusten ari da zeintzuk diren emaitza larri horiek.

Hondakinen errekuntza prozesuan sortzen diren partikulak malformazioak eragin ditzakete eta kantzerigenoak dira. Gainera, filtroetan geratzen diren partikula eta errautsak ere kaltegarriak dira.

Baina momentuan ez dira ikusten ondorioak.

Ez, hor dago arazoa. Hamarhamabost urte behar dira gutxi gorabehera errauste plantaren ondorioak ikusteko. Epe laburrean ez dira nabaritzen, baina hor daude, eta lehenago edo beranduago agertuko dira. Badaude errauste plantak osasunean kaltea eragiten ez duela uste dutenak ere. Adibidez, 2011. urtean egin zen ikerketa bat Bilboko Zabalgarbi errauskailuaren inguruan; ez zuten ebidentzia nagusirik ikusi, baina bost-zortzi urteko jarraipena egin zuten, eta beraz, emaitzak ez dira kontuan hartzekoak.

Esan bezala, 10-15 urteren ondoren ikusten dira emaitzak, lehenago ez. Horrek kontrola zail-

tzen du, noski. Zailagoa da duen arriskuaz kontzientziatzea.

Eta arrisku horien inguruan arituko zarete Ordizian antolatu asmo duzuen hitzaldian.

Egin duzuen txostenaren ondorioak gizarteari helarazi nahi dizkiozue.

Bai, garrantzitsua da jendeari ondorio horiek ezagutaraztea, eta horretaz hitz egitea. Egindako lanak mahai gainean jartzen ditu datuak, eta ezin dira alboratu eta beste leku batera begiratu.

Gaiaren inguruan desinformazioa dago. Ikuspuntu okerrak nagusitu dira, eta garrantzitsuenak alboratu. Ez dugu ahaztu behar beste aspektu guztien gainetik osasuna dela dagoen gauzarik eta garrantzitsuena. Baina desinformazioa dago inor ez delako arduratu ondo informatzeaz jendea. Hor dago arazoa. Guztiok dugu errauste plantaren berri, badakigu ondorioak dituela, baina ez dakigu benetan zenbatekoa den kalte hori.

Gure lanaren lehenengo fasea informatzea da, ez dugu nahi errauste planta ondoan dutenak etorkizuneko ikerketarako subjektu izatea. Ardura printzipioa da, neurriak hartu behar dira arriskua ez egoteko.

46.000 pertsona bizi dira 5-10 kilometroko erradioan. Errauste plantaren eraikuntza paralizatzea lortu beharra daukagu, duen arriskua ez da onargarria.

«Ez dugu nahi errauste planta ondoan dutenak ikerketarako subjektu izatea» «Hamar-hamabost urte behar dira errauste plantaren ondorioak ikusi ahal izateko» «Kantzerigenoak dira hondakinen errekuntza prozesuan sortzen diren partikulak»

Filtroek ez dituzte partikulak gelditzen?

Filtroak dituzte, baina inoiz ez dituzte partikula guztiak xurgatzen. Gasa, metal astunak, dioxina, furanoa, mikro-partikulak... Beti pasatuko da zerbait.

Filtroek zuloak dituzte, eta bertatik ihes egiten dena ezin da kontrolatu. Hala demostratu du literatura zientifikoak.

Guztiontzat da kaltegarria.

2002-2004 urte inguruan Eusko Jaurlaritzak onartu zuen errauste plantak minbizia areagotzen zuela, eta orain ere areagotzen du. Bide horretan goaz, partikulak isurtzen dituzte, baina ez dakite nora iritsiko diren partikula horiek, eta hor dago arazoa. Hori ezin da kontrolatu.

Zer dio Europak?

Europa mendebaldean esaterako ia ez dira errauste planta gehiago eraikitzen, ohartuta daudelako kaltegarriak direla.

Erabilera ere murrizten ari dira herrialde asko. Beste batzuetan ez dira ohartu oraindik duen kalteaz. Hala nola, Errumania eta Hungarian errauste plantak egiten ari dira, baina herrialde horiek izan behar ditugu guk eredu? Nik uste dut ezetz. Beste aukera batzuk izan behar ditugu eredutzat.

Zaborren tratamenduan sei maila omen daude. Zer da hori?

Esan genezake sei direla hondakinen tratamenduan dauden mailak. Azkeneko mailan, okerrenean, dago mugarik gabe zaborrak botatzea, inolako sailkapenik egin gabe.

Errauste planta erabiltzea hondakinak erretzeko bosgarren mailan dago. Hori dio Europako Batasunak. Pentsatzeko modukoa dela uste dut.

08 GOIBERRI

ASTEKO GAIA

Ikasketak eta lana uztartuz Ikaslan Fundazioak 25 urte beteko ditu datorren astelehenean, hilak 9.

Egiten duen lana ezagutarazi dute.

M.Aranburu Ordizia Mende laurdena darama Ikaslan Fundazioak ikasleak lan mundurako prestatuz. Ikasketen eta lanaren batura egiten dute bertako ikasleek, modu horretan, eskolan ikasitakoa praktikan jarriz. Fundazioak duen bereizgarri nagusia ikasleak ikasle eta langile direla da.

Finean, Goierri Eskolako erdi eta goi mailako ikasleek lan praktika gehigarriak egiten dituzten formazio zentroa da, eta helburua lan mundura hobeto eta azkarrago egokitzea da.

Ikasitako arlo teknikoak praktikan jartzeko aukera dute.

Iñaki Zabalo Goierri Eskolako zuzendariaren hitzetan balio handia du Ikaslanek. «Ikaslanen ekarpena klabe bat izan da». Eskolan ikasitakoa maila handikoa den arren, produktu errealak egiteko aukera dute, eta horrek, dudarik gabe, eragina du. Ikasle izatetik protagonista izatera pasatzen direla azaldu du Zabalok. Enpresak eskatutakoa egin behar dute ikasleek, lanean bezala. «Lan horrek prezisioa eskatzen du, exijentzia gehiago, heldutasuna, eta baita egiten duzun horren inguruko ardura, ere», nabarmendu du zuzendariak.

Ikasleak langile Manuel Ormazabal Ikaslan Fundazioko zuzendaria da, eta

Ikaslanen garrantziaz aritu da: «Enpresako prozesua eta funtzionamendua ikusten dute ikasleek». Hala ere, Goierriko Eskolaren «beharra» ere nabarmendu du Ikaslanen funtzionamendua egokia izateko: «Goierri Eskolarik gabe ez litzateke Ikaslan egongo», adierazi du.

Esperientziaz eta ikasten duten guztiaz gain, beste balio erantsi bat ere ematen die Ikaslanek ikasleei. Izan ere, 800 ordu gehiago ematen dute ikasleek. Ohikoa izaten da praktikei dagokienean 2.000 orduz egitea lana, baina proiektuari esker 800 ordu gehiago ematen dituzte. «Prestatuago egiten dute salto lan mundura», esan du Zabalok.

Profilen egokitzapena 25 urte hauetan 3.500 ikasletik gora igaro dira Ikaslanetik, urteko 140 inguru. Bost lan eremu ditu Ikaslanek: laser ebaketa, galdaragintza, metalezko egituren muntaia, kableatu eta armairu elektrikoen muntaia eta mekanizatua.

Egun, 30 lagunek osatzen dute lantaldea, zuzendari, monitore eta kontrataturiko langileen artean. 4.800.000 euroko fakturazioa du urteko, eta 300.000 euroko inbertsio ahalmena. Bailarako puntako enpresentzat egiten du lan

Ikaslanek. Lan esperientzia ikasleei ematea lortzen duela azaldu du Ormazabalek, eta horrez gain, inguruko enpresen «konfiantza» ere nabarmendu du Ikaslaneko zuzendariak: «Lan hori azpikontratatzeko konfiantza jarri dute gugan».

Alegia, enpresentzako lan egiten du Ikaslanek, eta horrela bertako ikasleek benetako lana egiten dute. «Enpresa askotan dauden langileen erdia Ikaslanetik pasatakoa da», gaineratu du.

Kanpora begira Urteurren mugaren harira, hainbat ekitaldi egingo dituzte.

Lehenengoa Goierriko bost enpresetako arduradunen hitzaldia izan zen, joan den martxoaren 18an, Goierri Eskolako tailerrean. Bertan elkartu ziren ikasle, irakasle eta Goierriko bost enpresa nagusienetariko ordezkariak: Jokin Lopetegi (CAF), Garikoitz Telleria (Irizar), Xabier Imaz (Indar), Jose Luis Perez (Orkli), eta Jon Agirre (Ampo) izan ziren gonbidatuak.

Mahai inguruan enpresen ikuspegia azaldu zieten ikasleei, eta etorkizunean izan ditzaketen aukeren inguruan ere aritu ziren. Enpresetako ordezkariek egindako mahai inguruan hainbat puntu gelditu ziren agerian. Batez ere, ikasleen jarrerari egin zioten aipamena.

Imazen esanetan, ikasketak kontuan hartzen dira, baina enpresetan «gehiago eskertu eta bilatzen dugu jarrera, aktibotasuna». Egungo enpresen fun-

GOIBERRI 09

ASTEKO GAIA

Ezkerreko irudian, Ikaslaneko bi langile Ordiziako lantegian.

Goian, Goierriko bost enpresa nagusietako ordezkariak Ikaslaneko arduradunekin.

M.ALBISU-M.ARANBURU

25 urteotan 3.500 ikasletik gora igaro dira Ikaslanetik, urtero 140 ikasle inguru izaten dira Goierri Eskolako goi eta erdi mailako formazio zentroa da, lan mundurako ikuspegiarekin Goierriko enpresa nagusienetako ordezkariek ikasleen jarrerari egin diote aipamena

tzionamenduaren aldaketaz jabetu beharra dagoela nabarmendu zuten: «Ez gara gutariko askoren gurasoak bizi izan diren moduan biziko», azaldu zuen Lopetegik. Aldaketaz jabetu, eta aukera berriei heldu behar zaiela gaineratu zuten solaskideek. «Kanpora joan beharko zarete lana egitera, eta hori izugarrizko aukera izango da, eta aprobetxatu egin behar duzue», adierazi zuen Agirre Ampoko zuzendariak.

Orain kargu postuetan dauden arren, haiek ere oroitu ziren ikasle garaiez. «Ez nintzen oso ikasle ona, baina lanean, esaterako, fin ibiltzen nintzen», onartu zuen Imazek. Ikaslani esker, ikasten hain ongi ibili ez arren, lanerako baliokoa den ala ez ikusteko aukera dago, eta hori ere kontuan hartzen dute ikaslea ebaluatzerako orduan.

«Merkatuan eskatzen dituzten eta gure ikasleen profilak identifikatzen ditugu, horrela lanaren eta ikaslearen arteko binomia sortzeko», azaldu du Zador Gaztañaga Ikaslaneko Giza baliabideen eta formazio arduradunak. «Pertsonak formatzen ditugu, hori ez da ahaztu behar», agertu du Gaztañagak.

Apirilaren 16an Ikaslaneko monitore ohiekin bisita eta bazkaria egin zuten, uztailean gauza bera egingo dute Goierri Eskolako irakasleekin eta sortzaileekin, eta udazkenean patronoen txanda izango da.

10 GOIBERRI

GAZTEAK

Beasain Institutu Publikoko bederatzi gazte ari dira Donostia 2016-aren baitako WhatsART ekimenean parte hartzen. ASIER PEREZ

WhatsART gazteen eta artearen arteko zubia Josune Zarandona Beasain Donostia 2016aren barruko egitasmoa da WhatsART. Gipuzkoako hamaika eskualdetako 15 eta 18 urte bitarteko 54 gazte ari dira ekimenean parte hartzen, tartean, Beasain Institutu Publikoko bederatzi ikasle.

Hain zuzen, gazte horiek proposatutako erronkei erantzun bat ematea du helburu egitasmoak: «Ekimen honetan gazteen

Babeslea

arazoak, egoerak eta artea lotu nahi dira. Hau da, artearen eta sorkuntza kolektiboaren bitartez, nerabeek proposatutako erronkei erantzuna ematean datza», argitu du Aloña Zubeldia institutuko irakasleak.

Goierrin egitasmo honetarako Beasaingo institutua aukeratu izana ez da kasualitatea izan. Miren Matias ikasleak esan duenez, «batxilergo artis-

tikoa dugulako eta eskualdeko ikastetxe handiena delako» aukeratu dute. Ekimenean parte hartu ala ez, ikasle bakoitzaren aukera izan da. Zubeldiak dioenez, «artearekin zerikusia duten ikasgaiak dituzten taldeei aurkezpen hitzaldi batera joatekoa gonbitea luzatu zitzaien. Bileraren ondoren ikasle bakoitzak aukeratu zuen izena eman ala ez, eta zein taldetan».

Prozesu parte-hartzailea Guztiarekin, prozesu parte hartzaile bat garatu dute. Lehenengo fase batean, nerabeek euren bizitzaz, dituzten arazoez eta kezkez hausnarketa egin dute. Hausnarketa saio horie-

tako lehenengoa Beasainen egin zuten apirilaren hondarrean: «Ederki joan zen saioa. Gustura egon ginen eta proiektuari hasiera polita eman genion» zehaztu du Andrea Perezek, ikasleetako batek.

Orain, bigarren fasean, hausnarketa prozesutik ateratako gaiei erantzun bat emateko «gure ideiak eta pentsaerak azaldu eta horrekin arte lan bat egitea» izango da hurrengo lana, Ainhoa Sarasola ikaslearen hitzetan. Horretarako tailer gehiago prestatzen ari dira orain, Miren Matiasek esan duenez, «artearen arlo ezberdinak landuko ditugu, bukaeran artelan egokiena guztion artean aukeratzeko».

GOIBERRI 11

MOTZEAN

Segurako Euskal Herriko dantza txapelketaren historia osatu duten dantzariak, musikariak eta udal ordezkariak, joan den larunbatean. A.A.

40. urteurrena dantzan Euskal Herriko Dantza Txapelketaren 40. urteurrena dantzan ospatu nahi dute Seguran. Hilabetez hilabete dantzarekin zerikusia duten ekintzak antolatu dituzte. Urriaren 15ean, txapelketaz gain, I. Dantza Eguna ospatuko dute.

Loinaz Agirre Segura Euskal Herriko dantza solteko txapelketak urteurren borobila beteko du aurten. Segurako Udalak era berezian ospatu nahi du urteurrena. Txapelketaren eguna bera, urriaren 15a, egun osoko dantza eguna izango da. Horrekin batera, hainbat ekintza ere antolatu dituzte urteurrena girotzeko.

Pasa den larunbatean, 40 urte hauetan dantza txapelketako dantzari irabazleekin batera egin zuten egitarauaren aurkezpena. Leku berezia aukeratu zuten horretarako: Euskal Herriko Dantza Txapelketaren lehenengo zazpi edizioak jokatu ziren pilotaleku zaharra.

Herritarrak dantzan Ekitaldi horiekin guztiekin eta Dantza Egunarekin, herrian dantza giroa sumatzea nahi dute, ÂŤherritarrak ere dantza egiteko aukera izatea, plazan eta bestelako presiorik gabeÂť, adierazi zuen EĂąaut Telleriak aurkezpenean.

Hilabetez hilabete, dantza-

rekin zerikusia duten ekintzak sartu dituzte egitarauan.

Maiatzak 28, larunbata Segurako Azpilla taldearen emanaldia izango da maiatzaren 28an. Bertan, Euskal Herriko dantza txapelketan parte hartu duten bikote herritarrei omenaldia egingo zaiela aurreratu du udalak.

Ekainak 18, larunbata San Joan aurreko larunbatera-

ko ez-ohiko emanaldia lotu dute antolatzaileek: Goierriko Bertso Eskolaren eta Ordiziako Amets Bide dantza taldearen Bertsoak dantzan ikuskari berezia.

Irailak 17 eta 18 Iraileko hirugarren asteburua ere berezia izango da. Larunbatean, Goierriko Kantu Jira eguna ospatuko dute batetik, eta hurrengo egunean, Jubilatuen eguna. Dantzaren ukitua Goie-

rriko Erromeri Biraren saioak jarriko dio. XVI. eta XX. mendeen arteko euskal jantzien erakusketa ere antolatu dute.

Urriak 15, larunbata I. Dantza Eguna egingo dute goizean goizetik, herritarrak jarri nahi baituzte dantzan. Besteak beste, Seguran inoiz ezagutu den polka jendetsuena eta erraldoiena egiteko erronka bota dute. Bazkaria ere egingo dute plazan.

12 GOIBERRI

ERREPORTAJEA

Zesuraren garaia Hiru ordiziarrek osatzen dute Zesura Euskal Rap taldea. Iazko irailean Euskal Hip Hop Herriak txapelketa irabazi zuten, eta orain haien lehenengo maketa prestatzen ari dira: ‘Gure Garaia’. Zazpi kantuz osatutako lana izango da.

M.Aranburu Ordizia Eguneroko bizi frenetikoan beharrezkoa izaten da pausagune batzuk hartzea, erritmoa gelditzea. Gehienek oporrak aprobetxatzen dituzte deskonektatzeko eta egunerokotasuneko errutinatik ihes egiteko. Musikako terminoetan, zesura hitzarekin adieraziko genuke pausagune hori. Hain zuzen, bi esaldiren arteko muga edo pausagunea da zesura, eta kantari eta haize-instrumentisten kasuan arnasa hartzeko unearekin bat dator. Hitz hori erabili du Adur Colias (Ordizia,

1985), Igor Barreros (Ordizia, 1984), eta Jon Mendizabal (Ordizia, 1985) osaturiko hirukoteak haien taldeari izena emateko. «Geldiunea da Zesura Euskal Rap taldea, pausa bat.

Disfrutatzeko egiten dugun zerbait da», adierazi du Barrerosek. Hiru gehi lau bat da abestiaren bideokliparekin –Ruben Sainzek zuzendua– Euskal Hip Hop Herriak sortutako txapelketa irabazi zuten iazko irailean.

Barreros eta Mendizabal dira letrei ahotsa jartzen dietenak, eta musikaren alorra, berriz, Coliasek lantzen du. Hura ibil-

Txikitatik entzun izan dute hiru kideek rap musika, eta egun ere estilo hori dute gustukoen Rap-a poesia eta musikaren batura da, eta kantuen letra asko lantzen dute Zesurakoek

tzen da DJ lanetan, poesiari erritmoa jarriz.«Kasualitatez sortu genuen taldea», dio Barrerosek. Colias 16 urte ingururekin hasi zen talde batean, baina «denbora pasatzeko» egiten zutela argitzen du. Horrela, urteak joan eta elkarrekin jotzen hasi ziren. Txapelketa irabaztea lortu zuten iaz, ez zuten halakorik espero, eta «oso pozgarria» izan zela nabarmendu dute hiru ordiziarrek.

Rap musika besterik ez Argi zuten zein izango zen haien musika estiloa. Rap-a izan dute

GOIBERRI 13

ERREPORTAJEA

baina horietatik 7k osatuko dute disko berria. Izenburua Gure Garaia izango da, eta horren zergatia orain haien «momentua» delako jarri diotela adierazi dute. Musikalki lan txukuna egin dutela uste dute, eta pozik daude lortzen ari diren emaitzarekin. Jendeak haien musika gustura entzuteari balio handia ematen diote. Hasiera batean ez zegoen haien buruan disko bat argitaratzea, baina aukera sortu eta ezin izan diote ezetz esan. Gainera, disko bat kalera ateratzeak beti «ilusioa» egiten duela nabarmendu dute ordiziarrek. «Inoiz ez geneukan buruan horrelako ezer, baina beti ematen dio indar gehiago taldeari», azaldu zuen irribarrez Mendizabalek.

Publiko guztiarentzat

betidanik gustuko, eta gainera, ez dute ia beste musikarik entzuten: «Entzuten dudan musikaren %90 rap musika da», adierazi du Coliasek. Musika sortzeko garaian maitea dute musika hori, eta entzuteko garaian ere bai. Bestalde, badituzte barne zalantzak gizartean zabalduta dauden musika estiloen inguruan. Reggaetona, esaterako, ez dute batere gustuko. Ez bakarrik musika estilo aldetik ez zaielako erakargarria iruditzen, zabaltzen duten mezuak ere zalantzan jartzekoak direlako baizik: «Beti emakumeak zapalduta daude, eta zabaltzen dituen balioak ere hutsaren parekoak dira», uste du Barrerosek, eta gogor salatu du reggaetona: «Musikaren kantzerra da». Txikitatik, beraz, rapak izan du lekua haien disko bilduman.

Arazo nagusia denbora falta dute ordiziarrek. Lana dela medio, ez dute nahi bezainbeste denbora musikari eskaintzeko, baina ahal duten guztia egiten dute hala izateko. Normalean, iluntzeetan egiten dituzte en-

tseguak, eta kontzerturen bat baldin badute saiatzen dira astean behintzat hiru aldiz elkartzen kantuak jotzeko. «Kontzerturen bat dugunean gehiago entseiatzen saiatzen gara», argitu du Mendizabalek.

Poesiaren melodia Musika eta poesia batuz sortzen da rapa. Horixe da. Hitzak lotu, errimak egin, eta erritmo eta musika on bat sortu. Horrela erraza iruditu daitekeen arren, ez da hala. Hala adierazi du Barrerosek: «Asko lantzen ditugu gure letrak».

Lehenengo pausoa gaia jartzea da, zein gairen inguruan hitz egingo duten adostea. Eta garrantzia handia ematen diote letrari. Haiek pentsatzen dutena jendeari helaraztea dute helburu, aspektu edo ikuspuntu desberdinak mahai gainean jarriz. Umoreari ere lekua uzten diote, eta jendeari irribarre eginarazi nahi diote haien kantuen bidez. Hala ere, ez dute ahazten kritikoak izan behar direla, eta letren bidez injustiziak salatzeko bidea izan behar duela egi-

Ezkerrean, Zesura taldeko hiru kideak: Igor Barreros, Jon Mendizabal eta Adur Colias.

Goian, Gure Esku Dagoren kanta grabatzen. GOIBERRI

ten duen musika. Gaia argi izanda, inspirazioa bilatzen dute. Batez ere, Barreros izaten da letraz arduratzen dena, baina talde bat direnez, guztien oniritzia kontuan hartzen dute.

Letrak ere desberdinak egiten saiatzen direla adierazi dute, eta askotan lan hori zaila dela ere onartzen dute. «Kostatu egiten da askotan».

Jolastu egiten dute musikarekin. Colias arduratzen da musikaren basea jartzeaz, hark egiten ditu DJ lanak. «Ez dut ezer ikasi honetarako, baina gustatu egiten zait eta probatzea da kontua». Efektuak ere sartzen dituzte kantuetan, eta nahiko askatasun dute nahi duten eran moldaketak egiteko.

Zesuraren momentua Maketa bat atera behar dute laster, eta grabazio lanetan dabiltza. 13 kantu inguru dituzte,

Taldeko kideak noiz edo noiz harrituta gelditu izan direla ere azaldu dute. Igor Barreros: «Behin kontzertu batean inoiz esperoko ez genuen jendeak gure kantuen letrak zekizkiela ohartu ginen, eta oso pozgarria izan zen hori». Rapak ez du adinik, eta adin guztietako jendeak entzuteko modukoa da. Kontzertuez gain, esaterako, Gure Esku Dagok atera duen kantu berrian ere parte hartu dute.

Esperientziaren inguruan, Mendizabalek azaldu du esperientzia oso ona izan zela, eta jende profesionalarekin lan egiteko aukera izan zutela. Horrek gauzak asko errazten dituela ere azaldu du.

Egun, hala ere, dagoen teknologia aurreratua dela eta errazagoa da kalitate handiko musika egitea, taldekideen ustetan. Lehenago dena analogikoa zen garaian askoz ere zailagoa zela ere esan dute. «Gu hala hasi ginen eta hasiera gogorra izan zen». Ez dute aurrera begira betetzeko amets konkreturik, izan ere, egunean egunekoa bizi du Zesurak, eta hala jarraitzea espero dute. Letrei erritmoa jarriz eta haien pentsamenduak zabalduz.

14 GOIBERRI

INTERNET

saretik Albisteak

Sarean ikusia

Mugitzeko aukerak sarean

Euskal Herriko damak: jolastuz ikasteko jokoa Euskal Herriko historian zein gaur egun, emakumeek izan duten garrantzia eta egin dituzten lorpenak azpimarratu nahi ditu Euskal Herriko Damak jokoak. Bizkaiko Urtxintxa Ikastolak eta Emaisia emakume elkarteak sortu dute sakeleko telefonoetarako aplikazioa. Gizartean arreta ÂŤgizonezkoei soilikÂť jartzen zaiela diote, eta joko horrekin ÂŤerrealitate hori irauliÂť nahi dute. Doan deskargatu daiteke, ohiko plataformetan.

Roaminga desagertzear rain arte oso ohikoa izan da euskaldun askorentzat, muga pasa orduko, sakeleko telefonoaren datuak desgaitzea. Izan ere, roaming -aren ondorioz, telefono konpainiek oso tarifa altuak kobratzen zituzten, beste herrialde batean jatorrizkoan eskaintzen zuten zerbitzu bera ematearen truke.

Europako Batasunak, ordea, praktika horiek mugatu nahi izan ditu, eta 2017rako, roaminga desagertu behar dela esan du. Desagertze hori pixkanaka egingo dute, ordea. Dagoeneko eman dituzte aurreneko pau-

O

soak, eta aste honetan bertan, Roaming-aren errekargua murriztu du EBak. Hainbat telefono konpainia dagoeneko hasi dira neurri horiek aplikatzen, eta ondorioz, tarifak murrizten.

Hala, konpainiek minutuko 5 zentimo kobratu ahal izango dute gehienez, bi zentimo SMS bakoitzeko eta beste 5 erabilitako megabyte bakoitzeko. Horrek, orain arteko tarifen aldean, %75eko murrizketa esan nahi du.

Europako Batasuneko herrialdeetan roaming-agatik ordaintzen den gainkostua erabat desagertzeko, 2017ko ekainera arte itxaron beharko da.

Etxetik gertu kirola egiteko aukera ezberdinak biltzen dituen webgunea da Mugibili. Oinez edota bizikletan ibiltzea ez ezik, igeriketa, zunba, yoga eta antzeko ikastaroak ere biltzen ditu; baita mendi ibilbideen mapa bat eta aukera zabala ere. Norbere inguruan antolatzen diren ekintzen berri ere eman daiteke.

Eusko Jaurlaritzak sustatutako webgunea da mugibili.eus.

Sakelekoen eskaerak behera Mugarik ez zuela bazirudien ere, sakeleko telefonoen merkatuak goia jo duela esan liteke. Izan ere, Strategy Analytics etxeak egindako azterketa baten arabera, aurten behera egin du smartphone gailuen eskari kopuruak, 1996tik hona lehen aldiz. Eskarien eta salmenten kopurua bera ez bada ere, hainbat adituren ustez joera bat erakuts dezakete datu horiek.

GOIBERRI 15

MOTZEAN

Patxi Aierbe Perretxikozalea

ÂŤOrain gaude ziza garaian bete-betean, baina aurten gutxi daude hemenÂť Tere Madinabeitia Ordizia Ataunen jaioa (1933ko azaroak 27) eta hazia, Ordizian bizi da aspaldidanik Patxi Aierbe. Jarraitzen du, hala ere, jaioterrirako joerarekin, eta makina bat bidaia egiten ditu bertara, perretxiko garaian bereziki. Zizak, onddoak, gibelurdinak, senderuelak ... non bildu ondo asko daki ataundarrak.

Ataunen, eta non gehiago?

Altsasuko mendietan. Lehen oinez joaten ginen onddo bila, zaldiarekin edo astoarekin. Bi ordu joan, beste bi ordu etorri.

Egun batean hiru lagunen artean 88 kilo bildu genituen.

Eta gero, saldu.

Perretxikozale petoa zara.

Hala da. Denbora librea Ataun eta Altsasu aldean egiten dut, perretxiko bila.

Zein gustatzen zaizu gehien?

Ziza eta onddoa, baita gibelurdina ere. Senderuela, ziza horia eta nikaloa ere jaten ditugu. Hemengo klaseak dira guztiak.

Orain ziza garaia da.

Bai, udaberrian gaude eta. Hemengo denboraldia maiatzarekin bukatzen joango da. Gero goiko zizak etorriko dira, Altsasu eta Urbasa aldekoak. Oraintxe da garaia zizatarako, baina oso gutxi dago hemen.

Nola doa denboraldia?

Txarra. Eguraldiak ez du laguntzen. Hotza egin du ziza hasi behar duenean, eta euri gehiegi.

Zizak euri gutxi behar du, azalekoa da eta. Bi egunetik behin zaparrada bat, eta eguzki piska bat ere bai, tarteka.

Abenduan ere izan ziren.

Nik urtero hartzen ditut abenduan. Zizatoki batek garai horretan ematen du, Ataunen. Lehen gehiago nituen, zortzi bat, baina galdu egin dira. Batzuek esaten dute neguko zizak eguzkipean goxo-goxo egondakoak izango direla, baina ez da horrela. Ni bilduta nago udazken-neguan zizak lurrean bertan izoztutakoak. Haiek han ez zeuden

nituela hartu nuen. Baserritik elizarako bidean, Aste Santuko funtzioetara gindoazela, baztarrean ziza handi bat ikusi eta hartu genuen. Ona zen ere ez genekien, baina usain ona zuen eta jan egin genituen hura eta ondoan zeuden besteak. Handik hasi nintzen zizatarako afizioarekin. Harrezkero beti zizatan eta perretxikotan nabil.

Ordiziako azokara eramaten ditu Aierbek zizak. TERE MADINABEITIA ba toki goxoan! Desizoztu, eta ederrak zeuden jateko!

Zizatokiak galtzen ari direla esan duzu. Zer gertatzen da?

Ganadu asko ibiltzen da larreean, eta zizak dauden lurra puskatu egiten dute hankekin, baita ardiek ere. Bere kasa ere galtzen dira. Perretxikoak hartzeagatik, berriz, ez da galtzen, ez da agortzen. Zizatokia leku zikinean baldin badago, ez da sasia puskatu behar, ez da aizkorarekin edo igitagiarekin ibili behar, eskuekin bakarrik kendu behar dira larreak.

Non egoten dira zizalekuak?

Zelaian. Zizak badaude, belarra ilunagoa egoten da, eta ilargi erdiaren forma izaten du. Zizatokia zelaian gora mugitzen da , urtean 5-6 zentimetro. Bideren bat harrapatzen badu, galdu egiten da, baita arkaitz tokia edo pareta harrapatzen badu ere. Baserritarrek zelaian mine-

rala edo ongarria botatzean ere galdu dira batzuk. Kantitatea galdu da!

Zaindu egiten al dituzu zuk?

Batere ez. Batzuek esaten dute esnea botatzea ona dela, baina nik ez diet ezer botatzen. Ahal den gutxiena ukitu behar dira.

Berriak sortzen al dira?

Ez. Galtzen ari da ziza hemen.

Garai batean nik Ataun inguruan ehunka zizaleku neuzkan, eta gaur dozena bat bakarrik.

Zizak biltzeko unerik aproposena zein da?

Ni goizean goiz ibiltzen naiz.

Perretxikoak biltzeaz gain, saldu ere egiten dituzu.

Bildu eta jan. Biak gustatzen zaizkit, gehiena, ziza. Saldu ere egiten ditut, Ordiziako azokara eta jatetxeetara. Garai batean ziza asko jaso eta saldu nituen.

Garai batean esan duzu. Noiztik ari zara zizatan?

Zizatarako afizioa 16 bat urte

Ataungo jendea Irungo feriara joaten zen onddoak saltzera eta gu ere hasi ginen. CAFekoak lanera eramateko autobusa hartu goizean, eta gero CAFetik Ordiziako estaziora. Handik, trenean Irunera, eta buelta. Eta 14:00etako autobusa atzera hartu eta Ataunera. Ondo saltzen ziren onddoak, frantsesei.

Hemen, garai hartan perretxikoak ez zeukan gaur egungo estimazioa. Etxera eramanda ere, amak esaten zigun olioa garesti zegoela perretxikuak prestatzeko, eta ez eramateko.

Orain Ordizian saltzen dituzu.

Bai. Mikel Lasari saltzen dizkiot, eta hark saltzen dizkio gero publikoari. Jatetxeetara ere eramaten ditut, batez ere Altzagaratekora.

Ez al dira garesti saltzen, zizak batez ere?

Oraintxe oso altu ere ez daude (24-42 euro kiloa). Egon dira altuago, 200 eurotan edo. Mikelek 160 euroan pagatu zidan neri. Baina prezio horiek oso gutxi dagoenean ordaintzen dira, eta hemengoak direnean.

Oraingoak kanpokoak dira.

Txakur bat izan omen zenuen perretxikotan laguntzen zizuna.

Egia da. Oraingoa ez da horrelakoa, lehengoa bai, Muski. Zizak usaintzen zituen, eta onddoak edo gibelurdinak ahoan hartzen zituen eta non hartu zituen erakusten zidan gero.