Goiberri 192. zenbakia

Goierritarraren eta Otamotzen astekaria

192. zenbakia. 2016ko maiatzaren 27a

GOI B ERRI

Angel Gonzalez Katarain Produktorea

«Gure arbasoek, nahi gabe, euren aztarna utzi zuten Kuban» 8-9

Angel Gonzalez Katarain ordiziar produktoreak ‘A la medianoche’ dokumentala ondu du berriki.

DANI GOMEZ

Mikel Arantzegi 3 Iritzia 4-5 Sortzen CoWorka, bulegoa partekatuz 6-7 Zaldibiako Gaztetxeak 10 urte 10 Kirola 11 Gure Lurra: Landarlan 12-13

02 GOIBERRI

PUBLIZITATEA

GOIBERRI 03

KATE MOTZEAn

Mikel Arantzegi Palaria

«Pilotalekua izan da kirola egiteko izan dugun tokia, eta zer ikusi, hura ikasi» Mikel Albisu Olaberria Mikel Arantzegi (Olaberria, 1988) herriarteko pala txapelketa jokatzen ari da Olaberria ordezkatuz. Finalaurrekoetako joanekoan Andoainen aurka 2-0 galdu ondoren, itzuliko partidak dituzte asteburuan, herriko pilotalekuan. Palarako zaletasun handia dago bertan, «Pilotalekua izan da kirola egiteko izan dugun tokia, eta bertan zer ikusi, hura ikasi. Azken urteetan, gainera, txapel batzuk lortu izanak badu bere eragina».

Paleta ala pala motza?

Paleta.

Kotxe historiko bat zahar-berritzea nire kabuz.

Zaletasun bat.

Jaso duzun oparirik bereziena.

Motor mundua.

Maranellon bertan (Italia) Ferrari bat gidatzeko txartela.

Pilotari bat.

Mediterraneoko kosta.

Aimar Olaizola.

Amets bat.

Pelikula bat.

60 segundos.

Musika talde bat.

Zeri diozu beldurra?

Hesian

Zerk sortzen dizu irribarrea?

Abesti bat.

Lemak, aingurak, Berri Txarrak.

Janari bat.

Goierriko txoko bat.

Entsalada.

Edari bat.

Sagardoa.

Oporretarako leku bat.

Sufrimenduari.

Beste norbaiten irribarreak.

«Maranellon bertan Ferrari bat gidatzeko txartela da jaso dudan oparirik bereziena»

Oianguko parkea.

Herriko alkate bazina...

Buruhauste gehiegi, hobe palan jokatzen segi.

Olaberrian biziko ez bazina?

Batek daki, baina ez oso urruti, ederki bizi gara Goierrin!

MIKEL ALBISU Diruz laguntzen duten erakundeak: Udalak: Altzaga, Arama, Ataun, Beasain, Itsasondo, Lazkao, Olaberria, Urretxu, Zerain, Segura eta Zumarraga

GOI B ERRI

Argitaratzailea: Goierriko Hedabideak SL Zuzendaria: Iñaki Gurrutxaga Kudeatzailea: Ione Berasategi Koordinatzailea: Tere Madinabeitia

Diseinua eta banaketa: Bidera zerbitzuak. Berria Taldea Lege gordailua: SS-1638/2011

Egoitzak: Beasain:

Webgunea:

Oriamendi, 32. 20200.

Posta elektronikoa:

goiberri.eus

Urretxu:

goiberri@hitza.eus

Iparragirre, 11 (Kaletxiki). 20700.

Publizitatea:

Telefonoak: Beasain: 943-16 00 56 Urretxu: 943-72 34 08

Bezero arreta / harpidetzak:

607 530 424 – publi@goiberri.eus 902-82 02 01 – harpidetza@hitza.eus

04 GOIBERRI

IRITZIA

Andoni Salamero Irakaslea

Akats, bizitzaren ardatz katsa, hutsa… zenbat aldiz egina, zein bidaide ezagun gure eguneroko jardunbidean, hasitako eta ekindako lan-prozesu bakoitzean. Akatsak han-hemenka, gure izaeran nahastuak, elkarrizketetan eginak, bihozkada eta burutazio bakoitzean, gure pausoetan, etsitako, eutsitako eginkizunetan. Akatsa, bai, akatsaren itzal itzela guregan… eta? Horren gaitza ote dugu berau, geure buruak zein besteenak, horrenbeste zigortzeko?

Walter Riso-ri, terapeuta eta psikologo italiarrari, egindako elkarrizketa irakurtzen aritu naiz egun hauetan. Elkarrizketaren arrazoietariko bat: psikologoak Maravillosamente imperfecto, escandalosamente feliz idatziriko liburua. Liburuak hainbat atal ukitzen baditu ere, perfekzioa gaia du hizpide, alegia, gizakiok egin nahi dugun guztia ezin hobeto burutu nahiaren ezaugarriaz . Perfekzioari buruz aritzean, betekizunak azkar eta ongi egiteaz,

A

lehiakortasunaren harra zein eskaera maila larregia izateaz gain, gure buruak ezinean eta garena ez onartu bezalako ideiez aritu da Italiako aditua.

Zenbat aldiz, besteak geure buruak baino, maite, zaindu, lagundu nahi izan ditugu? Sarriro, besteen aurrean gizon edo emakume perfektuaren irudia gorde nahian, baina gure barrua maitatu ez eta bere oinarriak sendotu gabe. Ez da osasuntsua irudi horixe guregan sortzea, izan ere, geu ez garena sortzen ari baikara, irudi bat, argi dago zail dela halako oinarriari eustea, nonbaitetik hasten baita etxea triskatzen.

Zenbaitetan, ez al diegu geuk geuri eta gure ingurukoei halakoak esaten?: «izan zaitez bikainena», «lor itzazu emaitzik onenak»… beti konparatzen, estatus halako bat defendatzearren, bizia jokoan balego bezala. Sarri, jendeak emango digun onarpenaren morrontzan bizi gara, halako edo horrelako eginez, horrexek geure barrua asebeteko duelakoan. Bestetik, zalantzan bagaude, ziurtasun eza

ez bizitzea gaizki ikusia dago, perfekzioaren garaikurretik urrun baitago; zein aberats eta sakonak Xabier Lete-ren hitzak: «Jakintsuagotzen gaituen zalantzak» zionean. Bai, zalantza eta gure buruak egoera bakoitzean, diren bezala onartzea irakasbide jakintsua dela iruditzen zait, Bizian norbera dena izateko bide bikaina baita.

Riso-k gure larritasunaz aritzean, hainbat klabe lagungarri ematen ditu: lehenik, emaitzaz arduratu baino, prozesuaz gozatzea, bidean emango dugun urrats bakoitzez ohartuz. Bigarrenik, jarduera guztiak bereha-

la egin baino, pazientziaz eta barruko isiltasunaz gozatzen ikastea. Azkenik, talentua garatuz, norberaren bokazioarekin bat egitea..

Risok esandakook, egia borobilak iruditu zaizkit. Guztiongan dago «perfekzionismo»aren gehiegikeriarekin bat egin baino, duinki, gura dugun bizia eraikitzen joatea. Jardute horretan, erabakiak geuk hartu behar ditugu, gure ezinbesteko betekizuna da; senideek, ezagunek edo lagunek lagun bagaitzakete ere, erabakiak pertsona bakoitzarenak dira, norberak hartzen ikasi beharrekoak, barruz hazteko eta hezteko.

Azkenik, zoriontsuak izateko errezetak saltzen zaizkigu, triste inor badago, triste ez egoteko, batzuetan, obsesiozko beharra burutzea eskatuz: «Izan halako», «Izan bestelako» jendaurrean, mozorrotze-dantza bihurrian aritzeko. Bestetan, honakoa esan ohi zaigu «izan zoriontsu», eta nire ustez, «izan zoriontsu edo izan ondo» baino, neuk nahiago dut «izan zaitez» esatea, unean uneko egoera onartzen ikasiz, epai edo juzkurik egin gabe, biziarekin bat eginez, bizia den moduan besarkatuz. Tartean, akatsak egiten ditugula, ba, beude akatsak, horiek ere erakusten digute bidea eta irtenbidea zeintzuk diren. Zure eguneroko ahaleginean, zorte ona opa dizut, eta sakonetik, badakizu, izan!

GOIBERRI 05

IRITZIA

Asteko irudia

Josu Maroto

Benito Lertxundi Orioko bardoa gaur Urretxun kantari!!!!!

Kontzertua Ederrena pilotalekuan emango du, 22:00etan hasita.

Bi irudi, Josu. Baga: Goizetan lantokira iristen naizenekoa. Andoaingo Martin Ugalde Kultur parkearen parean Txitxarrain baserria dago. Bertako amona ikusten dut egunero. Baratza txikian aritzen da lanean; edo etxeko atarian eserita egoten da, infinituari begira; edo pasieran, etxe inguruan, inbidiagarria zaidan ibilera pausatuan.

Biga: etxerako itzulerakoa. Gauez gehienetan. Zaldi edo behor zuri bat, ez baitakit nik bietarik zer den. Baina ederra inondik ere.

Agerpen ametsezko bezain errela. Sosegua transmititzen didana.

Andoaindik Zumarragarako bidean, ditxosozko N-1 eta GI-632ak bukatu eta Eitzara garamatzan lotunean. Eskuinaldean. Aldapa besterik ez den lekuan, han azaldu ohi da, tente, dotore. Eta niri agur egitera igo dela iruditzen zait, zertara bestela! «Lasai, txotxo! Amaitu duk gaurkoa. Ongi etorri soseguaren eremura», baretzen nau.

Eta neuk nire kolkorako: Bi irudi horien artean zer arraio egin dut nik? Zertan igaro dut denbora tarte hori? Zenbat alferrikako letra

batu ditut ordenagailuan? Zenbat gauza inportante usteko produzitu? Estresa bizi dugu. Estresak bizi gaitu. Estresa egin dugu eguneroko bidelagun, eginarazi digute. Non galdu genuen naturarekiko harmonia? Non galdu denbora pausatuaren biorritmoa? Ez dakit topatuko ditugun inoiz-inon berriro.

Nik Txitxarraingo amonaren eta zaldi zuriaren irudiak ditut kontsolamendu. Zuk, Josu?

Gorka Erostarbe

bat eta

Serio aztertu eta sakon eraldatzeko modukoa iruditzen zait daramagun bizitza erritmoa: neure burua eta lagun asko ikusten ditut beti lanez gainezka, kaletik arnasestuka, elkarrizketa lasai bat izateko denborarik gabe, «egongo gea bale?» edo «deituko dizut beste egun bate lasaiago!».

Ni ere Usurbildik etxerako bueltan topatu naiz inoiz zaldi zuriarekin edo behorrarekin, bat batean iluntasunean, zapla! Nik ere ez dakit zaldia edo behorra den, baina ematen dit zer pentsatua: naturaren jakintza eta bioerritmoetatik erauzitako kaletarrak bihurtu gara, eta hor egin daiteke gure ezinegonaren arrazoietako bat.

El cielo gira filmeko irudi bat gogora, Gorka. Soriako Aldeaeñor herrixkan kokatua, ia 14 biztanle besterik ez dira geratzen eta bizimolde hori nola galtzen doan islatzen du filmak. Bi herrikideren arteko elkarrizketen lasaitasuna eta erritmoa pausatua, isiltasuna..

Iruditzen zait azken hamarkadetan gehiegoaren ongizate materiala handitu den arren, ongizate psikiko eta afektiboan geroz eta zulo handiagoak ditugula... Erresuma Batuetan, mindfulness gisa ezagutzen den meditazio-praktika politikan publiko bihurtu dituz-

bat Josu Aztiria

te. Zertarako? Depresioa, estresa edo loari loturiko nahasteei aurre egiteko. Meditazioak onura pertsonal eraldatzaileak dituela uste dudan arren, bizitza-eredua ezbaian jarri gabe meditazio mendebaldartua eta ahalduntze pertsonalaren mistika berria kapitalismoaren osagarri ideologiko perfektua dira.

Bizitza produktiboaren erritmoen kalteak baretu eta leuntzeko ahalduntze pertsonala aldarrikatzen den garaiotan, produkzioa bizitzaren eta naturaren erritmora egokitzeko ahalduntze kolektiboa eta pertsonala aldarrikatzea dagokigula uste dut.

06 GOIBERRI

ASTEKO GAIA

Bulegoa partekatuz Neurrira egindako lana, neurrira moldatutako eta partekatutako gunean.

Urretxun bada horretarako tokia: Sortzen Cowork-a. Goierri garaiko lau ekintzailek eta enpresa txikitako arduradunek egiten dute lan han.

Tere Madinabeitia Urretxu Geroz eta ugariagoak dira enpresa txikiek, ekintzaileek edo beren kabuz lan egiten duten langileek partekatzen dituzten bulegoak. Coworking deituriko sisteman oinarrituta daude, hau da, lan egiteko guneak konpartitzean. Goierrin bada horietako eremu bat, Urretxuko Mugitegi industrialdean, Sortzen Cowork-a. Urola Garaiko Garapen Agentziak, Uggasak, kudeatutako gunea da. Une honetan lau enpresak –sei ekintzaile guztira– dute han ezarrita egoitza: Eneko Maiz diseinatzaileak, Josu Altzelai argazkilariak eta IKT On eta Salto Home Personal Training enpresek.

Lan giro serioa baina, aldi berean, alaia eta adeitsua sumatzen da Sortzen Cowork-en sartzerakoan. Espazio irekia da, 70 metro koadrokoa. Ezkerraldean, beren egoitzak bertan finkatu dituzten bi ekintzaileak: Altzelai eta Maiz; eskubialdean, hot deskers deiturikoak, hau da, lan jarduna amaitutakoan beren ordenadore eta traste guztiak jaso eta etxera eramaten dituztenak. Hot deskers-ak IKT On enpresako Josune Aranguren eta Izaro Arbizu, eta Salto enpresako Jurgi Fernandez eta Unai Jorge dira. Ostiraletan, Amaia Amenabar elkartzen zaie guztiei, Uggasako ekintzailetasun teknikaria.

Cowork-a erlaxatze gune batek osatzen du: kafe makina bat, mikrouhin labe bat, sofa bat... Ez zaio ezer falta.

Ekintzailetasunaren alde Maiatza ekintzailetasunaren hilabetea da Europan, baina Sortzen Cowork-en egunero da ekintzaileen eguna. Erabiltzaile guztiak ekintzaileak dira: proiektuak sortu, haietan sinetsi eta haien alde arriskatu dira eta enpresa bat sortu dute.

Ekintzaile izatea da, edo norberak sortutako proiektu edo enpresa bat izatea, espazio hori erabiltzeko baldintzetako bat .

Enpresa edo proiektu horrek, gainera, Goierri garaikoa izan

behar du edo eskualdean eskaini bere zerbitzuak. Eta espazio horretan beren egoitza ezartzen dutenek, «konpartitu» egin behar dute, Amenabarrek dioen bezala, «jende gehiagorekin lan egin behar da eta zarata egon daiteke; horrela lan egitea onartu behar da».

Urretxuko Cowork-a 2013an sortu zen, Uggasak 1994tik martxan zuen ekintzailetasun zerbitzuari bultzada eman asmoz. Inkubategia deituriko gunea osatzeko eratu zen, eta eskualdeko enpresa txikiei eskainitako bulego haiek zeuden pabilioi berean egokitu zuten.

Bederatzi lagunentzako tokia du, eta une honetan sei daude.

GOIBERRI 07

ASTEKO GAIA

Cowork-en lan egiten dutenek hilean 90 euro (+BEZ) ordainzen dute, edo 50 euro (+ BEZ) hot desker direnek. Alokairuan sartzen dira lokala eta altzariak, argia, berogailua, ura, garbiketa, Interneta... eta asteko egun guztietan eta eguneko 24 orduetan sarbidea.

Urretxuko Sortzen Cowork gunea bulego irekia, argitsua eta atsegina da lanerako, bertako erabiltzaileek diotenez.

T. MADINABEITIA

Eneko Maiz 2014ko abendutik dago Cowork-en. Aurrez enpresa txiki batean zegoen soldatapean, baina lan hura galdu eta bere kabuz hasteko aukera eman zion Elkar argitaletxeak.

Autonomoetan alta eman eta harrezkero gelditu gabe dabil, UGLE, Gureak, Uggasa, Urola Garaia Turismo eta beste bezero batzuei erantzunez. Diseinu editoriala da bere lan eremua.

Etxean lan egiteko lekurik ez zuelako jo zuen Cowork-era, Uggasak eskainita. Gustura dago: «Etxetik kanpo lanari erantzuteko espazio bat daukazu, merkea, eta bakarrik egon ordez, espazioa elkarbanatzen duzu». Horrek, «kolaboratzeko» aukera ematen dio: argazkiak behar baditu, ondoan lan egiten duen Altzelairi eskatzen dizkio; Saltok triptikoak behar baditu berari eskatzen dizkio...

Badu, ordea, gauza txar bat: «Interneta ez dabil ondo. Zuntz optikoaren zain gaude!».

Irizar, CAF, Natra, Ulma edo Ampo enpresetarako lan egiten duen Altzelai argazkilariak

Giro ona, bai, baina batzuetan zaratatsua ere gerta daiteke lanerako. Une horietarako kontsigna bat dute Cowork-en: «Kaskoak jarri eta konzentrazioa behar dudala adierazten dut, pakean utz nazatela», dio IKT On enpresako Josune Arangurenek. Izaro Arbizu bazkidearekin batera egiten du lan Cowork-en, hezkuntza arloari teknologia berrietan formakuntza eta aholkularitza eskainiz. Aretxabaletako Amaia Arroyo da hirugarren kidea, baino horrek ez du Cowork-en lan egiten.

Aranguren eta Arbizu hot deskers dira, eta urte bete dara-

mate bulego konpartitu honetan. Uggasarekin egindako formakuntza saioetan ezagutu zuten, eta funtzionamenduak, irizpideak eta prezioak bultzatuta aukeratu zuten, baita leku finko baten beharrak ere.

«Dena ona dauka» diote, baita kafe orduak ere: «Oso produktiboak dira, besteen lanez hitz egiten dugu, ideia berriak ateratzen dira. Hausnarketarako uneak dira». Oso giro ona dutela nabarmentzen dute biek, eta «lagunduta» sentitzen direla; elkarrekin lan egiten dute, eta kolaborazioak sortzen dira.

Iritzi berekoak dira Fernandez eta Jorge, bulegoko gazteenak eta bertara iritsi diren azkenak: «Esperientzia ona izan da.

Biok bakarrik lan egiten ohituta geunden, eta hemen beste bizi bat dago». Lankideekin ondo konpontzen dira, eta elkar laguntzen dute.

Salto proiektua amaitzeko leku fisiko eta finko bat behar zutelako iritsi ziren bi gazteak Cowork-era duela hilabete batzuk. Ordura arte, tabernetan edo liburutegitan elkartzen ziren. Cowork-en, proiektua enpresa bihurtu dute. Etxean entrenamendu pertsonalizatuak eskaintzea da Saltoren xedea, baita on-line ere. Bulegoan prestatzen dituzte saioak eta lanean daramaten denbora laburrean, Cowork-eko giro atsegina eta kolaborazioa lagun, lortu dituzte lehen bezeroak.

«Etxetik kanpo lanari erantzuteko espazio bat daukazu, merkea eta atsegina»

«Giro ona dugu, eta kolaborazioak sortzen dira gure artean. Lagunduta sentitzen gara»

«Gustura etortzen zaren lekua da: irekia, modernoa... eta jendearekin zaude lanean»

«Gure proiektua garatzeko leku finko bat behar genuen, eta hemen aurkitu dugu»

Diseinatzailea

IKT On

Argazkilaria

Salto Personal Training

Kolaborazio iturri

Eneko Maiz

Ainhoa, Izaro, Josune

ere kexa berbera du. Bestela, pozik dago Cowork-en. Lantegi batean egiten zuen lan, eta argazkilaritza afizioa besterik ez zuen. «Lanean ez nengoen gustura eta argazkietatik bizi nintekeela ikusi eta aurrera egin nuen 2008an. Etxean egiten nuen lan hasieran, baina denbora asko galtzen nuen eta, aldi berean, beti nengoen lanean».

Cowork-aren berri izan zuenean, bisitan joan eta gustatu egin zitzaion. Bere bulegoa bertara aldatu zuen 2015eko urtarrilean. «Gustura» dagoela dio, «lan egiteko oso leku ona da, lokaletik hasita: argitsua, diafanoa, modernoa... gustura etortzen zaren lekua da». Gainera, jendearekin lan egiten du eta «giroa oso-oso ona da».

Kaskoak jarrita

Josu Altzelai

Unai eta Jurgi

08 GOIBERRI

ELKARRIZKETA

«Barrena eragin zidan giza bizipen hark»

DANI GOMEZ

Angel Gonzalez Katarain Produktorea Ariane Vierbücher Ordizia «Idaztera eseri baino lehen berrogei urte baino gehiago mantendu nituen nire oroimenak ixiltasunean, barren-barrenean kutxa batean zigilu batekin itxita baleude bezala.» Horiek dira Angel Gonzalez Katarainen (Ordizia, 1961) A la medianoche dokumentalaren lehenengo pantailan irakur daitezkeen hitzak.

«Berrogeita hamaika urte ondoren guztia taupadaka nuen barruan, bizirik egongo balitz bezala» jarraitzen du Klara Badiolak dokumentalean irakurtzen duen poesiak. Angel Gonzalez Katarain Siete calles en la Habana proiektuan murgilduta zegoela giza bizipen bihotz-erdiragarri bat kontatzen zuen idatzi bat heldu zen bere eskuetara.

Javier Arzuagaren historia kontatzen duen dokumentala da A la medianoche. Javierrek berrogeita hamabost presori fusilatu eta heriotzaren aurretik, euren azkeneko egunetan, orduetan eta minutuetan lagundu zien pertsona izan zen.

1959ko lehen hilabeteak ziren La Cabaña presondegian. Handik zebiltzan Che Guevara bezalako pertsonaia ezagunak,

garai hartan La cabañako komandantea zena..

Nola sortu zen dokumentala egiteko ideia?

Kubara egindako bidaiekin dauka zer ikusia eta baita arbasoek herrialde honekin egindako erlazioagatik ere. Nahi gabe euren aztarna uzti zuten han.

Beti egon da euskal komunitate handi bat irlan. Euskal abizen bezala zituzten zazpi kale au-

GOIBERRI 09

ELKARRIZKETA

keratu genituen, Biboko Zazpi kaleei begi keinu bat egiteko asmoz eta lehenengo kalearen inguruko dokumentala grabatzen hasi ginen. Belaskoain izan zen lehenengo kale hura.

Arzuaga kale horietako baten izena al zen?

Ez, ez. Aipatutako proiektuan sartuta nengoela, 170 foliotako txostentzar bat agertu zen. Irakurtzen hasi eta Kubara joandako Oñatiko Frantziskotar baten historia kontatzen zuen, Javier Arzuagaren historia zen.

Nor da Javier? Eta zer egiten zuen Kuban Oñatiko Frantziskotar batek?

esan zion eta Javierrek ezin zuen sinetsi.

Nolakoa izan zen lehenengo kontaktu hori?

Oñatikoa denez, eta nik bertan jende ugari ezagutzen dudanez, hortik sartu nintzaion. Gainera, momentu hartan esku artean nuen Belaskoain dokumentalaren inguruan hitz egin nion. Kuba ezagutzen zuenez, laguntza eskatu nion. Gerturatzeko eta bere liburua argitaratzeko modu bat zen, nahiz eta Internet bidez izan bakarrik.

Hori izan zen lehenengo ideia.

Dokumentala egitearena beranduago bururatu zitzaidan.

Dokumentalean agertzen da zure galderaren erantzuna.

«Akatu nuen ume baten hilotza naiz ni, edo akatu egin zuten?

10 urte baino ez zituen umeak» Javier, egun, Frantziskotar ohia da, elizbizitza utzi baitzuen. Bere gurasoek Arantzazura eraman zuten Jainkoaren gizon egin zedin. Ikasketak amaitu ondoren, Hegoamerikara bidaltzen zituzten lekaide gehienak. Javier, ordea, Erromara bidali nahi izan zuten, eliza barruan gora egiteko aukerak ikusten baitzizkioten. Berak baina, ez zuen horrelakorik uste eta ezezko erantzuna eman zuen. Hori dela eta, Kubara bidali zuten, zigor modura.

Zer erantzun zuen berak?

Zer kontatzen zuen folio haietan?

Zerk darama kontatzera?

La Cabañan izandako bizipena kontatzen zuen. La Habanan kokatuta zegoen presondegi bat zen hori. Harresi horietan, espaniarren kolonizazioaren garaietatik fusilatu dira presoak. Testu hark lehena eta oraina markatu zuen. Hain interesgarri iruditu zitzaigun Javierren bila hasi ginela.

Baina lehendik ezagutzen al zenuen Javier?

Noski ezetz! Ni momentu hartan uste dut Palestinan nengoela beste dokumental batzuetarako lanean. Amaiak [Apaolaza], nire lankideak, Puerto Ricon topatu zuen eta deitu egin zion. Ezagutu nahi genuela

Brometan ote geunden galdetu zigun eta barre egiten zuen.

Laurogei urtetik gora ditu orain, ez da ezkondu, eta guztia jartzen du zalantzan umetatik, baita bere burua ere. Horrek, bide bakar bat ez dagoela pentsatzera eraman zuen. Izaki argi eta bihurria da, eta hau guztia dokumentalaren hasieran, lerro bakar batean agertzen du: «Ez da erraza bakoitzaren barruan gertatzen den borrokaren ikusle izatea». Bere siniskerak zalantzan jarri zituen, eta azkenean elizatik atera zen, maitemindu eta 3 seme izan zituen.

Berrogei urte baino gehiago barruan izan du istorio hau.

Bere semeak eta lagunen bat izan ziren konbentzitu zutenak.

Horrelako zerbait berarekin eramateko eskubiderik ez zuela esaten zioten. Kubako historiaren parte da.

2006an eskuko liburu batean argitaratu omen zuten jada bere istorioa argitaletxe amerikar baten eskutik. Baina intentzio txarra baino ez zien ikusten haiei. Ez zuen berriz bueltaka ibiltzeko gogo gehiegi, baina aldi berean ez zitzaion guztiz gaizki iruditzen. Hala ere, nola liburu baterako izango zen, ikuspuntu literariotik hobetu zitzakeen gauzak zeudela esan zigun. Hainbat egun pasatu genituen elkarrekin, eta bere

etxean hainbat elkarrizketa grabatu nizkion modu inprobisatuan. Dokumentala ixteko balio izan zuten gainera. Momentu hartan hitz egin genuen lehenengo aldiz dokumentala egiteko ideiaren inguruan.

Eta zer kontatu zizun?

Espekulazio askorako aukera eman duen zerbait da, informazio gutxi dagoelako inguruan.

Eta zuri lehen pertsonan iritzi zitzaizun.

Erreboluzioaren kontrako alderdietan izugarri manipulatu den gai bat da. Horiekk diote bostehundik gora direla Batistaren aldean fusilatuak La ca-

bañan erreboluzioak irabazten duenean. Zenbaki hau ez zegoen batere argi eta halako batean, berrogei urte ondoren, marroi hau jan duen Oñatiko tipo bat agertzen da. Guztia liburu batean idatzita utzi du, izen eta abizenekin. Edertasunez, heriotzaren zain zegoen pertsona bakoitzarekin egin zuen erlazioaren inguruan zerbait kontatzen du.

Izenen bat aipatu dezakezu?

Ariel Lima zen horietako bat adibidez. 19 urteko mutil bat. Bi alderdietan egon zen eta azkenean fusilatu egin zuten. Castaño zen beste bat. Ez zuen federik, baina Javierri heriotzaren momentuan bere fedea utziko ote zion galdetu zion.

Grabatzeko arazorik izan al zenuten?

«Javierrek bizitako giza bizipen bihotz-erdiragarri hura kontatu beharra nuen» «Erromara bidali behar zuten eta Kubako kartzela batean amaitu zuen» «Ariel Lima 19 urteko gaztearen eta Castañoren istorioak eman zidaten arreta» «Justizia hain modu gogorrean egiten denean gizadiarekin bidegabe gara»

Bat ere ez. Guztia turista baten ikuspuntutik dago grabatuta eta horretarako ez dute permisorik eskatzen. La Cabaña egun museo bihurtutako gotorleku kolonial bat da. Dokumentalean, beraz, gaur egungo irudiak agertzen dira. Kartzelako irudiak, fusilamenduetako paretak, zigor gelak, fusilatu aurretik pasatzen zituzten pasabideak... Ez genuen garaiko irudirik gehitu nahi izan. Helburua, Javierrek kontatzen zuena egungo itxurarekin konparatu ahal izatea zen.

Eta berak ikusi al du dokumentala? Zer esan zuen?

Ordizian berarentzat bakarrik egin genuen proiekzio bat. Pantailan bere burua ikusi zuenean esan zidan: «Kendu gizon zahar hori nire begietatik!». Niretzako oso garrantzitsua zen bere iritzia. Bera gustura ez zela gelditu sentituko banu ez nukeen argitaratuko.

Dokumentalaren lehenengo hitzekin hasi gara, zeintzuk dira azkenak? Javierren hitzak al dira?

«Justizia egiteko aukera dugunean eta horren modu gogorrean egin nahi dugunean, momentu hortan hasten gara gizadiarekin bidegabe izaten».

10 GOIBERRI

GAZTEAK

Zaldibiako Gazte Asanbladako kideak Itoitz etxean duten gaztetxean. Hamar urte beteko dira ekainean gaztetxea ireki zutenetik. I.GURRUTXAGA

Zaldibiako Gaztetxea, 10 urte utopia egi bihurtzen IĂąaki Gurrutxaga Zaldibia Aro ezberdinak ezagutu ditu Zaldibiako Gazte Asanbladak.

90ko hamarkadaren hasieran egin zituen lehen urratsak, herriko gazteen bilgune gisa eta herria girotzeko helburuz. Hura joan zen, eta handik gutxira, belaunaldi gazteagoek Zaldibiako Gazte Taldea sortu zuten. Udal eraikineko gelatxo batean egiten zituzten bilerak, eta aurreko helburu bera zuten: herria bizirik mantentzea eta urtean zehar hainbat ekitaldi antolatzea.

Talde hori izan zen orain 19 urte

Babeslea

uztaileko Gazte Festak antolatzen hasi zena.

Denboraren joanean, ordea, gaztetxe baten nahiak indarra hartu zuen gazteen artean, eta udalarekin harremanetan jarri eta gero, hark Itoitz etxearen goiko bi solairuak uzteko erabakia hartu zuen. Ekainaren 16an beteko dira hamar urte egun hartatik. Ibilian-ibilian, gazte taldeak Zaldibiako Gazte Asanblada izena hartu zuen atzera, eta urtero-urtero gaztetxearen urteurrenaren bueltan ospakizunen bat antolatu izan

dute. Aurtengoa zenbaki borobila denez, egitarau oparoagoa prestatu du ZGAk.

Gureran-en abestia Gaur-gaurkoz 16-23 urte arteko gazteak ibiltzen dira gaztetxean, eta ostiral arratsaldero egiten dituzte bilerak. Urteurrena datorrela eta, azken asteak lanpetuxeagoak izan dituzte, eraikineko gela ezberdinak margotzen, txukuntzen eta berrantolatzen aritu baitira. Horregatik, ekainaren 3ko arratsalderako herritarrak gonbidatu dituzte gaztetxea ezagutzera.

Bi egunetarako denetariko ekitaldiak antolatu dituzte, eta urteurreneko ospakizuna antzokian egingo den kontzertu batekin bukatuko da. Zaldibiako Gureran taldeak gainera Hamar urtez gaztetxea abestia eta bideoklipa grabatu ditu.

Egitaraua aldibiako Gazte Asanbladak prestatu duen programazioa.

Ekainak 3, ostirala.

16:00: Mural pintaketa.

17:30: Umeentzako merienda.

19:30: BAIren aldeko argazki erraldoia eta mokadua.

20:30: Ogitarteko afaria.

21:30: ‘Irautea sortzea delako’ dokumentala.

Ekainak 4, larunbata.

Goizetik: Argazki erakusketa.

10:30: Zaldibiako gazte mugimenduaren ibilbidea.Tertulia.

13:00: Triki-bertso poteoa.

14:30: Bazkaria eta bingoa.

18:00: Elektrotxaranga.

22:30: Kontzertua antzokian.

Sukarra 37, Bi Bala eta Gureran. Sarrera: 5 euro.

Z

GOIBERRI 11

KIROL AGENDA

Agenda

Bi gurpilen gainetik Goierri ezagutzen

Txirrindularitza. VI. Ataun Aia Saria, kadeteak.

Maiatzak 28, Ataunen.

Hirugarren urtean jarraian, Ordiziako Zikloturistak taldeak Goierri Ezagutzen bizikleta martxa antolatu du, zikloturistentzat. Aurten bi ibilbide prestatu dituzte. Luzeak, 122,2 kilometrokoa, 9 mendate ditu: Urkillaga, Olaberria, Atagoiti (Ormaiztegitik), Gabiria (janedan gunea), Lierni, Zerain, Olaberria, Orendain eta Gaintza. Motzean (88 km) ez dute Orendain-Gaintza buelta egingo.

Maiatzaren 29an, igandea, 08:00etan. Ordizian hasi eta bukatu. www.ordiziakozikloturistak.com

Txirrindularitza.

Gipuzkoako taldekako erlojupeko txapelketa, kadete eta junior. Zumaian.

Txirrindularitza.

Urretxuko Saria, Gipuzkoako errepideko txapelketa.

Ekainak 11, Urretxu.

Txirrindularitza.

Gipuzkoako Banakako Erlojupeko Txapelketa, kadeteak. Bergaran.

Txirrindularitza. 52. San Martin Proba, Gipuzkoako errepideko txapelketa, afizionatuak, Euskaldun trofeoa. Ekainak 12, Ataunen.

Txirrindularitza.

Gipuzkoako Banakako Erlojupeko Txapelketak, junior, neska eta afizionatuak.

Aizarnazabalen.

Txirrindularitza. San Joan Sari Nagusia, Euskaldun txapelketa, afizionatuak.

Ekainak 18, Seguran.

Txirrindularitza. 27.

Gipuzkoako Itzulia, juniorrak.

Olaberria-Olaberria, ekainak 25.

Segura-Segura, ekainak 27.

CARLOS MEDIAVILLA

Pilotako finalean Irribarria historia astintzera Banakako pilota txapelketaren 76 urteko ibilian lehenbiziko aldiz, goierritar bat finalean izango da. Iker Irribarria (Arama, 1996) txapelaren eta historiaren bila irtengo da kantxara, igandean, Bizkaia pilotalekuan.

Aurrez aurre, Urrutikoetxea txapelduna. Iaz finalera errebotean iritsi zen arren, irabazi egin zion Olaizola II.ari. Geroztik, irabaz zitekeen dena ere bai.

Finala igandean 17:00etan.

Bilboko Bizkaia frontoian.

UZ Traila Goierriko Kopako hirugarrena Urretxu-Zumarragan antolatzen duten UZ Traila mendi lasterketa bihar jokatuko da. Bi ibilbide prestatu dituzte: 11 kilometroko motza, Izazpira (970 m) joan-etorria egiteko. Eta 22 kilometroko luzean, Izazpiko biraz gain Irimo ere (900 m) igo eta jaitsi beharko dutena.

Goierriko Trail Kopako 3. proba baliagarria da, Gabiriako Leharrei eta Segura-Zeraingo Sanson proben ondotik.

Maiatzak 28, 16:00etan, Urretxu-Zumarraga. www.uztrail.com

12 GOIBERRI

GURE LURRA

Goierrik bioaniztasun oso aberatsa dauka, baina berau mantendu eta zaintzeko neurriak hartzea beharrezkoa da. LANDARLAN

Landarlan, naturaren zaindari Landarlan Goierriko bizi kalitatea, natura eta landa eremua zaintzen dituen ingurumen elkartea da.

Josune Zarandona Bioaniztasuna izaki bizidunen aniztasuna eta aberastasuna da. Gene, espezie eta ekosistemaren dibertsitatea, hain zuzen. Hori gabe ez dago ekonomiarik. Munduko ekonomiaren %40, adibidez, sistema horiek osasuntsu mantentzearen menpe daude. Biodibertsitatearekin harreman zuzena dauka baita gizartearen ongizateak ere, haren menpe baitago, esaterako, sendagaiak, elikagaiak edo oihalak izatea. Bioaniztasunak, hain garrantzitsua izanik, badu bere Mundu Eguna ere. Nazio Batuek hala erabakita maiatzaren 22an ospatu zen.

Gai honi lotuta, Goierri behean bada Landarlan izeneko ingurumen elkartea. Koro Irazustabarrena kideak azaldu duenez, «Landarlan Goierriko ingurumen egoera, bizi kalitatea, natura eta landa eremuaz arduratuta dauden hainbat goierritarrek» osatutako taldea da. 2003an egituratu zen elkarte bezala, baina 2001ean hasi ziren proiektuari gorputza ematen. Sorrera hartan giltzarri izan ziren «Carlos Aseginolaza biologoa, Jose Ramon Agirre Marron mendizalea, Xabi Akizu baserritarra, Miren Askasibar paisajista, Joxan Auzmendi irakaslea, Jagoba Errekondo agronomoa eta Manex Aranburu nekazal teknikaria».

Landarlan ingurumen gaiekiko kontzientziazio maila suspertzeko eta horren gainean irizpideak sortzeko helburuarekin jaio zen. Finean, «ingurumen gaietako aldarrikapen ahotsa izan nahi dugu, taldekideen jakinduria handitu eta Goierriko jasangarritasunaren aldeko ekimenetan parte har-

tu». Gaur egun, Beasaingo eta Ordiziako zazpi lagunek osatzen dute Landarlan.

Elkarte bezala, Aralar Natur Parkeko Patronatuan parte hartu dute, Aralar babes bereziko eremu bihurtzeko helegiteak aurkeztu dituzte, udalek herri mailan antolatzen dituzten egitasmoetan parte hartzen dute: «Ordiziako hondakinen mahaian, Tokiko Agenda 21eko foroetan...». Goierriko beste elkarte batzuekin ere aritzen dira elkarlanean, «Goierriko Baratzakoekin Ekozinemaldia antolatu genuen iaz eta aurten, eta Oiangu Parkea Bizirikekin erakusketak ere antolatu ditugu Ordizian». Askotariko hitzaldiak eta ibilaldiak antolatzen dituzte, Goierriko Ingurumen txokoan artikuluak argitaratzen dituzte, Ibaialde programan parte hartzen dute...

Erraustegiaren aurka Lan agenda aktiboa du Landarlanek, nahiz eta goierritarren artean horren ezaguna ez izan.

Eta etorkizunean ere ildo berean jarraitzea da asmoa. Ahalegin berezia jarriko dute horren polemikoa izaten ari den erraustegiaren aurkako kanpainetan parte hartzen, «bai osasun aldetik, bai ingurugiro ikuspegitik oso arriskutsua dela uste dugulako eta, gainera, ekonomikoki ez da errentagarria».

Goierrin dagoen bioaniztasuna «oso aberatsa» da. Europa mailako balioa duten bi natur parke ditugu, «Aralar eta Aratz-Aizkorri, Eusko Jaurlaritzak Babes Bereziko Une bihurtzeko bidean daudenak». Oria garaia eremua bera, edo «zohikaztegia bezalako habitat be-

GOIBERRI 13

GURE LURRA

reziak» ere hor daude. Zerrenda honi beste hainbat errekatxo, landa gune edo parke gehitu behar zaizkio.

Asko dago egiteko Baina txanponaren bi aldeak bezala, bertako bioaniztasuna mantentzeko eta zaintzeko «arazo handiak ere» egon badaude. Hainbat espezie eta haien bizitokiak arriskuan daude, adibidez: «Bisoi europarra, muturluze pirinearra, bertako karramarroa, anfibioak eta landareak».

Irazustabarrenaren iritziz gauza «dezente» aldatu dira hoberako azken urteetan, baina badaude, oraindik, zuzendu beharreko beste hainbat jokabide. «Natur gune babestuen

legezko babesa handitu egin da, ibaietako uraren kalitatea hobetu da, bertako basoa bultzatzen hasi da, baita bertako landare espezieen landaketak herrietan ere, eta hainbat natur gune ere berreskuratu dira».

Kontrara, oraindik egitasmo gutxi egin dira «ibaien ekosistema eta basoak berreskuratzeko eta, gainera, arazo handia da Oria ibaian aurkitzen diren zaborrak». Dagoen beste arazo orokorretako bat espezie inbaditzaileen hedakuntza da, «liztor asiatikoa, karramarro amerikarra, sasiakazia panpa, fallopia japonika...». Horiek hainbat izakiren habitatak galtzea edo zatikatzea dakarte. Gainera, «abiadura handiko trenak, etxeen eraikuntzak, industrialde berriak sortzeak...» Goierriko landa eremuko dibertsitatea galtzean eragin zuzena dauka.

Guztion esku dago

«Gauza dezente aldatu dira azken urteetan, baina oraindik asko dago egiteko» «Erakundeek biodibertsitatearen aurkako neurriak bertan behera utzi beharko lituzkete»

Koro Irazustabarrena Landarlaneko kidea

Guztiarekin, beharrezkoa da «erakundeek biodibertsitatearen aurkako neurriak bertan behera uztea, herrietan ere biodibertsitatea zaintzeko neurriak bultzatzea, bertako espezieak bultzatuz, lurrak erosiz edo hitzarmenak eginez, ibaietako zaborrak garbituz...». Denok egin dezakegu zerbait, «olio erabilien edo produktu toxikoen isuriak saihestuz, ahalik eta inpaktu txikiena duten produktuak kontsumituz, edo energia kontsumoa murriztuz».

Amaitzeko, goierritarrak animatu nahi dituzte naturaren alde Landarlanetik egiten dituzten ekintzetan parte hartzera, baita elkartea ezagutzera ere: landarlan@yahoo.es edo landarlan.blogspot.com-en bitartez.

Egun Goierrin dagoen arazo orokorretako bat espezie inbaditzaileen hedapena da —tartean liztor asiatikoa— bertako izakien habitatak galtzea eta zatikatzea baitakar. LANDARLAN

2

ezkontza gehigarria

EZKONTZERA GOAZ EZKONTZA BAT BETI IZATEN DA POZTASUN ITURRI, BAINA ANTOLAKETAK, SARRI, BURUKO MIN UGARI ERE EMATEN DITU. BIDEA ARINTZEKO HEMEN DITUZU ZENBAIT AHOLKU.

B

ikote bakoitzak bere ezkontza eguna modu batera edo bestera bizi du. Bikote adina ezkontza egon daitezke, eta norberak nahi duen erara antolatzen du, gaur egun, ospakizun hori. Zure ezkontza dena delakoa ere, aldez aurretik antolatu eta itxi beharreko zenbait gauza badaude: zeremonia ospatuko den lekua hartzea, jatetxea aukeratzea, ezkongaien jantziekin asmatzea, argazkiak aterako dituen profesionala zein izango den erabakitzea... Ezkontza eguna, berezia izaten da beti, eta dena egoki eta ondo atera dadin, Goierrin bertan eta Goierritik gertu, antolaketa lan horretan lagunduko dizuen profesional talde zabala aurkituko duzu zuen eskura.

Josu Altzelai

ezkontza gehigarria

3

EZKONTZEKO LEKURIK EDERRENAK Carlos Mediavilla

EZKONTZERAKO ORDUAN BIKOTE GEHIENEK HASIERATIK IZATEN DUTE GARBI NON EZKONDU NAHI DUTEN, GOIERRIN IGARTZA ETA ANTIO DIRA TOKI KUTTUNENAK

4

E

ezkontza gehigarria

zkontza bat antolatzerako orduan asko dira alokatu beharko du patioa, «egun erdiaren erabilerak kontuan hartu beharrekoak, horien artean ga- 306 euroko tasa du». rrantzitsuenetakoa leku egokia aukeratzea.

Baina ezkontzeko Igartza aukeratzen dutenek ez Goierrin badira ezkontzeko leku eta paraje zo- dute inguruneagatik bakarrik egiten, «eskaintzen den ragarri ugari. Bataren eta bestearen arteko hautua zerbitzua egokia» delako ere bai. Zeremonian musika ezkontzera doan bikotearen gustu eta nahi pertso- jartzeko aukera eskaintzen dute, argazkiak erakustenaletan oinarritzen da, eta normalean bikoteak ha- ko proiektorea jartzekoa... Gainera, bikote bakoitzak siera-hasieratik izaten du garbi non ezkondu nahi aukeratu dezake nola apaindu nahi duen patioa, zenduen. Noski, ezkontza zibila edo erlijiosoa izateak bat aulki jarri nahi dituen, eta non kokatu ere bai. baldintzatzen du, batez ere, leBaina ezkontzerako orduan bakuaren aukeraketa. daude hartu beharreko zenbait arGERO ETA EZKONTZA Zibilez ezkontzea erabakitzen dura ere. Izan ere, «denon artean duten bikote askok Beasaingo zaindu behar da Igartza eta inguZIBIL GEHIAGO EGITEN Igartza jauregia dute gustukoen rua; horregatik guztiek egin behar artean. Aldiz, elizaz ezkontzera dugu ahalegin bat horretan». OnDIRA GOIERRIN; ELIZAZ doazen askorentzat Zumarragako darea babesteko helburuz, fidanAntio da oraindik leku kuttuna. tza jarri beharko du bikoteak, egon EZKONTZEN DIREN Bata zein bestea aukeratu, ezkondaitezkeen kalteei erantzuteko, tzaren antolaketarekin urte bete kalteak egon dauden kasuetan.

BIKOTEEN ZENBATEKOA edo bederatzi hilabete lehenago Gainera, zeremoniaren amaieran hastea gomendatzen dute Igar«ezin da arrozik, konfetirik, petaloBEHERAKA DOA tzako eta Antioko kudeaketaren rik edo suziririk bota». Igartza baardura dutenek, bietan itxaron zerrura ezingo da autorik sartu, «zurrenda izaten baita. biaren beste aldean utzi beharko Orain bi urtetik hona Aldabe zerbitzu turistikoak dira ibilgailuak». enpresak kudeatzen du Igartza Monumentu MulZibilez gero eta jende gehiago ezkontzen da, eta tzoa. Aldabeko Aitziber Makazagak esan duenez, hori antzeman dute azken urteetan Antioko baseli«gero eta bikote gehiago ezkontzen dira zibilez, eta zan. Aurten «bederatzi ezkontza dauzkagu aurreikuelizatik kanpo ezkontzen diren horiek aukeratzen sita urrira bitartean», argitu du Rakel Moreiro Antioko dute Igartza». Aurten 20 bikotek ospatuko dute eu- baselizako gidariak. Iaz 25 izan ziren guztira, hortaz, ren ezkontza Igartzan. Bertara jotzen dutenek «epai- beherakada nabarmena da. Elizaz ezkondu nahi dutegiko lau paretak baino inguru politago bat» bilatzen ten zumarragar eta urretxuar gehienek aukeratzen dutela azpimarratu dute Aldabetik. Igartzak «ingurua, dute Antio, «Zumarragako parrokian, esaterako. ez da egurraren xarma eta jauregiko patio zoragarria» es- ia ezkontzarik ospatzen». Baina herritarrak ez ezik, kaintzen ditu, besteak beste. Bikoteak egun erdirako asko dira baita, kanpotik Antiora ezkotzera etortzen

ezkontza gehigarria

5

E. Legorburu

direnak ere, «batez ere Goierritik, Beasain, Ordizia, Legazpi... baina Donostiatik ere etorri izan dira bikoteak, sarri».

Baseliza barrualdea apaindu ala ez, nola eta norekin bikoteak berak aukeratu dezake. Musika, dantzariak, abesbatza... nahi izanez gero, bikotea arduratuko da hori lotzeaz ere. Aldez aurretik erreserba egitea gomendatzen da, horretarako bikoteak Zumarragako apaiz etxean eman behar du izena. Pedro Laskurain parrokoak argitu duenez, «Antion ezkontzeak ez dauka inolako kosturik bikotea, edo bietako bat, Zumarragako parrokiako kidea bada». Aldiz,

kanpotarrek «90 euroko tasa ordaindu beharko dute Antion ezkontzeko».

Igartzan bezala, Antion ere baseliza babestu eta zaintzeko zenbait debeku daude indarrean. Ezkonberriei ezin zaie ezer bota elizkizuna amaitzean, batez ere arroza dago debekatuta. Moreirak gogoratu duenez, «behin gonbidatuetako batek hanka batean min hartu zuen, arrozarekin irrist egin eta erorita».

Oso debekatuta daude baita suziriak ere, «teilatua eta pareten artean libre dago zati bat aireztapenagatik. Deskuiduan suziri bat sartuko balitz barrualdera kalte handiak sortu ahalko lituzke».

6

ezkontza gehigarria

LOREAK EMAZTEGAIAREN ISPILU ORAINDIK ORAIN, LARROSAK DIRA EZKONTZETARAKO GEHIEN AUKERATZEN DIREN LOREAK, BAINA LORE BASATIAK MODAN DAUDE AURTEN

E

zkontza egunean loreak dira emaztegaiaren pertsonalitatea hobekien islatzen duen elementuetako bat. Horregatik, lore sorta aukeratzerako orduan, aintzat hartu beharreko zenbait aholku jarraitzea garrantzitsua da. Garrantzitsuena lore sorta modu naturalenean eramatea da, hau da, emaztegaiak eroso sentitu behar du.

Norberarentzat sorta egokiena aukeratzerako orduan, emaztegaiaren pertsonalitatea eta gustua kontuan izan behar dira Beasaingo Hazia loradendako Haizea Zurutuzaren iritziz. Baina ez hori bakarrik, «lore sortaren estiloa eta kolorea soinekoak berak baldintzatuta egongo da», adibidez. Garrantzitsua da, baita ere, ezkontza gauzatuko den aretoaren dekorazioa —eliza edo beste edozein toki— aukeratutako lore sortarekin bat joatea. Ezkontza ospatuko den garaiak ere zerikusi handia du. Garaian garaiko lorea «beti politagoa izango da, freskoagoa eta, batez ere, prezio egokiagoa izango du».

Motak askotarikoak izan daitezke: ohiko sortak, bouquet tankerakoak, borobilak, zintzilikariak... Lore motari dagokionean, larrosak dira, oraindik orain ere gehien aukeratzen direnak «usain gozokoak direlako eta beste edozein loreekin konbinatzeko egokiak».

Azken joerei begiratuta, berriz, landare basatiz osta-

tutakoak gogor jotzen ari dira: anemolak, gardeniak, hortentsiak, izpilikuak, azafrai lorea, gerbera...

Tamaina egokia izatea ere garrantzitsua da. Emaztegaiaren gorpuzkerak zerikusi handia du horretan, proportzio jakin batzuk bete behar ditu egokia izateko. Sortak esku batean hartuta «zabaleran emaztegaiaren gorputz erdia hartu behar du». Baxua bazara ez da komeni lore-sorta handiegia aukeratzea, ezta, kontrara, gorpuzkera handia baduzu sorta txiki baten alde egitea ere.

ezkontza gehigarria

publierreportajea

7

BORDA JATETXEA. ETXARRI ARANATZ. 948 460 545. www.bordajatetxea.com

BORDAN ZURE EZKONTZA EGUNA AHAZTEZIN EGINGO DUTE

B

orda hogeita lau urteko lan ibilbidea duen jatetxea da, Etxarri Aranatzen (Nafarroa) San Migel, San Donato eta Andia mendien magalean kokatuta. Betiko balioetan errotutako lan filosofia du oinarri. Hori da, hain zuzen, Bordari nortasuna ematen diona: eskaintzen duten jatekoaren kalitatea eta bezeroekiko arreta zaindua.

Filosofia horren osagarri dira urtero menuan eta dekorazioan sartzen dituzten berritasunak, beti ere modan dauden joerak jarraituz.

Bordan detailean egiten dute lan. Menu pertsonalizatuak osatzen dituzte, urtero plater berriak sartuz. Aurten, gainera, koktelari dagokionez berrikuntza bat ere sartu

dute: show cooking-a estazio berriekin. Ohiko koktela mantenduz —zerbitzariek erretiluetan gonbidatuen artean banatzen dutena—, aurrez adostutako jakiak eskaintzen dituen mahai ezberdinak antolatzean datza. Bordak duen aukera ondokoa da: gazta ezberdinak dastatzeko mahaia, txupitoak, sushia edo tostadak —urdaiazpikoarena, izokinarena...— .

Jatekoarekin batera, inguruaren eta jangelaren dekorazioa bereziki zaintzen dute Bordan. Beraien gustuetan oinarrituz, ezkongaiek buruan darabilten ideia ahalik eta fidelen irudikatzen saiatzen dira.

Ezkontzera doan bikoteak bere zerbitzura dagoen lan talde profesionala aurkituko du Bordan, beraien eguna ahaztezin bihurtzen lagunduko dien lan taldea.

8

ezkontza gehigarria

TRAJEA, TRADIZIOZKOA EZKONTZA OSPATUKO DEN GARAIAREN ARABERA, TRAJEA KOTOIZKOA, LIHOZKOA EDO BESTE MATERIAL BATZUETAKOA IZAN DAITEKE

J

anzkerari dagokionean, gero eta ausartagoak garela dio Mikel Lizarralde, izen bereko jantzi dendaren jabeak. Ausartagoak bai, baina ezkontza egunean tradizioa eta ohiturak gailentzen dira, batez ere, senargaiaren trajeari dagokionean. Hala ere, kanpoko joerak jarraitu zaleak gara, eta poliki-poliki ari gara elementu berriak sartzen.

Guztiaren gainetik, ezkontzera doan mutilak praktikotasuna bilatzen du, «gero, beste ezkontza batzuetan erabili ahal izateko piezak bilatzen dituzte». Orokorrean, traje ilunaren aldeko hautua egiten da, eta «osagarrien bitartez ematen zaio kolore puntua». Senargaiaren kasuan, alkandora, txalekoa eta gorbata izaten dira osagarri nagusienak, «normalean zilar kolorea aukeratzen da azken aldian». Gorbataren ordez pajarita eramaten duenik ere bada, «baina gutxiengoa dira, oraindik ere pajaritari seriotasun falta atxikitzen zaio, ez dakit zergatik».

Orokorrean, nahikoa tradizionalak bagara ere, merkatuan aukerak asko dira. Trajeetan oihalekin jokatzen da batez ere. «Garaiaren arabera, kotoizkoa, lihozkoa edo beste material batzuetakoa izan daiteke trajea». Distiradun oihalak gero eta ohikoagoak dira, eta trajeetan estanpatuak ere bai.

Goierrin ez da gehiegi eramaten, baina badaude «familiaren edo maila sozialaren arabera, oraindik ere, chaque edo etiketa jantziz joan beharreko ezkontzak». Kasu horretan, senargaiak levita tankerako jaka eraman beharko luke, alkandora eta txalekoa eta arrastodun prakekin batera. Nahi izanez gero, «gauez ospatuko den ezkontza batera, esmokina soinean ere joan daiteke».

Denarekin, baldintza nagusiena «senargaia ahalik eta erosoen» jantzita joatea da. Bezeroen gustuen arabera saiatzen dira Mikel Lizarralden, erosleari aholkua ematen, «bezeroa mozorrotzea ekidin behar dugu eta norberaren gustuak errespetatzen jakin».

ezkontza gehigarria

publierreportajea

9

UR-LEIRE SANTILLAN. Labeaga, 37, URRETXU. 943 724 464. leiresantillan.com

EMAZTEGAIARENTZAKO SOINEKO PERFEKTUA

L

eire Santillan diseinatzaile urretxuarraren dendan emaztegaiarentzako soinekoak neurrira egiten dituzte. Gainera, euren bilduma propioa ere badago bezeroen eskura.

Ezkontza jantzien bilduman bi ildo ezberdintzen ditu Santillanek: «Emaztegai erromantikoak eta new look estilokoak janzten ditugu». Soineko erromantikoak jauskera handiko oihalekin egiten ditu, batez ere «tula, kotoizko enkajeak eta gasak» erabilita. Koloreari dagokionean leunak dira nagusi, «zuria edo arrosa».

New look tankerako soinekoak beste berezitasun batzuk dituzte: «Gerritik gora oso entailatuak izaten dira, eta gerritik behera bolumen handikoak».

Erabiltzen dituen oihalei dagokionean, «enkajeak eta mikadoak dira nagusi, baita zeta naturalezko organtzak ere».

Bildumako piezez gain, Leire Santillanek neurrira ere egiten ditu soinekoak emaztegaientzat. Kasu honetan aukera mugagabea da; izan ere, emaztegai bakoitzaren estiloa kontuan hartzen du.

10

ezkontza gehigarria

LILURAGARRI EGON ZAITEZEN EMAZTEGAIARI DAGOKIONEAN, MAKILLAJE HIPER NATURALAK DAUDE MODAN, ETA ORRAZKERAN, ALDIZ, MOTOTSAK DIRA JOERA NAGUSIA

E

zkontza egunean ahalik eta politen eta dotoreen egotea garrantzitsua da ezkontideentzat eta gonbidatuentzat. Zer esanik ez, emaztegaiarentzat. Ezkontza egunean liluratzeko profesionalen eskuetan jartzea da onena.

Emaztegaiaren makillajeari dagokionean, naturaltasuna da gehienek bilatzen dutena. Naif dendako Leire Sanchezek dioenez, «makillaje hiper naturalak daude modan, oinarri arinekin egindakoak, masailetan kolore puntu bat, eta distira ezpainetan». Orokorrean, 60ko estetika dago punta-puntan, «begiak beix koloretan, eta cat eye efektua eye linerrean», Poliki-poliki sartzen doan beste joeretako bat, ordezko betileak jartzearena da.

Orrazkerari dagokionean, mototsak dira denboraldiko joera nagusienak, «diadema eta tamaina handiko osagarriekin apainduta», Naif-eko Miriam Cruz-ek azpimarratu duenez. Melena lisoak eta bilduak ere eramaten dira «bolumen askorekin edo vintage tankerakoak». Txirikorda edo trentza handiak, tiarak edo loreekin apaindutako estilo erromantikoagoak ere ez dira faltako aurtengo denboraldian, «emaztegai etereoenentzat egokiak». Orrazkera bohemioak eta retroak dira beste aukeretako bat.

Joerak joera, Sanchezentzat ezkontza egunean ezin hobe joateko giltza, «norbera bere buruarekin ondo ikustea da». Horregatik garrantzitsua da aurretik makillaje eta orrazkera probak egitea, egokiena aukeratzeko. Gainera, egun badaude bakoitzari ondoen egokitzen zaizkion koloreak zeintzuk diren jakiteko kolorimetria azterketak ere. Cruzek argi dauka, «garrantzitsua da, emaztegaiak zein zuri doakion ondoen jakingo duelako», besteak beste.

ezkontza gehigarria

publierreportajea

11

ML MODA. Isidro Melero z/g, ALTSASU. 948 562 396. www.mlmoda.com

ML: INFORMAL ETA EGOKI GARAI BATEAN EZ BEZALA, EGUN GERO ERABILTZEKO ARROPA EROSTEKO JOERA DUTE GONBIDATUEK

E

zkontza egunean ezkongaiak dira protagonista nagusiak, zalantzarik gabe. Baina gonbidatuentzat ere egun berezia izaten da.

Horregatik, egun horretarako jantzi eta osagai egokiak aukeratzeak badu bere garrantzia. Altsasuko (Nafarroa) ML jantzi dendan aukera zabala aurkituko duzu horren bila bazabiltza. Cristina eta Leire Gonzalez Zufiarre ahizpek aholkatuko zaituzte zure bilaketan.

ML gazteei zuzendutako arropa denda da. Modako arropa aurkituko duzu bertan, puntako markak eta azken joeretan oinarritutakoa. Egunero janzteko arropaz gain, okasio berezietarako arropa ere izango duzu eskura, bai emakumezkoentzat hala gizonekoentzat.

Aukera zabala eskura Garai batean ez bezala, egun, gero ere erabiltzeko arropa erosteko joera dute gonbidatuek. Emakumeetan palazzo praka zabalak edo lolita tankerako soinekoak dira aurten batez ere eramaten direnak. Koloreei dagokienean, aldiz, estanpatuek gogor jo dute.

Gizonezkoetan, txinatar tankerako prakak, mikro estanpatudun alkandorak eta jakak dira azken joerak. Modu honetan ezkontza batera informal baima egoki jantzita joan zaitezke.

MLn bezero bakoitzaren gustu eta poltsikora egokitutako jantziak dituzu eskura, baita marketan aukera zabala ere: Only, BSB, Pepe Jeans, Freeman Porter, Rinascimento, Denny Rose, Alba Conde, Lolitas, Poupee Chic, Jack&Jones, No-Excesse edo Seinsee.

12

ezkontza gehigarria

ATSEDEN HARTZERA PARADISURA AMERIKETAN AEB, ASIAN TAILANDIA ETA AFRIKAN MAURIZIO IRLAK DIRA, BATEZ ERE, EZTEI BIDAIA EGITEKO AUKERATZEN DIREN HELMUGAK BIDAIA BAKOITZA PERTSONALA ETA BIKOTE BAKOITZAREN NAHIETARA EGOKITU BEHAR DA ARRAKASTAZ BURUTU NAHI BADA

E

zkontza egunaz gozatu eta gero hasten da bikote gehienentzat onena: senar-emazte bezala berriz ohiko bizimoduari heldu aurretik, ezkontza bidaian atseden hartzeko egun batzuez disfrutatzea. Urrutiko helmugak izaten dira, batez ere, eztei bidaietarako aukeratzen direnak.

Urretxuko Nautalia Bidaiak-eko Amaia Ibarretak azaldu duenez, Amerika, Asia eta Afrika izaten dira bikote gehienek aukeratzen dituzten herrialdeak.

Gehien-gehienak bidaia konbinatuak izaten dira, «herrialde ezberdinak bisitatzeko hartzen dituzte egun batzuk, eta ondoren, atseden hartzeko hondartza inguruak aukeratzen dituzte». AEB daude oso modan, «New York eta inguruak bisitatu eta gero Karibe edo Polinesiako hondartzekin uztartuta». Asian, Tailandia da lekurik bisitatuena azken urteetan. Lekurik turistikoenak ikusi eta gero bertako hondartzak egun lasaietaz gozatzeko aukera paregabea dira, «Phuket, Cosamaloapan...». Oso modan jarri dira azken urteetan baita Afrika inguruak ere, «safari bat egin eta gero, Maurizio irletara joatea» izan daiteke aukeretako bat.

Ezkontza gehienak maiatza eta urria bitartean ospatzen dira, eta horrek asko baldintzatzen du eztei bidaia nora egin. Sasoi horretan, hemisferioaren hegoaldean udazken-negua izaten da, eta eguraldiaga-

tik ez da gomendatzen, adibidez, Hegoamerikara bidaiatzea. Aldiz, «neguan ezkontzea aukeratzen dutenentzat aukera egokia izan daiteke Argentina, adibidez».

Bidaia bakoitza pertsonala da, eta bikote bakoitzaren behar eta nahietara egokituta egon behar da, arrakastaz burutu nahi bada. Denarekin, bidaia prestatzen «sei hilabeteko aurrerapenarekin hastea» gomendatzen dute adituek, eguna iristen denerako dena ondo lotuta uzteko.

ezkontza gehigarria

publierreportajea

13

Naif Concept Store. Nafarroa plaza, 1. ZUMARRAGA. 943 723 422.

N

aif Concept Store-n denda kontzeptu ezberdin bat aurkituko duzu: arropa eta kosmetiko salmentatik hasita, estetika eta ile-apaindegi zerbitzuetaraino.

Baina Naif-en berezitasuna eskaintzen dituzten tratamenduetan dago, ilerako, aurpegirako edo gorputzerako izan daitezke.

Merkatuan dauden azken puntako tratamenduak aurkituko dituzu Naif-en. Okasio berezietarako larruazala edo ilea prestatzeko zerbitzuetan aukera zabala, baita egunero apain egoteko bestelako zerbitzuak ere: depilazioa, manikura, pedikura...

Naif-en kosmetika ekologikoaren aldeko apustua egiten dute. Kimikorik gabeko produktuek osasuna ematen diote larruazalari eta ileari.

Horregatik saltzen edo tratamenduetarako erabiltzen dituzten produktu guztiak oinarri naturalekoak dira, ingurumena errespetatzen dutelako, azalari arnasa hartzen uzten diotelako eta luzera, emaitzak askoz ere hobeak direlako.

Eli Ferreira

14

ezkontza gehigarria

EZKONTZAREN ISTORIOA ARGAZKITAN EZKONTZA EGUNEKO ARGAZKI BILDUMAK ISTORIO BAT KONTATZEA DU HELBURU ERREPORTAJE POLIT BAT EGITEKO BEHARREZKOA DA ARGAZKILARIARI DENBORA EMATEA Juan Luis Orbea

E

zkontza egun bakarrera mugatzen den ospakizuna izaten da, baina bikote guztiek nahi izaten dute bizitako uneak betiko gordetzea. Horregatik da garrantzitsua ezkontza eguna betikotuko duen argazkien bilduma osatzea.

Legazpiko Foto Estudio F8 argazki dendako Juan Luis Orbeak esperientzia zabala du ezkontza erreportajeen inguruan. Bere hitzetan, «istorio bat kontatzea da argazki erreportaje baten helburu nagusia».

Zeremonia aurreko prestaketa, zeremonia bera eta ondorengo festa izaten dira, normalean, erreportaje batean islatzen diren eguneko une garrantzitsuenak.

Argazkilariaren hitzetan, batzuetan ez da erraza izaten ezkontza egunetan lan egitea, «bikotea eta ingurukoak oso urduri egoten dira, eta zaila izaten da argazkilariarentzat nahi dituen irudiak ateratzea». Horregatik, garrantzitsua da ezkontza aurretik

argazkilariaren eta bikotearen artean harreman bat sortzea. Ona da ezkontza eguna baino lehen argazki saio bat egitea, «horrela bikoteak badaki argazki saio bat zer den, eta elkar ezagutzeak ezkontza eguneko lana asko erraztu dezake».

Ezkontza guztietako argazki gehientsuenak «oso antzekoak dira», baina argazkilariarentzat sormenezko irudiak egiteko unerik egokiena zeremonia aurrekoa da. Erreportaje polit bat egiteko ezkongaien lankidetza beharrezkoa da, baita «argazkilariari behar duen denbora ematea ere».

Inguruneak eta argazki erreportajerako erabili daitezkeen apaingarriek ere zerikusi handia dute azken emaitzan. Foto Estudio F8n kotxe klasikoak eta garai bateko motorrak dituzte aukeran. Kotxe klasikoak, esaterako, «asko janzten dute argazki bat, askotan ez da ezer gehiago behar izaten».

ezkontza gehigarria

15

BAI, NAHI DUT ALIANTZAK TRUKATZEKO ERRITUALA ASPALDIKOA DA, HISTORIAN ADITUEK DIOTENEZ, K. A. 2.000 URTEAN JADA PRAKTIKATZEN ZEN OHIKOA DA ALIANTZA BEHIN AUKERATUTA EZKONTIDEEN IZENAK ETA DATA GRABATZEA ERAZTUNAREN BARNE ALDEAN

H

orixe da, hain zuzen, ezkontza baten ospakizuneko unerik gorena, ezkontideek «bai, nahi dut» esaten dutena. Bikotearen arteko bategitea gertatzen den momentua da, aliantzen trukatzeak sinbolizatzen duena. Errito honen jatorriaren eta esanahiaren gainean eztabaida asko dago, baina historian adituek diotenez, K.A. 2000 urtean, dagoeneko, egiptoarrek praktikatzen zuten jarduna da.

Greziarrek ere bere egin zuten ohitura hura, eta beraiek izan ziren eraztunak eskuin eskuko hatz nagian jartzen hasi zirenak. Zuten ustearen arabera, hatz nagian —euskaraz eraztun-hatz ere deitzen zaio— bihotzeraino zuzenean doan zain bat dago, maitasunaren zaina, eta horregatik pentsatu zuten eraztunak eramateko leku aproposena zela. Baina erromatarrak izan ziren tradizio hori denboran iraunarazi zutenak, gero eliza kristauak bere egin zuena. Gaur egun, aliantzak ezkontzaren sinbolo nagusia dira, bikoteak betiko maitasuna aitortzeko erabiltzen duena.

Aliantzak mota eta material askotakoak izan daitezke, baina oraindik orain, Ordiziako Hidalgo bitxi dendako Ana Hidalgoren hitzetan, «urrezkoak dira bikote gehienek aukeratzen dituztenak». Betiko urre horiaz gain, urre zuridun eta urre arrosadun aliantzak daude modan. Azken joera, «aliantza konbinatuena da, urre horia zuriarekin, edo urre arrosa zuriarekin nahastuta». Beste material batzuk ere erabiltzen dira aliantzetarako, zilarra, titanioa... baina gutxiago saltzen dira.

Aliantzak bikote bakoitzaren gustuetara egin daitezke, eta aukera handia dago neurrietan edo batez ere emakumezkoaren aliantza apaintzeko osagarrietan. Normalean, «diamante txiki bat jartzen dute».

Ohikoa da, aliantza behin aukeratuta, bikotearen izenak eta ezkontzaren data grabatzea aliantzaren barrualdean, «emakumezkoaren aliantzak gizonaren izena eta data eramaten ditu, eta alderantziz». Hidalgok uste du aliantzari merezi duen garrantzia eman behar zaiola ezkontza egunean, «betirako zerbait da, eta protagonista nagusia izan behar du».

16

ezkontza gehigarria

GONBIDAPENAREN UNEA

E

zkontza bat antolatzerako orduan atal garrantzitsua izaten da gonbidatuena. Zerrenda bat osatzea izaten da lehendabiziko lana eta, gero, gonbidapenak banatzea. Beste zenbait gauzekin bezala, kasu honetan ere, oso zabala da merkatuak eskaintzen duen aukera. Batetik, gonbidapen pertsonalizatuak daude, bikoteak bere argazkiren bat jarrita apaintzen dituenak. Eta bestetik, katalogokoak, mota, neurri eta forma askotakoak.

Azken joerei kasu eginez gero, berriro jarri dira modan pertsonalizatutako gonbidapenak. Orain 15-bat urte oso ohikoa zen mota honetako gonbidapenak egitea. Urte batzuk desagertuta egon eta gero, berriz dira bueltan.

Ohiko paperak baino sendoagoak behar dute izan gonbidapenenak, txartel itxurakoak. Gaur egun, gonbidapen guztiak dakarte bere gutun-azala, baita horiek apaintzeko osagarriak ere. Gehien-gehienetan kolore eta material ezberdinetako lazoak izaten dira. Gonbidapenean jarri beharrekoak datu gutxi batzuk baino ez dira: ezkongaien izenak, ezkontzaren data, lekua eta telefonoak.

Gonbidapenak ezkontza baino pare bat hilabete lehenago banatzea aholkatzen da.