Goiberri 202. zenbakia

Goierritarraren eta Otamotzen astekaria

Artzain langintza ere, parekidea Emakumezko artzainen lana gehienetan itzalean gelditu ohi dela nabarmendu dute hirurek 6-9

202. zenbakia. 2016ko irailaren 2a

Eli Elgarresta, Ines Argarate eta Eli Arrillaga artzain eta gaztagileak Idiazabalen, hitz aspertuaren ondoren.

MIKEL ALBISU

Alaine Goikoetxea 3 Iritzia 4-5 Goierriko hiru atleta gazte AEBetara 10 Ikasturte berria hastear da 11 1936ko gerra Goierrin (IV) 12-13 Legazpiko Artzain Eguneko irudia 14

02 GOIBERRI

PUBLIZITATEA

GOIBERRI 03

KATE MOTZEAn

JOSUNE ZARANDONA

Alaine Goikoetxea Aramako zinegotzia

«Herri txiki bateko zinegotzi izateak bere alde on eta txarrak ditu» Josune Zarandona Arama Alaine Goikoetxea (Arama, 1987) Aramako udaletxeko zinegotzia da. Horrez gain, haur hezkuntzako irakaslea ere bada lanbidez. Arama bezalako herri txiki batean zinegotzi izateak bere alde onak eta txarrak dituela uste du. «Hemen guztiok ezagutzen dugu elkar eta batzuetan hartzen ditugun erabakiak ez dira denen gustukoak izaten», aitortu du. Dena den, batarekin edo bestearekin gelditu behar izango balu alde onak txarrak baino gehiago direla ere uste du, zinegotzi lanak

ematen duen «gogobetetze pertsonala, azkenean, handiagoa baita».

Goierriko txoko bat.

Arama.

Oporretarako leku bat.

Zein zaletasun dituzu?

Korsika.

Eskulanak egitea.

Amets bat.

Liburu bat.

Zoriontsu izatea.

Hezkuntzari lotutako artikuluak nahiago izaten ditut.

Zeri diozu beldurra?

Musika talde bat.

Zerk sortzen dizu irribarrea?

Bakardadeari.

Esne Beltza.

Bidean datorkidan haurrak.

Abesti bat.

Udako egunak, Gozategi talde-

Gorroto duzuna.

arena.

Janari bat.

Entsalada.

Edari bat.

Ura.

Diruz laguntzen duten erakundeak: Udalak: Altzaga, Arama, Ataun, Beasain, Itsasondo, Lazkao, Olaberria, Urretxu, Zerain, Segura eta Zumarraga

GOI B ERRI

«Araman biziko ez banintz, Goierriko beste edozein herri txikitan biziko nintzateke»

Argitaratzailea: Goierriko Hedabideak SL Zuzendaria: Iñaki Gurrutxaga Kudeatzailea: Ione Berasategi Koordinatzailea: Tere Madinabeitia

Diseinua eta banaketa: Bidera zerbitzuak. Berria Taldea Lege gordailua: SS-1638/2011

Injustizia.

Aramako alkate bazina?

Buff... zaila ikusten dut.

Araman biziko ez bazina?

Goierriko beste edozein herri txikitan.

Egoitzak: Beasain:

Webgunea:

Oriamendi, 32. 20200.

Posta elektronikoa:

goiberri.eus

Urretxu:

goiberri@hitza.eus

Iparragirre, 11 (Kaletxiki). 20700.

Publizitatea:

Telefonoak: Beasain: 943-16 00 56 Urretxu: 943-72 34 08

Bezero arreta / harpidetzak:

607 530 424 – publi@goiberri.eus 902-82 02 01 – harpidetza@hitza.eus

04 GOIBERRI

IRITZIA

Nekane Gonzalez Itzultzailea

Ro-/Ar-Naldo,

por oste hauetan ere, mundua pitzaduraz josita dagoela ohartu naiz. Eta iruditzen zait pitzadura horietatik ihes egiten digula zentzu onak, buruargitasunak eta ulermenak; ihes egiten digutela, azken batean, pentsarazten laguntzen diguten neuronek.

Ronaldo da Espainian gehien entzuten den izenetako bat. Cristiano Ronaldo, bai, agian ezaguna egingo zaizue: Portugalen jaio, eta Real Madrilen jokatzen duen aurrelaria.

Etxeko apalean, distiratsu, hainbat Urrezko Bota ditu erakusgai, eta UEFAK 2011n sortu zuen Europako Jokalari Onenaren saria irabazi berri du aurten bigarrengoz. CR7 esanda ulertuko duzue, beharbada. Futbo-

O

lean aritzeaz gainera, iragarkiak ere egiten ditu Ronaldok, eta iragarri duenez, 41 urterekin hartu nahi du erretiroa Real Madrilen bertan. Kontu korrontean izango dituen zeroak zenbatzeko gai ez da izango, baina jauntxo baten pare bizitzen hasteko (edo horretan jarraitzeko) arazorik, behintzat, batere ez.

Izan ere, zenbat diru mugitzen du futbolak? Nola da posible jokalari batek billeterik handienetan jarrita ere sakelan nekez kabituko zaion dirutza irabaztea hilabetean? «Futbolari batek, aurrera egingo badu, benetan ona izan behar du», esango dizu aditu orojakileak.

Baina... ez al dugu guztiok onak izan behar geure egitekoan?

Sendagileak zuzen egin behar du bere lana, baita irakasleak, abokatuak, kimikariak edo kale garbitzaileak ere... Eta inortxok ere ez du horrelako soldatarik jasotzen, ezta urrutitik ere!

Lanbide arteko gutxieneko soldata 655,20 eurokoa dugu. Europan, Greziak, Portugalek, Poloniak, Errumaniak eta Bulgariak baino ez dute hortik beherakoa. Cristiano Ronaldoren fitxaketak, berriz, 94 milioi euroko kostua izan zuen 2009. urtean.

Hori guztia nola ote den posible galdetzen diot neure buruari, eta orduantxe datorkit erantzuna: «A, bai! Pitzadurak!».

Euskal Herrian gehien entzu-

«Politikari honek bere egitekoa gauzatzeko duen askatasuna ezbaian jarri da, noiz eta lapurren albokoak diren presidenteak, kirolari ‘ilunak’ eta enpresaburu ustelak nagusi diren garaiotan»

ten den izenetako bat, berriz, Arnaldo da. Arnaldo Otegi. Ezaguna egingo zaizue, agian, ezker abertzaleko politikaria delako: Herri Batasuna, Euskal Herritarrok, Batasuna eta Sortu alderdietako kidea izandakoa eta dena. Ezker abertzalea berrantolatzen ahalegintzeagatik (Bateragune auzia) 6 urte eta erdiko espetxe zigorra bete du oraintsu. EH Bilduren lehendakarigaia da irailaren 25eko hauteskundeetarako, baina Gipuzkoako Hauteskunde Batzordeak dio ezin duela hautagai izan, sufragio pasiborako eskubidea egikaritzeko gaitasungabetze zigorra duelako 2021. urtera arte. Testu hau argitaratzen denerako jakingo dugu zer gertatu den, baina lerrook idaztean, kolokan dago kontua.

Dena den, azkenean zer gertatuko den baino garrantzitsuagoa da politikari honek bere egitekoa gauzatzeko duen askatasuna ezbaian jarri izana, noiz eta lapurren albokoak diren presidenteak, kirolari ilunak eta enpresaburu ustelak nagusi diren garaiotan. Arnaldok 58 urte ditu, baina ez dirudi erretiroa hartzeko asmorik duenik.

Agian, bere ongizatea baino gehiago, herri baten etorkizuna duelako buruan.

Eta berriro galdetzen diot neure buruari nola ote den posible. Eta berriz ere erantzun berbera datorkit: «A, bai! Pitzadurak!».

GOIBERRI 05

IRITZIA

Asteko irudia

Josu Maroto

Eñaut Elorrieta Bihar, larunbata, Zumarragako Antioko Musikaldiaren lehenengo kontzertua: Gorka Hermosa (akordeoia), Kaabestri Hari Laukotea, Javier Mayor (kontrabaxua) eta Eñaut Elorrieta (ahotsa). Ni ere han izango naiz.

Pirinoetan egun batzuk pasatzeko aukera ederra izan dut Huescako Sobrarbe eskualdean. Ascaso herrixkan eman ditut hiru iluntze, urtero abuztuan antolatzen duten zinemaldiaz gozatzen, izarrezko izara baten azpian, gauero. Ascaso eskualde horretako herrixka askoren historia du: 50-60 hamarkadako industrializazioarekin binztanlez hustutzen joan ze ia desagertzeraino.

Ascason badira orain bizi diren pertsonak eskualdea biziberritu nahi dutenak, eta horren bidetik sortu zuten orain ure batzuk Ascasoko zinema erakusketa (Muestra de cine de Ascaso). Zirkuitu komertzial eta ofizialetik kanpo dauden pelikulak eta solsaldiak eskaintzen dituzte ia desagerturik zegoen herrixkan, tokiko garagardo, ardo eta ogitartekoez hornituta.

Azken egunean Demain pelikula eman zuten (Cyril Dion eta Melanie Laurent, 2015). Dokumentalak sekulako arrakasta eduki du Frantzian, eta hemen ere ikusmin handia sortuko duelakoan nago.

Elikadura, energia, hezkuntza eta ekonomiaren alorrean jada

abian dauden alternatibak islatzen ditu, norbera bizi den eremu txikitik beste gizarte bat eraikitzea posible dela erakutsiz.

«Pertsona txiki askok leku txikietan gauza txikiak egiten mundua aldatu dezakete» zioen Eduardo Galeanok. Txikigintzan gauza handiak egin daitezke ezta Gorka?

Josu Aztiria

bat eta

Gauzak zer diren, begia botea nion zuk uda honetan ezagutu duzun zinema jaialdi ttiki eder horri, nahiz orain artean bertatikbertara ezagutzeko aukerarik izan ez dudan. Badira gisa bertsuko ekintzak gure ingurumariatan ere; Nafarroako Orbara herri txikian, Irati basoaren atarian, Malkei musika jaialdia antolatu izan dute azken urteetan; natura, gertutik-gerturako harremana, eta musika eskaintza paregabea, dohainik. Aurten lehen aldiz atondu dute, aldiz, Oilo-Pop jaialdia Bermeoko Talako kantinan, itsasertzeko parajeetan. Bi baino ez aipatzearren, Bilbo BBK Live edo Zinemaldiaren ifrentzu modura. Musika proposamen txiki eta interesgarriak eta bertoko jaki eta edariak dituzte ardatz nagusi. Kontuan hartzeko moduko ekimenak dira kultura makroebento eta arrapaladazko kontsumora bideraturik duten garaiotan, Eta txikitasunean dago gakoa ziurrenik bai, txikitasunak ematen baitio neurri egokia nola eguneroko jardunari hala gizartea zein kultura ulertu eta bizitzeko moduari ere, eta ez soilik ikuspegi poetiko batetik txikia den horrek tradizioz izan duen babes-liluraren-

bat

Gorka Erostarbe

gatik, baizik eta kontu praktiko eta funtzional hutsengatik... Txikitik txikirako jarduera horretan, errazagoa baita berdinetik-berdinerako harreman aberasgarriagoak sustatu eta elkar-trukatzea.

Hordago txikira hortaz! Ez da bizi filosofia txarra, zer duda egin.

Edo, akaso, enbido txikira! esan behar genuke, behin gauzak neurri txikian egiten hasita. Lazkao Txikiren hura ere badatorkit gogora: «Txikia bai, baina eskasa ez!»

06 GOIBERRI

ASTEKO GAIA

Izatea aldarrikatuz Artzaintza desagertzeko bidean dagoen ogibidea dela diote askok, baina Goierrin bada bizimodu horri eusten dionik. Emakumezkoen ikuspuntutik begiratuta, hiru artzain eta gaztagileren testigantzak biltzen ditu artikuluak.

Josune Zarandona Goierri Baserritarrak dira, artzainak, gaztagileak... eta emakumeak.

Eli Arrillagak (Aizpea, Olaberria), Ines Argaratek (Makatza, Legazpi) eta Eli Elgarrestak (Baztarrika, Gabiria) artzaintza lanbideaz, gazta egiteaz eta lehen sektoreaz orokorrean hitz egin dute GOIBERRIrekin.

Lehen sektoreak egun bizi duen egoera «konplikatua» dela uste dute hirurek. Arrillagak garbi dauka «burokrazia eta eskakizunen aldetik ito» egiten dituztela. «Industria bezala hartzen gaituzte eta horrek

oztopo asko sortzen dizkigu egunerokotasunean». Administrazioaren aldetik eskakizunak industriaren parekoak direla uste dute. Elgarresta bat dator zentzu horretan Arrillagak esaten duenarekin: «Gu ilusio guztiarekin ari gara lanean, baina askotan dauzkagun indar apurrak paper kontuetan joaten zaizkigu».

Argaraterentzat baserritarren lana industria batekin alderatzeak ez dauka zentzurik.

«Enpresa handietan langile asko dago lan egiteko. Guk, baserritarrok, bi lagunen artean

egiten ditugu lan guztiak: ardiak jeitzi, gazta egin, dena saldu....». Baina eskaerak areago doaz, Arrillagak dioenez: «Jakintza minimoak izan behar ditugu albaitaritzan, elikadurari dagokionean, ekoizpena menperatu beharra daukagu baita komertzializazioa ere, informatika, bulegoko lanak...».

Aldaketak zerumugan Egiten duten lanak bizi ahal izateko ematen diela adierazi du Argaratek, baina baserritarren ekoizpen maila industriarenarekin ez dagoela alderatzerik

uste du. «Horien aldean gure ekoizpena huskeria bat da, eta bizitzeko ematen badu guk dena egiten dugulako da, ordutegirik gabe lan egiten dugulako». Baserritarren gaineko kontrolak bulegoetan erabakitzen dira eta gainera, erabakiak hartzen dituzten horiek «ez dakite ikuiluan edo gaztategi bateko eguneroko martxa nolakoa den», gehitu du Elgarrestak.

Hori hala, lehen sektorearen barruan artzainen eta gaztagileen esparrua «ongien dagoena da» Argarateren arabera.

«Behiekin lan egiten dutenak,

GOIBERRI 07

ASTEKO GAIA

«Gaztagintzarena ondoen dagoen esparrua da, esne saltzaileen egoera okerragoa da»

Eli Arrillaga, Ines Argarate eta Eli Elgarresta artzainak eta gaztagileak, Idiazabalgo Artzain Gazta elkartean. MIKEL ALBISU

«Ardiak desagertuko balira, egungo Euskal Herria desagertuko litzateke»

Ines Argarate

Makatza baserria

esnea saltzen dabiltzanak okerrago daude, adibidez». Etorkizunari begira Arrillagak ez dauka garbi gazteek lehen sektorean jarraituko dutenik. «Gure mendiko bizimodua—Arrillaga eta bere senarra maiatzetik azarora Urbiako txabola batean bizi dira bere artaldearekin— amaitzera doa, zoritxarrez».

Gaur egungo gazteek beste baldintza batzuetan lan egitea nahiago dutela uste du, eta mendiko bizitzak talka egiten du bizimodu modernoan indarrean dauden ereduekin.

«Mendiko bizitzak muga asko ditu».

Zalantzarik ez dute hiru artzainek egun ezagutzen dugun artzainaren bizimoduak aldatzera joko duela etorkizunean.

Arrillagak garbi dauka: «Susmoa daukat gure esparruan jarraituko dutenek artzaintzatik edo gaztagintzatik bakarrik bizi

beharrean, turismoarekin lotuta, adibidez, partekatuko dutela lana». Jarraituko duten horiek aurretik zerbait eginda daukatenak izango direla gaineratu du Argaratek. «Gure sektorean zerotik hastea ezinezkoa da gaur egun, inbertsio asko egin beharra dago». Elgarresta bera bat dator Argaratek esan duenarekin. «Gure kasuan hala izan zen, eginda geneukan gehiena, bestela ezinezkoa izango litzateke».

Emakumea eta baserria Emakumeak Euskal Herriko historian pisu handia izan duela esaten da maiz, are gehiago baserriaren munduari lotzen denean. Baina egunerokoan errealitatea bestelakoa dela uste dute hiru emakumeek, beti gizonaren itzalean egon izanaren sentipena partekatzen baitute guztiek. Egunero-

Ines Argarate

«Azokako bezeroekin familia txiki bat osatzen dugu jada» Ines Argarate (Soraluze, 1961) Soraluzeko Egotza baserrian jaio zen. Baserritarra izanagatik ez zuen baserrian lanik egin ezkondu eta Legazpira bizitzera joan zen arte. Senarra ezagutu aurretik fabrika batean egin zuen lan. Baserriko eta lantegiko lana ezagutu ditu eta garbi dauka zein duen gustukoago. «Baserriko lana gogorra da, baina ordutegi aldetik malguagoa da, fabrikan makina baten aurrean ematen nituen orduak, hura bai zela monotonoa!», adierazi du.

Legazpiko Makatza baserrira ezkondu zen Argarate. Soraluzen, baserriko jendeak ez duela baserritik bizitzeko ohiturarik dio, orografia malkartsua da bertan eta ganadua gobernatzea, adibidez, zailagoa egiten da. Makatzan, ezkondu aurretik behiak, ardiak... denetarik zutela gogoratzen du.

«Ni ezkondu nintzenerako anima-

lia gehienak kendu zituzten eta artaldearekin bakarrik gelditu ziren», esan du. Ardiak baserri barruan zituzten garai hartan. baserritik bizitzea Senarrak istripu bat izan zuen eta une hartan baserriko martxari nola heldu pentsatzeari eman zioten.

«Dena utzi edo artegia behar bezala jarri behar genuela ohartu ginen». Bigarren aukeraren alde egin zuten, eta poliki-poliki aurrera egitea lortu zuten. Egun baserriak ematen dienetik bizi dira.

Makatza baserrian gazta egiten dute, baina ogia, madalenak, irasagarra eta esnea ere saltzen di-

«Gazta oso ona egiten duten artzain asko dago, inoiz lehiaketarik irabazi ez dutenak»

tuzte, baita bere garaian intxaurrak eta babarrunak ere.Legazpiko eta Zumarragako azoketan jartzen du postua astero Argaratek.

«Azokako lana polita da. Bezero finkoak dauzkat eta haiekin daukadan hartu-emana asko gustatzen zait, jada familia txiki bat osatzen dugu», dio. Gainerakoan harategi edo beste zenbait dendetara ere eramaten dituzte euren produktuak saltzeko. Noski, Makatza baserrian zuzenean erosteko aukera ere badago. gazta eta lehiaketak Makatzako gaztak lehiaketa bat baino gehiago irabazi ditu. Argaratek gustuko du lehiaketetan parte hartzea, «gazta sustatzeko» balio dutelako gehienbat. Lehiaketak irabazteak zorte puntu bat baduela uste du: «Izan ere, gazta oso ona egiten duten artzain asko dago inguruan, inoiz lehiaketarik irabazi ez dutenak».

08 GOIBERRI

ASTEKO GAIA

ko lan horretan sarri «gutxietsita» sentitu da, esaterako, Arrillaga. «Gure lana gehienetan itzalean gelditzen da. Gure ofizioa aldarrikatu nahi dugu, besterik ez, parekidetasuna artzaingintzan ere normaltasunez bizi nahi dugu». Hirurek senarra dute lankide, eta hirurek nabarmendu dute lanak erdibana egiten dituztela beti.

«Gurea elkarlan bat da, zergatik da horren zaila hori ulertzea?», geldetzen du Arrillagak. Sariketetan sufritzen dute batez ere generoen arteko ezberdintasun hori. «Komunikabideek, gehienetan, gizonaren izena azpimarratu nahi izaten dute», diote hirurek. Elgarrestak eman du horren adibide garbi bat. «Askotan galdetzen didate zeinek egin duen gazta, horren zaila al da bion artean egiten dugula onartzea?».

Arrillagak eta haren senarrak

Urbian ematen dute ia urte erdia, bere artaldearekin. Dioenez, Urbian txabola bakarra dago emakume izena duena, Dominika. Kontatu duenez, Dominika artzaina zen bere senarra bezala. Alargundu zenean artaldearekin jarraitzea erabaki zuen emakume hark «eta horregatik iritsi da bere izena gaurdaino». Arrillagak ez dauka zalantzarik, senarra bizi izango balitz Dominika zein izan zen inork ez zuela jakingo esaterako orduan. «Emakumea atzeko pertsona bezala hartzen da beti, laguntzaile lana atxikitzen zaigu, eta ez da horrela».

Gaztagileak zortedunak Argarate ere iritzi berekoa da.

«Etxe barruan ez daukagu gure lana inori azaldu beharrik, baina kanpora begira ezberdina da». Sarri, gainera, beren lekua

«Emakumea atzeko pertsona da beti, laguntzaile papera atxikitzen zaigu» «Borroka egitea tokatuko zaigu gazta prezio duin batean saldu ahal izateko» Eli Arrillaga

Aizpea gaztandegia

aldarrikatzerakoan «gure burua nabarmendu nahi izatea leporatzen digute askok», gehitu du. Emakumea beti «artzainaren emaztetzat» hartzen da.

Baina badira kontrako kasuak ere. Eli Elgarrestak, adibidez, etxean bestelako errealitate bat bizi izan du. «Nik aitari beti entzun diot bera artzainaren senarra dela. Baina egia da aitak baserritik kanpora egin izan duela lana fabrikan, eta amak eraman izan du beti baserriko martxa».

Oztopoak oztopo beren lanbideak badu «harrapatzen zaituen» zerbait. Argaratek dioenez, «artzainak gara guk hala erabaki dugulako eta gustukoa dugulako». Baina gaztagilearen bizimodua gogorra da.

«Asko lotzen du, gazta egiteko sasoian ez dago libratzeko asti askorik», gehitu du Arrillagak.

Hala ere, gaztagileek zorte han-

Eli Arrillaga

«Ardiek badute zerbait harrapatzen zaituena» Eli Arrilllagarentzat (Zarautz, 1960) artzaintzatik bizitzea ez zen aukera bat izan, halabeharrez hasi zen. Pertsona bat ezagutu eta harekin bizitzen jartzea izan zen hartu zuen erabakia. Artzaina zuen orduko bikotea.Poliki-poliki artzaintzak harrapatu egin zuen, «ardiek badute zerbait harrapatzen zaituena, ezingo nuke hitzez azaldu zer den», gaineratu du.

Oso gazte zela, 25 urterekin alargundu egin zen, alaba txikia zuen bere kargu. Bizitzako une hartan, edo Zarautzera bueltatu edo ardiekin artzain bezala jarraitu erabaki beharra izan zuen. Bigarrenaren aldeko hautua egin zuen: «Gutxienez saiatu egin behar nuela erabaki nuen». Leku egokia aurkitzea kosta zitzaion, baina azkenean Aizarnazabalen jarri zen bizitzen, «Zarauztik gertu, familiak alaba txikiarekin laguntzeko».

200 bat buruko artaldearekin ari-

tzen zen, eta gazta ere egiten zuen.

Aizarnazabaldik goierrira Aizarnazabalen zela, egun bere senarra dena ezagutu zuen. Senarra ere artzaina zen eta berekin ezkondu arte transhumantziako artzaintza egiten zuen. Senarrari esker ezagutu zuen orduan Arrillagak mendiko artzaintza, oraindik gaur egun praktikatzen duena.

«Aizarnazabalen egoten ginen neguan eta Urbian uda partean».

Aizarnazabalgoa alokairuko baserria zen eta inbertsiorik ezin zutela egin ikusita nonbaiten zerbait egin beharko zutela pentsatzen hasi zi-

«Parekidetasuna aldarrikatzen dugu, guk erabakita gara artzainak, ez gara emazteak soilik»

ren. «Hortan ginela sortu zitzaigun Olaberriako Aizpea baserria erosteko aukera».

Negua Olaberriko baserrian pasatzen dute eta uda sasoia berriz, Urbiako Ttonttor txabolan. Maiatz bukaera aldera arte Olaberriko gaztandegian egiten dute gazta, eta maiatz amaieratik uztail bukaerara arte Urbian mendikoa. emakumea eta artzaina Arrillagak emakume artzainaren papera balioan jartzeko beharra dagoela uste du. «Parekidetasuna baino ez dugu eskatzen. Onartzea hau ere guretzat ofizio bat dela, guk erabakita gara artzainak ofizioz, ez gara artzainaren emazteak soilik». Senarrarekin batera egiten duen gaztak sari bat baino gehiago irabazi du, eta garbi dauka, «lehiaketak zer garen adierazteko erabili beharko genituzke, erosleek gazta bakoitzaren atzean zer dagoen jakiteko»

GOIBERRI 09

ASTEKO GAIA

dia dutela uste du Argaratek.

«Uztailetik azaro-urtarrila bitartean gaztarik egiten ez dugunez arnasa hartzeko denbora izaten dugu, nahiz eta etxean beti dagoen egiteko zerbait».

Naturarekin harreman estuan lana egitea «oso polita» da. Elgarrestak lana antolatzerako orduan duten askatasunaz ere hitz egin du: «Ez daukagu presiorik, guretzako egiten dugu lan eta guk geuk zehazten dugu eguneroko erritmoa».

Gazta jaki preziatua bihurtu da, eta azken hamarkadetan nolabaiteko oparoaldia bizi duela esan daiteke. Gaur egun garai batean baino gazta hobea egiten dela uste du Arrillagak: «Benetako profesionalak bihurtu gara». Horretarako artzainek lan asko egin dute Argarateren hitzetan, lanbidea profesionalizatu egin da. Elgarrestak dio, egun gazta homo-

geneoagoak egiten direla.

«Gazta egiteko prozesuan barometro gehiago hartzen baititugu kontutan. Garai batean, etxe batean egiten ziren gaztak ezberdinagoak ziren euren artean. Gaur lortu dugu gaztak kaliatean irabaztea eta gainera, gaztandegi bakoitzak bere ukitua ematea».

Gaztari balioa eman Denarekin, kontsumitzaileek gazta izendapenaren atzean benetan zer dagoen ez dakitela uste dute hirurek, eta bat datoz, artzain gaztari merezi duen garrantzia eman behar zaiola esatean. Artzain gazta norberaren artaldearen esnearekin bakarrik egiten den gazta da.

«Ezagutzen bagaituzte, eguneroko lana ikusgarri egiten badugu, kontsumitzaileek errazago ulertuko lukete zer lan dagoen gazta bakoitzaren atzean», dio

«Egun gazta homeogeneoagoak egiten dira, garai batekoak ezberdinak ziren» «Etorkizunean irauteko gakoa ekoizten ditugun produktuak balioan jartzea izango da» Eli Elgarresta

Baztarrika baserria

Arrillagak. Izendapeneko identifikazio zenbakian «99arekin hasten direnak dira artzain gaztak», zehaztu du Elgarrestak.

Galtzear dagoen lanbidea da artzainena, erreleborik ezean.

Baina hiru emakume hauen ahaleginak eta testigantzak oraindik bizirik dagoela gogorarazteko balio dezala, gutxienez.

Aurretik ez du bide erraza begitantzen Arrillagak: «Borroka egitea tokatuko zaigu gazta prezio duin batean saltzeko».

Ardiak desagertuko balira «gaur egun ezagutzen dugun Euskal Herria desagertuko litzateke. Horregatik, administrazioak gazteentzako aukera errealak» landu beharko lituzte, Argarateren iritziz. Elgarrestak, aldiz, diru laguntzak ez direla lehen sektorearentzako irtenbidea uste du: «Gakoa, ekoizten ditugun produktuak balioan jartzean dago».

Eli Elgarresta

«Saririk handiena bezeroek gazta ona dagoela esatea da» Eli Elgarresta (Gabiria, 1973) Gabiriako Baztarrika baserrian jaio zen eta gaur egun ere jaiotetxean bizi da. Senarrarekin batera gurasoek baserrian hasitako bidearekin jarraitzea erabaki zuen, eta egun artzaintza eta gaztagintza ditu ofizio. Taldeentzako bisita gidatuak ere antolatzen dituzte Baztarrikan: «Gaztategia eta artegia erakusten ditugu, baita gazta egiteko prozesua nolakoa den ere. Kopuru jakin batetik aurrera, bisitan datozenek gazta egiteko aukera ere izaten dute, kanpainan gauden bitartean».

Baserritarra izanagatik orain urte batzuk ez zuen uste izango baserritik biziko zenik. Klinika eta geriatria laguntzaile ikasketak egin zituen. Lehenengo fabrika batean hasi zen lanean, eta gero Zumarragako gerontologikoan eta ospitalean ere aritu zen, hura ez zela beretzat konturatu zen arte.

«Senarrak ere fabrikan egiten zuen lan, baina uzteko gogoz zegoela esan zidan. Eztabaida izan genuen, nik ondo pentsatzeko aholkatu nion. Bera ez da baserritarra eta baserriko lana oso lotua dela ohartarazi nion. Hemen ez dago ez astebukaerarik ez jai egunik».

Une hartan Elgarrestaren amak —Amelia Jauregik— ardi batzuk kentzeko asmotan zegoela esan zuen. Ordura arte berak eraman zuen Baztarrikako lanaren zama gehiena, senarrak laguntzen zuen etxean, baina fabrikan lan egin izan du beti hark. «Senarraren as-

«Ardiak desagertu izan balira gure etxea nola geratuko zen pentsatzeari eman nion»

moak batetik, eta amaren erabakiak bestetik pentsarazi egin zidaten. Ardiak desagertuko balira gure etxe inguru hori nola geratuko zen pentsatzeari eman nion».

Nolabaiteko ardura sentitu zuen Elgarrestak orduan, eta hala erabaki zuten senarrak eta biek dena utzi eta baserritik bizitzen jartzea. dena utzi zutenekoa Baserria gertutik ezagutu izan du beti Elgarrestak eta horregatik dio, erabakia hartzea ez zela batere erraza izan. Hasieran beldurra sentitu zuela onartu du, nahiz eta beraiek ez ziren zerotik hasi.

«Amak baserrian ia dena egina zuen ordurako eta izen bat ere bazuen». Ondo pentsatu eta gero pausoa eman zuten, eta «ordutik jada 15 urte pasa dira», gehitu du.

Baztarrikako gazta ere saritua izan da, baina Elgarrestarentzat sari handiena «bezeroek gazta ona dagoela esatea» da.

10 GOIBERRI

GAZTEAK

AEBetara kirola eta ikasketak uztartzera

Ezkerretik eskubira, Dorleta Armendariz, Alba Torres eta Gari Garmendia Goierriko atleta gazteak. ARIANE VIERBÜCHER

Babeslea

Ariane Vierbücher Ordizia Ikasturte berria AEB Amerikako Estatu Batuetan hasiko dute Goierriko hiru atleta gaztek, kirol beka bat lortuta; Dorleta Armendariz mailu-jaurtitzailea, Alba Torres mailu-jaurtitzailea eta Gari Garmendia pisu-jaurtitzailea dira. Bi neska ordiziarrak eta Idiazabalgo mutilak, CMas Atletes enpresaren bidez lortutako kirol bekari esker, unibertsitateko ikasketak eta kirola uztartuko dituzte AEBetan.

«Euskal Herrian baino garrantzia handiagoa ematen zaio Estatu Batuetan kirolari eta ikasketekin uztartzeko erraztasun gehiago eskaintzen dute» nabarmendu du Torresek. 20 urte ditu eta dagoeneko bi urte egin ditu Amerikako Estatu Batuetan. Kansasen pasa zituen lehenengo bi urteak baina ikasturte berria Wheeling Jesuit Universityn hasiko du, hegoaldeko Virginian.

Dorleta Armendarizek eta Gari Garmendiak 18na urte dituzte, eta datorren ikasturte honetan hasiko dituzte ikasketak unibertsitatean. «Texas Tech University-ra noa eta ilusio handia dut bide berri honi ekiteko», aitortu du Armendarizek. «Altamiran ezin dut nire lan saioa behar bezala burutu, hortaz, zaila da kirol munduan aurrera egitea», gehitu du ordi-

ziarrak. «Gimnasioko lana bai, baina jaurtiketak egitera Hernanira joan behar izaten dugu, hala ere, han ere ez dugu baldintza onenetan lan egiten» erantsi du Garmendiak. Ikasturte berria Kansasen hasiko du honek. Hobetzeko asmoarekin, kirol beka honek eskaintzen dien aukera aprobetxatu, eta laster joango dira ametsak betetzeko helburuarekin.

Olinpiar Jokoak amets Etorkizunari begira dituzten helburuen inguruan hitz egiten hasterakoan, «Olinpiar Jokoetara iristea da guztioi gustatuko litzaigukeena» adierazi dute hiru atleta gazteek. «AEBetan izango dugun entrenamendu erritmoari esker asko hobetzeko aukera dugu, eta horrek Olinpiar Jokoekin edo nazioarte mailako txapelketekin amets egitera garamatza», gaineratu dute.

Entrenamendu saio gogorrak dituzte zain AEBetan.

«Goizeko seietan gimnasiora joan ohi gara pisua altxatzera, ondoren klasera, eta arratsaldean berriz ere entrenatzera» kontatu du Torresek. «Nora goazen badakigu. Kirolak gauza batzuk kentzen dizkigu, baina beste batzuk eman ere bai!» aitortu dute ilusioz beterik Goierriko hiru atleta gazteek.

GOIBERRI 11

MOTZEAN

Testu liburuez gain, koadernoak, karpetak, boligrafoak, motxila... erosi behar izaten dituzte ikasleek ikasturte hasieran. IÑAKI GURRUTXAGA

Ikasturte berrirako prest Goierriko haurrek eta gaztetxoek datorren astean hasiko dute 2016-2017 ikasturtea. Liburu dendak uztailaz geroztik ari dira ikas-materiala saltzen, buru belarri. Haur bakoitzeko ehunka euro gastatzen dituzte familiek.

Maialen Igartua Goierri Goierriko kaleak jendez betetzen ari dira gutxika, jendea oporretatik itzultzen ari den heinean. Normaltasunera itzuli dira familia gehienak, eta errutinan guztiz murgilduko dira datorren astean, haurrak eta gaztetxoak eskolan hasiko baitira. Ikasturte berria behar bezala hasteko, ikas-materiala erosten hasiak dira dagoeneko.

Beasaingo Mirentxu liburu

dendako Maite Izagirrek adierazi duenez, kanpaina uztailean hasten dute. «Uztailean jende asko hasten da ikas-materiala erosten, eta abuztuan eta irailean jarraitzen dute», adierazi du. Testu liburuak, boligrafoak, arkatzak, koadernoak, estutxeak eta motxilak saltzen dituzte gehienbat. Horrez gain, kalkulagailuak, konpasak... Kanpaina «potentea» izaten dela esan du Izagirrek.

Gastuari dagokionean, familia bakoitzaren araberakoa dela aderazi du Izagirrek. Dena den, haur bakoitzeko 700 euro inguru gastatzen direla kalkulatzen da, ikasturteko. Adituek hainbat aholku ematen dituzte ikas-materialean aurrezteko.

Aurrezteko aholkuak Esaterako, testu liburuen kasuan, saltoki ezberdinetako prezioak alderatzeko aholka-

tzen dute, aldea egoten baita.

Azken urteetan, testu liburuak Internetez erosteko joera zabaldu da. Kasu horietan, bidaltze gastuak ere kontuan hartzeko gomendatzen dute.

Aurrezteko beste modu bat, materiala elkarbanatzea da, dagoeneko behar ez duen norbaiti eskatuz. Testu liburuak, motxila, estutxea, margoak... arazorik gabe berrerabil daitezke.

12 GOIBERRI

1936KO GERRA GOIERRIN (IV) ABUZTUAREN 8TIK IRAILAREN 11RA

Euskal Armadako bi gudari, ‘suizkilazkar’ edo metrailadore konpainia batean. Armada austrohungariarraren I. Mundu Gerrako modelokoak dira armak, Sch

‘Garbiketa’ hasi da Ordizian Gerrako Batzorde Karlista eratu dute. Handik hasi dira beren esku eroritako Gipuzkoa gobernatzen. Konkistatutako herrietan alkate zein jarri junta hark erabakiko du. Gipuzkoako Probintzi Diputazioa da eurentzat.

Aimar Maiz Errepublikak bere egitura eta ahalmen guztiak gerraren helbururako jarri dituen bitartean, matxino kolpezaleek erakutsi dute haientzat gerra tresna bat besterik ez dela: benetan helburu duten erregimen faxista ezartzeko modu bat.

Abuztuaren lehenengo astean Goierri barrenaldea —Oria ibaiaren arroa— erabat konkistatu ondoren, Gipuzkoako egitura politiko-militarra eratzeari lotu zaizkio matxinoak, segituan. Karlistek Ordizia hartu dute herrialdearen hiriburutzat.

Abuztuaren 2an itzuli, eta egun gutxian Gipuzkoako «karlismoaren egoitza» bihurtu dute.

Ahalegin militarrerako 2.500 gizon dituzte, Orian behera oinak jarrita —Tolosa abuztuaren 11n hartu dute, Andoain 17an—, Goierriko lur okupatuetako erretaguardian hasi dira 40 urte baino gehiago iraungo duen erregimena gorpuzten.

Ordizian Gerrako Batzorde Karlista eratu dute, 1875eko uztailaren 7an Carlos erregegaiak foruei zin egin zien herri berean.

Gipuzkoako Probintzi Diputazioaren funtzioak eta izaera

Antonio Agirreren etxean jarri dute diputazioa eta gobernu militarra, Gipuzkoarako Goierrin 19 alkate kargugabetu ditu Junta Karlistak, eta 15 herritan errekete talde armatuak bildu

eman dizkio bere buruari. Tradizionalismoaren aitapontekoek osatu dute junta.

Antonio Agirreren etxean jarri dute Diputazio probintziala eta Gobernu Militarra. Komandantzia Militarrean dira Pablo Erbiti teniente koronela, baita Goierri hartu duten tropen buruzagi Pablo Cayuela teniente koronela ere. Buenaventura Alegria komandantea da Komandantziako agintari gorena.

Comunion Tradicionalista alderdiko buru Fal Condek pare bat egun pasatu ditu Ordizian.

Gerra hotsak Goierritik

GOIBERRI 13

1936KO GERRA GOIERRIN (IV)

Alkate aldaketak Herria altzaga arama ataun beasain ezkio gabiria gaintza idiazabal itsaso itsasondo lazkao legazpi legorreta mutiloa olaberria ordizia ormaiztegi segura urretxu zaldibia zegama zerain zumarraga

Zegoen alkatea Ezarritako alkatea Pablo Katarain Clemente Arrue Martin Urretabizkaia Martin Urretabizkaia Flavio Larrakoetxea J. Antonio Aiestaran Victor Bernedo Jose Luis Guridi Francisco Gorrotxategi J. Ramon Etxezarreta Fernando Larrea Francisco Lasa J. Inazio Garmendia J. Inazio Garmendia Pedro Aseginolaza Juan Aldasoro Jose Irastorza Jose Irastorza J. Manuel Sarasola J. Manuel Otegi Francisco Albisu Juan Begiristain Ubaldo Segura Jose Etxeberria Antonio Galparsoro Pedro J. Beraza Agustin Aranburu Francisco Olaetxea Francisco Galparsoro Juan Olaran Francisco Iturrioz Felipe Imaz Juan Auzmendi J. Antonio Izuzkiza Nikolas Artzelus Juan Jose Telleria Domingo Berriotxoa Felipe Elgarresta Juan Mendizabal Victor Ibarguren Leoncio Garmendia Leoncio Garmendia Jose Inazio Goia Aniceto Alustiza Basilio Fernandez Jose Luis Aparicio

Eguna 36/08/01 36/08/01 36/07/25 36/07/27 36/09/18 36/09/17 36/08/06 36/07/25 36/09/18 36/08/01 36/07/26 36/09/19 36/08/04 36/07/24 36/07/27 36/08/01 36/09/17 36/07/24 36/09/20 36/08/04 36/07/24 36/07/29 36/09/20

hwarzlose M1907/12. GUDARI ALDIZKARITIK

urrundu dira, oraingoz. Egonkor dago eskualdeko bigarren frentea: Zegama-Segura-MutiloaIdiazabal-Beasain altxatuen aldetik, eta Itsaso-OrmaiztegiGabiria-Legazpi errepublikarren esku. Tiroketak eta sartuirtenak sarri izaten dira, baina ofentsiba seriorik ez.

Abuztuaren 9an, Ordizian festa «ahaztezina» egin dute faxistek. Udaletxeko batzar aretoan Jesusen Bihotz Sakratua kokatu dute atzera, eta eskoletan Kristo gurutzean. Junta Karlistakoak, udalekoak eta militarrak han izan dira. Musika Bandak Oriamendi jo du, sutsu.

Junta Karlista, lanean Goierri okupatuko eguneroko bizimodua, sozio-politikoki, Ordizian kokatutako Gerrako Batzorde Karlistak gobernatzen du. Konkistatutako herrietan, herriak demokratikoki aukeratutako udalbatzak desegin ditu, lehenengo neurri gisa. Junta Karlistak izendatuko ditu ordezkoak, bere esanekoak.

Lau herritan bakarrik man-

tendu dituzte lehengo alkateak: Araman, Gaintzan, Itsason eta Zegaman. Koalizio Kontrairaultzailekoak dira horiek, soka berekoak. Udal langile errepublikarrak, ezkerrekoak eta abertzaleak kalera bota dituzte; isunak jarri dituzte, maisu-maistrak kargugabetu dituzte (17 guztira Goierri osoan)...

Arlo militarra ez dute ahaztuta, hala ere. Goierriko 15 herritan errekete sailak osatu dituzte. Ehunka gazte armatu dituzte. Ordiziako erreketeak, Alvaro Etxezortu herriko buruzagiarekin, Murumendi aldean dira.

Erreketeen kuartelean, egunero 150 pelaiok (gazteak) jasotzen dute instrukzio militarra.

Abuztuan eta irailean, ordiziarren artean diru bilketa egin dute: 42.000 pezeta eman dituzte (2016an 38.500 euroren balioa izango lukete).

Beasaingo CAFen «lanera» itzuli dira. Militarizatuta, hori bai. Eta matxinoentzat gerrarako bonbak, ibilgailu blindatuak eta munizioa ekoiztera.

Elizaren hierarkiaren bedein-

Euskal Armada izango denaren muina biltzen ari dira alderdiak axistei aurre egiteko, gobernu autonomorik oraindik ez, eta alderdiek hartu dute antolaketaren ardura. Bakoitzak bere aldetik.

EAJk Azpeitiko Loiola santutegian bildu ditu bere jarraitzaileak, Eusko Gudarostea milizia armatuan. Abuztuaren 12an prentsan deia: «Militarki antolatutako miliziak osatzeko izena eman duten afiliatu eta jarraitzaile guztiei, ezarritako ordenaren eta euskal askatasunaren zerbitzura gorputz antolatua eratuko dutenak, agintzen zaie norbere Herriko Batzordera joan daitezela, lehenbailehen». Goierrikoei Azpeitiara dei egin die EAJk: «Goyerri ta Kosta aldekoak aurreneko agindura Azpeiti’n biltzeko asmo osoz egon bear dezute».

F

kapena ere badu ‘altxamenduak’. Abuztuaren 6an, Gasteizko gotzain Mateo Mujika idiazabaldarrak eta Iruñeko gotzain Marcelino Olaetxeak Non licet (Ez da zilegi) pastorala argitaratu dute. «Kolaborazio euskotar-komunista» gaitzetsi, eta euskal abertzale katolikoei (EAJri) «Elizaren etsai amorratuekin» bat egitea leporatu diete. «Marxismoa edo komunismoa, munstro moderno hori, zazpi buruko piztia, herejia guztien sintesia» borrokatzeko, etsai komunaren aurka indar katolikoak zatikatzea ez dela zilegi diote gotzainek.

Irailaren lehenengo astean, Gipuzkoa osoa larritzen hasi da. Errefuxiatuen lehenengo olatua ihesean da: hil horretan 16.500 pertsona erbesteratu dira, ia 3.000 miliziar itsasoz ebakuatu dituzte, Kataluniara.

Abuztuaren 30etik irailaren 1era Irun-Behobiako muga 2.272 lagunek igaro dute Lapurdira, Santiago zubitik. Irun irailaren 5ean hartu dute faxistek, Hondarribia 6an. Donostia hiriburua dute dagoeneko helburu taktiko. Gipuzkoaren zoria erabakita dago, Errepublikaren zoritxarrerako.

Izugarrikeriak segitu du Bien bitartean, gerraren gordina gogortzen ari da. Frankisten Cervera eta España gerraontziek Donostia lehenengo aldiz abuztuaren 13an bonbardatu dute. Faxistek fusilaketak etengabe egin dituzte, han-hemen.

Abuztuaren 21ean, adibidez, lau ordiziar fusilatu dituzte, Etxarrin: Inazio Eskisabel (38), Joxe Exposito (20), Sotero Jauregi (37), Antonio Murua (21).

Zumarragako Defentsa Batzordea Eibarkoaren barruan sartu dute, abuztuaren 24an.

Goierri mendebala Errepublikaren esku dago oraindik, eta eremu hori gotortzea bihurtu da 1936ko iraileko lehenengo astean lehentasuna, ekialdeko frenteak hondoa jo duelako ia, Donostia noiz eroriko zain.

14 GOIBERRI

GARAI BATEAN

Artzain Eguna Legazpin Maialen Igartua Legazpi Gipuzkoako Artzain Eguna Legazpin ospatzen da 1990. urteaz geroztik. Urtero, irailaren lehenengo igandean. Inguruko artzainek egutegian apuntatuta izaten dute fetxa. Artzain Eguneko ekitaldi esanguratsuena, dudarik gabe, Gipuzkoako Artzai Gaztaren lehiaketa izaten da. Aurten, 32. edizioa ospatuko dute.

Argazkian, 1990eko gazta lehiaketa ageri da. Epaimahaikideen janzkera aldatuko zen ordutik, agian, baina Legazpin barrena zabaltzen den gazta usainak berbera izaten jarraitzen du, gauza batzuk urteen poderioz ere ez direlako aldatzen.

Igandean, gazta usainak berriro hartuko ditu Legazpiko kaleak. Gazta lehiaketaz gain, ardi mozte erakustaldiak, artisauen postuak eta erakustaldiak, ardikia jateko aukera, sagardo dastaketa, musika bandaren kalejira... izango dira goizean zehar. Arratsaldean, berriz, 48.

Artzain Txakurren Txapelketa.

Lehenengo Artzain Eguna Legazpin, 1990ean; epaimahaikideak gaztak probatzen. JULIAN AUZMENDI

GOIBERRI 15

PUBLIZITATEA