Goiberri 219. zenbakia

Goierritarraren eta Otamotzen astekaria

219. zenbakia. 2016ko abenduaren 30a

GOI B ERRI Jon Plazaola aktore urretxuarra, ‘Villaviciosa de al lado’ filmaren eszena batean, Leo Harlem eta Carlos Santos aktoreak ondoan dituela. GOIBERRI

Jon Plazaola Aktorea

«Denetik egin nahi dut, baina ez dut presarik; hau pribilegio bat da»

8-9

Floren Gutierrez 3 Iritzia 4-5 Iker Rodriguez beasaindar gaztea 6 Bertatik Bertara egitasmoa 10-11 Urteko albiste irakurrienak 12 Alejandro Erratzu gogoan 13 Udazkeneko eguraldiari errepasoa 14-15

02 GOIBERRI

PUBLIZITATEA

GOIBERRI 03

KATE MOTZEAn

Floren Gutierrez Erlezaina

«Justo Barriolak irakatsi zidan erlezaintzaren inguruan oinarrizkoena» Josune Zarandona Legazpi Goierri garaiko ezti onenaren saria jaso du Floren Gutierrezek (Legazpi, 1961) Urretxun Santa Lutzi egunean egin zen lehiaketan. Milalore motako eztia aurkeztu zuen, «oso argia, eta gustu handikoa». Ezti gutxiko urtea izan da aurtengoa, baina dagoena «oso ona» dagoela nabarmendu du. Orain 25 bat urte hasi zen erlezaintzan, «Justo Barriola legazpiarrak irakatsi zidan oinarrizkoena». Pare bat erlauntzekin hasi zen, baina gaur egun 20 bat ditu Bixiolan eta Urtatzan.

Zein beste zaletasun dituzu?

Asko. Lorezaintza adibidez. Herriko hainbat ekintzatan ere parte hartzen dut, danborradan, esaterako.

ko litzaidake.

Goierriko txoko bat.

Korostiko ingurunea.

Amets bat.

Liburu bat.

Etxekoen egonkortasuna.

Toti Martinez de Lezearen edozein. Eta Los pilares de la Tierra.

Jaso duzun oparirik bereziena.

Musika talde bat.

Gaztea nintzela oparitu zidaten urre koloreko zozoa.

Boney M.

Zeri diozu beldurra?

Abesti bat.

Beldurra baino errespetua gauza askori.

Boney M-en Amanda.

Janari bat.

Gozoak, postreak.

Edari bat.

Ardoari puntua hartzen hasi naiz orain.

Oporretarako leku bat.

Errumania ezagutzea gustatu-

«Alkate banintz baso landaketak egin ahal izateko lurrak erosiko nituzke»

Herriko alkate bazina...

Herriarentzat baso landaketak egiteko lurrak erosiko nituzke ingurumena zaintzeko.

Legazpin biziko ez bazina?

Hiriburua ez den edozein lekutan.

JOSUNE ZARANDONA Diruz laguntzen duten erakundeak: Udalak: Altzaga, Arama, Ataun, Beasain, Itsasondo, Lazkao, Olaberria, Urretxu, Zerain, Segura eta Zumarraga

GOI B ERRI

Argitaratzailea: Goierriko Hedabideak SL Zuzendaria: Iñaki Gurrutxaga Kudeatzailea: Ione Berasategi Koordinatzailea: Tere Madinabeitia

Diseinua eta banaketa: Bidera zerbitzuak. Berria Taldea Lege gordailua: SS-1638/2011

Egoitzak: Beasain:

Webgunea:

Oriamendi, 32. 20200.

Posta elektronikoa:

goiberri.eus

Urretxu:

goiberri@hitza.eus

Iparragirre, 11 (Kaletxiki). 20700.

Publizitatea:

Telefonoak: Beasain: 943-16 00 56 Urretxu: 943-72 34 08

Bezero arreta / harpidetzak:

607 530 424 – publi@goiberri.eus 902-82 02 01 – harpidetza@hitza.eus

04 GOIBERRI

IRITZIA

Andoni Salamero Irakaslea

Imajinatuz...

majinatu goizero jaiki eta egun berri bat hasten duzula zure bihotza parez pare irekiz, gogo betez, egun hori indar handienaz besarkatuz. Imajinatu atseginik beteenean ispiluaren aurrean zaudela eta zure larru-barruak goresten dituzula, diren moduan hartuz eta onartuz, errepikaezina zaren sorkari ederra bezala.

Imajinatu kanpora begiratzen duzula eta egokitu zaizun eguraldia hotza ala beroa bada ere, miresten duzula, opari gisa eskertuz eta goratuz. Imajinatu loreak, animaliak, zuhaitzak, mendiak, ura irrikatzen dituzula, estimu handiz berauek gurtzen, haien oparotasuna egokiro zainduz. Imajinatu kalera irten eta jendeak elkarri diosala eginez begirada alaia eta adeitsua jartzen duela, laguntzeko pronto egonez, elkarrekin bide eginez.

Imajinatu eskean daudenei begietara begiratuz hitzak eskaintzen dizkiozula, eskuzabaltasuna erakutsiz, epaitu gabe, elkarren poztasunean murgil eginez . Imajinatu entzuten dituzun elkarrizketetan hitz jarioen jardunek gizakiaren onbidea helburu dutela, eztabaida bakoitzean, konszienteki, jokabide eraikitzailea suspertuz.

Imajinatu aitona-amonek etxekoen harrera gozoa jasotzen dutela, etxeko kideek elka-

I

rrekin denbora emanez, elkarren espazioak errespetatuz.

Imajinatu jendea aditzeko pronto dagoela, dionaren zukua ateratzeko prest, esaten duena behatuz, arreta guztia une horretantxe jarriz. Imajinatu telebistak hustuz, pertsona bakoitzak sormena lantzeari ekiten diola elkarren artean dakitena partekatuz, direnetik ikasiz eta irakatsiz. Imajinatu gelditzeko gai izanez zer garen, nora jo nahi dugun eta gure izate honetan asmorik nagusiena lantzeko ausardia dugula.

Imajinatu mugak, beldurrak urrunduz, biziaren egoera bakoitzean, une horretantxe ardura jartzeko gaitasuna dugula, batasunean jardunez, instant bakoitzaren asetasuna bere osotasunean dastatuz. Imajinatu haurrek espazio zabaletan ikasten dutela, elkarren dohainak eta talentuak aurkituz, proiektu erakargarri horretan komunitatea, herri osoa inplikatuz. Imajinatu osobeteta hezitzeko, jaiotzen diren haurrek, hasieratik, izaten ikasten dutela, sentiberatasuna eta samurtasuna ingurukoek emanez, haien pentsamenduak eta emozioak egoki begiratuz.

Imajinatu, bai… imajinatu haur baten antzera, une bakoitzean, Biziari begira, jakinminaren harian tenkatua, Biziarekin bat eginda, bat izanda, Biziaz betea eta maitemindua, ezustekoaren harridurak harrapatua. Imajinatu haur horren gi-

«Imajinatu kalera irten eta jendeak elkarri diosala eginez begirada alaia eta adeitsua jartzen duela, laguntzeko pronto egonez, elkarrekin bide eginez»

san, urte zahar baten zilborhestea moztu eta Urte Berrira munduratzeko aukera duzula… hor duzu zeure jaiotza, hor haur horren modura, inongo estuasunetan murgildu gabe, zure lehen urratsak emateko okasioa, beharbada, zalantzatsu, bai, baina ekiteko irrikaz. Imajinatu zure bihotza irekitzen duzula, biziaren egoera bakoitzean izanez, izanez eta…sortuz, eta huts eginda ere, jarraituz, sortzaile zarenez, akatsa irakasbide hartuz.

Imajinatu, bai, imajinatu, aurreiritzirik sortu gabe, imajinazioaren baitan ez baitago honentzat lekurik, norberaren unibertso aberatsa zapuzteko eta deusezteko baino ez da eta.

Hargatik, irudimenak hegoak behar ditu, eta Urte BerriI honetan zureak, jakina. Askatu zure barrua, hegoak astindu, ametsaren zerua zeuk idazteko sortua da, zure urratsak han itsasteko pronto daude.

Badakizu aipu batek diona: «Ametsak helburuak dira, irudimena garraioa, eta errealitatea zure abiapuntua». Beraz, aditu zure ametsen taupak, utzi nora zaitzaten, sentitu beraien pilpira zeure barruan, zeurekiko gozatuz ekin bideari. Zalantzarik sortzen bazaizu, begiratu haurrei, ikasi haiengandik, irudimenaren lorea zugan berhazten erakutsiko dizute. Bizi oraina, irri egin haiekin, dantzatu, kantatu, gozatu… Imajinatuz aske izango zara!

GOIBERRI 05

IRITZIA

Asteko irudia

Josu Maroto

Desiorik onenak 2017rako Goiberri aldizkariaren lantaldeak hastear den urte berria joatear dena baino hobea izatea opa dizue irakurle guztioi.

2017. urtera sartzera goazen honetan ohitura kontuez aritu nahi nuke zurekin, Asier. Bai, bai, herrialde, herri eta auzo bakoitzean hain errotuta dauzkagun ohitura horiei buruz, izan kultur ohiturak, erretzekoak, hizkuntzari lotutakoak, maniatikoak…. Eta aritzeaz gain hausnartze bidean ere jarri nahiko zintuzket.

Euskararen munduan gabiltzanok zenbatetan entzun behar izan dugun, ingurua bat edota bestea dela eta, euskaraz ez egiteko arrazoia beti ohitura kontua izan dela. «Elkar ezagutu genuenetik hala ohitu gara eta orain ezin ohitura hori aldatu». Edota erretzeari lotutakoa: «Txikitatik hasi nintzen eta orain utzi nahian banabil ere, ezin». Horrelako makina bat baditugu egunero inguruan. Ohiturak aldatzea posible dela irakatsi nahian ere bagabiltza besteak beste euskaltegietan, eta batzuetan zaila dela onartuta ere, ezina ekinez egina izaten dela erakusten ere saiatzen gara. Hala ere, ohitura beti ohitura!

Bada, erretzeari egun batetik bestera utzi dion jendea ezagutzen dudan bezala, etxean edota kalean hizkuntza ohiturak aldatu dituen jendea ere ezagutu dut nik nire bizian, eta kostata izan bada ere (ezer ez da musutruk izaten) helburuak merezi izan duela aitortu duen baten bat ere ezagutu dut nik.

Eta azkenik, are zailago diruditen herri ohiturak ere aldatu dai-

tezkeenaren zantzuak eta probak ikusi eta jaso ditut azken hilabete honetan. Bai, San Tomas eguna (ala Santo Tomas?) ospatzera irten ikasleekin Ordizian eta tradizioz tragoarekin batera goxatu nahiko genukeen txistor pintxoa falta. Izaki, badira ohitura batzuk besteen gainetik nabarmentzen direnak eta, beraz, nola uztartu Ordizia batean asteazkeneko peria, San Tomas egunean txistorra emateko ohitura eta azken urteotan modan jarri den pintxo-potea? Bakoitzak nahi duenean ohiturak aldatu daitezkeenaren seinale, hortxe hausnarketarako nire enbidoa, Asier. Eta bide batez, ohiko ohiturei jarraituz, urte ona opa dizkizuet bai zuri eta baita GoiBerri-ko irakurle guztiei ere!

Aitor Calvillo

bat eta

Jon Mikel Intsaustiren kontakizuna ekarri didazu gogora. Berari entzuna naiz eta, esango nuke, HITZA-n bertan, zutabe batean idatzi zuela. Interneteko bilatzailean aurkitu nahian nabil, alperrik.

Tradizio, ohitura eta esaeren iturburuan mila kasualitate egon daitezke. Badakigu Getaria, ez gipuzkoarra ez lapurtarra, ez dela bereziki gezurren tokia, baina, atariarekin errimatzeko zoria izan zuen. Zegama ere ez da lapurren bizileku baina, inesiboan (to!), eraman du hoskide (esaera horretan Ataunek betetzen duten tokiak eztabaida jasoagoetara eramango gintuzke eta, badaezpada, utz dezagun).

Jon Mikelen istorioak ederkiago azaltzen zuen gai hau. Aurkitzen laguntzeko, idatzi bilatzailean, egilearen izenarekin batera, amona,

bat Asier Iriondo

labea eta bakailaoa hitzak, gure tradizioari ondo lotuak, hirurak ere. Hor nonbait behar du.

06 GOIBERRI

GAZTEAK

Iker Rodriguez, Europako Olinpiar jokoetan Loinaz Agirre Beasain Iker Rodriguez beasaindarra Suedian izan berria da. Lanbide Heziketaren arloan izaten diren Europako Olinpiar jokoetan, Espainiako selekzioarekin. Diseinu Industrialaren arloan lehiatu da Rodriguez Europako beste zortzi ikaslerekin batera.

Seigarren lekuan gelditu da beasaindarra, eta esperientzia ahaztezina bizi izan du. «Txapelketa hauek Olinpiar jokoak bezala dira, Lanbide Heziketako goi mailako ikasleek hartzen dute parte», argitu du ikasle beasaindarrak. Lanbide Heziketarako alor ezberdinetako ikasleek parte hartzen dute Skill lehiaketan.

2015az geroztik dabil Skill txapelketetan murgilduta.

«Lehenengo Euskadikoa jokatzen da, Gipuzkoa, Araba eta Bizkaiko ikasleena. Baina azkeneko urteetan ez da jokatu. Beraz, zuzenean Espainiako Txapelketa jokatu genuen, Spainskill». Urrea irabazi zuen Rodriguezek Diseinu Industrialaren arloan. Espezialitate bakoitzean urrea irabazi zutenekin Espainiako selekzioa osatu eta 2015eko udan Brasilen Sao Paolon izan ziren WordSkillen, munduko txapelketan. Orain, berriz, abenduko lehenengo astean, Europako txapelketa jokatu dute Suediako Gothenburgen.

Babeslea

Iker Rodriguez beasaindarra Suedian izan den lehiaketan. IKER RODRIGUEZ

«Lanbide Heziketako goi mailako ikasleek hartzen dute parte Skill lehiaketan»

Hiru egunetako probak izan dituzte: «Proba batean pieza fisiko bat eman zidaten, eta bi ordu neuzkan eskuz paper batean plano bat egiteko. Bi ordu pasatutakoan pieza kendu, eta guk egindako planoarekin eta gogoratzen ginen gauzekin ordenadorez egin behar izan genuen pieza berbera». Beste proba batean, ordenagailuz makina bat ematen zieten eginda, eta hiruzpalau pieza aldatuta diseinua birmoldatu egin behar zieten.

Ikaslea

Esperientzia ona

Iker Rodriguez

Horrelako lehiaketetan asko ikasten dela dio: «Esperientzia oso-oso ona izan da, asko ikasten da. Emaitza ez genuen hain ona lortu, baina oso esperientzia ona izan da». Belgiarrak eta herberearrak gelditu ziren lehenengoak.

Ingelesa da skill lehiaketako

hizkuntza. Mekanika munduan are gehiago da beharrezkoagoa ingelesa.

Orain unibertsitatean Lanbide Heziketan goi mailako modulua bukatu ondoren, gaur egun Mondrago Unibertsitatean ari da ikasten. Beasaindarrarentzat «aukera ona» da Lanbide Heziketarena. «Jendeak ez du Lanbide Hezkuntzara joan nahi, bertara unibertsitatera joateko aukerarik ez dutenentzako, ikasketen maila baxua dutenentzat dela uste dutelako, baina ez da horrela.

Gero eta aukera gehiago dago». Lanbide Heziketan egiten dituzten lan praktikak gainera garrantzitsuak iruditzen zaizkio. «Enpresa askok lan praktikak edo esperientzia eskatzen dute, eta unibertsitateko ikasketek ez dute horretarako aukerarik ematen».

GOIBERRI 07

MOTZEAN

Euskal Gabonak, postaletan Goiztiri AEK euskaltegiak Gabonetako postal lehiaketaren sariak banatu ditu.

Urtarrilaren 4a arte ikus daitezke.

Ariane Vierbücher Ordizia Goiztiri AEK euskaltegiak ohikoa du urteko sasoi honetan Gabonetako postal lehiaketa egitea. 25 urte baino gehiago dira lehiaketa hori lehenengo aldiz egin zutela. Ordiziako Jakintza Ikastolako eta Urdaneta ikastetxeko 3, 4, 5 eta 6.mailako ikasleek hartu dute parte. eta 200 postal inguru jaso dituzte antolatzaileek.

Parte hartzaileek Euskal Gabonak islatzen dituzten postalak egin behar izan dituzte.

Epaimahaia euskaltegiko ikasleek osatu dute eta haiek izan dira aurtengo irabazleak aukeratu dituztenak. San Tomas egunean banatu zituzten sariak Ordiziako Barrena kultur etxean, eta eraikin bereko ezkaratzean erakusketa jarria dute.

Urtarrilaren 4a arte egongo dira lanak ikusgai, Barrena irekita dagoen ordutegian.

Goiztiri AEKren postal lehiaketan sarituak izan diren lau neskatoak, euskaltegiko arduradun batekin. A.V.

Lau sarituak Euskaltegiko zuzendari Oihane Jordanak eman zuen euskaltegiko ikasleen epaia. Ordiziako gaztetxoek «oso lan txukunak aurkeztu» dituztela eta epaimahaiak «irabazleak hautatzeko lan zaila izan» duela argitu zuen.

Aurtengo irabazleak ondorengoak izan dira; Hirugarren mailako saria Jakintza ikastolako Haizea Salcedak jaso du.

Euskal Gabonak «ezin hobeto islatzen jakin» duela nabarmendu du epaimahaiak.

Laugarren mailako saria, bereriz, Jakintza ikastolako Maren Varelarentzat izan da. Epaima-

Haizea Salceda, Maren Varela, Ekiñe Carrion eta Maier Estala izan dira aurtengo sarituak

haiak, erabilitako irudimena eta originaltasuna nabarmendu ditu, besteak beste. Material ezberdinak erabili ditu postala egiteko eta «konbinazio ezin hobea» dela adierazteaz gain, «lan handia egin» duela ere aipatu dute AEK-ko ikasleek.

Bosgarren mailako irabazlea Urdaneta ikastetxeko Ekiñe Carrion izan da. Erabilitako materialari egin dio apaimena bereziki epaimahaiak, «oso ondo pentsatutakoa eta konbinatutakoa» izan delako.

Azkenik, seigarren mailako irabazlea, Jakintza ikastolako Maier Estala izan da. AEK-ko ikasleek postala egiteko erabilitako «formatu berritzailea eta ezberdina» hartu dute aintzat saria ematerakoan.

08 GOIBERRI

ELKARRIZKETA

GOIBERRI

Jon Plazaola Aktorea

«Zelai Ariztin gure filmaren kartela ikusteak ilusio handia egiten dit»

GOIBERRI 09

ELKARRIZKETA

Asier Zaldua Urretxu Jon Plazaola (Urretxu, 1981) aktoreak bolada ona bizi du.

Behin ere ez zaio lanik falta izan, baina Allí abajo telesailak oso ezagun egin du eta abenduan bere lehen pelikula estreinatu da: Villaviciosa de al lado.

Filma hori urtarrilean emango dute Zumarragan.

Zer diozu ‘Villaviciosa de al lado’ pelikulaz’?

Udaberrian grabatu genuen, hainbat tokitan: Graus, Alhama de Aragon, Palentzia, Leon eta Madrilen, besteak beste. Istorioari dagokionez, herri txiki batean bainuetxea da atrakzio nagusia, baina istripu batengatik ixteko zorian dago. Bisitariak galduko dituzten beldur dira.

Halako batean, loteria tokatzen da. Baina putetxean. Eta, noski, inor ez da kobratzera joatera ausartzen.

Zer diozu zure pertsonaiaz?

Leo Harlemek herriko alkatearen rola du eta ni bere semea naiz. Ez ditut aitaren pausoak jarraitu nahi: sarrailagilea eta zineklubaren arduraduna naiz.

Baina nire neska-laguna diputazioko presidentearen alaba da eta herria mehatxatuta ikusten dutenean nigan jartzen dituzte itxaropen guztiak: ezkontzen banaiz, presidenteak bainuetxea irekitzeko dirua jartzea espero dute. Nik, ordea, zalantzak ditut. Herrian harrapatutako mutil abeslari bat naiz eta beharbada beste zer edo zer egin nahiko nuke. Zinemagintza ikasi, adibidez. Herrira iritsiko den neska batek begiak irekiko dizkit.

Urteko ekoizpen garrantzitsuenetakoa da, Espainia mailan.

Komedia generoari dagokionez bai. Ez nekien zeintzuk izango ziren nire lankideak probak egitera joan nintzenean. Lehenengo probak Macarena Garciarekin egin nituen eta oso ondo moldatu ginen elkarrekin. Ondoren, Leo Harlemekin aritu nintzen. Ohorea izan zen, asko miresten baitut. Pelikulan parte hartuko nuela esan zidate-

nean, sekulako poza hartu nuen. Talde polita osatu dugu eta filmazioa izugarria izan da.

Denek hori esan dute: gutxitan tokatu zaiela halako errodatze bikaina. Ea giro on hori pelikulan islatzea lortu dugun. Lortu badugu, pelikularen arma nagusietako bat izango da. Komedia atsegina da. Zine askotan botako da. Warner Bros da banatzailea, kopia asko egin dituzte eta hori ona da guretzako.

Ea jendea erakartzen duen eta gustura gelditzen garen.

Aktore oso ezagunekin lan egin duzu: Carmen Machi, Leo Harlem, Arturo Valls...

Jende horrekin lan egitea sekulakoa izan da. Afarietan guztiok etengabe tontakeriak esaten ibiltzen ginen eta Bore Wikak zera esan zuen: «Umorearen Globetrotter taldearekin nago». Arrazoi osoa zuen. Oso esperientzia aberasgarria izan da. Une oro asko ikasi dut: teknika, aurpegiak, intonazioa, erreakzioak... Denak gauzak ondo egiteko gogoarekin joan ziren eta bilkura magikoa izan da. Zuzendariak ere aspaldian ez duela horren ondo pasa esan du. Filman lan egin dugun guztiok filmean tokatzen den loteria zenbakia erosia genuen.

Anekdota ugari izango dituzue.

Pila bat. Oso esperientzia bizia izan da. Herri txikietan lan egin dugu eta herritarrekin sekulako harremana egin dugu. Hori bai, sekulako kolpeak hartu ditut.

Akzio pelikula batean espezialista lana egiteko moduan nago. Tren batera salto egin nuen, adibidez. Espinillan marka bat gelditu zait, betirako.

Zumarragan urtarrilean botako dute. Emanaldira etortzeko asmoa al duzu?

Zelai Arizti aretoan oso une onak bizi izan ditut eta bertan gure pelikularen kartela ikusteak sekulako ilusioa egiten dit.

Sevillan nago lanean, baina eskatzen badidate, joaten saiatuko naiz, noski. Herritar guztiak pelikula ikustera joatera eta animatu nahi ditut.

Zer gehiagotan zabiltza?

Oraingoz, Alli abajo telesailean bakarrik. Duela gutxi film labur bat grabatu genuen eta jaialdietara bidali dugu. Bestalde, bakarrizketak ere egiten ditut.

Urtarrilaren 7an Lizarran egongo naiz, Salva Reina eta Gorka Aginagalderekin, eta otsailean Bartzelonan eta Madrilen.

‘Alli abajo’ telesailaren hirugarren denboraldia grabatzen ari zarete.

Sevillan etxean bezala sentitzen naiz dagoeneko. Txoko guztiak ezagutzen ditut jada.

Elizetan ez gara oso ezagunak, baina tabernetan bai. Euskaldun guztiok elkarrekin ibiltzen gara. Gainera, denboraldi honetan euskal aktore berriak etorri dira: Elena Irureta, Gorka Otxoa eta Nerea Garmendia.

«Filmazioko giro ona islatzea lortu badugu, filmaren arma nagusietako bat izango da» «Pelikulan lan egiten dugunok filmean tokatzen den zenbakia erosia genuen» «Espezialista lana egiteko moduan nago: tren batera salto egin nuen, adibidez» «Denetik egin nahi dut, baina ez dut presarik: nagoen tokian egotea pribilegio bat da»

Hiruen pertsonaiek zeresan handia emango dute. Gidoi aldetik, hirugarren denboraldi hau onena iruditzen zait. Pertsonaia askok pauso bat eman dute eta, hala, istorio guztiak ez dira Carmen eta Iñakiri buruzkoak. Horrek telesaila aberastuko duela uste dut: egoera barregarri gehiago egongo dira eta jende gehiago erakarriko du.

Denboraldi berria urtarrilean hasiko dela uste dut.

Sevilla oso ondo ezagutzen duzula esan duzu. Zer gomendatuko zenieke bertara doazen euskaldunei?

Sevilla hiri zoragarria da. Paseatzeko bikaina. Estatuko erakargarriena, Donostiarekin batera. Dagoeneko txoko kuttun bat dut: Antigua Abaceria de San Lorenzo jatetxea. Urretxu eta Zumarraga erdia bertara eraman dut jada. Txoko pila bat ditu, solairu asko. Azken solairuan mahai bakarra du, adibidez. Jatetxe horretako txoko guztietan afaldu dudala uste dut. Oso toki pintoreskoa da.

Triana eta alde zaharra ere oso ondo daude.

Andaluziarrak ez dira gu bezain lotsatiak. Kalean ibiltzen uzten al dizute?

Jendea hurbiltzea oso pozgarria da. Denak oso modu onean gerturatzen zaizkit, gure telesaila oso atsegina baita. Euskal Herrian jendeari gehiago kostatzen zaio hurbiltzea. Hemen, ordea, beste puntatik builaka hasten zaizkizu. Halakoak dira.

Jainkoak diskrezioa banatu zuenean, hemen ez zuen asko utzi! Beraien xarma da.

Etorkizunerako zein asmo dituzu?

Denetik egin nahi dut, baina ez dut presarik: nagoen tokian egotea pribilegio bat da. Arduragabekeria izango litzateke honetan ez kontzentratzea beste zer edo zer egiteko. Hau bukatzen denean, beste zer edo zer sortzen ez bada, badut gauzak egiteko ahalmena. Gainera lehen baino jende gehiago ezagutzen dut.

10 GOIBERRI

ASTEKO GAIA

Haurrak bazkaltzen Ezkio-Itsasoko Eskola Txikian; eskolako sukaldea Bertatik Bertarako produktuekin hornitzen dute. GATTIKEN

Miriam Luki Urretxu Bertatik Bertara proiektuarekin sare bat josten ari dira. Sarean elkarrekin lanean ari dira dagoeneko Gabiria, Legazpi, Ormaiztegi, Urretxu, Zumarraga eta Ezkio-Itsaso. Helburua bertako landa ekoizleen uztak ematen duena kontsumitzaileei hurbiltzea da; zer ekoizten duten eta non eskuratu dezaketen. Bertatik Bertara proiektuak, bidenabar, gizartearen beharrei erantzuteko antolatu nahi du baserrietako jarduna.

Finean, bi norabide dituen proiektua da: gizartetik baserrira doana eta baserritik gizartera doana .

Udalez gain, saretuta daude jada baserritarrak, merkatariak, udal teknikariak, Uggasa garapen agentziako eta Goimen landa eremuaren alde lan egiten duen elkarteko teknikariak. Eta proiektuari itzala ematen dio Gipuzkoako Foru Aldundiaren babesak.

Orain hiru urte jarri zuten martxan proiektua eta, poliki-

Bertatik bertara dagoena Hiru urteren buruan egonkortzen eta saretzen ari da Bertatik Bertara proiektua Goierriko sei herritan. poliki, badoa bere tokia hartzen. Hasteko, lehen sektorearen egoera aztertu zuten. Sei herriotan zer ekoizten den, zenbat, nola... Baserritar talde bat proiektuarekin konprometitu

zen ondoren. Gero, saltoki txikiekin elkarlana landu zuten eta Ezkio-Itsasoko Eskola Txikiko jangela bertako produktuekin hornitzen hasi ziren. Dorleta Ugartebururen alabak jan-

gela horretan bazkaltzen du: ÂŤGu gustura gaude. Badakigu zer jaten duen, badakigu produktuak gertukoak direla eta badakigu bertako sukaldean prestatzen direla. Gainera, bertako ekonomia indartzen du.

Aurrera begira halako proiektu gehiago martxan jarriko balira itzela litzatekeÂť.

Eskola txikiaren pausoa emanda, Bertatik Bertara zigiluarekin gero eta produktu gehiago erakusten, eskaintzen eta saltzen ari dira. Hain zuzen, proiektuaren arima bertakoa ezagutzera emateko xedea izaki, teknologia berriak ere erabiltzen ari dira bertan ekoizten dena erakusteko. Teknologia berriez gain, saltokietan bertako produktuak txoko berezietan ipintzen ari dira, bertakoak direla nabarmenduz.

Dagoeneko 25 baserritarrek parte hartzen dute proiektuan.

Produktuen zerrenda oparoa da: barazkiak, fruta, fruitu lehorrak, gazta, sagardoa, marmelada, jogurta, ogia, haragia, es-

GOIBERRI 11

ASTEKO GAIA

nea eta eztia, besteak beste.

Produktu horiek Ezkio-Itsasoko Eskola Txikira eramateaz gain, Urretxu-Zumarragako Ikastolara ere eramaten dituzte, baita Legazpiko Meazti Zaharren egoitzara ere. Guztira, 272 familiatara iristen dira.

272 familia Montse Alkorta UZ Ikastolako zuzendaria da: «Aurretik Auzo-

lagunekin gaia lantzen ari ginen bertako produktuak eta, ahal dela, ekologikoak kontsumitu nahi genituelako jangelan. Durangoko Ikastolak proiektua martxan zuela eta Auzolagunek kudeatzen zuela jakin genuenean lanean hasi ginen.

Gero, Uggasaren bitartez Bertatik Bertara proiektura batu ginen». Ikastolan bertako ogia eta esnea kontsumitzen dituz-

te; oilaskoa eta sagarra urtarrilean sartuko dituzte jangelan.

Alkortak Bertatik Bertarak bertan ekoizten denaren zuzeneko informazioa izateko aukera eman diela nabarmendu du.

Ez du erraza ikusten etorkizunean ikastolako jangela osoosorik hala hornitzea, «oso handia delako». Dena dela, gaiari heldu diote eta gustura ari direla dio, «bertako ekoizle-

en esfortzua ere goraipatu nahiko nuke».

Bertatik Bertara proiektua saretuz doa. Poliki doa, baina geratu gabe eta gelditzeko etorri da. Gizartearen adar ezberdinak saretu eta elkarrekin lanean jarri, bertan ekoizten dena ezagutzera eman eta bertan kontsumitu dadin. Proiektuaren leloa ilusioa ereiten da.

Erein, uzta eman eta jasotzeko.

Iñaki Sasieta Esne-ekoizlea

«Garrantzitsua da kontsumitzaileek gurean ekoizten dena ezagutzea» M. Luki Urretxu Iñaki Sasietaren (Urretxu, 1969) aurpegian irribarre bat marrazten da Agerre baserria aipatzen eta begiztatzen duen bakoitzean. Esne-ekoizlea da, Bertatik Bertara proiektuaren barruan Urretxu-Zumarraga Ikastolako jangelara jogurtak zein esnea eramaten ditu, baita Ezkio-Itsasoko Eskola Txikiko jangelara ere. Legazpiko Meazti zahar etxera jogurtak eramateko eskaera egin diote elkarrizketa hau eman duen egunean bertan.

Bertatik Bertara proiektutik harago, urretxuarrek eta zumarragarrek tabernetan edaten dituzten ebaki nahiz kafesne gehienetako esnea Agerretik dator, Sasietaren baserritik.

Baserrian egin duzu lan betidanik eta Bertatik Bertara proiektua sortu baino lehen zuk filosofia horrekin bat egiten zenuen jada.

Nik gurasoengandik jaso nuen gure produktua geuk zuzenean saldu behar geniola bezeroari eta hala egin dugu. Lehenengo esnea marmitatan jaitsi, eta bezeroei banatzen genien.

1992an zorroratzen hasi ginen

eta 2004an pasteurizatzen.

Urratsok bezero berriak lortzeko ezinbestekotzat jo genituen, izan ere, esnea egosi beharra muga zen tabernetan saltzeko, baita egosteko ohiturarik ez zuten bezero berriei saltzeko ere.

Urretxuko Baserritarrak taldeko kidea zara. Bertatik Bertara proiektuak badu zuekin harreman zuzenik, ezta?

Urretxuko baserritarrak udaletxeko ordezkariekin elkartzen garela 30 urte baino gehiago dira honezkero. Zinegotziekin bilerak egiten ditugu beharrak eta hutsuneak zeintzuk diren aztertzeko. Antolatuta gaude.

Bertatik Bertararen ideia gure taldean sortu zen. Guretzat garrantzitsua zen kontsumitzaileak gurean ekoizten diren produktuak ezagutzea eta non saltzen diren jakitea. Geuk bakarrik ezin genuela eta ingu-

«Gurasoengandik jaso nuen gure produktua geuk zuzenean saldu behar genuela»

ruko herrietako baserritarrekin elkarlanean aritu behar ginela jakin genuen hasieratik. Bertatik Bertararen kudeaketa Uggasa garapen agentziak egiten du.

Saltokietan produktuak identifikatu, jangelatara eraman, kontsumo taldeak ere hor daude... Begiak itxi eta bertako produktuez hornitutako guneak ikus ditzakezu etorkizunean?

Ideala litzateke, baina zaila ikusten dut. Esate baterako, jangelak hornitzeko barazki ekoizle nahikorik ez dago. Gaurgaurkoz hiruzpalau dira eta hiruen produkzioak ez du gehiagorako ematen.

Ez al dago erreleborik?

Gure sektorea gainbeheran dago. Gazte batzuk animatu dira, baina faktore gehiago badago. Bertatik Bertara proiektua benetan martxan jartzeko barazki ekoizleak behar dira.

Aztertzen ari gara etxerako baino pixka bat gehiago produzitzen duten baserritarren soberakinari probetxua nola atera, ikuskizun dago.

Zein faktore gehiago eragiten diote gainbehera horri?

Baserria bizitzeko era bat da.

MIRIAM LUKI

Lurrarekin lan egiteko eskarmentu ikaragarria behar da eta belaunaldi bateko etena egon da, ez da jakintza transmititu eta galdutako hori berreskuratzeko faktura ordaindu beharko dugu orain. Baserria gustatu egin behar zaizu. Edonola ere, baserrian ez zara ezer bakarrik, horrelako bizi-proiektu batean ingurukoak zeurekin behar dituzu.

12 GOIBERRI

INTERNET

saretik Datuak

819.717 Bisita. goierri.hitza.eus webguneak 2016. urtean zehar izan duen bisita kopuru osoa da. Daturik onenak lortu dituen hilabetea urria da, 90.000 bisitarekin. albisterik bisitatuenak 6.995. Goierriko Zubia: Maddi Imazen testigantza (GoiBerri).

5.846. Jazarpena nozitu eta ahaldundu (GoiBerri).

4.873. Goierriko Zubia: Gemma Urteagaren testigantza (GoiBerri) 4.730. Zaldibiako Gazte Festarako prestatutako laburmetraia.

4.060. AC/DCren Thunderstruck trikitiarekin jota. bideorik ikusienak 48.742. Zegama-Aizkorri mendi maratoia 2016 36.257. Go!azen telesaileko aktoreek denboraldi berria aurkeztu dute Zumarragan.

20.675. Pirritx, Porrotx eta Marimotos pailazoen ikuskizun berria.

6.525. Iker Irribarriari ongi etorria Araman eta Ordizian.

4.376. UZ Ikastolaren 50. urteurreneko abestia.

Webguneko bisitak goraka doaz urtez urte OIERRIKO H ITZA ren webguneak bisiten datuak hobertuz jarraitzen du urtez urte. Gero eta gehiago dira bertako informazioa euskaraz jasotzen duten irakurleak, eta horretarako, euskarazko egunkariaren webgunea aukeratzen dutenak. Azken urteetan asko aldatzen ari dira Interneteko joerak, eta gero eta gehiago dira albiste eta webguneetara sare sozialen bidez iristen direnak.

G

Horietan ere, igoera nabarmena izan du aurten H ITZA -k, bai Facebook eta bai Twitter sareetan, jarraitzaile kopurua igotzea lortu baitu. Egun Facebooken 4.200 lagunek baino gehiagok jarraitzen dute, eta beste 2.000 lagunek Twitterren.

Webguneari dagokionez, urtez urte hazten jarraitzen du bisita kopuruak. 2013an 336.000 bisita izan zituen, 2014an 391.000 eta 2015ean 555.000.

Aurten beste koska bat igo eta 800.000 bisitatik gora izan

ditu. Datu horiek hilabetez hilabete aztertuta, 80.000 bisitako langa gainditu duten lau hilabete izan dira, baina urrian jo zuen gaina, 90.000 bisitarekin.

Albisterik bisitatuenei dagokionean, berriz, Goierriko Zubia ekimenaren harira Maddi Imazek eta Gemma Urteagak emandako testigantzak eta Emakumeen kontrako indarkeriaren aurkako egunean, hiru neskak emandako lekukotasuna izan dira gehien irakurritakoak.

Ikus-entzunezkoen arloari dagokionean ere, urtez urte gero eta bisita gehiago pilatzen jarraitzen du GOIERRIKO H ITZAren Youtubeko kanalak. Aurten guztira 437.000 ikustaldi izan ditu, iazko datuak hirukoiztuz.

Bideorik ikusienen artean, Zegama-Aizkorri proba, Pirritx, Porrotx eta Marimotots pailazoen emanaldia eta Go!azen telesaileko aktoreen Zumarragako aurkezpena daude.

Erabiltzaileen profilari dagokionean25 eta 34 urte artekoak dira gehienak. %61 sare sozialen bidez iristen dira webgunera; horietatik gehienak (%92,9) Facebook bidez. Gailuen artean, mugikorra da erabiltzaileek gehien (%88) erabiltzen dutena, ordenagailuaren aurretik.

GOIBERRI 13

MOTZEAN

Urolako treneko zigortua Frankistek Urolako treneko langileak zigortu zituzten. Horietako bat Anjel Erratzu urretxuarraren aita izan zen.

Asier Zaldua Urretxu Gipuzkoako Foru Aldundiak frankismoaren garbiketa prozesua pairatu zuten Urolako treneko 123 langileak omendu ditu abenduan. Omenduen artean Alejandro Erratzu zegoen, Anjel Erratzu urretxuarraren aita. Alejandro 1902n jaio zen, Azkoitia eta Zumarragaren arteko mugan: Altxiber baserrian.

Garai hartan inguru hura Azkoitia zen eta egun Zumarraga da.

Erratzuk oso lotura estua zuen Urolako trenarekin, trenbidearen eraikuntzan lan egin baitzuen eta ondoren burdinbidean lan egiten jarraitu baitzuen. «Sasoiko mutila zen, nonbait. Trena martxan jarri zutenean, kaltzadore lanetan aritu zen. Harriak jartzen zituzten trenbide-trabesak eta errailak eror ez zitezen», gogoratu du haren seme Anjel Erratzuk.

Burdinbideko langileek lanean jarraitu zuten gerra hasi zenean. Altxatuak Irun eta Donostian sartu zirenean, ebakuazio agindua eman zuten eta Urolako treneko 79 langilek agindua bete zuten: hainbat bagoi eta lokomotor Bizkaira eraman zituzten eta burdinbidean sabotajeak egin zituzten altxatuek erabiltzea saihesteko. Urretxuko zubietako bat bota zuten, besteak beste.

Altxatuek, iritsi zirenean, bando bat plazaratu zuten: 48

orduan lanpostuan aurkezten ez zen langile oro kaleratua izango zen. Bizkaira alde egin zutenak lanik gabe gelditu ziren. Horiei beste bost gehitu zitzaizkien. Guztira, 84 lagun gelditu ziren lanik gabe. Besteek aldi baterako zigorrak jaso zituzten.

Errepublikaren aldekoa zen Erratzu eta gerra hasi eta berehala frontera joan zen. Preso hartu zuten eta gerraren zatirik handiena langile batailoietan eman zuen. «Extremadura aldean egon zen. Sekulako hormak egin zituztela esaten zuen».

Gerra amaitu zenean libre utzi zuten, baina ez zuen lanik.

«Garai hartan Azkoitia oso herri erlijiosoa zen eta herri osoak Errepublikaren aldekoa zela zekienez, Urretxura etortzea erabaki zuen. Abarka-konpontzaile lanean hasi zen. Izan ere, garai hartan abarka gehiago egongo ziren zapatak baino!», adierazi du semeak.

Trenbide ondoan hil Hiru seme eduki zituen 1940ko hamarkadaren lehen erdialdean. Anjel gazteena da. Aita bera jaio eta bi urtera hil zen: 1947an, bihotzekoak jota, Areizaga kalean. Urolako trenbidearen pasonibelaren ondoan.

Anjelek bere aitari buruz dakien guztia ama zenari entzun-

Urolako trenean lan egin zuen Alejandro Erratzuk. GOIBERRI

Erratzu frontera joan zen eta atxilotu zutenean langileen batailoietara bidali zuten zigortuta

dakoa da. «Amak askotan hitz egiten zuen aita zenari buruz.

Ez zituen hitz onak Franco eta Francoren aldekoentzat. Aitari egin ziotena eta aitaren heriotza oso mingarriak izan ziren, baina ondoren zorte apur bat izan zuen: bigarrengoz ezkondu zen, beste alargun batekin». Aldundiaren omenaldiak «poza eman» diela nabarmendu du Anjel Erratzuk.

14 GOIBERRI

EGURALDIA GOIERRIN: UDAZKENARI ERREPASOA

Neguaren zain Lehor eta epel hitzekin laburbil daiteke aurtengo udazkena. Irailaren 22an iritsi zen urtaroa, eta abenduaren 21ean eman dio txanda neguari. Tartean, 89 egun eta 20 ordu izan dira. Orain, behar diren hotza eta euria iritsiko al dira.

Tere Madinabeitia Goierri Urte amaierarekin batera, urtarorik ilunena iristen da, negua.

Aurten abenduaren 21ean etorri da, goizeko 11:44ean, astrologo eta bestelako adituek iragarritako orduan puntu-puntuan.

Aurretik 88 egun eta 23 ordu ditu negu honek, 2017ko martxoaren 20ra artekoak. Atzetik, aldiz, 89 egun eta 20 ordu iraun duen udazken koloretsu, epel eta lehorra utzi du, irailaren 22an 16:21ean iritsitakoa.

Udazken eta neguaren arteko urtaro aldaketa goibela eta bustia izan da aurten, euri apur

batekin joan baita. Abenduko lehen euriak izan dira horiek, alegia, lehen hamabostaldia batere tantorik gabe joan baita.

Horixe izan da, lehortea, 2016ko udazkenaren balantze meteorologikoaren isla, tenperatura epelek ezarritako markarekin batera.

Eguraldiari errepaso AEMET Espainiako meteorologia agentziarako Legazpiko datuak biltzeaz arduratzen den Alonso Francesek horrela laburbiltzen du urtaroa: «Iraila berotsua eta euritsua; urria

epela eta lehorra, nahiz eta beste urteetan bezainbeste hegoaldeko haizerik ez duen jo; azaroa ere epela eta lehenengo elurtea, normala denez; eta abendua hotza, lehenago iluntzen duelako, eta euri eskasa hilabete horretarako».

Orokorrean urtaro lehorra izan da beraz aurtengo udazkena Francesen aburuz, batez ere urria eta abendua. Elurra ere ez da ia ikusi; egun bakarrean egin zuen, azaroaren 23an, asteazkena. Mara-mara egin zuen, ezustean, eta Goierri beheko kaleetaraino ere jaitsi zen, bai-

na altuago dagoen Legazpi bakarrik jantzi zuen zuriz. Mendi puntak ere zuritu zituen, baina baita laster urtu ere.

Epela ere izan da udazkena.

«Orain arte –abenduaren 23az ari da– ez gara jaitsi 0 gradutik, eta arraroa da», dio Alonsok harriduraz. Tenperatura minimoen aipamenaz gain, maximoena ere egin behar da, altutik ibili direlako urtaro osoan: 30 gradura iritsi ziren termometroak irailaren azken egunetan; ia 27 gradura urrian; 24ra azaroan eta abenduan, hilaren 21eko muga jarrita, 17 graduko

GOIBERRI 15

EGURALDIA

«Abenduan ez dela, epela izan da udazkena; ez gara jaitsi 0 gradutik, eta arraroa da» «Negua negu izatea espero dugu, hau da, euri gehiago egitea eta hotza ere bai»

Alonso Frances Datu-biltzailea Lareoko urtegiak alerta egoeran amaitu du udazkena, euri faltagatik, eta elurra behin bakarrik egin du, Legazpiko kaleak zurituz. I.GURRUTXAGA/T.M

urtegietan ere eragina izan du.

Lareok, Arriaranek eta Barrendiolak ez dituzte ohiko ur mailak –beteta edo ia beteta egon beharko lukete garai honetan udako hornidura ziurtatzeko–.

Hala, Lareo, %66,46ko betetze mailarekin alerta egoeran dago, Arriaran ere alertan dago (%47,04); Barrendiolak, aldiz, %85,13ko maila du, eta aurre alerta egoeran dago.

Dena den, Francesek iragarri

irakurketak egin ziren, jai egunez betetako zubi hartan.

Urtegien egoera Berez euritsuagoa eta hotzagoa izaten den urtaroan aurten euri gutxiago egiteak Goierriko

duenez, «negua negu izatea espero dugu, hau da, euri gehiago egitea eta hotza ere bai». Beraz, pronostikoak betetzen badira, urtegien egoera datozen asteetan konpontzeko bidean jarriko da.

Urteko prebisioak beteta Neguaren etorrerak, bestalde, urte osoaren balantze meteorologikoa egiteko aukera ere ematen du. Goierriko batez

besteko tenperatura (Legazpiko datuak kontuan hartuta), 12,99 gradukoa izan da; aurreko bost urteetako parametroetan mugitu da termometroa (2013a izan da hotzena 12,13 gradurekin, eta 2014a epelena, 13,28 gradurekin).

Euriari dagokionez, urte lehorra izan dela iruditu arren, azken urteotako joera bera izan du 2016ak ere, eta 1.500 litro inguru jaso dira urte osoan zehar.

2016ko udazkeneko datu meteorologiko esanguratsuenak ORDIZIA iraila

urria

azaroa

(21etik)

ZEGAMA abendua iraila

urria

azaroa

(21era arte) (21etik)

Tenperatura maximoa

30º irail. 29

26,9º urr. 3

24º aza. 2, 3

Tenperatura minimoa

11º irail. 17

4º urr. 11, 12

Egun euritsuena

6,2 litro irail. 30

Euria guztira Egun haizetsuena

19,5º aben. 5

LEGAZPI abendua iraila

urria

azaroa

(21era arte) (21etik)

abendua (21era arte)

28,3º irail. 29

26,4º urri. 3

21,7º aza. 1

16,6º aben. 5

27º irail. 29

25,3º urr. 3

22º aza. 2

17º aben. 6

2º 1,5º aza. 25, 26 aben. 19

10,9º irail. 21

5,4º urr.21

0,4 aza. 23

1,7º aben. 19

9,5º irail. 27

3,5 urr. 28

0,5 aza. 25

0,5 aben. 19

27,6 l. urr. 13

43 l. aza. 23

2,4 l. aben. 21

6,5 l. irail, 27

9,2 l. urr. 14

60,9 l. aza. 23

3,7 l. aben. 20

5,7 l. irail. 27

22,5 l. urr. 13

56,7 l. aza. 23

4,6 l. aben. 21

12 litro 2 egun

48,3 l.

8 egun

178,4 l.

14 egun

5,6 l.

6 egun

13,6 l.

5 egun

36,5 l.

11 egun

184,6 l.

16 egun

11,1 l.

4 egun

6,2 l.

3 egun

43,7 l.

10 egun

208,7 l.

18 egun

14,1 l.

4 egun

40,6 km/o irail. 25

54,3 km/o urr. 23

81,5 km/o aza. 8

57,9 km/o aben. 3

49,4 km/o irail. 28

61,7 km/o urr. 12, 15

81,5 km/o urr. 8

78,7 km/o aben. 3

-

-

-

-

Iturria: Ordiziako, Zegamako eta Legazpiko Euskalmet eta Aemet estazio meteorologikoak.