Goiberri 234. zenbakia

Goierritarraren eta Otamotzen astekaria

234. zenbakia. 2017ko apirilaren 28a

GOI B ERRI Hiri hondakinak Goierrira bueltan

Gipuzkoako hiri hondakinak jasotzeko eremua egokitzen ari da Cespa enpresa Mutiloako Lurpe isurtegian. AIMAR MAIZ

Maialen Arizkorreta 3 Iritzia 4-5 Leire Agirre musikari gaztea 6 Mitxel Badiolari elkarrizketa 12-13 54. maratoia 14 Aitor Montes blogari Mutiloako Lurpe isurtegiak gipuzkoarren zaborrak bidean eta naturzalea 16-17 Gabiriako jasoko ditu udatik aurrera, urtean 102.000 tona 8-11 Korta jatetxeko errezeta 19

02 GOIBERRI

PUBLIZITATEA

GOIBERRI 03

KATE MOTZEAn

Maialen Arizkorreta ‘Community Manager’-a

«Buruhausterik handiena 8.000 ezezko horiek ematen digute» Mikel Albisu Zegama Zegama Aizkorri mendi maratoiko sare sozialen arduraduna da, Community Managerra , Maialen Arizkorreta (Zegama, 1989). «Facebook, Twitter eta Instagram bidez argazkiak bilduz, gutaz idazten dutena hedatuz... Asteburu batean pasatzen denaren interesa urte guztian zehar mantentzea ez da erraza». Hala ere buruhauste handiena «8.000 ezezko horiek ematen digute, kexa mezu artean pasatzen dut eguna».

esaterako La Herbolera.

Musika talde edo abeslari bat.

Ze zaletasun dituzu?

Urte luzez bidaiatzen jarraitzea.

Lagun batek dioen moduan: beti utzi behar baita zerbait bueltatzeko ere!

Bidaiatzea eta mendira joatea.

Pelikula bat.

Behin eta berriz ikus nezake Kutsidazu bidea, Ixabel.

Diruz laguntzen duten erakundeak: Udalak: Altzaga, Arama, Ataun, Beasain, Itsasondo, Olaberria, Urretxu, Zerain, Segura eta Zumarraga

GOI B ERRI

Janari bat.

Txipiroiak.

Edari bat.

Garagardoa.

Oporretarako leku bat.

Konpainia ona bada edozein leku da primerakoa.

Amets bat.

Zeri diozu beldurra?

Odola ateratzeari.

Goierriko txoko bat.

Goierriko Hedabideak SL Zuzendaria: Iñaki Gurrutxaga Kudeatzailea: Josu Iñigo Koordinatzailea: Tere Madinabeitia Bidera zerbitzuak. Berria Taldea Lege gordailua: SS-1638/2011

Vangelis-en Titans, maratoiaren hasierako abestia.

Toti Martinez de Lezearenak,

Argitaratzailea:

Diseinua eta banaketa:

Abesti bat.

Liburu bat.

«Kanpoan bizi izan naiz baina, badakizu ze plazera den Aizkorri egunero ikustea?»

MIKEL ALBISU

Gose, eta azken aldian Koban oso gustura entzuten dut.

Arranoaitz aldera sarri jotzen dut, harri puntan eseri eta ezertan ez pentsatzera.

Zegaman biziko ez bazina…

Bizi izan naiz baina, badakizu ze plazera den Aizkorri egunero ikustea?

Egoitzak: Beasain:

Webgunea:

Oriamendi, 32. 20200.

Posta elektronikoa:

goiberri.eus

Urretxu:

goiberri@hitza.eus

Iparragirre, 11 (Kaletxiki). 20700.

Publizitatea:

Telefonoak: Beasain: 943-16 00 56 Urretxu: 943-72 34 08

Bezero arreta / harpidetzak:

607 530 424 – jizagirre@hitza.eus 902-82 02 01 – harpidetza@hitza.eus

04 GOIBERRI

IRITZIA

Joxe Begiristain Euskara teknikaria

Lau hizkuntzatan, aizue!

S

erio antzean idatzia nuen iritzi-zutabe hau, apirilaren 8an Baionan bizi izan nuen pozaldia erabatekoa izatea galarazi zidan baina bakarra, ekitaldi publikoan euskararen benetako egoera beste behin ere begi-bistan utzi izana zela, hausnarrean.

Horretan, ustez artikulua taxutu eta orrazketa zain nuela, Argia aldizkariaren 2.550 zenbakian, Beranduegi tartean topatu nuen kronikatxo batek irribarrea ez ezik barre-algara sano-sanoa ere eragin zidala zin dagizuet, hauxe baitzion: «…eta hitzaldi bera eguzkitan lau hizkuntzatan emateko asmoa duen oro Siberiara deportatua izanen da».

Apirilaren 16ko data du aipatu aldizkariak, eta egun berean «Ez adiorik» esanez agurtu gintuen Anjel Lertxundik Berria -ko Hitz Beste zutabegintzatik, ia 15 urte eta gero. «Api-

rilaren… hamaseigarrenean, aidanez!!» zioen Zakilixutek gero, Lertxundiren liburuetako baten izenburuarekin jolasean.

Umoretik Olariagak ere.

Hegoaldean ele bietan (euskaraz eta gaztelaniaz) hitz egitera ohituta bageunden, orain, Iparraldearekin inoiz ez bezalako batasuna lortuko dugunean, frantsesa ere ikasiko dugu Hegoaldekoek, espainiera Iparraldekoek eta baita ingelesa ere, guztiok!! Nago, baina, Baionan bazela lau hizkuntza horietako bat berean ere moldatzen ez denik, eta oraindik ez diot inori entzun edo irakurri inolako desadostasunik, tranpaletik haien hizkuntzan ez aritzeagatik. Eta, munduan 7.000 hizkuntza ditugu.

Larriagoa da Anjel Lertxundik egin diguna: egunari baraurik ekitera behartu gaitu. Gutako askori ukatu zaigunarekin bizialdi osorako gor, mutu, eta itsu bihurtu arazizko zigorraldia da!! Bere laburrean, horren

iruzkin sakon, sarkor, gordin eta aldi berean ulerterraz, arin eta alai zirenak bat-batean galtzeak, euskaratik mundua ulertzeko saiakera duina murriztu digu intelektual euskaldunak.

Beldur naiz, bere zaleak garenok eskaintzen genion denbora, garai berrietara moldatzeko nahitaezkoak izango ditugun espainiera, frantsesa eta ingelesa hizkuntzak ikasteko erabil dezagun jukutria gaiztoa dela funtsean, Lertxundiren erabakia.

Zerbait galtzen ari naiz. Anjel Lertxundiren eguneroko euskarazko iritzi-artikulua gal-

tzeaz gain, bada zerbait harrapatzen ez dudana: euskaraz gainerako hiru hizkuntza horiek ez ezik, gainontzeko 7.000 hizkuntzak ere ikastea ondo dago.

Euskal Herria anitza da hizkuntza aldetik ere, ez ahaztu. Baina, Euskal Herrian zerbaitek batzen bagaitu, ez al zen ba, hain zuzen ere, hizkuntza, euskara?

Madrilen izan berriak gara eta han espainieraz hitz egin beharrak ez digu inongo sentiberatasun linguistikorik urratu; aurki Ingalaterrara joango gara berriz ere eta han, orain artean bezala, ingelesez moldatu beharko dugu… Eta Euskal Herrian? Euskal Herrian, horietan baino abegikorragoak gara, nonbait. Hemen, inoren (euskalduna izan nahi ez duenaren, esan nahi da) sentiberatasuna urratzearen beldur, euskal herritarron hizkuntza guztietara moldatzen joango gara pixkanaka euskaldunok. Euskal Herrian beude lasai norberaren hizkuntzan baizik bizi nahi ez dutenak. Zertarako gaude ba euskaldunok, gainerako hizkuntzetara egokitzeko ez bada? Madrilen eta Ingalaterran egiten dugu ba?

Independentzia lortu izana adierazteko agiria zenbat hizkuntzatan entzun beharko den ez dakigu oraintxe bertan. Baina momentuz gai gara gauza bera lau hizkuntzatan segidan entzuteko, aizue!!

GOIBERRI 05

IRITZIA

Asteko irudia

Josu Maroto

Realeko harrobia zaintzen Mitxel Badiola urretxuarrak futbol jokalari izateari utzi eta entrenatzaile lanari ekin zion.

Gaur-gaurkoz, Realean dabil eta barruko taldeetaz arduratzen da.

Gustatzen zait Bat eta Batekoa idazteko momentua. Normalean, jarri arte, ez dut jakiten zertaz idatziko dudan. Jolasean aritzen naiz gaia erabakitzeko. Ideia-kate bat egiten dut, hasi eta bukatu berdin egiten den ideia-katea. Esaterako, gaur San Prudentzio denez, hauxe: San Prudentzio. Lazkao. Lazkao Txiki. Lazkao Handi. Joxean Kerejeta. Baskonia. Gorka Knörr. ERC. Junts pel Si. Luis Llach.

L’estaca kantua. Agure Zaharra kantua. Gorka Knörr berriz. EA. Sabin Intxaurraga. Gontzal Mendibil lehengusua. Xeberri kantukidea. Euskarazko bikoizketa. Dallas telesaioa. JR Ewing. Confebask. Roman Knörr. Gorka Knörr berriz. Oi Araba kantua. Araba Euskaraz. Nafarroa Oinez. Pausorik pauso kantua. Miguel Indurain. Prudencio Indurain. San Prudentzio.

Ondoren, hogeita batgarrena hartzen dut beti. Soldadutzara joateko adina izan zen eta, neuk egin ez nuenez, zenbakiari balioa ematen diot horrela. Goiko kasuan, JR Ewing, eta hortik abiatzen naiz.

Astelehen gauetan izaten zen Dallas ETB1en. JR maltzurra zuen protagonista nagusi. Euskarazko bikoizketa aipatu dut goian, Xeberriren lanbideari kateatuta. Oraindik, JR euskaldunaren ahotsa ezagutzen dut. Bikoiztailea nor zen ez dakit, baina, badakit Shin-chanen aitaren ahotsa duela. Barru-barruraino sartu zitzaidan JRren ahotsa.

Gai faltan bazaude, Aitor, lasai hartu nire ideia-zerrendako edozein. Ez da prezisoa hogeita batgarrena izatea.

Asier Iriondo

bat eta

Bada lehenengotik hastea onena. Izan ere, jakin dezazula ordu gutxi batzuk tarteko ez naizela izenez Prundentzio edota Prontxio. Bai-bai, bezperan jaiotakoa naiz ni, orain 45 urte. Eta gizonezko jaio nintzelako, bestela Nuestra Señora de Montserrat ipiniko zidaten gurasoek. Eta Gotzon izena ere bazuten buruan, baina aitaren aldetiko aitonak ez lukeela behar bezala ahoskatuko, Gotxon deituko zidala, alegia eta, azkenean, Aitor. Frankoren garaiak ziren artean eta legez ez zegoen euskarazko izen aukera handirik. Hori dela eta, Ikastolan 3 Aitor, 3 Mikel eta beste hainbat Axier. Zuenean ere antzeko, ezta?

Eta Prudentzio eguna izaki, Santuak ere ohore egin dio azkenean izenari. Apirila lehor joan zaigula baina gure Prontxio txizontziak busti ditu azkenean inguruko bazterrak. Gasteiz eta Lazkao aldean ez dira izango akaso oso gustura honekin baina ziur Ama Lurrak gustura hartuko zituela azken egunetako ur-tantanak.

Noizko udaberriko zizak, ortuko garaiko barazkiak?

Eta bai, apirila amaitzearekin batera udaberriko eskualdeko le-

bat Aitor Calvillo

hen festak, Lazkaokoak. Negu osoa zain izan ondoren modu berezian hartu izan ditugu Goierri aldean San Prudentzio jaiak. Gazteagoko garai horietan oinez joaten ginen, gainera, CAF-eko bazterrak ikusiz, pasatzen ziren autoei diosala eginez (ipurdia erakutsiz, alegia)... eta itzulera antzeko. Hori bai, itzulerako bidea luzexeagoa egiten zitzaigun arren, landatu berri ziren loreak bake-bakean uzten genituen, udaberriaren erakusgarri baitziren orduan ere!

06 GOIBERRI

GAZTeAk

ÂŤBeti jarraituko dut musikaz gozatzen eta musika egitenÂť Leire Agirre (Lazkao, 1999) musikaz inguratuta bizi da. Pianoa jo eta abestu egiten du; musika sortzen ere hasi da.

Loinaz Agirre Lazkao Leire Agirre lazkaotar gaztea herriko Xanbe abesbatzan hasi zen kantatzen, zazpi urte zituela. Handik aurrera musika eskolan izena eman eta musikaren arloan murgilduta bizi da. Bere bizitzako zati garrantzitsua da musika.

The kites taldearekin ezagunak egin zineten eTB1eko A ze Banda! saioan. Nola gogoratzen duzu esperientzia hura?

Bost lagun batu ginen eta taldea sortu genuen. Finalera ailegatu ginen. Guk ere oso ondo pasatu genuen, oso ondo moldatu ginen elkarrekin, oso lagunak egin ginen, eta oraindik mantentzen dugu harremana.

Bide bat ireki zen?

Bueno, ez dakit. Gero Pausokarekin eta ETBrekin harremana mantendu genuen, eta hainbat

Babeslea

LOINAZ AGIRRE

programatara ere joan ginen kantatzera, gonbidatu bezala.

Baina bakoitzak bere ikasketak egiten ari gara eta taldeak ez du bizirik jarraitzen. Bakoitzak bere bidea jarraitu du.

Zu orain dela gutxi, You Tuben ikusi zaitugu, Ataungo elizan, Hallelujay abesten. Nola sortu zen aukera hori?

Jon Munduate ataundarra nirekin etortzen da musika eskolara. Antza denez, Ataungo Udala webgunea berritzen ari da eta interes puntuen barruan bideoak egiten ari dira Ataungo gaz-

teekin. Laguntzeko esan zidan.

Gustatuko al liltzaizuke abeslari izatea?

Bai, gustatuko litzaidake bai.

Nik argi daukat, egiten dudana egiten dudala, musikarekin harremanetan jarraituko dudala eta musikari izaten jarraituko dudala, eta kantatzen jarraituko dudala. Abeslaria izatea da nire ametsa, baina zaila da.

2. Batxilerra egiten zabiltza.

Musika aldeko ikasketak aukeratuko dituzu?

Ez dakit oraindik ziur. Aukeratzeko garaia da, baina oraindik

ez dut erabaki, zalantzatan nago.

Zein musika estilo gustatzen zaizu gehien?

Denetik entzuten dut. Pop zaharra, pop-rocka, heavya ere bai... orain jazz munduan hasi naiz sartzen. Garrantzitsua da denetik ezagutzea iritzi bat edukitzeko, garrantzitsua da sakontzea.

Zein da zure helburua musikan?

Musikaz gozatzea da, beti jarraituko dut musikaz gozatzen eta musika egiten.

08 GOIBERRI

ASTEKO GAIA

Makinak lanean, Gipuzkoako hiri hondakinak jasotzeko eremua egokitzen, Lurpe isutegian. Aparteko «zelda» egingo diote. AIMAR MAIZ

Zaborrak irensten segitzera Gipuzkoako zabortegi handi guztiak ez dira itxi. Goierrik jarraituko du hiri hondakinak hartzen, Lurpe isurtegian.

Aimar Maiz Mutiloa Haserrea, ezinegona eta ezina.

Kezkarekin batera. Sentimendu horiek azaleratu dira Goierriko hiru herriren bueltan berriro, 45 urteren ondoren. Gipuzkoako zaborraren %63 Mutiloako lurretan dagoen Lurpe zabortegira ekarriko du GHK Gipuzkoako Hondakinen Kontsortzioak, udatik aurrera —uztaila, azken berrien arabera—. Urtean 102.000 tona, hurrengo hiru urteetan (2017, 2018, 2019), oraingoz. Zubietako errauste planta «eraiki arte».

Zabortegi handi publikoen aroa bukatu zen, eta zabortegi pribatuena hasi da orain. Lurpe Cespa Gestion de Residuos enpresarena da, eta hark kudeatzen du. Cespa, hein berean,

Ferrovial eraikitzailearena da, zerbitzuen atalekoa. GHK-k urtean 24 milioi euro ordainduko dizkio, esleipenaren arabera.

Horrez gain, industri hondakin inerteen isurtegi izaten ere jarraituko du, orain arte bezala.

Aldatuko ez dena egitate bat da: Goierrik segiko du Gipuzkoaren zaborraren parte handi bat jasotzen. Orain, gainera, sosik ikusi gabe; Sasieta Mankomunitatearentzat —Goierriko 22 udalek osatzen dute— diru iturri bat bazen, txar-txarrean.

Udalek nabarituko dute hori, eta, ondorioz, zergak eta tasak ordaintzen dituzten herritarrek.

2016an, Goierriko etxebizitza bakoitzak batez beste 119,69 euro ordaindu zuen zaborraren tasa; aurten, 124,57 euro.

GOIBERRI 09

ASTEKO GAIA

Goian, Lurpe isurtegiaren sarrera eta instalazioak. Behean, zabortegira bidean garraio kamioi bat, Ormaiztegin.

Egunean 121 igarotzen dira.

Eskuinean, Cespa enpresaren seinalea. AIMAR MAIZ

GHK-k Gipuzkoako hondakinak Mutiloara ekarriko zituen erabakia 2016ko irailaren 28an jakinarazi zuen, 10 lerroko prentsa ohar batean. Ez da batere gustatu eskualdean, inongo sektoretan. Eragina jasango duten inguruko hiru herriek — Mutiloa, Gabiria, Ormaiztegi— erreakzionatu zuten lehenbizi.

Goierri Birzirik plataformak batu zituzten indarrak, eta hark landutako mozioa (birziklapena bultzatzeko eta zabortegirik ez irekitzeko eskatzen du) Goierriko hainbat udalek egin dute bere.

Obrak hasi ditu Cespak Cespak martxoaren 16an jaso zuen Mutiloako Udalaren «halabeharrezko» baimena. Juridi-

Urteko 102.000 tona hiri hondakin hartzeaz gain, orain arteko industrialekin segiko du Lurpek Obrak egiten ari da enpresa, eta asmoa uztailean gipuzkoar zaborra jasotzea da, hiru urterako

koki behartuta zegoela adierazi eta gaitzetsi zuen udalak. Gorako erakundeen —diputazioa, jaurlaritza— bedeinkapena bazuen zabortegiak, eta aurkakotasunik aurkeztu ezinik, Mutiloak ezin izan zion eutsi ezezkoari.

Cespa ari da obrak egiten.

Enpresaren Bilboko delegatu Roberto Manterolak ez du xehetasun askorik eman gaiaz: «Gu agindu digutena egiten ari gara, GHK-ren kontratuan sinatutakoa. Proiektua Mutiloako Udalak dauka. Dagokion lizentzia ordainduta dago, eta obrak hasi ditugu», desenkusatu da.

Manterolak dioenez, eta Mutiloako alkate Iñaki Ugalde alkateak baieztatu du, Lurpen lehengoaz gain ez dute lur gehiago hartuko, Gipuzkoako hiri hondakinentzat. «Sailak lehengoak dira. Oraingo obra berria lehen zegoen barrutian egingo da».

Ez du bolumenaren daturik eman. 2006an, Lurpe egokitu zutenean, 3 milioi kuboren ahalmena zeukala esan zuten.

Proiektuaren arabera, 340 metroko kotatik gora ezingo dute zaborra pilatu. Lierniko mendate-gaina 326 metrora dago.

Lehengo barrutian, hiri hondakinak botatzeko «zelda» berria eraikitzen ari dira, orain. Industri hondakinengandik bereiz sartu behar dira, «aparteko eremu batean». Azpialdea iragazgaiztu beharra daukate, eta lixibiatuen hartuneak egin.

Datuak «informazio publiko» direla errepikatu du Manterolak, gogaituta. «Mutiloako Udalean daude. Galderez josten ari zarete. Jendea gai honen kontra jarri da. Inguruko udalekin hitz egin dugu, proiektu guztiak aurkeztu ditugu alde guztietan, denak legeztatuta daude, Mutiloako udaletxean aurkeztuak eta Mutiloako Udalaren oniritziarekin».

Eperik ez du aipatu Manterolak. GHK-k uztaila iradoki zuen.

Mutiloako alkateak argitu du, hondakinak hartzeko hiru urteko epea, egokitzapen obra

Obra txikietako hondakindegitik Gipuzkoako zabortegi izatera utiloako udal barrutian bazen Palanka deituriko baserri bat.

1970eko hamarkadan, obretako hondakinak botatzeko lurrak eskuratu zituen haren inguruan Ezkizu enpresak, eta urtetan han bota zituzten.

1994an Escombrera Lurpe SL enpresa sortu zuten.

1998an Cespa Gestion de Residuos enpresak hartu zuen hondakindegia, eta isurtegi kontrolatu bihurtu zuen.

2006ko urriaren 19an hasi zuen bigarren aroa, «industriako hondakin bizigabeak eta ez arriskutsuak hartuko zuen isurtegi bihurtuta.

7,2 milioi euro inbertitu zituen Cespak (Ferrovial taldeko zerbitzuen atalekoa da), eta 3 milioi metro kuboko edukiera zuen: Arriarango urtegiaren adinako bolumena.

2010ean, Zubietan eraikitzeko asmoa zuten erraustegiko zepa-hondarrak Lurpe isurtegira eramango zituztela zabaldu zen: urtean 70.000 tona eskoria. Eusko Jaurlaritzak, 2002an amiantoa botatzeko baimena eman zion Lurperi. EAEn beste hiru isurtegi izendatu zituen.

2016ko otsailean, jaurlaritzak hondakin mota gehiago kudeatzeko baimendu zuen.

M

«bukatzen den momentutik» hasiko dela kontatzen. «Zaborra botatzen orduan hasiko direla suposatzen dut», dio Iñaki Ugaldek.

Zaborra bueltan atzera Gipuzkoako zabortegitzat Lurpe izendatzearekin, beste galdera bat ere erne da Goierrin: zergatik ezin zuen Sasietak

10 GOIBERRI

ASTEKO GAIA

Datuak

102.000

Tona zabor. GHK-k Lurpe zabortegira urtean bidaliko duen kopurua. Goierrin, 2016an, 7.930 tona hondakin joan ziren zabortegira.

20

Distantziak

Datua

Lurpe zabortegiaren atetik, lerro zuzenean, hainbat guneetara dagoen distantzia Gabiriako plazara. 1,4 km.

Ormaiztegiko plazara. 1,5 km.

Mutiloako plazara. 1,8 km.

Exminesaren meatze-hondakinen presara. 600 m.

Sasieta zabortegira (Beasain). 3,3 km.

Bekoerrota aterpetxe eta bungalowetara. 60 m.

Gertueneko baserrira (San Esteban). 80 m.

Iturria: b5m.gipuzkoa.eus

Etxebizitza 500 metroan. Lurpe isurtegitik kilometro erdiko erradioan 20 baserri eta etxebizitza daude: 14 Gabirian, 6 Mutiloan.

Horietatik 4tan nekazaritza jarduera garatzen dute, bi artisautza jarduera daude, eta azpiegitura turistiko bat.

segi? 2015eko azaroaren 23ko bilkuran erabaki zuen Mankomunitateko asanbladak behin betiko ixtea. Artean %10eko edukiera bazeukan. Baimen aldetik, ordea, agortua zen bidea.

Sasieta Mankomunitatearen lehendakari Aitor Aldasorok lehenik argitu du Mutiloako Lurpe zabortegiaren afera ez dutela landu: «Esan genuen erabaki hori Sasietaz gaindikoa dela, eta hemen sesiorako besterik ez dela. Ez dugu ezer irabaziko, eta galtzekoa besterik ez».

Hori horrela, bere erabaki pertsonala eman, eta Gipuzkoako hondakinak Lurpera ekartzeak «haserretu» egin zuela dio. «Sasietan Gipuzkoako osoarekiko solidario izaten 25

%62,3

Bereizte tasa Goierrin. Iaz Goierri osoan sortu zen hiri hondakin kopuru guztitik (21.021 tona) %62,3 gaika bildu zen: 13.092 tona.

Gipuzkoako gaikako bilketa portzentajea %50,2koa da.

Mankomunitateka: –Debagoiena: 79,6 –Tolosaldea: 63,3 –Sasieta: 62,3 –Urola Erdia (2014): 51,7 –San Marko: 46,2 –Urola Kosta: 44,6 –Debabarrena: 40,6 –Txingudi: 42,7

g i p u z ko a r ro k zaborrei irtenbide bat emateko, eta horren ondorio da kontua muturrera eraman dugula».

Sasietan aukerarik ez urtez aritu gara, eta orain berriz zaborra hona ekartzea... Ez da gustukoena», dio Aldasorok.

Bi koska ikusten dizkio auziari: bat, «garestiena» zaborraren garraioa denez, lehiaketa Gipuzkoako zabortegi batek irabaztea logikoa zela, «gertutasun printzipioagatik». «Aurreko legegintzaldian ez zen lortu irtenbide bat ematea, Bildu zegoenean [Diputazioan], eta orain erraustegia planteatu da.

Hori egin arte, zaborra norabait bidali behar da. Gipuzkoari tokatzen zaio Gipuzkoan tratatzea».

Eta, bi: «Mutiloak zabortegi bat daukala. Mutiloak bere lurretan baimentzen duen heinean, eta libre da zabortegi bat baimentzea, arrisku hori daukagu. Orain arte Beasainek baimendu du Sasieta egotea, nahi edo ez nahi. Orain, Mutiloak.

Azkenean, ondorio bat da.

Hainbat urtetan ez gara gai izan

Aldasororen irudiko, Sasietak ezin zuen jarraitu. «2011ko maiatzean jaurlaritzako Ingurumen Sailetik esan zitzaion Sasietari neurri batzuk hartu beharra zeuzkala, baldin eta irekita mantendu nahi bazuen.

Egin ziren azterketa batzuk, eta saiatu ziren irekita mantentzen, baina 2014an behin-behinekoz ixtera behartu zuten, Europako auditoria bat eginda. Itxi ezean, isun mordoa zetozen», azaldu du Aldasorok.

Hartu beharreko neurri bat zabortegia iragazgaiztea zen.

GOIBERRI 11

ASTEKO GAIA

«%90 beteta zegoen. Ez zegoen aukerarik, teknikoki».

Hala, 2015ean behin betiko ixtea erabaki zuen Sasietak.

Baina Aldasorok gogoratu du 2009an handitu egin zela zabortegia, San Markos itxi zelako. «Solidaritatea esaten dudanean, Gipuzkoako zaborrak jasotzeko Sasieta handitu genuela 2009an esaten ari naiz.

Kaltetua izango dela ziur dagoena, Bekoerrota aterpetxeko nagusi Agustin Galabide da.

Gabiriako lurretan dago aterpea eta eraiki berri dituen 9 bungalow turistiko, zabortegiko ataritik 60 metrora: «Ni kaltetua izango naiz. Joango al litzateke inor oporretara atzean usaina darion zabortegi bat daukan apartamentu turistiko

«Hiri hondakinak hartzeko obrak egin behar ziren isurtegian, eta horiekin ari gara»

«Hiru urteko epea obra bukatzen duten momentutik kontatzen hasiko da, zaborrerako»

Roberto Manterola

Ugaran bailara proiektu askoren lekuko kokaleku izan da historian

Cesparen ordezkaria

«Sasieta solidario izan da Gipuzkoa osoarekin 25 urtez.

Eta oraindik hona?

Ez da gustukoena» Aitor Aldasoro

Sasietaren lehendakaria

25.000 tonatik gora jasotzen aritu gara urtean Tolosaldeko, Arrasate inguruko eta Donostialdeko zaborrekin. Eta oraindik Mutiloara...? Baina nik zer esan behar diot Mutiloari, lizentziarik ez emateko? Beasain urtetan ematen aritu denean, eta gipuzkoar bezala irteerarik ez daukala ikusten dudanean».

Ingurukoak, kaltetuenak Sasietako lehendakariaren aburuz, Lurpera hiri hondakinak ekartzea gehien jasango duena Ormaiztegi izango da.

Gaur egun, isurtegirantz 121 kamioi pasatzen dira. «Gero 12 kamioi gehiago izango dira: 133.

Batez ere, kamioien trafikoa jasango duena Ormaiztegi izango dela. Usainak-eta, Gabiriak eta Mutiloako parte batek litekeena da, seguru. Pentsatzen dut Sasietagatik jasan duguna beste izango dela».

Iñaki Ugalde

Mutiloako alkatea abiria eta Mutiloa artean dagoen Ugaran sakonak hainbat kalte jasan ditu, han garatu diren jardueren ondorioz.

Oraindik meatze ustiaketaren eragina begibistakoa da, adibidez, 25 urtera. 1970ean berrekin zion Exminesa enpresa kanadiarrak meatzaritzari Troi eremuan, batez ere zinka eta beruna erauzteko.

Han dirau mea garbitzeko hondakin uren flotazio presak —argazkian—, hondoan materia arriskutsu eta toxiko geruzarekin.

1986tik 1993ra arte izan zen meategiaren lan handieneko garaia.

Ingurumenean erasan larriak sortu zituen meatze aktibitateak.

Batetik, 1982tik 1993ra 16 hektometro kubo ur atera ziren galerietatik, eta maila piezometrikoa 435 metroko kotatik 192era jaitsi zuten Troiko akuifero urtsuan. 1993an, galerien barruko lurren ezegonkortasunak eragin zuen meategia ixtea.

Gauzatu ez ziren beste proiektu batzuk ere ibili ziren Ugaran bailararen gainean, hegan. 1850eko hamarkadan, Norteko Trenbidea eraikitzeko bi trazatu handik diseinatu zituzten. Bat, Legazpitik Atagoitin barrena marraztu zuten, Ormaiztegira zuzen jaisteko. Bestea, Gabiriako herrigunearen beste aldetik, muinoaren gerri-bueltan bira bat eginda, Ugaranean Troi aldera zeharkatuta.

Azkenean, jakina denez, mendiaren beste aldetik egin zuten.

Gauzatu zena, Barnaola-Ormaiztegi meatze trenbidea izan zen, bailararen goialdetik. 1900ean ireki zuten, 5,7 kilometrokoa Gipuzkoako Diputazioak Oñati-Ormaiztegi errepidea ireki zuen, bestetik, 1846an. Kontatzen denez, Oñatik Gipuzkoan sartzeko (1845ean ) jarritako baldintza bat errepide hori izan zen.

1960ko hamarkadan, berriz, Iberduerok argindar zentrala kokatzeko hautagai izan zen Ugaran bailara. Lekua ikusten izan ziren, Gabiriako alkatearekin batera. Azpiegitura hartatik ere libratu zen, ordea. Alboko ibarrean, Alegia eta Santa Lutzia artean altxatu zuen gero Iberduerok zentrala, Gabiria-Itsaso artean.

Kezka handiena, harrezkero, Eztanda urtegiaren proiektuak ekarri zuen bailarara. Gipuzkoako Diputazioak 1972an aurkeztu zuen Ugaranean 7 milioi metro kubo ur bilduko zuen presa egiteko asmoa. Oria bailara hornituko zuen, batez ere asko hazia zen Beasain. Urtegiko obrak hasi zituzten, 330 milioi pezetako aurrekontuarekin. Errepide berria ireki zuten, lehengoa (Oñati-Ormaiztegi) urpean geratuko zelako. 17 baserri eta nekazaritza-lur onen 50 hektarea hartuko zituzkeen. 1979an baztertu zuen asmoa.

G

«Ni kaltetua izango naiz, baina, bien bitartean, hau datorrelako ezer egiterik ez dago» Agustin Galabide

Bekoerrota aterpetxea

batzuetara? Inor ez; ezta neroni ere», dio Galabidek.

Orain arte, industri hondakin bizigabeen isurtegiarekin, hainbestean moldatu da. «Izan dira errekara isurketa batzuk. Baina, bestela, hemen ez dugu behin ere ez usainik, ez beste ezer nabaritu. Hala ere, izan ditugu kasuak bezeroek tokia erreserbatu, eta argazkietan isurtegia ikusi ondoren ezeztatutakoak.

Orduan ez zegoen halako usainik eta zabor zikinik. Beraz, pentsa zer datorkigun».

Inor ez zaio zuzendu ez Gipuzkoako Foru Aldunditik, ez GHKtik, nahiz eta Gipuzkoa berdea-rekin bat datorren turismo aktibitatea garatzen duen: «Inor ez. Udaletxeetara ere ez dira etorri, eta niregana etorriko dira!», dio ironiaz.

Bekoerrota aterpetxeaz gain, Lierni ere zuzenean oso kaltetua izango dela ohartarazi du.

12 GOIBERRI

ELKARRIZKETA

ASIER ZALDUA

Mitxel Badiola

Realaren harrobiko taldeen koordinatzailea

«Reala eguneko 24 orduetan bizitza duen zerbait da»

GOIBERRI 13

ELKARRIZKETA

Asier Zaldua Zubieta Mitxel Badiolak (Urretxu, 1970) Alaves B, Urola, Beasain, Elgoibar eta Lagun Onak taldeetan jokatu zuen. Ondoren, Urola eta Eibar taldeetan entrenatzaile lanak egin zituen. Duela urte batzuk Realaren deia jaso zuen eta gaur egun barruko taldeen arduraduna da.

Nolatan halako futbol zaletasuna?

Ez dakit norbaiten eraginez den ala ez. Duela gutxi horri buruz hitz egiten egon ginen eta handitan zer izan nahi nuen galdetzen zidatenean futbolaria erantzuten nuela gogoratu nuen. Nire aita ez zen batere futbol zalea, baina Realak mutikoa nintzenean irabazi zituen bi ligak, ikastolan futbola zen kirol nagusia...

Talde askotan jokatu zenuen.

Alavesen bigarren taldean, Urolan, Beasainen, Elgoibarren eta Lagun Onaken jokatu nuen.

Urolaren urte onenak ezagutu zenituen.

Urolan hasi nintzen. Gasteizen Gorputz Heziketa ikasten ari nintzela, Alavesen jokatzeko aukera eman zidaten. Denboraldi erdia eman nuen bertan.

Urolan entrenatzaile aldaketa egon zen eta itzultzeko eskatu zidan. Denboraldi hartan Hirugarren Mailara igo ginen.

Hura izan al zen zure ibilbideko denboraldi onena?

Bai. Bizipen izugarria izan zen.

Taldekideen arteko harremana oso ona zen eta Argixao asteroastero bete egiten zen. Selekzioan jokatzea, Gipuzkoako Kopa irabaztea... oso ondo egon zen, baina denboraldi biribilena hura izan zen.

Goierriko talde handienean ere jokatu zenuen. Beasainen, alegia.

Oso esperientzia ezberdina izan zen. Beasain Bigarren B mailan zegoen. Maila oso polita da, baina saltoa nabaritu nuen.

Urolan protagonista nintzen eta Beasainen kosta egin zitzaidan taldean sartzea. Gainera, sartzen hasi nintzenean belau-

na hautsi nuen. Arlo pertsonalean oso urte gogorra izan zen Beasainen eman nuena.

Nolako jokalaria zinen? Gaur egungo zein jokalariren modukoa?

Dagoeneko ez dira ni bezalako asko gelditzen! Errematatzailea nintzen eta teknikoki mugak nituen. Arean oso ondo sentitzen nintzen eta gola nuen buruan. Egungo jokalariek askoz ere mugikortasun handiagoa dute. Askoz ere gehiago jokatzen dute erdilariekin. Satrustegiren edo Hugo Sanchezen antz handiagoa nuen egungoena baino.

Futbola utzi zenuenean, kirol munduan jarraitu zenuen.

Burdindegi batean lan egin nuen, saltzaile moduan, baina ondoren La Salle-Legazpi ikastetxean hasi nintzen. 18 urte eman ditut bertan, gorputz heziketako irakasle lanean. Bestalde, Urolan Iñaki Aranzadiren bigarrena eta prestatzaile fisikoa izan nintzen. Ondoren, kirol arduradun kargua eman zidaten.

Nolatan heldu zinen Realera?

Urolatik Eibarrera joan nintzen.

Hasteko, kimu mailako taldea entrenatu nuen. Sekula horren jokalari gazteak entrenatu gabea nintzen eta esperientzi bikaina izan zen. Hurrengo denboraldian haur mailako taldea entrenatu nuen eta hirugarren denboraldian Realaren deia jaso nuen.

Asko kosta al zitzaizun Realera moldatzea?

Astindu handia jaso nuen, nire buruarekin oso zorrotza bainaiz. Reala baino gorago ez dago ezer eta beldur guztiak azaleratu ziren. Nire eboluzio pertsonalean oso pauso garrantzitsua izan da.

Lehen urtean kadete mailako taldea entrenatu nuen. Liga hasita zegoela hartu nuen taldea. Athletic eta Reala paretsu zeuden eta ni heldu ondoren Athleticek bost puntuko aldea hartu zuen. Pixkanaka kokatu egin nintzen, taldeak onartu

egin ninduen eta liga irabazi genuen. Ondoren, haur mailako taldeak entrenatu nituen.

2015eko abenduan, berriz, barruko taldeen arduradun kargua eskaini zidaten. Ez nengoen karguetara ohituta, baina onartu egin nuen.

Zein da zure zeregina?

Gorabideko –harrobiko taldeak hartzen dituen eraikina– taldeen beharrei erantzuna eman behar diet: instalazioak, lehiaketak, entrenatzaileen beharrak... Luki Iriarte harrobiko zuzendaria da eta ni koordinatzailea.

Reala enpresa handi bat da.

Futbolaren inguruan entrenatzaileak, jokalariak, gurasoak... daude. Reala eguneko 24 orduetan bizitza duen zerbait da.

Zortzi talde ditugu eta, gainera,

«Gure ardatza harrobia da eta helburu nagusia jokalariak lehen taldera heltzea da» «Reala eliteko klub bat da, baina pertsonari garrantzi handia ematen diogu» «Gipuzkoa herrialde txikia denez, inguruko herrialdeetan ere lan egiten dugu» «Realeko egungo jokalarien artean, William Jose eta Agirretxe dira nire kuttunak»

barruan ez dauden jokalarien jarraipena ere egiten dugu. 30 langile inguru gara eta zazpi futbol zelai ditugu.

Lan ona egiten ari zarete. Azkenaldian jokalari bikainak igo dira lehen taldera.

Hori da Realaren indargune nagusia. Gure filosofiaren ardatza harrobia da eta helburu nagusia jokalariak lehen taldera heltzea da.

Espero al zenuten Oiartzabal eta Odriozola, besteak beste, Lehen Mailara horren ondo egokitzea?

Pauso guztiak zailak dira, baina heltzen direnak lehenago ere zerbait berezia erakutsi duten jokalariak dira. Guretzat oso pozgarria da harrobiko jokalari bat lehen taldera heltzea.

Lan handia dago atzean.

Reala eliteko klub bat da, baina pertsonari garrantzi handia ematen diogu. Helburua jokalariak sortzea da, baina jokalariak pertsonak dira. Hori dela eta, klubak harreman estua du familiekin eta ikastetxeekin.

Gurasoekin hasiera-hasieratik dugu harremana. Denboraldian zehar hainbat bilera egiten ditugu beraiekin. Ikastetxeei dagokionez, pertsona bat dugu horretarako. Hemengo hitzaldietan ez da baloiaz bakarrik hitz egiten. Pertsona bere osotasunean kontuan hartzen ez badugu, gaizki gabiltza.

Gipuzkoa herrialde txikia da.

Hala da. Hori dela eta inguruko herrialdeetan ere lan egiten dugu. Partida asko ikusten ditugu eta gazte asko ekartzen ditugu probak egitera. Realeko gazteenek, haur mailakoek, 12 urte dituzte. 11 urtekoek txapelketa zehatzetan bakarrik jokatzen dute.

Zein da Realeko zure jokalari kuttuna?

Umetan, Idigoras. Aurrelarien artean, Satrustegi. Egungoen artean, William Jose eta Agirretxe. Aurrelaria nintzela nabari da... Realetik kanpo, Falcao.

Errematatzaileak gustatzen zaizkit.

14 GOIBERRI

MOTZEAN

Lazkaon bizi da Lizarrako (Nafarroa) Jose Luis De Miguel korrikalaria. LOINAZ AGIRRE

54. maratoia bidean Lehenengo maratoia 1980. urtean egin zuen Jose Luis De Miguelek, Donostiakoa. Harrezkeroztik, mundu zabalera bidaiatu du maletan zapatilak eta praka motzak hartuta. Maiatzaren 7an, Pragako maratoia egingo du, 54.a.

Loinaz Agirre Lazkao 70 urte betetzear dela, 54. maratoia egingo du Jose Luis De Miguelek datorren maiatzaren 7an Pragan, Txekian. 42.195 metroak hiru ordu eta 45 minutuko denboran egitea aurreikusten du. «Garairik onenetan bi ordu eta 55 minutuan eginda nago maratoia», dio Lazkaon bizi den Lizarrako korrikalariak.

1980. urtean egin zuen lehenengo maratoia, Donostiakoa, eta harrezkeroztik, munduko txoko desberdinak ezagutzeko aitzakia bilakatu da korrika: «Turismoa egiteko beste modu bat da». Bilbo, Gasteiz eta Donostiako maratoiak egiteaz gain, beste hainbat hiritan ere izana da: Istanbulen, Venezian, Atenasen, New Yorken, Sevi-

llan, Madrilen, Bartzelonan, Valentzian... . Bakarra gelditu da bukatu gabe; «fisikoki ondo nengoen baina buruak huts egin zidan», dio.

Bidaia agentzia espezializatuekin lotzen ditu hotelak eta dortsalak. Datorren urteari begira, Tokiokoa, Japoniakoa, du begiz jota. «Tokiora joatea gustatuko litzaidake. Lagun batek

esan zidan Tokiora joateko gogoa zuela, eta abixatzeko esan nion. Ikusiko dugu».

Orain arte egindako maratoietan gogokoena zein den galdetuta, ez du bakar bat aukeratzen jakin: «Bakoitzak dauka bere saltsa. Donostiakoa Donostiakoa da. Istanbulekoa, bi kontinentetatik pasatzen da, Atenas maratoiaren sorlekua

GOIBERRI 15

MOTZEAN

da, New Yorkekoa derrigorrean egin beharrekoa da.... Bakoitzak bere berezitasunak eta saltsak ditu». Bartzelonako maratoia ere ez zaio ahaztuko De Migueli. «Normalean ibilbide laua izaten da maratoietan baina Bartzelonako Olinpiar jokoetan Montjuicen bukatzen zen eta 40 kilometro egin ondoren, aldapa gora bukatzea, zigorra zen. Orain aldatu dute helmuga, aldapa igo beharrik gabe. Ezin zen denbora onik egin baldintza horietan», gogoratu du.

Urtean pare bat maratoi egiten saiatzen da. «Donostiakoa egin nahi dut azaroan, beti bezala, Donostiako maratoian 70 urte edukiko ditut, 70-75 adin tarte horretan abantaila izango dut, gazteena izango naiz eta».

Errepidean Errepideko lasterketak egin izan ditu beti. «Ez naiz mendian ausartzen, oso gogorrak iruditzen zaizkit. Orain modan daude, baina oso gogorrak dira.

Aizkorri gehiegi da», aitortu du.

Batez ere maratoiak egiten baditu ere, maratoi erdiekin ere saiatzen da: «Ekainean Laredoko (Kantabria, Espainia) maratoi erdia egingo dut. Behobia ere askotan egin dut baina Behobiakoa ez zait ondo etortzen datagatik, Donostiako maratoia baino hamabost egun lehenago izaten da eta».

Hori bai, lasterketa motzak, «10

kilometrokoak-eta» baztertu ditu dagoeneko.

Osasunarekin gainera, zortea izan duela uste du korrikalariak: «Lesioekin zorte izan dut, ez dut lesiorik izan inoiz.

Pentsatzen dut pisu gutxi daukadalako izango dela. Zortea dut».

Lagun artean entrenatu Munduari itzuliari bi aldiz emateko adina kilometro pila eginak ditu korrika dagoeneko De Miguelek, «orain arte 3.000 kilometro egin izan ditut, orain gutxiago, 2.000 kilometro inguru». Lagun artean entrenatzea gustatzen zaio, eta normalean, 18:30ean euskaltegitik ateratakoan Ordiziara joaten da, Altamirako pistara. Bi arrazoiengatik gustatzen zaio Altamirara joatea: batetik, «beti dagoelako jendea korrika eta entretenigarriagoa da jendearekin korrika egitea; hitz eginez joatea da ideala. Kirola taldean egitea gustatzen zait. Denbora azkar pasatzen da, entretenigarria da»; eta bestetik, «belaunentzat errepidea baino hobea delako pista».

Korrikarekin gozatzen luzaro jarraitu nahi du De Miguelek, «noiz arte ez dakit, baina ahal dudan bitartean». Horrekin batera, euskara ikasteko maratoian ere buru belarri murgilduta dabil De Miguel, Maizpiden euskara ikasteko pauso sendoak eginez.

16 GOIBERRI

GURE LURRA

Aitor Montes Biologoa, naturzalea eta blogaria

«Goierri Basatia bloga erronka pertsonala da, batez ere, niretzako» Josune Zarandona Segura Haurra zenetik asko joan da mendira Aitor Montes (Segura, 1991). Orduan sortu zitzaion naturarekiko jakin-mina. Biologiako ikasketak egin zituen unibertsitatean, eta dioenez, orduan hartu zuen indar gehiago ingurumenarekiko bere zaletasunak. «Gero eta gehiago jakiten, ikasten nindoan heinean, naturarekiko zaletasuna intentsitate handiagoz haziz joan zen nire barnean».

Bere zaletasuna bizibide ere bilakatu da. Arrikrutzeko (Oñati, Gipuzkoa) kobazuloetan egiten du lan gidari moduan. Eta denbora librean, Goierri Basatia blogari ordu asko eskaintzen dizkio.

Naturarekiko zure harremana haziz joan da zugan orduan, urteak betetzen joan zaren neurrian.

Bai. Haurra nintzenetik sortu izan dit jakin-mina, baina unibertsitatean ikasitakoak eragin handia izan zuen nigan. Espezie

bakoitzari buruz gehiago jakiteak hauek errazago aurkitzeko bideak irekitzen dizkizu, eta hori ere pausu garrantzitsua izan da nire ibilbidean.

Naturarekiko maitasunak eta jakin-minak Goierri Basatia bloga irekitzera eraman zaitu.

Unibertsitatean nengoela gizarte honek naturarekiko duen harremana nolakoa den pentsa araztera eraman ninduen.

Naturarekiko harreman zuzena galdu dugu. Gainera, mundu mailan ematen ari den biodibertsitatearen galerak ere zer pentsatua eman zidan. Eta, amaitzeko, gertu daukagun ondare hau ez dugula ezagutzen ere ohartu nintzen. Hausnarketa hauek eraman ninduten bloga martxan jartzera.

Iazko urrian ireki zenuen bloga.

Bai. Blogaren helburu nagusiak dibulgazioa eta sentsibilizazioa dira. Garrantzitsua da inguruan daukagunaren berri izatea, ezagutzen ez duguna nekez baloratuko baitugu, eta

ondorioz ez dugu behar bezala zainduko.

Ondarea aipatu duzu. Goierri inguruan zer da aurkitu dezakeguna?

«Ezagutzen ez duguna nekez baloratuko dugu, eta ondorioz ez dugu zainduko» «Goierri oso antropizatuta dago, baina espezie berezi asko ere bizi dira bertan»

Goierri oso antropizatuta dago.

Fabrika eta industria asko daukagu, errepide sare handiak, nukleo urbano asko... Horrek animaliak bizitzeko eremuak murriztea ekarri du. Baina Goierriko paisaian badaude oraindik espezie bereziak bilatu ahal izateko hainbat eremu, Aizkorri eta Aralar, adibidez.

Gainera, hezeguneak ere badauzkagu, baso mistoak, harkaitz-arteak, landa guneak... eta aniztasun honek espezie ezberdin asko erakartzen du gurera.

Adibidez?

«Aralarko pistak eraikitzeak, habitat asko degradatzea eta zatitzea ekarriko du»

Anfibioetan uhandre palmatua daukagu berezien artean, baita arrabioa, txantxikua, baso igelgorria... Narrastien kasuan, eskulapio sugea, suge gorri kantauriarra, zirauna oso arrunta da baratze inguruetan, musker

GOIBERRI 17

GURE LURRA

berdea... Baso asko dauzkagu, eta ondorioz hegaztietan aukera zabala ere bai: hainbat okil mota, eskinosoa, garrapoa, gabiraia, gerri txoria... gurean bizi dira, baita azkenaldian Goierrin asko hedatzen ari den espezie arraro bat ere: okil beltza.

Ugaztunetan ere badaude harribitxiak. Orkatzak eta basurdeak dira arruntenak, baina horietaz gain badaude muxarrak, lepahoriak, saguzarrak edo bisoi europarra ere. Ornogabeetan ohikoenak tximeletak dira: lirio tximeleta, makaon tximeleta, limonerak... Eta baso eta egur asko ere badugunez, kakalardo mota oso bereziak ere baditugu: arkanbelea, alpetar kakalardo adarluzea...

Aipatutako kakalardo hauek babestutako espezieak dira, besteak beste, basoen kalitatearen adierazle onak direlako.

Guzti hau zaintzeak merezi du orduan.

GOIBERRI

Goierri Basatia bloga: daukaguna ezagutuz maitatzeko jakin-minak eta egindako N aturarekiko hausnarketak bultzatuta, 2016ko urrian zabaldu zuen Montesek Goierri Basatia bloga. Blogaren helburu nagusiak, naturarekiko ezagupenaren zabalkundea eta irakurleen sentsibilizazioa bultzatzea dira. Montesen hitzetan, «helburua ez da pertsonak aldatzea, ezagutza zabalduz pertsonek naturarekiko dituzten harremanak aldatzea baizik».

Momentuz, bloga forma hartzen ari da. Astean behineko maiztasunarekin argitaratzen du sarrera bat Montesek. Dioenez, aldez aurretik pentsatzen du sarrera. Jendeak ezagutzeko espezie bat aukeratu eta gero, bere habitata aztertu, bilatu eta ka-

mera eskuan mendira joaten da. «Orduak ematen ditut nahi dudan hori bilatu eta argazkiak eta bideoak egiteko», dio. Sarreran, dokumentazio grafikoaz gain, testuak ere idazten ditu. «Azalpen teknikoak baino, espezie bakoitzaren berezitasunak aipatzea dut nahiago, jendeak gustura irakurri eta animalia bakoitza ezagutzeko».

Bera bezalako beste naturzale batzuekin egindako irteeren berri ere ematen du sarreretan, aztertutako lekuen eta bilatutako espezieen informazioa emanez. Bloga, beste ezer baino gehiago erronka pertsonala da Montesentzat. Amaitzeko, berea bezalako beste blog gehiago ere badaudela adierazi du, Naturzalia esaterako.

Bertako basoak zaintzeak bioaniztasuna mantentzen lagunduko liguke. Esparru natural babestuak antropizatu gabe mantendu beharko lirateke, azpiegiturak zentzuz eginez, adibidez. Aralarren pistak eraikitzeak esaterako, habitat asko degradatu eta zatitzea ekarriko du. Ondorioz, espezieen arteko loturak etengo dira eta populazioen bideragarritasuna murriztuko da.

Aralarren ugatza daukagu, oso espezie berezia da. Pisten eraginez, oso posible da ugatzak beste leku batera migratzea. Administrazioak zeresan handia dauka afera honetan.

Abeltzainean eskaerak kontutan hartu beharko lituzke, baina natur baliabideak errespetatzea ahaztu gabe.

18 GOIBERRI

GARAI BATEAN

Montero nagusi Lazkaon A. Apalategi Lazkao Goierriko txirrindulari lasterketa beteranenetako bat, Lazkaoko proba, jokatuko dute igande honetan. Aurrenekoa 1929. urtean egin zuten eta aurten 74. edizioa beteko du. Goierritar ugarik irabazi zuten lasterketa hura aurreneko urteetan, baina eskualde mailan sona berezia izan zuten Luciano Montero ordiziarrak 1951 eta 1954. urteetan irabazitakoek.

Montero Le Bucau (Frantzia) herrian jaio zen 1930ean, baina umetan etorri zen Ordiziara bizitzera. Familiatik zekarren txirrindularitzarako afizioa, Ricardo aita eta Luciano osaba ere txirrindulari ezagunak izan baitziren 1920ko eta 30eko hamarkadetan. Ricardo aitak Ciclos Montero denda eta tailer ezaguna zabaldu zuen Ordizian. Gerora, Luciano semeak hartuko zuen dendaren ardura.

Luciano Montero 40ko hamarkadaren bukaeran hasi zen bizikletan, eta 1950ean, afizionatu mailako Espainiako Txapelketa irabazi zuen Gipuzkoako taldearekin. Hurrengo urtean, profesionaletarako jauzia egin eta hamar urteko ibilbidea egin zuen. 12 garaipen lortu zituen 1951 eta 1961 urteen arte-

an. Lazkaoko probaz gain, Beasaingo Loinatz proba eta Zaldibiako eta Ataungo lasterketak ere irabazi zituen. Goierritik kanpo berriz, Bicicleta Eibarresako etapa bat (1953an), OĂąatiko proba, Lizarrakoa, Biarrizkoa, San Salvador del Valle sari nagusia, Frantziako Criteriuma eta Capbreton-Hossegor probako etapa bat ere irabazi zituen. 1958an, Espainiako Vueltan parte hatu zuen Boxing-Kas taldearekin, baina aurreneko etapan, Elgetako portuan behera zihoala, erori, lepauztaia hautsi eta utzi egin behar izan zuen lasterketa.

Bere ibilbide profesionalean hainbat taldetan aritu zen Montero, tartean Peugeot, Indautxu, Kas Boxing Club, Boxing Ciclo Club edota Garsa taldeetan. Behin txirrindularitza profesiona utzita, aitak Ordizian zabaldutako Ciclos Montero dendan jarraitu zuen lanean, erretiratu zen arte. Luciano Montero 2012an hil zen Ordizian, 82 urte zituela.

Luciano Montero txirrindulariak bi garaipen lortu zituen Lazkaoko proban, 1951 eta 1954 urteetan. ANGEL EZTALAK UTZITA

GOIBERRI 19

ERREZETA

Udako tomatea MIKEL ALBISU

Ivanka Sevdina Argazkiko tomate betea Ivanka Sevdinak prestatu du. Sukaldari bulgariarrak 13 urte daramatza Gabiriako Korta jatetxean, Lontxo Ormzabalen ondoan.

Barazkirik finena? Asko, baina bat esatekotan lekak.

Arrainik goxoena? Mero zuria.

Haragirik gustukoena? Ahate magreta.

Otordu bat ondo bukatzeko?

Fruten moussea.

Ardo zuri bat? Verdejo mahats motarekin egindakoak.

Eta beltza? Dueroko ondutako ardoa.

Zuretzat derrigorrezkoa den espeziea? Kuminoa.

Zein duzue kartako plater izarra? Labean egindako arrainak.

Zein sukaldari miresten duzu? Pedro Subijana eta Sergio Fernandez.

Bulgariako plater bat? Musaka. Patatarekin, haragi txikituarekin eta barazki txikituekin egiten da. Grezian egiten denaren desberdina da.

Osagaiak

Prestaketa

(4 pertsonentzat)

Lau tomateak ur irakinetatik pasatu eta hozten direnean zuritu. Lehenik tomateei gainean xerra bat ebaki behar zaie, gero estalki bezala erabiltzeko. Ondoren tomateak barrutik hustu.

Ateratzen den haragia beste plateren bat prestatzeko gorde.

Ahuakateak dadotxotan zatitu, otarrainxkak eta oliotako antxoak ere txikitu. Dena ontzi batean nahastu eta fin-fin txikitutako pepino txikiak eta kaparrak gehitu. Ondoren dena lima zukuarekin busti. Gatza behar badu bota, baina kontuz, antxoek gazitu egiten dute eta.

Urdaiazpiko xerrak labean

4 tomate ertain 2 ahuakate Lima 1 Oliotan dauden 8 antxoa 8 otarrainxka egosi 4 urdaiazpiko xerra Arrautza egosi 1 Salmorejoa 8 kapar Ozpinetako 4 pepino txiki Letxuga

egin kurruskari geratu arte. Ondoren xehatu, urdaiazpiko hautsa lortu ahal izateko.

Tomate hutsak ahuakatearen nahasiarekin bete, eta ondoren, lehen gorde dugun tomate xerra jarri estalki moduan.

Aurkezteko Plater batean txikitutako letxuga jarri, eta honen gainean tomate beteak. Gainetik salmorejoa isuri, tomatea estali arte.

Ondoren urdaiazpiko hautsa bota, baita ondo txikitutako arrautza egosia ere, eta jateko prest dago.