Goiberri 240. zenbakia

Goierritarraren eta Otamotzen astekaria

240. zenbakia. 2017ko ekainaren 9a

GOI B ERRI Joxe Begiristain ataundarrak ia 25 urteko ibilbidea du bakegintzan; Elkarrin hasieran, Lokarrin gero, eta Uharanen gaur. AIMAR MAIZ

Joxe Begiristain Uharan elkarteko kidea

«Orain beldur naiz herritar xeheok ez ote garen apalduko» 10-11

Izaskun Altuna 3 Iritzia 4-5 Jon Aranburu ‘Mati’ 6 Baratzeen aurpegirik atseginena 7 Soka lagunak margo lagun 8-9 Gure Esku Dago, munduari begira 12-13 Idiazabaldarren erromesaldia San Adrianera 14

02 GOIBERRI

PUBLIZITATEA

GOIBERRI 03

KATE mOTZEAN

Izaskun Altuna

Goierriko Nekazal Kooperatibako langilea

«Lazkaomendikoa naiz eta harro nago; leku baketsua, polita eta goxoa da» Mikel Albisu Lazkao Baserritar askorentzat sindikatoko neska bezala da ezaguna Izaskun Altuna (Lazkao, 1976).

Azken 19 urteetan Goierriko Nekazal Kooperatibak Ordizian duen dendan ari da lanean, eta lotura estua du Goierriko baserritarrekin. Eguneroko harreman horretatik begiratuta, kezkatuta sumatzen ditu baserritarrak, «Ama Lurrak ematen dizkigun lehengaien garrantzia itzaltzen ari da, eta baserritarraren lana ez da behar bezala baloratzen».

Hainbat postaleko argazkia

den Lazkaomendikoa da Altuna, eta bertakoa sentitzen da Lazkaokoa baino gehiago.

«Lazkaomendikoa naiz eta harro nago. Leku baketsu, polita eta goxoa da gure auzoa».

Amets bat.

Ze zaletasun dituzu?

Zeri diozu beldurra?

Mendira joatea, nahiz eta aspaldian denbora asko ez izan.

Zerk sortzen dizu irribarrea?

Pelikula bat.

Kutsidazu bidea Ixabel.

Abesti bat.

Aldapan gora.

Janari bat.

Etxeko oilaskoa.

Oporretarako leku bat.

Mendia duen edozein.

Bizitza luzea bizitzeko aukera izatea.

Jaso duzun oparirik bereziena.

Eskumuturreko bat. Oparitzeko familia osoa elkartu zelako.

Hegaztiei.

Familia ondo izateak.

«Nire zaletasuna mendira joatea da, nahiz eta aspaldi honetan denbora asko ez izan»

Goierriko txoko bat.

Lartxaiko tontorra.

Herriko alkate bazina...

Ahalik eta hobekien lan egiten saiatuko nintzateke.

Lazkaon biziko ez bazina...

Kostaldeko herri batean.

MIKEL ALBISU Diruz laguntzen duten erakundeak: Udalak: Altzaga, Arama, Ataun, Beasain, Itsasondo, Olaberria, Urretxu, Zerain, Segura eta Zumarraga

Argitaratzailea: Goierriko Hedabideak SL Zuzendaria: Iñaki Gurrutxaga Kudeatzailea: Josu Iñigo Koordinatzailea: Tere Madinabeitia

Diseinua eta banaketa:

GOI B ERRI

Bidera zerbitzuak. Berria Taldea Lege gordailua: SS-1638/2011

Egoitzak: Beasain:

Webgunea:

Oriamendi, 32. 20200.

Posta elektronikoa:

goiberri.eus

Urretxu:

goiberri@hitza.eus

Iparragirre, 11 (Kaletxiki). 20700.

Publizitatea:

Telefonoak: Beasain: 943-16 00 56 Urretxu: 943-72 34 08

Bezero arreta / harpidetzak:

607 530 424 – jizagirre@hitza.eus 902-82 02 01 – harpidetza@hitza.eus

04 GOIBERRI

IRITZIA

Andoni Salamero Irakaslea

Zu ere herri zarelako!

H

erriaz mintzo garenean ohitura, erakunde, hizkuntza eta beste zenbait gauza berdinak dituen lurralde jakin bateko gizarte edo jende-taldeaz aritzen gara. Hauxe, neurri batean, zuzena bada ere, herri txiki eta erdi hutsa irudikatzen dudanean, biztanle bakarra bizi den herria, adibidez, beste irudi bat datorkit gogora, herriaren inguruko bestelako ikusmoldea.

Biztanle bakarreko herrian erreparatzen dugunean, gizaki horixe da herria, bakar izate horrek areagotzen du bere garrantzia, izan ere, bera gabe ez baita herririk, herriak bereak egin du.

Herri hustu horretan garbi antzeman daiteke herria bera irauteko biztanle horrexen premia ezinbestekoa dela. Garrantzi bera ematen al diogu geure herriotan pertsona bakoitzak irudikatzen duen herriari? Zinez, ezetz esango nuke.

Bakarrik bizi den biztanle hura bezala, imajinatzen al dugu pertsona bakoitza herria

bera dela, eta ez biztanle bat, gizabanakoa? Zein erraz den herri izana masa handi baten pean uztea! Zein lasai geratzen garen norberaren arazoak eta erabakiak, norberak kudeatu baino, masa handi eta formagabe horren baitan uzten dugunean!

Gizaki bakoitza konplexutasun aberatsez osatua dago, eta guztiok zeharo berdin garela pentsatu baino, konplexutasun hori ulertzeko ariketa egin behar genuke, pertsona bakoitzaren sentipenak, emozioak, bizipenak errespetatuz, uste usteletan ez eroriz, estereotipoak, topikoak eta zurrumurru makurrak saihesteko.

Garbi dago Biziak erakusten digun kolore, forma, esanahi anitzen ostadarrean herria ere haren isla izan behar dela, haren taupekin bat egin behar duela, Bizi horri begira jarri behar gatzaizkiola, batik bat gure pentsamenduak ondo begiratuz, bizi ditugun emozioak egoki kudeatuz, Biziaren taupak bizidunon taupekin bat eginez, ez talka batean, Biziaren aurka jardunez.

Biziarekin dugun bizi-esperientzia ona balitz, bizidunok barrutik bizigarri dena azaleratuko genuke, oreka eta bakean erditutako ezer litzateke guztia, patxadaz egina, soseguz sortua. Gure herri izatetik pertsona bakoitzak arretatsu jokatuz pentsatutakoa, sentitutakoa, bizitakoa jarrera eraikitzailetik egingo bagenu, ez ginateke horrenbeste buruko pentsamenduetan galduko, unean uneko eginkizunei taxuz erantzungo genieke, eta guztiok herri izatea sendotuko genuke.

Nabarmen ikusten da Bizian bi emozio garrantzitsuenek gidatzen gaituztela: maitasunak

eta beldurrak. Beldurraren itzalean ezkorkeria, biktimismoa, epaitze etengabea, bekaitza, nahasketa somatzen ditugu.

Maitasunaren magalean: esker ona, samurtasuna, enpatia, bizipoza, konfiantza, errukia, besteak beste.

Zein da zure aukera? Nola ikusten duzu zeure burua, beldurrean galdua ala maitasunak gartua? Akatsak guztiok ditugu, aukera berrien irakaspen dira, haiek egiten gaituzte bidean hobeak. Aske zara aukeratzeko, beldurrez aritzeko edo maitasunez jarduteko, zure baitatik haragitzen ari zara berori, uneoro. Zu zara herria, zu zara sentimenduez, pentsamenduez, bihozkada bakoitza sentituz egunero zure egintza agerrarazten duzun sortzailea.

Atseginez begiratzen zaitugu, gogo biziz jarraitzen, erakuts zaren eder hori, maiteki zaren sorkari hori, erakuts haurren antzera, kezkaren itzaletik ihes eginez eraikitzeko nahia, bihotzetik begietaraino aurrera ekiteko jakinminaren distira. Esnatu zure barrua, maitatu, etengabe, zaren herri izatea, maitatu zeu zarena, eta gogoratu: ÂŤAsko, gutxi dela, falta zaigun, sobera dugun denbora, gaur ere egiazkoak izatekoÂť.

Jardun horretan, egiazkoagotze bidean, naizen herria eraikitzen jarraitu nahi dut. Ekimen bizi honetan jardun nahi duzu? Ba, ekinez, zatoz!

KOMUNITATEEN ADMINISTRAZIOAK SL Kol. Zenb. 599

Araba kalea, 1 ORDIZIA auzoki@auzoki.eus Tel.: 943 087 486 Faxa: 943 087 485

GOIBERRI 05

IRITZIA

Asteko irudia

Josu Maroto

Magia dantza Atzo aurkeztu zuten eta gaurtik salgai izango da Zumarragako liburu dendatan, kultur etxean eta Antioko interpretazio zentroan Zumarragako ezpata-dantza. Magia dantza liburua, Irrintzi dantza taldearen eta Antxinako Ama txistulari taldearen 50. urteurrena dela eta AntxiĂąe Mendizabalek idatzi eta Josu Marotok ilustratutako liburua.

Kuriosoa da lanbide dugun kazetaritzaren mundu honetan nola sentitu gaitezkeen batzuetan komunikatzeko ezgai. Askotan gertatu izan zaigu aldizkari honetako hilabeteroko iritzi zutabea idazteko atakan jartzen garenean gaia ezin bilatu ibiltzea. Orduak ematen ditugu ordenagailu aurrean, prentsa agiri artean galduta eta sare sozialek botatako azken orduko gertaeren peskizan. Eta hala ere zertaz hausnartu ezin asmatu ibiltzen gara. Biralitatea nagusi den honetan sentsazioa izaten dut dena esanda dagoela jada, 140 karakterek laburbildu dezaketela dena. Agian hortxe egongo da koska, lehertu arteko informazio jasa da gaur egun hedabide ezberdinen bitartez jasotzen duguna. Berehalakotasuna da erregina eta gertaera sinpleenetik eskandalua ateratzeko trebezia ederki garatu dugu. Baina zer gelditzen da gero horretatik?

Jario guzti horrek ematen al du hausnarketarako biderik? Gai al gara azalekoa eta pisuzkoa dena ezberdintzen? Zinez inoiz baino informatuago al gaude? Edo agenda eta iritzi publikoa mugatzea

da azken buruko xedea? Entretenimenduak inoiz baino balio handiagoa hartu duela esango nuke. Denoi gustatzen zaigu tarte batez arazoetatik eskapatzea, baina hasierako hariari helduz eta gu geu sare honetan sartuta gaudenez, balioan jarri nahi nuke kazetaritza zorrotz eta independentea, morboa eta manipulazioa baztertzen dituena, askotan deserosoa bada ere. Jarraitzeko prest?

Iraia Oiarzabal

bat eta

Eta berriro tokatzen zaigu. Egutegian badugu eguna borobilduta eta puntual jaso dugu eskakizuna egiten digun emaila, baina, berriro gaude izerdi hotzak botatzen. Zein gai aukeratuko dugu oraingoan? Badirudi albiste aipagarri gehienak tristeak direla honelako espazio batean lantzeko, baina era berean gure espazio txiki hau interesgarria suertatzea nahi dugu. Eta normalean inguruan duguna iruditzen zaigu interesgarri. Baina zein paradoxa, gu hemengoak izanda askotan urrun dugu burua –baina ez bihotza–.

Hauteskundeak hemen, eztanda bat han, prostestak astebururo eta 100 email egunean. Egin beharrekoak dira horiek, derrigorrez kontatu beharrekoak, eta halako batean askatasunerako parrafo bat dugunean ez dakigu zertaz idatzi. Informazio gaindosia izaten dugu egunero, denok, nahi gabe, teknologia berriak maneiatzen ez duten arraro horietako bat izan arren, ezin dugu ekidin. Azukre gehiegi jan duen haurraren antzera ibiltzen gara, eta kontsumitu dugun guzti horren arrastoak buruan geratzen dira gauean, biraka, beranduegi hartutako kafe bat bezala. Hainbat telesail ez omen

bat

Nagore Belastegi

dira egokiak haurrentzat, baina informazio saioetan eskaintzen den informazioa ikustea nahi ez dugun hori baino bortitzagoa da.

Beraz, telebista piztean zer uste duzue ikusten dudala? Pentsarazten ez nauen zerbait, bidegabekeriaz beteta dagoen mundu batetan bizi garela gogoratzen ez didan zerbait. Ez dut eztabaida politikorik ikusi nahi, ezta azken orduko rotulo gorririk ere.

06 GOIBERRI

GAZTEAK

«Fitnessa, kirola baino, nire bizitza estiloa da» EAEko laugarren «gorputzik onena» Idiazabalen bizi da. Jon Aranburu da bera, eta fitnessa da bere bizi estiloa.

A. Vierbücher Idiazabal Euskadiko Fitness txapelketan laugarren egin zuen Jon Aranburu Mati-k (Idiazabal, 1993), Gernikan, maiatzaren 27an.

Goierri aldean, oso ohikoa ez den kirola da fitnessa. Gaur, 19:00etan, gaiari buruzko hitzaldia egingo du jaioterrian.

Zertan datza fitness-ak?

Kirol bat baino gehiago da niretzako fitnessa. Esan dezaket nire bizitza estiloan bihurtu dela. Ohitura aldaketa sakona eskatzen duen zerbait da. Elikadura, entrenamendua eta deskantsua dira jarraitzen ditugun ildoak. Esfortzu handia suposatzen du, eta konstantzia da gauza garrantzitsuenetako bat. Fitnessean helburuak lortzeko, hori da bide bakarra, eta bide luzea da gainera. Gorputz landua edukitzea ez da egun batetik bestera lortzen den zerbait, eta hori oso garbi izan behar du honetan hasten denak.

Niri betidanik gustatu izan zait kirola egin eta gorputza zaintzea. Futbolean aritu izan naiz. Futbola utzi, eta orain dela urte eta erdi inguru hasi nintzen fitnessa serioago hartzen.

Zein da helburua?

Nire gorputza zaindu eta lantzea, gorputzean simetria bat bilatzeko. Fitness-ak gorputz orekatua izatea eta estetikoa izatea eskatzen du. Txapelketa batean parte hartzeko lana gogotik egin behar da.

Baina, esfortzuak balio izan du zure kasuan...

Bai! Laugarren sailkatu naiz Euskadiko txapelketan eta oso pozik nago. Lehenengo aldiz parte hartu dut maila horretako txapelketa batean, laugarrena izan naiz sailkapenean, eta egia esan, sinestu ezinik nago. Maila oso handia dago eta gorputz oso definituak bilatzen dira.

Prestaketa oso handia izan da azken hilabeteetan.

A. VIERBÜCHER

Zure egunerokoa nolakoa da?

Elikadura da puntu garrantzitsuena. Hori da klabea! Jaten dudan guztia pisatzen dut. Bi fasetan banatzen da prestaketa: lehen-lehenik pisua hartu behar da, eta zazpi janaldi egin ohi ditut. Ondoren definizio fasea egiten dut. Bigarren etapa horretan janaldi gutxiago egiten dira, kaloriak jaistea oso garrantzitsua baita. Likidoiei da-

gokienez antzeko zerbait izango litzateke. Karga fasea egiten dut lehenik eta deskarga fasea ondoren. Konpetizioa baino 1012 ordu lehenago ez da gomendatzen ezer edatea; horrek giharre guztiak ongi definitzen laguntzen du.

Zu gurasoekin bizi zara. Zer moduz daramate beraiek?

Babeslea

Hasieran eromena izan zen, elikadura horrenbeste zaintzeak ohitura aldaketa handia dakar, eta hasi eta ohitu arte ez da erraza etxekoentzat ere.

Entrenamenduari dagokionez zer kontatu dezakezu?

Azkeneko hamar hilabeteak topera entrentzatzen pasa ditut.

Oso entrenamendu kontrolatuak eta neurtuak izan dira, helburu finko batzuk lortzeko zehaztutakoak.

Gaur, Idiazabalen Fitnessa izango duzue hizpide ‘Ekaina kirolaz blai’ saioaren barruan.

Bai! Solasaldi bat egingo dugu nik, Erik Diezek eta Aitor Alfonsok, gaur, 19:00etan udaletxeko areto nagusian. Myriam Aranburu kazetari idiazabaldarrak gidatuko du saioa. Bertaratzen direnei, fitness-a gerturatzen ahaleginduko gara.

GOIBERRI 07

GURE LURRA

Iñurritegi Legazpiko San Miguel baserriaren ondoko baratzean, sartu berriak dituen piperrekin.

JOSUNE ZARANDONA

Baratzeen aurpegirik atseginena Maiatz eta irail bitartean izaten da uzta gehien jasotzeko eta lan gehien egiteko garaia baratzeetan.

Josune Zarandona Legazpi Udaberrian baratzeak bere aurpegirik atseginena erakusten du. Negu hotzean emaria moteltzen den bezala, argi orduak luzatzearekin eta tenperatura berotzearekin batera, udaberrian eta udan lurra garairik emankorrenean sartzen da.

Gorka Iñurritegi nekazaria da,

eta Legazpiko San Migel baserriaren ondoko lurretan ditu baratzeak. Bertatik Bertara proiektuko kide da, eta Legazpiko kontsumo taldeko ekoizleetako bat ere bai.

Iñurritegiren hitzetan, maiatzetik irailera bitartean luzatzen da nekazarien goi-denboraldia.

Alde batetik, neguan ereinda-

koa jasotzeko garaia izaten da.

«Abenduan sartutako babahandia, ilarra, tipulina, aza... jasotzen ari gara orain», dio. Bestetik, udaren hondarrean biltzeko barazkiak sartzeko garaia ere badute orain. «Apirilean tipula gorria eta zuria, udaberriko zerba eta patata sartu nituen.

Maiatzean, Gernikako piperrak eta italiarra, eta Ibarrako gindillak. Maiatz eta ekaina artean sartzekoak dira indaba, leka, kalabazina, kalabaza...».

Letxuga eta tomatea Letxuga eta tomatea udaberriudako barazki estimatuak dira

«Gaixotasun ohikoenak tratatu behar izaten ditugu. Kimikorik ez dut erabiltzen» Gorka Iñurritegi Nekazaria

gure artean. Letxuga, maiatzetik aurrera hilero sartzen dela dio Iñurritegik. «Udan pare bat hilabetetan hazten dira letxugak, neguan aldiz, hiru eta lau hilabete artean behar izaten dituzte», zehaztu du. Tomatea, berriz, hiru txandatan landatzen dute San Migelen, «apirilean, maiatzean eta ekainean, negutegi barruan, hartara azarora arte tomatea izatea ziurtatzen dugu». Kanpoan sartzeko ekainera arte itxarotea komeni izaten da: «Oso delikatuak dira, eta edozein izozte txiki tokatuz gero, galdu egin daitezke».

Bertako barietateak soilik sartzen ditu Iñurritegik. «Tomatearen kasuan piko-luzea eta Aretxabaleta. Zaporeari dagokionean ez dute parekorik».

Ohikoenak raf eta jack motakoak izaten dira, «ale gehiago ematen dituztelako. Bertako tomatearekin errentagarritasun gutxi ateratzen da».

Jasotzeko eta ereiteko garaia izateaz gainera, lurra eta barazkiak zaintzeko garaia ere bada.

«Gaixotasun ohikoenak tratatu behar izaten ditugu. Ni ekologikoan aritzen naiz, eta ez dut kimikorik erabiltzen», dio. Gainerakoan lurra ongarritu behar da, simaurrarekin, adibidez. Baita belar txarrak kendu eta lurra harrotu ere. Datozen hilabeteei begira, batez beste, 25 bat graduko egunak eta euri egunak tartekatzea komeni da. «Beroa eta hezetasuna behar ditugu baratzean».

08 GOIBERRI

ASTEKO GAIA

Andoni Ormazabal Xabierren anaia

«Mendia abentura gogoa asetzeko eszenatoki egokia izan zen» «Xabi mendizalea zen, abenturazalea. Mendian abentura gogoa asetzeko eszenatoki egokiena aurkitu zuen. Poliki-poliki hasi zen; Irimo, Aizkorri, Txindoki...

Gero Piriniotan ibili zen eta han eskalatzen hasi zen. Alpeak, Andeak eta Himalaia ukitu eta espedizioen zailtasunak areagotu egin ziren. »Mendi asko egin genituen elkarrekin eta atseden hartu behar zuela esaten nion, baina Andoni ase ezina zen. »Nik berak baino hiru urte gehiago nituen eta txikitan borrokak egiten genituen, jakina. Hasieran menderatzen nuen, baina denbora gutxian sendotu zen eta indartu. Oso mugitua zen, sasoi handia zuen eta buruz ere gogorra zen. »Buruz gogorra zela diodanean, sufritzeko gaitasun handia zuela esan nahi dut. Mendian berarekin ibilita, zailtasunek sortzen duten tentsioari buelta emateko gai zen, eta irribarre batekin gainera, bromazalea ere bazelako. »Ikasketetarako ez zen oso fina eta nik, anaia zaharra nintzenez gero, amarekin batera kaña asko sartzen nion ikasi behar zuela esanez. Alabaina, berak ez zuen indarrik jartzen motibaziorik sortzen ez zioten gauzetan.

Motibatzen bazen, ordea, dena ematen zuen». »Elurretako Lehoinabarra bukatzeko Joxe Takolo beka lortu zuen eta orduan amari eta bioi ‘ikusten?’, esan zigun. Guk ezin izan genion ezer ere esan.

2004an Sobiet Batasun ohiko bost zazpimilakoak igotzeagatik Elurretako Lehoinabar titulua jasotzen gazteena izan zen».

Soka lagunak margo lagun Xabier Ormazabal eta Jon Maroto soka lagun minak izan ziren mendian.

Haien anaiek omenaldia egin diete.

Miriam Luki Urretxu Xabier Ormazabal eta Jon Maroto mendigoizale urretxuarrak ez daude jada gure artean. Imajinatzen jarriz gero, orain ere soka berari lotuta ibiliko direla irudikatu ahal da, gailurren batean. Izan ere, Andoni Ormazabalek, Xabiren anaiak, dioenez, «Marotoren eta anaiaren arte-

an magia asko zegoen, konplizitate handia».

Soka berberari heldu diote orain bi mendigoizaleen anaiek; hain zuzen, konplizitate hura berreskuratu dute. Hala Josu Marotok nola Andoni Ormazabalek antzeko hitzak erabili dituzte: «Gure artean enpatia handia sortu da, biok galdu

ditugu anaiak eta horrek lotu gaitu». Seguru aski Xabiren eta Jonen artean zegoen magiaren arrastoak ere ukitu ditu. Galerak eta anaien oroitzapena bizirik mantentzeko gogoaren emaitza da aurreko larunbatean Urretxun egin zuten Mendi Festa. Mendia eta eskalada graffitiarekin uztartu zituzten festa horretan.

Urretxuko Lizeo azpiko horman ordura arte egondako irudiak Josu Marotok egin zituen 1993an. «Eskertu dut luzaroan nik eginda bezala gorde izana,

GOIBERRI 09

ASTEKO GAIA

Josu Maroto Jonen anaia

«Abenturazale amorratua zen, kirolari aparta izan zen txiki-txikitatik»

Beka Xabier Ormazabal Beka sortu du Urretxuko Udalak. helburuak.

Xabier Ormazabalen oroitzapena bizirik mantentzea. Mendizaletasunarekin lotutako proiektu bat diruz laguntzea. Proiektuak izan daitezke: eskalada, alpinismo, liburu edo gida edizioak, ikus-entzunezkoak, materiala... Andoni Ormazabal: «Guretzat aspaldiko proiektua zen eta beka sortzea lortu izana inportantea izan da». onuradunak 23 urtetik beherako pertsona bakarrek edo taldeek jaso ahalko dute. eskatzeko epea.

Eskaera-orria Urretxuko Udaleko erregistroan aurkeztu beharko da 2018ko martxoaren 31ra arte. zenbatekoa.

2.500 euro. esleipena.

2018ko ekainaren hasieran bekaren onuraduna nor edo nortzuk diren jakitera emango da.

baina niretzat aldatzeko aukera itzela izan da. Areago, nik gehien maite dudan moduan anaiari omenaldi bat egin ahal izan diodalako». Graffitietan Jonen eta Andoniren irudiak margotu zituzten larunbatean Sebas Velascok, Andoni Martinezek eta Josu Marotok. Ormazabal: «Konbinazio perfektua egin genuen festan: egun osoan zuzenean margotu eta eskalada jendartean ezagutzera eman».

Mendia, bizi indarra Jon Maroto iazko uztailean zendu zen endekapenezko gaitz baten ondorioz; sei urtez nozitu zuen. Gaixotasunak bere gorputzari mugak jartzeaz gain, adimenari ere eragin zion eta azken boladetan «beste mundu batean» bizi zela dio Josuk: «Guretzat larunbateko festa bizitza oso baten errekonozimendua izan da».

Xabi Ormazabal Cho Oyu (8.201 m) tontorra zapaldu on-

Ezkerrean, Xabier Ormazabalen irudia, eta eskuinean Jon Marotorena, biak elur artean.

Erdikoan, biak soka beretik lotuta ageri dira. A.M.-S.V.-J.M.

doren behera zetorrela zendu zen 2004ko urrian, 23 urte zituela. 7.500 metro inguruan aurkitu zuten bere gorpua. Jainkosa Turkesa ezizenako Cho Oyu mendia gazte-gaztetatik eduki zuen Ormazabalek begiz jota, eta hark berekin gorde nahi izan zuen nonbait.

«Gazte-gaztetatik kriston mendietara joaten hasi ziren Xabi, Jon anaia, Iñaki Alvarez, Alex Txikon... Ideia bat buruan zutenean inork ez zien burutik kentzen. Haietatik bi joan zaizkigu baina», gogoratu du Josu Marotok. «Asteburua iritsi, eta mendira joaten ziren, hura zen beraien bizitza etxekoa baino gehiago, hura zen beraien biziindarra».

Urretxuko Lizeoko graffitietan behintzat, mendian geratu dira biak betiko.

«Jon abenturazale amorratua zen; kirolaria txiki-txikitatik. Nik baino lau urte gutxiago eduki arren, haurrak ginela lehengusu guztiak eta ni atzean uzten gintuen kirol guztietan, aparta zen zinez. »Futbolean, pilotan eta abarretan aritu zen, eta halako batean, haiek guztiak alde batera utzi eta mendian nahiz eskaladan hasi zen buru-belarri. »Andeetan egin zuen bere lehenengo espedizioa. Huascaran (6.768 m) Peruko gailurra zapaldu zuen Xabier Ormazabalekin batera. Gero Komunismo (7.496 metro) Tayikistango mendira joan ziren, hara Alex Txikonekin batera. Perutik behatzak izoztuta ekarri zituen eta Zaragozako Ospitalean abuztu oso bat pasa genuen bera osatu bitartean. »Ezusteko gehiago ere izan genituen, Tarbes (Frantzia) inguruko mendietara bere bila joan behar izan ginen. Paradoxikoa da hainbeste arrisku hartu ondoren, endekapenezko gaitz baten ondorioz joan izana... »Gaixo egonda ere, hamaika proiektu zituen buruan. Mont Blanc (Frantzia-Italia, 4.810 metro) igo nahi zuen, alderdi politiko bat sortu eta single party bat egin; hura egin zuen! Sarean badago bideo bat non bere lagunek, jada gaixo zegoela, Riglosera (Hueska) eskalatzera eraman zuteneko irudiak ikus daitezkeen. »Bidaiari amorratua ere izan zen. Afrikak liluratu egin zuen.

Beharbada bera ere beltzarana zelako oso... »Ez zen ikasle aparta izan, baina heziketa bereziko irakaslea izan zen ogibidez gaixotasunak utzi zion arte».

10 GOIBERRI

ELKARRIZKETA

Joxe Begiristain Uharan elkarteko kidea

«Baionan borobildutako prozesuan gizartearen eginkizuna giltzarria da» Aimar Maiz Ataun Ia 25 urteko ibilbidea du bakegintzan Joxe Begiristain Aizpuruak (Ataun, 1961). Elkarrin hasi, Lokarrin segi 2006an, eta hura ahitu zenean, «aurreko guztiaren ondarea mantentzeko nolabait», 2015ean Uharan sortu zuten. Beti, elkarbizitza lantzeko ahaleginean eta elkarte horiek «lehenbailehen desagertzeko» nahiarekin, beharrik ez izatearen ametsez.

ETAren armagabetzea lehen lerrotik jarraitu du, Baionako ekitaldia barne. Baina beste lanak ez direla amaitu argitu du.

Mende laurdena bakea ereiten.

Gogoan ditut zenbait garai, oraindik harrotasun pixka batekin kontatzen ditudanak.

2004an 123.000 sinadura biltzeko egin genituen lanak, bi legebiltzarretara eraman eta alderdi politikoak hizketan has zitezen. Edo Ezker Abertzaleak bide politiko eta demokratikoekin soilik bat egingo zuela iragarri, eta 2010eko Bruselako Adierazpena. Eta, nola ez, 2011ko Aieteko Adierazpena, segidan ETAk ekintza armatuaren behin betiko amaiera iragarri zuena. Gerora, adierazpen hura sostengatzeko, Lokarrikook herritarren artean nolako sinadura bilketa egin behar izan genuen ere gogoan dut.

Apirilaren 8an egikaritu zen ETAren armagabetzea. Egun hura zer izan zen zuretzat?

Izugarri hunkitu ninduen. Baionako ekitaldi publikoarekin borobildu zen armagabetzearen prozesua. Oraindik kosta egiten zait gertatua sinesten.

Ondo bukatuko zen ez zenuen uste, agian? Bazenuen kezkarik edo beldurrik gobernuek mugimendu hura lehertuko zutenik?

Noski! Prozesu osoan izan dut, ematen zidaten informazio urriaren neurrian, jakina. Inozoenak ere badaki Espainiako Gobernuak edozer gauza egin zezakeela armagabetze hori zapuzteko. Ni lasaitu, benetan lasaitu, Baionan Paul Riosekin egon ondoren lasaitu nintzen.

Egun hura nola joan zitzaizun?

Goizeko lauretan Beasainen AEKren Korrikan parte hartu, eta hala ere oso goiz ginen Baionan. Han garaiz elkartu ginen Paul Riosekin, eta hark ziurtatu zigun dena ondo joan zela, eta eguna bera ere aurreikusita bezala bideratuko zela.

Ikaragarri lasaitu ninduen horrek. Egun guztian jende askorekin egon ginen, poz handia antzematen zen guztiengan.

Iluntzean, etxera bidean, oraindik dardara sentitzen nuen soinean. Gau hartan ere, berandu erretiratu banintzen ere, kosta

zitzaidan loak hartzea. Baina poztasunezko urduritasuna zen, lorik gabeko 24 ordu haietako egoera.

Zer irabazi dute Euskal Herriak, gizarteak, herritarrek armagabetze prozesuarekin?

Dena! Alde bateko indarkeria zuzenean nozitu dutenengandik hasi eta euskal herritar bakoitzarenganaino, gizarte osoak lasaitu ederra hartu du. Hori esanda, alde guztietako indar-

«Izugarri hunkitu ninduen egun hark.

Baionan borobildu zen armagabetzea.

Sinesten ere...»

«Kezka banuen.

Inozoenak ere badaki Espainiak zapuzteko edozer egin zezakeela» «Orain, beldur naiz herritar xeheok ez ote garen ‘bertan goxo’ eginez apalduko»

keria gaitzetsiz urteak daramatzagunok zilegitasun osoa dugu ETArenak ez diren gainontzeko indarkeriak ere salatzeko eta horien desagertzea ere behin betikoa izan dadin exijitzen jarraitzeko.

Baina?

Orain, ordea, beldur naiz herritar xeheok ez ote garen bertan goxo eginez apaldu, eta guztion elkarbizitzaren gorabehera gatazkatsuetan eragiteari ezikusia eginez, elkar ezin ikusiz jarraituko ote dugun...

Zein ikasgai ezin da ahaztu prozesu honetatik? Batzuek diote beste arazo batzuk konpontzeko balio dezaketen sistemak garatu eta martxan jarri direla, herritarrek gidaritza hartuta.

Nik neuk bizitza osoa daramat era bateko edo besteko gizarte erakundeetan. Horrek ez du esan nahi alderdi politikoen sistemaren kontra nagoenik. Botoa, adibidez, beti ematen dut.

Hori bai, Euskal Herrian asko gustatzen zaigu hurkoa beti nonbait lerrokatzea. Elkarrin genbiltzanean, PNVkoak ginela esaten ziguten kanpotik; Lokarrin, Ezker Abertzalekoak...

Umorez jardun izan ohi gara horretaz.

Bada, zerbait ikasi badut Elkarrin partaide izatea erabaki nuenetik, pertsona desberdi-

GOIBERRI 11

ELKARRIZKETA

nen arteko bizikidetza lantzen izan da. Ni izatez ezkorra banaiz ere, gure aitarekin gogoratzen naiz. Hark esaten zidan ez nenbilela alferrik inoiz soldadutzarik gabe biziko ginela espero banuen; ETA inoiz desagertuko zela sinesten banuen. Euskal Herria herri burujabe eta euskalduna izango zela ere esaten nion... Badugu zertan aritua, elkarlanean.

Zein izan da gakoa armagabetzea ongi burutu zedin?

Elkarriren eta Lokarriren garaietatik, oso argi izan dugu gure gizartea bake eraikuntza prozesu batean jartzeko, gizarteko banakakoek parte hartzeak ezinbestekoa izan behar zuela. Ohiko bake prozesuak estatuen eta talde armatuen arteko negoziazioetan oinarritu izan dira urtetan, baina joera hori aldatuz joan da, munduko beste bake prozesuetan izandako esperientziari esker.

‘Bakea’, norentzat da bake?

Gizartea bere osotasunean, eta zuzenean era bateko nahiz besteko indarkeria nozitu duten pertsonak dira bakearen hartzaileak. Beraz, horren eraikuntzan subjektu aktibo izan beharra dute horiek. Elkarrin eta Lokarrin horretan aritu gara: bakerako baldintzarik inondik antzematen ez zenean, blokeo eta indarkeriazko momentu gogorrenetan ere, gizarteak bultzatu ditu ardurak zituzten eragileak elkarrekin hitz egitera, bakea eraikitzeko agenda eta ibilbideak proposatu dituena, eta beste gune batzuetan garatu ezin ziren eztabaidak ahalbidetu dituena.

Hori irudikatu zen Baionan.

AIMAR MAIZ

Apirilaren 8an Baionan mundu guztiaren aurrean gauzatutako ekitaldia beharrezkoa zen, eta oso-oso garrantzitsua izan da.

Oraingoan ere gizartearen eginkizuna izan da giltzarri. Prozesuaren alde ez daudenak ere badira, noski. Horregatik, pauso guztiak oso ondo bideratu eta babestu behar dira. Zuhurtzia ezinbestekoa da.

12 GOIBERRI

ERREPORTAJEA

Segurako plazan segurarrek osatutako galdera ikurraren mosaikoa. JULEN LEGORBURU

Munduari begira Urtebete pasa da Gure Esku Dagok Goierrin erabakitzeko eskubideari buruzko galdeketa egin zuela; aurten beste 100 herritan egingo dute. Bihar, Bilbon, mundura begirako ekitaldia egingo dute, ‘Erabakitzeko Prest!’ goiburupean.

Loinaz Agirre 2016ko ekainaren 5a egun seinalatua izan zen Goierrin: Gure Esku Dagok antolatuta, Goierriko 23 herrietan, Nahi al duzu euskal estatu burujabe bateko herritarra izan? galderari bai, ez edo zuri erantzuteko aukera izan zuten herritarrek. Botoa emateko aukera zuten 58.066 goierritarretatik, 15.724ek eman zuten iritzia.

Erronka handia izan zen GED-rentzat galdeketa hura

antolatzea, «zailtasunez betetako bidea» zela ikusten baitzuten. Angel Oiarbide GEDko kideak gogoratzen duenez, «galdeketa bat antolatzeko prozesu batek bertigoa ematen zuen 2015ean». Baina «ikusten genuen Euskal Herri mailan erabakiaren aroa irekitzen baldin bazen, goierritarrok bagenuela ardura bat. Ikusten genuen horrelako prozesu bat martxan jarri behar bazen, Goierrin izan behar zuela. Eta

ezin baldin bazen, baldintzak sortu egin behar zirelako hori egikaritzeko». Eta goierritarrak gai izan ziren urtebetean «erabakitzeko eskubidearen gaiaren inguruan eztabaida sortzeko, adosteko eta baldintzak sortzeko». Sentsibilitate eta adin desberdinetako herritarren arteko elkarbizitza ariketa izan zen galdeketaren prozesua. Oiarbideren esanetan, «horrelako prozesuak eman diren herrietan, gai hau topagune

bihurtu da. Eztabaida sanoago bat ematen da horrelako prozesu baten ondoren. Gatazkatik erronka izatera pasatu gara erabakitze eskubidearen gaia».

Olatua handitzen Goierritarrek erabakitzearen aroan egindako «ekarpen handiaren» emaitza da, 2017an Euskal Herriko ia 100 herritan egin diren eta egingo diren herri galdeketak. Iaz Goierrin sortutako olatuak, goierritarrek egin-

GOIBERRI 13

ERREPORTAJEA

dako lanak eta hartutako konpromisoak, olatuak sortzen jarraitzen du: «Goierritarrok argi daukagu iaz gure eskualdean egin genuena, Euskal Herri osoan egitea posible dela. Herriz herri, milaka eta milaka borondate pilatu ditugu erabakitzeko eskubidea erabiltzearen alde, erabakitzeko prest gaudela argi utziz».

Herritarron Ituna Erabakitzeko Prest! goiburupean borondate pilaketa hori irudikatu nahi dute bihar Bilboko mobilizazio nazionalean. «Estatus politikoari buruz erabakitzeko nahia erakutsiko» dute milaka euskal herritarrek. Bihar ere, goierritarren «bultzada eta ekarpena» ere ezinbestekoa da Oiarbideren esanetan: «Orain arte egindako lana, lortutako adostasunak eta sortutako borondatea oinarri, aurrera egiteko abiapuntua» izango baita biharko ekitaldia. Izan ere, galde ikur erraldoia egitearekin batera, Herritarron Ituna ere aurkeztuko dute, erabakitzeko eskubidearen inguruan herritik adostasunak sortzeko eta bilatzeko tresna: «Itun demokratiko horrek jasoko ditu Euskal Herrian erabakitzeko eskubidearen inguruan gaur arte lortutako adostasunak eta erabakiaren oinarriak». Urtebetean «Hego Euskal Herriko txoko eta eragile guztietara iristea eta adostasunak lortzea» dute helburu.

Angel Oiarbide Gure Esku Dago

«Aukera paregabea daukagu bihar munduari gure mezua zabaltzeko» L. Agirre GEDk, bihar, 17:30ean, Bilbon, Euskadi plazatik Eliptika plazara bitartean «inoizko galdera ikurrik handiena» osatuko du. «Herriz herri eta eskuz esku, euskal herritarrok gaur arte erabakitzeko eskubidearen inguruan lortu ditugun adostasunak eta borondateak plazaratzeko unea iritsi da», dio GEDren deialdiak.

bon aldarrikatu nahi dugu Europako zati honetan ere badagoela herri bat, bere etorkizuna erabaki nahi duena. Aukera paregabea daukagu bihar munduari guri mezua zabaltzeko.

Koral koloreko kamiseta eramateko deia egin duzue.

Espaziotik lurrera begiratu eta ikusten den animalia bakarra korala da. Horregatik atera ge-

Zer izango da biharko Bilbo ekitaldia?

Aurtengo ekintza hau oso ekintza esanguratsua izango da. Galdera ikurraren mosaikoa egingo dugu Bilbo erdian.

2014an ikusi genuen Donostian 10.000 lagunekin zer egiteko gai izan ginen. Europa mailako komunikabide askok eta askok, Eskoziako eta Kataluniako erreferendumaren testuingurua azaltzeko, Donostiako mosaikoa erabili zuten. Donostiako mosaikoa aurrekari hartuta, munduari mezu bat emateko moduko mobilizazioa egingo dugu. Bil-

nuen koral koloreko kamiseta.

Guk bihar egin nahi dugun ekintza hori, espaziotik ere ikusteko moduko aldarrikapena izango da. Puxika gorriak ere erabiliko ditugu. Konpromiso txartelak eta puxikak herrietan salgai daude, 2 euroan. Beste ezaugarri bat ere badu biharko ekintzak: grabatuko den modua, inoiz inongo hiriburutan grabatu ez den sistema da.

Ez da kasualitatea mobilizazio horretarako biharko data aukeratzea.

Ez. Igandean Katalunian erreferendumaren data eta galdera aurkeztuko dute. Bihar, beraz, aukera paregabea da elkartasun keinu hori egiteko; azkenean, Katalunian jokatzen ari dena guri ere badagokigulako.

Eta Bilbon egitea ere ez.

«Euskal herritar gehien bizi diren eremuetara iritsi behar dute galdeketa prozesuek»

Euskal herritar gehien bizi diren eremuetara iritsi behar dute galdeketa prozesuek. Horrek suposatzen du hiriburuetara iritsi behar garela. Bilboko ekitaldia ere bultzada bat gehiago izango da.

14 GOIBERRI

GARAI BATEAN

A. VierbĂźcher Idiazabal Trinitate egunez ospatzen da urtero San Adriango erromeria.

Garai batean idiazabaldarrek Partzoneriako lurretara ganadua eramateko Seguratik eta Zegamatik igaro behar izaten zuten, eta usadio hori irudikatzen dute orain urtero. Datorren astebukaera honetan, hilaren 11n, igandea, egingo dute Idiazabaldik San Adriango pasabiderako erromesaldia. Garai batean, oinez egiteko ohitura zegoen.

San Adrianen meza ospatu eta mokadutxoa jan ondoren, Zegamara jaitsiko dira, eta herriko sarreran dagoen Gurutze Santuko ermitan Zegamako alkateak Idiazabalgoari agintemakila eskainiko dio. Gurutze Santutik herriguneraino bi alkateek, herritarrak atzean dituztela, Zegama zeharkatuko dute. Ondoren, idiazabaldarrak Segurara joango dira eta han makil trukaketa egingo dute berriz Segurako alkatearekin.

Ondoren, Idiazabalera itzuliko dira bazkari herrikoia egiteko.

Irudian, 1991. urtean egindako erromesaldiaren argazki bat.

GURE GIPUZKOA

Usadio zaharrak berri

GOIBERRI 15

PUBLIZITATEA