Goiberri 246. zenbakia

Goierritarraren eta Otamotzen astekaria

246. zenbakia. 2017ko uztailaren 21a

Bluesa eta rap-a, euskaraz Jon eta Igor Barreros anaiek euskara dute kanturako hizkuntza tradizioz ohikoa ez den bi musika estilotan 10-11

GOI B ERRI Asier Muñagorri 3 Iritzia 4-5 Adirane Peñagarikano 6 Pirinioetako 3.000ko denak igota 8-9 Jesus Mari Lariz 12-13 Olanaren aukerak 14-15 Ezkio eta Itsaso kantuan 16-17 Askatasunaren Martxa 18-19 Jon eta Igor Barreros anaiak. Lehena Starblues taldeko abeslaria da, bigarrena Zesura rap taldekoa. ARIANE VIERBÜCHER

02 GOIBERRI

PUBLIZITATEA

GOIBERRI 03

KATE MOTZEAn

Asier Muñagorri Arkitektoa

«Ordiziarra naizen arren, aramartzat ere badut nire burua» Josune Zarandona Arama Asier Muñagorri (Ordizia, 1984) maitasunagatik joan zen Aramara bizitzera: «Emaztea aramarra dut, ama ere bai, gure baserria ere Araman dago. Ordiziarra naizen arren, aramartzat ere badut nire burua», dio.

Arkitektura ikasketak egin zituen Donostian eta Zehark Studio sortu zuen beste bi lagunekin batera 2011n, Donostian.

Ekintzaile izatea ez dela erraza dio, baina «norberarentzat lan egitea bezalakorik» ez dagoela uste du. Bertsozalea ere bada afizioz, «baina nahiago dut besteen bertsoekin gozatu».

Liburu bat.

Oteizaren Quosque Tandem eta Xalbadorren Odolaren mintzoa.

Musika talde bat.

Kuraia.

Abesti bat.

Gure bazterrak, Laboarena.

Janari bat.

Antxoak, eta amonaren tripakiak.

Edari bat.

Ardoa eta garagardoa.

Oporretarako leku bat.

Autokarabanarekin, edozein.

Goierriko txoko bat.

San Juan Iturri.

Amets bat.

Zein zaletasun dituzu?

Euskal Herri euskalduna.

Musika, bertsolaritza, egunkaria irakurtzea...

Zerk sortzen dizu irribarrea?

Albiste on batek.

Gorroto duzuna.

«Alkate banintz, herritarrengandik gertu egoten saiatuko nintzateke»

JOSUNE ZARANDONA

Diruz laguntzen duten erakundeak: Udalak: Altzaga, Arama, Ataun, Beasain, Itsasondo, Olaberria, Urretxu, Zerain, Segura eta Zumarraga

Argitaratzailea: Goierriko Hedabideak SL Zuzendaria: Iñaki Gurrutxaga Kudeatzailea: Josu Iñigo Koordinatzailea: Tere Madinabeitia

Diseinua eta banaketa:

GOI B ERRI

Bidera zerbitzuak. Berria Taldea Lege gordailua: SS-1638/2011

Faltsukeria eta hipokresia.

Aramako alkate bazina?

Herritarrengandik gertu egoten eta udalaren kudeaketa on bat egiten saiatuko nintzateke.

Araman biziko ez bazina.

Edozein herri euskaldunean.

Egoitzak: Beasain:

Webgunea:

Oriamendi, 32. 20200.

Posta elektronikoa:

goiberri.eus

Urretxu:

goiberri@hitza.eus

Iparragirre, 11 (Kaletxiki). 20700.

Publizitatea:

Telefonoak: Beasain: 943-16 00 56 Urretxu: 943-72 34 08

Bezero arreta / harpidetzak:

607 530 424 – jizagirre@hitza.eus 902-82 02 01 – harpidetza@hitza.eus

04 GOIBERRI

IRITZIA

Garbiñe Etxaniz

Elikadura integratiboan aholkularia

Osatzeko, osotu

N

ik neuk ere hala uste dut, gaixotasuna ez dela osasunaren aurkakoa, egoera desegoki batean gorputzak ematen duen erantzun egokia baizik. Gorputzak hitz egiten digu, kexatu egiten da; egoera desegoki batean, gorputzaren ohiko funtzioak aldatu egiten dira egoera horretan sor daitezkeen kalteak nolabait orekatzeko: gorputzeko tenperatura igotzen da, jateko gogorik ez da izaten energia guztia sendatzera bideratzen delako, edo sustantzia toxikoak hartu eta gero, sarri, botaka egiten dugu edo beherakoa izaten dugu, sustantzia horiek gorputzetik kanporatzeko. Eta gainera, askotan, mina agertzen da, zerbait ez doala ondo ohartarazteko edo kontzientzia eramateko ahaztuak ditugun lekuetara. Batzuetan, gorputzaren erantzuna beretsua izaten da desoreka edo krisi psikologiko bat dugunean.

Egoera jasangaitza denean gaixoarentzat eta mina oso handia denean, botikak hartu beharko ditugu; zalantzarik gabe traumatologoaren laguntza beharko dugu istripu bat izanez gero, edo dentistaren-

gana joan beharko dugu hortzetan arazoren bat badugu, edo zirujia egin beharko digute urdaila zulatua badugu…. Baina analgesiko bati eskerrak mina desagertzen bada ere, jakin beharko genuke arazoa ez dela konpondu. Gainera, gerta daiteke desoreka horrek berak beste organo bati eragitea, eta diagnostiko oker bat eginez, beste gaixotasun bat dela ustea, aurreko prozesuarekin zerikusirik izango ez balu bezala.

Horregatik, nik ere uste dut askotan sendatzea deitzen diogula sintomak ezabatzeari, desoreka organo edo sistema batetik beste batera desbideratzeari. Sintomak baretzea edo desagerraraztea ez da sendatzea.

Sendatzeko bizi-ohiturak aldatu beharko ditugu. Bizitza modu jakin batean bizi badut (fisikoki, emozionalki, psikologikoki…) eta gaixo banago, modu horretan bizitzen jarraitzen dudan bitartean gaixo egoten jarraituko dut. Askotan gaixotasun fisikoak estali egiten du benetan gaixo dagoena: gure bizimodua.

Gaixotasunaren sintomak, askotan eraman zailak izanik, naturaren bultzada dira osasun-bide berri bat edo bizimo-

«Benetako Osasunaren Zientziaren helburua da birsortze eta sendatze prozesuak oztopatzen dituzten faktoreak identifikatu eta ezabatzea»

du osasungarriago bat aurki dezagun. Ezer ez da ausazkoa, eta zoria edo zortea deitzen diogu gure ulermenetik kanpo geratzen den naturaren legeari.

Benetako Osasunaren Zientziaren helburua da birsortze eta sendatze prozesuak oztopatzen dituzten faktoreak identifikatu eta ezabatzea, eta, era berean, sendatzen eta osasun ona izaten laguntzen duten faktoreak ezagutzera ematea eta aholkatzea.

Osasunari eragiten dioten faktoreen sailkapen bat hau izan daiteke: elikadura, higiene fisikoa, naturarekin harremana, mugimendua eta atsedena, mentea eta emozioak, ingurumena eta giza harremanak. Faktore horien aplikazioarekin abian jartzen da naturaren sendatzeko indarra: vis medicatrix naturae. Natura da sendatzen gaituen printzipioa.

Karmelo Bizkarra medikuari askotan entzun izan diot: «Osatu eta osotu hitzak antzekoak dira, eta osatzea da sendatzea. Baina niretzat, osatzeko, osotu egin behar gara; zerbait falta zaigu gure bizitzan, eta hori landu egin behar da; buru aldetik, sentimendu aldetik edo dena delakoaren aldetik».

GOIBERRI 05

IRITZIA

Asteko irudia

Josu Maroto

Jesus Mari Lariz Jesus Mari Larizek hiru hamarkada daramatza Ordiziako Udaleko festa eta aparteko azoketako teknikari lanetan. Aurtengo Santa Ana jaiak izango ditu horretan azkenak, urtarrilean hartuko baitu erretiroa.

Udako festetan murgiltzen hasita gaude dagoeneko. Festetan, ordea, gaueko mamuak agertzen dira: alkohola, drogak, eta orain arte ixilpean, eta gehienbat emakumezkoon mamutzat hartu izan direnak, sexu erasoak. Bada garaia, ordea, egunez zein gauez aske bizi nahi dugula aldarrikatzeko. Eta edonolako sexu erasoak dira arbuiagarriak: ez ukiturik, ez muxurik, ez hitzik, ezta laztanik ere geuk nahi ez badugu. Ezetza, ezetza da, eta kitto.

Nik uste dut batetik Nagore Laffageren heriotzak eta bestetik iaz sanferminetan izandako taldeko bortxaketa hark gizartean orohar zerbait mugiarazi zuela eta emakumeon kontrako indarkeriari «aski da» esateko garaia zela jabetu zela bat baino gehiago. Iruñean izan ziren bi eraso horiek, eta aurten sekulako ahaleginak egin dira eraso sexistak ekiditeko. Zoritxarrez, ordea, gertatu egin dira.

Iruñeko ereduak erakutsi du zero tolerantzia izan behar dela horrelako jarrerekin, baina bistakoa da oraindik ere lan gehiago egin be-

har dela heziketan, haur, gazte zein helduetan.

Herri txikietan ere Iruñeko eredua aplika litekeela deritzot; ea zero tolerantzia jarrera hori zabaldu eta eraso sexista bakar bat ere ematen ez den. Ez da onargarria, ez dugu zertan beldurrez bizi.

Orain arte zabalduta zegoen ixilik gordetzeko kultura hori deusezteko garaia da. Ozen esan dezagun «Ez» esan nahi dugunean.

Eneritz Gorrotxategi

bat eta

Bat egiten dut, zure gogoeta, salaketa eta aldarrikapenekin.

Sexu eraso bat bakarra ere ez da onargarria eta ezezkoa beti da ezezko; bat bakarra ere gehiegi da. Azken urteotan, diozun gisara, badirudi kontzientzia soziala handitu dela eta gaia, sarri asko eta luzetxo nahiko ixilpean egon dena, lehen planora ekarri da festa giroari lotuta ere. Baina hau ez da festa handietako arazoa bakarrik, ezta gizartearen zati batena bakarrik, gizarteko gizon-emakume guztion, eta herri eta auzo guztion arazoa da.

Eta arazoari nola aurre egin? Hezkuntzaren gaia behin eta berriro aipatzen da, eta sentsibilizazioarena eta salaketarena eta neurriak hartzearena... Eta horiek guztiak beharrezko dira eta oraindik asko sakondu behar da horietan. Baina iruditzen zait, ez dela nahikoa, zerbait falta dela. Eta zaila da hain gai potolo, zabal eta konplexua lerro gutxitan lantzea eta are zailago irtenbideak aurkitzea.

Baina salaketarik irmoena aurretik jarriz, zilegi bekit eztabaidara kontrapuntu pare bat modu sintetikoan ekartzea.

Gizakiok animaliak gara eta animalien egoera naturalean bortxa berezko zerbait da. Bortxa hori (edozein motatakoa) gainditzeko etengabeko lana da gizakiak kulturalki egiten duena, eta aldi

bat Ion Muñoa

berean, gizakia gizaki egiten duena. Baina agian, onartu behar dugu, gizakiaren animaliatasun horretan, batere bortxarik edo indarkeriarik gabeko jendartea ez dela posible. Eta onarpen horretatik hasita, kasu bat bera ere egon ez dadin ahal den guztia denon artean egin, egunen batean onarpen horretan erratuta geundela esan ahal izateko. Eta bestetik, irudipena dut sexu erasoen arazoaren errealitateari erabat lupa arrazionaletik begiratzen zaiola, hain justu ere, sexua bera eta pultsio sexualak gauzarik irrazionalenak direnean. Esango nuke, arazoari begiratzerakoan irrazionaltasun horretan ere erreparatu beharko genukeela.

06 GOIBERRI

GAZTEAK

«Dantzaren bitartez nork bere burua gainditu dezakeela ikasi dut» Adirane Peñagarikano (Zumarraga, 1998) Irrintzi taldeko dantzaria aurten ezpata-dantzan kapitaina izan da.

Miriam Luki Zumarraga Irrintzi dantza taldean zazpi bat urterekin hasi zen, eta ordutik dantzaren harra barruan sentitu du. Azken urtea «emozioz beteta» egon dela dio. Aurtengo Zumarragako Santa Isabel jaietan, ezpata-dantzarien kapitaina izan da eta Zumarragako dantza solteko lehiaketan parte hartu du.

Zer da zuretzat dantza?

Hasi nintzenean zer zen ez nekien, baina urtetik urtera asko ikasi dut eta aberasten joan naiz. Azkeneko urte hauetan dantzak esanahia handia hartu du niretzat.

Ni oso urduria naiz eta dantzaren bitartez eszenatokian egoten ikasi dut, nork bere burua gainditu dezakeela ere bai, areago taldekideen babesean.

Kapitain izan zara...

MIRIAM LUKI

Babeslea

Irrintzin urte osoan lanean aritu denari ematen zaio aukera. Nik nire burua gai ikusten nuela eta kapitain izateko gogoz nengoela esan nuen, eta baiezkoa

eman zidaten; aurreko urtean sokan atera nintzen.

Urduria zarela esan duzu. Egun hartan nola ibili ziren zure kirioak?

Urduritasuna egun batzuk lehenago sentitzen hasi nintzen.

Gero, baselizara sartzeko unean poza, ilusioa, zirrara eta dantza egiteko gogoa sentitu nituen. Une batez urduritasunak gaindituko ninduenaren beldur izan nintzen, baina ez, gozatu nuen.

Abuztuaren 15ean ere egingo duzue ezpata-dantza.

Bai, eta ordura arte entseguek ez dute etenik izango.

Eta ikasturte berriarekin zer etorriko da?

Haur hezkuntza ikasten ari naiz Ordizian eta praktikak egingo ditut. Irrintzin ere, 5-6 urteko haurrei dantza egiten erakusten hasiko naiz. Dantza beste espresio modu bat dela transmititu nahiko nieke. Niri dantza egitea gero eta gehiago gustatzen zait.

GOIBERRI 07

MOTZEAN

Elkartasun bete paellak Legazpiko San Inazio auzoko kuadrilla bat orain dozena bat urte hasi zen paellak egiten jaietarako. Orduz geroztik eta gaur arte ateratako dirua Goierri garaian Sahararen alde lanean ari den Hare Haizea elkarteari eman diote.

Miriam Luki Legazpi Lakiolan hasi zen dena. Zingi Zango Legazpiko euskaltzale elkarteak erromeria bat egiten zuen bertan eta San Inazio auzoko kuadrilla bateko 40 bat kidek bazkari bat egiten zuten urtero Lakiolan ere. Zingi Zangokoek erromeriako bazkaria prestatuko ote zuten galdetu zieten eta Saniko kuadrillak baiezkoa eman zien. Orduan, orain 12 bat urte, hasi zen dena.

Patxi Otaegi Saniko Kuadrillako kideak kontatu duenez, «hasieratik erabaki genuen dirua Hare Haizearako izango

«Dirua Saharara bidalketak egiteko, eta datozen haurrei laguntzeko erabiltzen dugu» Patxi Otaegi

Saniko Kuadrilla

Maiatzeko Legazpiko Santikutz jaietan Saniko kuadrillako kideak paella banatzen. GOIBERRI

zela. Material bidalketak egiteko, haurrak datozenean laguntzeko edo zeuden beharretarako».

San Inazioko kuadrillako kideek 60 bat urte dituzte eta guztiak jaio dira Legazpiko auzo horretan. «Umeak ginenetik gara lagunak», dio Otaegik. Dagoeneko badakite 400 lagunentzat paella bat egiteko 40 kilo arroz behar direla. Zergatik paella? «Guk gure bazkarirako paella egiten genuen eta jateko erraza denez paellarekin jarraitu genuen. Gainera paella egiteko lapikoa agertu zen eta ho-

rrek ere lagundu zuen». 400 lagun baino gehiagorentzat paella egitea eskatzen dietenean Ezkiora joaten dira: «Han paella egiteko beste lapiko handi bat dagoela jakin genuen eta utzi egiten digute».

Uztail amaieran San Inazio auzoko jaiak dira Legazpin eta han ez dago huts egiterik. Legazpiko jaietan prestatzen dute familien bazkaria, Hegialdeko jaietan ere bai. Azken aldian Goierriko beste herri batzuetara zabaldu, eta Gabirian nahiz Zumarragan paella solidarioak egin dituzte.

08 GOIBERRI

ERREPORTAJEA

Jose Luis Alustiza Saint Saud-eko (Frantzia) tontorrean, atzean Clarabide gailurrak eta izen bereko ibona dituela. JOSE LUIS ALUSTIZA

Burua, bihotza, hankak Jose Luis Alustiza idiazabaldarrak, katalogatuta dauden Piriniotako 3.000ko tontor guztiak igo ditu.

A. Vierbücher Idiazabal Euskal Herria «txiki xamar» gelditu zitzaion Jose Luis Alustizari (Idiazabal, 1950) eta «mugak zabaldu nahian Piriniotara jo» zuen. Arrazoi nagusia hori bada ere, Alustizak berak kontatu bezala, une aproposa» ere bazen. Familia hazita zuen eta mendian bazuen esperientzia nahikoa, erronka berriei aurre egiteko.

46 urterekin igo zuen Pirinioetako 3.000 metroko tontor bat lehenengo aldiz, eta bildumazale baten antzera, guztiak igo ditu, 213ra iritsi arte.

Lehenengo momentutik Pirinioekin «maiteminduta» gelditu zen Alustiza. «Zoragarria iruditu» zitzaion paraje hura eta «konturatzerako, katalogatuta

dauden 3.000ko tontor guztiak igota» zituen. «Paraje berriak ezagutzeko helburu hutsarekin hasi» bazen ere, mendi horietako ugari igota zituela honako galdera egin zion Alustizak bere buruari: «Zergatik ez guztiak igo?». Hala, pixkana-pixkana, baina erronkari eutsiz, 60 urte zituela, igo zuen gelditzen zitzaion azken tontorra.

Hasierako helburuak helburu, «buruaren eta gorputzaren mugak ezagutzeko balio» izan dio erronka horrek Alustizari.

«Norberaren eta mendiaren arteko lehia bailitzan» deskribatzen du tontor bakoitzera igoera. «Gorputza bizirik, bihotzean taupadak sentitu eta sarri, baita malkoak atera ere». Hori da, hain zuzen, idiazabaldarrari

GOIBERRI 09

ERREPORTAJEA

mendiak sentiarazten diona.

«Ahaleginak ahalegin, mendiak berak nahi badu utziko dizu igotzen», argi du hori Alustizak.

Dena den, mendira joan aurretik, prestaketa lan garrantzitsua egin ohi zuen. «Zailtasunaren arabera» prestatzen zituen igoerak, «3000ko guztiak ez baitira berdinak». Batzuk, beste gabe, oinez igotzeko modukoak dira; beste batzuetan, eskalatzen ere jakin behar da; izotzaren gainean ibiltzen jakitea eskatzen duten batzuk ere badira. «Planifikazio garbi eta zehatza egitea komenigarria da». Toki bakoitzean zerekin topo egingo zuen aztertuta, beharrezko gauzak aurreikus daitezkeela dio, eta kontu horrekin oso zorrotza da.

Hiru oinarri sendo Mendizaletasuna asko aldatu dela uste du, «gaur egungo mendi lasterketa eta maratoien ondorioz». Bere eta bere ingurukoen, «mendia eta mendizaletasuna ulertzeko modua bukatzen» ari dela uste du Alustizak. Eboluzio bat eman da; mendiaz eta parajeez gozatzeko oinez ibili izan da beti.

Mendian korrika egitea da berriz, orain moda-modan dagoena. Horrelako probekin ez dago «ez ados, ez kontra». Harriduraz egiten die so, kilometro bertikala, Zegama-Aizkorri edota Ehunmilak bezalako probei.

Ohitura onei eta mendian ibiltzeko gomendioei jarraituz, sekula ez da mendira bakarrik joaten, «erokeria» litzateke.

«Mendiari errespetua eduki behar zaio». Gutxienez, ondoan, bi-hiru pertsona behar direla dio, eta horregatik oso gertuko hainbat pertsona izan ditu proiektu horretan bidelagun.

Idiazabaldarrak dio horrelako proiektu batean sartzeko, «hiru oinarri oso kontutan» izan behar direla : «Burua, bihotza eta hankak». Burua, «igo beharreko mendia nolakoa den jakiteko». Bihotza, «lagunekin

zaudela, ilusioz aritzeko» eta azkenik, hankak, «nekatu gabe eta seguru ibiltzeko».

Guztietan berezienak Hainbeste tontorren artean berezienak aukeratzea zaila badirudi ere, guztien artean zeintzuk aukeratu oso garbi du Alustizak. Garmo Negrok 3.051 metroko garaiera du. Espainiako Aragoi autonomia erkidegoko Huesca probintzian dago.

Hori izan zen igo zuen Piriniotako lehenengo tontorra. Zailtasun handirik ez duen mendia da, gora-behera handi xamarra duen arren. Oinez igotzeko modukoa, eskuak erabili gabe egin daitekeen horietakoa.

Igotzen azkena berriz, Tuc de Mulleres (3.010 metro) izan zen. Kataluniako Alta Ribagortza, Arango harana eta Espainiako Aragoi autonomia erkidegoko Ribagortza eskualdeen

«Tristura sentitu nuen 3.000ko azkena igotzean, etapa baten amaiera zelako» «Mendizaletasuna asko aldatu da mendi lasterketa eta maratoien ondorioz» Jose Luis Alustiza Mendizalea

artean dago. Ohartuta zegoen, igotzeko gelditzen zitzaion 3.000ko azkena zela. Sentipen kontrajarriak sortzen zizkion horrek Alustizari; etapa garrantzitsu horren amaierara heltzeak, «tristura» sortzen zion eta hori izan zen hain zuzen, azken tontorrera iristean izan zuen lehenengo sentipena.

Tontor berezienagatik galdetzean, «Troumouse» erantzuten du mendizaleak. 3.089 metroko garaiera du. Espainiako Aragoi autonomia erkidegoko Huesca probintzia eta Frantziako Pirinio Garaiak departamenduaren artean dago. «Forma berezia eta paraje berdeberdea duen mendia» dela dio Alustizak, eta horregatik da beretzako «kuttunenetakoa».

Pallars ere nabarmentzeko tokia da idiazabaldarrarentzat.

«Eremu oso basatia» da, eta horrek «zoratzen» du Alustiza.

Dena den, Euskal Herriko mendi eta tontorrak ezin ditu ahaztu Alustizak. Aiako harria du «kuttunena, daukan ikuspegi zabalagatik» eta aldi gehiagotan igo duen mendia «Aizkorri» da. Gabon Zahar egunean igotzeko ohitura du eta gaur egun ere, ohitura hori mantentzen du.

Izandako toki guztiak buruan gordeta baditu ere, kamera bidelagun izan du beti. Horrek ordea, ezustekoren bat ere eman dio; kamera analogikoa zuenean, txirrika zeramaten horietakoetan, 12, 24 eta 36 argazki atera zitezkeen. Argazkiak atera eta atera, «36, 37, 38, 39» eta harrituta, kamerak txirrita jarrita zuen begiratu, eta «hutsik».

«Edonori gerta dakioken zerbait!» Dena den, «buruan ondo gordeta» ditu ikusitako toki guztiak.

Pasadizoak, ugari Hainbeste eta hainbeste bidaia eta ibilbide eginda, pasadizoak ere ugari ditu kontatzeko, batzuk besteak baino deigarriagoak: Portillon-en zeudela, taldeko lagun batek istripua izan

zuen. Bide «normal» batean izan zela dio Alustizak, lagunak «orkatila okertu, erori eta tibia eta peronea apurtu zituen».

Horren aurrean, taldeko bat, zaurituarekin gelditu eta gainontzekoak laguntza eske joan ziren, tartean Alustiza bera. Ordubeteko bidea zuten aterperaino eta «presaka eta korrika»joan ziren gertatutakoaren abisua emateko. Erreskate taldea segituan jarri zen martxan, baina «lainoa sartu eta helikopteroak ezin izan zuen igo».

Horrenbestez, oinez igo behar izan zutela gogoratu du.

Gaua aterpean pasa behar izan zuten, «berandu» baitzen.

Zaurituak eta medikuak, gaua logela berean pasa zuten , eta aldika, «morfina jartzen» zion, «min handiarekin» baitzegoen.

Halako batean, beste behin ere zaurituari morfina jartzera altxatu zen batean, «medikuari bizkarrean ziztada batek jo eta altxatu ezinik gelditu zen». Azkenean helikopteroan, «bat beharrean, bi» jaitsi behar izan zituzten.

Beste batean, Maldito mendian gora ari zela, mendi puntara iritsi eta «oinetakoen zola oso-osorik askatu» zitzaion.

Segituan jarri zion ordea konponbidea Alustizak; «Eskalatzen aritu» zirenez, «erabilitako sokarekin» ahal izan zuen moduan, «zola eta oinetakoa lotu» zituen. Urteak pasata, oroitzean, barre egiten du Alustizak, une hura, «larri pasa» bazuen ere.

Mendiaren ordaina Urte hauetan guztietan «ikaragarri disfrutatu» badu ere, mendian egindakoak «ordaina pasa» diola ere esaten du. Adinean gora dihoala gehitzen du, 67 urte ditu, eta adin batetik gora, «beste koska bat beherago» sentitzen du bere burua Alustizak. Dena den, barru-barruan poza sentitzen du «bizitzan jarritako erronka bete» duelako, eta horrek «harro» sentiarazten du.

10 GOIBERRI

ASTEKO GAIA

Jon eta Igor Barreros anaia musikariak, Oiangu parkean egindako elkarrizketan. A. VIERBÜCHER

Bi anaia, bi estilo Zesura eta StarBlues taldeetako abeslariak dira Igor eta Jon Barreros anaiak.

Aurrenekoak rap musika egiten du –diskoa kaleratu berri du–, bigarrenak bluesa. Estilo horietan ohikoena izan ez arren, biek euskaraz kantatzen dute.

A. Vierbücher Ordizia Euskara, ohiko musika estiloetatik harago eraman dute Igor eta Jon Barreros anaiek. Zesura taldeko abeslaria da Igor, StarBluesekoa Jon. Rap-a da lehenengoren musika estiloa eta bluesa da bigarrenarena. Urte batzuk badira bi taldeak Goierrin sortu zirela, eta pixkana beren tokia hartzen ari dira.

Mugak apurtzeko helburuarekin, euskaraz aritzen dira bi taldeak. Jarraitzaile asko dituzten estiloak dira biak, baina euskaraz abesten duten taldeen artean aukera gutxi dago.

StarBlueseko abeslariak esandakoaren arabera, «etxean gaude eta euskara da gure hizkuntza, zergatik ez horrekin aurrera egin?». Eta entzuleek oso

ondo hartu dituzte, «ate berri bat ireki» baitiete.

Rap musika motak, eta hortik sortzen diren beste hainbat musika estilok, indar handia hartu dute azken bost urteotan Euskal Herrian, eta gutxi badira ere, euskaraz aritzen diren beste talde batzuk ere badaude, baita Goierrin bertan ere. Dena den, ama hizkuntzan aritzea da

Zesurakoek egindako aukeraketa.

Bidea zabaltzen Bien artean StarBlues da eskarmentu gehien duena, 2010ean ekin baitzion bere bideari. Lehenengo urteetan sortutako hainbat kanturekin, taldearen lehenengo diskoa aurkeztu zuten joan den urtean,

GOIBERRI 11

ASTEKO GAIA

Ordiziarrock jaialdiaren barruan. Lehen urtea igarota, balorazio «oso positiboa» egiten du abeslariak, Gu geu izeneko diskoak «han eta hemen ate ugari zabaldu» dizkielako.

Ekainaren bukaeran, Tolosako Blues jaialdian jotzeko aukera izan zuten. Pauso handiago bat emanez, pasa den astebukaeran, Hondarribiko Blues jaialdian izan ziren, bluesaren handiekin eskenatokia elkarbanatuz. «Sorpresa itzela» hartu zuten jaialdian jotzeko deia jaso zutenean. Jaialdiaren antolatzaileei diskoa bidali bazioten ere, ez zuten baiezkorik jasotzeko esperantza gehiegirik, baina lana gustuz eta gogoz egiten denean, emaitzak ere onak izan ohi dira eta horrela gertatu zaio StarBlues taldeari ere. Hondarribian bizitakoa «ikaragarria» izan da, «deskribatzen oso zaila».

Kamioi mugikor batean hasi ziren jotzen, eta bluesaren handiekin ere jo dute jada. Denboraldia Agurainen (Araba) amaituko dute, hilaren 28an emango duten kontzertuarekin.

Oporren ondoren, Lazkaoko Maizpiden ere joko dute.

Zesura, bi urteko bidea Zesura, berriz, orain dela bi urte sortu zuten. Taldekideek txikitatik ezagutzen dute elkar, kuadrilla berekoak dira. «Ongi pasatzea zen helburu nagusia».

Lehenengo abestia egin zutenean, eta entzuleen artean izandako harrera ona ikusita, aurrera jarraitzea erabaki zuten. Eta pixkana-pixkana, «gehiegi espero gabe», bi urte igaro dira, kontzertu ugarirekin eta abestiak sortuz.

Sukaldetik atera berri dute Zesurakoek diskoa, Gure garaia izenburupean. Orain dela 15 bat egun masterra eta kopiak egitera eraman, eta dagoeneko jendaurrean aurkezteko prest dago. Igor Barrerosek dioenez, «bi urte igaro eta gero, su bajuan egindako diskoa da». Hasiera-hasieratik lan guztia «ondo» egiten saiatu dira, eta emaitza ikusita, «pozik» daude taldekideak. Lehenengo diskoak «soinu potentea» dakarrela dio, rap-a beste musika estilo batzuekin nahastu baitute. Bederatzi kantek osatzen dute eta umorea, politika eta gaurkotasun gaiak lantzen dituzte.

‘EH tropikala’ abestia Euskal Herrikoa klima tropikala dela dio Igorrek; «hondartzara joan eta euria egiten du, mendira joan eta berdin, eguraldiak ez digu gehiegi laguntzen». Egoera hori eta umorea konbinatuta sortu zen Euskal Herri tropikala abestia. Ana Urrutia, Euskal Telebistan eguraldia ematen duen kazetariari aipamena ere egiten diote. Horregatik, «berarekin harremanetan jarri» zirela

kontatu du Zesurako abeslariak; nortzuk diren azaldu, abestiaren inguruan berarekin hitz egin eta abestia bera ere bidali zioten. Urrutiari «asko gustatu» zitzaion eta bideoklipean agertzera animatu zen. Umilumil joan ziren eta espero gabe gauzak lortzen ari dira. Jatortasunez iritsi dira eta uste ez zituztenak lortzen ere ari dira.

Material berria Kontzertu berri baten aurrean diskoa aurkeztera joan ohi dira StarBluesekoak, «baina jada urte bat pasatu da» eta polikipoliki abesti berriak sortzen ari dira. Oraindik goiz da bigarren diskoaz hitz egiten hasteko, baina «hori ere iritsiko da». Buruan bueltaka «ideia berriak dantzan» dituzte, «doinuak, letrak eta denbora tarte bat hartzeko amorratzen» daude material berri hori prestatzen hasteko. Zuzenekoari ere buelta bat eman eta ilusioz ekin nahi diote irailari, oporren ostean.

Diskoaren aurkezpena oraindik egin gabe badaude ere, Zesurakoek ere badute material berria lantzeko gogoa. Diskoa bihar jarriko da salgai eta «ilusioz beterik» daude. Baina geldi egoten ez dakiten horietakoak dira gazte hauek eta «taldeko indarra eta hain beharrezkoa den ilusio hori mantentzeko», abesti berrietan pentsatzen hasi nahi dute.

«Raparen eta bluesaren jarraitzaileei ate berri bat ireki diegu» Igor Barreros Zesura

«Etxean gaude eta euskara da gure hizkuntza, zergatik ez egin horrekin aurrera?»

Jon Barreros StarBlues

Zesurak Ordizian aurkeztuko du gaur diskoa aur iluntzean aurkeztuko dute Zesurakoek kaleratu berri duten lehen diskoa jendaurrean, Gure garaia. Lanean bi urte igaro eta gero, errealitate bihurtu da eta diskoa eskuetan dute.

Aurkezpena Ordiziako Gaztetxean egingo dute gaur, 22:00etatik aurrera. Ordiziakoez gain, Bermeoko Gatom eta Zumarragako Agresion Verbal taldeek ere joko dute.

Horrez gain, diskoa bera, kamisetak, txapelak eta bestelako materiala ere salgai egongo da.

G

Zesuraren eta StarBluesen diskoen azalak. GOIBERRI

12 GOIBERRI

ELKARRIZKETA

Jesus Mari Lariz

Ordiziako Udaleko festa eta aparteko azoken teknikaria

«Denon artean lortu dugu Ordiziaren izena gehiago entzutea» Iñaki Gurrutxaga Ordizia Jesus Mari Larizek (Ordizia, 1953) hiru hamarkada daramatza Ordiziako Udaleko festa eta aparteko azoketako teknikari modura. «Ni zinegotzi bezala sartu nintzen 1987ko ekainean, eta arlo honetako zinegotzi lanak egiteko agindu zidaten, batez ere danborradaren kontuarekin 18 urte nituenetik nenbilelako. Kiroletako kargua, eta jaietako eta aparteko ferietako ardura eman zidaten». Udalean sartu zenetik gaur arte, bete-betean bizi izan ditu Santa Ana jaien eta aparteko azoken bilakaera. Aurtengo festak kargu horretan beteko dituen azkenak izango dira, urtarrilean erretiroa hartzeko adina iritsiko baitzaio.

Zer sentimendu dituzu?

Poztasuna sentitzen dut, uste dudalako gauza asko ondo egin ditugula, festak eta feriak hobetu egin ditugula, eta urtean zehar ere Ordizian gero eta aktibitate gehiago egotea lortu dugula. Urte hauetan egin dugun lana handia izan dela uste dut, ez nik bakarrik, baizik eta udaleko jende askok, boluntario modura aritu diren askok, eta baita herriko elkarteek ere. Denon artean lortu dugu Ordiziaren izena lehen entzuten zena baino gehiago entzutea.

Lasaitasun eta tristura puntu bat ere izango duzula pentsatzen dut.

gehienetan haien eskariz aritu naiz, laguntzen, eta sor zitezkeen arazoei irtenbidea bilatzen.

Nostalgia pixka bat ere bai kargu hau utzi behar dudala pentsatzean, baina uste dut familiari denbora gehiago eskaintzeko garaia iritsi dela, askotan bazterrean utzi ditudala iruditzen baitzait (hunkituta). Neke handiak hartu dituzte nire zereginarengatik.

Kargua hartu zenuenetik orain arte. Zertan aldatu dira Ordiziako festak? Zer nabarmenduko zenuke?

Kanpotik hartzen den irudipena izan daiteke, baina badirudi Larizik gabe festarik ez dagoela Ordizian. Zer duzu esateko?

Datorrenak egin beharko dio aurre dagoenari, eta bat ez bada bi izan beharko dira. Hemen inor ez da ezinbestekoa, inor ez da ordezkaezina. Orain arte ni egon naiz, modu batera egin dut lan, eta hurrena beste bat edo beste batzuk egongo dira, eta haiek kudeatuko dituzte festak, feriak eta urtean zehar kuadrillek, elkarteek eta klubek antolatzen dituzten beste hamaika ekitaldiak.

Baina beti «hor» egon zarela ezin ukatuko duzu.

Egia dena da elkarteak eta klubak nire ezagutzan babestu direla hainbat ekitaldi antolatzeko garaian. Nik sekula ez diet laguntza ukatu, eta beharbada horregatik eman izan du alde guztietan nengoela. Kasu

Festak arlo askotan aldatu dira.

Aintzat hartu behar da ekitaldi batzuk oso zehaztuta daudela, tradiziozkoak direla. Horiek ez dira aldatzen, edo ezin dira aldatu, edo jendeak ez du aldatzerik nahi, eta barruan gaudenok ere ez ditugu aldatu nahi, Ordiziaren errealitatea oso ondo ezagutzen baitugu. Umeen eguna umeen eguna da, danborrada, txirrindulari proba, santanazaleena... horiek betikoak dira. Kuadrillena alda-

«Nostalgia pixkat sentitzen dut, baina familiari denbora eskaintzeko garaia iritsi dela uste dut» «Datorrenak egin beharko dio aurre dagoenari, eta bat ez bada bi izan beharko dira»

tu da, baina hori kuadrillen indarraren araberakoa izan da gehiago. Hortaz aparte, arlo askotan festak hobetu egin direla esango nuke. Hasieratik bukaerara atsedenik ez duten festak dira, eta antolatu diren ekitaldiak adin talde guztiei begira antolatuak izan dira. Beste herri batzuetan barrakek indar handia dute, eta hemen ez da horretarako afiziorik.

Nola deskribatuko zenituzke?

Oso parte hartzaileak dira, eta jendea ondo pasatzeko gogoarekin ateratzen da kalera. Hori nabaria da. Ordiziarrek eta ordiziarrentzat egindako festak dira, haiek ondo pasatzeko eginak daude, baina aldi berean kanpoko jendea etortzeko ahalegina egiten dugu, kanpokoek gure festak nolakoak diren ezagut dezaten.

Zein da gehien gustatzen zaizun eguna?

Ez nuke egun zehatz bat esango, egun bakoitzak bere xarma duelako. Danborrada da niretzako ekitaldirik garrantzitsuena, gero Santanazaleena. Eta gehien gozatzen dudan eguna kuadrillena dela esango nuke, azken eguna delako eta adrenalina askatzen hasten delako.

Eta festetatik zer da gutxien gustatzen zaizuna?

Gaur gaurkoz, mozorro egune-

GOIBERRI 13

ELKARRIZKETA

ko karrozen inguruan egoten den zaratak, gehiegizkoa da.

Horren bilakaerak okerrera egin duela uste dut, baina horixe, garaiak aldatu egiten dira, eta jende gazteak beste irizpide batzuk ditu gureen aldean.

Arantza hori badaukat, ez dudala edo ez dugula lortu hori beste modu batera bideratzea.

terketa bat egin beharko luketela, festei ekarpen handia egiteko tartea daukate oraindik.

Festetan mozorro gauekoa hobetuz, Euskal Jaietan eta Eguberrietan aitona-amon jantziekin ateraz eta abesten ateraz...

Garaiak aldatu egin dira.

Barraken kontuei buruz zer duzu esateko? Leku aldaketa ugari, ezin asmatua...

Ordizia sekula ez da izan plaza ona barrakentzat. Umea nintzela lau barraka etortzen ziren.

Ordizia, beste herri batzuen aldean, ezberdina da horretan, ez du barrakarik behar festa egiteko, beste modu batera bizi ditu festak. Arazo eta aldaketa asko izan ditugu, oraindik ez zaie leku aproposik aurkitu, eta uste dut zaila izango dela aurkitzea.

Danborrada aipatu duzu zure ekitaldi kutunen artean.

2013an, danborradaren mendeurrenean, omenaldi bat egin zizuten plaza bete-bete eginda zegoela.

Oroitzapen polita izango duzu ezta?

Aparteko azokekin ere arduratu zara urte hauetan guztietan.

Zer etorkizun ikusten diezu?

Oroitzapen atsegina da. Ez naiz horrelako omenaldien zalea, eta gainera ezustean harrapatu ninduten, ez nuen espero. Ni danborradako batzordean nengoen, eta ez nekien ezer. Ez zen hitz egin ere inori omenaldiren bat egiteari buruz. Egun hartan, plazatik danborradarekin pasatu ginenean megafoniarik ere ez zegoen, eta itzuli ginenerako jarrita zegoen.

Ezusteko handia izan zen.

Lehen Euskal Jaiak asteazkenarekin bakarrik ospatzen ziren, orain hamar eguneko egitaraua dugu. Gipuzkoan egin zen Erdi Aroko lehen azoka Ordiziakoa izan zen. Artzain Eguna ere, udaletxeko areto batean egiten zen ekitaldi bat izatetik plazara atera dugun ekitaldi bat da. Kontutan hartu behar da Ordiziak ez duela industriarik, Ordizia zerbitzu herri bat da, eta erakutsi behar dugu herri bizia garela. Gauzak erakargarriak antolatu beharra dauzkagu jendea erakartzeko. Hala ere, urteko asteburu gehienetan daude ekitaldiak, eta herriko kultur, kirol eta gizarte elkarteek gauza asko antolatzen dituzte, gero eta gehiago.

Ordiziako jaiak parte hartzaileak direla esan duzu. Gaur egun ere hala ikusten duzu?

Lehen kuadrillak gehiago elkartzen zirela uste dut, eta elkarlanean gauza gehiago egiten zituztela. Zentzu horretan atzera egin dugula uste dut, lo hartu dugula. Jendea gero eta indibidualistagoa da, eta beti uste du beste norbaitek egingo duela bere partez. Orain borondatea falta da. Faltan ematen dudana da kuadrillok egiten genituen karrozak. Gero pixkanaka jendearen gogo faltarengatik, lokal faltarengatik, ohitura hori galtzen hasi zen.

Datorren urtean 750. urteurrena beteko du Ordiziak. Harresiaren zer alderditik biziko duzu ospakizun hori?

Non ikusten diezu festei zer hobetua?

Boluntariotzan eta partaidetzan. Hausnarketa bat ez, uste dut kuadrillek kontzientzia az-

GOIBERRI

Printzipioz, 750. urteurreneko batzordean ari naiz lanean, eta laguntzeko prest nago. Adinak esaten badit jubilatuta egon behar dudala, eta hala dela uste dut, kanpotik biziko dut, baina lagunduz. Barruan banago, ahal dudan lan guztia egingo dut, hori argi daukat.

14 GOIBERRI

ERREPORTAJEA

Olaranen aukerak Goierri Eskolako Alain Ansotegik, Jorge Santamariak eta Nagore Etxezarretak Beasaingo Olaran eraikinaren inguruan egindako bideragarritasun plana lantzeko proiektuak Goiekiren saria jaso du. Tablet bana jaso dute opari.

Loinaz Agirre Beasain Goierri Eskolako Administrazio eta Finantzatako Goi Mailako Zikloan kultura ekintzailea sustatzeko helburuarekin, ikasleak eta enpresak harremanetan jarri dituzte Goiekik, Lortekek eta Goierri Eskolak. Behar zehatz baten inguruan bideragarritasun plan bat landu behar izan dute ikasleek. Goiekik antolatzen duen enpresa ekimen berrien lehiaketan Alain Ansotegi etxarriarrak, Jorge Santamaria ordiziarrak eta Nagore Etxezarreta beasaindarrak Beasaingo Olaran eraikinaren inguruan egindako proiektua saritu dute.

«Beasaingo Olaran eraikinari jarduera bat ematea izan da helburua, bideragarria izango zena», zehaztu dute irabazleek. Lanerako esku artean proiektu erreal bat zutenez, «motibagarria» egin zaie ikasketa amaierako proiektua, «ez dakigu nora joango den baina».

Hiru mila metro koadro di-

tuen eraikin historikoa da Olaran enpresarena; hiru solairu eta teilatuan terraza ditu. Inbertsioa handia dela kontuan hartuta, proiektua faseka egitea proposatu dute.

Lehenik eta behin, eraikina bera birgaitzea beharrezkoa ikusten dute, eraikina ez erortzeko gutxieneko lanak egitea: «Eraikina ez dago egoera onean, baina urte batzuetan eraikina erabiltzeko gai izateko moduan jarri beharko litzateke.

Gaur egun, erori egiten da. Lurra ere kutsatuta dago. Garbitu eta eraikina erabiltzeko baldintzetan jarri beharko litzateke eraikina bera mantentzeko». Inbertsiorik handiena lehenengo faseak eskatzen duela diote.

dagoen solairua bera delako».

Hasteko, Beasaingo eta Goierriko herritarrak sentsibilizatzeko prozesua hasiko lukete Olaranen iragana, oraina eta geroa azaltzeko: «Olaran zer izan den Beasainentzat, zein jarduera izan zen bertan, lantegiaren historia... Omenaldi bezala, museo txiki bat egitea aurreikusten dugu. Eremu txiki bat jarri dugu horretarako, hitzaldi gela batekin», zehaztu dute.

Era berean, etorkizunari begira, eraikinarekin zer egitea pentsatu den azalduko lukete gune

Museo txiki bat

Buruan ideia ugari izan badituzte ere, industria eremuari eman diote lehentasuna

Behin eraikina txukundutakoan, bigarren fasean, lehenengo solairua erabiliko lukete beraien jardueretarako, «sarrera hortik dagoelako eta ondoen

horretan, herritarren ideiak eta ekarpenak jasotzeko baliatuz.

Ideia sortzaileak Museoarekin batera, industria eremuan oinarritutako jarduerak proposatu dituzte Olaranerako. Buruan ideia ugari izan badituzte ere, azkenean industria eremuari eman diote lehentasuna «autosufiziente izateko», batez ere gazte ekintzaileei eta formazioari begira azpiegitura sortuz. Merkatua aztertu eta enpresa desberdinekin hizketan aritu dira gazteak. «Marketin aldetik, adibidez, enpresa txikiak eta ertainak ez daude oso garatuta», argitudute.

Ildo horretan, hirugarren fasean,Start up eta Working space kontzeptuak ekarri nahi dituzte Olaranera. Start up-a lanerako sistema bat da: «Erakunde bultzatzaile edo sortzaile bat da, bidean dauden enpresei beraien proiektuak

GOIBERRI 15

ERREPORTAJEA

Jorge Santamaria ordiziarra, Nagore Etxezarreta beasaindarra eta Alain Ansotegi etxarriarra. L.AGIRRE

garatu eta burutzen diena».

Merkatua berritzen duten ideiak bultzatu eta prozesu zailenak ere bideragarria burutzen saiatzen dira; «erabilpen eta arlo desberdinetan oinarriturik, berrikuntza, teknologia garapena, web diseinua eta garapenean bideratutako enpresak uztartzen ditu orokorrean». Europako hainbat herrialde aurreratuetan bezala, Madrilen eta Bartzelonan ere dagoeneko abian jarritako eredu berritzaileak dira. «Eibarren eta Bilbon badaude antzeko bi eraikin».

Working space, berriz, lanerako gune irekia da, bulego material, ekipamendu informatiko eta abarrez hornitua. «Norbe-

rak edukiko luke aukera ordenagailua eta mahai bat alokatzeko, lantoki txiki bat izango balitz bezala». Bertan elkarlanetik eta ideiak partekatzetik, hainbat proiektu ere sor daitezkeela uste dute.

Bizigunea Bestetik, lanera etortzen direnei begira, edo Goierriko enpresetara etortzen direnentzat, Bizigunea sortzea ere aurreikusten dute; 16 logela, eta sukalde, egongela, dutxa eta komun partekatuak ere egingo lituzkete, alokairu baten truke. Bost bilera gela sortzeko lekua aurreikusi dute, horiek alokairuan jartzekoak. Lanerako eta sor-

kuntzarako gune horretan, formazioak ere garrantzia berezia izango luke, herritarrei zein profesionalei begira.

Dena den, Alonsotegik, Santamariak eta Etxezarretak ez dute baztertu Olaran kulturari zabaltzea. «Bigarren solairua kulturarako bideratzea polita izango litzateke. Horretarako, eremu zabal irekia aurreikusi dugu, erabilera desberdinetarako». Beste amets bat ere badute: terrazan, taberna-liburutegia jartzea.

Inbertsio handia Inbertsio handia eskatzen duen proiektua da Olarangoa, baina Goierri Eskolako ikasleek egin-

dako proiektua bideragarria dela erakutsi dute, «inbertsioarekin laguntza izanez gero».

Ikasleen ustez, «inbertsioak aurrera eramateko modu desberdinak egongo lirateke, Beasaingo Udalak berak bakarrik ezin baitu bere gain hartu. Baina enpresentzako jarduera bat izanda, enpresei ekarpena eskatzea aukera bat da».

Goiekirekin eta Beasaingo Udalarekin elkarbanatu dituzte ideiak eta asmoak, eta Ansotegi, Santamaria eta Etxezarretak aitortu dutenez, «poztuko» lirateke beraiek egindako proiektuak argia ikusiko balu.

«Pena ematen du eraikina horrela ikustea».

16 GOIBERRI

ERREPORTAJEA

Bi herriak kantuan Ezkio eta Itsasoko abesbatzak hitzordua du bihar Alegiko festetan. Xabier Barriola legazpiarra zuzendari dutela, korua osatzen duten 18 kantariak azken entseguekin ari dira. Abesbatza duela 28 urte sortu zuen Juanito Idiakezek.

Tere Madinabeitia Ezkio Izena aldatu berri diote oraintsu abesbatzari: lehen EzkioItsasoko abesbatza zena, gaur Ezkio eta Itsasoko abesbatza da. Baina bi herrietako abesla-

riek ez ezik, ondoko beste herri batzuetakoek ere osatzen dute korua, 18 lagunek guztira, gizon eta emakume, Xabier Barriola zuzendari dutela. Agenda ez dute oso betea izaten, baina

hutsik egin ezin duten hitzorduetako bat dute bihar, Itsasoko Alegiko elizan, Madalena jaien barruan, 12:00etako mezaren ondoren.

Ezkioko Santa Lutzin dute

egoitza, Anduaga kultur etxeko areto nagusian. Hantxe elkartzen dira ostegunero hutsik egin gabe, 20:00etan. Barriolak aukeratzen ditu abestiak, eta organoaren musikarekin la-

GOIBERRI 17

ERREPORTAJEA

Barriola zuzendariaren lana izaten da hori.

Gizonezkoak, beraz, ongi etorriak izango dira koru honetara, baita emakumezkoak ere.

Oraingo kideen adina 50 urtetik 80 urte artekoa da, eta hurbiltzen diren kantari berriak gazteak badira, hobe. Dena dela, Barriola ez da oso baikor alde horretatik; musikaren irakaskuntzarekin nahiko eszeptikoa da eta haurrei musika nola irakasten zaien ikusita, zaila ikusten du harrobia egitea eta kantari helduentzako erreleboa izatea. Bi herrietako gazteei, ordea, dei berezia egiten die: ÂŤEzkio eta Itsaso herri txikiak dira, eta aisiarako aukera gehiegi ez dagoenez, abesbatza horretarako aproposa izan daiteke: herrian bertan dago, astean behin bakarrik da konpromisoa eta oso aberasgarria daÂť.

emanaldiak, eta errepertorioa abesti erlijiosoekin batera, munduko musikarekin, folklore euskaldunarekin eta abesti ingelesekin osatuta dago.

Ezkion eta Itsason, elizkizun eta hiletetatik aparte, konpromiso finko batzuk ere badituzte. Hasteko, lau auzoetako festetan. San Migel egunean abestu zuten Ezkion eta San Pedro egunean Santa Lutzin.

Bihar Alegin abestuko dute, Madalena elizan, eta abuztuaren 24an Itsason. Gabonetan, elizan bada ere, beste bi hitzordu dituzte: Gabon Egunean eta Errege Egunean. Baina bi herrietan batera ezin direnez egon, txandaka egiten dute: urte batean Ezkion, eta hurrengoan Itsason. Yartu kultur elkarteak bi urtetik behin antolatzen duen argazki lehiaketaren sari banaketa ekitaldian ere abesten dute, udaberrian.

Ezkio eta Itsasotik kanpora ere joaten dira abestera; Ormaiztegira eta Zerainera hemen inguruan eta urrutiago, Nafarroako Bidaurretara. Haiek ere etortzen dira hona trukean.

Funtzio soziala

Juanito Idiakezek sortua

Abesbatzaren funtzio soziala ere aipatzen du, herri txikietako abesbatzen betebehar nagusia elizkizunak eta hiletak hornitzea delako.

Ezkio eta Itsasokoak ere funtzio hori betetzen du, baina elizetatik kanpo ere egiten dituzte

Gaur Ezkio eta Itsasoko abesbatza izena duen korua Juanito Idiakez ezkiotarrak sortu zuen duela ia 28 urte. Bera izan zen lehen zuzendaria, eta haren ondotik Xabier Barriolak hartu zuen kargua, orain dela zazpi urte inguru.

Ezkio eta Itsasoko koruak Yartu kultur elkarteak antolatutako argazki lehiaketaren sari banaketan abestu zuen udaberrian. MIRIAM GALILEA

guntzen ditu, emanaldietan bezala. Entseguak oso giro onean egiten dituzte, horixe baita taldearen ezaugarria.

Hiru ahotsetara Ezkio eta Itsasoko abesbatza 18 kantarik osatzen dute, baina horietako lau bakarrik dira gizonezkoak. Horrek berezitasuna ematen dio koru honi. Izan ere, ahots mistokoa da, baina hain gizonezko gutxi egonda, ohikoa den moduan lau ahotsetara abestu beharrean, hirutara abesten dute: emakumezkoen birekin eta gizonezkoen batekin. Eta horregatik partiturak moldatu egin behar izaten dira, horrelako abesbatzetarako piezak ez daudelako idatzita.

Xabier Barriola, eskarmentu handiko kantaria eta musikaria usikari peto-petoa da Xabier Barriola abesbatzaren zuzendaria. Urte asko dira Legazpin musika eskola martxan jarri zuela Arantxa Rodriguezekin batera, harekin eta Kontxita Biterirekin solfeoa eta pianoa jotzen ikasi eta gero. Pianoaren ondoren, organoa etorri zen, eta hainbat elizatan jotzen du gaur. Klarinetea ere jotzen du; urteak egin zituen klarinete-jotzaile gisa Legazpi Musika Bandan.

Baina ahotsa ere ez du alferrikakoa musikari honek; tenore gisa ibili da, besteak beste, Donostiako Orfeoian eta Kup abesbatzan. Orain, Kea Ahots Taldean eta Conductus Ensemble koruan abesten du batik bat.

M

18 GOIBERRI

GARAI BATEAN

Urretxun egun bateko geldialdia egin zuen zutabe batek. Telesforo Monzonek hitz egin zuen, udaletxetik, 1977ko abuztuaren 7an. GOIBERRI

Martxa beraren doinuak Askatasunaren Ibilaldia 1977an izan zen Goierrin. 40 urte geroago, euskal presoen gaiak bere-berean segitzen du.

Aimar Maiz Berrogei urte igaro, eta aldarrikapen berdina bere-berean baldin badago, arazoak dirauen seinale. Euskal presoen gaiarekin horixe gertatzen da. Lau hamarkada pasatu dira 1977ko manifestazio uholdetik eta amnistiatik. Baina orduko puntu berberean dago afera. Denbora pasatu ez balitz bezala.

Askatasunaren Ibilaldiak ordura arte inoiz ez bezala atera zuen euskal presoen egoerari irtenbidea ematearen beharra, kalera. Edo errepidera, hobeto esan. Euskal Herria lau aldetatik zeharkatu baitzuen martxa hark, 1977ko uztailetik abuztura bitartean. Arazuriko soroetan (Nafarroa) bukatu zen, Iruùea alboan —hiribiruan biltzea de-

bekatu zien Espainiako Gobernuak—, milaka lagunen babesarekin (300.000 diote kronikek), eta poliziaren trabekin.

Berrogei urtera, eta 20. urteurrenean ere (1997) egin zenaren antzera, beste martxa batekin gizarteratu dute, aurten, presoen auzia.

Askatasunaren Ibilaldia 1977ko uztailaren 10ean hasi zen, lau tokitatik, Amnistia eta autonomia estatutua kontsignen alde. Abuztuaren 28an bukatu zen, Arazurin. Amnistiaren Aldeko Batzordeek eta auzo elkarteek antolatu zuten, euskal alderdi eta sindikatuen babesarekin. Zutabe bana abiatu ziren Aguraindik (Araba), Lodosatik (Nafarroa), Gernikatik (Bizkaia) eta Zarauztik (Gipuz-

GOIBERRI 19

GARAI BATEAN

Espainiako Gorteek 1977ko urriaren 15ean onartu zuen Amnistia Legea, eta, hain justu, Aldanondo «azken» preso politikotzat aurkeztu zuen Espainiak. Berehala beteko ziren kartzelak berriz, ordea.

Askatasunaren Ibilaldia, bestalde, Migel Angel Apalategi Apala ataundarraren askatasunaren aldeko bozgorailu ere bihurtu zen. Frantziako Poliziak atxilotu zuen, eta epaitu eta Espainiaren esku ez uzteko, gose greban zen. Estradizio eskaera abuztuaren 2an eztabaidatu zuen Aix-en-Provenceko Auzitegiak. Aurrekaria jar zezakeen.

Goierrin hiru egun

koa), eta pasatzen ziren herrietan jendea batu zitzaien. Guztien Iruñerrian bat egin zuten, batera bukatzeko.

Aldaketa politiko garaia zen, eta munduaren aurrean euskaldunen batasuna eta indarra irudikatu nahi zuen. Mobilizazioaren ideia Telesforo Monzon politikariak iradoki zuen. Kataluniako Marxa de la Llibertat (1976) eta Gandhiren Gatzaren Martxa (1930) zituen iturri.

Goian, Askastasunaren Ibilaldia Beasaindik igarotzen; atzean, Indar lantegi zaharra. Behean, Legazpin manifestazioa 1977ko maiatzean, Amnistiaren Aldeko II. Astean. ARGIA

Abuztuaren 7an Urretxura iritsi, 8an atsedena hartu, eta 9an jarraitu zuen martxak behealdean

Politika bor-borka 1977a urte mamitsua izan zen Euskal Herriko politikan. Indar abertzaleek Xibertako elkarrizketak Askatasunaren Ibilaldia hasi baino hiru hilabete lehenago izan ziren, Angelun (Lapurdi), Monzonek sustatuak haiek

Hildako ekintzaileei atxikimendua eman zieten bidean, loreak eta ikurrina haien omenez jarriz

ere. Porrot egin zuten. Ekainean, berriz, Espainiako lehen hauteskundeak izanak ziren.

Han eszenaratu zen euskal alderdien arteko dikotomia: parte hartzearen aldekoak, eta abstentziora jo zutenak.

Eskubide demokratikoen peskizan, amnistiaren aldarrikapena zabaldu zen, euskal gizartean. Goierrin gertatu zen hilketa bikoitz batek asko gaiztotu zuen, ordea, egoera: Guardia Zibilak martxoaren 8an Sebastian Goikoetxea ibartarra eta Nikolas Mendizabal Zaharra zaldibiarra hil zituen, tiroz, errepideko kontrol batean, Gabiriako Altzibar parean. Kotxeko hirugarren kidea, Francisco Aldanondo ondarrutarra, zauritu zuten.

Askatasunaren Ibilaldiko Martxoak 3 zutabea Antzuolatik sartu zen, Goierrin. Abuztuaren 7ko arratsaldean ZumarragaUrretxun zen, eta Juanito Arbizu alkate urretxuarrak hartu zituen ibiltariak. Ederrenan ekitaldi bat egin zen; Telesforo Monzonek eta Miguel Castells abokatuak hitz egin zuten.

Abuztuaren 8a atsedena izan zen. Legazpin hainbat zinegotzik hartu zuten; ez hala Prontxio Larrañaga alkateak.

Josu Mujika hildako etakidearen hilobian loreak jarri zituzten.

Abuztuaren 9an, Ormaiztegirantz jarraitu zuen martxak.

Gabiriako bidegurutzean, Mendizabal eta Goikoetxea hil zituzten lekuan, geldialdia egin, ikurrina eta loreak utzi, eta Eusko gudariak abestu zuten. Zutabearen lehenengo asanblada Ormaiztegin egin zuten, «antolatzeko eta bidean zehar sortuz zihoazen arazoei aurre egiteko». Ordena zerbitzu bat atondu zuten, besokoekin.

Lazkaon ere geratu zen zutabea. Alkateak osoko bilkura deitu zuen, eta Ibilaldiari atxikimendua eman zion udalbatzak. Eguneko helmuga Tolosa zen, baina Ataunera desbideratu ziren, frontoian Apalaren aldeko ekitaldia egiteko. Zutabean ziren flandiarrek ere elkartasuna eman zioten ekimenari.