Goiberri 247. zenbakia

Goierritarraren eta Otamotzen astekaria

247. zenbakia. 2017ko uztailaren 28a

GOI B ERRI

Oinez igo, hegan egin eta sareratu Imanol Urrestarazuk mendira igo eta hegan egitea du afizio. Blog batean biltzen ditu bizipenak 8-9

Imanol Urrestarazu duela 26 urte hasi zen parapentez jauzi egiten, eta orain zazpi urtetik Interneten jartzen ditu hegaldiak. I.U.

Jose Luis Arnedo 3 Iritzia 4-5 Nabarralderen Gazte Saria 6 Goierri-Tolosaldea gida 7 Migel Mari Jauregi ‘Altzo’ 10-11 ‘Haria galtzen’ erakusketa 12-13 Aramako ostatuaren errezeta 15

02 GOIBERRI

PUBLIZITATEA

GOIBERRI 03

KATE MOTZEAn

MIKEL ALBISU

Jose Luis Arnedo ‘Rubio’ Tabernaria

«Legorreta oso herri bizia da, ia astebururo antolatzen da zerbait» Mikel Albisu Legorreta Orain dela 11 urte iritsi zen Legorretara Jose Luis Arnedo ‘Rubio’ (Alegia, 1967) bere familiarekin, Aldaieta jubilatuen elkartearen tabernako ardura hartuta.

17 urterekin hasi eta ia 40 egin arte Alegiako tabernetan lan egin zuen, «Legorreta oso herri bizia da, Alegian festetan bai, baina hemen urte guztian bizi gehiago dago, ia astebururo antolatzen da zerbait».

Pelikula bat.

Cadena perpetua.

Musika talde bat.

Abesti bat.

Hiru seme alaba ditugu, lehen biak zesarea bidez jaio ondoren hirugarrena, era naturalean, nola jaio zen ikustea momentu zoragarria izan zen.

Los Secretosen Ojos de gata.

Zeri diozu beldurra?

Janari bat.

Sagardotegiko txuleta on bat.

Emaztea edo seme-alabak ni baino lehen hiltzeari.

Edari bat.

Zerk sortzen dizu irribarrea?

Ardoa.

Oraindik ere, emaztearekin juerga on bat egiteak.

Ze zaletasun dituzu?

Amets bat.

Garai batean arrantza, orain... paseatzea. Bestela etxetik lanera eta lanetik etxera bizi naiz.

Honela jarraitzea beste 30 urtean, orain oso ondo bizi naiz.

Barricada.

Oporretarako leku bat.

Beti aitaren jaioterrira joaten gara, Errioxako Cabretonera.

Jaso duzun oparirik bereziena.

Diruz laguntzen duten erakundeak: Udalak: Altzaga, Arama, Ataun, Beasain, Itsasondo, Olaberria, Urretxu, Zerain, Segura eta Zumarraga

Argitaratzailea: Goierriko Hedabideak SL Zuzendaria: Iñaki Gurrutxaga Kudeatzailea: Josu Iñigo Koordinatzailea: Tere Madinabeitia

Diseinua eta banaketa:

GOI B ERRI

«Oraindik ere, emaztearekin juerga on bat egiteak irribarrea sortzen dit»

Bidera zerbitzuak. Berria Taldea Lege gordailua: SS-1638/2011

Herriko alkate bazina...

Ez dut horretarako balio.

Legorretan biziko ez bazina...

Honelako herri txikiren batean, garrantzitsuena norekin bizi zaren da.

Egoitzak: Beasain:

Webgunea:

Oriamendi, 32. 20200.

Posta elektronikoa:

goiberri.eus

Urretxu:

goiberri@hitza.eus

Iparragirre, 11 (Kaletxiki). 20700.

Publizitatea:

Telefonoak: Beasain: 943-16 00 56 Urretxu: 943-72 34 08

Bezero arreta / harpidetzak:

607 530 424 – jizagirre@hitza.eus 902-82 02 01 – harpidetza@hitza.eus

04 GOIBERRI

IRITZIA

Itxaro Mendizabal Amundarain Ttiklik! Elkargunea

Oporrak

A

urtengo udako oporren aurreko azken artikulua idaztea tokatu zait. Zertaz idatzi pentsatu beharrik ez dut izan. Ez dakit zuk, baina nik opor behar izugarria daukat. Aurtengo ikasturtea arraro xamarra izan da.

Modu batean ziztu bizian pasatu da, baina, beste alde batetik, ikaragarrizko karga sentitzen dut gorputzean. Ikasturte benetan gogorra eta sakona izan da, sentimenduak dantzan jartzen dituen horietakoa. Aldaketa asko ekarri dizkit, ez bainaiz duela urtebete nintzen Itxaro hura.

Tipula bat izango banintz bezala kanpoko geruzak kentzen joan naiz. Batzuetan erraza izan da geruzak askatzea, baina beste batzuetan, hain zeuden itsatsita, zauriak ireki ditudala.

Zauriak ez dira larriak izan, baina bai sakonak; eta sendatzeko behar zuten denbora eskaintzeak energia dezente kendu dit. Nekatuta bukatu dut.

Nekatuta, baina lasai. Lasaitasun honek neke guztiak konpentsatzen dituenez, nekea da orain zaindu behar dudana, eta hortxe dago nire opor beharra.

Idazten ari naizela gurasoekin pasatzen genituen oporrak etorri zaizkit burura. Azken opor haiek, Peñiscolan. Azkeneko irteera Granadara… Ama, irakasleak izanik, egun asko egoten zen oporretan , baina berak zioen bezala, benetako oporrak kanpinean hasten ziren. Hilabete etxetik kanpo, naturaz gozatuz, egun osoa kalean... Erlojua kentzen zuen iritsi orduko eta ez zuen azkeneko egunera arte jantziko.

Nik garai hartan ez nuen ulertzen nola izan zezakeen hainbesteko tristura etxera bueltatzeko eguna iristen zenean. Ni lagunak (eta mutilen bat edo beste!) ikusteko desiatzen egoten nintzen (ene, nerabezaro ederra), hainbeste gogo izaten nuen bueltatzeko, ez nituela oporraldi haiek behar bezala baloratzen.

Orain, berriz, bai. Oso ondo ulertzen dut ama; nik ere tristura hori zer den sentitu baitut azkeneko oporraldietan. Zein ona den egun batzuetan bada ere deskonektatzea. Gorputza zein burua gauden lekutik beste edonora eramatea. Bakarrik egoteko tarteak hartzea. Irakurri edo pasiatu ahal izatea. Josketa lanak egin edo egunsentiak begietan grabatzea.

«Estresatuta

dagoen gizarte batean bizi gara, estresatuta gabiltza, Lana-etxeaaisia, dena zurrunbilo batean sartuta balego bezala.

Haurrak ere estresatuta ditugu»

Arnasa hartzeko denbora izatea.

Estresatuta dagoen gizarte batean bizi gara, estresatuta gabiltza, lana-etxea-aisia, dena zurrunbilo batean sartuta balego bezala. Haurrak ere estresatuta ditugu. Zenbat aldiz esan ote dugu denborarik ez dugula hau edo beste egiteko; hau edo beste egingo genukeela, baina…

Kontziente ote gara bizitza aurrera doala gu zurrunbilo horretan sartuta gauden bitartean? Ba ote dakigu geratzen?

Aurtengo ikasturteak erakutsi didan gauzetako bat hori izan da. Gelditzea zein garrantzitsua den. Gelditu, atzera begiratu, nondik gatozen ikusi, non gauden jakin eta nora joan nahi dugun erabaki.

Oporren zain nago, baina ez beraien menpe. Ikasi baitut egunero opor zatitxo batez gozatzen. Egunero niri denbora bat eskaintzen; lagunekin kafetxo bat hartu, paseatu edo lo kuluxka bat egiteko denbora hartzen. Hala ere, ez diet muzin egingo eta eskuzabal hartuko ditut orain datozenak.

Espektatiba gehiegi gabeko oporrak, gero ahaztezinak bihurtzen direnak. Horiek bai onak!

GOIBERRI 05

IRITZIA

Asteko irudia

Josu Maroto

Ondo pasa oporrak!

Oporrak badatoz, eta bidaiari handi bati omenaldi txikitxo bat egin nahi izan dio Marotok 50 urte bete dituen Corto Maltesi.

Diru-sarrerak Bermatzeko Errentaren inguruan eztabaida sortu da. Ezin uka, eztabaidarekin, eta areago, desinformazioarekin, muturreko pobreziatik pertsona asko atera dituen prestazioaren aurkakoek lortu dutela helburua: DBE jasotzen duten herritarrak kriminalizatzea, prestazioaren beharra bera zalantzan jartzea eta gure orain arteko gizarte-kohesioaren oinarrizko elementu izan den eskubide hori desagerrarazteko erreforma martxan jartzea.

George Lakoff neurolinguistak malda labainkorra bezala definitu zuen prozesua martxan jarri da erreformarekin, hau da, neurri zehatz bat martxan jartzea horrek atzetik beste hainbat ekarriko dituelako errenkadan, honela lortu nahi zen azken helburua erdietsi arte. Azken helburua Diru-sarrerak Bermatzeko Errenta kentzea baita. Horretarako zein bide eraginkorragorik herritarrak herritarren aurka jartzea baino, edo «pobreak pobreen aurka» jartzea.

DBEk lana lortzeko ahalegina makaltzen duela dioten arren, jasotzen duten pertsonen % 20 lanean ari dira, enplegua eta bizitza

duina inoiz baino urrunago daudela argi adieraziz. Batez ere etorkinek jasotzen dutela diotenek jakin beharko lukete jasotzaileen %63 bertan jaiotakoak direla. Iruzurra ikaragarria dela pentsatzen dutenek jakin beharko lukete kontrola ikaragarri handia dela, eta iruzurra kasu guztien % 0,3 soilik dela, hau da, 1,5 milioi euro ingurukoa, iruzur fiskala 3.200 milioi eurotakoa denean. Pobrezian dauden herrikideen % 30 geratzen dira urtero DBE jaso gabe.

Josu Aztiria

bat eta

Zurrumurru, zurrumurru du izenburutzat Mursegoren 100% Oion azken diskoko kantuak. Zuk datuetan argi asko azaldutako errealitate hori kantu bihurtu du, eta islatzen du, hain zuzen ere, zurrumurruen bitartez zer nolako kaltea egin diezaiokegun herritar xumeok elkarri. Beldurraren amua irentsita, nola bihurtzen garen, gu, auzokideok, elkarren etsai eta zigortzaile. Botereak -eta diskurtso nahiz jokaera erreakzionarioenek, baita progresismoz mozorroturiko horiek ere- nola lortzen duten herritar xumeok euren joko zelaira eraman eta lan zikina egin genezan.

Politikoki zuzena kontzeptua bilakatu da azken gudu zelaia. Lortu du botereak ideiari buelta ematea, eta lehen bere kontra erabiltzen zen adierazpidea, orain sarri erabiltzen da eraldatzaile, elkartasunezko, enpatiko edo humanista izan nahi duen diskurtsoa zigortzeko. Ohiko bihurtu da gure artean ere elkarri zuzentasun politikoa egoztea. DBEa ez ukitzearen alde dagoena, politikoki zuzena da. Etorkinen inguruan zurrumurruek indar handiegia dutela eta elkar-ezagutzeko saiorik ez dugula egiten uste duena, politikoki zuzena da. Txiste arrazista, edo misogino edo matxistek grazia-

bat

Gorka Erostarbe

rik ez diotela egiten... Politikoki zuzena da. Eta mantra bat bezala zabaltzen ari da kontua, Josu.

Eta nago, nahastua dugula kontzeptuaren beraren esanahia.

Begi-mira norabidez okertua dugula. Kontua baita inkorrekzio politikoa nondik –zein posiziotik– eta norantz erabiltzen den; eta, askoz ere askatzaileagoa, eraldatzaileagoa, beharrezkoagoa dela inkorrekzio politikoa botere posizioetan –klasez, generoz, arrazaz...– dagoenaren aurka erabiltzea, eta ez, posizio ahulenetan dagoenaren aurka.

06 GOIBERRI

GAZTEAK

Memoria historikoa ikertzeko Gazte Saria Loinaz Agirre Nabarralde Fundazioak memoria historikoaren gaia gerturatu nahi du gazteen artean, Gazte Saria antolatuta. 30 urtetik beherako gazteei zuzendako lehiaketa da eta memoria historikoaren ikerketa sustatzea eta balioan jartzea da helburu nagusia. Era horretan, Nabarralderen esanetan, ÂŤbelaunaldi berriek memoriaren transmisioan parte hartzea eta iraganaren ulermenean sakontzea da helburua, gure gizarteak bizi duen akulturazio larriari aurre egiteko eta gure historia ahaztuaren berreskurapenean indarrak batzekoÂť.

Nabarralde Gazte Sariak, beraz, artikulu literario edo ikerketa lan hoberenak sarituko ditu.

Lanak euskaraz, gazteleraz edo frantsesez idatz daitezke eta material grafikoz lagundu daitezke. Euskarazko artikulu onenaren jabeak 1.000 euro jasoko ditu, eta gaztelerazko edo frantseseko lanik onenak, beste horrenbeste. Kalitateagatik nabarmentzen diren artikuluak bilduma bakar batean argitaratuko dituzte, Creativ Commons lizentziapean.

Artikuluak jatorrizkoak, argitaratu gabeak eta aurkezten duenarenak izan beharko dute.

Nahi adina artikulu bidal daitezke. Nabarralde Fundazioko erredakzio taldea izango da sa-

Babeslea

1936an eta ondorengo urteetan hildakoak eta zigortutakoak omentzen dituzte urtero Beasainen. L. AGIRRE riketaren epaimahaia osatuko duena. Epaimahaiak edukiaren eta idazkeraren kalitatea hartuko du kontuan; horrekin batera, ÂŤmaterialaren interesa, memoriaren ikuspegitik, edo sortzen duen eztabaidagatikÂť.

Lanak aurkezteko epea azaroaren 1ean bukatuko da. Sari banaketa, berriz, abenduaren 3an egingo da, Nazioarteko Egunarekin, Nafarroako Egunaren ospakizunekin eta Durangoko Azokarekin bat eginez.

Gazte Sariak lehiaketako oinarriak abarralde Fundazioak Gazte Sariaren lehenengo edizioa antolatu du, 30 urtetik beherako gazteei zuzendua: Epea. Azaroaren 1a baino lehen bidali behar dira lanak, word (edo antzeko) formatuan, gaztesaria@nabarralde.com helbidera.

Luzera. Lanak 10.000 eta 20.000 karaktere arteko luzera izan beharko du espazioak kontutan hartuta.

Gaia. Artikuluaren gai nagusiak memoria historikoarekin lotura izan beharko du eta Euskal Herria hartuko du ildo nagusitzat.

Informazio gehiago. 948 21 10 57 - nabarralde@gmail.com.

Sari banaketa. Abenduaren 3an izango da.

N

GOIBERRI 07

MOTZEAN

Oporretan ere irekita Abuztuan oporretan etxean geratzen direnek eta bisitan datozenek, Goierri behean eta Tolosaldean badute zertaz gozatua. Goierri-Tolosaldea gida turistikoan bi eskualdeetako turismo eskaintza eta kultur agenda jaso dituzte.

Loinaz Agirre Goiturrek eta Tolosalde Garatzenek 2008an hasitako elkarlanak fruituak ematen jarraitzen du. Euskadiko Bihotza goiburupean, Goierri-Tolosaldea turismo gida eta udako agenda bateratua argitaratu dituzte.

Euskarazko eta gaztelerazko 10.000 ale banatuko dituzte bi eskualdeetako turismo bulegoetan eta Donostian dagoen San Sebastian Region turismo bulegoan. Frantsesezko eta ingelesezko bertsioak ere argitaratu dituzte.

Batetik, bi eskualdeetako produktu turistikoak bildu dituzte, hiru ataletan banatuta:

esperientzia gastronomikoak, naturan oinarritutakoak eta kulturalak. Bestetik, bi eskualdeetan uztailean eta abuztuan izango diren ekitaldiak eta herrietako jaiak bildu dituzte:

www.goierriturismo.com eta www.tolosaldea.eus webguneetan lor daiteke informazio zabal eta zehatzagoa.

Kanpaina bateratuarekin, eta bi eskualdeetako eta 46 herrietako baliabideak batuta, bisitari eta turista gehiago erakarri nahi dituzte: ÂŤProduktu turistiko guztiak batera garatuz eta sustatuz, orain arte baino turista gehiago zenbatzeko aukera dugula pentsatzen duguÂť.

Abuztuko agenda buztuan Goierri behean dauden ekintzak eta festak jaso ditu Goiturrek kultur agendan.

Abuztuaren 2, 9, 16, 23 eta 30ean. Ordiziako azoka.

Abuztuaren 3an. Beasain. Igartza Musikaren barruan, Berriketan taldea. 22:00etan Gernika pasealekuan.

Abuztuaren 7an. Ataun. Tourseko San Martin elizako Organo barroko ikusteko bisita. 18:00etan.

Abuztuaren 13tik 17ra. Zeraingo eta Gabiriako festak.

Abuztuaren 20an. Idiazabal. Ondarre gaztandegira bisita, 11:30ean.

Erreserbak: 943 80 21 87.

Abuztuaren 21ean. Zegama. Jaten den egurrik ba al dago? tailerra.

12:00etan. Erreserbak: 943 802 187.

Abuztuaren 25ean. Idiazabal. Atxurbi mendiko larreetara bisita, 11:00etan. Erreserbak: 943 18 82 03.

Abuztuaren 23tik 28ra. Zegamako festak.

A

08 GOIBERRI

ASTEKO GAIA

Imanol Urrestarazu lazkaotarrak orain dela 26 urte hasi zen parapentean jauziak egiten. ARKAITZ APALATEGI

Mendian, hegan eta sarean Imanol Urrestarazuk eskarmentu handia du parapentean jauziak egiten.

Bere esperientzia eta bizipenak blog batean biltzen ditu, euskaraz.

Arkaitz Apalategi Ordizia Hike&Fly. Oinez eta hegan. Hori da Imanol Urrestarazu (Lazkao, 1966) parapente zalearen filosofia. Mendia maite du, eta hegan egitea du afizio. Duela 26 urte hasi zen mundu honetan, eta urte batzutan utzita egon bazen ere, barruko harrak airera itzultzeko eskatzen zion.

Azken zazpi urteetan etenik gabe dabil mendira igo eta jauziak eginez. Youtuben bere hegaldien bideoak zabaltzen hasi zen, eta orain, Oinez eta hegan.

Euskal Herrian Hike&Fly blogean biltzen ditu bere bizipenak.

Beste ezer baino lehen, mendizalea dela dio Urrestarazuk.

«Menditik hasi naiz ni. Parapente zale guztiak ez dira mendizaleak, eta niretzako hegan egitearen parte bat da mendira

oinez igotzea». Lagunekin Pirinioetara joaten hasi zen gaztetan. Han ikusi zuen aurrenekoz parapente bat, Jon Zubiarrain olaberriarrarekin batera. «Hura ikusi eta zera pentsatu genuen: ‘hau probatu beharra zagok!’».

Esan eta egin. Hondarribian eskola bat zegoela jakin eta izena eman zuten. «Hiru eguneko ikastaroa egin genuen, eta berehala hasi ginen hegan. Orain prozesua luzeagoa izaten da».

Harra segituan piztu zitzaien, eta bien artean erosi zuten aurreneko parapentea. «Garai hartan diruz ere justu antzera genbiltzan; bion artean hartu eta txandaka ibiltzen genuen».

Lehen modelo hura «adreilu bat» zela dio, «oso rustikoa» oraingoen aldean. Gogoan du garai hartan Goierri aldean jen-

GOIBERRI 09

ASTEKO GAIA

ekarri zuenean, zalantza egin zuen, beste ikastaroren bat beharko ote zuen; baina probatan hasi eta ondo moldatzen zela ikusi zuen. «Txindokitik egin nuen aurreneko jauzia». Orain, lehen urte haietan baino «engantxatuago» dagoela dio.

Oinez eta hegan Hike&Fly modalitatea filosofia bat ere bada. Hala ulertzen du behintzat Urrestarazuk. Mendira oinez igo eta ahal dela hegan jaistean datza. «Mendia maite baduzu oinez ibiltzera joaten zara, eta gero, ahal bada, jauzi egiten duzu; eta ezin bada, behintzat jarduera bat egin duzu, mendi buelta eder bat egin eta izerdia botata, ez zara esku hutsik bueltatzen». Material arinak erabiltzen dituzte, motxilan hartu eta mendira igotzeko modukoak –ekipo osoak 10-13 kiloko pisua du–.

Batez ere Alpeetan, mendi inguruetan garatutako modalitatea dela dio. «Orografiak asko egiten du; badaude beste modalitate batzuk, trabesia luzeagoak eta egiten dituztenak, baina niri hau gustatzen zait».

de gehiago ere animatu zela.

«Gu hasi aurretik Marron eta Kioskos bakarrik aritzen ziren, baina gerora jende gehiago hasi zen Ordizia eta Goierri aldean».

Berriz ere airean Inguruko beste askok bezala, Imanol Urrestarazuk ere parapentea alde batera utzi zuen, familia izan zuenean. «Mendia eta eskia ez nituen utzi, baina parapentea beti nuen buruan».

Duela 7 bat urte heldu zion berriz. Lehengo parapentea zahartuta zegoen, eta azken urteetan mundu horrek izan duen garapena ikusita, berri bat hartzea erabaki zuen. «Garapen bat egon zela ikusteak animatu ninduen, gero eta parapente arinagoak eta seguruagoak egiten zirela jakiteak». Berria

Imanol Urrestarazuk bideoz grabatzen ditu bere jauziak eta hegaldiak. Bere blogean eta Youtuben, goikoak bezalako irudi ederrak ikus daitezke.

IMANOL URRESTARAZU

«Menditik hasi naiz ni. Niretzat hegan egitearen parte da mendira oinez igotzea» «Orain informazio gehiago dago, jauzi egin aurretik hiru webgune ezberdin begiratzen ditut»

Imanol Urrestarazu Parapente zalea

‘Oinez eta hegan’ bloga, euskaraz arapentearen munduan ez dago euskarazko erreferentzia askorik sarean, are gutxiago Hike& Fly modalitatean. «Parapenteko hainbat taldetan nago sartuta, eta ia denetan erdaraz funtzionatzen dute». Lehendik bideoak egiten zituela probestuz, «zerbait egiteko aukera» ikusi zuen. Hala ekin dio oinezhegan.blogspot.com blogaren abentura berriari.

Euskal Herriari ere erreferentzia egin nahi zion eta ‘Euskal Herrian Hike& Fly’ azpititulua gehitu dio. «Badakit euskaraz izanda blogaren irismena mugatua dena, barne kontsumoko zerbait da, baina kanpoko norbait sartzen bada, ikusiko du Euskal Herrian badagoela horren inguruan zerbait idatzia». Azken batean, «blog tematiko bat euskaraz egin eta behar hori estali» nahi izan du.

P

Beti haizeari begira Parapentean hegan egiteak badu «adrenalina puntu bat» eta airean «gozatua» hartzen da, baina zentzuz egin beharreko aktibitatea dela dio Urrestarazuk. «Hasieran ezeri erreparatu gabe abiatzen ginen, eta komeriaren bat edo beste izan dugu». Orain ordea, «erraztasun gehiago» daudela uste du.

«Informazio gehiago dago.

Abiatu aurretik hiru webgunetan begiratzen ditut haizearen datuak». Indarra ez ezik, norabidea eta haize korronteak izan behar dituzte kontuan. «Normalean orduko 25-30 kilometrotik gorako haizearekin ez gara abiatzen». Baina haizea aldakorra da, eta hasieran bare zirudiena, haizete bihur daiteke hegaldian zehar. «Grazia eta jolasa ere hor dago, horri aurre hartzean eta egoera horietan

moldatzean». Hala ere, unerik arriskutsuenak «aireratzea eta lur hartzea» direla dio, «hor izaten dira istripurik handienak».

Goierri eta Euskal Herria parapentean aritzeko toki onak direla uste du. «Batez ere filosofia honetan, mendiarekin gozatuz; eta hegan egiterik ez badago, ez da ezer gertatzen. Baina kontuz ibili behar da termikoekin, hemen haize termikoak eta dinamikoak nahasten dira eta». Goierritik kanpo, Sakana, Orduña, Sopela, Zarautz eta Kukuarri ditu gustuko tokiak. Hala ere, bere ustez Txindoki da jauzi egiteko lekurik onena. Ez etxetik gertu duelako bakarrik; «desnibel handia du, piramidala da eta edozein aldetatik aireratzeko aukera» ematen duelako baizik.

10 GOIBERRI

ELKARRIZKETA

AIMAR MAIZ

Migel Mari Jauregi ‘Altzo’ Segalaria

«Sega Euskal Herria ezagutzera emateko izugarrizko aukera da»

GOIBERRI 11

ELKARRIZKETA

Aimar Maiz Zaldibia Abuztuaren 18tik 20ra Europako Sega Txapelketan parte hartuko du Migel Mari Jauregi Altzo-k (Zaldibia, 1954). 63 urte beteko dituen hilean. Euskal ligan 2. sailkatu zen. Maide Garmendia alaba ere lehiatuko da bere taldean, 2006an Aloña Jauregi alaba zaharragoa bezala. Almitzak 20 urte gainditu dituen honetan, sega Euskal Herriaren ordezkari izateko aukera aparta dela dio, baina ez dutela erakundeek ikusten.

Aurtengo belarrak eginda ia?

Gaur ere aritu gara. Belar zuloa atzo bete genuen, eta gaur estali dugu. Bi edo hiru ebakialdi ematen dizkiogu, beti. Ondo gobernatzen dugu belardia.

Etxe ondoko sailean edozein aritzen da segan.

Ebaki eskuz, beraz?

Eskuz egiten dugu, bai. Segadorea, nola ba? Gainera konplikatuagoa da. Sega zorrotza baldin badaukazu, eskuz azkarrago egiten da. Etxean laubost behi dauzkat, eta horientzat. Jendeak segan egin dezan ere bai, eta neroni aritzeagatik.

Segadorea arrankatu, matxuraren bat duela, euriarekin herdoildu dela... Badakizu zer lanak diren? Segarekin joan, 10 minutuan ebaki, eta kito.

Segak ere behar du atentzioa.

Nola zaintzen dituzu?

Onena, ez utzi amusten. Eta sega onena ere, beti pikatu. Nik ohitura hori dut. Moteltzen ari dela ikusten dudanean, 10-12 minutuan pikatu bat eman, eta beti pronto edukitzen dut. Gure etxean 70 sega igual egongo dira. Denak ez badira ere, laubost beti martxan egoten dira.

Nireak eta umeenak han daude, bakoitza bere izenarekin.

Sega bereziak ere ba omen dituzu, Legazpiko Patrizio Etxeberrian egindakoak eta.

Bai. Onak egiten zituzten Patriziorenean. Metalaren aleazioan, tenplean, forman asmatu zuten. Asteasuko Florentino [Maiotz] sega jartzaileak, Polipaso zenak [Migel Irazusta] eta

horiek lehenagotik ari ziren asmatzen, sega apustuetarako zein izan zitekeen sega baliagarriena, luzeran, egituran-eta.

Haiek asmatu zuten Euskal Herrian orain erabiltzen den sega.

Historikoki, orduan, sega ez da beti orain bezalakoa izan?

Aldatzen eta egokitzen joan zen. Gero, Lion inguruko fabrika handi batean ere Euskal Herrirako sega asko egiten zuten.

Izanda gaude han, eta museo bezala jarri behar zuten orain.

Sega batzuk oraindik badira euskal dantzarien eranskinekin. Orain dela 60 urte egiten zituzten Euskal Herrirako segak.

Segaren maitemindu bat zara?

Maitemindua, ez dakit. Betiko modu tradizionalean [ordubeteko lanean, ahalik belar gehiena ebakitzea] 1984ko bukaerara arte ibili nintzen, lehian. Azkenekoa aizkoran eta segan jokatu nuen, Larraitzen: bost kanaerdiko eta gero ordubetera arte segan. Utzi-utzi ere ez diot egin, gero Agirrezabali laguntzen-eta aritu naizelako.

Noski. Lehian 1996an hasi ginen, Oihan Beltzean (Alemania). Ondo prestatuta joan ginen, neska eta mutil talde bana. Jende askorentzat harridura izan zen. Europan urtetan egin da hori, baina gure berri ez zeukaten. Eta hemengo Federazioak ere ideiarik ez zuen haienik. Europarrek bazuten harremana: Finlandiako jendea, letoniarrak, Suedia, Austria, Alemania... begira zenbat talde. Gu ginen ezjakinak. Hemen, kristorenak garelakoan, hemengo apustuekin eta gure Olasagastirekin. Eta, bitartean, begira zer egiten zuten.

Lehen harremanetik 21 urte pasatu dira. Eta orain, zer?

Eusten. Gure aldetik ari gara, baina hemen ez dugu lortu.

Beste aldetik, Federazioa, Foru Aldundia, jaurlaritza ez dira busti. Ez jakin nahi bat dago.

Federazioan ez dago ikuspegi hori; ez da behin ere egon, eta ez du asmorik, gainera. Halako pereza mental bat nabaritzen

Nazioarteko segakerara, eta Europara jauzia, nola izen zen?

1994an-edo zen. Dusseldorfeko arkitekto bat etorri zen hona.

Sega apustua ikusi, eta esan zuen haiek urtetan egiten zutela, Alemanian. 1995ean joaten eta ikusten hasi ginen, eta handik aurrera, urtero. Gutxienez pare bat aldiz urtean, leku batera ez bada bestera.

Europako Txapelketan 1996tik ari zarete. Euskal Herriaren izena zabaltzen?

Zabaltzen edo, bai. Europarrek gure berri badaukate, noski.

Uste dut nahiko estimatuak garela, urtero leku askotatik deitzen digute eta. Azken urteotan Errusiatik ari zaizkigu, joateko eta joateko. Suitzako antolatzaileek [aurten IngenbohlBrunnen herrian da Europakoa] webgunean Euskal Herriaren deskribapen bat jarrita daukate: lurraldetasuna, biztanleria, euskararen hiztunak...

Almitza elkartea sortzea ere mugarria izango zen, ezta?

dugu. Lehiaketen formatua bera interesgarria da: 3 egun, sega pikatze txapelketak, sailkatze saioak, finalak, egunero musika taldeak... Garagardo ferien antzeko antolamendua.

Euskal Herrian, XIX. mendean gelditu gara herri kirolekin?

Ez dute ezer jakin nahi. Eskemak ez ditugu aldatzen. Hainbeste urte pasatu dira, guk ere etsi egin dugu. Abadiñon bileretan izanda gaude, Euskal Herriko federazioen administrazioen erdigunea han dagoelako.

Gainera, bilera erdaraz egin behar. Jarrera aldetik harrituta gelditzen gara.

Etsita?

Etsita. Diputazioan ere gure proiektua aurkeztu genien, aurrekontu eta guzti. Basque Country formatuan, jaurlaritzaren bidez turismo aldetik egon litekeela zerbait... Jarrera da oztopoak jartzea, eta ez busti nahi izatea. Turismotik igual? Jaurlaritzari idatzi bat bidalita, eta bilera bat eginda gaude. Ez digu erantzun ere egin. Ez dute neurria ematen, eta talentu kultural faltaren sentsazioarekin ateratzen gara.

Zer suposatzen dizue zuei ekintza gabezia horrek?

«Sega zorrotza baldin badaukazu, eguneroko belarra ebakitzea errazago egiten da eskuz» «Europan urtetan egin da sega lehiaketa. Baina gure berri ez zuten, ez guk haienik» «Talentu kultural faltaren sentsazioarekin irteten gara hemen bileretatik»

Gure eginkizunerako, justu, dirua behar da. Orain ere, Suitzarako garraioa bakarrik 6.000 eurotik gora da.

Noiz arte iraun liteke horrela?

Ez dakit. Hasiera samarretik gabiltzanak bi edo hiru gelditzen gara. Jende berria badago, baina gogoa ere behar du segitzeko.

Segak zer balio dauka, nazio gisa, Europari begira?

Segak Europa oso-osoan du presentzia. Kazajstan ondoan urtero egiten da ekitaldi bat, Ingalaterran ere bai, AEBetatik ere deitu digute... Hau aukera bat da, elkarrekin harremanak egiteko, kulturalki elkar ezagutzeko, Euskal Herria ezagutzera emateko, bakoitzak duena aportatzeko. Izugarrizko aukera ikusten dugu. Baina ez daukagu mediorik.

12 GOIBERRI

GURE LURRA

Haritik tiraka Zazpi emakume sortzaileren lanak biltzen ditu ‘Haria galtzen’ izeneko erakusketak. Igartubeitin dago ikusgai datorren urriaren 1era bitartean.

Josune Zarandona Ezkio Tradizioaren eta garaikidetasunaren arteko solasaldia irudikatzen du Ezkioko Igartubeiti baserri museoan ikusgai dagoen Haria galtzen erakusketak.

Erakusketa honek zuntza adierazpen artistiko gisa aldarrikatzen du, ikuspuntu berrietatik, historiaren eta euskal ohituren arteko harreman estua ezagutzera emateko aukera ere eskainiz.

Kizkitza Ugarteburu Igartubeitiko koordinatzaileak esan duenez, «orain arte XVI. mendean nola bizi ziren erakutsi

izan dugu, baina orain garai hura gaur egungo ikuspegitik lantzeari ekin diogu». Haria galtzen zazpi sortzaileren lanek osatutako erakusketa da: Maria Zubizarreta, Yolanda Sanchez, Kris Meraki, Karmen Esnaola, Lola Altolagirre, Arantza Diez Redondo eta Idoia Cuesta.

Artista horiek, beraien artelanen bitartez, gaur egun gure iraganak eta bereganatutako oinordetzak duten presentzia zein garrantzitsua den azpimarratzen dute.

Artelanak baserriko bi solairutan erakusten dira, eta Igar-

tubeitiko familiaren beharrizanak asetzen zituzten produktuekin (artoa), materialekin (maluta, zumea, lihoa, artilea), objektuekin eta baserritarrek burutzen zituzten lanekin uztartzen dira.

Kristina-Enean, aurrena Batetik, erakusketak aspaldiko teknikekin egin daitezkeen sorkuntzak erakutsi nahi ditu, eta bestetik, zuntza arte lan tridimentsionalak, berriak eta esperimentalak sortzeko beste euskarri batzuk bezain baliagarria dela azaldu ere bai. Ugarte-

buruk zehaztu bezala, «artistek garai bateko materialak eta teknikak erabiltzen dituzte, baina gaurko egunera egokituta».

2016an Donostiako KristinaEnean egon zen ikusgai aurretik. Ugarteburuk aipatu duenez, 13 artisten lanak osatzen du berez erakusketa baina aukeraketa bat egin behar izan dute Igartubeitiko espaziora egokitu ahal izateko. Erakusketa urriaren 1era bitartean egongo da ikusgai, asteartetik larunbatera 11:00etan, 12:30ean eta 17:00etan. Igandeetan goizez bakarrik. Erakusketa ehungin-

GOIBERRI 13

GURE LURRA

tzarekin erlazionatutako piezen bilduma batekin eta ikusentzuneko batekin osatzen da.

tradizionaletik aldentzea lortzen dute, zerbait bisualagoa eta ez hain funtzionala bihurtuz.

1. ‘Ama’, ‘Alabak’ eta ‘Ni’ Maria Zubizarreta (Zaldibar, 1959) irazki-hari baxuarekin aritzen da lanean, ehungintzan ez ohikoak diren materialekin esperimentazioak eginez. Hiru lan ditu erakusgai Igartubeitin amatasunari gorazarre egiten diotenak. Amatasuna, alabak eta amaren figura irudikatu ditu bere artelanen bitartez.

3. ‘Pentsamendu-hariak’ Kris Meraki (Donostia, 1972) ehunezko zuntzaren bitartez espresatzen da. Artilearen erabileran espezializaturik dago.

Obra hau buruan zeharreko ibilbide bat da, sentipenen eta pentsamenduen arteko bidaia irudikatzen du, burua ahalik eta argien izaten saiatzeko borroka gorpuztuz.

2. ‘Edukiontziak’ Yolanda Sanchezek (Barakaldo, 1969) zeta eta artilea lantzen ditu. Prozesu eta ekoizpen ekologikoetan interesaturik, Euskal Herriko ardi latxa eta karrantzako artilearen erabileraren berreskurapenean hainbat ekarpen egin ditu. Fimoz egindako kutxatxoak ditu erakusgai Igartubeitin. Edukiontzi horiek, artilea gizakion jantzi edo berogarri gisa izandako erabilera

4. ‘Etorkizuna’ Karmen Esnaola (Tolosa, 1954) goruarekin haria egiten hasi zen, poliki-poliki ehungintzaren prozesu guztia bereganatu zuen arte. Orain, tindagailandareek ardi latxan sortzen dituen koloreekin esperimentatzen du. Etorkizuna artistaren beraren baserriko ardien artilearekin egindako obra da. Hormatik erortzen den kolorezko ur

jauzian latxaren laztasuna eta benekotasuna antzeman daitezke.

5. Artalorea eta eguzkiloreak Lola Altolagirre (Azpeitia, 1954) arto hostoekin egiten zen Euskal Herriko antzinako ehuntze teknika baten berreskuratzailea da. Izaera indibidualeko pieza hauek, arto hosto eta tekniken bidez lurra, emakumea eta, azken batean, artistarengana daraman bide luze baten irudikapena dira. Isiltasuna, lurra eta argiarekin modu berezian lotzen diren artelanak dira.

6. ‘Zuntzak’ Arantza Diez Redondo (Donostia, 1963)haurra zenetik egon da ehungintzaren praktikan murgilduta eta urte askotan hainbat teknika ezberdin ikasteko aukera izan du. Artile birjina eta alpakaz egindako instalazio hau, artilea bera osatzen duten zuntzen irudikapena da.

Ezkerreko irudian: Sortzaileak.

1. artelana: ‘Ama’ eta ‘Alabak’.

2.a: ‘Edukiontziak’.

3.a: ‘Pentsamendu-hariak’.

4.a: ‘Etorkizuna’.

5.a: ‘Artalorea eta eguzkiloreak’.

6.a: ‘Zuntzak’.

7.a: ‘Matazak’.

Zuntz hauek barne-hutsak eta luzeak dira. Instalazioa artileaz beraz mintzo da: egitura malgu eta barne-hutsaz, hain zuzen.

7. ‘Matazak’ Idoia Cuestak (Donostia, 1969) saskigintza eta ehungintza fusionatuz egiten du lan. Teknika tradizionaletan oinarrituta diseinu berritzaileak sortzen ditu.

Lan honek jaiotzen garenetik hiltzen garen arte, bizitzan zehar gainditu beharreko matazak eta zailtasunak islatzen ditu. Guztietan aurkitu daiteke irtenbidea, iluna izan arren. Ez badugu munduarekin lotzen gaituen haria galtzen, nahastea askatzea eta matazatik ateratzea beti lortuko dugu.

14 GOIBERRI

INTERNET

saretik Sarean ikusia

Albisteak

Euskal baserri bat sakelakoan

Iragarki eta albiste sexistak euskalmoji.eus salatzeko APPa Ikurrina, taloa Komunikabideetan, kalean nahiz sare sozialetan ikusten diren iragarki eta albiste sexistak salatzeko aplikazioa garatu du Emakundek. Begira du izena, eta herritarrek kexak bidaltzeko bideak erraztu nahi dituzte. Izaskun Landaida zuzendariak azaldu duenez, orain arte horrelako kexak telefonoz, posta elektronikoz edo sare sozialen bidez jasotzen zituen Emakundek.

Aplikazio berri honekin, herritarrek sakelakotik bertatik kexak nahiz argazkiak bidaltzea lortu nahi dute. emakunde.euskadi.eus

eta Reala sakelako telefonoan ertatu al zaizu inoiz emoji baten bila hasi eta zuk nahi zenuen hori adierazteko egokirik bilatu ez izana? Whatsapp eta Telegram bezalako mezularitza zerbitzuei esker oso ezagunak egin dira emoji edo emotikonoak, baina orain arte, oso zaila zen gertuko gauzen inguruko irudi edo sinboloak bilatzea. Lau gaztek osatutako proiektu batek konponbidea jarri nahi izan dio horri,

G

Euskalmoji euskal emotikonoak biltzen dituen aplikazioa.

Sortzaileek azaldu dutenez, zerbitzua doakoa da eta mezularitza zerbitzuetan (Whatsapp, Telegram...) eta sare sozialetan (Facebook, Twitter, Instagram...) erabil daiteke. Lehen bertsioan 60 emotikono jaso dituzte 6 taldetan banatuta: futbol taldeak, euskal jaiak, gastronomia, tradizioa, pertsonaiak eta euskal esaerak. Lehen egunetan, «oso harrera ona» izan du proiektuak.

Azken urteetan oso ezagunak egin dira Farm motako sakelakoetarako bideojokoak. Hari horri helduta, euskal baserri batean oinarritutako jokoa kaleratu du Gestionet Multimedia etxeak, Bizkaiko Foru Aldundiaren laguntzarekin. Nire baserri mai-

tea du izena, eta baratzeko produktuak landu eta azokan saltzeko aukera ematen du. Minijolas ugari ere baditu, produktu gehiago lortzeko. Android eta iOS sistemetan atera dute.

Eraman ‘Hitza’ oporretara Goierriko Hitza egunkariak oporrak hartuko ditu abuztuan, baina edizio digitalak ez du jairik izango. Abuztuan zehar Goierrin gertatzen den guztiaren berri jasotzeko aukera izango da webgunean bertan eta Goierriko Hitzaren sare sozialetan (Facebook eta Twitter).

GOIBERRI 15

ERREZETA

Bulgur entsalada aljeriarra MIKEL ALBISU

Osagaiak Bulgurra Tomatea Azenarioa Ilarrak Artoa Oliba beltzak Tipula Atondua egiteko Baratxuria Oliba olioa Menta Limoi zukua

Prestaketa

Otordu orekatuak eta toki lasaia Aramako ostatuan erriko plazan bertan dago Aramako Ostatua, leku lasaian. Jatetxeko arduradun Ane Otegi eta Haritz Urretabizkaia beraien bidea urratzen joan dira, eta bilakaera horretan, elikadura orekatuaren aldeko apustua egiten ari dira gaur egun.

Aramako ostatuan sukaldaritza ulertzeko duten moduan, elikadura orekatua naturatik ahalik eta gertuen dagoen produktua eskaintzea da.

Gertutasun horrek fisikoa izan behar du, ahalik eta gertuen ekoitzitako jakiekin lan eginez; baina, baita lan egiteko moduen ere, jaki horiek ahalik eta gutxien elaboratuz. Honela elikagai bakoitzak berez duen zaporea nabarmendu nahi dute, gehiegizko elaboraziotatik ihes eginez; besteak beste, ahalik eta azukre, gatz edo olio gutxien erabiliz. Aldi berean, elikagaien gertutasunak garaiko produktuak erabiltzea dakar.

Oreka ez elikaduran bakarrik, jatera doan familiaren edo lagun taldearen barruan ere oreka

H

Bulgur kopuru bakoitzeko bi kopuru ur irakiten jarri. Irakiten hasten denean sua itzali eta bulgurra gehitu. Ez dago egosi beharrik, baizik eta hidratatu egin behar da.

Tomatea, azenarioa eta tipula txikitu. Artoa, ilarrak, oliba beltzak eta bulgurra gehitu.

Atondua

bilatzen dute, bakoitzaren neurrirako janaria eskainiz, arrautza eta patata frijituak txistorrarekin jan daiteke, baita janari makrobiotikoa edo beganoa ere.

Uda garaian asko lan egiten dute paella eta fideuarekin. Horiek aurretik eskatu behar dira eta jendea elkartzeko aitzakia ona ematen du.

Umil lan egitea dute ardatz, bai prezio aldetik eta baita jantokiaren soiltasunetik ere. Familia artean edo lagun artean lasai egoteko tokia da.

Atondua prestatzeko baratxuria, oliba olioa, menta eta limoi zukua nahastu. Entsalada jan baino ordu erdi lehenago atontzea komeni da, zapore gehiago har dezan.

Nahi izanez gero uztai batean moldatuta aurkez daiteke.

Gainetik bitxilore hazi pixka bat ere bota dakioke kurruskari ukitua emanez.

Zer da bulgurra?

Bulgurra gari txikitua da. Lurrunetan egosi, txikitu eta lehortutako garia da.