Goiberri 257. zenbakia

Goierritarraren eta Otamotzen astekaria

257. zenbakia. 2017ko azaroaren 3a

GOI B ERRI Hitz egin eta aditu, ulertzeko Beasaindarren arteko bizikidetza hobetzeko lanean ari da talde bat urtarrilaz geroztik 10-11

Jokin Aldanondo, Edorta Martinez eta Olatz Insausti, lantaldeko hiru partaide. LOINAZ AGIRRE

Agurtzane Elustondo 3 Iritzia 4-5 Miren Mujika zinegilea 6 Goiargi abesbatza zikloa ixteko 7 Laborde argazkilarien sendia 8-9 Florentina Intxausti gabiriar sukaldaria 12-13 Mutiloako txerri azoka 14 San Martin jaiak Ataunen eta Araman 15-19

02 GOIBERRI

PUBLIZITATEA

GOIBERRI 03

KATE moTZEAN

XABIER AZTIRIA

Agurtzane Elustondo Trikitilaria

«Bizitza ez dut trikitirik gabe imaginatzen, nire parte da» Xabier Aztiria Legazpi Agurtzane Elustondori ( Legazpi, 1975) txikitatik datorkio trikitia jotzeko sena. Bere amaren jaiotetxea izan zen Aginako Zumakortan soinu txiki batekin jolasean aritzen zen. 10 urterekin eman zuen lehen kontzertua, eta ordutik hamaika kontzertu eta erromeria eman ditu bere anaia Jonekin batera. Larunbat honetan Legazpiko Gaztetxean emango dute kontzertua.

Begiratze hutsarekin batek bestearen berri dugu. Ez dut nire burua beste pandero jotzaile batekin ikusten.

Ezinezkoa bat aukeratzea...

Eta jotzeko?

Fandagoak jotzen ditut gustukoen, baina unean-unean aldatuz!

Zer eman dizu trikitiak?

Une gozo asko, poz asko, leku eta jende asko ezagutzea… Terapia ere bada! Triste nagoenean, amorratuta, urduri, alai… egoera guztietan laguntzen dit!

Zein zaletasun dituzu?

Musika, familiarekin eta lagun artean egotea…

Nolakoa da anaiarekin jotzea?

Liburu bat?

Plazer bat. Urte asko daramatzagu elkarrekin jotzen, eta primeran ezagutzen dugu elkar.

Gabriel Garcia Marquezen Cien años de soledad.

Entzuteko abesti bat?

Diruz laguntzen duten erakundeak: Udalak: Altzaga, Arama, Ataun, Beasain, Itsasondo, Olaberria, Urretxu, Zerain, Segura, Zaldibia eta Zumarraga

GOI B ERRI

Erreferente bat?

Bat aipatzekotan, Kepa Junkera.

Trikitilari ez bazina?

«Trikitiak egoera guztietan laguntzen dit, terapia moduko bat da niretzat»

Argitaratzailea: Goierriko Hedabideak SL Zuzendaria: Iñaki Gurrutxaga Kudeatzailea: Josu Iñigo Koordinatzailea: Tere Madinabeitia

Diseinua eta banaketa: Bidera zerbitzuak. Berria Taldea Lege gordailua: SS-1638/2011

Bizitza ez dut trikitirik gabe imaginatzen. Nire parte da; luzakin bat.

Legazpiko alkate bazina?

Guztien lana egin nahiko nuke eta ez nuke deskonektatuko . Ez dut uste horretarako balio dudanik.

Egoitzak: Beasain:

Webgunea:

Oriamendi, 32. 20200.

Posta elektronikoa:

goiberri.eus

Urretxu:

goiberri@hitza.eus

Iparragirre, 11 (Kaletxiki). 20700.

Publizitatea:

Telefonoak: Beasain: 943-16 00 56 Urretxu: 943-72 34 08

Bezero arreta / harpidetzak:

607 530 424 – jizagirre@hitza.eus 902-82 02 01 – harpidetza@hitza.eus

04 GOIBERRI

IRITZIA

Joseba Imaz Ganzarain Kazetaria

Aspertzeko eskubidea (eta plazera)

Z

er moduz asteburua?

Ondo pasa duzu?

– Aspertu egin naiz, egia esan.

– Pena da gero, nahi adina plan egiteko aukera zenuen ba...

Asteleheneroko ohitura izaten dugu albokoari edo lankideari asteburuan egindakoaz galdetzea. Aste berriari ekiten diogunean, institutura bidean edo laneko kafe makinaren aurrean, ostiral arratsaldetik igande gauera bitarteko aisia momentuak izan ohi ditugu hizpide. Pasatako askatasun uneak atzera gozatu nahiko bagenitu bezala.

Ahoratu dugun gozokiak utzitako zaporea, behin karameloa urtuta, berriro aho sapaian sentitzen dugunean bezala.

Aste hasierako solasaldi horietan, egindakoaz mintzatu ohi gara. Igandeko irteeran tontor hura edo bestea igo genuela, larunbat gaueko parrandan harekin edo honekin topatu ginela,

zineman pelikula hura bota dutela edo familiako bazkarian izebak hau edo bestea esan zuela.

Debekatua dago, edozein kasutan, asteburuan ezer ez egitea.

Aisialdia bete egin behar da, gauzak egin behar ditugu. Planak, ekintzak, ibilaldiak, martxak, bazkariak, afariak, parrandak, erosketak, etxeko-lanak, garbiketak, kirola, irteerak, bilerak, txangoak… Guztiak ere, egin.

Kasuren batean asteburua – egun bat sikiera– atseden hartu eta egonean egoteko hartuz gero, berriz, halako porrot sentsazio bat jabetzen da gure izateaz. Halako hutsune sentipen bat. Asteburua ongi aprobetxatu izan ez bagenu bezala.

Asperdura ez dago ongi ikusia gure gizartean.

Paradoxa izango da agian, baina azkenaldian gero eta psikologo, pedagogo eta pentsalari gehiago ari da asperduraren inguruko ikerketak egin eta argitaratzen. Estimuloz beteriko mundu honetan, gure burmui-

nak gero eta pizgarri gehiago eta konstanteago behar omen ditu, asperduraren hutsunea ez pairatzeko. Hortik etengabe Whatsappera begira egon beharra, Twitterren azken berriak ezagutzeko premia edo kanalez bost segunduro aldatu beharra.

Asteburu honetan erreportaje batean irakurri dudanez, etengabeko estimulo horien beharrak eramaten ditu zenbaitzu oporretan aspertzera eta denbora librea antsietate sentipen batekin bizitzera, atsedena eta lasaitasuna nagusi behar luketen momentu horiek itogarri izateraino. Are gehiago, adituek diotenez, oso okupatua bizitzea estatus bat edukitzearekin lotzen du gure imaginarioak. Dagoeneko hala barneratu dute publizistek. Aberatsak ez ditugu iragarkietan ikusten itsasontzi batera igota edo tenisean jokatzen; orain lanean ikusten ditu-

gu, ordu asko sartzen gainera.

Ziur asko gure barnean dugun hutsune bat erakusten du bizitzako minutu edo segundo guztiak gauza edo ekintza batekin bete behar horrek. Paisaia bati begira, lagun batekin solasean edo, besterik gabe, gure bikote edo maitaleari besarkatuta egoteko apenas dugu astirik. Eta zer esanik ez gure inguruan gertatzen diren errealitateei edo egoerei buruzko gogoeta egiteko.

Hori ere gure agenda okupatuetatik at geratzen da.

Egin froga. Ordu erdiz bada ere mobila alde batera utzi, bizikletan ibiltzera edo gimnasiora joateko zeneukan asmoa atzeratu, eta eseri zaitez etxeko sofan. Telebista itzaldu. Alboan laguna, seme-alabaren bat edo beste norbait baduzu, hobe.

Agian lehenengo bost-hamar minutuetan zer-suma sentituko zara. Mugikorraren bila altxatzeko tentazioa izango duzu.

Baina behin tarte hori pasata, lasaitasuna zure gorputzaz jabetuko da seguru asko. Eta lasaitasunarekin batera aldarte alai eta patsadatsu bat.

Kostako zaigu, baina agian iritsiko da momentu bat, non artikuluaren hasieran aipatutako solasaldiak amaiera diferentea izango duen.

– Zer moduz asteburua?

Ondo pasa duzu?

– Aspertu egin naiz, egia esan.

– Hori da suertea, hori!

GOIBERRI 05

IRITZIA

Asteko irudia

Josu Maroto

Altxorrez betetako asteburua Urretxuko mineral eta fosilak, Ataungo mitoaldia...

Indiana Jones bera txundituta usteko kultur eskaintza Goierrin.

Zerutik erorita etorri zait gaia, bion estreinako kolaboraziorako. Lurrean topatu dut hizketagaia; hain justu, Deustuko AEKren euskaltegiko zoruan, ikasleren batek ahantzita edo. Eskuorri deigarri bat da. Trafiko seinalea du azalean, 30 zenbaki handi batekin.

Jakinminez jaso dut lurretik: zer ote da ikasleak hain axolagabe botata utzi duena? Artxanda, AP-8, Supersur… Bizkaiko Aldundiarena da propaganda. 30 zenbakia zergatik nabarmendu duten azaltzen du, hitzez hitz: «Eman izena, eta, 30 euro baino gehiago ordainduz gero, hilabetea bukatu ondoren itzuliko dizugu hortik gora Bizkaiko Aldundiaren autobideetan pagatutako euro bakoitza».

Gehiago ere bada: «Diru laguntzak jasoko dituzu hiru bideotan eginiko gastuengatik (%35 itzuliko zaizu 11. bidaiatik aurrera eta %45, berriz, 26.etik aurrera)». Zerua lurrean, lurra zeruan. Saritu egingo dituzte autobideak erabiltzen dituzten pertsona fisikoak. Esaterako, zenbat eta bidaia gehiago egin AP-8, Artxanda eta Supersuperren barrena, orduan eta sari handiagoa jasoko dute bizkaitarrek.

Bai. Hedabideetatik jaso dugu berria: Bizkaia eta Gipuzkoa eskutik helduta, 45 euroko mugan itzulinguruka. Goitik eta behetik, zerutik eta lurretik, aurrerantzean ere etorriko zaizkigun erauntsien aurrean, babestu egin behar ditugu geure buruak. Mundua hankaz gora egonagatik–Eduardo Galeano uruguaiarrak idatzi zuen gisan–, ez gaitzatela oharkabean harrapatu. Nik, badaezpada, jantzi ditut kulero laranjak buruan.

Maider del Olmo Zubeldia

bat eta

Zuri zerutik erorita etorri zaizu gaia. Niri, aldiz, Iruñeko Alde Zaharreko kaleko pareta batetik. Bertan jarritako kartel batek halaxe zioen: «Euskara Ofiziala Nafarroa osoan». Urrian aurkeztu du Kontseiluak dinamika, eta Nafarroan bizi den bereizkeria gainditzea du helburu. Horretarako, euskarak lurralde osoan ofiziala izan behar duela aldarrikatuko dute, Iruñerriko hainbat herritan herritarrengandik jasoko diren eskaeren bitartez.

Iaz euskararen legean moldaketa bat egin zen, zona mistoan dauden herriak gehitzeko, eta espero zitekeen moduan, dinamika horrek iskanbila sortu zuen batzuen artean; euskara Nafarroan inposatu nahi zutela salatzen zuten. Horiei esango nieke joateko Nafarroako Errege Artxibo Nagusira, irailean hasi eta abendura arte egongo den erakusketa ikustera. Navarrorum. Euskararen gaineko dokumentu nafarren bi mila urteko ondarea. Bertan, erraz ulertuko dute, aditu nahi badute behintzat, antolatzaileek argi adierazten dutena: «Euskara funtsezkoa izan da nafarren historian. Navarrorumek erakusten du Nafarroa erdigunekoa izan dela euskararen

bat

Ane Azurmendi Lasa

munduan. Nafarren lurraldekoak dira, hain zuzen, Pirinioen hegoaldean euskaraz idatzitako lehen hitzak. Historian barrena, euskara izan da Nafarroako esentzia kulturala eta Nafarroa izan da, Pirinioen bi aldeetan, euskararen mundua dinamizatu duen ardatza».

Bai, mundua hankaz gora dago; baina tarteka, herritarrek itzuli nahi izaten diote herriari dagokiona, eta orduan, sortzen da esperantza pixka bat.

06 GOIBERRI

GAZTEAK

«Teknologiak askotan pertsonen presentzia ordezkatzen du» Produktore, gidoilari eta zuzendariorde lanak egin ditu Miren Mujikak. ‘Shell Phone’ lanaren trailerra aurkeztu du.

Xabi Aztiria Legazpi Miren Mujikak (Legazpi, 1993) duela hiru urte amaitu zituen Ikus-entzunezko Komunikazioko ikasketak. Hiru urteren buruan, bere lehen lana zuzendu du.

Nola otu zitzaizun zure kasa lan hau egitea?

Gidoiak idazten aritzen naiz, eta behin konturatu nintzen gidoi eder bat nuela esku artean.

Pena handia ematen zidan gidoi hura beste batek hartzea.

Izan ere, hasierako gidoitik azken emaitzara asko aldatzen dira lanak eta nik zegoen bezala egin nahi nuen.

Zein izan da zure egin beharra lan honetan?

Hiru lan izan ditut: produkzioa, gidoia eta zuzendaritza.

Nolako esperientzia izan da?

XABIER AZTIRIA

Esperientzia oso aberasgarria izan da, asko ikasi baitut bai lan taldetik eta baita egoera ezberdinetatik ere. Tentsio uneak bizi izan ditut; adibidez, grabazioa hasi baino bi aste lehenago kameralariak eta fokistak deitu zi-

daten film baterako deitu zituztela esanez. Haiek ez etortzeko arriskua ikusi nuen, baina azkenean hona etortzeko apustua egin zuten; eta hori eskertzekoa da.

Zein lantalderekin egin duzu lan?

Talde artistikoan hiru pertsonek hartu dute parte: Pilar Rodriguezek, Iñaki Rikartek eta nire lehengusin Elene Muñozek.

Talde teknikoan, berriz, 22 lagun aritu gara lanean; besteak beste, Bilbotik, Donostiatik eta Madrildik etorritakoak.

Zein da lanaren ardatza?

Teknologiak pertsona fisikoen presentzia ordezkatzen duela askotan. Hori azaltzeko kontakizuna muturrera eraman dut.

Bertan 80 urteko alargun baten istorioa kontatzen dut: bere semeak pisu domotiko bat erosten dio horrela bisitan gutxiago joateko.

Nola finantzatu duzu?

Erakundeen aldetik ez dut laguntzarik jaso. Erabateko auto finantzaketa izan da.

Non izango da estreinaldia?

Babeslea

«Erakundeetatik ez dut diru laguntzarik jaso, autofinantzaketa izan da erabat»

Donostiako sala batean emateko asmoa dugu lehenik abendu aldean. Gero banatzaile baten bitartez estatu mailan zabalduko dugu zinema jaialdietan. Legazpin ematea ere gustatuko litzaidake.

GOIBERRI 07

MOTZEAN

Goiargik itxiko du zikloa Udazkeneko Musika Zikloaren 32. ekitaldia egiten ari dira Urretxuko Tourseko San Martin elizan. Udalak antolatzen du, Urretxuko eta Zumarragako Goiargi abesbatzarekin batera. Asteburuan Indonesiako ahotsen txanda izango da.

Miriam Luki Urretxu Urretxuko Udazkeneko Musika zikloaren 32. ekitaldia da aurtengoa. Zikloak hainbat berezitasun ditu. Beti egiten dute Tourseko Martin Deunaren elizan, bere egurrezko sabaiek zein harrizko hormek sortzen duten akustika ezin hobea bidelagun. Beti Tolosako abesbatza lehiaketan aritutako koruren batek parte hartzen du data beretan ospatzen direla baliatuz; hala, udazkeneko zikloak nazioarteari ateak irekitzen dizkio urtero-urtero. Beti Goiargi abesbatzak egiten du zikloa ixten duen kontzertua.

Zikloa hasita dago jada eta etzi, igandearekin, Indonesiako Saint Angela Choir taldeak kantatuko du Tourseko Martin Deunean, 19:00etan. Tolosako txapelketan parte hartu eta gero, haurrek osatutako abesbatzak Urretxun kantatuko du.

Korua eskolaz kanpoko jarduerei esker sortu zen eta, gaurgaurkoz, Indonesiako abesbatza ezagunenetakoa da. Zuzendaria Roni Sugiarto da.

Goiargi abesbatzak urtero ixten du Udazkeneko Musika Zikloa Urretxun. URRETXUKO UDALA

Azaroaren 12an itxiko du zikloa Goiargik. Antonio Reyk 1982an sortu zuen Urretxuko eta Zumarragako ahotsekin.

Orduz geroztik abesbatzaren xedeetako bat musika zabaltzea izan da. Helburu horri lotuta dago Urretxuko Udazkeneko Musika Zikloa sorreratik sustatu izana.

Goiargi ahots zurien abesba-

tza gisa sortu bazuten ere, 1984an Xabier Barriola zuzendariaren eskutik ahots nahasien koru gisa egin zuen aurrera.

Abesbatza 40 bat lagunek osatzen dute eta Urretxuko Udazkeneko Musika Zikloan egiten duten emanaldia urteko hitzordu nagusienetakoa dela dio Javier Arratibel zuzendariak, «urtean zehar lantzen di-

tugun nobedadeak aurkezteko plaza da».

Aurten 450 urte dira Claudio Monteverdi musikagilea sortu zela eta Tourseko Martin Deunean haren pieza bat kantatuko dutela aurreratu du Arratibelek; «polifonia eta folklorea ere jorratuko ditugu guretzat zein ikusleentzat kontzertu gustagarria egiteko asmoz».

08 GOIBERRI

ERREPORTAJEA

Fernando Laborde beasaindarrak bere familiako hiru argazkilari belaunaldik ateratako irudiak ditu ikusgai Igartzan. TERE MADINABEITIA

Belaunaldiz belaunaldi Argazki erakusketa berezia dago ikusgai Beasaingo Igartza jauregian egun hauetan. Berak eta bere aitak eta bere aitonak ateratako irudiak elkartu ditu Fernando Labordek, hiru belaunaldien zaletasunari lekukotasuna emanez.

Tere Madinabeitia Beasain Argazkilaritza bogan dagoen zaletasuna da gaur, azken puntako teknologia lagun, baina garai batean ere lantzen zen, baliabideak urriagoak baziren ere. Horren lekuko, Beasaingo Igartza jauregian igandera arte ikusgai egongo den erakusketa da: Laborde familiako hiru belaunaldien argazkiak, 50 irudi guztira.

Fernando Laborde Abasolo (Beasain, 1934) da erakusketa-

ren egilea eta bertan, bereak ez ezik, bere aita Victorianok eta bere aitona Felicianok egindako argazkiak ere jarri ditu ikusgai.

XX. mendearen hasierara Laborde familiaren argazkien lehen lekukotasuna XX. mendearen hasieran aurkitzen da.

Feliciano, Fernandoren aitona, izan zen familian argazkiak ateratzen lehena. 13x18 zentimetroko kristalezko plakak erabil-

tzen zituen, eta garai hartako harribitxi bat baino gehiago daude ikusgai Igartzan. Tartean dago 1900 eta 1910 urteko arteko bat, Loinatz jaietan ateratakoa. OĂąatin, Beasainen, Ordizian... ateratako irudiak ere badaude, zortzi guztira.

Felicianok haren seme Victorianori transmititu zion zaletasuna, eta horrek ere, Fernandoren aitak, landu zuen argazkigintza. Bere bi argazki daude erakusketan: 1953ko urrikoa da

bat, etxeko leihotik ateratakoa, urte hartan izandako uholdeen testigantza grafikoa hain zuzen. Bigarrena, Francok CAF lantegira 1950eko hamarkadan egindako bisitaldiarena da.

Mendia eta bidaiak Fernando da, oraingoz, Laborde argazkilari kate honetako azken maila. Bera izan da aitonaren eta aitaren zaletasunari segida eman dion bakarra, aita Victorianok etxean muntatuta

GOIBERRI 09

ERREPORTAJEA

zuen laborategi txikiari probetxua ateraz.

Lanean 14 urte zituela hasi zen; hainbat lanbide izan ditu gerora 60 urterekin jubilatu arte: CAFen laborategian eta tornulari ikasle; Aristrain eta Marques enpresetan; zerbitzari Beasaingo Bahia tabernan eta Ordiziako Miami dantzalekuan, Poyam-en eta Dogan burdindegian eta, azkenik, Laboral Kutxan. Hemen 20 urte egin eta gero jubilatu zen. Egunkari baterako argazkilari bezala bost urtetan ere egin zuen lan.

Familia osatzeko –Mari Cruz Goñirekin ezkondu eta 4 semealaba izan zituen–, poesia idazteko, mendira joateko eta bidaiak egiteko tartea ere izan du Fernando Labordek. Azken bi zaletasun horiek uztartu ditu argazkigintzarekin: mendiak, paisaiak, eraikuntzak... erretratatu ditu, hasieran zuri-beltzean, azken aldian koloretan.

Feliciano Laborde Urrestarazu

Victoriano Laborde Lekuona

Fernando Laborde Abasolo

Antzuolan jaioa, litografoa izan zen, harik eta 39 urterekin Oñatin praktikante gisa lanean hasi arte. Beasainera etorri zen gero, CAFen aitzindari zen Sociedad Española de Construcciones Metalicas enpresara, 1921ean hil zen. 13x18ko kristalezko plakak erabili zituen argazkiak egiteko. Gordeta daude batzuk.

Beasainen jaio zen, eta bere aitak bezala, argazkigintza jorratu zuen CAFeko lanak eta izan zuen familia ugariak –9 semealaba– utzitako denbora eskasean. Laborategi bat atondu zuen etxean. Kontaktuen teknika erabiltzen zuen negatiboa paperean positibatzeko, handitzailerik ez zuelako. Erakusketan badira bere argazkiak.

Aitarengandik jaso zuen argazkigintzarako zaletasuna. Etxeko laborategiari handitzailea erantsi zion ezkondu zenean.

Mendia eta bidaiak izan ditu beste zaletasunak eta prentsarako argazkiak ateratzen ibili zen tarte batean. Sari batzuk irabazi ditu hainbat lehiaketatan, eta erakusketa gehiago ere egin ditu. Digitalean dabil orain.

10 GOIBERRI

ASTEKO GAIA

Urriaren 23an egin zuen aurkezpena prentsaren aurrean Beasaingo herritarren bizikidetza taldeak. LOINAZ AGIRRE

Bizikidetza eraikitzen Beasaindarren arteko elkarbizitza hobea eraikitzeko lanean ari da urtarriletik herritarren bizikidetza taldea. Hemendik aurrerako bidea herritarrekin batera egin nahi dute.

Loinaz Agirre Beasain Bakea, bizikidetza, giza eskubideak edo oroimenaren inguruko gaiak arduratuta, askotariko bizipen eta ideologikoetako herritarrek osatutako bizikidetza taldea sortu da Beasainen. Iraganari eta orainari buruzko ikuspegi desberdinak dituzte guztiek, ÂŤbatzuetan zalantzaz eta kontraesanez beteta gaude, eta zintzotasunez adierazten ditugu entzun ere errespe-

tuz egiten diogulako elkarriÂť.

Hala ere, ezberdintasunetatik harago, etorkizun hobeago bat eraiki nahi dute, ÂŤdenon giza eskubideak errespetatuak izango diren etorkizun batÂť.

Urtarrilean hasi ziren elkartzen eta orain, Beasainera ireki nahi dute beraiek egin duten hurbilketa ariketa. Horretarako, bakea, bizikidetza eta memoriaren inguruko hainbat ekintza prestatu dituzte azaroan. Atzo,

kolore anitzeko beasaindar ugarik egin zuten bat talde berriaren helburuekin, argazki jendetsua ateraz. Hilaren 8tik 21era bitartean, berriz, euskal herritar hainbaten bizipen eta iritziak entzuteko aukera izango da formatu desberdinetan.

Bizikidetza taldearen izenean Olatz Insaustik, Jokin Aldanondok eta Edorta Martinezek taldearen nondik norakoak eta helburuak azaldu dituzte.

Noiz eta nolatan hasi zineten elkartzen?

Olatz Insausti. 2016ko urte bukaeran udaletxean ordezkatutako alderdi politiko guztien adostasunetik hartu zen herritarren talde anitz bat sortzeko erabakia. Horretarako, alderdi bakoitzak 5 lagun proposatu zituen, ez nahitaez bakoitzaren alderdi politikoari zuzenean lotutakoak, baizik eta bizipen eta motibazio aldetik halako gune batean ekarpen positiboa egin zezakeen jendean pentsatu zuten. Gonbita luzatu ziguten, eta 2017ko urtarrilean egin genuen lehenengo bilera, elkarrizketa prozesuari hasiera emanez. Baketik-en bidelaguntza izan dugu prozesuan zehar. Hilean behin biltzen ibili ginen uda arte, eta ondoren intentsitate handiagoz ibili gara antolaketa lanetan. Hasierako 15 bat lagunetatik 10 batera jaitsi da partaidetza, agenda eta kontziliazio arazoengatik gehienbat.

Nortzuk osatzen duzue hamarreko taldea?

Jokin Aldanondo. Prozesua hasi zenean ez genituen geure

GOIBERRI 11

ASTEKO GAIA

buruak sentsibilitateen etiketa horien bidez aurkeztu; etiketa horiek guztiak gainditzean ere dago bizikidetzaren gakoa. Egia da gurea bezalako herrietan denok ezagutzen dugula elkar, eta badakigu gutxi gora-behera zein familia politikotatik gatozen. Horregatik, esan dezakegu EAJ, EH Bildu, PSE eta Ahal Dugu inguruetako pertsonak daudela taldean, eta baita alderdi politikoekin identifikatzen ez den jendea ere. Baina esan bezala, elkarrizketan zehar, arreta nork esaten duen baino, zer esaten duen jartzen saiatu gara. Zer horretan jartzen denean arreta, alderdien muga zurrunak lausotu egiten dira.

Zein helburu jarri zenuten hasiera hartan?

Edorta Martinez. Prozesuan parte hartzeko gonbita bakea eta bizikidetzaren alde udalean maila politikoan egindako bidea herritarrei zabaltzeko helburuarekin egin ziguten. Beraz hori izan zen abiapuntua, herritarrok bizikidetzaren alde gure ekarpena egitea, hasiera batean elkar-entzute eta elkar-ulertze prozesu batekin. Herrian bizikidetzarekiko ikusten ditugun zailtasunak eta aukerak izan ditugu hizpide, eta baita hau hobetzeko beharrezkoak diren pausu eta keinuak ere.

Eta zer lortu duzue urtebete honetan?

aurkakotzat genituen horiekin ardo batzuk hartzen egotea oso pozgarria da, egia esan.

Zeintzuk dira bizikidetzarako oinarriak?

Edorta Martinez, Olatz Insausti eta Jokin Aldanondo. LOINAZ AGIRRE tuta. Hori lorpen zehatz bezala har daiteke baita ere. Gainera, iraganari buruz irakurketa ezberdinak ditugun arren, garbi geratu da beste modu bateko etorkizuna eraiki nahi dugula, denon giza eskubideak errespetatuak izango diren etorkizun bat.

Ibilbide honetan zer izan da zailena?

Aldanondo. Agian, elkarrizketan zehar arretaz entzun eta segituan erantzuteko gogo horri

Gogorrena?

«EAJ, EH Bildu, PSE eta Ahal Dugu inguruetako pertsonak daude taldean» Jokin Aldanondo

Insausti. Prozesuarekiko konpromisoa da gakoa, emaitzetan edo lorpenetan arreta jarri baino elkarrekin gune hau konpartitzean jartzea. Bidea, alegia. Eta bide honetan uste dut denok esan dezakegula asko ikasi dugula, bai besteengandik zein geure buruengandik ere.

Hurbilketa bat egon da, lehen aurkakotzat bezala ikusten genituenak, jada ez ditugu urruti ikusten eta elkar ulertze zintzo bat dago. Hurbilketa hau sustatzeko asmoarekin sortu dugu azaroan zehar egingo diren ekitaldi programa, denon lankidetza eta adostasunetik antola-

eustea. Eztabaidatzeko dinamika horietara ohituta gaude, hau da, norbait hitz egiten dabilenean geure erantzuna emateko noiz bukatuko zain ibiltzen gara, ondo pentsatu gabe ze eragin izan ditzaketen gure hitzek. Hemen kontziente ginen ordea gure hitzek min eman zezaketela, eta hauek ondo neurtzen ikasi behar izan dugu. Desadostasunak ekidin gabe, zintzoak izanez, baina ahalik eta min gutxien egiten saiatu gara.

«Bizikidetzarako ikusten ditugun zailtasunak eta aukerak izan ditugu hizpide» Edorta Martinez

«Denon giza eskubideak errespetatuko diren etorkizun bat eraiki nahi dugu» Olatz Insausti

Martinez. Aurreko galderan erantzundakoa ziur aski. Maila batean mingarriak diren gauzak entzutea, eta konturatzea gai batzuetan oso zaila dela ados egotea, iraganaren irakurketan edo lengoaian beran esaterako: biktima edo bakea bezalako kontzeptuen definizio ezberdinak ditugu bakoitzak.

Zailtasunak zailtasun, prozesuarekiko konpromisoan tematzea da gakoa, pausoz pauso eginez aurrera.

Zer izan da pozgarriena?

Insausti. Ezberdinen arteko elkarrizketak duen aberastasun guztiaz jabetzea; adostasun puntuak eta denok eroso sentitzeko moduko posizioak baditugula ikustea; elkarrekin ekarpen xume baina aldi berean garrantzitsua egiteko gai garela ikustea; ilusioa eta lan egiteko gogoa konpartitzea… Adiskidetasun harremanak sortu ditugula esan daiteke, eta lehen

Aldanondo. Talde bezala ez gara jarri bizikidetzaren oinarriak zeintzuk diren adosten, lan sakon eta interesgarria litzateke hori. Baina guk egin dugun bidea oinarrietako bat dela esan genezake: hurbildu ezberdin pentsatzen duten horiengana, zintzotasunez hitz egin, eta errespetuz entzun batez ere. Abiapuntu ona da hori beti.

Zuek hamarreko taldean lortu duzuen bizikidetza, nola zabaldu herrira? Zein pauso emateko asmoa duzue?

Martinez. Momentuz Bizikidetza eraikiz ekimen programa sortu dugu, eta horrekin ibiliko gara azaroa bukatu arte. Sei ekintza ezberdin izango ditu, eta hauek antolatzeko herriko eragile ezberdinekin hartuemanak izan ditugu, konplizitate berriak eraikiz. Ekintza hauekin aukera eman nahi diegu beasaindarrei memoria, bizikidetza eta orokorrean bakearen inguruan hausnarketa bat egiteko, sentsibilitate guztiak eroso sentituko diren hitzaldi eta ekintza kulturalak eskainiz. Honen ondoren, ebaluazio bat egin eta hurrengo geltokiak aztertzea tokatuko zaigu.

Zein mezu eman nahi diezue beasaindarrei?

Insausti. Hasteko, parte har dezatela antolatu ditugun ekimenetan! Gustu guztietarako gai eta ekimen motak dauzkagu.

Baita ere, guri egin ziguten gonbita ere luzatu nahi diegu: egin dezatela bere ekarpentxoa herriko bizikidetza hobetzeko. Denok egin dezakegu gure eskuetan dagoen zerbait, pauso txikiak badirudite ere. Elkarrekin biziko bagara, denon ardura da bizikidetza hori inklusiboa eta demokratikoa izateko baldintzak jartzea. Guretzat posible izan bada, denentzako da hala, beraz, aurrera!

12 GOIBERRI

ERREPORTAJEA

Sukaldeetako aitzindaria Florentina Intxausti gabiriarra ospe handiko sukaldaria eta irakaslea izan zen, XX. mende hasieran, Bilbon.

Aimar Maiz Gabiria Bilboko, Bizkaiko eta Euskal Herriko goi sukaldaritzaren aitzindarietako bat izan zen Florentina Intxausti Irizar (Gabiria, 1887 – Tanger, Maroko, 1944).

Baserritik irtenda zerbitzari hirira joan, jakinminak eta ikasteko irrikak gastronomiaren muinetara sarrarazi, eta Bilbon Sukaldaritza Akademiak eta jatetxe apartekoenak izatera iritsi zen.

Gabiriako Igeribarrazpikoa baserrian jaio zen Florentina Intxausti, 1887ko martxoaren 14an. Mende aldaketarako kaskoko Alkain etxera aldatua zen familia, eskuineko bizitzara. 19 urterekin sortetxea utzi, eta Bilbon neskame hasi zen, hainbat

familiatan. Harik eta Txabarriko markesaren jauregira —gaur egun Espainiako Gobernuaren ordezkaritza da— iritsi zen arte: hango sukaldari frantziarrak erakutsi zizkion sukaldearen sekretuak.

Ramon Prellezo kantabriarrarekin ezkondu —Euskalduna antzokiko maitrea—, eta Argentinara joan ziren, 1912 aldera. Esneki denda bat eduki zuten, Buenos Airesen. Lau semealabetatik bi han izan zituzten.

1919an Bilbora itzuli ziren, eta orduan hasi zen izarren karrera.

Hiru akademia Jatetxea zabaldu zuten Bilbon, Iturribide 30ean. Handik gutxi-

ra (1920), Florentina sukaldeeskolak ematen ere hasi zen, eta Sukaldaritza Akademia ireki zuten. Pisua txikiegi geratu, eta hurrengo urtean Colon de Larreategi kaleko 27ra eraman zituzten bi negozioak. Sukaldaritza klaseez gain, postregintza ere ematen zuen.

Bilboko goi burgesiaren begiko akademia bihurtu zen Florentinarena. Familia dirudunek hara bidaltzen zituzten alabak, ezkontzen zirenerako sukaldean ondo molda zitezen.

Denbora gutxian, egundoko entzutea lortu zuen. Bizkaian lehenbizikoa izango zen errezeta-liburua argitaratu zuen 1925ean, haren ikasleek animatuta. Lau edizio izan ditu.

Gabiriatik bi ahizpa ere eraman zituen, ugaltzen zihoakion lanean laguntzeko: Maria Isabel gazteena lehenik, eta gurasoak hil zirenean, Victoriana.

Lau argitalpen izan ditu Intxaustik idatzitako lehen errezeta liburuak astronomiari buruz Bizkaian lehenengo argitaratutako liburua Florentina Intxaustirena izan zen. ‘Libro de cocina’ izenburu generikoarekin atera zion Lersundi etxeak, 1925ean. Bigarren argitalpena 1930ean izan zuen, hirugarrena 1944an (Graficas Mercurion). Bere akademiako ikasleek eta jarraitzaileek eskatuta argitaratu zuela aitortu zuen, eskaintzan.

Bilboko Udalak sustatuta, 2007ko abenduan laugarren edizioak argia ikusi zuen. Bilbao 700 Fundazioak eta Muelle de Uribitarte argitaletxeak egin zuten azken liburua, 1925ekoaren berrikuspena.

Azken liburuak 170 orrialde ditu, Iñaki Azkuna alkatearen sarrerarekin eta Jesus Llona Larrauri gastronomoaren hitzaurrearekin. Errezetak 16 sailetan banatuta aurkeztu zituen Intxaustik. Guztira, 401 plater eman zituen. Haragien sailekoak dira ugarienak, ia arrainenak bezainbeste. Gozogintza ere jorratu zuen, pasteletatik hasi eta gelatina edo izozkietaraino. Sukaldaritza frantziarraren eragina nabarmena da, baita italiarrarena ere. Ukitu ingeles batzuk ere ageri ditu.

G

GOIBERRI 13

ERREPORTAJEA

Ezkerrean, Florentina Intxausti Irizar, estudioko argazkian.

Goian, Bilboko Sukaldari Akademiako ikasleekin.

Florentina, eserita, eskuinetik hirugarrena da; haren senar Ramon Prellezo, zutik, ezkerretik lehena; eta ahizpa Maria Isabel Intxausti, zutik, ezkerretik bosgarrena.

ETXEBARRIETA-INTXAUSTI SENDIAK UTZIAK

Akademia eta jatetxea berriz aldatu beharrean suertatu ziren. Hirugarren kokagunea Elkano kaleko 3an izan zuen, behin betikoa. Han egokitu zuten Elkano jatetxe-taberna, 300 metro koadroko behealdean. Kafetegi-taberna, jantokia eta sukalde zabalean bertan akademia zituen. 8 suko txapa bat zen sutokia, egurrez eta ikatzez elikatua. Inguruan elkartzen zituen ikasleak.

EAJ eta erregea, bezero Espainiako errege-erregina Alfontso XIII.a Borboikoa eta Victoria Eugenia Battenberg Bilbora etorri ziren batean, 1923ko uztailaren 31n, Florentina Intxausti aukeratu zuen Areetako Real Club Sporting elkarteak ohorezko bazkaria jartzeko.

Zazpi platereko oturuntza prestatu zuen, kutsu frantziar nabarmenekoa.

Elkano jatetxea Bilboko gorenetakoa zen. EAJko buruzagiek han egiten zituzten isilpeko bilerak 1936ko gerraren aurretik, jatetxeko baina zuzeneko igarobiderik ez zuen erreserbatu-areto batean. Athleticeko jokalari taldea ere joan ohi zen, kontzentrazioetan, jatera.

Florentinak 1943an utzi behar izan zion lanari, bihotzeko osasun arazoak agertu zitzaizkiolako. Hurrengo urtean hilko zen, 1944ko urriaren 15ean, Tangerren, hara Iluminada alabarenera joana baitzen.

Maria Isabel Intxausti ahizpak eta haren senar Juan Etxebarrietak hartu zuten negozioa.

Haiek ere akademia-jatetxean ezagutu zuten elkar. Obra batzuk egin, eta 1945ean ekin zioten Elkano taberna-jatetxearen aro berriari. Urrezko garaia izan zen hura ere, 1969ko maiatzean erabat itxi zuten arte.

Jatorri xumetik iritsita, aurkeztu zitzaion aukera baliatuta, eta lana beltz eginda, arrakastazko karrera egin zuen Florentina Intxaustik Sukaldaritza Akademian eta egundoko harrera ona zeukan jatetxean.

Hala ere, ia erabat ezezaguna da haren figura, lana eta kemena bai Gabirian, bai Goierrin, baita euskal sukaldaritzan ere.

14 GOIBERRI

MUTILOA

Mutiloako txerri azoka Azaroak 5, igandea: 10:00: Azokaren irekiera ofiziala trikiti giroan.

Goizean zehar: Txerri erretzea.

Txerrikiak salgai: hainbat jatorrriko ekoizleak, kultura bakoitzeko ohituretan oinarrituak.

Txerri erakusketa.

Odolki eta txorizo dastaketa.

Urdaiazpiko ebakitze erakusketa eta dastaketa.

Umeentzako eskulan ezberdinak izango dira.

12:00: Odolkiak egiteko erakustaldia.

Ondoren: Erretako txerriaren dastaketa. Pintxoak banatuko dira.

14:30: Herri bazkaria.

LOINAZ AGIRRE

GOIBERRI 15

ATAUN

Sanmartinak Ataunen Azaroak 9, osteguna: 17:00: Umeen txupinazoa, plazan.

Ondoren: Txokolate beroa banatuko da.

17:30: Buruhandiak eta aurpegia margotzeko txokoa umeentzat.

18:00: Molto eta patinete lehiaketa.

19:00: Patata tortilla lehiaketa.

21:00: Afaria karpan. Tortilla lehiaketako tortillekin eta norberak eramandakoarekin.

22:00: Magia ikuskizuna Kidam Magic.

Azaroak 10, ostirala, Kuadrillen Eguna: 11:00: Kontukantoi, ipuin kontalaria eta ilustratzailea plazako karpan.

13:00: Kuadrillen arteko poteo girotua.

14:30: Kuadrillen bazkaria.

15:30: Umeen parkea plazan.

Eguraldi txarra izanez gero, pilotalekuan izango da.

17:00: Buruhandiak.

19:00: Ataun Dantzan, euskal dantzen ikuskizuna.

22:00: Pilota partidak, Auzoeta kiroldegian: Artola - Larunbe / Arteaga II.a - Albisu. ETBk zuzenean emango ditu partidak.

23:30: Fan&Go eta Gatazka taldeen kontzertua.

AIMAR MAIZ

16 GOIBERRI

ATAUN

AIMAR MAIZ

Azaroak 11, larunbata, San Martin eguna: Goizean goiz: Herriko txistularien diana, auzoan zehar.

11:00: 15 urte bitartekoentzat toka txapelketa Aizkoaten.

11:30: Salda beroa eta mokadutxoa plazako karpan.

12:00: Helduen toka txapelketa Aizkoaten.

12:30: Artzain txakur lehiaketa, karpa atzeko zelaian.

14:30: Haurren bazkaria.

14:30: Jubilatuen bazkaria Bittor jatetxean.

15:30: Eltxetxuen jolasa.

16:00: Mus txapelketa Aizkoaten.

17:30: Mozorrotuen juntadizoa.

18:00: Mozorro kalejira.

19:30: Sagardo dastaketa mokadutxoarekin.

20:30: Arratsaldeko mozorroen sari banaketa karpan.

21:30: Herri afaria.

Afal ondoren: Helduen mozorroen sari banaketa karpan.

00:00: Skakeitan eta Ezten Giro taldeen kontzertua.

Azaroak 12, igandea: Goizean goiz: Herriko txistularien diana, auzoan zehar.

Goizean: Argazki Rallyko argazkiak ikusgai egongo dira.

Goiz eta eguerdi partean: Ataungo VIII. Mondeju Beltz Lehiaketa.

Mondeju pintxoak banatuko dira.

11:00-14:00: Herri azoka. Herriko artisauak eta ekoizleak.

12:00: Kantu poteoa, San Martingo plazatik hasita.

17:00: Otsoak dantza taldearen ikuskizuna.

18:30: Pilota partidak Auzoeta kiroldegian. Jubenilak: Josu Etxeberria - Ander Garmendia / BeĂąat Senar - Arkaitz Baztarrika.

Afizionatuak: Eneko Labaka BeĂąat Garmendia / Iraitz Zubizarreta - Ibai Arratibel.

9:00: Festei bukaera emateko merienda plazako karpan.

GOIBERRI 17

MOTZEAN

tatzen zitzaidan, baina atzelaririk ez zegoenez...

Noiztik zabiltza prestatzaile lanetan?

Duela lauzpabost urte hasi nintzen, herriartekoan. Duela urte batzuk eten bat egon zen eta berriro hasi gara parte hartzen.

Pilota eskolan 40 bat haur eta gazte ditugu, benjamin, kimu eta haur mailakoak. Bost neska ditugu: palan jokatzen dute.

Gustura al zabiltza?

Bai, pilota beti gustukoa izan baitut.

Ataunen pilotari onak ari dira ateratzen. Jon Ander Albisu atzelari onenen artean dago, Iraitz Zubizarreta afizionatu mailan oso lan ona egiten ari da...

ASIER ZALDUA

Nola ikusten dituzu Albisu eta Zubizarreta?

Eneko Imaz

Ataungo pilota eskolako arduraduna

ÂŤArrakasta edukitzeko, haurrak pilotalekura gustura etorri behar diraÂť Asier Zaldua Ataun Ataungo pilota eskolan lan bikaina egiten ari dira. Pilotari asko dituzte eta azken urteetan herriarteko txapelketan parte hartzea lortu dute. Iaz, finalerdietara heldu ziren. San Martin jaietarako bi jaialdi antolatu dituzte. Hilaren 10ean Albisu ataundarrak eta Arteagak, Ar-

tola eta Larunberen aurka jokatuko dute. Hilaren 12an, berriz, pilota eskolako gazteak arituko dira. Eneko Imaz (Ataun, 1977) pilota eskolako arduraduna da.

Nolatan pilotazale?

Kirola umetatik gustatu izan zait. Eskolan kirol asko probatu nituen: atletismoa, pilota, futbola... Baina pilotan eta atletis-

Hala da. Gainera, atzetik beste batzuk datoz. Pilotak herrian indarra hartu du. Horren arrazoia zein den?. Haurrak gustura etorri behar dira eta ondo lan egin behar da. Herriartekoan parte hartu izanak ere eragina izan du. Txapelketa horretako partidetara herritar asko etortzen dira. Eskerrak eman nahi dizkiet denei. Herrian profesional bat edukitzea ere garrantzitsua da, noski. Hala, umeek eredu bat dute. Gainera, noizean behin pilotalekura etortzen da haurrekin egotera. Beti laguntzeko prest dago.

moan aritu nintzen gehienbat.

Pilota munduan zein ibilbide osatu zenuen?

Afizionatu mailan jokatu nuen.

Herriarteko txapelketa jokatu nuen Ataunekin. Atzelaria nintzen.

Nolako jokalaria zinen?

Indar gutxikoa... Txikia izan naiz beti eta... Aurrean jokatzea gus-

Albisuk gogor lan egin du eta lana fruituak ematen ari da.

Zertan hobetu behar duen?

Noiz eman eta noiz eutsi ikasi behar du. Iraitzi dagokionez, oso ondo ari da, baina profesionaletara pasatzea oso zaila da.

Datorren urtean ere herriarteko txapelketan parte hartuko al duzue?

Hori espero dugu. Ea lortzen dugun. Herriko pilotariek bakarrik parte har dezakete eta Ataun bezalako herri txiki batean hiru mailatako jokalariak edukitzea ez da batere erraza.

Ahalegina egingo dugu, baina herri handi asko kanpoan gelditzen dira.

18 GOIBERRI

FESTAK

Aramako festak Azaroak 3, ostirala:

Azaroak 4, larunbata:

20:00: Haur afaria Aramako ostatuan.

21:30: Arama eta Altzaga arteko frontenis txapelketako finalak, pilotalekuan.

20:00: Herri afaria Aitor Furundarenak lagunduta.

Azaroak 10, ostirala: 17:00: Haur jolasak.

20:00: Txupinazoa.

JAIONE BENDOIRO

ARAMAKO UDALA

300 kilo gaztaina inguru erreko dituzte azaroaren 10ean ramarrek gaztaina-jan erraldoia egiten dute urtero San Martin jaietan. 300 kilo inguru erretzen dituzte. Horretarako, lau danbolin erraldoi eta kaxa bat egin zituzten. Xebero Zubeldiak festa honi buruz hitz egin du.

Alboko argazkiko tramankulua ez da futbolin erraldoi bat, aramarrek gaztainak erretzeko prestatu duten tramankulua baizik. Gaztaina-jana jaietako ekitaldi nagusietako bat da. San Martin bezperan, 20:30etik aurrera, 300 kilo inguru erreko dituzte. Biztanleko kilo bat baino gehiago.

Prestaketan herritar askok parte hartzen dute. «Ni gaztainak erosteaz arduratzen naiz. Ondoren, pikatu egiten ditugu eta lehortzen uzten ditugu. Bukatzeko, San Martin bezperan gaztaina-jana egiten dugu», azaldu du Xebero Zubeldia aramarrak.

Galiziako gaztainak erosten dituzte. «Hemengo gaztainak ez dira

A

oso fidagarriak, beti sail txarren bat ateratzen baita. Galiziakoek berme handiagoa eskaintzen dute».

Gaztainak azaro hasieran erosten dituzte eta handik egun batzuetara pikatzeko gelditzen dira. Pikatze ekitaldi hau ere festa bat da dagoeneko. «Egun horretan ere gaztainak erretzen ditugu eta jende asko etortzen da lan egitera», aipatu du. «Bizilagun batzuk urte asko daramatzate pikatze ekitaldi honetan parte hartzen».

Argazkiko lau danbolin erraldoiak eta kaxa egin arte, herritik kanpo erretzen zituzten gaztainak. «Beasaingo Esnaola eta Olano okindegietan erre genituen urte luzetan. Ondoren, Pagosan. Egun, guk erretzen ditugu».

Horretarako, lau danbolin erraldoi eta kutxa bat egin zituzten.

«Guk geuk erretzea politagoa dela iruditu zitzaigun eta Legorretako eta Olaberriko gaztaina-janetara joan ginen, nola lan egiten zuten ikustera», gehitu du.

300 kilo erretzea ez da broma. «Batzuetan besteetan baino hezeagoak egoten dira eta probatu egin behar da neurria hartzeko. Pagosan denak batera erretzen ziren eta okerrago ateratzen zen».

GOIBERRI 19

FESTAK

20:30: Gaztaina jana.

21:00: Iratzar taldearekin berbena.

Azaroak 11, larunbata: 11:00: Meza Nagusia.

12:00: Hamaiketakoa elkartean.

13:00: Toka txapelketa herrikoia.

15:00-20:00: Puzgarriak frontoian.

16:30: Mus txapelketa.

17:00: Seiko urre txapelketa.

20:00: Bide Batez taldearekin mozorro dantzaldia.

21:30: Bokadillo jana Aramako ostatuan.

23:30: Bide Batez taldearekin dantzaldia.

Azaroak 12, igandea: 11:00: Meza Nagusia.

12:00: Buruhandiak.

12:30: Txakolin dastatzea.

17:00: Gorritiren bigantxak.

19:00: Patata tortilla lehiaketa.

20:00: Festa amaierako suziriak.

JANIRE ARRONDO