Goiberri 260. zenbakia

Goierritarraren eta Otamotzen astekaria

260. zenbakia. 2017ko azaroaren 24a

GOI B ERRI Zubigintza eta euskara uztartuz Kilometroak 2018 jaiari hasiera ofiziala eman diote Urretxu-Zumarragan. ‘Zubiak batuz’ da leloa 12-15

Urretxu eta Zumarraga lotu zituen ekitaldi ibiltari baten bidez aurkeztu zuten gaur zortzi 2018ko Kilometroak jaia. GOIBERRI

Aritz Arantzegi 3 Iritzia 4-5 Ioar Aizpurua esatari gaztea 6 Jaten dugunaz hausnartzen 8-9 Yolanda Cervero psikologoari elkarizketa 10-11 Baratze baten istorioa 18 San Andres jaiak Ormaiztegin 19-22

02 GOIBERRI

PUBLIZITATEA

GOIBERRI 03

KATE MOTZEAn

MIKEL ALBISU

Aritz Arantzegi CAFeko ingeniaria

«Goierrin ondare industrialaren museo bat izatea da nire ametsa» Mikel Albisu Olaberria CAF-eko ingeniaria da Aritz Arantzegi (Olaberria, 1985), baita zinegotzia ere Olaberriko Udalean. Beste zaletasun batzuen artean garagardo artisauen munduak erakartzen du: «Lagun artean urtero egiten ditugu litro gutxi batzuk herriko elkartean».

Pelikula bat.

The Godfather (1972).

Liburu bat.

Ken Folleten Lurraren pilareak.

Musika talde bat.

Jaso duzun oparirik bereziena.

Alaitz eta Maider.

Zerk sortzen dizu irribarrea?

Espero gabeko lagun talde baten bisita.

Zeri diozu beldurra?

Kontrola galtzeari.

Abesti bat.

Ondokoaren irribarreak.

A-ha-ren The sun always shines on TV .

Goierriko txoko bat.

Zelai berde bat eta haritz on bat dagoen edozein txoko.

Janari bat.

Parrilan egindako bisigua.

Zein motatako garagardoa duzu gustukoen?

Oporretarako leku bat.

Hiru hartzidurako garagardo belgikarrak.

Bihurgunez betetako bide galdu bat.

Zein zaletasun dituzu?

Amets bat.

Nobela historikoa, artisau garagardoa eta motoz bidaiatzea.

Goierrin ondare industrialaren museo bat izatea.

Diruz laguntzen duten erakundeak: Udalak: Altzaga, Arama, Ataun, Beasain, Itsasondo, Olaberria, Segura, Urretxu, Zaldibia, Zerain eta Zumarraga

GOI B ERRI

«Lagun artean urtero egiten ditugu garagardo litro gutxi batzuk herriko elkartean»

Argitaratzailea: Goierriko Hedabideak SL Zuzendaria: Iñaki Gurrutxaga Kudeatzailea: Josu Iñigo Koordinatzailea: Tere Madinabeitia

Diseinua eta banaketa: Bidera zerbitzuak. Berria Taldea Lege gordailua: SS-1638/2011

Zer du Olaberriak hobetzeko?

Auzoen arteko distantziak.

Herriko alkate bazina...

Herriaren alkate izango nintzateke.

Olaberrian biziko ez bazina...

Alpeetako herrixka batean.

Egoitzak: Beasain:

Webgunea:

Oriamendi, 32. 20200.

Posta elektronikoa:

goiberri.eus

Urretxu:

goiberri@hitza.eus

Iparragirre, 11 (Kaletxiki). 20700.

Publizitatea:

Telefonoak: Beasain: 943-16 00 56 Urretxu: 943-72 34 08

Bezero arreta / harpidetzak:

607 530 424 – jizagirre@hitza.eus 902-82 02 01 – harpidetza@hitza.eus

04 GOIBERRI

IRITZIA

Itxaro Mendizabal Amundarain Ttiklik! Elkargunea

29097

E

utsi Itxaro!

Eutsi! – hori izan zen aurreko igandean behin eta berriz nire buruari esan niona.

Oraindik ezin sinestu nabil han izan nintzela. Beti kanpotik ikusi dudan gauza bat izan da Behobia-Donostia lasterketa, niretzako lortu ezina. Ikaragarria da txiki-txikitatik barruraino sartzen dizkiguten mezuek nolako eragina izan dezaketen. Ez gara kontziente gure hitzek norainoko mina egin dezaketen.

«Zuk nola egingo duzu ba hori?», «Ez duzu horretarako balio, neska!», «Ez zaitez saiatu ere egin...»

Nik mezu bat erabat sinistua neukan. Haur gizena izanik, patosa xamarra, kirola egiteko balio ez nuela, gai ez nintzela, sinestarazi zidaten. Nork? Gizarteak, eskolak, inguruek, orduko hainbat egoerek… Urteak eman ditut horrela. BehobiaSS lasterketan ateratzeko erabakia erronka moduko batetik etorri zen. Urtero lasterketa hori kanpotik ikusten nuen, eta erdibrometan (ez bainintzen hori egiteko gai ikusten), hirugarren haurra izan ondoren edo 40

urte bete aurretik lasterketa hori egingo nuela esaten nuen.

Hirugarren haurra izatea aspaldi baztertu genuen eta izan dut denbora 40 urte bete aurretik egiteko... baina a ze kasualitatea, aurten 40 bete ditudala eta Behobia egiteko arroza pasa zitzaidala . Aitzakia hori hartuta, bularreko minbizia gainditu eta Behobia-Donostia egitea lortu zuen Maite Olearekin eta Behobia behin baino gehiagotan egin duten X. Euzkitze eta nire bikotearekin elkarrizketa bat hasi nuen martxo aldera. Nik lasai asko esan nien dagoeneko ezin nuela egin, 40ak uztailean beteko nituela eta! Hori esan bezain pronto erronka moduko bat jaso nuen bueltan eta nik, oso kontziente izan gabe, onartu. Onartu bai, baina sinestu ez.

Martxotik abuztura, oinez kilometroak egiten hasi nintzen.

Eta abuztu erditik aurrera korrika. Inoiz kirola egin gabe, eta 20 urte gorputza matxakatzen pasa ondoren, aurreneko gauza muskuluak banituela konturatzea izan zen! Korrika hasi nintzenean gorriak ikusi nituen.

Aurreneko asteetan, ez nintzen gai kilometro bat segidan korri

egiteko. Gorputzeko alde guztietan minak nituen eta nire txikitako mezuak garbi-garbi agertzen zitzaizkidan egunero.

Hala ere, nik aurrera, minak pasa ahala berriro ateratzen nintzen korrika egitera, eta poliki, 7 Km egitera iritsi nintzen.

Irailean erronka honetako aurreneko proba iritsi zitzaidan, Josetxo Imaz lasterketa. 10 Km. Lasterketa egunean nituen nerbioak ezin ditut orain deskribatu. Ez neuzkan denak nirekin.

Nahiz eta aurreko egunetan kapaz nintzela ikusi, lasterketa barruan zalantzak etorri zitzaizkidan. Baina bukatu nuen.

Gaizki pasata, baina amaierara iritsi nintzen.

Lasterketa hau egin ondoren, berriro korrika hasi nintzen, baina 10 kilometroz harago egitea niretzako oso gogorra zen.

Gorputzeko minak eta nekeak, sinesmenak eta akojonoak medio, BehobiaSS eguna baino hilabete lehenago, gai izango ez nintzela eta, egingo ez nuela erabaki nuen. Lagun bati komentatu nion eta etxera iristean email batean, tokatu zitzaidan dortsalaren zenbakia: 29097. Bihotzak buelta eman zidan, ezin nuen sinistu.. berriro hor zegoen, San Migelen zenbakia. Irailak 29, gurasoen heriotza eguna. Egin beharra neukan. Gorputzak zuen ohitura falta eta astakilo izatearen ondorioz, bi egun beranduago lesionatu ez nintzen ba!… eta 2 astez geldi egotea tokatu zitzaidan. Ez dakit dortsala izan zen, gurasoak izan ziren, nire barruko indarra izan zen, baina lasterketaz gozatu nuen. – Eutsi! Itxaro, eutsi!- esaten nion nire buruari, eta eutsi nion, eutsi, eta bukatu nuen. Iristean egin nuen negar saioa ere lasterketa adinakoa izan zen. Inoiz pentsatu ez nuena egitea lortu dut eta. 20 Km korrika, eta puskatu gabe.

Ezina, ekinez egina. Egunero dugulako erronka berriei aurre egiteko aukera. Denok dugulako erronka horiek gainditzeko indarra.

GOIBERRI 05

IRITZIA

Asteko irudia

Josu Maroto

Gurasoei gutuna Bihar larunbata, hilak 25, Gurasoei gutuna liburua aurkeztuko da Beasaingo Igartza jauregian, aurtengo lehiaketaren sari banaketa egiteaz gain.

Euskara hizpide oraingoan, Axier! Tira, euskara edota bertoko hizkuntzak askotan uzten dizkidan egoera gazi-gozoez gogoeta.

Hauxe orain gutxi Ordiziako taberna batean niri gertatutako pasadizoa: laburrean, euskaltegiko lanak amaitu, afaldu aurretik garagardo pare bat hartzera joan etxe azpiko tabernara eta bertan ohiko lagunak, auzoko lagunak. Bertan jaiotakoak batzuk, txikitan gurasoekin bertaratutakoak beste batzuk... Finean, beste asko bezala erdal hiztunak oraindik. Eta hara, tabernan bertan Bartzelonaren futbol partida ikusi asmoz, Senegaldik orain gutxi etorritako Mulay, euskaltegiko egungo nire ikaslea. «Kaixo Mulay! Zer, partida ikustera?». «Bai, irakasle, partida ikustera», «Barçazalea?», «Bai», Mulay-k. «Bagera bi orduan», nire erantzuna. Eta horrela jarraitu genuen euskaltegian erakutsi bezala, klasean ikasitakoak ezer gutxi balio duela gero kalean erabili ezean. Baina bitartean nire eguneroko ohiko lagunak ondoan, partida ikusiz, tragoa hartuz eta gaztelaniaz hizketan. Nik ere kasu egin behar hauei ere eta hor pasa nintzen, ikaslearen aurrean, gaztelaniaz hitz egitera.

Egoera horretan ez nintzen batere eroso sentitu. Nire artean: «Baina zer pentsatuko du Mulayk, irakaslea bera bertako jendea-

rekin euskara ez den beste hizkuntza batean hitz egiten ari da eta!

Eredutzat edukiko nau eta eskolan azaldutako eskema guztiak apurtzen ari natzaizkio eta!». Lotsaren lotsaz zera erabaki nuen, Mulayren ondoan jarraitu euskaraz eta behingoagatik eguneroko ohiko lagunei hitzik ez egitea. Egoerak kezka sortu zidan, ordea!

Egunak pasa eta egin nuen berriro ere ohiko lagun horietako batekin topo eta zera esan zidan: «Joder, como hablaba el euskera el negro del otro dia». Eta nire artean: «Berak bai, baina zuk oraindik ez». Eredu izan behar dugula, baina niri ere askotan eguneroko errealitate gordinak eskemak apurtzen dizkit. Zuri ez, Axier?

Aitor Calvillo

bat eta

Esango nuke, gure egoeraren egoeretan ezerosotasunak eta konplexuak guztiok bizi izaten ditugula, batzuk agerikoagoak eta besteak Mulay bezain ilunak. Poliki-poliki eragin, eta horietaz jabetzen ari garela ere iruditzen zait, eta, agian, egunen batean, gure lotsak eta auzo-lotsak gaindituko ditugula. Bide batez esanda, Mulayk behin esan zidan auzo-lotsa kontzeptua ez zuela ulertzen. Norberarena dela lotsa hori eta ez auzoarena. Auzoagatiko lotsa edo azalpen sasifilologiko bat ematen saiatu nintzen, baina, ez konbentzitzen hasita, ez nuen nire burua ere konbentzitu.

Nolanahi ere, behin konplexu-lotsa horietako bat gainditzen ikusi nuen nire aurrean. Mulay bertan zen, gainera. Zuekin euskaltegian ibili aurretik gure izeba Gregori zaindu zuen. Ordurako gaztelania zertxobait ulertzen zuen baina euskararik ez. Izeba Gregorik gaztelaniaz egiten zion, gaztelania zekiela ahaztu zitzaion arte.

bat Asier Iriondo

Euskaraz hasi zitzaion eta alabaren lotsak agertu ziren orduan.

«Ama, Mulayk ez daki euskaraz». Gregorik erabat harrituta, «Erdalduna da?», galdetu zion. Pertsona beltz-beltza zeukan aurrean, baina «Erdalduna da?» harritu zen berriz, dagoeneko harrituta zegoela ahaztuta, segur aski.

06 GOIBERRI

GAZTEAK

«Mikrofonoaren aurrean esertzen naizenean, nire saltsan nago» Ioar Aizpurua ataundarra (2001) Ataun Irratiaren sortzailea da.

Etorkizunean kazetaria izan nahi du.

A. Vierbücher Ataun Gaztea bada ere, oso garbi dauka Ioar Aizpuruak (Ataun, 2001) etorkizunean kazetaritzaren munduan lan egin nahi duela. MIkrofono artean ibilia da txikitatik eskolako irratian eta orain dela bost urte, Ataun Irratia jarri zuen abian, Internet bidez.

Ataun irratia noiz eta nolatan sortu zenuen?

Eskolan irratia dugu eta txikitatik aritu izan naiz bertan. Ostiralero saioa egiten genuen. Nire burua gustura sentitzen nuen Hurrengo saioa noiz iritsiko irrikaz egoten nintzen.

Bestalde, Gaztea irratia asko entzuten nuen. Asko gustatzen zait egiten duten irrati mota; saio arinak, dibertigarriak eta musika.

Denborarekin nik neuk irrati

Babeslea

A. VIERBÜCHER

propioa izateko ideia etorri zitzaidan burura. Nola egin nezakeen informatzen egon nintzen, eta gaur egun Internetek ematen duen aukera deskrubritu nuen, eta baita egin ere. Martxoan 5 urte beteko dira Ataun Irratia sortu nuela.

Zaila al da horrelako proiektu bat martxan jartzea eta zer da behar dena?

Interneteko webgune baten bidez emititzen dut, hortaz, lehenik eta behin bertan erregistratu behar izan nuen. Modu ho-

rretan egin nuen eta harrezkero, etxetik, ordenagailuaren bidez emititzen dut saioa. Horrez gain, nahasteko mahaia eta mikrofonoa ditut. Gauza horiekin, irrati bat izan dezake edozeinek.

protagonista eta haien inguruan kuxkuxeoan arituko naiz.

Horrez gain, musikan estreinatu berri diren kantuek ere beraien tartea izango dute. Bazkaltzerako orduan entzuteko eta dibertitzeko saioa da.

24 orduko emisioa al da?

Oraindik gaztea bazara ere, zer ikasi nahi duzun erabakitzen hasteko unea ere baduzu.

Bai noski! Egun osoan zehar musika mota desberdinak eta saio desberdinak entzun daitezke Ataun Irratia webgunean sartuta.

Aste honetan bertan saioa berri bat estreinatu duzu.

Asteartean estreinatu nuen, eta Ioar Aizpurua bazterrak nahasten du izena. Astearteez gain, ostegunetan eta igandeetan ere emitituko dut 13:00etatik 15:00etara.

Nolako saioa izango da?

Oraintxe moda-modan dauden pertsonaiak izango dira

Oso garbi daukat, kazetaritza ikasketak egingo ditut. Irrati mundua gertutik ezagutzeko aukera izan dut urteotan eta horretan jarraitu nahiko nuke etorkizunean ere.

Eta irratia ez den beste komunikabide batean ikusten al duzu zure burua?

Telebista ere gustuko dut baina aukeran nahiago dut irratia. Mikrofonoaren aurrean esertzen naizenean nire saltsan nago eta asko disfrutatzen dut.

GOIBERRI 07

MOTZEAN

Hondakinak on bidean Tere Madinabeitia Ingurumen heziketak ez du etenik Sasieta Mankomunitatearentzat, eta udazken honetan hiru kanpaina berri jarri ditu martxan, hirurak hondakinen murrizketa, birziklatzea eta berrerabilpena sustatu asmoz.

Goierriko ikastetxez ikastetxe dabil Sasietak bultzatutako kanpainetako bat, Hondakinak kitto izenarekin. Bere helburu nagusiak hondakin gutxiago sortzearen garrantziaz ohartaraztea, berrerabilera sustatzea eta birziklatzean sakontzea dira. Azken atal horretan sakontzen du kanpainak, edukiontzi horian biltzen diren hondakinen inguruan zalantza ugari sortzen dira eta. Hala,

Goierriko 30 ikastetxeetako 85 ikastalde eta 1.400 ikasle inguru –Lehen eta Bigarren Hezkuntzakoak– gai hori lantzen ari dira azaroan hasi eta urte amaierara arte, informazio saio eta jolasen bitartez.i

Beira eta etxeko olioa Beiraren birziklatzeak ere izan du bere tokia Sasietaren udazkeneko agendan. Honako hauek, herritar orori zuzenduta kalean egin dira. Ecovidrio erakundearekin batera landu du Sasietak ekintza hori Lazkao, Beasain, Ordizia, Urretxu, Legazpi eta Zumarragako azoka egunetan. Triziklo batez lagunduta, ingurumen hezitzaileak beirazko ontziak gehiago eta

‘Hondakinak kitto’ kanpaina Beasaingo Murumendin. LOINAZ AGIRRE hobeto bizklatzeko informazioa zabaltzen ibili dira, Beasain, Urretxu eta Zumarragan kanpaina berezia egiten ari da gainera ostalaritzan.

Etxeko olio erabiliaren gaikako bilketa bultzatzeko informazio ekitaldiak ere egin ditu mankomunitateak kalean, olioa biltzeko enbutuak banatuz.

08 GOIBERRI

GURE LURRA

Jaten dugunaz hausnartzen Elikadura jasangarriaren inguruko hausnarketa integral bat bultzatzeko helburuarekin ‘Udazkeneko uzta baserritik’ jardunaldia egin dute Goierrin.

tzia berezia eman zaio, besteak beste, eskoletan elikaduraren gaia nola lantzen den aztertzeari. Oraindik egiteko asko badago ere, Oñederrak dio «Goierriko eskola gehienetan, zeharka bada ere, elikaduraren gaia lantzen dela konturatu» direla.

Zentzu horretan Sant Cugat del Valleseko (Herrialde Katalanak) German Llenera udal teknikariaren hitzaldia izan da ekintzetako bat; «bertan martxan dagoen Agroekologia eskolan izeneko programaren inguruan aritu zen».

Kontsumitzaileak ere bai J. Zarandona Ormaiztegi Ormaiztegiko Udalak eskatuta, Goierriko landa eremuaren alde lan egiten duen Goimen elkarteak Udazkeneko uzta baserritik izenburupean jardunaldi sorta bat antolatu du urrirako eta azarorako. Jardunaldiaren helburu nagusiak bi izan dira bereziki. Batetik, herritarren artean elikadura jasangarri baten inguruko hausnarketa bultzatzea. Eta bestetik, jada, Gipuzkoa mailan bide horretan lan egiten dabiltzan elkarte, eragile eta norbanako ezberdinen artean zubiak eraikitzea.

Manex Aranburu Goimeneko teknikariak esan duenez, ez da kasualitate hutsa izan jardunaldiak Ormaiztegin bizkarhezurtzea. Izan ere, Gabirian, Ezkion eta Itsason jardunaldietako hainbat ekintza egin diren arren, Ormaiztegi izan da erreferentzia. Ormaiztegiko Udalak bazuen nolabaiteko interesa gai horiek herrian zabaltzeko.

Kontraesana dirudien arren, «Goierri mailan Ormaiztegi da nekazal lur aproposenak dituen eremua. Hala ere, gaur

egun ez da inor baserritik bizi herrian», esan du Aranburuk.

Era integralean aztertu Elikadura jasangarrian sakontzeko ekintza ezberdinak eraman dituzte aurrera, baina norabidea bakarra izan da. Aintzira Oñederra jardunaldi hauen dinamizatzaileak esan duenez, elikadura jasangarria «modu integralean aztertzea nahi izan dugu». Hau da, zer jaten dugun edo nola jaten dugun horretatik harago, «jaten duguna non ekoitzia den, nola lantzen den, nola merkaturatzen den, kontsumitzailearengana iristeko zein bide urratzen dituen» horretan jarri nahi izan dute fokoa.

Helburu honekin beste ideia bat indartzea ere bilatu da, zeharka bada ere; «baserritarrak gizartean duen papera errekonozitzea eta jendea ohartaraztea hori horrela ez bada, baserritarrak desagertu egingo direla, eta ondorioz, kanpoko elikagai hornitzaileekiko sekulako dependentzia sortuko dugula», zehaztu du Aranburuk.

Jardunaldi horietan garran-

«Ekoizleek bakarrik ahalegina egiteak ez du ezertarako balio, eroslerik ezean» Aintzira Oñederra

Jardunaldien antolatzailea

«Baserritarrei gizartean duten papera errekonozitzea beharrezkoa da» Manex Aranburu

Goimeneko teknikaria

Ormaiztegiko memoria historikoa lantzeko lanketa bat ere egin da. «Garai batean nekazaritzak herriko ekonomian zuen garrantziaz jabetzeko hausnarketa egin da, adibidez», Aranburuk zehaztutakoaren arabera. Erlezaintzaren inguruko ikus-entzunezko bat ere ikusteko aukera egon da. Gipuzkoako erlezainek erleak zaintzeko nekazaritzak jokatzen duen paper aktiboaz aritu dira. Ekintza praktikoak ere egin dira, Ormaiztegiko herri baratzeetan edo Ezkioko Igartubeiti baserri museoan, adibidez. Gabirian egin den Sagar egunean Bergarako La Salle ikastetxeko ikasleek hazien inguruko lanketa ere ekarri dute Goierrira, Hazi ezkutuen bila programaren barruan.

Herritarrek gaiaren inguruan kontzientzia har dezaten lehendabiziko hazia erein dute jardunaldi hauetan. Izan ere, Oñederrak dioen bezala, «ekoizleek bakarrik ahalegina egiteak ez du ezertarako balio, atzetik kontsumitzailerik ez badago».

GOIBERRI 09

GURE LURRA

Ormaiztegin, Gabirian, Ezkion, Itsason eta Ataunen egin dira jardunaldietako ekintzak, Gipuzkoako Erlezainen elkartearen, Biolurren eta Gipuzkoako Foru Aldundiaren laguntzarekin. GOIBERRI

10 GOIBERRI

ELKARRIZKETA

Yolanda Cervero Psikologoa eta genero gaietan aditua

«Erasotzailea jomugan jarri behar da indarkeria kasuekin amaitzeko» Tere Madinabeitia Urretxu Emakumeenganako indarkeriaren aurkako egunaren atarian eta Iruñeko bortxaketaren epaiketa puri-purian dagoela, ezinbestekoa da generoaz eta berdintasunaz hitz egitea. Yolanda Cervero (Urretxu, 1965) psikologoa aditua da bi gaietan.

Zer da generoa?

Generoa danok gara. Askotan sexuarekin nahasten da, bainasexua biologikoa da, eta generoa konstruktu soziala da; sexu desberdinei funtzio eta balio sozial desberdinak egotzi dizkiegu. Egia da gizonak eta emakumeak desberdinak garela, baina arazoa ez da desberdintasuna, baizik eta gauzei, emakumezkoak egin edo gizonezkoak egin, balio desberdina ematen zaiela. Batari eta besteari eskubide diferenteak egozten zaizkio, ez hainbeste lege aldetik –gaur egun ia %100ean berdina da–, baizik eta ohituretan eta publikoki onartu edo baloratzen denean.

Nolatan hasi zinen gai hauekin?

Beti izan dut kezka hori. Txikitatik ikusi eta bizi izan dut neska eta mutila izatearen desberdintasuna: nire anaiak, mutila izateagatik, ni neska nintzelako egin ezin nituen gauzak egiteko baimena zuen. Nire familian, bestalde, emakumeak altxatu

egin dira egin ezin zezaketenaren aurka.

Lanbidean ere txertatu duzu.

Bai. Psikologia ikasten ari nintzela gai batzuk genero kutsu inportantea zutela ikusi nuen, eta genero gaietan eta aukera berdintasunean trebatu nintzen Emakunde eta beste erakunde batzuekin. Psikologia formazioa eta generoaren ikuspegia batera landu ditut.

Zer aurkitu duzu orain arteko ibilbidean?

Hasteko, ikuspegi oso matxistaz kargatuta dauden psikologia teorien aurka borrokatu nahi izan dut. Gero, terapeuta gisa, min handia egiten duten genero hausturekin egin dut topo. Gauza asko gaindituta daudela dirudien arren, ez da horrela, eta egunerokotasunean aurkitzen ditut, adibidez, genero ideologiak eraginda bere hezkuntza afektiboa mugatuta duten gizonak, baita gaztetxoak ere. Eta azkenik, kultura eta garai guztiak gainditzen dituen genero ideologia horren biktima zuzen eta argiak diren emakumeak daude.

Zertan eragiten dio genero ideologia horrek emakumeari?

Emakumea gizona baino askoz ere gutxiago baloratzen da, emakumeei gizon bati egin ezin dakizkiokeen gauzak egiten

zaizkio, soldata gutxiago ordaintzen zaio, gaizki tratatzen da ideologikoki, fisikoki, emozionalki, sozialki...

Aspaldiko kontuak dira. Ez da ezer aurreratu berdintasunean?

Horretaz hitz egitea eta desberdintasun horietaz jabetzea aldaketa nabarmena da. Hala ere, lanbide honetan daramatzadan 30 urteetan atzerapausoak nabaritu ditut. Lehengo nerabeak ditut gogoan, beraien ilusioekin eta emantzipazio eta berdintasun gogoekin; gaurkoak harreman mota arriskutsuetara itzultzen ari dira, eta oso matxistak diren mutilekiko sumisioaz harro dauden neskak ikusten ditut. Atzerakada handia da; eskerrak ikusi egiten den eta horrek bere aurka borrokatzeko aukera ematen digun.

Zergatik eman da atzerakada?

Patriarkatuak 10.000 urtetik gora daramatza galdu nahi ez duen botere bat erabiltzen. Historikoki boterea daukanak ez du galdu nahi, eta bere menpean dagoenak ihes ez egiteko borrokatu egiten du, bortxakeriaz gehienetan. Matxismoak eta patriarkatuak ez dute boterea galdu nahi, eta egia bada ere bi ideologia horien biktimak emakumezkoak eta gizonezkoak direla, are biktimago dira emakumeak. Beraz, nik nire boterea

eta nire nagusitasuna mantendu nahi baditut, gehien irabazten duena izaten jarraitu nahi badut, nire familiak nik nahi dudana egiten jarraitzea nahi badut... baina nire botere horren menpean daudenak askatu egin nahi badira, indar gehiago erabiliko dut oraindik aska ez daitezen. Zergatik hiltzen du gizonezko batek dagoeneko utzi egin duen emakumea? Aldez aurretik pentsatutako ekintza izaten da, emakumeak bere menpe, bere esanetara ez jarraitzea ezin duelako jasan egiten du. Eta horrek, nire ustez, argi eta garbi erakusten du botere arrazoia dagoela tartean.

Gizonak kontziente al dira?

Asko bai, eta borondatez erabiltzen dute botere hori; beste asko ez dira kontziente, baina normaltzat hartzen dute, beti horrela izan delako.

Eta gizartea orokorrean?

Orain puri-purian dagoen Iruñeko bortxaketaren kasua bezalakoekin ageri-agerian jartzen da botere desoreka hori. Egoera ikaragarria da, bortxaketa bera, baina inguruan sortu dena ikaragarriagoa da oraindik. Emakume bat taldeko bortxaketa baten biktima da, eta erasotzaileak epaitu beharrean, biktima bera ari da epaitzen gizartea.

Hori ez da gertatzen beste deli-

GOIBERRI 11

ELKARRIZKETA

tuetan, ez da berdin neurtzen.

Lapurreta baten biktimari, adibidez, ez zaio egozten lapurrari aurre ez egitea, ezta hilketa batean ere. Bortxaketa kasuetan, jantzitako arropagatik egoera emakumeek beraiek probokatu dutela edo bortxatzaileari frente ez diotela egin leporatzen diete. Hau guztia genero desberdintasuna da, eta horrek erakusten du aurrera egin dugula, bai, baina gutxi.

eta aurre egiten diote egoera horri.

Aldaketa dator beraz.

Bai, eta nik badut itxaropena aldaketa horrekin. Baina kontuan izan emakumeen eskubideen alde borroka egiten duten emakumeak eta gizonak kritikatu egiten direla, eta emakumeentzako borroka horretan jardutea zaila bada, are gehiago gizonezkoentzat, genero ikuspegitik gizona bere rolaren aurka ari dela ematen duelako. Generoagatiko diskriminazioa desagertuta, denok irabaziko dugu.

Hala ere, horrelako kasuek mesede egingo diote berdintasunaren aldeko borrokari.

Kontzientziazioan bai, egia da.

Geroz eta emakume eta gizonezko gehiago jabetzen gara egoera hau astakeria hutsa dela, gizarte osorako. Ez lukete egon behar hainbat gauza egiteko eskubide osoa dutela uste duten pertsonak, ezta gauza horiek jasan eta sufritzeko obligazioa dutela uste duten pertsonak ere. Eta ez naiz ari sexu kontuaz bakarrik, baita ere ekonomiaz, lan munduaz...

Eta zein da bidea?

Hezkuntza pedagogikoa oinarrizkoa da, eta horren ardura handia politikoek dute, gizarte mugimenduekin batera. Herritarrok zergak ordaindu behar ditugula edo hezkuntza derrigorrezkoa dela barneratzeko egin duten bezala, legeak egin behar dituzte berdintasunaren alde.

Hala, hilketa gaizki iruditzen zaigun bezala, emakumeek gutxiago kobratzea ere gaizki iruditu behar zaigu.

Eta beti emakumea da galtzaile.

Beti, historikoki, baita XXI. mendean ere.

Asko dago egiteko baino. Bikotekideak hildako emakumeen kopurua ez da jaisten, adibidez.

Emakumeen hilketa eta bortxaketa aipatu dituzu. Ez dira, horiek, ordea, emakumeek jasaten duten biolentzia bakarra.

Oinarrizko pausoak eman dira, eta etxe barruan gertatzen dena kanpora atera da. Lehen familiako kontuak ziren emaztea jotzea edo seme-alabak jipoitzea; gaur kanpoan epaitzen da. Baina iraultza bat behar da gai hori konpontzeko, eta iraultza ez da gertatuko biktimari begiratu beharrean, erasotzaileari begiratzen hasi arte. Emakume bat mehatxatuta baldin badago, ez da logikoa bizkartzaina emakumeari jartzea, emakumea bere etxetik eta herritik ateratzea, seme-alabak eskolaz aldatzea... bitartean mehatxatzaileak bizitza normala egiten jarraitzen duenean.

Ez. Biolentzia mota asko daude.

Lan munduan, adibidez: ekonomia independentzia da, eta ez da kasualitatea baldintza berberetan gutxiago ordaintzea emakumeari edo garbitzaileena bezalako lanbide feminizatuei. Zeharkako diskriminazioa da hori. Etxekoandreen soldataren gaia ere hor dago, emakume alargunen pentsioa...

Zure kontsultan, zer ikusi duzu?

Duela 20 urte oso zaila zen biolentzia kasuagatik emakume bat laguntza eske etortzea, eta hitzezkoaz, ekonomikoaz, edo etxe barruko indarkeria fisikoaz ari naiz. Gaur bai, etortzen dira, emakumeek egoera aldatzeko gogoa dutelako. Lehen bezalako beldurrarekin etortzen dira, baina poliki-poliki gizonaren aurrean ahalduntzen joaten dira

Azaroaren 25a bezalako egunak baliagarriak al dira?

TERE MADINABEITIA

Arazoa ikusarazi egiten dute behintzat. Gaur, lehen ez bezala, gure herri, auzo eta portaletan indarkeri kasuak gertatzen direla jakin eta onartzen dugu.

12 GOIBERRI

ASTEKO GAIA

Zubien batuketa Urretxu-Zumarragako Ikastolak 2018ko Kilometroak jairako ‘Zubiak batuz’ leloa aukeratu du, Gorka Ojanguren ikasle ohiak sortua. KMK18 datorren urteko urriaren 7an izango da. Ekintzak, ordea, urte osoan egingo dituzte.

Miriam Luki Urretxu-Zumarraga Konfiantzaren zubia: konfiantza ikasle, irakasle eta gurasoen artean. Harremanen zubia: elkar errespetatuz eta elkarri entzunez. Auzolanaren zubia: komunitateak batuko dituzten zubiak. Parekidetasunaren eta aniztasunaren zubian hezi nahi dituzte haurrak. Euskarara iristeko zubia: euskara sentitu, gozatu eta bizi nahi dute. Lehengoa, oraingoa eta geroaren arteko zubia: ondarea kontuan hartuz, baina garai berrietara egokituz. «Zu eta ni, bi zubi»,

diote, eta ideia horiekin guztiekin bildu ditu Urretxuko eta Zumarragako Ikastolak Zubiak batuz leloan kabitzen diren zubi guztiak. 2018ko Kilometroak jaiaren leloa da.

Leloa Gorka Ojangurenek egin du eta logoa Mikel Ruizek.

Logoa pieza ezberdinek osatzen dute. Bost pieza elkartu eta K18 osatzen da. Piezak bi herriei buruz ari dira: gorria bidegorria da, laranja zubia, urdina erreka eta zortzia Kilometroak eguneko ibilbidea.

2018ko urriaren 7an izango da UZ Ikastolaren aldeko festa.

Zirkuitua ez dago oraindik zehaztuta; asmoa apirilean zehaztea da. Aurreko astean aurkeztu zituzten leloa eta logoa, Zumarragako plazan arropa denda ireki zuten eta webgunea martxan jarri ere. Hasi da KMK18. Izan ere, ez dute egun bakarreko festa egin nahi, urte osokoa baizik. Aurkezpena lehenengo mugarria izan zen. Bigarrena zirkuituaren aurkezpena izango da eta maiatza bueltan abestia zein bideoklipa plazaratuko dituzte.

UZ Ikastolak hiru aldiz eskatu du KMK antolatzea: 2014an,

2015ean eta 2016an. «2014an ekonomikoki oso gaizki geunden. Hobekuntza lanak egiteko izugarrizko beharra genuen eta aurrez erositako lur-sailak saltzeko aukera gutxi zegoen. Kilometroak ikastola berritzeko aukera zen», azaldu du Montse Alkorta ikastolako zuzendariak.

Ikastola berritu 2016ko otsailean esleitu zieten datorren urteko Kilometroak.

«Esleitu eta lur zati bat saldu genuen. Aurreko udan Haur Hezkuntza eta sarrera nagusia berritu ditugu», dio Alkortak.

GOIBERRI 13

ASTEKO GAIA

Ezkerrean KMK18 aurkezpen ekitaldian oholtza gainean logoaren muntaia egiten, atzean leloa dutela. Eskuinean logoa muntatuta. GOIBERRI

Berrikuntza lanen bigarren fasean Lehen Hezkuntzako eta DBHko guneak berritu nahi dituzte eta hirugarrenean kirol instalakuntzak.

Kilometroen bitartez biltzen duten diruarekin bigarren fasea gauzatu ahalko dutelakoan dago Alkorta: «Ikastola barrutik berritu nahi dugu LHko eta DBHko lehenengo fasearen espazioan. Izan ere, konfiantzaren pedagogia eta konpetentziena erabiltzen ari gara eta pedagogia berri horrek arkitektura aldetik ere eredu berria eskatzen du».

Alkortak azaldu duenez, 2018 Kilometroak jaiaren esleipena egokitu zitzaienaren berri izan zuenean «izua» sentitu zuen. 1985an eta 2002an, Ikastolako langilea zenez gero,

UZ Ikastolak antolatutako Kilometroetan parte hartu zuen eta jakin badaki erronkak lan asko eskatzen duela: «Bertigoa eman zidan eta ardura ere sentitu nuen, baina potentzialitate handia ikusten dut, gurasoak oso animatuta daude; esate baterako, 2002an ikasle gisa parte hartu zuten ikasleak guraso moduan ari dira orain ilusio handiarekin».

Kilometroak urtez urte handitzen joan den jaia dela dio Alkortak; «1985eko festatik 2002ra urrats handia eman zen eta oraingoa egunetik harago doan olatu bat da. Ikastolan apirilean hasi ginen lanean».

Urretxu-Zumarragako Ikastola ateak ireki zitueneko 50. urteurrena ospatzen ari da aurten eta urtemugaren bueltan antolatutako ekitaldiak Kilometroen erronkari erantzuteko indarrak neurtzeko balio izan diela dio: «Guk urteurrena eta Kilometroek bat egitea nahi genuen arren, ez zaigu hala egokitu. Edonola ere, emozio asko bizi izan ditugu urtemugaren harira, eta motorrak berotzeko

balio izan digu, baita jendeak zenbaterako indarra duen ikusteko ere».

Zubiak batuz filosofiaren barruan, Urretxu eta Zumarraga ere batu nahi dituzte, bide batez, herri biekin partekatu Kilometroen jaiaren bueltan egingo dituzten ekintza eta ekitaldi guztiak. Aurreko asteko aurkezpen ekitaldia kalean egin izana horren isla da.

Batzordeak mailaka Ikastolan berez honezkero egon daitezkeen sareak baliatu asmoz, Kilometroen antolaketaren lehenengo bileretan batzordeak mailaka antolatzea erabaki zuten. Aitor Gabirondo KMK 2018ko koordinatzailearen hitzetan, «sare hori egon badago eta mailaka antolatuz gero, etekina atera ahal diogu.

Ikasle horiek luzaroan egongo dira elkarrekin eta sare hori indartzeko aukera ere bada».

Batzordeak mailatan banatu zituzten zozketa bidez. Hala sortu dira komunikazio batzordea, ikuskizunen batzordea, ekonomiarena, giza baliabi-

deena, arroparena, jasangarritasunarena, garbitasunarena, erronka, tonbola, osasuna eta parekidetasuna, besteak beste.

«Ikasleak pedagogikoki txertatzeaz gain, Kilometroak eguneko erronken diseinuan esku hartuko dute, segurtasunaren alorra proiektu bidez landuko dute, arropa dendan lagunduko dute...», nabarmendu du Gabirondok. Batukada taldea osatu dute eta Instagram sarea ikasleek kudeatzeko asmoa dago. Montse Alkortak dioenez, «zailena txikienak inplikatzea da, asmoa geletan proiektuak egin ditzatela da, KMK dagoeneko bizi dezaten».

Komunikazio batzordea hasieratik aritu da lanean. Lehenengo egitekoa Zubiak batuz leloak hartzen dituen ildoak zehaztea izan zen, hau da, batu nahi dituzten zubiak zeintzuk diren azaltzea. Zubiari eskua emanda doazen hitz guztietatik sortu dira ildoak: konfiantza, auzolana, parekidetasuna, aniztasuna, harremana eta euskara.

14 GOIBERRI

ASTEKO GAIA

GOIBERRI

Hiru herri, festa bakarra

1985eko Kilometroak Urretxu eta Zumarragako ikastolak eta Legazpikoak antolatu zuten.

Asier Zaldua Urretxu Urretxu-Zumarraga Ikastolak 1985ean antolatu zuen lehenengoz Kilometroak festa. Legazpiko Haztegi ikastolarekin elkarlanean, hain zuzen ere.

Iñaki Etxezarreta ikastolako lehendakaria zen garai hartan.

«Ordura arteko Kilometroetan, dirua azpiegiturak berritzeko erabili zen. Guk, helburu pedagogiko bat genuen. Guraso erdaldunak zituzten ikasleak asko ugaldu ziren eta krisi pedagogiko bat sortu zuten ikastoletan. Gure helburua horri erantzuna ematea izan zen».

Festa bi ikastolen artean antolatzea ere ez zen ohikoa. «Esleitu zigutenean, auzi txiki bat izan genuen: Legazpin egin edo Urretxu-Zumarragan egin.

1984ko Kilometroak Orereta ikastolak antolatu zuen eta handik batzorde bat etorri zen.

Legazpikoen ibilbidea eta gurea aztertu zituzten eta gurea hautatu zuten. Oso harreman ona eta leiala genuenez, ez genuen arazorik izan. Hala, Kilometroak hemen egitearen truke, legazpiar bat izendatu genuen Kilometroak festaren presidente: Luis Ugarte».

Koordinatzailea beste legazpiar bat izan zen: Batis Maiz.

«Sekulako lana egin zuen. Antolatzen eta jendearekin tratatzen zekien eta detaileak asko zaintzen zituen. Lider bat izan zen. Indar-biltze izugarria egin zen eta asko Batisi zor zaio. Legazpiarra da, baina Urretxu eta Zumarragako ikastolan lan egiten zuen. Kilometroen irudi publikoa proiektatzen jakin zuen.

Aitormena zor zaio».

Kilometroak 85 oso arrakastatsua izan zen. «Urretxu eta Zumarraga ezagutzera emate-

ko oso baliagarria izan zen». Bisitarien artean, Joxemiel Barandiaran egon zen. Baita Jose Antonio Ardantza eta Carlos Garaikoetxea lehendakariak ere. «Lehenengo Ardantza iritsi zen eta handik bi ordutara Garaikoetxea. Bi protokolo prestatu genituen».

Suteen beldur Eguraldia lagun izan zuten.

«Urte hartan lehorte handia egon zen eta mendiko suteen beldur ginen». Zorionez, dena oso ondo joan zen. 60.000 lagun inguru elkartu ziren eta diru asko lortu zen.

Garai hartako Kilometroak festak egungoaren antzekotasun asko ditu, baina aldeak ere bai. 1985eko festak ez zuen lelorik eta kamisetak eta txapelak bakarrik jarri ziren salgai.

Etxezarretak garai hartako

Kilometroetara gazte gutxiago joaten zirela gogoratzen du.

«Familia giroko festa zen. Alde ludiko bat zuen, baina ikastolen alde egitea zen helburu nagusia».

Kilometroak asko aldatu da ordutik eta eredua errebisatzen ari dira. «Ereduak garabide bat izan du eta aspalditik begi bistakoa da errebisatu beharra dagoela. Oso gizarte hedonista dugu eta ikastolari hezkuntza baloreetan sustraitutako eredu bat garatzea dagokio. Beste eredu bat landu behar da, festa zertarako sortu zen ahaztu gabe. Erraldoitasuna eta alderdi ludikoaren gehiegizko pisua baztertu behar dira eta familia giro batera itzuli. Eta gazteen espazioak ez dira jaialdi handi batera mugatu behar. Bestela, inertziaren inertziaz jaiak bere izaera galtzeko arriskua dugu».

GOIBERRI 15

ASTEKO GAIA

GOIBERRI

Eguraldi bikaina eta jende andana

Urretxu-Zumarraga Ikastolak 2002an antolatu zuen azkenekoz Kilometroak festa. Oso arrakastatsua izan zen.

A.Zaldua Urretxu 2002an ere Urretxu-Zumarraga Ikastolak antolatu zuen Kilometroak festa. Josu Aztiria izan zen ikastolak jarritako koordinatzailea. «Ikastolen Elkarteko koordinatzailea Igor Elortza izan zen eta gurekin batera Patxi Olabarriak lan egin zuen.

Nire ustez, bera izan zen arduradun nagusia. Ikastolako kudeatzailea zen eta ardura handia hartu zuen».

Aztiriak 24 urte bakarrik zituen. «Nire lehen lana izan zen.

Sekulako eskola izan zen. Nahasmen sentsazio handia zenuen, baina gauzak ondo ateratzen ziren. Lantalde bakoitzak bere ardura zuen».

Oinarri batzuk jartzen saiatu zirela gogoratzen du. «Ordura arte panelak eta petoak urtetik urtera aldatzen ziren. Guk hurrengo urteetan erabiltzeko modukoak egin genituen. Bestalde, herriko hornitzaileekin lan egiten saiatu ginen. Horretan askoz ere gehiago sakondu daiteke oraindik. Patxik ekono-

mia alorra asko zaindu zuen eta sarrera estuak jarri genituen, denek dirua eman zezaten».

Ibilbideari dagokionez, Antiotik eta Santa Barbaratik pasa zen. 1985ean Santa Barbarara bakarrik igo ziren. Abestia Estitxu Sudupe urretxuarraren UGA taldeak egin zuen eta leloa Elkarren beharrean izan zen.

1985ean bezala, eguraldi bikaina egin zuen. «Dena oso ondo joan zen eta jendeak oso oroitzapen ona eraman zuen

etxera. Bisitariek ibilbidearen edertasuna eta antolaketa lan ona azpimarratu zuten. Bestalde, Kuraia taldearen kontzertua gogoangarria izan zen. Ordura arte ez ziren halako taldeak ikusten Kilometroetan».

Baina, guztiaren gainetik, auzolana azpimarratu nahi du.

«Gurasoak izugarri inplikatu ziren eta sekulako giroa sortu zen».

Urte hartan lortutako inplikazioa ez zela ondo baliatu uste du. «Herritarrek dena eman zuten eta ondoren parte hartze horrek behera egin zuen.

Normala da, ezin baita urte horretako erritmoa luzaroan mantendu, baina kapital hura hobeto aprobetxatu behar zen».

Etxezarreta bezala, Kilometroak festaren eredua aldatzearen aldekoa da. «Egungo eredua ez dator bat ikastolek bultzatu behar duten balioekin.

Aldarrikatzaileagoa, lasaiagoa eta parte hartzaileagoa izan behar da, familia girokoa. Eta herriko kultur taldeekin eta hornitzaileekin lan egin. Gazteek, beharbada, beste egun batean egin behar dute festa. Edo beraiek kudeatu. Gainera, egunak berak ez du horrenbeste diru ematen. Errifak eta dendak diru gehiago ematen dutela uste dut. Badakit eredu aldaketa lantzen ari direla eta 2018koa trantsiziokoa izango da, beharbada».

16 GOIBERRI

GARAI BATEAN

Jesuita aberats pobrea Eztenagakoak, familia aberatsean jaiotakoa bazen ere. Halaxe idatzi zuen bere liburuetako batean; «El religioso no pobre, se haze vil y despreciable.

La pobreza es altisima, porque nos hace Reyes».

Hitzeko gizona

Lazkaoko beneditarren artxiboan gordeta dauden Eztenagakoaren liburuetako bat. ALDAIZE ALDIZKARIA

A. Vierbücher Idiazabal Idiazabalgo Eztenaga dorrean jaio zen orain dela 400 urte Migel de Abendaño Eztenaga, 1617ko urriaren 9an hain zuzen ere. Pedro Abendaño Oraa zuen aita eta Gracia Aizpurua ama. Lorenzo, berriz, anai zaharra. Eztenagakoa Idiazabalgo eta Gipuzkoa osoko familia boteretsuenetako batean jaiotakoa zen.

Ospe zabaleko eta jakituria handiko gizona zen Abendaño, erlijio gizona eta irakaslea iza-

teaz gain, liburu asko eta asko idatzi zituena.

Aberats pobrea Anaia zaharra Lorenzo izanda, hark zuen Eztenaga dorreko maiorazgoa, eta Miguel, erlijioaren bidea hartuta, 19 urterekin Jesusen Lagundian sartu zen.

Erlijio ikasketak egin eta jarraian, irakaskuntzan urte ugari eman zituen, han eta hemen; Valladoliden, Sorian, Compostelako Donejakuen edota Iruñean. Irakasle bikaina omen

zen; horregatik, ikasleak ez ezik, beste pertsona batzuk ere joaten ziren bere klaseak entzutera. Dena den, irakasle izateaz gain, hainbat eskolatako arduradun eta zuzendari lanak ere bete zituen. Eta ez hori bakarrik, zuen jakituriagatik hainbat gaitako kontsultore lanak egin eta apaiz eta obispo ugariren arimen zuzendari ere izan zen.

Erlijio gizasemeek txiroak izan behar zutela defendatu zuen beti eta horregatik, pobrezian bizitzeko hautua egin zuen

Abendaño, Gabriel de la Calle Valladolideko gotzainaren konfiantzazko gizona ere izan zen. Gotzaina hil ondoren, bere ondarea pobreen artean banatzeko eskaera bete zuen. Espainiako Aita Santuaren ordezkaritzak, ordea, ez zuen begi onez ikusi eta gotzainaren ondarea elizarentzat izan behar zuela esan zioten. Eztenagakoak, gotzainaren esanari jarraituz, txiroen artean banatzen jarraitu zuen hark utzitakoa.

Aita Santuaren ordezkaritzak esandakoa ez betetzeak, arazo larriak ekarri zizkion Idiazabalgoari. Madrilera bidali zuten, eta han, preso egon zen sei hilabetez. Horrez gain, 1685ean idatzi zuen De divina scientia et praedestinacione izeneko obra debekatu zuen inkisizioak, federako kaltegarria zela aitzakia jarrita.

1686. urtean hil zen, presoaldiko baldintza kaskarrek eragindako gaixotasunagatik.

18 GOIBERRI

MOTZEAN

Baratze berezi baten istorioa Ormaiztegiko herri baratzeetan mendafina eta aneta landatzen dutenak badira. Marokokoak dira.

Miriam Luki Ormaiztegi Baratzeek ere hitz egiten dute.

Zaintzen dituztenen nolakotasunaz mintzo dira, baita haien jatorriaz ere. Ormaiztegin hogei herri baratze daude, eta horietatik bi Mohamed Regragui eta Mohamed Bradaren eskuek zaintzen dituzte. Hasieran baratze bakarra zuten, baina txiki geratu zitzaien, batez ere, biak ala biak gustura asko zebiltzalako baratze lanetan.

Antonio beste baratze baten zaindariaren goldea eskuetan, euren lur sailak haziak botatzeko prestatzen ari ziren bi Mohamed urriaren amaieran. Biak Madrildik iritsi ziren Ormaiztegira. «Madrilen lan faltan geundenez, Euskal Herrira etortzea erabaki genuenean», dio Bradak. Bera hiru urte zituela iritsi

zen Espainiar estatura eta Madrilgo doinuz jositako gazteleraz ari da. Brada eta Regragui elkarrekin iritsi ziren Ormaiztegira. Regragui Marokon baratze lanetan ibilia da; Brada, berriz, sekula ez da orain arte baratze batean aritu; «Madrilen ez dago halakorik».

Baratzean ibiltzeak Ormaiztegiko gizartearekin bat egiteko aukera eman die: «Baratzezainok bata bestearengandik ikasten dugu eta gailuak uzten dizkiogu elkarri».

Aisialdia baratzean Marokoarren baratzean ezinbestekoa dira mendafina eta aneta sortak. Mendafina udako teak egiteko ezinbestekoa dute, neguan aneta erabiltzen dute gehiago. Getozka ere lan-

Brada, bigarrena ezkerretik, eta Regragui, laugarrena, lurra goldatzen. MIRIAM LUKI

datzen dute eta ondokoei zeinen ona den esaten diete haiek ere landa dezaten. «Entsaladan eta purean jaten dugu eta osasungarria da oso», dio Bradak.

Bertako klimara egokitutako barazkiak landatzen dituzte, azaro erdian ilarrak eta babak sartuko dituzte udaberrian jasotzeko: «Gure plateretan ohikoak dira barazkiak eta erabil-

tzen ditugunak antzekoak dira.

Marokon barazki asko jaten ditugu, izan ere, han haragi gorria aberatsek baino ezin dute jan, hemen baino askoz ere garestiagoa delako», dio Regraguik.

Orain hiru urte iritsi ziren Ormaiztegira. Lana aurkitu zuten, Regreguik aurrena, Bradak ondoren. Bi urte dira baratzean hasi zirela. Aisialdiko ordu asko egin dituzte bertan eta herriko bizimodura ohitzeko lagungarri egin zaiela diote, «entretenitzeko balio digu, lantzen dugun etik elikatzeko ere bai eta, jakina, jendea ezagutzeko».

GOIBERRI 19

ORMAIZTEGI

San Andres festak Azaroak 24, ostirala: 16:00: Mus txapelketa 8 erregetara, Itxune erretegian.

17:00: Umeen showa, Muxika egurastokian.

23:00: Kontzertuak gazteek antolatuta, txosnetan: Altxa Gudari, Kobrazulo eta Bake Faltsua.

Azaroak 25, larunbata, XIX. mendeko eleganteen V. bilkura: Egun osoan zehar: Garaiko jokoak. Herriko denda, taberna eta zenbait lekutan XIX. mendeko dekoratuak. Photocall-a. Garaiko autoen erakusketa.Garaiko karruajean paseoak.

12:00-15:00: Jundajo txarangak kaleak alaituko ditu.

IĂ‘AKI GURRUTXAGA

20 GOIBERRI

ORMAIZTEGI

Ondoren: Buruhandiak eta Urolatarrak txaranga.

20:00: Helduen danborrada, herriko kaleetan zehar.

22:00: Helduen danborradako partaideen afaria, Zubipe kiroldegian.

Azaroak 30, osteguna, Ander Deunaren eguna:

ARKAITZ APALATEGI

12:00-14:00: Pintxo eleganteen IV. lehiaketa. Arana, Arantxa, Itxune eta Murua tabernek parte hartuko dute. Pintxoen osagai nagusia Idiazabal gazta izango da.

12:30: Paseo elegantea, Zumalakarregi museotik bainuetxeraino.

14:30: Eleganteen bazkaria, gazte asanbladak antolatuta, Muxika egurastokiko karpan.

Bazkalondoren: Bingo herrikoia.

17:00: Paperezko panpinak eta osagarriak egiteko tailerra eta karta jokoak, eliz atarian.

18:00: Txokolate beroa doan, musikarekin girotuta, eliz atarian.

18:00: Senior mailako eskubaloi partida, Ormaiztegi-Soraluze, Zubipe kiroldegian.

18:30-21:30: Jundajo txarangak kaleak alaituko ditu.

23:30: Kontzertuak, gazteek antolatuta, txosnetan: Estu&Larri eta Guri5!.

Azaroak 26, igandea: 12:00: Haurren danborrada, herriko kaleetan zehar.

17:00: Ormaiztegiko eta Lazkaoko pilota eskoletako pilotari gazteen erakustaldia, Zubipe kiroldegian.

19:00: Goruntz taldearen saioa, Zubipe kiroldegian.

Azaroak 29, asteazkena: 17:00: Umeen kalejira, kiroldegitik herriko plazara.

Ondoren: Umeentzako merienda, Muxika egurastokian.

19:00: Ikurrina altxatzea, suzirien jaurtiketa eta zapia jartzea.

Eta sorpresa!

Goizean: Txindata musika eskolako txistularien goiz eresia, herriko kaleetan zehar.

10:00-14:00: Haurrentzako parkea, Zubipe kiroldegian.

11:30: Urmaiz abesbatzak abesturiko meza.

12:00: Udalak eskainitako hamaiketakoa, Barduliarrak elkartearen laguntzarekin, plazan.

13:00: Herri kirol jaialdia Muxika egurastokian. Aizkoran: Ugaitz Mugertza, IĂąaki Azurmendi, Irati Astondoa eta Alatzne Etxaburua.

Harri jasotzen: Idoia Etxeberria eta Joseba Ostolaza.

15:30-18:30: Haurrentzako parkea, Zubipe kiroldegian.

19:00: Kantujira Bentazaharreko Mutiko Alaiekin, Muxika egurastokiko karpatik abiatuta.

Abenduak 1, ostirala: 18:30: Ormaiztegiko dantza moderno eskolako ikasleen erakustaldia, Muxika egurastokian.

19:30: Zunbalain disko festa, DJ Tirapurekin, Muxika egurastokian.

23:30: Kontertuak gazteek antolatuta, txosnetan: Trikimailu eta SofoKaos.

22 GOIBERRI

ORMAIZTEGI

Abenduak 2, larunbata, Mozorro Eguna: 12:00-15:00: Jundajo txaranga herrian zehar.

14:30: Mozorroturiko lagun taldeen bazkaria, Zubipe kiroldegian.

17:00: Zezentxoak eta poniak, 16 urtetik beherakoentzat, Zubipe kiroldegi kanpoaldean.

18:15: Mozorroturiko lagun tal-

deen jaitsiera Elektropatxaranga taldearekin.

18:30-23:00: Ekotaloak eliza atarian.

20:00: Mozorro lehiaketako sari banaketa, Muxika egurastokian.

20:00-03:00: Ilargi Beltza taldearen kontzertua, Muxika egurastokian.

01:30: Tekno gaua, gazteek antolatuta, txosnetan.

Abenduak 3, igandea, Odolki Eguna: 11:00-14:00: Haurrentzako parkea, Zubipe kiroldegian.

11:00-14:00: Herriko plazan Ormaiztegiko 31. Odolki lehiaketa, 20. Odolki osagaien azoka eta lehiaketa, Odolkia osagaitzat duten plateren XVI. sukaldaritza lehiaketa. Juan Jose Lapitzi omenaldia.

12:00: Ardo dastaketa, Zumalakarregi kaleko karpan.

12:00: Lehiaketetako sari banaketak.

Ondoren: Dastaketa Baso-Txulo elkartearen laguntzarekin.

Goiz osoan zehar: Artisau produktu gastronomikoen azoka.

19:00: Pauline&Juliette bikotearen kontzertua, Muxika egurastokiko karpan.

LOINAZ AGIRRE