Goiberri 265. zenbakia

Goierritarraren eta Otamotzen astekaria

265. zenbakia. 2017ko abenduaren 29a

German Urteaga Mutil transgeneroa

ÂŤEz nintzen identifikatzen jaiotzean esleitu zitzaidan generoarekinÂť

10-11

GOI B ERRI Ander Arizkorreta 3 Iritzia 4-5 Kirolari gazteak ospitalean bisitan 6 Apostasia egiteko urratsak 8-9 Udazkeneko eguraldia 12-13 Ormaiztegiko ziklo-krosaren historia 14 Mujika jatetxeko errezeta 13 German Urteagak urte beteko hausnarketaren ondoren egin du publiko bere genero identitate berria, irailean. MIKEL ALBISU

GOIBERRI 03

KATE MOTZEAn

JOSUNE ZARANDONA

Ander Arizkorreta Ikaslea

«Nahikoa ‘urbanita’ nahiz baina Altzaga ez nuke ezergatik aldatuko» Josune Zarandona Altzaga Ander Arizkorreta (Tolosa, 2001) orain lau urtetik bizi da Altzagan. Lehenago 12 urtez bizi izan zen Valentzian (Espainia). Berak urbanitatzat du bere burua, baina Altzagako bizimodua ez omen luke, momentuz behintzat, aldatuko.

«Altzagan bizitzea asko gustatzen zait», dio. Eguneroko bizitzan herritarrak gehiago elkartzea gustatuko litzaioke, eta hilean behin afaritarako elkartzen direla azpimarratu du. Aita Altzagako alkatea du, eta zentzu horretan egin ari den ahale-

gina nabarmendu nahi izan dio semeak.

Goierriko txoko bat.

Zein zaletasun dituzu?

Oporretarako leku bat.

Futbola

Valentziara askotan joaten naiz.

Lazkaomendi.

Liburu bat.

La historia interminable.

Musika talde bat.

Amets bat.

Extremoduro eta Gatibu.

Jaso duzun oparirik bereziena.

Abesti bat.

We don´t talk anymore, Charly

Txakur txiki bat oparitu zidaten orain urte asko.

Puth-ena.

Janari bat.

Pizza.

Edari bat.

Coca-Cola.

Zerk sortzen dizu irribarrea?

Nire aitarekin ondo pasatzeak.

Diruz laguntzen duten erakundeak: Udalak: Altzaga, Arama, Ataun, Beasain, Itsasondo, Olaberria, Segura, Urretxu, Zaldibia, Zerain eta Zumarraga

GOI B ERRI

Etorkizun on bat izatea.

«Altzagako alkate banintz nire aitaren pausoak jarraitzen saiatuko nintzateke»

Argitaratzailea: Goierriko Hedabideak SL Zuzendaria: Iñaki Gurrutxaga Kudeatzailea: Josu Iñigo Koordinatzailea: Tere Madinabeitia

Diseinua eta banaketa: Bidera zerbitzuak. Berria Taldea Lege gordailua: SS-1638/2011

Gorroto duzuna.

Ingurukoen aurreiritziak.

Altzagako alkate bazina?

Nire aitaren pausoak jarraitzen saiatuko nintzateke.

Altzagan biziko ez bazina?

Donostian.

Egoitzak: Beasain:

Webgunea:

Oriamendi, 32. 20200.

Posta elektronikoa:

goiberri.eus

Urretxu:

goiberri@hitza.eus

Iparragirre, 11 (Kaletxiki). 20700.

Publizitatea:

Telefonoak: Beasain: 943-16 00 56 Urretxu: 943-72 34 08

Bezero arreta / harpidetzak:

607 530 424 – jizagirre@hitza.eus 902-82 02 01 – harpidetza@hitza.eus

04 GOIBERRI

IRITZIA

Joseba Imaz Ganzarain Kazetaria

Transzendentzia

I

dazten nahiko zaila den hitza aukeratu dut urtea amaitzeko.

Ahoskatzeko ere ez da batere erraza transzendentzia hitza.

Eta hori hala izanda ere, oraindik eta traketsagoa izan daiteke kontzeptu horri buruz go-goeta egitea. Batez ere pentsaketa horien autorea ni bezalako norbait bada, filosofian formaziorik ez duena. Pentsamenduen eta kontzeptuen garapenean kamutsa, oso.

Hitz potolo honen definizioa hiztegian begiratzerakoan erantzun hauxe jaso dut: oso larria edo oso garrantzitsua den zerbait deskribatzeko erabili ohi den hitza. Baita ere naturaren mugak gainditzen dituzten kontzeptu edo errealitateei buruz hitz egiteko.

Badugu eguneroko komeria eta arazo nimiĂąoak gure bizitzaren erdigunean jartzeko ohitura. Lerro hauek idazten jartzerako, esate baterako, ordenagailua izorratu zaio artikulu hau idazten ari den honi. Mutur-

tuta pasa dut ia egun osoa.

Ezagutzen dut eguraldi txarra dagoenean ekaitz gaiztoenaren pareko umorea duenik ere.

Zenbat aldiz jarri ote ditugu gure bizitzaren erdigunean mugikor berria erosteko garaian dauzkagun zalantzak edo, giza harremanetaz ari garenean, zentzugabekeria batetatik abiatutako eztabaida edo haserrealdiak.

Arazo edo buru hauste txikiak gure bizitzaren lehen mailan jarri ohi ditugu askotan, benetan garrantzitsuak diren kontuak ahazteraino iritsi arte kasu batzuetan. Bigarren edo hirugarren mailan uzten dugu ingurukoekin, batez ere lagun eta senitartekoekin ongi moldatzea eta gertu egotea, lanarekin eta egiten dugun horren jabe izatea eta benetan gozatzea, burua eta ezagutza lantzea eta, noizbehinka bada ere, gure barrura begiratzea eta bizitzan egin eta izan nahi dugun horretan pentsatzea.

Hain sartuak egon ohi gara bizitzako xextra txikietan, alegia, sarritan ez garela benetan

ÂŤArazo edo buru hauste txikiak gure bizitzaren lehen mailan jarri ohi ditugu askotanÂť

garrantzitsua den hortaz gozatzeko kapazak izaten. Eta horrela bizi gara, mundu paraleko batean, benetan gauza garrantzitsuei erreparatzeko astirik hartu gabe. Baina gaixotasun larri bat datorrenean, lagunen edo senideren bat gaizki pasatzen ikusten dugunean, eta guri edo gertuko norbaiti gaitzen batek eragiten dioenean, edota maite dugun norbait hiltzen zaigunean, orduan jabetzen gara benetan zer den garrantzitsua. Zer den transzendentala.

Eguberriak ez dira itxura batean behintzat transzendentziarako garai egokiena. Oparietan, otorduetan eta abarretan pentsatzeko aukera gehiago eskaintzen digute, azkenaldian behintzat. Dena den, normalean behintzat, maite ditugunon konpainiaz gozatzeko aukera eskaintzen digu. Inguruan ditugunokin topo egin, topa egin eta benetan elkar topatzeko. Konpartitu, elkarren berri izan eta gertu ditugun horiengana gerturatzeko. Transzendatala ezer bada, agian horixe bera da. Urte berri on!

GOIBERRI 05

IRITZIA

Asteko irudia

Josu Maroto

Urte Berri on!

Olentzero eta Mari Domingi joan dira dagoeneko hurrengo urterako opariak prestatzera, baina joan aurretik Urte Berri on bat opa nahi izan dute Josu Marotoren eskutik.

Zirrara ezin bareturik nagon oraindik BECiharamunean, Joxepa! Zein ederra aurtengo txapelketaren amaiera. Txapela buru ahaltsuan egongo dela jakinda, zenbat gozarazi diguten beste 42 buru ahaltsuek ere! Paregabea izan dun!

Baina, fokuak BEC-i eta gailurrari begira zuzenduta daudenean, oinarriari so egin nahi zionat nik gaur. Oinarri-oinarriko lan hori dun zaindu beharrekoa gero emaitzak etorriko badira. Eta ez dinat inork ahanzterik nahi, gurean Goierriko Bertso Eskola (GoiBE) dugula altxor hori. Aitortza eta miresmena astez aste bertso eskolari eusten ari zaretenoi. Bere gorabehera guztiekin, buru ahaltsuagoak ahulagoekin, azkarrak motelagoekin, lotsagabeak isilagoekin, hor jarraitzen din bizirik GoiBE-k. Jarraitu lanean gogotsu eta, zerbaitetan laguntzarik behar baduzue, badakizue atea non jo.

Hori esanda, duela 35 urte lehen hazia erein eta honaino GoiBE-ri ordu luzeak eskaini dizkiotenak zeuzkanat gogoan. Eta horien artean, gaur, zilegi bekit Aitor Sarriegiri aitortza xume hau egitea. Ai-

tor BEC-en ikusiko zinan hainbat jendek eta ez dun gauza makala lortu duena. Baina denek jakin beharrekoa dun GoiBE-n ikasle hasi zela, eta geroago irakasle, eragile, beti laguntzaile izan dugula. Hau da, lokatzetan hankak zikintzea zer den jakinda iritsi dela gailurrera, bide oparoa eginda. Orain txapelketak utzi dituela iragarri duenean, zilegi iruditu zaidan aitortza hau egitea. Eskerrik asko, Aitor!

Jarrai dezagula plaza apalagoetan hirekin eta hitaz gozatzen.

Inaxio Usarralde

bat eta

Laaasai, Inaxio, laaaaasai‌ Egia duk ezin irentsi izan genuela BEC-eko egun guztiko bazka. Egun bakarrerako gehitxo izan huen, agian. Zein baino zein gozoago, xamurrago, aberatsago, beteago, zuzenago aritu hituen bertsotan; elikagaiz bete zizkigutean bertsolariek burmuina eta bihotza; emozioa bor-bor areto handi hartan eta zenbait etxetan. Dena dela, Euskal Herri handi honen zati txiki bat mugitu gaituk bertsolarien atzetik, bertsolarien inguruan. Goierriko Bertso Eskola aipatu duk. Animo!, bai, astez aste lanean ari zareten ikasle eta irakasleoi. Eta zorionak, Aitor!; gozatu ederrak eman dizkiguk.

Aipatu eta zoriondu nahi zaituztet, baita ere, gai-jartzaile eta aurkezleak, bertsolariei lanerako bideak ematen baitizkiezue, bideak eman edota bideak itxi, bide egokitik bideratu edota amildegira eraman‌ Gustatu zaizkidak saio guztietako gaiak, bai. Batzuk besteak baino gehiago, noski. Zaila duk gaien erabateko oreka lortzea. Beti egongo duk, ofiziotan, bat bestea baino errazagoa; baina, zozketaz egokitzen zaizkiek gaiak, ofizioak eta bertso-lagunak. Berdin epaimahaikoei ere, zorionak; ez duk lan samurra hauena, bertsolariena

bat

Joxepa Madariaga

bezala, bat-batekoa baituk. Bertsoz bertso baloratu, saioa entzun eta nota jarri, bat-batean aritzen dituk! Kanpotik kritikatzea errazagoa duk, epaimahaikoen taldean sartu eta lan egitea baino.

Eta zer esan entzuleez? BEC-en jende asko elkartu gintuan, egia duk, baina hango atzera-aurrera, gora eta behera, sartu-irten, mugitu eta dantzan ibili beharra!!! Harrigarria, jendearen ezin geldi egona. Zela komunera, zela tabernara edota atarira, kalera, joan-etorrian ibili huen jende asko. Eskerrak bizia eta ona izan zen saio guztia, tentsioz betea eta erne egotekoa. Bestela‌

06 GOIBERRI

GAZTEAK

Ordizia saskibaloi elkarteko jokalari gazteak Zumarragako ospitaleko langile batzuekin. GOIERRI-UROLA GARAIA OSI/ESI

Irribarreak soberan eta opari ospitalean T. Madinabeitia Zumarraga Goierriko kirolari gazte batzuk irribarreak banatzen ibili dira Gabon aurreko egunetan Zumarragako ospitalean. Bertan ingresatutako haurrak bisitatzen eta opariak banatzen izan dira. Duela urte batzuk UrretxuZumarragako Urola futbol taldeak ezarri zuen ohitura, eta az-

ken Gabonetan beste kirolari eta talde batzuk elkartu dira ekimenera: iaz, esaterako, futboleko maila gorenean jokatzen duten Dani Garcia eta Mikel Balenziaga joan zitzaien bisitan, baita Ordizia errugbi elkarteko jokalariak ere; aurten, Ordiziako saskibaloi taldeko kide batzuk izan dira.

Kamisetak, baloiak, motxilak, argazkiak, autografoak... banatzea eta ospitalean dauden haurrekin eta haien familiekin tartetxo bat konpartitzea da kirolari gazte horien zeregina. Zumarragako ospitalean ez da egoten ume asko ingresatuta, eta haur jaioberriak bisitatzera joaten dira kirolariak, baita pediatria kontsultetan daudenak ere. Txikiek ondo pasatzen dute, baina baita haien familiakoek ere. Ospitaleko langileek ere gustura hartzen dituzte bisitak.

Ez dira kirolarienak Gabon egunetan ospitalean izaten diren bisita bakarrak, gabon kan-

tak abestera ere joaten direlako, tartean Urretxu-Zumarraga ikastolako ikasle batzuk.

Erregeak gaur bertan Erregeak, berriz, gaur bertan joango dira, arratsaldean.

Hauek gaixo guztiak bisitatuko dituzte eta opariak banatuko dizkiete. Gaixoen gelak eta larrialdien eta hemodialisiaren guneak ez ezik, ospitaleko beste toki batzuk ere bisitatuko dituzte, jangela eta farmazia, besteak beste.

Opariak, bestalde, gabon irudiak margotu dituzten bertako langileen seme-alabentzako ere izango dituzte.

08 GOIBERRI

ERREPORTAJEA

Apostasiaren berri Urretxuko eta Zumarragako hainbat lagunek apostasia egin dute eta eliza katolikotik irten dira. Apostasia zer den eta egiteko urratsak zeintzuk diren azaldu dute, «pentsatu baino errazagoa» dela diote Orbegozok eta Olartek.

Unai Orbegozo eta Anjel Bitxo Olarte Urretxuko Tourseko Martin Deunaren parrokiaren plazan. MIRIAM LUKI

M. Luki Urretxu-Zumarraga Apostasia sinesmen jakin batzuei uko egitea da, hala erlijiosoak nola politikoak. Urretxuko eta Zumarragako hainbat pertsonek erlijio katolikotik irteteko izapideak bete dituzte. Unai Orbegozo eta Anjel Bitxo Olarte apostatak izateko paper baten faltan daude. Urratsa eman izanagatik harro daude eta izapide guztiak betetzea pentsa daitekeena baino errazagoa dela diote.

Anjel ‘Bitxo’ Olartek azaldu

duenez, «ez dut inoiz sinistu.

Ama oso erlijiosoa zen, baina Eliza katolikoa ez zuen gustuko.

Ama Birjin batekiko debozioa zuen arren, erabat askea zen pentsamenduz». Hogei urte dira Olartek ez dituela Gabonak ospatzen, «ez nago ospatzen dutenen kontra, baina elkartzeko aitzakia hori ez dator nirekin bat, horretarako urte osoa daukagu, baita elkarri opariak egiteko ere».

Unai Orbegozok Zumarragako La Salle ikastetxean ikasi

zuen. Bere familian, sinesmenei dagokienez «denetarik» dagoela dio, «haurra nintzela sinesten nuen, akaso ez zen sinesmen irmo bat; hala ere, sinesmen horretan eroso sentitzen nintzen eskolaren eta lagunen gerizpean».

Denborak aurrera egin ahala eliza katolikoaren egituraren zein burokraziaren nolakotasunarekin jabetu zela dio, «guztia muntaia bat izango ote zenaren gaineko galderak sortu zitzaizkidan». Eliza katolikoaren

funtzionatzeko era «kapitalismoarekin bat dator eta pantomima hutsa dela konturatu nintzen». Orbegozok argi dauka, «katolizismotik urrundu nintzen eran nire sinesmen politikoetara hurbildu nintzen eta jakin nuen benetan inporta duena elkar maitatzea, laguntzea eta pertsona zintzoa izatea dela». Olartek dioenez, «gauzak ez dira erakusten dizkiguten moduan, nik ikusten dudan horretan baino ez dut sinisten».

GOIBERRI 09

ERREPORTAJEA

Orbegozoren zein Olarteren pentsatzeko era aurreko lerroetan laburbildu da. Aitzitik, pentsatzea ez zen nahikoa izan eta urratsa emateko prest agertu ziren. Lagun arteko bazkari batean hasi zen dena. Antion egin zuten hitzordua eta gaia atera zen. Olartek aipatu duenez, «beti ari ginen ez garela katolikoak, ez garela, eta zer edo zer egiteko unea iritsi zela sumatu genuen». Orbegozok, bere aldetik, hau azaldu du: «Bazkarira bildu ginen guztiok, orain urte batzuk behintzat, apostasia egitea zaila zela uste genuen.

Izapide asko bete behar zirela, paper gehiago, burokrazia...».

Informazioa biltzen hasi ziren. Lehenengo Internet sarea arakatu zuten eta denetarik aurkitu zuten. Oso zaila dela ziotenak, eta nahiko erraza zela ziotenak ere bai. «Hori guztia ikusita lehenengo urratsa ematea erabaki genuen».

Lehen pauso hura Zumarragako parrokiara joan, eta bataio-agiria eskatzea izan zen.

«Bedeinkatutako urarekin eta gurutzeekin hartuko gintuztela uste genuen eta ez zen inondik ere hala izan. Zertarako galdetu zidatenean apostasia egiteko zela erantzun, eta lasai asko erantzun zidaten agiria ezberdina zela eta horregatik galdetu zidatela», dio Olartek.

Urratsak aletuta Donostiako Apezpikutzara joatea bigarren urratsa izan zen.

«Han ere gizon adeitsu batek hartu ninduen, epaile-bikarioa zen. Zergatiak, arrazoiak eta seguru ote nengoen galdetu zidan eta apostata izatearen ondorioak azaldu zizkidan», jarraitu du Olartek. Ondorio horiek xehatu ditu: «Elizako errituetan ezingo dugu parte hartu. Ez ezkondu, aita-bitxi izan ezta hiletarik ere ezingo di-

Orbegozok eta Olartek izapide guztiak bete dituzte eliza katolikoko kide izateari uzteko Apostasia egiteko izapideak eurena izandako parrokian eta Apezpikutzan bete dituzte Aurrez pentsatu baino errazagoa izan da eliza katolikotik atera, eta apostasia egitea

gute egin». Bataiatuta jarraituko dute, izan ere, Orbegozok azaldu duen moduan, «jaio berritan igurtzi zizuten ur bedeinkatu hori ezin digute ezabatu».

Azkenik, sinadura eta zigilua.

Horiek azken urratsak. Papera noiz iritsiko zain eta apezpikutzatik jasotzen dutenean parrokiara joango dira berriro eta han bataio-liburuan oharra jasoko dute. Kito, apostatak dira.

Biek eta beraiekin izapideak bete zituen Sara lagunak bete dituzte urratsak. Ondoren, lagun eta ezagun askoren galderak jaso dituzte eta hainbeste izan dira ezen Facebooken orri bat zabaldu dutela informazio guztia emateko. Beste 10 bat lagun daude apostasia egiteko gertu. Prozesuan ikasi eta ikusi dute apostasia egitea burokrazia-izapide bat betetzea dela eta hori da, hain zuzen, transmititu nahi duten mezua: «Ez da pentsatu ohi den bezain zaila».

10 GOIBERRI

ELKARRIZKETA

German Urteaga Mutil transgeneroa

«Ohartu nintzenean mutila izan nintekeela aluarekin, ‘Hori naiz ni!’, esan nuen» Loinaz Agirre Beasain Urtebeteko hausnarketaren ondoren, irailean egin zuen publiko German Urteagak (Beasain, 1995) bere genero identitatea.

nintzelako egin beharreko bidea ez zela batere erraza izango. Urtebete egon naiz hausnarketa prozesu potente batean murgildurik, publiko egin aurretik.

Noiz eta nola konturatu zinen mutil transgeneroa zarela?

Zer da mutil transgeneroa?

LGTB+ kolektiboan banenbilen, eta pixka bat informatuta nengoen. Baina kanpoan bizi den lagun bat badaukat, trans munduan dezente ibiltzen dena, eta bere herriko festetan bere etxean gelditu nintzen.

Justu Goierriko Zubia sortu berria zen eta berak galdetu zidan konfiantzan: «Inoiz pentsatu duzu ea transa zaren?

Nik ikusten zaitut». Nire erantzuna izan zen: «Ja, ni ere ikusten naiz». Hortxe egin zuen nire buruak klik-a eta momentu horretan esan nion: Niri txikitan gizarteak esan ez balit genitalek eta generoak lotura dutela eta ondorioz «bide honetatik joan behar duzu» generoari dagokionez nik badakit zein bide hautatuko nukeen, eta ez da egin dudan bidea.

Zer sentitu zenuen?

Ohartu nintzenean mutila izan nintekeela aluarekin, «Hori naiz ni!», esan nuen. Alde batetik lasaitu handia hartu nuen, baina bestetik bertigoa ere sentitu nuen, konsziente

Transgeneroa, jaiotzean esleitu zaion generoarekin identifikatzen ez dena da. Mutil transgeneroa da, jaiotzean bere genitaletan oinarrituta gizarteak emakume moduan identifikatu duen persona, baina bera ez dena emakume moduan identifikatzen baizik eta gizon moduan, ondorioz, gizona da.

Transgeneroen kasuan ez dago disforiarik genitalei dagokienez.

Zein ezberdintasun dago transexualaren eta transgeneroaren artean?

Batzuetan lausoa da muga, eta herrialdearen arabera ere gerta daiteke erabilpen desberdina izatea termino batek eta besteak. Berez, transgenero batek ez dauka inongo disforiarik bere sexuarekin (biologikoa), transexualek (orokorrean) bai. Transgenero bat hormonatu daiteke, mastektomia egin… Edo ez. Baina bere genitalekin ez du inongo arazorik. Kasu batean zein bestean denok gara transak.

Hemendik aurrera zer?

Pertsona bakoitzaren araberakoa da. Pertsona bakoitzak desberdin bizi du trans izatea, trans izateko modu asko daude. Batzuk hormonatuko dira, besteak ez. Batzuk operatuko dira, besteak ez. Batek operazio jakin bat egingo du eta besteak besteren bat... Norberaren beharren araberakoa da.

Azkenean norbere buruarekin gustura sentitzea da inporta duena eta horren alde borroka egitea.

«Transgeneroa, jaiotzean esleitu zaion generoarekin identifikatzen ez dena da» «Azkenean, norbere buruarekin gustura sentitzea da inporta duena» «Orain saiatzen naiz nire antzeko egoeran daudenek bide errazagoa izan dezaten»

Gorputzeko aldaketei dagokionean, pentsatua duzu zer egin nahi duzun?

Mastektomia egingo dut. Nik, nire genitalekin ez bezala, nire titiekin badaukat disforia, beraz berandu baino lehen burutuko dudan zerbait izango da.

Hormonei dagokienez ikusiko dut zer egiten dudan, momentuz ez naiz bizi guztian hormonatzen ikusten gorputzarentzat izugarrizko txutea izan daitekeelako, baina badira aldaketa batzuk eduki nahi ditudanak: ahotsa jaistea eta bizarra ateratzea adibidez. Behin hormonatuz gero aldaketa batzuk atzerabuelta ezinak dira, ahotsaren tonua adibidez, beraz ikusiko dut zer egin. Agian denbora jakin batean hormonatuko naiz eta behin aldaketa jakin batzuk lortzean utzi, iku-

GOIBERRI 11

ELKARRIZKETA

siko dut. Gorputz bakoitza ere mundu bat da. Ez da erraza, baina ahalik eta lasaien hartzen ahalegintzen ari naiz. Zaila da, aldaketak momentuan nahi baitituzu eta gainera badakizulako ez zaudela eroso, baina ni saiatzen ari naiz ahal dudan heinean gauzak patxadaz hartzen.

katzen zuten gauza bakarra hormonatzeak izan zitzakeen ondorioak ziren. Oso pozik daude, ni ere hobeto ikusten naute eta. Babes hori edukitzea oso garrantzitsua da.

Bertsolaria zara, pertsonaia publikoa. Lagungarria da hori?

Babesa eduki dut beti, baina nik beti esan dut hasieran ez dela erraza. Jende askok ezagutzen zaituenean bertigoa handiagoa da hasierako pausu horri dagokionez. Baina beste aldetik, une horietan ere pentsatzen nuen jende kopuru batek ezagutzeak gaia bisibilizatzen laguntzen duela. Eta hori ez nuke ezergatik aldatuko. Lehenengo saioa Eibarren izan zen, lagun handi batekin, eta eskerrak! Lehenengo saioak ez dira erosoak, baina pasatu da, lortu dut eroso egotea. Egia esanda, babes handia izan dut bertso munduan, eta orokorrean. Baina egia da, asko eragiten duela zu zein jarrerarekin zoazen. Jendeak normaltzat har dezan, nik normal esan beharra daukat. Eta horretarako oso seguru egon behar duzu, harro.

Mutil transgenero batek haurra izan dezake, beraz.

Bai, noski! Haurdun geratzeaz hitz egiten denean normalean jendeak emakumea irudikatzen du, eta burutik ez zaio pasatzen gizon bat haurdun gera daitekeenik... Baina bai, badaude aitak erditu dezaketenak.

Zure lekua bilatu duzu.

Bai, eta nik garbi neukan, klik-a egin zidanean, aurrera egin beharra neukala. Zentzu horretan, auto lanketa bat daramakit eta konsziente naiz horrelako egoeretan bizitzan aurrera egin behar duzula. Ausarta naizela esaten didate batzuek; bai, egia da, baina ez da besterik geratzen, zoriontsu izan nahi baduzu eta zaren hori izan nahi baduzu. Egia da gizarteak behartzen zaituela zarena izateko ausarta izatera, baina ez gai honetan bakarrik.

Hitzaldiak ematen aritzen zara.

Izena aldatu duzu, gehiegi aldatu gabe.

Nahita izan da, eta oso gustura nago. Dena den, buruhauste asko eman dizkit izenak, hilabete oso bat egon naiz izenarekin dantzan. Niretzat izenaren kontua oso garrantzitsua da, eta banituen oso gustuko nituen izenak eta politak iruditzen zitzaizkidanak, baina ez nintzen identifikatuta sentitzen. Azkenean aurkitu dut benetan identifikatua sentitzen naizen izen hori eta normala den bezala izen zoragarria iruditzen zait.

Zein bide egin behar izaten du trans batek paperetan ofizialki izena eta sexua aldatzeko?

Orain ari dira lege berria tramitatzen, baina orain arte, lehenengo psikologo-psikiatraren-

MIKEL ALBISU

gana joan behar da. Bertan, seguruenera, Bizitza errealeko test deritzona pasatu eta trastorno bat daukazula esango dizute. Ondorioz, endokrino batengana joan beharko duzu.

Bi urtean hormonatu eta orduan izena eta sexua aldatuko dituzu nortasun agirian. Hau da, hormonatzera behartzen zaituzte, DNIan izena eta sexua aldatzeko. Eta nik ez badut hormonatu nahi? Edo sei hilabetean hormonatu nahi badut? Testaren eta prozesu psikiatrikoaren humilazio guzti horrez gain, behartzen zaituzte

kanon batzuetan sartzera: neska izateko modu jakin batekoa izan behar duzu, eta mutila izateko, aldiz, beste modu jakin batekoa.

Eta legea aldatutakoan nola izango da?

Lege hau ateratzen denean, lehenengo momentutik aldatu ahal izango genuke izena eta sexua DNIan, eta ondoren erabakiko dugu hormonatu ala ez hormonatu, operazioak egin ala ez egin.

Familiak zer moduz hartu du?

Oso-oso ondo, eredugarri, ezin da hobeto. Esan nienean, kez-

Bai, eta oso garrantzitsutzat jotzen ditut horrelako ekintzak. Jendeak izan behar du errealitate hauen berri. Nik ez nuen txikia nintzenean ideiarik ere gai hauetaz, inork ez zidan esan posible zenik aluarekin gustora egon eta mutil sentitzea, kontrakoa zen jaso nuen mezua, eta ondorioz denbora luzez ez naiz nire genero identitateaz konsziente izan. Nola demontre jakingo nuen zer nintzen existitzen zenik ere ez banekien? Orain saiatzen naiz nire antzeko egoeran daudenek nik baino bide errazagoa izan dezaten ahal dudan guztia egiten, jakin dezatela aukera ezberdinak existitzen direla.

Adin guztietako jendearentzat eman ditut eta ematen ditut tailerrak eta hitzaldiak, hain zuzen ere, adin guztietan landu beharreko gai bat delako.

12 GOIBERRI

EGURALDIA

Udazken eroa Udako tenperaturak, neguko giroa, elurra... Nahasia joan da aurtengo udazkena eguraldiari dagokionez, baina hemen ere hain estimatua den euria ekarri du behintzat. Hasi berria den negua hotzetik joatea nahi dute gehienek.

Tere Madinabeitia Aste bete baino gehiago igaro da negua iritsi zenetik. Abenduaren 20an 17:28an sartu zen urtaro berria. Urte osoan zehar argi gutxien eta gau luzeena izan zuen egunarekin agur esan zion irailaren 22an, 22:02ean iritsi zen udazkenari, 89 egun eta 20 ordu eta gero. Neguak 88 egun eta 23 orduko iraupe-

na izango du, martxoaren 20ra arte.

Meteorologiari dagokionez, urtaro nahasia izan da udazkena, tenperatura altuak izan direlako hasierako asteetan, udakoen pare, eta baita neguko hotzak ere. Elurra ere ikusi da urtaro horretan aspaldiko partez, eta euria, hain estimatua baita hemen ere, egin du, garai

horretarako ohikoa den neurrietan, urria oso lehorretik joan bada ere. Horiek, laburtuta, Ordizia, Zegama eta Legazpiko Aemet eta Euskalmet meteorologia agentzietako neurketa puntuetan jasotako datuak.

Denetako tenperaturak Udako azken egunetako joerari jarraituz hasi zen udazkena

tenperaturei dagokienez, eta 30 gradu inguruan ibili zen lehen egunetan. Hala, iraileko azken egunetako tenperatura maximoa 31 graduraino iritsi zen Ordizian, eta Legazpin eta Zegaman oso gertutik ibili zen.

Minimak, aldiz, ez ziren 11 gradutik jaitsi.

Urrian ere antzeko joera izan zen, eta udako tenperaturak

Udazkeneko datu metereologiko esanguratsuenak ORDIZIA iraila

urria

azaroa

(22tik)

ZEGAMA abendua iraila (22ra arte)

(22tik)

urria

azaroa

LEGAZPI abendua iraila (22ra arte)

(22tik)

urria

azaroa

abendua (22ra arte)

Tenperatura maximoa

32º irai. 24

31º urr. 13

22 º aza. 3

17,9º abe. 10

27,7º irai. 24

26,7º urr. 13

18,2º aza. 3

15,2º abe. 10

28º irai. 24

28,5º urri. 13

19º aza. 3-22

14º abe. 13

Tenperatura minimoa

12º irai. 27-28

6º urr. 24-31

0,5º aza. 28

-1,1º abe.3

11º irai. 23

4,1º urr. 31

0,7º aza. 7

-2,9 abe. 3

11º irai. 24

3º urri. 31

0º aza.15-16

-2º abe. 3-4

Egun

4,5 litro

18 l.

28,5 l.

27,7 l.

2,1 l.

5,1 l.

25,5 l.

21,8 l.

1,7 l.

7,2 l.

48,3 l.

7 l.

irai. 25

urr. 18

aza. 8

abe. 1

irai. 30

urr. 18

aza. 8

abe. 1

irai. 30

urri. 18

aza. 30

abe. 15

Euria guztira

5,50 litro 2 egun

45,80 l.

7 egun

161,7 l.

14 egun

146,3 l.

17 egun

2,5 l.

2 egun

10,4 l.

8 egun

107,6 l.

14 egun

160,1 l.

15 egun

4,8 l.

3 egun

23,1 l.

13 egun

221,6 l.

16 egun

94,4 l.

16 egun

Egun haizetsuena

38,1 km/o irai. 29

47,6 km/o urr. 17

52,6 km/o aza. 23

112,2 km/o abe. 10

46,6 km/o irai. 28

79,4 km/o urr. 16

67,4 km/o aza. 23

92,1 km/o abe. 10

-

-

-

-

euritsuena

Iturria: Ordiziako eta Legazpiko Aemet estazio meteorologikoak eta Zegamako eta Ordiziako Euskalmet estazio meteorologikoak.

a

GOIBERRI 13

EGURALDIA

neurtu ziren, irailekoen antzekoak. Hileko maximoak 30 gradu inguruan ibili ziren, urriaren 13an hain zuzen. Hala ere, tenperatura altuen eragile nagusia eta hilabete honetan ohikoa izaten den hego haizea ez zen haineste nozitu. Minimoak, aldiz, jaitsi egin ziren eta hileko tenperatura bajuenak 3 eta 6 gradu artekoak izan ziren.

Azaroan jaitsi ziren tenperaturak nabarmen, eta hilabete hasieran ikusi ziren lehen aldiz Goierriko mendi puntak elurtuta. Maximoak ez ziren 20 gradutik urruti ibili eta minimoa gehienak 10 gradutik behera geratu ziren, batzuetan 0 graduraino jaitsita.

Udazkenaren abenduko zatia izan da hotzena. Egun horietan 0 gradutik beherako erregistroak jaso dira (-2,9 gradu neurtu ziren Zegaman abenduaren 3an), eta maximoak, aldiz, gehienak 10 gradutik beherakoak izan dira.

Urria, oso lehorra Euriari dagokionez, udazkena ohi baino lehorragoa izan da, baina urtaro horretan botatakoa azken urteetako batez bestekora iristeko baliagarria izango da, eta 2017a ere, aurreko urteetan bezala, 1.300-1.400 litroko markarekin amaituko da. Hala ere, nabarmendu behar da urria oso lehorra izan dela, hilabete osoan 40 litro inguru besterik ez direlako jaso

Zumarragako tren geltoki ingurua elurtuta abenduaren 2an; Goierri osoan egin zuen elurra. T.M.

Ordizian (Zegaman lehorragoa izan da, eta 10 litro besterik ez ditu bota hil osoan zehar; Legazpin 23 litro).

Urriak irailean ezarritako joerari jarraitu zion, hura ere ez baitzen oso euritsua izan, normala den bezala. Urriko neurketak ziren normaltasunetik aldendu zirenak, ohi baino euri gutxiago egin zuelako. Azaroan bai, euria egin zuen, eta hilabete horretan jaso ohi diren 200 litro inguruak ere jaso ziren Legazpin, esaterako.

Abendua, azkenik, elurrarekin hasi da, eta lasaitu edarra

Udako tenperaturak eman ditu aurtengo udazkenak, 30 gradu ingurukoak urriaren 13an.

Urria oso lehorra izan da; udazken osoko euriak batuta urteko batez bestekora iritsiko da.

eman zien horrek Goierriko urtegiei, ordurako ur maila dezente jaitsita zuten eta. Elurrekin eta euriarekin bere onera itzuli dira Barrendiola, Lareo eta Arriaran.

Elurra hilaren lehen egunetan egin zuen, eta herri altuenetako kaleak ere zuritu zituen, baita inguruko mendiak ere.

Gustura hartu zuten goierritarrek estanpa hura, aspaldian ez zelako hainbeste elur ikusten.

Datozen hilabeteei begira, askoren desioa da negu tipikoa izatea, hau da, hotza eta elur gehiagorekin.

14 GOIBERRI

GARAI BATEAN

Ormaiztegin lokatzari distira dario Duela 55 urtetik, ziklo-kros proba antolatzen dute Ormaiztegin. Izar handiak izan dira, bertakoak tartean.

Aimar Maiz Ormaiztegi Urtarrilaren 7an 47. aldiz jokatuko da Ormaiztegiko ZikloKrosa. 1962an egin zuten lehenengoa, eta harrezkero ia hutsik egin gabe antolatu izan dute. Bi etenaldi izan ditu, hori bai: 1976tik 1978ra, eta 1998tik 2003ra. Azken aroan, 2004tik sendotu da proba.

Ziklo-krosean ohikoa denez, buruz buruko dema lehiatuak ikusi izan dira: Talamillo eta Mendijurren artean hasieran; Basualdo eta Gonzalez 1970eko hamarkadan; Maiora, Iurrebaso eta Bijandi nor baino nor 1980ko hamarraldian; edota Ruiz de Larrinaga eta Hernandez azken 7 urteetan.

Erregetzak ere jarri dituzte ziklista batzuek Ormaiztegin.

Iñaki Maiora ormaiztegiarra da distiratsuenetakoa: 6 aldiz irabazi zuen herriko proba. Garaipen gehien dituena Javier Ruiz de Larrinaga arabarra da, zortzi.

Jose Mari Iurrebaso urretxuarra (5) eta Aitor Hernandez ermuarra (3) daude ondoren.

Amelio Mendijur urretxuarrak,

Jose Maria Gonzalezek, Jose Maria Basualdok eta Iñaki Bijandik bina garaipen dituzte.

De Vlaeminck 1979an Lehen aroa bukatu, hiru urtez hutsunea egin, eta 1979an itzuli zen ziklo-kroseko egutegira Ormaiztegiko proba. Mundu mailako figura handiak ekarri zituzten, jada indartuta zeuden Goierriko gazteen erakusgarri.

Eric de Vlaeminck belgikarra (Eeklo, 1945 – 2015) zen gonbidatu izarra, De Parijs herkidearekin batera. Munduko ziklokros txapeldun zazpi aldiz izana zen ordurako; Frantziako Tourrean etapa bat ere bazuen, linean. Ormaiztegin, ordea, ez zuen distiratu. Bizi profesionalaren bukaeran zegoen jada (hurrengo urtean erretiratuko zen, 1980an). Bi goierritarrek menderatu zuten: Iurrebaso lehenengo, eta Maiora bigarren.

1979an, 1980an eta 1981ean nazioarteko probak izan ziren Ormaiztegikoak. 1992an eta 2006an Euskadiko txapelketak jokatu ziren.

Amelio Mendijur irabazlea, 1964an, Antoneneko maldan. J.MARIN

Ormaiztegiko ziklo-krosaren garaileak 1962. Jose Luis Talamillo.

1963. Amelio Mendijur.

1964. Amelio Mendijur.

1965. Anton Barrutia.

1966. Alfredo Irusta.

1967. Jose Martinez.

1968. Jose Maria Gonzalez.

1969. Jose Maria Basualdo.

1970. Jose Maria Gonzalez.

1971. Jose Maria Basualdo.

1972. J.A. Martinez de Albeniz.

1973. Iñaki Maiora.

1974. Iñaki Maiora.

1975. Iñaki Maiora.

1976-1977-1978. Ez zen jokatu.

1979. Jose Mari Iurrebaso.

1980. Iñaki Bijandi.

1981. Iñaki Maiora.

1982. Iñaki Maiora.

1983. Jose Mari Iurrebaso.

1984. Iñaki Maiora.

1985. Jose Mari Iurrebaso.

1986. Paul de Brauwer.

1987. Benito Duran.

1988. Iñaki Bijandi.

1989. Jose Mari Iurrebaso.

1990. Jose Mari Iurrebaso.

1991. Jose Ramon Izagirre.

1992. Iñigo Igartua.

1993. Jokin Mujika.

1994. Raymond Luberman.

1995. Gaizka Lejarreta.

1996. Haimar Zubeldia.

1997. Iker Beristain.

1998tik 2003ra. Ez zen jokatu.

2004. Zugaitz Ayuso.

2005. Unai Yus. 2006. Javier Ruiz de Larrinaga.

2007. Javier Ruiz de Larrinaga.

2008. Javier Ruiz de Larrinaga.

2009. Javier Ruiz de Larrinaga.

2010. Javier Ruiz de Larrinaga.

2011. Aitor Hernandez.

2012. Javier Ruiz de Larrinaga.

2013. Aitor Hernandez.

2014. Javier Ruiz de Larrinaga.

2015. Aitor Hernandez.

2016. Javier Ruiz de Larrinaga.

GOIBERRI 15

ERREZETA

Txekor isatsa saltsan MIKEL ALBISU

Osagaiak (4 lagunentzat) 2 kilo isats 4 tipula Azenario 1 4 baratxuri ale Ardo beltz botila bat 2 litro haragi salda Oliba olioa Gatza

Prestaketa Hasteko, txekor isatsa zatitan egin behar da eta zartagin batean oliotan frijitu.

Barazkiak ondo gorritu

Ospakizunetarako toki aproposa Lierniko gainean zkontzetarako eta ospakizunetarako leku egokia da Lierniko gainean dagoen Mujika jatetxea. Egun horietarako 300 eta 140 pertsonarentzako jangelak dituzte, baita 20 lagunentzako jangela pribatua ere.

Hau guztia aurrera eraman ahal izateko, Mari Angeles Garmendiak darama hamar laguneko lantaldearen ardura.

Sukaldaritza tradizionala lantzen dute, beti ere sasoiko produktuak erabiliz. Horrela ematen dituzte astelehenetik ostiralera eguneko menuak eta asteburuetan ospakizunak, familiako eta lagunarteko bazkariak. Jatetxea eguerdiro zabalik dago, gauez, berriz, ostiraletan eta larunbatetan bakarrik. Orain Gabonetako oporrak dituzte urtarrilaren 7ra arte.

Goxoak dira Mujikako sukaldetik ateratzen

E

Barazkiak txikitu eta isatsa frijitu dugun oliotara gehitu eta ondo gorritu arte egin. Garrantzitsua da kolorea ondo hartzea, hori baita saltsa ondo ateratzearen sekretua Barazkiei ardo beltza gehitu eta irekin aldi bat eman alkohola kentzeko. Ondoren haragi saltsa gehitu.

Isatsa egosi Platera amaitzeko isats zatiak gehitu eta bertan egosten eduki hiru ordu eta erdiz.

Isatsa ondo bigundu denean, zatiak kazolatik atera eta saltsa pasatu.

diren plater guztiak, baina, nabarmentzen hasita: abakando entsalada, onddoz beteriko krepak, txekor masailak ardo beltzarekin, bisigu errea... eta etxean egindako postre aukera zabala aurkituko du gozozalea denak.

Zerbitzatzeko Platerean isats zatiak jarri, gainetik saltsarekin estali eta jateko prest daude.