Goiberri 271. zenbakia

Goierritarraren eta Otamotzen astekaria

271. zenbakia. 2018ko otsailaren 16a

Txinatarrek urte berria dute gaurtik Nola ospatuko duten azaldu du Legazpin bizi den Xu Xiaoyanek 10-11

Maider Alberdi 3 Iritzia 4-5 Ataunen ‘Etorkizuna eraikiz’ 6 Imanol Gonzalez zinemagile lazkaotarra 8-9 Bira produkzio etxe berria 12 Elurra eta esaera zaharrak 13 Josemari Aleman margolaria 14-15

GOI B ERRI Xu Xiaoyan senarrarekin eta hiru seme-alabekin, Legazpiko Kale Nagusian. ASIER ZALDUA

02 GOIBERRI

PUBLIZITATEA

GOIBERRI 03

KATE MOTZEAn

Maider Alberdi Gaztelekuko hezitzailea

«Orain arte haurrekin lan gehiago egin dudan arren, gustura nabil nerabeekin» J. Zarandona Ormaiztegi Maider Alberdik (Ormaiztegi, 1994) Haur Hezkuntza ikasi zuen Gasteizen. Behin ikasketak amaituta, Budapesten (Hungaria) izan zen iaz Pikler pedagogian formazioa jasotzen.

Gaur egun Ormaiztegiko gaztelekuan egiten du lan haur, nerabe eta gazteen hezitzaile moduan. Asteburuko arratsaldeak bertan igarotzen ditu aisialdirako ekintza bereziak prestatzen. Orain arte haurrekin lan gehiago egin duen arren, gustura dabil nerabeen artean.

Gehiago entzun behar litzaie-

keela ere uste du, gainera. Hezitzaile lanaz gain, Antzuolako Idolaz aisialdi elkarteko koordinatzaile eta begiralea ere bada.

Oporretarako leku bat?

Konpainia onean edonora joango nintzateke.

Goierriko txoko bat?

Zein zaletasun dituzu?

Atsurtzako gaina.

Musika entzutea, biodantza praktikatzea...

Amets bat?

Liburu bat?

El principito.

Musika talde bat?

Jaso duzun oparirik bereziena?

Jarabe de Palo.

Abesti bat?

Elektrizitatea, Zea Mays-ena.

Janari bat?

Garaiko ilarrak.

Edari bat?

Garagardoa.

Hego Ameriketara itzultzea.

Niretzako idatzitako hitzak biltzen dituen albuma.

«Alkate banintz haur, gazte eta nerabeentzako espazio gehiago sustatuko nituzke»

Gorroto duzuna?

Guztia epaitzea.

Ormaiztegiko alkate bazina?

Haur, nerabe eta gazteen espazio gehiago sustatuko nituzke.

Ormaiztegin biziko ez bazina?

Gasteizen.

JOSUNE ZARANDONA Diruz laguntzen duten erakundeak: Udalak: Altzaga, Arama, Ataun, Beasain, Itsasondo, Olaberria, Segura, Urretxu, Zaldibia, Zerain eta Zumarraga

GOI B ERRI

Argitaratzailea: Goierriko Hedabideak SL Zuzendaria: Iñaki Gurrutxaga Kudeatzailea: Josu Iñigo Koordinatzailea: Tere Madinabeitia

Diseinua eta banaketa: Bidera zerbitzuak. Berria Taldea Lege gordailua: SS-1638/2011

Egoitzak: Beasain:

Webgunea:

Oriamendi, 32. 20200.

Posta elektronikoa:

goiberri.eus

Urretxu:

goiberri@hitza.eus

Iparragirre, 11 (Kaletxiki). 20700.

Publizitatea:

Telefonoak: Beasain: 943-16 00 56 Urretxu: 943-72 34 08

Bezero arreta / harpidetzak:

607 530 424 – jizagirre@hitza.eus 902-82 02 01 – harpidetza@hitza.eus

04 GOIBERRI

IRITZIA

Nekane Gonzalez Itzultzailea

Arrantza

I

zoztuta ditu eskuak. Nekez mugi ditzake. Baina ezinbestean jarraitu behar du saretik tiraka.

10 ordu daramatza jo eta ke, bart ere 3 ordu eskas lo eginda.

Ez dauka pentsatzeko betarik, ez kexatzeko, ez haserretzeko, ez etsitzeko… «Segi tiraka, Joxe!», dio berekiko, «ez hagoeta berriketarako». Etxetik urrun dago. Oso urrun. Urrunegi. Eta munduaz babesteko etxekoen beharra sentitzen duen arren, esku zartatuen gainetik jantzita dituen hala-holako eskuzorroak baino ez ditu babes bakar. Indarra atera du berak ere ez dakien tokitik.

«Beharko atera, Joxe! Hire seme jaioberriarengatik besterik ezean», adoretu du bere burua. Eta indarka dabilen bitartean, korapilatu egin zaio zintzurra, lau hilabeteko semetxoa oraindik ere ezagutzen ez duelako.

Malkoak isuri zaizkio begietatik, baina inor ez da ohartuko, itsaso haserretu gainean dantzan dabilen ontzia urak harrapatu duelako, eta bere mal-

koak ur gazi horrekin ezkondu direlako. Ezkontza. Bere ezkontza etorri zaio gogora, Mariajexuxi «bai nahi dut» esan zionekoa. Horretarako ere justuan izan baitzuen denbora. Ternuatik 10 egunerako itzuli zen etxera, zorroa bizkarrean zeramala.

Festa handia izan zen, bai baitzuen nola ordaindu, itsaso zakarrean bakailaotan igarotako hiruzpalau hilabeteetan bildutako diru mordoxkarekin.

Gerora ere, aise ordaindu zuten banketxearekin zeukaten 80.000 pezetako mailegua.

Hiru hilabeteko kanpaina batean, bakailaoa mozteko makinarekin eskuin eskuko erdiko hatza galdu zuen hartan, 107.000 pezeta irabazi zituen, eta etxearenak ordaindu ondoren, jateko eta bizitzeko adina geratu zitzaien. Egia esan, ezin zen diruaz kexatu. Baina, bestelakoan, bazuen kexatzeko motiborik; eta ez gutxi.

Katiuska eta zira horiak ditu soinean Aiertek. Izoztuta ditu eskuak, goizean lanerakoan 5 gradu zero azpitik markatzen baitzion autoak. Orain ez da askoz epelago egongo. Ternua etxeko eskuzorro berriak jantzi-

«Korapilatu egin zaio zintzurra, 4 hilabeteko semetxoa oraindik ere ezagutzen ez duelako»

ta dituen arren, zerbitzariak mimo handiz prestatu dion kubatako izotzen izerdi freskoa sumatzen du. Ternua. «Non ote dago Ternua?», bi begiak arranpalo.

Inauterietarako mozorro aproposa iruditu zaio arrantzalearena, eta bere helburua primeran ispilatzen du gainera: «Gaur arrantzatuko dut, seguru!», pentsatu du. Kutxazain automatikotik atera berri duen 50 euroko billete lau eta leun batekin ordaindu du edaria. Astelehenetik ostiralera egiten duen 8 orduko lanean 1.200 euro irabazten ditu, eta alokairua, gainerako gastuak eta jatekoa ordainduta, ezin askorik aurreztu. Tarteka, baina, gogokoa du parrandatxoren bat edo beste egitea. Bakarrik atera ohi da. Gazteagotan zituen lagunak «ezkonduta, arrimatuta edo nolabait kateatuta» daudelako, bere ustez.

Tabernaz taberna ibili da.

Edan eta begiratu. Begiratu eta edan. Lauzpabost aldiz zapaldu ditu herriko lauza berberak joan-etorri galduan. Bera eta bere itzala, alderrai. Alboan inor ez. Espuela. Azken tabernatik atera, eta jesukristoren zaparradak harrapatu du. Goian behean ari duen euriak bat egin du begietatik behera etsipenez jausi zaizkion malkoekin. Egia esan, ezin da tragoez kexatu.

Baina, bestelakoan, badu kexatzeko motiborik; eta ez gutxi.

GOIBERRI 05

IRITZIA

Asteko irudia

Josu Maroto

Urte berri on!

Txinatarrek egutegi desberdina dute eta gaur hasten dute urte berria, txakurraren urtea alegia.

Josu Marotok urte berri on txinatarra opa nahi du bere ilustrazioaren bidez.

Kontu gazi-gozoekin natorkizu oraingoan, Axier! Positiboan hasiko naiz, hala ere. Esan erabat poztu ninduela GoiBerri-ren otsailaren 2ko alea hartu eta Joxe Begiristainen iritzi artikulua irakurrita, Joxe bera hain baikor ikusteak. Euskara, aldi berri batera badoalakoan, CAF-en emandako aurrerapauso guztiak... Bejondeizula, Joxe! Hala ere, azken aldian hain baikor sentiarazi ez nauten kontu eta zantzuak ere sumatu ditut, ordea, inguruan. Hausnarrean ere aritu naiz. Euskaraldiaren haritik joan gaitezen prestatzen urte amaieran 11 egunez euskaraz bizitzeko. Eta bitartean Hernaniko Udala 365 egun euskaraz kanpaina iragarri eta bultzatuz.

Kontraesanez josita bizi garelakoan nago, Axier! Eta jarraian benetako kezka sorrarazten didaten adibide batzuk azalduko dizkizut. Goazen mugimendua eromena eragiten ari da gaztetxoen artean. Urrutira joan gabe, orain gutxi, urtarrilaren 27an, nire semeak Gernikara joan behar izan du hauen aurkezpen ekitaldia ikustera gertuagokoetan sarrerak agortuta zeuden eta. Poztekoa, ezta?

Bada, hauxe esan zidan Manexek bueltakoan: «Aitatxo, dena oso ondo, baina badakizu saioaren ostean Goazeneko aktoreak ikusi nituela kalean eta gaztelaniaz ari zirela euren artean hizketan?».

Eredu kontuez hitz egin genuen beste behin ere.

Eta to! Beste perlatxo bat! EITB euskararen normalizazioari begira sortu genuela orain 30 urtetik gora? Ezer aldatu al da harrezkeroztik? Hara, joaneko azaroaren 30ean ETB2ko kirol informatibo batean Sara Gandara aurkezleak botatakoa: «Sentimos no poderles ofrecer la informacion en castellano» errealizadorea zintaz nahastu eta euskarazkoa sartu ostean. Eta bitartean bikoizketa kontuetan murrizketak, gazteei aukerarik ez...

Amaitzeko, ba al dakizu EAE-ko desfibriladoreek gaztelaniaz bakarrik hitz egiten dutela? Hau al da XXI. mendeko euskaraldia?

Aitor Calvillo

bat eta

Joan den ostiralean, elurra eta izotza izan genituen Goierriko herri garaien honetan. Autoak Haztegi ikastolaren parean pasa zuen gaua. Goizean, kristaletako izotza kentzeko denboratxoa hartu eta gero, martxan jarri eta abiatu nahi izan nuen, baina, metrotxoa egin, eta, bide erdian, ez atzera ez aurrera gelditu zen autoa. Denbora gutxira, dozena erdi legazpiar autoari bultzaka nituen, eta ni, bitartean, azeleragailua barreneraino eramanda, baina alperrik, zentimetroa ere ez zen mugitu Peugeot egoskorra. Sobera ere, ez zen konturatzen luze bihurtzera zihoan auto-ilara sortu zuela.

Udaltzainak ere azaldu ziren. Tartean zen Xabi, motor kontuan han geunden denon ezagutza batzen zuena. Zaratagatik berehala antzeman zion esku-frenoa izoztuta zuela gurdiak. Minutu batzuetara hasi zen askatzen, eta aurrera jarraitu ahal izan genuen Peugeotek eta biok.

bat Asier Iriondo

Batzuetan, irudipena izaten dut azeleragailua alperrik sakatzen ari ote garen. Aurrera egin nahi dugula, baina, esku-frenoa izoztuta daukagula. Baina, ekintzan jarri orduko ohartzen naiz, nork bultzatua eta ezagutza ere pilatuta ditugula, eta neu ere baikor sentitzen naiz, ia beti.

06 GOIBERRI

GAZTEAK

Herri baten azterketa gazteen begiradapean Josune Zarandona Ataun Gipuzkoako Foru Aldundiak eta UNICEF elkarteak Haurren Erabakia izeneko proiektua abiarazi dute ikasturte honetan lehendabiziko aldiz, haurren eta nerabeen parte hartzea sustatzeko helburuarekin. Proiektuak hainbat helduleku ditu, eta horietako bat da Etorkizuna eraikiz ekimena. Ekimen hori gauzatzeko Gipuzkoako bost ikastetxe ausaz aukeratu dituzte; tartean, Ataungo Joxe Miel Barandiaran herri eskola.

Joxe Miel Barandiaran herri eskolako 5. mailako gazteak buru-belarri daude ekimenarekin. Itziar Herguedas ikastetxe horretako 5. mailako tutoreetako bat da, eta dioenez, «ekimenaren helburua ikasleak zer herri daukaten ohartzea da, eta nola aldatu dezaketen beraien ekarpenekin». Hori lantzeko hainbat tailer egin dituzte, bi oraingoz, bat azaroan eta bestea urtarrilean.

‘Etorkizuna eraikiz’ ekimenean parte hartu duen 5. mailako taldeetako bat. GOIBERRI

Talde lana sustatzen Azaroan ekin zioten ekimenari, lehendabiziko tailerrarekin.

«Hainbat kontzeptu orokor lantzen hasi ziren, erkidegoa zer den, herria zer den...» dio Herguedasek. Astun samarra egin zitzaiela aitortu du irakasleak, baina lehendabiziko lanketa hura beharrezkoa zela gaineratu du, «hurrengo pau-

soari egoki heltzeko». Lehendabiziko lanketa horretan, «talde lanaren garrantziaz ohartu ziren. Denen artean hitz egitea eta hitz egindako hori komunean jartzea garrantzitsua dela ikasi dute».

Bigarren tailerra urtarrilean

egin zuten eta ikasleek herri mailako azterketari ekin zioten orduan. Herria ezagutzeko eta birpentsatzeko aukera izan zuten eta jabetu ziren «gauzak aldatzeko, proposamenak egiteko eta konpromisoak hartzeko gai zirela».

Juntadizoa Donostian Babeslea

Egindako tailerretan, sei gai garrantzitsu jorratu eta azpimarratu zituzten, eta horien gaineko proposamen zehatzak ere egin zituzten. Adibidez, denak bat etorri ziren herrian igerileku bat nahi zutela

esaterakoan. Baina, «azterketa eginda herrian baliabide faltagatik, igerileku bat egitea ezinezkoa zela ulertu zuten; orduan, konponbide bezala, erreka egokitu eta aprobetxatzea proposatu zuten».

Bestalde, eskolako patioan hobekuntza egiteko beharra ere azpimarratu zuten; «zati batean belarra jartzea proposatu zuten». Eskola eta pilotalekuaren artean dagoen patio txikia estaltzeko proposamena ere luzatu zuten. Eguraldi txarra egiten duenean, pilotalekura joatea beste aukerarik ez baitaukagu orain».

Herguedasen hitzetan, «esperientzia polita» izan da. Gazteek balioetan hezteko aukera izan dute. Azkeneko tailerra egingo dute martxoan, eta amaitzeko juntadizoa dute maiatzean ikastetxe guztiek Donostiako Tabakaleran.

08 GOIBERRI

ELKARRIZKETA

Imanol Gonzalez Zinemagintza ikaslea

«Hamarretik bi proiektuk ikusten dute argia; hori da ikusten ez den lana» Izaro Insausti Lazkao Imanol Gonzalez Gurrutxagak (Lazkao, 1997) Batxilergoko ikasketak amaitu eta Kataluniara egin zuen jauzi. Bertan Zinema eta Ikus-entzunezko ikasketak egiten ari da.

Pasioa eta lanbidea uztartu nahi ditu lazkaotarrak. Gauzatu dituen azken bi lanak dira horren adibide, Iker Laurobaren Berriro eta Ile urdinak abestien bideoklipak zuzendu baititu.

Hirugarren urtean, berriz, espezializazio bat hautatu behar dugu. Alor asko dauzkagu aukeratzeko, baina notaren arabera banatzen dituzte dauden 12 plazak. Nik zuzendaritzako espezialitatea hartu nahiko nuke, baina eskari gehien duenetakoa da; beraz, beste eremu batzuk ere aztertzen ari naiz.

Lehen bi urte hauetan lan praktikorik izaten duzue?

Hori da, Terrassan ari naiz, zinemagintza ikasketetan buru-belarri. ESCAC (Goi Mailako Zinema eta Ikus-entzunezko Eskola) izeneko eskolan nago, Katalunian. Gradu bikoitz baten modukoa da egiten ari naizena, baina gehienbat zinemagintza lantzen da hemen.

Bai, gehienbat, hirugarren urterako bidean notaren erdia egin ditugun lanetan oinarritzen delako. Nahiz eta produkzio baten barruan kafeak ekartzen jardun, barruan izaten gara. Hor filmatze prozesuan egoten eta ikasten egoten gara, aurrera nola eramaten den ikusiz. Horrez gain, grabaketak ere gauzatzen ditugu noski, gidoia eginez, ondoren gelakideen aurrean aurkeztuz eta baloratuz...

Nolako ikasketak dira? Zer lantzen duzue bertan?

Nolatan erabaki zenuen zinemaren munduan murgiltzea?

Gradu gehienetan bezala, lehen bi ikasturteetan gai orokorrak lantzen ditugu. Kamera fisikoki lantzen dugu alde batetik, objektiboan argia nondik sartzen den ikasi, zein kalitaterekin esportatu behar den...

Baina alde artistikoa ere lantzen dugu, filmak analizatzen ikastetik gidoia baloratzen jakiteraino.

Aspalditik nekien zinemagintza ikasi nahi nuela, baina buruan hasiera batean Euskal Herrian komunikazioko graduren bat egin, eta ondoren ikasketa horietan espezializatzea nuen helburu.

Begiratzen hasi, eta hemendik kanpokoak gehiago gustatu zitzaizkidan. Ikasketa planaren aldetik, eta bertatik atera diren

Lazkaon Batxilergoa amaitu ondoren, kanpora ikastera joatea erabaki zenuen.

zuzendariengatik. Ondo saltzen dakite, duten materiala erakutsi eta izugarri harritzen zaituzte kamerek zein ekipamenduek.

Aurrez zinema munduan hastapenik ba al zenuen?

Ikasketa hauen aurretik, film labur bat egitea nuen buruan, dantzan elkarrekin aritutako lagun batekin. Grabatzen hasi ginen eta lan erdietan geundela, bertan behera utzi behar

«Etxean gidoia idazten ari zarela, ez zara ohartzen aktore batek eman dezakeenaz» «‘Piratas del Caribe’ ikustean jakin nuen mundu honetan jardun nahi nuela» «Gaia oso zehatza eta pertsonala bada, hobe da ama hizkuntza erabiltzea»

izan genuen, eta amaitu gabe gelditu zen. Argia ikusi ez duen arren, oroitzapen onak dakarzkidan lana da.

Nondik datorkizu zinemarako zaletasuna?

Beti kontatzen dudan oroitzapena da, nahiz eta ondoren lotsa apur bat eman. Zinemara joan nintzen Piratas del Caribe ikustera, eta hortik ateratakoan jakin nuen mundu honetan jardun nahi nuela.

Orduan esan nien lagunei: ‘nik pelikularen bat egin nahi dut’. Ingurukoek diru kontuak aipatzen zizkidaten, baina ilusio handia sortu zidan filma izan zen. Hortik aurrera zaletasuna areagotzen joan zait, filmak izan, dokumentalak zein making off-ak izan.

Beste alor guztietan bezala, hasi aurretik gauzak ez direla errazak esango zizuten.

Batzuek betikoa esaten dizute: hor ez dago lanik, oso behetik hasi beharko duzu... Baina gaur egun gizartea nola dagoen ikusita, garbi ikusten da lana aurkitu egin behar dela. Askotan ez da lana non dagoen, baizik eta non bilatzen duzun. Guk horren alde ona ere ikus dezakegu, sorkuntzako pausua guk ematen dugulako.

Bestalde, zinemagintza asetzen gaituen zerbait da, zu zeu

GOIBERRI 09

ELKARRIZKETA

sortzen ari zaren proiektu baten emaitza ikusten duzulako. Baina askotan, buruhauste ugari ere izaten ditugu ordu asko sartuz, eta ez gara ohartzen egiten ditugun proiektu askok ez dutela argia ikusten. Urte betez eta asko sakrifikatu ondoren, hamar proiektutik bi soilik ikusten dira. Hori da jendeak ikusten ez duena.

egin behar duen gizon bat ikusiko dugu bertan, auto batetik irteten den emakume batek eragozten dion arte.

Noizko espero duzue lana prest izatea?

Hasiera batean, hemendik hilabete ingurura ekingo diogu grabaketari. Aste Santuan grabatu eta ondoren muntai eta postprodukzio lanek hartuko diote lekukoa. Orotara, hemendik pare bat hilabete barru izango genuke laburra prest.

Zuk orain artekoan bide ona aurkitu ahal izan duzu, Iker Laurobaren bi abestiren bideoklipak egin dituzulako.

Iker Lauroba lehenengo, orain Aitziber Garmendia eta Jose Ramon Soroiz. Gaizki ez duzu hasi ibilbidea.

Ni gustura nago, ondo egiten ditudan edo ez ziur izan gabe. Bi urte hauetan bi bideoklip egin ditut Iker Laurobarentzat. Egia esan, betidanik izan dut begiko Lauroba taldea, eta azken urteetako talde gustukoenetako bat da. Bere bi azken bideoak gidatuta, lan polita egin dudala uste dut, eta kanpotik esan didatenez ere, harrera txukuna izaten ari da.

Bai, egia esan behin proiektu bat buruan izanda lotsa galtzen dut. Jendaurrean hitz egitea gehiago kostatzen zaidan arren, norbanakoekin hitz egiterakoan irekiagoa naiz.

Orain arte emaitza onak eman dizkit horrek. Adibidez, azken labur hau gauzatzeko gidoia idatzi eta Aitziber Garmendiari bidali nion. Berak gustuko zuela adierazi zidan, eta hortik hasi zen guztia.

Grabaketa hauetan dena prest eramaten da edo inprobisaziorako tartea izaten duzue?

Orain arte egin ditudan proiektuetan, aurretiko lana oso garrantzitsua izan da. Teaser edo aurrerapen modukoak egin izan ditut lana nola doan, edo zein norabide hartu behar duen jakiteko. Muga batzuk ditugula hartu behar dugu kontuan: tokia, denbora...

Baina grabaketetan, inprobisazio momenturen bat edo beste ere izaten dugu. Askotan, etxean gidoia idazten ari zarela ez zara ohartzen leku edo aktore batek eman dezakeenaz. Aurrez aurre, aktorea zein gunea ikusi arte, ez dakizu lehendik pentsatu duzun plano batek balioko duen ala ez.

Etorkizunari begira, zer egitea gustatuko litzaizuke?

Handia filmak egin duena egitea gustatuko litzaidake. 13 izendapenekin Goya Sarietara joan, eta horietatik 10 irabaztea. Euskal zinemari izugarrizko aberastasuna ematen dio horrek. Gidoiak idazterakoan euskararen mugak gogorarazten dizkizute normalean, eta lan hauekin muga horiek hautsi dituzte. Eskertzekoa da, nik erreferente bezala ditut.

Zuk argi al duzu euskara dela erabiliko duzun hizkuntza?

Esku artean baduzu beste proiektu bat ezta?

Hori da, duela gutxi berrabiatu dugu Ezusteko talka proiektua, parte hartuko duten aktoreak nahiko lanpetuta egon direlako. Baina bai, labur bat gauzatzen ari naiz Aitziber Garmendia eta Jose Ramon Soroiz aktoreekin. Bere buruaz beste

IMANOL GONZALEZ

Hasierako lanak gaztelaniaz idatzi nituen, ikasketa inguruko lagunek irakurri eta laguntzeko errazagoa zelako. Baina hurrengo lana euskaraz idatziko dut.

Azken finean asko aldatzen da. Gaia oso zehatza eta pertsonala bada, hobe da ama hizkuntza erabiltzea, errazago adieraziko duzulako esan nahi duzun hori.

10 GOIBERRI

ASTEKO GAIA

Txinatar legazpiartuak Urteberri eguna ospatuko dute gaur txinatarrek. Legazpin bizi den Xu Xiaoyan haien ohiturei buruz aritu da.

Asier Zaldua Legazpi Txinatarrek ez dute gure egutegi bera eta gaur ospatuko dute Urteberri eguna. Goierrin geroz eta txinatar gehiago dago –herri handi guztietan dute denda edo jatetxeren bat– eta haietako batek eman ditu urte berriko festari eta beraien bizimoduari buruzko azalpenak.

Xu Xiaoyan Legazpin bizi da, bere senarrarekin eta bere hiru seme-alabekin. Kale Nagusian denda bat du eta dagoeneko erabat legazpiartua dago: lagunekin pintxo-potera joaten da, seme batek Ilintxa futbol taldean jokatzen du, euskal dantzak gustatzen zaizkio...

Xiaoyan eta bere senarra Shanghaitik gertu dagoen hiri batekoak dira. «Gure jaioterria Shanghaitik bost ordura dago, autoz. Kontuan izan behar da Txina Euskal Herria baino askoz ere handiagoa dela. Guri bost orduko bidaia motza iruditzen zaigu. Pekin, adibidez, askoz ere urrutiago dugu».

Europara etorri aurretik zapata fabrika batean lan egiten zuen. «Txina hegoaldean zapata lantegi asko daude. Nire senarra, berriz, txoferra eta margolaria zen».

2000. urtean senarra Europara etorri zen, bizimodu hobe baten bila. «Nire senarra 2000. urtean Bartzelonara joan zen eta ni 2002an. Zerbitzari lane-

tan aritu ginen. Seme zaharrena Txinan jaio zen, erdikoa Bartzelonan eta txikia Legazpin. 17, 13 eta 4 urte dituzte».

Bartzelonatik Legazpira etorri ziren. «Nire senarraren anaia bat han bizi zelako joan ginen Bartzelonara. Ondoren, nire koinatuak Gasteizen denda bat ireki zuen. Guk ere gure denda ireki nahi genuen eta Legazpi aukeratu genuen. Izan ere, hemen ez zegoen txinatar dendarik oraindik».

Legazpin egonkortu zirenean, bi semeak Txinatik ekarri zituzten. «Denda ireki genuenean, 2006an, semeak Txinatik ekarri genituen. Pena handiz, han utzi behar izan genituen. Izan ere, hemen ezin genituen zaindu: lana egin behar genuen eta ez genuen semeak norekin utzi».

Hasiera gogorra Legazpin oso gustura daude, baina lehen hilabeteak gogorrak izan zirela dio. «Ez genuen jendea ezagutzen eta ez genekien zer nahi zuten. Gazteleraz ikasi nuenean, salmentek gora egin zuten eta guztiak hobera egin zuen».

Seme-alabek asko lagundu diote. «Eskolan lagunak egin zituzten eta beraien lagunen gurasoek asko lagundu digute.

Seme-alabei esker lagun asko egin ditut eta legazpiarra senti-

tzen naiz. Lehen txinatarrak txinatarrekin bakarrik ibiltzen ginen, baina mundu guztiarekin ibili behar duzu. Oso gustura gaude Legazpin».

Hala, betirako geldituko direla uste du. «Garai batean beste nonbaitera joatea pentsatu genuen, baina gure seme-alabek ez dute hemendik mugitu nahi.

Nire senarrak Gasteizen beste denda bat ireki du eta egunero hara joan beharra du. Semealabek ez dute Gasteizera joan nahi».

Txinara ere ez. «Txinan geroz eta hobeto bizi dira, baina hemengo bizimodua eta hangoa oso ezberdinak dira. Ni hemengora moldatu naiz dagoeneko eta hemen jarraitu nahi dut».

Legazpi eta legazpiarrak ez ditu saltzeko. «Bartzelonatik Legazpira ere alde handia dago. Hemen jendea Bartzelonan baino askoz ere adeitsuagoa da. Udaletxera, anbulatoriora, ospitalera... joaten naize-

Xu Xiaoyan 2002an etorri zen Europara eta 2006an denda ireki zuen Legazpin Senitartekoei dirua emango diete eta arropa berria jarriko dute urte berri eguna ospatzeko

GOIBERRI 11

ASTEKO GAIA

Xu Xiaoyan senarrarekin eta seme-alabekin. ASIER ZALDUA

nean, oso ondo hartzen naute.

Bartzelonan ez zen hori gertatzen».

Jendeaz gain, euskal kultura atsegin du. «Euskal abestiak eta dantzak asko gustatzen zaizkit. Oraindik ez dut euskaraz hitz egiten ikasi. Gogoa dut, baina ez dut euskaltegira joateko astirik. Poliki-poliki ari naiz ikasten, alabarekin. Berak primeran hitz egiten du euskaraz».

Aisialdia Aisialdian gainontzeko legazpiarrek egiten dituzten antzeko gauzak egiten dituzte. «Seme ertainak herriko futbol taldean jokatzen du, Ilintxan, eta oso Realzalea da. Gu asteburuetan lagunekin irteten gara. Pintxopotea egiten dugu, adibidez», azaldu du.

Donostiara joatea ere asko gustatzen zaie. «Seme-alabei asko gustatzen zaie Donostia.

Asteburu askotan joaten gara, batez ere udan. Izan ere, hondartza asko gustatzen zaigu.

Kontxara joaten gara. Nire semeek lanean hasten direnean Donostiara joango direla esaten dute».

Danborrada, Legazpiko jaiak, Arantzazu... ere oso gustuko dituzte. Ikusten den moduan, oso ondo moldatu dira Euskal Herriko bizimodura. Baina ez dituzte beraien ohiturak galdu, noski. Gaur, Urteberri eguna ospatuko dute. «Urtezahar gauean afari bat egiten dugu. Urteberri egunean, berriz, senitartekoei dirua ematen diegu gutun-azal gorri batean. Oso ohitura zaharra da eta zortea ematen dela esaten da. Bestalde, petardoak botatzen ditugu izpiritu gaiztoak uxatzeko, arropa estreinatzen dugu, etxea garbitzen dugu eta urte berrirako desioak idazten ditugu».

12 GOIBERRI

MOTZEAN

Oskarbi Sein, Mikel Alvarez, Beñat Iturrioz eta Eñaut Tolosa . BIRA PRODUKZIOAK

Sorkuntzaren biran Bira Produkzioak kooperatiba sortu dute Mikel Alvarez Sarriegi eta Eñaut Tolosa Garcia beasaindarrek, eta Beñat Iturrioz Perez eta Oskarbi Sein Berebide hernaniarrek. Produkzio propioa dute jomugan jarrita.

Loinaz Agirre Beasain Elkarrekin ikus-entzunezko proiektu desberdinetan lan egindakoak dira Mikel Alvarez, Eñaut Tolosa, Beñat Iturrioz eta Oskarbi Sein. Batasunak ematen duen indarraz baliatuz, bideak elkartu eta proiektu komun bati eman diote hasiera: Bira Produkzioak Kooperatiba.

«Kamikaze samarrak ginen gure aldetik, eta indarrak batuta gerrilla bat gara, txikia oraingoz», azaldu du Eñaut Tolosak.

Lan harreman horizontala oinarri hartuta, eta ekonomia sozial eraldatzailean sinesten dutelako, kooperatiba izaera eman diote proiektu berriari.

Beñat Iturriozen esanetan, hel-

burua ez da ekonomikoa, eraldatzailea baizik. «Nahiago dut egiten dugunak herrigintzan edo gizarte eraldaketan eragina izatea».

Proiektu berriaren izenak lau sortzaileen izaera laburbiltzen du: «Gure lema bira da, gauzei buelta bat ematea». Izenari berari ere buelta asko eman zizkioten. «Zerbaitetan bat egiten badugu, lauok gauzei eta irudimenari beste buelta bat ematen diegula da. Ideiei beste buelta bat ematen diegu».

Produkzio propioa Bi arlotako lanak egin nahi dituzte. Batetik, diseinu eta ikusentzunezko lanak; eta bestetik,

produkzio propioa egitea euskal zinemagintzaren barruan.

«Merkatuan badago lekua gauza desberdinak egiten dituen produktora bat sortzeko», nabarmendu dute.

Sorkuntza propiorako ez zaie ideiarik falta. Zinema eskandinaviarraren eredua dute gogoko, batez ere Nordic Noir ko-

Zinema eskandinaviarraren eredua dute gogoko, ‘Nordic Noir’ korrontea batez ere

rrontea. «Genero beltza. Oso nazio txikiak dira, baina mundu guztian ari dira beraien produkzioak saltzen». Euskal zinemagintzarako eredu baliagarria dela uste dute: «Kontsumo propiorako egiten dute, beraien mitologian eta kulturan oinarritutako historia kontatuz, baina atzerrian ikusteko modukoak dira. Handia filmarekin gertatzen den bezala. Mundu guztian ikus dezakete, baina gure istorioa da. Oso lokala da, baina oso unibertsala».

Euskararen arloan, gainera, «gauza asko egiteko» daudela uste dute: «Beharra dago gure euskal mundu txiki honetan abaniko zabala edukitzeko».

GOIBERRI 13

GARAI BATEAN

Elur luze, elur gure Elurra izaten ari da azken asteotako protagonista nagusietako bat. Gunerik garaienak zurituta daude, elurra kendu ere egin gabe; adineko pertsonek diotenez, elurraren zain dagoenaren seinalea da hori.

Loinaz Agirre Goierriko mendiak eta bazterrak elurrez zurituta esnatu dira aurtengo neguan behin baino gehiagotan. Azaroan izan zen lehenengo elurtea, urtarrilaren 6an bigarrena eta otsailaren 2tik aurrera hirugarrena. Aste honetan ere elur alerta emana dago egun batzuetarako. Toki garaienetan elurra joan gabe dago eta horrelako kasuetan elurra elurraren zain dagoela esaten dute adineko pertsonek. Julian Alustiza Aztiria idazleak Euskal baserriaren inguruan liburuan ere horrela jasotzen du. «Aizkorri malkarreko elur barrak, mendiko elurra lagun eske dagoela beti». Horren harira, esaera zahar bat jasoa du frantziskotarrak: Elur luze, elur gure.

Alustizaren arabera, adinekoek urtarrilaren azken aldera jotzen zuten neguaren garairik zakarrena bezala. Aztiria auzoan diotenaren arabera, San Bizenteko hotza (urtarrilak 22), neguaren bihotza . Dena den, «otsaila gaiztotuz gero, ez pen-

Ormaiztegi elurtuta, 1918. urtean. INDALECIO OJANGUREN /GURE GIPUZKOA tsa hilbeltza bera baino gozoagoa zenik batere», dio frantziskotarrak liburuan. Honela, Kandelari egunari (otsailaren 2a) arretaz begiratzen zieten, Kandelari hotz, negua joanen da motz; Kandelero bero, negua gero baitio esaera zaharrak.

Negu motza, gari urtea Aurtengo Kandelaria egunean elurra egin zuen eta esaera za-

harrak dioena betetzen bada, aurtengo negua motza izango denaren esperantza izan beharko da; motza eta oparoa.

Izan ere, Elur urtea, gari urtea esaldia ere badago esaera zaharren zerrendan. Hala ere, udaberriko ekaitzari beldur handiagoarekin begiratzen zieten garai batean, «ganbarak ere hustuta izaten zirelako» Historiari begiratuz gero, hiru

elurte handi gogoangarri izan dira Euskal Herrian. 1887an 40 eguneko elurtea izan zen, otsailaren azken aldera hasi eta martxoaren amaierara arte.

1956ko otsailean, berriz, hilabete iraun zuen hotzaldia eta elurtea izan zen. Azkenik, 1985eko urtarrilean izandako elurtea aipatu behar da, urtarrilaren 6an hasi eta bi astetara luzatu zen gutxi gorabehera.

14 GOIBERRI

ERREPORTAJEA

Herriarekin bakeak eginda Bere herriko txokoak margotzeak Zumarragarekin bakeak egiteko balio izan dio Josemari Alemani.

Asier Zaldua Zumarraga Josemari Aleman margolaria Urretxun jaio zen eta hilabete gutxi zituenean Zumarragara eraman zuten. Gaztetan Donostiara joan zen eta ez zuen bere herriaren oso oroitzapen ona. Duela urte batzuk Zumarragako hainbat txoko marraztu zituen eta lan horrek herriarekin bakeak egiteko balio izan zion.

Aleman Urretxun jaio zen, 1948an. «Urretxuarra naiz jaiotzez, Mendiolatarren etxekoa, baina hilabete gutxi batzuk nituenean Kalebarrenera eraman ninduten. 14 urte bete nituen arte Kalebarrenen bizi izan nintzen eta ondoren Urdanetara joan ginen».

Ordutik, herritik kanpo eman du ia denbora guztia. «Barne-

tegi batera joan nintzen eta ordutik kanpoan bizi izan naiz.

1972an ezkondu egin nintzen eta Donostiara joan ginen bizitzera. Ondoren, El Salvador eta Ekuadorren bizi izan ginen.

1984an Donostiara itzuli ginen, behin betiko. Jadanik zaharrak gara beste nonbaitera joateko».

Ingeniaritza ikasten hasi zen, baina utzi egin zuen. «Aitak makina-erreminta enpresa bat zuen eta nire patua bertan lan egitea zen. Baina mundu hori ez nuen gustuko. Beste bizimodu bat nahi nuen. Nire aitak disgustu handia hartu zuen, baina azkenean Artea eta Dekorazioa ikasi nuen», azaldu du artista zumarragarrak.

Ordutik, mundu horretan lan egin du. «Dekorazioa, berritze

lanak eta eszenografia egin ditut. 1972an dekorazio enpresa bat sortu nuen eta etxebizitzak, tabernak, diskotekak... berritu genituen. Ondoren Amerikara joan nintzen. Han, dekorazio enpresa batentzat lan egin nuen».

Donostiara itzuli zenean, dekorazio mundua utzi zuen. «Telebistarako eta antzerkirako eszenografiak egiten hasi nintzen. 1985ean ETBn hasi nin-

«Zumarragan gaztaroko lehen urteak igaro nituen eta adin horretan asko sufritzen da» Josemari Aleman Marrazkilaria

GOIBERRI 15

ERREPORTAJEA

Josemari Aleman marrazkilaria etxeko estudioan. GOIBERRI

tzen. Saio ezberdinetako dekoratuak egin genituen: Txirri, Mirri eta Txiribiton , Doctor Livingstone , Detras del sirimiri , Kaixo 88 ... Ordutik, horretan aritu naiz batez ere. Marrazkia eta pintura osagarriak izan dira.

Diseinu grafikoa ere egin dut: egunkariak, aldizkariak, publizitatea... Egun, prentsan lan egiten jarraitzen dut. Iritzi artikuluetarako marrazkiak egiten ditut. Karikaturak ere egin izan

ditut. Jendeak gustuko ditu», azaldu du.

Marrazketa eta pinturari dagokionez, serieak egitea atsegin du. Horietako bat Zumarragari eskaini zion. «Zumarragari buruzko monografikoa oso berezia izan zen. Izan ere, Urretxu eta Zumarragarekin harreman gatazkatsua nuen. Serie hori egiteko Zumarragako kaleetan zehar ibili nintzen. Nire gaztaroko tokietan egon nintzen eta te-

rapia moduko bat izan zen», aitortu du.

Zerk eraman zuen, ordea, bere herriarekin harreman gatatazkatsua izatera? «Zumarragan haurtzaroa eta gaztaroko lehen urteak eman nituen eta garai horretan asko sufritzen da: asmo batzuk ez dira betetzen... Helduarorako prozesua gatazkatsua izan zen.

Garai hartan gaizki pasa nuen eta Zumarraga txiki gelditzen zitzaidan. Zerbait hobea nahi nuen, nire nahiak aseko zituena. Ez nuen argi errua Zumarragarena zen ala nirea. Zumarragari buruzko seriea egiteko herrira itzuli nintzenean, herriko kaleek inongo errurik ez zutela ikusi nuen. Herriarekin bakeak egin nituen. Heltzea denontzat da zaila», onartu du.

Herrira, sarritan Egun, garai batean baino sarriago etortzen da Urretxu eta Zumarragara. «Santa Isabel egunean eta Santa Lutzi egunean, urtero Zumarragara joaten naiz».

Gainera, Herri Operan parte hartu zuen. «Nire seme-alaben adina duen jendearekin lan egin nuen. Jende gaztearekin

lan egiteko gai nintzela ikustea oso pozgarria izan zen. Egia esan, gazte horiek oso ondo prestatuta daude. Urretxu eta Zumarraga asko aldatu dira nire gaztarotik. Garai hartan oso gutxi ziren margotzea edo argazkiak ateratzea gustuko zutenak».

Bere herriarekin bakeak egiteko balio izan zion seriea «polita» dela dio. «Udalari eskaini nion eta hartu egin zuen, Aitor Esnal Kultura zinegotzia zen garaian. Margoetan morea eta grisa dira nagusi. Hala ikusten dut Zumarraga. Serie hori postalak egiteko erabili izan da eta erakusketa bat ere ireki zen. Lan gogorra izan zen. Tolosari eta Hondarribiari buruzko serieak ere egin ditut».

Trenbidea Trenbideari buruzko bat ere egin zuen. Hau Ormaiztegiko Zumalakarregi museoan egon zen ikusgai. «Madril-Irun trenbidearen 150. urteurrena dela eta egin nuen. Trenetik ikusten diren paisaiak margotu nituen.

Garai hartan asko joan nintzen Madrilera, trenean, eta interesgarria iruditu zitzaidan serie hau egitea. Izan ere, trenetik beste tokietatik ikusi ezin daitezkeen gauzak ikusten dira».

Egun, beste serie bat du eskuartean. «Aste Santuan Jerusalemen egon nintzen eta fedeari buruzko serie bat egiten ari naiz».