Goiberri 278. zenbakia

Goierritarraren eta Otamotzen astekaria

Gaizka Oiartzabal

Musika managerra

278. zenbakia. 2018ko apirilaren 13a

Demetrio Terradillos 3 Iritzia 4-5 Erein musika taldea 6 Iban Maiz 7 Beasain institutuak 50 urte 8-9 Udaberri Fest Ordizian 12 Saretik 13 Arrantza denboraldiko berrikuntzak 14-15

ÂŤPoligrafo Fest jaialdian primerako musikariek joko duteÂť 10-11

Motz tabernako nagusi eta Zarraparra kolektiboko kide Gaizka Oiartzabalek Northagirres bezalako taldeei jotzeko aukera ematen die. A. ZALDUA

02 GOIBERRI

PUBLIZITATEA

GOIBERRI 03

KATE MOTZEAn

Demetrio Terradillos Sagardogilea

«Ohitu beharko gara dagoen sagarraren arabera sagardoa egiten» Mikel Albisu Ataun Demetrio Terradillos (Amezketa, 1957) Urbitarteko nagusiak dioenez, ondo doa aurtengo sagardotegi denboraldia. Txotxeko sagardoaz gain, botilaratutakoa ere urte guztian zehar saltzen dute, «eta ez, garai batean bezala, udan bakarrik».

Bertako sagar hutsez sagardoa egitea du helburu. «Iritsiko gara, sagarrondo asko baitugu aldatuta». Aurtengo uztarekin kezkatuta dago, hostoa lorea baino lehen atera baita. «Hori ez da ona. Hala ere, ohitu beharko gara dagoen sagarraren

arabera sagardoa egiten, kanpora erostera joan gabe».

Janari bat.

Goierriko sagarra ala Beterrikoa?

Edari bat.

Oso desberdinak dira. Beterrikoa biziagoa da. Hemengoak, berriz, gorputz gehiago du.

Oporretarako leku bat.

Txuleta.

Sagardoa.

Rosas (Girona, Katalunia).

Amets bat.

Ze zaletasun dituzu?

Euskal Herri libre bat ikustea.

Futbola ikustea.

Jaso duzun oparirik bereziena.

Liburu bat.

Biloba jaiotzea.

Oporretan irakurtzen dut batik bat, janariaren, ardoen eta sagardoen ingurukoak.

Zerk sortzen dizu irribarrea?

Musika talde ba.

Zopilotes txirriaos.

Abesti bat.

Izarren hautsa.

«Beterriko sagarra biziagoa da.

Hemengoak, berriz, gorputz gehiago du»

Jendeak gure etxean gozatu duela ikusteak.

Goierriko txoko bat.

Ataun bere osotasunean.

Ataunen biziko ez baina...

Amezketan.

MIKEL ALBISU Diruz laguntzen duten erakundeak: Udalak: Altzaga, Arama, Ataun, Beasain, Itsasondo, Olaberria, Segura, Urretxu, Zaldibia, Zerain eta Zumarraga

GOI B ERRI

Argitaratzailea: Goierriko Hedabideak SL Zuzendaria: Iñaki Gurrutxaga Kudeatzailea: Josu Iñigo Koordinatzailea: Tere Madinabeitia

Diseinua eta banaketa: Bidera zerbitzuak. Berria Taldea Lege gordailua: SS-1638/2011

Egoitzak: Beasain:

Webgunea:

Oriamendi, 32. 20200.

Posta elektronikoa:

goiberri.eus

Urretxu:

goiberri@hitza.eus

Iparragirre, 11 (Kaletxiki). 20700.

Publizitatea:

Telefonoak: Beasain: 943-16 00 56 Urretxu: 943-72 34 08

Bezero arreta / harpidetzak:

607 530 424 – jizagirre@hitza.eus 902-82 02 01 – harpidetza@hitza.eus

04 GOIBERRI

IRITZIA

AntxiĂąe Mendizabal Aranburu Idazlea

Teilaturik gabekoen erabakitzeko eskubidea

daberria iritsi da negu hotz eta euritsuaren ondoren.

Gure etxeetako argindarraren eta gasaren faktura begiratzea besterik ez dago gogorra izan dela jabetzeko.

Edozein kasutan, ordaintzeko modua edukiz gero, gaitz erdi.

Izan ere, ezingo ditugu ahaztu, etxea izan arren, zenbait fakturari aurre egiteko modurik ez duten hainbat eta hainbat herritar, erretiratu asko besteak beste, beren bizi-baldintza eskasak hobetzeko kalera protesta egitera irtetea erabaki dutenak.

Horrenbestean, otsailaren amaieran, jakin genuen Bruselako alkateak, hotz-erasoei aurre egin nahian, hiriko teilaturik gabeak gauez aterpetxeetara eramateko agindu zuela. Babesera joateari uko egin zioten hamar lagun atxilotu zituzten, Belgikan legeak ez baitu ametitzen borondatez kontra kalean bizi direnak aterpetxeetara eramatea, beren erabakitzeko eskubidea aintzat hartuz.

Beraz, gauzak horrela, diseinatzaile talde batek eman dio irtenbidea auziari, kartoizko etxetxo batzuk asmatuz, ori-

U

gami izen japoniarraz izendatu dituztenak. Marka beti da funtsezkoa promozioa egiteko garaian.

Kartoizko babesleku tolesgarri hauek akordeoi forma dute, pertsona bakar edo birentzat pentsatuta daude, eta motxila baten moduan egokitu daitezke leku batetik bestera eramateko. Diseinatzaileek kalean bizitzeak dakartzan bestelako arriskuak ere hartu dituzte kontuan eta etxetxoaren alde banatan irteera batzuk egokitu dituzte, inork teilaturik gabekoei eraso egin eta ihesi irten behar badute. Datorren negurako ekimen bitxi bat jarri dute hirian abian: 30 euroan teilaturik gabeko bat babesean har dezake edozein hiritarrek, origamirik gabe inor gera ez dadin. Sekulako arrakasta izan du ekimenak eta guztien onerako izan da diotenez: diseinatzaileak, kartoi ekoizleak, etxetxoak egin dituzten gizarteratzeko arazoak dituzten pertsonez arduratzen diren elkarteak eta, noski, teilaturik gabeak. Aipatzekoa da Bruselako kaleetan 2.600 pertsonek egiten dutela lo, eta guztientzat behar adina aterpetxe badagoela.

Bien bitartean, iazko udaz

ÂŤEzingo ditugu ahaztu, etxea izan arren, zenbait fakturari aurre egiteko modurik ez duten hainbat eta hainbat herritar, erretiratu asko besteak besteÂť

geroztik, Bangladeshen 700.000 errefuxiatuk, Myanmarko rohingyak, eginahalak egiten dituzte bizirik irauteko banbuz eta plastikoz eraikitako babeslekuetan. Saiatu naiz exodo hau eragin duten arrazoi geopolitikoak ulertzen. Datu esanguratsu bakarra atxiki dut buruan: rohingyarren lurraldean munduko opio kantitaterik handiena sortzen da, Afganistanen ondoren. Ez dakit nahikoa arrazoi izango den halako garbiketa etnikoa arrazoitzeko.

Aipaturiko horien eta munduan zehar barreiatuta dauden beste milioika errefuxiatuen erabakitzeko eta bizitzeko eskubideak ahaztu dituzte agintariek, eta, ordainetan, babesleku bat izateko eskubidearekin zuritzen dute euren burua.

Abuztuaz geroztik ACNURek Bangladeshera plastikozko 1.500 tona metro kanpadenda garraiatu ditu hegazkinez errefuxiatu eremuetara.

Ez dakit gure mundu honetan zein eskubide gailendu behar zaigun gizakioi: erabakitzeko edo bizitzeko eskubidea.

Garbi dago erabakitzeko eskubidea izateko, lehenengo aterpe bat izan eta argindarraren faktura ordaintzeko modua eduki behar dela.

GOIBERRI 05

IRITZIA

Josu Maroto

Asteko irudia

Niko Etxart eta Poligrafo Fest Urretxun apirilaren 20an eta 21ean egingo den Poligrafo Fest !musika jaialdian Niko Etxart izango da izarretako bat. Josu Marotok bere txokoa eskaini dio euskal kantariari.

Udaberrian sartuta, negua atzean geratu zitzaigula pentsatzen genuen baina udaberria ez da makal hasi! Ez dakit eguraldia bera aldrebesten den bakoitzean politika arloa ere ez ote den gehiago korapilatzen. Udaberrian txoriak kantuan hasten diren eran, batzuk mokoka hasiak dira jada. Estatu Batuen eta Txinaren artean sortu den muga-zerga gatazkaz ari naiz. Batak altzairuari eta aluminioari jarri eta besteak, zerrenda luzearen artean, frutari, fruitu lehorrei, ardoari eta txerrikiari jarriz erantzun. Baina badirudi hori euren artekoa dela soilik eta guri ez digula eragiten. Urruti ikusten dugu.

Gertuago baditugu mokoka eta kantuan batera ari direnak. Frantzia eta Ipar Euskal Herriaren artean; presoen auzian sintonia berberean hasi dira kantuan, edo beste era batera esanda, elkar ulertzen, elkarrizketan. Baina ETAren armagabetzea gauzatu zenetik urtebetera, Baionan jarri den eskulturarekin sortu da ika-mika. Askotan ikusi izan den aizkora, lurpean sartzeko keinua eginagatik eta hortik arnas berriak eta kimu berriak bestelako zuhaitz bat sortuko dutela aldarrikatu arren, batzuentzat sekula ez da nahikoa izango.

Bestalde, ez nuke ahaztu nahi, Frantziako Hezkuntza Ministerioak Seaskari egin dion azkena: datorren ikasturterako ikasle berri gehiago badituzte, jendeak hezkuntza eredu hori maite badu, zergatik ezin ote dio onartu eta eskatutako irakasle kopurua negoziatzeari ekin? Arlo batean adostasuna lortu arren, bestean oraindik ere mokoka jarraitzea beharrezkoa ote? Ezin esparru honetan ere elkar ulertu eta sintonia berean kantuan egin? A! Baina, euskaraz bada, hobe. Ezta?

Ion Ion Eneritz Gorrotxategi

bat eta

Txantxangorria euskararen sinbolo bihurtua da azken urteotan Euskararen txantxangorria kanpainaren baitan. Ikur perfekturik ez dago (Arbolaren egia eskulturarekin sortu den ika-mika erakusle). Baina naturatik gertuen (nahiz urrun) bizi garen baserri inguruetakook badakigu txantxangorria ez dela taldean hegan ibiltzen, telebistako kanpaina hark zioen moduan, araba-zozoen irudiak erakutsiz. Txantxangorria euskal iruditerian gustuko txoria izan arren, euskararen ikur gisa ez dakit egokiena ote den.

Udaberriaren hasieran ezin dugu ahaztu kukuaren etorrera, eta kukuak txantxangorriari egiten diona. Hor ere badago sinbolismoa.

Eta Frantziako estatu zentralistan, kuku handiak ez ezik astore eta zapelatz bortitzak ere ugari dira Parisen. Mokoka ibiltzea baino hobe izango da sintonia berean kantatzea; nola ez! Baina sintoniak ezin du joan kukuak txantxangorriari egiten dionaren melodian.

Sintonia bera ez edukitzea ona izan daiteke. Arazoa da, ordea, sintonia berbera ez dagoenean nola bideratu aurrera begirako elkarrekiko kantua. Botere harremanak, elkarbizitza, aniztasuna...

bat

Ion MuĂąoa

eta ezagun ditugun kontzeptu horiek guztiak. Edozein urtarotan, naturan oreka badago, baina errespetuzko elkarbizitza justurik ez.

Justiziaren kontzeptua erabat gizakiarena da; demokraziarena den bezala. Horiek sintoniaren zuzendari nahi ditugun, edo adornutarako primaberako liliak ditugun, erantzuteko garai polita da hau. Baina halako putzuetan sartu gabe ere, ez ote da hobe ika-mika antzuen zurrunbiloan ibili beharrean, esnatzen ari den naturaren edertasunari begira gozatzea?

06 GOIBERRI

GAZTEAK

Erein laukotearen irudia, iaz emandako kontzertuetako batean. EREIN

Feminismoaren hazia musikaren bidez erein A. Vierbücher Beasain Egungo eszenan ohikoa ez den taldea da Erein. Beste batzuen artean betiko euskal kantak jotzen badituzte ere, lau neska gaztek osatzen dute, eta hori da taldearen berezitasunetako bat. Horrez gain instrumentu ugari jotzen dituzte; saxofoia, ukelelea edota txirula irlandarra, besteak beste. Iaz kontzertu mordoska eman zituzten,

Babeslea

eta maiatzean Legazpiko Santikutz jaietan ere izango da haiek entzuteko aukera.

Ane Galartza (Zizurkil, 1998), Malen Urbegain (Legazpi, 1998), Amaiur Irastorza (Hendaia, 1998) eta Lide Alcalde (Beasain, 1998) Euskal filologia ikasketak egiten ari dira Gasteizen, eta horrela ezagutu zuten elkar. Musika ikasketak dituzte laurek, eta hainbat ins-

trumentu jotzen ere badakite.

«Modu oso naturalean hasi ginen», argitu du Alcaldek. «Parrandan geundela, arratsalde batean elkartu eta abesti batzuk jotzeko gelditzeko proposamena egin genion elkarri, eta horrela hasi ginen». Arratsalde bateko plana zirudien hartatik ordea, Erein musika taldea sortu zen orain dela urtebete.

Taldearen izenak ere badu zentzu berezia; «Naturan, hazia erein erabili ohi da, eta taldearen izena hortik dator».

Feminismoa aldarri Erein taldeko laukoteak bere musika eta hitzekin lantzen dituzten gaien artean feminismoa dago. «Ez da kasualitatea

taldea lau emakumek osatzea» adierazi du beasaindarrak. Azken finean, «gu laurok oholtza ganean egote hutsa aldarrikapen bat da», Alcaldek nabarmendu duenez. «Oholtzak eremu publikoa irudikatzen du, eta guk osoki hartzen dugu».

Musika lasaia lantzen dute eta publikoa ere emanaldiaren parte aktibo da. Feminismoaren harira, «beharbada, aldarrikapen hori ikusgarriagoa izango litzateke beste musika mota bat eginda, baina hala ere, oholtza gainean laurok egoteak badu bere esanahia».

Etorkizunari begira «bide beretik jarraitzea» da asmoa, «horrela gozatzen» dutelako.

GOIBERRI 07

GURE LURRA

berreskuratzeko tresnatzak har daiteke?

Bai. Helburua, gaur, ez da lehengora itzultzea, baina bai garai bateko eredua, balioak eta jakintza oinarri hartu eta gaur egunera egokitzea.

Azken urteetan garai bateko eredu hori alde batera utzi dela ulertu behar da?

Iban Maiz lantoki duen Igartubeiti baserri-museoaren aurrean, Ezkion. AIMAR MAIZ

Iban Maiz Antropologoa

Historiak berak eragin nabarmena izan du horretan. Gipuzkoa 1920. urtera arte nekazaritzan oinarritutako gizartea zen.

Industrializazioak baina, aldaketa handia ekarri zuen oso denbora gutxian. Goierrik lehen sektorearen identitatea aldarrikatzen du, baina izatez eskualde guztiz industriala da.

Baserritik fabriketara lan egitera joan ziren asko, eta horrek noski aldaketa ekarri zuen ordura arteko gizarteren antolaketan.

Nolako aldaketa?

ÂŤFamilia ereduan oinarritutako baserriak desagertu egingo dira, lantoki izatekoÂť Josune Zarandona Gabiria Iban Maizek (Gabiria, 1993) antropologia ikasketak egin zituen Donostian eta Madrilen.

Kordoban praktikak eta ikerketa lan bat egiteko aukera ere izan zuen. Egun, Ezkioko Igartubeiti baserri museoan egiten du lan, eta hilean behin, Radio Euskadiko Vivir para ver saioan kolaborazioak egiten ditu. Hilabete bakoitzean gure baratzeetan zer landatu behar den, eta historikoki baserrietan zein lan egin izan diren kontatzen du.

Nondik datorkizu gai honekiko zaletasuna?

Gabiriarra izanik oso gertutik bizi izan dut beti baserria. Bestalde, ikasketek ere landa inguruneko gaietan espezializatzera bideratu naute.

Zeintzuk dira zure informazio iturriak?

Lan klasikoak, Barandiaranenak, adibidez, baina baita gaur egungo antropologo ezberdinek idatzitakoak ere. Julian Alustiza Aztiri herritarrak idatzitako Euskal baserriaren inguruan liburua informazio iturri garrantzitsua da. Baita Jakoba Errekondok landareen inguruan idatzitakoak ere. Noski, in-

guruko baserritarrei galdezka ere aritzen naiz.

Eguraldiak mugatzen ditu baserriko nahiz baratzeko lanak?

Historikoki hala izan da, baita gaur egun ere. Udaberria eta uda landatzeko garai garrantzitsuena da, uda eta udazkena uzta jasotzekoa eta negua atseden hartzekoa. Garai bateko erritual eta sinismen asko — inauteriak, Gabonetako subilaren kondaira...— ere horretan oinarrituta daude.

Zure teoriaren arabera, nekazaritza ekologikoa garai bateko baserri ereduaren identitatea

Orduko baliaok eta bizimodua aldatu ziren. Baserriari estigma moduko bat ere ezarri zion, industrializazioak suposatzen zuen modernitate horren parean, baserriari zaharraren irudi hura eman zion. Baina, bestalde, lagundu egin ziola ere esan daiteke. Baserritarra ez zen inoiz aberatsa izan, eta industrializazioak baserrietan inbertitzeko dirua ekarri zuen.

Etorkizuna nola irudikatzen duzu ikuspegi antropologikotik?

Familia ereduan oinarritutako baserriak desagertu egingo dira. Gehiago izango dira lantokiak. Lan espezifikoagoak egingo dira baserri bakoitzean, edo baratzea, edo abeltzaintza... baina ez denak batera. Baserrien memoria historikoa berreskuratzetik hasi behar da.

08 GOIBERRI

ASTEKO GAIA

50 urtez irakasten Beasain BHI ikastetxeak 50 urte bete ditu eta ekainaren 16ra bitartean, bere historiaren protagonista izan direnekin ospatuko dute. Josu Agirre zuzendari ohiak eta Josune Lopetegi zuzendariak egin dute ibilbidearen laburpena.

Loinaz Agirre Beasain Duela 50 urte abiatu zuen ibilbidea Beasain BHI Institutuak, 356 ikaslerekin. Garai berrietara egokitzen jakin du eta urrezko ezteiak osasuntsu ospatuko ditu: mila ikasle inguru ditu gaur egun eta Batxilergo guztien eskaintza du. Azkeneko bi zuzendariak egin dute mende erdiko ibilbidearen laburpena, Josu Agirrek (30 urte egin ditu zuzendari, tartekatuta, 1984tik 1989ra eta 1991tik 2016ra) eta Josune Lopetegik (2016tik).

1960ko hamarkadaren erdialdean eskualdean izandako garapen demografiko handiaren ondorioz sortu zen Txindoki Institututa. Lehenengo urteak «zailak» izan zirela gogoratu dute. Batetik, lehen ikasturtean

Oinarrizko Batxilergoa soilik eskaini zuten eta 3. eta 4. mailari ekiteko zailtasunak izan zituzten irakasleriaren kontratazioarekin. Bestetik, «1969-70 ikasturtearen hasieran, institutuak ezin izan zituen ikasle guztiak onartu, eskaera handitu baitzen eta sarrera azterketa egin behar izan zen». 1972an bigarren eraikina egiten hastea erabaki zuten.

D eredua 50 urteotako historian mugarri izan diren hainbat data daude.

Lehenengoa, D eredua jarri zenekoa da, 1983-84 ikasturtean: «1979an dekretu bat atera zen, ikastetxe guztiak euskara ikasgaia ematera behartzen zituena. Guk D eredua, 1983-84

ikasturtean jarri genuen 12 laguneko talde batekin». Agirrek gogoratu duenez, «denek ez zuten oso garbi ikusten horrela izan behar zenik. D eredua sartzeak suposatzen zuen zenbat irakasle plaza kili-kolo gelditzen zirela. Apustu hura egin zen. Ordurako, Eusko Jaurlaritza eredu hori bultzatzen ari zen eta 12 laguneko talde batekin hasi ginen. Bilakaera oso-oso bizkorra izan zen». 1998-99 ikasturtean, Txindoki-Alkartasuna sortu zenean, talde guztiak D eredukoak ziren: «14 urteko prozesu batean, dena gaztelaniaz ematetik, dena D ereduan ematera pasatu ginen».

Bestalde, 1993-1994 ikasturtean aldaketa nabarmenak

ezagutu zituen hezkuntzak orokorrean LOGSE-a zela eta: Bigarren Hezkuntza osoa berrantolatu zen DBH eta Batxilergoak sortuz. Honela, DBH eskaintzeko Loinazpe BHI sortu zen. «Arazo handia sortu zitzaigun. Institutuan ordura arte ematen ziren ikasketei bi urte gehitzea eskatzen zuen horrek.

Orduan, Loinazpe sortu zen.

Loinazpe sortzearekin, Batxilergorako bakarrik gelditu zen Txindoki».

Ordurako, Alkartasuna Lizeoaren publifikazio prozesua martxan zegoen, «eta hitz eginda geunden, Beasainen Batxilergo eskaintza bakarra egiteko, eta Txindoki eta Alkartasuna Lizeoa elkartzeko».

1997-98 ikasturtean Txindoki

GOIBERRI 09

ASTEKO GAIA

Kronologia

Institutuak eta Alkartasuna Lizeoak bat egin zuten, TxindokiAlkartasuna BHI sortuz.

2010eko maiatzean, berriz, Beasaingo hiru Institutuek bat egiteko dekretua argitaratu zen eta uztailaren 1etik aurrera, Beasain BHI sortu zen, Bigarren Hezkuntza osoaren fusioa eginez.

Espazio falta Urte hauetan guztietan, Batxilergo titulua edo baliokidea 5.261 lagunek atera dute Beasain BHItik. Gero eta ikasle gehiago ditu Beasain BHIk eta Lopetegiren esanetan, espazio arazoa izango dute: «Momentu honetan Loinazpen DBH 1, 2 eta 3 mailak eskaintzen ditugu, eta Txindokin DBH 4, eta bi Batxilergoak. Baina datorren ikasturtetik aurrera, Loinazpen DBH 1 eta 2 geratuko dira eta Txindokin, DBH 3, 4 eta bi Batxilergoak. Lau-bat urtera 1.2001.250 ikasle izango ditugu».

Aurtengo ikasturtean eraikin berri bat gehiago izan badute ere, ez da nahikoa izango ikasle kopuru handiari erantzuteko: «Joera da gero eta estuago joatea. DBHko ikasturte bakoitzean 9 talde daude, eta orain arte 6-7 talderekin egon gara». Agirrek gogoratu duenez, «modu

nahiko urgentean egin da eraikin berria. Krisi izugarria egon da, ez da ezer eraiki, baina hemen behintzat jarri zen diru bat.

Baina ez da nahikoa. Orain, bigarren faserako tramite prozesuan sartuta gaude. Lehendakaria etorri zenean esan zuen, eta aukera desberdinak aztertzen ari gara». Erabakita ez dago, baina bota eta berria legoke aukeren artean.

Asko izatearen abantaila Ikasle asko izateak dena den, badu abantaila bat: Batxilergo aukera guztiak eman ahal izatea. Lopetegik zehaztu duenez, «Batxilergoa planteatuta dagoen bezala, hautazkotasuna oso garrantzitsua da. Beasain BHIn aukera asko daude eta bakoitzak nahi du, justu berari ondoena datorkiona aukeratzea, etorkizunean komeni zaion ibilbidea pixka bat egiten hasteko. Hori oso garbi ikusi da musika adarrarekin. Musikako ikasgaiak non eman daitezke?

Oso ikasle talde handia dagoen tokian. Ikasle talde txikia bada, ezinezkoa da taldea sortzea».

Beraz, ikastetxe guztietan Batxilergo modalitate guztiak ematen ez direnez, «azkeneko 6-8 urteetan, geroz eta jende gehiago etortzen da inguruko

Ezkerrean, Josune Lopetegi zuzendaria eta Josu Agirre zuzendari ohia. Eskuinean, ikasleak Madrilgo Gorteetan, 1982-83 ikasturtean.

LOINAZ AGIRRE / BEASAIN BHI

herrietatik edozein modalitate egitera. Goierri garaitik, Tolosa aldetik...».

Irakasle belaunaldi berria Ahulguneak aipatzeko garaian, irakasleen belaunaldi aldaketa aipatu du Agirrek: «Ahulgunea bai, baina aukera ere bada, une honetan, izugarrizko belaunaldi aldaketa dago irakasleen artean. Jende asko nahiko bateratsu sartu ginen hemen eta belaunaldi aldaketa oso nabarmena dago. Hori ikastetxe guztietan ari da gertatzen». Dena den, Lopetegiren ustez, «indargune bezala ere har daiteke hori; garaia da gazteei paso emateko. Irakasle berriak etorriko dira aldi berean, baina lehengoak ere badaude, eta trantsizioa egingo dugu». 129 irakasle ari dira lanean Beasain BHIn eta irakasle finkoen artean, asko bertakoak izan direla gogoratu du zuzendariak: «Hori garrantzitsua da, inplikazioa ere handiagoa da. Beste era batera ezagutzen duzu ingurunea, ikasleak... desberdina da».

Beasaingo Institutua 1968an hasi zen bere zerbitzua eskaintzen Goierri bailarari. Oinarrizko eta Goi Mailako Batxilergoa eskaintzen ziren hasieran, eta geroxeago, horiekin batera, Unibertsitatera Bideratzeko Ikasturtea (UBI-COU).

1983-84. D eredua ezarri zen.

1993-94. LOGSE legearekin batera, aldaketa nabarmenak ezagutu zituen institutuak.

Bigarren Hezkuntza osoa berrantolatu zen, bi etapa sortuz: DBH eta Batxilergoak.DBH eskaintzeko Loinazpe BHI sortu zen. Hasiera batean, LOGSEk ematen zituen Batxilergo aukeretatik, ezarpen aurreratua egin zen 95-96 ikasturtean, Osasun eta Natur Zientzien batxilergoa eta Giza eta Gizarte Zientzien Batxilergoa eskaintzen hasi ziren.1996-97 ikasturtean Batxilergo Teknologikoa ezarri zen eta 2001-02 ikasturtean Batxilergo Artistikoa.

1997-98. Txindoki Institutuak eta Alkartasuna Lizeoak –azken hori publifikatu ondoren– bat egin zuten Txindoki-Alkartasuna BHI sortuz. Ikasturte hartan, Goi Mailako Lanbide Heziketaren eskaintza ematen hasi zen: Ingurumen Kimika eta Informatika Sistemen Administrazioa.

2006-07. Batxilergo eleanitzaren proiektua jarri zen indarrean.

2002-03. Beasaingo ikastetxe publikoek ordura arte mantendu zuten matrikula-oreka apurtzean, etorkizunari buruzko hausnarketari hasiera eman zitzaion. Bilera eta elkarrizketa ugariren ondoren, 2008ko uztailean Hezkuntza Sailak Beasainen ikastetxe publiko bakarra sortzeko erabakia hartu zuen.

2008-09. Eskola maparen dekretua argitaratu ondoren, ikastetxe berriaren plan estrategikoaren zirriborroa egin zen.2010eko maiatzean, HUISek (EHAA, maiatzaren 2koa) Beasaingo hiru institutuak bat egiteko dekretua argitaratu zuen, uztailaren 1etik aurrera Beasain BHI sortuz.

10 GOIBERRI

ELKARRIZKETA

ASIER ZALDUA

Gaizka Oiartzabal Poligrafo Fest jaialdiko antolatzailea

«Motzen sekulako momentuak pasa ditugu, oso hunkigarriak»

GOIBERRI 11

ELKARRIZKETA

Asier Zaldua Urretxu Asteburu honetan hasiko da Poligrafo Fest musika jaialdia Urretxun. Ekitaldi hori Zarraparra kolektiboak antolatzen du.

Gaizka Oiartzabal (Zumarraga, 1982)Motz tabernako nagusia eta musika taldeen managerra Zarraparrako kidea da.

Nolatan halako musika zaletasuna?

Haurra nintzenean, osaba batek Europe taldearen disko bat oparitu zidan. Ondoren, Ataungo lehengusu batek, Koldok, CD pila bat oparitu zizkidan eta beste musika mota batzuk entzuten hasi nintzen. Agerikoa denez, asko zaletu nintzen. Dut, BAP, Anestesia... taldeek konkistatu egin ninduten. Horietako batzuk 40 aldiz baino gehiago ikusi ditut. Beraien atzetik ibili nintzen, zoro moduan.

Denetik entzuten al duzu?

Apur bat geldituta egon nintzen, baina tabernetan lanean hasi nintzenean gauza berriak entzuten hasi nintzen eta berriro har hori piztu zitzaidan.

Zein tabernatan lan egin duzu?

18 urterekin autonomo egin nintzen, Jon Ander Moratinos Xolomorekin eta kartzelan dagoen Joseba Segurola Piforekin, eta Legazpiko Arrano taberna hartu genuen. Gaztetxean urtebete egon nintzen eta beste taberna askotan ere lan egin nuen. 24 urterekin Motz hartu nuen. Beste lan batzuetan aritu naizenean ere, sekula ez diot tabernetan lan egiteari utzi.

Musika erreprodukzioa asko aldatu da ordutik.

Arranon lan egiten genuenean, ez zegoen Youtube eta halakorik. Donostiara joaten ginen urtean behin (Elkarrera, Beltza Records-era...), tabernako diskografia berritzera. Musika jartzeko modua oso ezberdina zen. Pertsona baten lana musika jartzea zen. Garai hartan tabernetako zerbitzariek egun baino askoz ere gehiago zekiten musikaz. Egun, hamabi disko aukeratu, nahasteko botoia-

ri eman eta listo. Lehen musikaren bitartez giro ona jartzea oso garrantzitsua zen eta taldeak, diskoak, abestiak... ezagutu behar ziren.

Motz tabernan musikari garrantzi handia eman diozu beti.

Ekintza kulturalak antolatu nahi nituen: bertsoak, kontzertuak, antzerkia, bakarrizketak...

Hasieran denetik antolatu nuen, baina musika zaletasunak batez ere kontzertuak antolatzera eraman ninduen. Izan ere, mundu hori beti asko gustatu zait. Gaztetxean eta jaietan ere kontzertuak antolatzen ibili naiz.

Motzen kontzertu asko antolatu dituzu.

Musika taldeen eztanda bat egon zen eta ez zeuden kontzertuak antolatzeko toki asko.

Legazpiko Arranon ere kontzertu batzuk antolatu genituen.

Selektah Kolektiboak jo zuen, esaterako. Oso oroitzapen polita da, Selektahk ez baitzituen kontzertu asko eman. Motzen, berriz, Belakok, Revuelta Permanentek, Kleejosek... jo dute.

Zuk ez al duzu inoiz musika jo?

Gitarra jotzen dut, baina apur bat bakarrik. Ez dut denborarik.

Denbora asko eskaini behar zaio.

Zer ematen dio zuzeneko musikak taberna bati eta herri bati?

Zuzeneko musikak tabernari asko eman dio. Dagoeneko ez digute kontzertuak antolatzen uzten, behar den lizentzia ez dugulako, eta asko nabaritu dut. Kontzertuek taberna hau herritik kanpo ezaguna egin dute. Urte batzutan 50 kontzertu antolatu ditugu. Europako herrialde gehienetako taldeek jo dute. Horrek sekulako bizia eman zigun, tabernari eta niri. Herriko musika zaleentzat ere Motz toki berezia izan da.

Hemen sekulako momentuak pasa ditugu. Oso hunkigarriak.

Txapela kentzekoak. Horrek bete egin nau.

Zarraparra kolektiboa sortu zenuten herrian kontzertuak antolatzeko.

Zarraparrarekin ere jendeari gauza politak eskaintzea lortu dugu. Kontzertuak herriko toki ezberdinetan antolatzen ditugu eta jendea Eitzara eramatea lortu dugu, adibidez. Hori lortzea ez da batere erraza. Gu ere harrituta gaude. Northagirresen kontzertua, adibidez, sekulakoa izan zen. Larunbat eguerdia zen, eguraldi oso txarra egin zuen... eta, hala ere, ermitako arkupea txiki gelditu zen.

Lan handia egiten duzue.

Gustura gabiltza, baina lan asko egiten dugu. Iaz 25-30 kontzertu antolatu genituen eta aurten lauzpabost jaialdi egingo ditugu. Hala, ez dugu horrenbeste lan hartuko. Motzen kontzertuak antolatzea askoz ere errazagoa zen. Egun, kontzertu bat antolatzen dugun bakoitzean trasteekin alde batetik bestera ibili beharra dugu.

Aurtengo lehen jaialdia asteburu honetan bertan hasiko da.

Zer azpimarratuko zenuke aurtengo Poligrafo Festi buruz?

Bi asteburuko jaialdia izango da eta primerako musikariek joko dute. Bihar, Oskar Benas

«Aurtengo Poligrafo Fest jaialdiak jende oso ezberdina aseko du» «Zarraparrak ezin ditu tabernan antolatzen genituen kontzertu guztiak antolatu» «Ez dugu kontzertuak kalean egitera ohitu nahi, gure helburua lokal bat lortzea da»

Intro Combo eta The Braves ariko dira. Oskar Benasek bere garaian Fermin Muguruzarekin jo zuen eta oso gitarra jotzaile ona da. Ondoren talde hau sortu zuen, oso proiektu dibertigarri eta pertsonala. The Braves Australiako taldea da, oso ona, oso rockeroa.

Hurrengo asteburuko Mice proiektu berri bat da, Señor No eta Niko Etxart mitikoak dira, Hiri Galduak herrikoak dira eta lehenengoz elektrikoan joko dute, Kleejosen diskoak oso kritika onak jaso ditu, Liberen disko berria entzuteko aukera edukiko dugu eta The Jungle Fevers asturiarrek zuzeneko indartsua dute.

Oso gustura gaude antolatu dugun jaialdiarekin. Oso jende ezberdina aseko du.

Kontzertuak antolatzeaz gain, manager lanak egiten dituzu hainbat talderentzat. Nolatan hasi zara lan horretan?

Tabernan kontzertuak egiten utzi beharra oso gogorra izan zen niretzat. Nire proiektua hankamotz ikusten nuen. Kontaktu pila bat nituen, zirkuitu baten barruan nengoen... Urte askotako lana galtzeko arriskua ikusten nuen. Zarraparra hortik sortu zen, baina Zarraparrak ezin ditu tabernan antolatzen genituen kontzertu guztiak antolatu. Horretarako, areto bat behar da. Hala, talde askori ezetz esaten diegu. Kontzertuak antolatzeko lokalen bila ibili naiz, baina alokairuak garestiak dira eta ez daude lokal egoki asko. Dena den, ez dugu kontzertuak kalean egitera ohitu nahi. Gure helburua lokal bat lortzea izango da beti.

Nire kontaktuak manager lana egiteko erabiltzea erabaki nuen. Josu Calvo (Hiri Galduak) eta The Northagirresekin hitz egin nuen eta biei asko gustatu zitzaien. Kontzertuak antolatzea eta kontzertuak bilatzea ez da gauza berbera. Nik deitzen zidaten ia guztiei jotzeko aukera ematen nien, baina niri ez didate denek baiezkoa ematen.

12 GOIBERRI

MOTZEAN

Ordiziako hainbat talde eragileetako kideak, Udaberri fest erromeriaren auzkezpenean. A. VIERBÜCHER

Sinergia berriak sortzen Ordiziaren 750. urteurrena aitzakiatzat hartuta, hainbat kultur ekintza antolatzen ari dira herriko talde eragileak. Bihar, Udaberri fest erromeria egingo dute Oiangun, eta elkartasun keinua egingo diote Pausoka elkarteari.

A. Vierbücher Ordizia Ordiziarentzat eta ordiziarrentzat berezia den urte honetan, herriaren 750. urteurrena aitzakiatzat hartuta, Ordiziako kultur eragileek elkarlanean Udaberri fest antolatu dute larunbaterako Oiangun. Besteak beste, ondorengo helburuekin antolatu dute festa hori: batetik, herriak duen kultura aberastasuna balioan jarri eta ezagutarazteko; bestetik, kultur eragileen arteko sinergiak sortzeko; eta azkenik, etorkizunari begirako herriko kultur baliabide eta eskaintza lantzeko.

Elkarlanetik sortutako proiektu hori iaz abiatu bazen ere, urte asko daramatzate kul-

tur eragileek herrira begira lanean, eta hori, urtean zehar herrian dagoen kultur eskaintzan, nabarmen islatzen da. «Ordiziaren 750. urteurrena den honetan, herriaren kultur agendari eskaintza berriak ekarri baino, daudenak indartzeko asmoa dugu» adierazi du Izaro Intsaustik, Amets Bideko elkarteko kideak .

Egitarau oparoa Batetik, Ordizia elkartuz izeneko emanaldi berezi batean ari dira lanean eragileak. Urrian Ordiziarock ekintzen barruan egingo dute hori. Askorik ez dute aurreratu, baina Intsaustik berak esan duenez, «emanal-

dia herriko talde eta eragile askoren artean» ari dira antolatzen.

Bestetik, bihar, larunbata, «Oianguko erromeria berreskuratzeko ahaleginean», erromeria hori oinarri izango duen udaberriko festa antolatu dute, Intsaustik argitu duenez. Erromeria, Belaño talde ordiziarraren eskutik izango da eta egun honetan, 750. urteurreneko abestiaren estreinaldia egingo dute.

Bihar, arratsaldean egingo dute erromeria, 16:00etan hasita. Haurrentzako jolasak, tailerrak eta eskulanak egingo dituzte lehenik. Jarraian, mezuak idatzi eta globo banaketa egin-

go dute, ondoren globoak aireratzeko. Buruhandiak eta erraldoiak ere izango dira, Azen taldearen eskutik. Eta azkenik, Belaño taldearen emanaldia izango da.

Festa baino harago doan eguna izango da ordea. Izan ere, «jaiari kausa solidarioa emango» diotela esan du Amets Bideko kideak. «Pausoka taldearekin batera behar bereziak dituzten haurren alde globoak aireratuko» dituzte.

Pausoka elkartea behar bereziak dituzten umeen guraso taldea da. Gaur egun 100 familik osatzen dute eta tratamenduak emateko bi zentro kudeatzen dituzte.

GOIBERRI 13

INTERNET

saretik Sarean ikusia

domeinuak.eus

Klik

Euskarazko bideoak nahieran

EuskalPod topaketa bihar Urnietan EuskalPod podcasting topaketa egingo dute bihar Urnietan. Internet bidez audio artxiboak online partekatzea nahiz grabatzea da podcastinga. Euskal Herrian zale ugari ditu, eta bihar elkartuko dira, 10:00etatik 20:00etara bitartean, Urnietako Kultur Etxean. Bertan, gai ezberdinak jorratzen dituzten sei podcast egile euskaldun izango dituzte gonbidatu, eta binakako Retro friki izeneko saioa ere egingo dute. Ekitaldia, webgunearen bidez ere jarraitu ahal izango da: euskalpod.eus

26.600 webgunek dute euskarazko edukiren bat Euskal Herrian egindako webguneen %16k du euskarazko edukia. PuntuEus Behatokiak berriki argitaratutako 2017ko datuen txostenak jasotzen duen datuetako bat da. Internet Euskal Herrian eta euskarak Interneten duen tokia aztertu dituzte. Hala, guztira 26.663 webgunek dute euskarazko edukiren bat.

Euskararen erabilera oso bestelakoa da ‘.eus’ domeinua duten webguneetan. Izan ere, horien %90ak du euskarazko edukia. Euskara eta gaztelera

(%83) oso parekatuta daude azterketa horretan, webgunerik gehienak elebikoitzak edo eleaniztunak baitira.

Webgune kopuruari dagokionean, ‘.eus’ domeinua darabilten atarien kopurua %22 igo da azken urtean, eta 8.100 dira orain. Hala ere, Euskal Herriko webguneak orokorrean hartuta, euskararen erabilera egonkor mantendu da azken 3 urteotan. Hori dela eta, «Euskararen Interneteko egoeran eragiteko estrategiak» eskatu ditu PuntuEUS Fundazioak.

Euskarazko edukiak nahieran ikusteko APP edo tresna berria da JarriON. Euskarazko edukien lehenbiziko Chromecast aplikazioa da. Besteak beste, ETB, Hamaika TB, Berria TB, Gaztezulo, Bertsoa, eta hainbat herri telebistaren nahiz youtuberren bideoak filtratzen ditu. Codesyntaxek garatu du tresna, Foru Aldundiaren babesarekin. jarrion.eus

Gazteek egunero darabilte Internet Interneten eta sare sozialen erabilera orokortu egin da gazteen artean, eta egun, 15 eta 30 urte arteko gazteen %98 egunero sartzen da sare sozialetan. Gehien erabiltzen dutena WhatsApp da (%96); haren atzetik daude Facebook (%56), Youtube (%40), Instagram (%40) eta Twitter (%22). gipuzkoangazte.eus

14 GOIBERRI

ERREPORTAJEA

Amuak kamusten Erreketako arrantza denboraldia apirilaren lehenean zabaldu zen. Uztailaren 31ra arte luzatuko da. Goierrin lau ibai nagusitan soilik arrantzatu ahalko da, eta arraina hil gabe hor ere gehienean. Beste erreka guztietan debekatu dute.

Aimar Maiz Aldaketa handiak egin ditu Gipuzkoako Foru Aldundiak aurtengo ibai arrantzaren araudian. Arrantzan aritu daitezkeen ibai eta erreka tarteei dagokiena da esanguratsuenetako bat. Goierrin, lau ibaitan eta hiru urtegitan egin ahalko da arrantza, bakar-bakarrik.

Erreka nagusietara mugatu dute jarduera: Oria, Urola, Agauntza eta Amundarain.

Beste erreka guztietan, debekatuta dago.

Bestetik, amuarraina hil gabeko arrantza-tarteak ugaritu dituzte. Berez, izaera horretakoak dira ibai zati gehiengehienak; arrantza librerako tarteak lau soilik izango dira.

Apirilaren 1ean zabaldu zuen aldundiak arrantza denboraldia, eta uztailaren 31ra arte luzatuko da. Aurreko urteetan bezala, arrantzaren beraren egoera da kezka iturri. Naturalki sortutako amuarrainik ez dago,

aspalditik. Birpoblaketak dira sustengu bakarra gaur egun.

Ezaren arrazoiak aurkitzerakoan, hamaika teoria dituzte arrantzaleek: klima aldaketa, uraren tenperatura igo izana, herrietako saneamendu sareak osatutakoan erreketan elikagai falta gutxitu izana, bertako amuarrainaren habitatak galtzea, birpoblaketetan sartutako espezieek gain hartu izana...

Hil gabeko modalitatera Arrantzaren gainbeheraren beste sintoma bat, arrantzale kopuruaren jaitsieran suma daiteke. 25 urtean, erdira murriztu da baimen kopurua.

1990ean, Gipuzkoako aldundiak 8.435 arrantza-baimen

Arrantzale bat Agauntza errekan, Lazkaon, heriotzarik gabeko arrantzarako tartean.

Goierrin ugaritu egin dituzte halako tokiak. AIMAR MAIZ

GOIBERRI 15

ERREPORTAJEA

eman bazituen, iaz 3.502 ziren.

Gero eta gazte gutxiagok hartzen dute kainabera.

Ikusiak ikusi, arrantzaren filosofia bera aldatzen ari da. Erakundeak, amuarraina hiltzen ez den modalitatea sustatzen ari dira: arrantza-teknika jakin batzuk finkatuz, eta orain errekazati gehienak modalitate horretarako izendatuz.

Hala, Goierrin 2018ko denboraldian arrantzarako izendatutako erreka ia guztiak hil gabeko arrantzarako izango dira.

Orian, libre jarduteko (amuarraina aterata) eremu bakarra Zegamako Ondaraldea auzotik Seguran Mutiloarako Gi-2637ko errotondara arteko zatia bakarrik egongo da.

Urolan, Legazpiko Antxutetik (Sidenorko estaldura) Urretxuko Apariciora. Eta Agauntzan, Ataungo Astigarraga auzoko pasagunetik Lazkaoko Iribe Errotako (Irutxiki) presara.

Horiez gain, Arriaran urtegian (Beasain) eta Barrendiola urtegian (Legazpi) libre izango da.

Bi barruti intentsiborako Hil gabeko eremuen barruan, arrantza intentsiborako bi gune izendatu ditu diputazioak Goierrin.

Lareo urtegian (Ataun) eguneko 15 baimen emango ditu, gehienez. Agauntza errekan, Lazkaoko Iribe Errotako (Irutxiki) presatik Oria ibaiko ahora da barruti intentsiboa (30 baimen egunean).

Arrantza baimendutako erreka-zatiak Goierrin. Ezkerrean, Oria arrokoak; eskuinean, Urolakoak. Berdez, heriotzarik gabeko arrantza guneak; horiz, libreak; arrosaz, arrantza intentsiboko barrutiak. GFA

2018ko arrantza denboraldia Gipuzkoako aldundiak martxoaren 13an argitaratu zuen araudia.

Espezieak.

Harrapa daitezkeenak: izokin atlantiarra, amuarrain arrunta, barboa, loina txikia, lupia arrunta, hondoetako korrokoia, platuxa.

Denboraldia.

Apirilaren 1etik uztailaren 31ra. Hil gabeko tarte batzuetan irailaren 30era arte. Arrantza intentsiboko barrutietan, urriaren 1etik 2019ko maiatzaren 31ra ere irekita.

Arrantzaldia.

Egunero. Egunsentia baino ordubete lehenagotik ilunsentira arte.

Kopurua eta neurriak.

Eguneko, gehienez: amuarrainak 3, barboak 6, loinak 25, lupiak 5, korrokoiak 12, platuxak 12. Neurrikoak ezin dira uretara itzuli.

Amuarrainak gutxienez 22 zentimetro eta gehienez 35 behar du.

Debekuak.

Presetatik eta eskalen sarreratik 50 metro baino gertuago ezin da.

Tresnak desinfektatu behar dira, zebra muskuiluaren kontrako prebentzio gisa. Karramarroak ezin dira harrapatu, ezta ornogabeak atera ere. Amuarrain arrunta merkaturatzea debekatuta dago.

Agiriak eta baimenak.

Arrantzarako erkidegoaren baimena, tasaren ordainagiria, NA, eta arrantza barrutietan baimena.

Goierriko arrantza guneak.

Tarte libreak.

–Oria ibaia. Zegamako Ondaraldea auzoko zubitik Seguran Mutiloarako biribilgunera (Gi-2637).

–Agauntza. Astigarragako pasa-

gunetik (Ataun) Iribe Errotako presara (Lazkao).

–Arriaran urtegia.

–Urola ibaia. Antxutetik (Legazpi) Apariciora (Urretxu).

–Barrendiola urtegia.

Hil gabeko arrantza tarteak.

–Oria ibaia. Zegaman, Ugarteburu kaleko zubitik, Ondaraldeko zubira. Seguran, Mutiloako biribilgunetik Tolosako presa puzgarrira.

–Agauntza. Iribe Errotako presatik Oriako ahoraino.

–Amundarain. Arkakako zentraletik Oriako ahoraino.

–Urola ibaia. Legazpin, Telleriarteko Pastaingo zubitik Azpikoetxe kaleko zubira. Urretxutik behera.

Arrantza barrutiak.

–Lareo urtegia.

–Agauntza. Iribetik Oriaraino.