GoiBerri 293. zenbakia

Goierritarraren eta Otamotzen astekaria

293 zenbakia. 2018ko uztailaren 27a

Ixabel Ugarte

100 urteko amona

ÂŤGuk baino miseria gehiago pasa zuten kaleanÂť 8-9

Gure Magra 3 Iritzia 4-5 Dorleta Armendariz atleta 6 Pisuak eta neurriak 7 Europa erdian pedalkadaka 10-11 Goierriko Mugetatik Bira (III) 12-13 Gau odoltsua gogoan 14 Kuko jatetxearen errezeta 15

GOI B ERRI Legazpiko Pastain baserriko Ixabel Ugarte amonak 100 urte bete ditu ekainean. Burua argi du oraindik kontutan aritzeko. GOTZON ARANBURU

02 GOIBERRI

PUBLIZITATEA

GOIBERRI 03

KATE MOTZEAN

Gure Magra Artisaua

«Edukiontziak txukunago jarriko nituzke kaleetan» T. Madinabeitia Ormaiztegi Azkenaldian seme txikiak denbora gehiegirik uzten ez badio ere, pitxiak egiten eta saltzen ditu Gure Magrak (Oiartzun, 1973). 2005etik Ormaiztegin bizi da eta herri horretan azken urteetan egindako artisauen azokan eman du ezagutzera bere lana. Lepokoak, eskumuturrekoak eta eraztunak egiten ditu, material ugari erabiliz.

Liburu bat.

Nire lanbidearekin zerikusia dutenak, gehiago ikasteko.

Musika talde bat.

Mana.

Abesti bat.

Rayando el sol.

Janari bat.

Dena gustatzen zait eta nik egiten ditudan haragi bolak goxoak direla esaten didate.

Edari bat.

Coca cola eta kafea.

Pitxiak egiten dituzu, baina zuk ez daramazu ia ezer gainean.

Oporretarako leku bat.

Lepokoa bakarrik. Seme txikiarekin ezin dut ezer eraman.

Amets bat.

Non eros daitezke zure lanak?

Ormaiztegiko eskulangileen azokan, hainbat dendatan eta zuzenean niri eskatuta. Internetez ere hasiko naiz saltzen.

Zaletasun bat.

Gurutze puntua, eta orain trikotatzen ikasten ari naiz.

Pelikula bat.

Ez naiz zalea, baina... Ghost eta Superman gogoan ditut.

Torrecillas de la Tiesa (Caceres).

Bat bete da, semearekin. Bigarrenaren bila joan nahiko nuke.

Jaso duzun oparirik bereziena.

Semea. Nire urtebetetzea baino egun batzuk lehenago jaio zen gainera.

Zeri diozu beldurra.

Sugeei! Eta ondoan ditudan pertsonak galtzeari.

Zerk sortzen dizu irribarrea?

Nire txikiak.

Goierriko txoko bat.

TERE MADINABEITIA

Diruz laguntzen duten erakundeak: Udalak: Altzaga, Arama, Ataun, Beasain, Itsasondo, Olaberria, Segura, Urretxu, Zaldibia, Zerain eta Zumarraga

GOI B ERRI

«Nik egiten ditudan pitxiak Interneten salgai jartzeko asmoa daukat»

Argitaratzailea: Goierriko Hedabideak SL Zuzendaria: Iñaki Gurrutxaga Kudeatzailea: Josu Iñigo Koordinatzailea: Tere Madinabeitia

Diseinua eta banaketa: Bidera zerbitzuak. Berria Taldea Lege gordailua: SS-1638/2011

Lierni.

Herriko alkate bazina...

Haur parkea hobeto estaliko nuke, eta zabor edukiontziak txukunago jarriko nikuzte.

Ormaiztegin biziko ez bazina...

Oiartzunen.

Egoitzak: Beasain:

Webgunea:

Oriamendi, 32. 20200.

Posta elektronikoa:

goiberri.eus

Urretxu:

goiberri@hitza.eus

Iparragirre, 11 (Kaletxiki). 20700.

Publizitatea:

Telefonoak: Beasain: 943-16 00 56 Urretxu: 943-72 34 08

Bezero arreta / harpidetzak:

607 530 424 – jizagirre@hitza.eus 902-82 02 01 – harpidetza@hitza.eus

04 GOIBERRI

IRITZIA

Joseba Imaz Ganzarain Kazetaria

Oporretako (p)lanak

z dakit gaur egun hala izaten den. Eskola-umeak ginela, opor luzeen atarian, aisialdi garaian aspertu ez gintezen etxeko lanak bidaltzen zizkiguten. Horretan tematzen ziren irakasleak, biderketa eta zatiketak egiten ahaztuko ginen beldur, nonbait. Normalean etxeko estudioko izkinaren batean geratzen ziren liburuxka eta koaderno haiek eta, kasurik onenean, eskolara itzultzeko garaia gainean zegoela betetzen genituen, korrika eta presaka.

Txikitako oroitzapen hauetaz gogoratu naiz, lagun batek waxapez bidali didan mezua zabaltzerakoan. Bertan, Lehen Hezkuntzako hirugarren mailako ikasle batek udarako bere buruari jarritako lanak zerrendatzen ditu. Eta ez pentsa buruketak edo agindutako irakurketak egitea bere planen artean dagoenik. Ez, hori baino askoz ere dibertigarriagoak dira gaztetxoak bere buruari jarritako ardura udatiarrak. Adibide batzuk aipatzearren, egitekoen artean kokatu dituenen artean dago ilunabar bat ikustea, kometa bat hegaraztea, urez betetako globoekin jolastea eta picnic bat egitea, besteak beste. Zerrenda luzea da, baina proposamen xaloak dira guztiak. Uda kolore eta usaina duten ekintzak. Ederrak.

Sare sozialetako zerrenda

E

orijinal horrek bidea zabaldu didanez, nik ere lerro hauen bitartez antzeko ariketa bat egin nahiko nuke. Oporrak abentura edo bidaia handietarako abiapuntu izan daitezkeelako, bai, baina baita ere eguneroko bizitzan dastatu ezin ditugun plazer txiki horien iturburu ere.

Hauxe beraz nire oporretako (p)lanen zerrenda. Ea zer iruditzen zaizuen.

Oiangu eta Urbasa. Joan den urtean lagun batek komentatu zidan, arrazoi betez, oparotasunez gainezka dagoen gizarte honetan, urrun geratu dira garai bateko egunpasa –gaur egun picnic– horiek. Amonaren ensaladilla errusiarra eta tortilla pare bat nahikoa zen otordu on bat egin eta eguna mendian pasatzeko, familia edo lagun arte alaiez inguratuta. Orain, ordea, Oiangura joan besterik ez dago jabetzeko ohitura hura zenbateraino galdu den ikusteko. Eta gertu ditugu aire libreko bazkari hauek egiteko bi tenplu, Oiangu eta Urbasa, leku ederrak biak ere. Ea bietara iristen naizen uda honetan.

Parranda. Ez naiz sekula izan parrandazale borrokatu horietakoa. Baina oporraldia zozo samarra izaten da, tartean lagunarteko parrandatxorik ez bada. Gazteenek gaupasak izango dituzte buruan –okasio ezinhobea Ordiziako festetan– baina egunez ere herriko festetan edo inguruko beste ospakizunen batean giro ederraz goza

«Oporrak abentura edo bidaia handietarako abiapuntu izan daitezke, bai, baina baita ere eguneroko bizitzan dastatu ezin ditugun plazer txiki horien iturburu ere»

liteke. San Inazio egunean Urbian egiten den erromeria, horren lekuko. Aukerarik ez da falta.

Tontor bat. Pirinioetara gerturatzeko aldarte edo sasoirik ez daukanak ez du zertan mendi goietara igo gabe geratu.

Tontor batera igotzeak beti askatzen baitu norbere bihotza, ematen halako libertate sensazio bat. Goierrin ere tontorrik ez dugu falta, sentipen hori bizi nahi duenarentzako. Nire gomendioa? Murumendiko gainean eseri eta inguruko lurrei begira ordu erdi pasatzea, patxada ederrean. Gustuko beste leku bat: Idiazabal edo Olaberritik Arantzamendira igo eta bertako belardietan ibilalditxoa egitea.

Solasaldian. Urtean zehar nahiko lan izaten dugu etxeko eta kanpoko lanekin kunplitzen. Uda momentu ona da bestela gutxi akordatzen garen horiekin egon eta haien berri izateko, telefonoz bada ere! Taberna bateko terraza batean bada, garagardo fresko bat eskuan, orduan are eta hobeto.

Liburu bat. Besapean edo motxilan, beti aldamenean eramanez gero, mesanotxean aspaldian zain daukagun liburu hori irakurtzeko aukera paregabea izango dugu. Aktibitate gutxik erlaxatzen dute norbera irakurketa on batek baino.

Afari-merienda. Egunean egindako txango bat amaitzeko modu hoberik ez da. Mahai baten inguruan, mokadutxo bat eginez, lagunak edo senideak bildu eta kontutan jardutea, hori bai plan ezinhobea!

Lerro hauen bitartez bidaltzen diet nire gonbitea lagun eta senideei. Horrela, bide batez, konprobatuko dut ea lerro hauek irakurri dituzten ala ez!

Uste dut zerrendatxo honetako egitasmo denak betetzeko moduan egongo naizela datozen asteetan. Nahiko lan izaten da, udako planak erabat bete nahi baditugu behintzat.

Uda ona izan!

GOIBERRI 05

IRITZIA

Asteko irudia

Josu Maroto

100 urtetako kontuak Ekainean 100 urte bete ditu Legazpiko Pastain baserriko Ixabel amonak. Kontu ugari ditu esateko!

Zorionak!

Uda garaian bete-betean gara. Denontzat ezberdina da egutegian eta eguratsean denontzat bera den aro hau. Hemen bertan idatzi genuen, zeinen tarte txikian eta zeinen urruti bizi diren igerilekurako edo belarrak ontzeko eguzki giroa nahi duten pertsonak.

Eta antzera esan daiteke festetan gaupasa egiteko gaztearen edo erresidentzian eguna pasatzeko adinekoaren artean, beroak duen eraginaz. Bizimoduaren, espektatiben, adinaren, aukeren, planen eta abarren arabera, bakoitzak bere uda du; eta bakoitzak modu diferentean ulertzen du uda hitza bera ere.

Aurten, urtaro honek badu berezitasun bat, ordea. Negu eta udaberri oso busti eta euritsuaren ondoren etorritakoa da. Azken negu eta udaberrian adina, nekez hitz egingo zen aspaldian eguraldiaz. Jardun eta jardun, desesperazioz zein etsipenez, aho-ezpainetan eguraldia uneoro hizpide! Eta kuriosoa da gero! Gizakiaren historian, eguraldiak sekula ez du izan gaur bezain eragin gutxi jendearen gehiengoarengan, eguneroko ogia bermatuta izateko.

Euri gehiago eginagatik, gutako gehienon hilabete amaierako soldatak ez du igoera edo jaitsiera handirik. Baina hala ere, eguraldiarekin tematuta bizi gara! (Arazo handiak dituen gizartearen sintoma ez dirudi, ezta?)

Euri, eguzki, txingor, ekaitz, haize... uda honetan bakoitzak aurki beza eguraldi onena ahal-nahi-behar duen horretarako.

Ion MuĂąoa

bat eta

Azken aldian zeresana eman eta eman ari da eguraldia bai!

Galdetu bestela Ataunen! Baina eskerrak zuk diozun eran bakoitzak bere uda duen eta bakoitzak bere aukeren, nahien eta desioen arabera zukua aterako dion! Izango da beste batzuk udaz gozatzeko lan egitea egokituko zaionik, neguan pentsatutako udako oporrak antolatu eta gozatuko dituenik, baita unearen arabera planak sortu, moldatu, aldatu, egin edo desegingo dituenik ere!

Bejondeiela guztiei!

Eguraldiak gehienoi hilabeteko soldatan ez digula eragiten zenion, baina, inguruko nekazari eta merkatari txikiei (arropa saltzaileei) galdetuta, uste dut uste erantzuna ez dela berbera izango. Gainera, zuzenean ez baina zeharka bai eragiten digu denoi: demagun eguraldiak berak eraginda, bertako fruta edo barazki baten uzta asko kaltetu dela; saltokian dagoena garestiago egongo da, edota bestela ia ohartu ere egin gabe, atzerritik ekarritakoa jarriko dute. Ez al da hori guztioi eragitea? Eguraldiak guri ez digu

bat

Eneritz Gorrotxategi

eragingo, baina ez al zaizu iruditzen guk eguraldian gero eta gehigo eragiten dugula? Azken datuen arabera, Europa Iparraldean inoizko tenperaturarik altuenak neurtzen ari dira. Haraino joanda, hegoalderago geratuta, mendebaldera edo ekialdera mugituta... urte osoan bezala, zaindu eta ondo pasa!

06 GOIBERRI

GAZTEAK

ÂŤKosta zait ohitzea, baina esperientzia oso ona daÂť Atletismoak eta kirol beka batek AEBetara eraman zuten Dorleta Armendariz jaurtitzaile ordiziarra. Bere biziko esperientzia bizitzen ari da.

Arkaitz Apalategi Ordizia Dorleta Armendariz Amerikako Estatu Batuetan (AEB) ari da ikasten, kirol beka bati esker.

Hango erritmora ohitzea kostatu bazaio ere, Euskadiko marka berria jarri du mailu jaurtiketan.

Uda pasatzera etxera itzuli da.

Irailean itzuliko da AEBtara.

Ordiziara itzuli berria zara. Zer nolako esperientzia izan da?

Duela astebete iritsi nintzen, eta oso esperientzia ona izan dela esango nuke. Hasiera ez zen erraza izan, entrenamenduak-eta oso ezberdinak ziren, eta gorputza moldatzea kostatu egin zitzaidan hasieran. Baina gero ohitu naiz eta esperientzia bezala, niretzako oso ona izan dela esango nuke.

AEBetan bestelako garrantzia ematen diote kirolari. Alde han-

Babeslea

Dorleta Armendariz atleta ordiziarra, mailu jaurtiketan. TXINDOKI A.T.

dia nabaritu al duzu hemengoarekin alderatuta?

tzen dugunarekin zerikusirik; hemen ahal dena egiten da.

Espainiako Txapelketan ere izan zara asteburuan.

Bai, hura sekulakoa da! Instalazioak ikusgarriak dira. Hango unibertsitate batek kirol instalazio hobeak ditu hemengo edozein herrik baino. Kirol mailan ere alde handia dago.

Euskadi mailako marka ere jarri berria zara mailu jaurtiketan: 56.20. Hori handia izango da ezta?

Lehendabiziko esperientzia izan da absolutu mailan, eta probatzeko gogoa nuen.

Entrenamendu aldetik ere nabarituko zenuten, ezta?

Han egunero entrenatzen dugu eta exigentzia maila handia da.

Asko kontrolatzen dituzte entrenamenduak eta elikadura.

Serie bakoitza, pisu altxaldi bakoitza markatu behar izaten dugu. Ez dauka hemen ezagu-

Duela bi hilabete izan zen, Texasen. Poz handia hartu nuen.

Ez da orain artekoak bezala, jubenil edo gazte mailako marka bat, hau absolutua da!. Behar bada hango [AEBetako] markekin alderatuta ez da apartekoa izango, baina niretzako garrantzitsua izan da. Nik uste hango entrenamenduen eragina ere nabaritu dela horretan.

Eta aurrera begira, zein helburu dituzu kirol arloan?

Hilabete barru AEBetara itzuliko naiz, eta helburua entrenatzen eta hobetzen jarraitzea da.

Nire marka pertsonalak hobetzen jarraitu nahi dut, eta markaren batek txapelketetara joateko aukera ematen badit, hobtoe, baina ez dut itsutu nahi. Hobetuz joanez gero, hasiko dira gauzak iristen.

GOIBERRI 07

GURE LURRA

Lakariaren garaia gogoan Ordiziako D’elikatuz zentroak antzinako neurri eta pisu sistema ezagutzeko aukera eskaintzen du urrira arte ikusgai duen erakusketan. Metroa, kiloa ala litroa ezarri aurretik arroa, kana edo lakaria erabiltzen ziren garaira bisita da.

Ordizia Tere Madinabeitia Oiloak edo arrautzak zenbatzea erraza da, baina nola zenbatu gari aleak edo nola neurtu olioa? Gizarteak antzinatik izan du neurketa sistema baten beharra trukeak edo salerosketak egiteko, eta horregatik asmatu zituzten pisu eta edukiera unitateak. Lurren jabetza eta eraikin handien eraikuntza hastearekin bat, berriz, azalera eta luzera neurrien beharra agertu zen.

Baina neurketa unitate horiek desberdinak izaten ziren tokian-tokian eta aldatuz joaten ziren denboran zehar; horregatik, nazioarte mailan sistema bateratu bat ezartzeko beharra agerikoa zen. Saiakera bat baino gehiagoren ondoren, bateratze hori 1875ean gauzatu zen, Parisko Itunaren ondo-

ren ezarritako Sistema Metriko Dezimalarekin.

Haren ondotik, anega, arroa, pitxerra, lakaria, kana, gizalurra... alboratu eta metroa, litroa edo kiloa erabiltzen hasi zen nazioartean, herrialde batzuk sistemari uko egin bazioten ere, Amerikako Estatu Batuek eta Erresuma Batuak tartean.

Baina sistema metriko dezimalaren ezarpena ez zen erraza izan, eta Euskal Herrian, adibidez, bere erabilera ez zen zabaldu mendearen amaierara arte. Sistema berriak unitate abstraktoak erabiltzen zituen bezala, lehengo sistemak gizakiari, bere lanari edo bere gorputzari erreferentzia egiten zioten neurri unitateak zituen oinarrian, eta horregatik oso sustraituta zeuden. Hala, hazbetea, hatz bat bezain luze zen;

legoa, ordu batean gizaki batek oinez edo zaldiz egin zezakeen distantzia zen; golde lurra, idiuztarri batek egun batean egin zezakeen lana neurtzen zuen azalera unitatea zen....

Unitate historiko batzuk D’elikatuzen dagoen erakusketan inguru hauetan erabilitako neurri unitate historiko horietako batzuk jaso dira, inguruko baserrietan gordetakoak asko.

Labore neurriak dira ezagunenak, eta bertan ikus daitezke garia, haziak, baba lehorrak edo gaztainak neurtzeko erabiltzen ziren anega, lakaria edo gaitzerua. Likido neurriak ere ikus daitezke, pitxerra edo kupela tartean. Baita kana ere, gaur egun aizkora probatan enborrak neurtzeko erabiltzen den neurri mota.

D’elikatuz zentroan ikusgai dauden labore neurri batzuk, gaitzerua eta lakaria tartean. D´ELIKATUZ

Baliokideak Hona hemen lehengo eta oraingo neurri unitateen arteko baliokidetasunak. Lehengo neurri batzuk erabiltzen dira oraindik. masa Arroa 12,5 Kg Libra 460 gr edo 17 ontza Ontza 28,35 gr Kilate (bitxiak) 202,88 gr Kilatea (urrea) aleazioaren %4,167 Kintala 100 libra edo 46 kilo edukiera Arroa 12,5 litro Lakaria 3,6 Kg Pitxerra 2,52 litro edo 4 txopin Txopina 0,63 litro Erregua 28,13 litro Anega 44-48 Kg edo 4 gaitzeru (16 lakari) Anerdia 24 Kg Gaitzerua 12 Kg Erraldea 4,8 Kg edo 10 libra azalera Gizalurra 380 m2 Golde lurra 1.796 m2 Erregu lurra 898 m2 luzera Legoa 5,5 Km edo 20.000 oin Itsas legoa 4,5 Km Itsas milia 1,852 Km Besaldia 1,68 metro edo 6 oin Kana 0,837 metro Arra edo zehea 27 zm Oina 30,48 zm Hazbetea 2,32 zm Gizabetea 1,96 metro Korapiloa 1,76 metro edo 7 besaldi

08 GOIBERRI

ELKARRIZKETA

GOTZON ARANBURU

Ixabel Ugarte 100 urte bete berri dituen legazpiarra

«36ko gerraren ostean, dena izan zen gosea eta dena izan zen beldurra» Miriam Luki Legazpi Aurreko ekainaren 18an 100 urte bete zituen Ixabel Ugartek.

Oñatin jaio zen eta zazpi urte zituela familia osoarekin aldatu zen Legazpiko Bergaretxe baserrira, Brinkola eta Telleriarte auzoen arteko mugan.

Dotore jarri da elkarrizketarako. Altua da eta argala, eta

ilea tindatu berri du. Bere begi urdinen besteko argitasunaz kontatu du bere bizimodua, orainaldira begira baino, iraganera begira. Eta kontatu dituenak azoketara joateko erabiltzen zituen saski batean sartuz gero, perla bete saski bat litzateke. Emakume alaia da, kantuan trebea eta dantzan ere

halakoa izandakoa. Orain bi pena ditu. Ibiltzeko zailtasunak dauzka, mokorra puskatu zuenetik pauso bakoitza zuhurtziaz ematen du. Beste pena da bere adineko guztiak dagoeneko joan direla. Ixabelek egunerokoa idazten du, egunero. Gaztelaniaz idazten du hartan bakarrik ikasi baitzuen idazten.

Oñatitik Legazpira.

Gure aita eta ama, denak oñatiarrak ziren. Oñatin, baina, lanik ez zegoen. Gure aita hargina [igeltseroa] zen eta lehengusu baten bitartez etorri ginen Legazpira.

Nolakoa zen iritsi zineneko Legazpi hura?

Ene, Legazpik egin ditu hamar

GOIBERRI 09

ELKARRIZKETA

buelta. Ordurako fabrika handiak bazeuden. Gure aitaren lehengusua oso aurrean zegoen Patrizio Etxeberriaren fabrikan, ez zen han lanean ibili, baina hango izkinetan paretak egiten ibili zen.

zen eta andre-gizon bat txahalari tiraka ikusi nituen; txahala milizianoentzako zekarten.

Beti baserrian bizi izandakoa zara, ezta?

Zortzi senide ginen. Gurasoak seirekin etorri ziren. Umetxo bat Azpikoetxen jaio zen, pulmonia harrapatu zuen, enplastuekineta ibili ziren, baina hil egin zen.

Orduan pulmonia harrapatuz gero, kitto umeak. Beste anaia bat, gerrako garaian, lanera zihoala, zaurituak Legazpira ekartzera zihoala bertan geratu zen, hilda, arratsaldeko lau t’erdietan. Azpikoetxetik Bergaretxera aldatu ginen.

Bergaretxetik ezkondu nintzen ni Pastainera. Beti baserrian bizi izan naiz, beti lanean. Bergarako baserri batera kriada joan nintzen 13 urtetik 15 urtera arte. Han egunero pikuak, patatak, esnea, letxugak jaso, astoa hartu, eta Bergarara plazara joaten nintzen. Plazara joatekoak prestatu, hango lau haurrak zaindu eta sagardotegia ere bazegoen etxe hartan. Bergaretxera 15 urterekin bueltatu nintzen eta han ere lana. Otea ateratzen, sastrakak kentzen, zelai izkinak garbitzen...

Gogoan duzu 36ko gerrak eztanda egin zuenekoa?

Neskek mutilek bezala egiten zenuten lan, ezta?

Gerra jaiki zenean Santa Marinan geunden gu, dantzan. 18 urte nituen. Orduan neskalaguntzen egiten zen, etxera lagundu zidan mutil batek. Baina gerra jaiki zen eta hura gerrara joan zen. Hemengo mutil asko joan ziren eta asko hil ere bai, hemen bertako auzokoak.

Aitak Saletxera bidali ninduen, han anaia zuen. Gure lehengusuak han zeuden eta haiek ihes egin edo zer egin ote zuten jakiteko, gure aitak sosegurik ez zuenez, neu bidali ninduen Saletxera, hemezortzi urteko neska gaztea! Ni beharko joan, bueltan banentorren esanez mutilok joanak zirela, eta orduantxe Bergaretxe baino beherago zegoen Kortara Falangearen batailoi oso-oso bat sartu zen eta nola jantzita gainera!

Igoal-igoal. Nik gazterik ikasi nuen labesua egiten [baserriko labean egiten zuten ogia]. Aurreko egunean berantza egin, masa egin eta lotan eduki, gero labea etxe ondoan genuen eta han sartu. Garai hartan, hala ere, gari gutxi zegoen eta irinari patata nahasten hasi ginen, egositako patata.

Senide asko al zineten?

Auzoa gizonezkoz hustu zen?

Erreketeak Irazolatik sartu ziren Legazpira eta niri Bergaretxetik astoarekin esnea hartuta kalera joatea egokitu zitzaidan egun hartan. Sartu ziren erreketeak eta orduantxe udaletxe aurrean zeuden gizon denak ihes egiteko prestatzen, eta erreketeak tiroka eta ni etxera, astoa saltoka nekarrela. Gure etxera zubi azpitik pasa behar

Baserriko bizimodua ez zen batere erosoa, ezta?

Bergaretxetik Pastainera etorri nintzenean, bi etxebizitza zeuden bertan. Batean komuna bazegoen, zulo bat goitik behera kaka egitekoa, bestean komunik ez, kitto. Etxean urik ez zegoen, errekan belauniko jarri, arropak xaboitu eta han garbitzen genituen. Bi gela goian eta behean sukaldea, eskailera bat zegoen igotzeko. Besterik ez zen.

Zenbat urterekin ezkondu zinen?

26 urterekin. «Oraindik gaztetxoa zara», esan zidan Brinkolako abadeak. Oso elizkoia nintzen ni, kantuak-eta asko gustatu izan zaizkit.

Garairako ez zinen horren gazte ezkondu, baina gerraren eztandak 18 urterekin harrapatu zintuen, akaso horregatik?

Gerra... Bergaretxetik entzun

egiten zen horko fronteko zarata, ta-ta-ta-ta.

Gernika eta Durango bonbardatzera joan ziren hegazkinak akorduan dituzu?

Bai, bai. Vitoritik [Gasteiz] etorri ziren, bonbardaketa bat jai batean izan zen. Aeroplanoak bata bestearen atzetik burrunba batean pasa ziren.

Miseria asko pasa al zenuten gerran?

Guk baino miseria gehiago kalean pasa zuten. Gu pobrezian eta lan asko egiten ohituta geunden, baina kalekoak eroso-eroso zeuden eta hori etorri zenean kalean ez zegoen ezer.

Egurra eramateko ilara egoten zen, egurrik ere ez zegoen, jateko ogirik ez, boniatoak zeuden, errazionamenduan boniatoa egon zen.

Gero Francok gerra irabazi, eta hemengo giroa arrarotu-edo egin al zen?

mutil bat ere bai. Batzuk gerrak soldadutzan harrapatu zituelako, beste batzuk joan egin zirelako.

Hemengo bertako milizianoak... Miliziano gizajoak, aldean zuten arroparekin mendi puntan, Zegama inguru hartan ibili ziren. Hona sartu zen Falangea, gure auzora behintzat Falangea sartu zen eta haiek bai, ze traje, ze kantinplora!

Francok gerra galduko zuenaren itxaropenik izan zenuten?

Guk ez genuen nahi Francok gerra irabaztea, baina hura indartsuago ibili zen. Kanpotik ekarri zituen beltzak eta inon direnak. Elgetan beltzak eta denak sartu omen ziren, egundoko matantzak egin zituzten.

Jakina zen Francok irabaziko zuela; hemengo milizianoek ez zuten ezer, hemendik gure edadeko mutil asko joan ziren, asko hil ziren.

Hemen Telleriarteko elizan kanpaia asko jo ziren gerra amaitu zenean. Gero gosea etorri zen. Dena estraperloa zen. Gazteak Altsasura joaten ziren ogitara, garitara. Guk garia geneukan, sail handiak genituen eta labesua egiten genuen. Garia ehotzeko ere, urtetan errotak itxita egon ziren, Oñatira edo Mutilora joaten ginen. Mutiloan errota zahar bat zegoen, asto txiki bat genuen eta hara joaten ginen, beldurrez baina. Dena zen beldurra. Estraperloan ere dena, beldurra.

Auzotik hainbat joan zirela eta ba al duzu norbait akorduan?

Garai hartako emozio indartsuena beldurra zela esango zenuke?

Bai, gerra bezain gogorra izan zen. Gorroto handiak egon ziren, fusilatu ere egiten zituzten.

Guk, gurean, lana egin eta lana egin. Patatak-eta egiten bagenituen kalekoei saldu egiten genizkien, patata beltza ere bai.

Gorrotodun jende asko zegoen.

Hemen auzoan bertan, eta orain, hala ibili zirenek ikurrina jartzen dute, nik badakit, nik dena dakit.

Bai. Egun batean Udanako familia baten alaba astoarekin gari bila joan, eta jai goiz batean, ni hemen nengoela, guardia zibilek hartu eta hark handik ekarritako garia hartu zioten eta udaletxera eraman zuten.

Bestela ere, jasotzen genuenaren zati bat eman behar genuen.

Eta isilik egon beharra, ala?

Bai, beharko, bestela... Fusilatutakoak ere egon ziren. Auzo honetan eta etxe honetako

Inazio Errekabide. Makina bat dantza egin nuen nik harekin.

Gero gerra jaiki zen eta horiek bik aurrera egin zuten. Gero gizajoak Santoñan (Kantabria) egon ziren kartzelan eta guk paketeak bidaltzen genizkien.

Han fusilatu ere asko egin zituzten. Zortea izan zuen handik irteteko behintzat. Gero trabajadoreetan egon zen [Batallon de Trabajadores].

Gerra ondorena gerra bera bezain gogorra izan al zen?

@

Elkarrizketa osoa irakurtzeko eta bideoa ikusteko: goiberri.eus

10 GOIBERRI

ERREPORTAJEA

Jexux Aizpurua, Joxeluis Gorostizu eta Joxerramun Munduate, Danubion behera aurten egin duten bizikleta bidaian. J. AIZPURUA ziren». Danubio ibaiaren (Donau, alemanieraz) sorburura joan ziren trenean, bizikletako ibilaldi luzea han hasteko.

«Ariketa fisikoa egiteaz gain, leku, kultura, jende eta hizkuntza berriak ezagutzea dira helburuak». Zer hoberik, bizikletaren erritmora jasotzea baino.

Ez ahaztu, ez ukatu

Europa erdian pedalkadaka Hiru lagun ataundarrek mila kilometroko opor-txangoa egin dute Danubio ibaiaren sorburutik Viena hiriburura.

Aimar Maiz Ataun Ataungo lagun talde batek urteak darama Europa bizikletan zeharkatzen. Jexux Aizpurua 2008an hasi zen Bide bila izendatu duen ekimenarekin. Orduko hartan semearekin batera, hurrengo bi bidaietan bakarrik, eta azkeneko lau-bat aldietan hiruzpalau laguneko kuadrillatxoan. Bizikletan beti, eta egun sorta bat oporretarako hartuta, Europa ezagutzen ari dira.

Hamar urteotan, Done Jakue bidearen hainbat adar egin dituzte: itsas hegiko bidetik, Lisboatik, edota Sevillatik. Baita Naoned-etik (Bretainia) Irunera, Orleansetik Saint Nazer-era, eta Milandik Erromara ere. Aurten, maiatzaren 15etik 25era, Danubio ibaiari segika, Alemanian eta Austrian ibili dira Jexux Aizpurua, Joxerramun Munduate eta Joxeluis Gorostizu ataundar lagunak.

Bidaia 1.000 kilometrokoa izan zen, 11 etapatan banatuta.

Prestatzeko, aurrez beste ibilaldi batzuk egin zituzten bizikletan, Tourrean bihar korritukoduten Senpere-Ezpeleta, edo Leitzarango bidea, adibidez.

Udaberriko espedizioa hasteko, Stuttgarten (Baden-Wurttenberg, Alemania) lur hartu zuten. «Hantxe izan zen lehen ezustekoa; bizikletak iritsi gabe zeuden, biharamunean heldu

Alemaniaren XX. mendeko iragana bertatik bertara ikusi ahal izan dute. Lehen egunetik bertatik: «Eliza batean sartu, eta Holokaustoaren irudi lazgarriekin egin dugu topo. Alemaniarrek ez dute iragana ahazten, ezta ukatzen ere».

Danubion beherago, beste egun batean Mauthausengo nazien kontzentrazio esparrua bisitatu zuten. «Iritsitakoan, lehen poza: ikasle-sailak gidarien argibideak azti entzuten. Bigarrena, sarrera doan dela, Holokaustoaren zabalkundea diruiturri izan ez dadin».

Ondoren ikusitakoa hitz arruntez ongi ezin dela adierazi diote; «horrelako eremuren bat bertatik bertara ikustea da gure gomendioa, irakurri hutsak ez baitu sentimendurik zulatzen.

Gizateriaren eta norbanakoen aurkako ankerkeriak betiko oroimen historikoan gordetzeko beste biderik ez dago, egungo eta ondorengo belaunaldiei gertatua, etxetik hasita, eskoletan eta bertatik bertara erakustea bezalakorik».

Danubio ibaia Europako emaritsuenetakoa eta luzeenetakoa da. Oihan Beltzaren inguruetan jaiotzen da, Donaueschingen hirian, Brigach eta Breg ibaien bat egitetik.

2.860 kilometro beherago itsasoratzen da, Errumanian, Itsaso Beltzean.

XXI. mendeko pelegrinazio modernoetan ohikoa denez, bi-

GOIBERRI 11

ERREPORTAJEA

Ibilbidea

daide ugarirekin topo egin dute bidean. Bi alemaniar batu zitzaizkien hasieran, «bizipozak bizi» zuen besamotz italiar bat geroago. Lehenengo eta azkeneko gauetarako aterpea zeramaten lotuta, soilik. Gazte aterpetxe, erromes etxe, suhiltzaile etxe, udal aterpetxe, aterpetxe turistiko, hotel, landetxe eta kanpinetan lo egin dute.

Donaueschingen hirian, Danubio (Donau) ibaiaren sorburuan.

Musika eta parajeak Monasterio, katedral eta eliza arranditsuez gain, natura eta kultura ondare bikaina begiztatu dute. «Donaueschingen-en bertan hasi ginen jabetzen etxeen egitura bereziaz eta musikak gizartean duen eraginaz, kalean ikusitako monumentu eta oroitarrietan. Musikak, eta, orokorrean kulturak Alemania eta Austriako gizartean duten sustrai sakona nabari da, gazte-jendea tarteko».

Landa eremu zabalak eta zainduak, Danubioko merkantzia garraioa —gabarra luzeek nabigatzen dute—, eta baso sarriak topatu dituzte. Baita iragan komunistaren aztarnak ere, Tilingen herriko hilarri fabrika batean, kasu: «Zirrikitu batetik sartu, eta Stalinen estatua handiarekin egin dugu topo, Berlingo Harresia eroriz gero, Alemaniako Errepublika Demokratikotik osorik ateratakoa.

Eta, bere alboan, Ernst Thalman komunistarena. Leku bitxia, benetan, hilarri lantegia».

Maiatzean bidaiatu zutenez, «udaberri usaina alde guztietan» aurkitu zuten: zuhaitz hostoberrituak, landare lorez hornituak nonahi, plazak uztai dotorez eta hizkidun zuhaitzez apainduak... «Gauza eta arlo anitzetan, gu baino metro bat aurrerago daude alemaniarrak: garbitasunean, ordenan, antolamenduan, semaforoen errespetuan, kanpotarrekiko abegitasunean, laguntzan...», nabaritu dute hiru bidaiariek.

Azkenean, bidearen nekeak eta Mauthausenen ikusitakoen minak gozatzeko, Viena zain.

Ulm-eko plazan, Albert Einsteinen figuratxo ugarien artean.

Hiru ataundar bidaiariek maiatzaren15etik 25era egin zuten Donaueschingen herritik (Danubioren sorburua, Alemania) Vienara (Austria) txangoa bizikletan.

Distantzia. 1.000 kilometro.

Etapak. 11. Joan-etorriko bidaietarako beste bi egun.

Bideko hiri nagusiak.

Ulm, Ingolstadt, Regensburgo-Palatinatua, Passau (Alemanian), Linz, Krems, Viena (Austrian).

Ikusgarriak.

Oihan Beltza, abiaburutik hurbil dago. Danubio ibaiaren sorburua, Brigach eta Breg errekek bat egiten duten lekuan. Ulmen munduko kanpandorre garaiena (161,53 metro, 768 eskailera-maila). Weltenburgeko monasterioa. Passauko katedralean, eliza barruko munduko organorik handiena.

Mauthausen nazien kontzentrazio esparrua. Viena, operaren hiria.

Ingurunea eta ondarea.

Baso bikainak eta ederrak, Danubio ibai nabigagarria; zekale soro zabalak, herrenkada-egitura bereziekin; musikarekiko sentimendu eta arreta berezia.

Alemaniera.

«Alemanierazko 23 hitzekin egin dugu bidaia.Tutlingenera bidean, emakumezko bati hozkailua biltegian sartzen lagundu diogu; kafeaz eta txokolate-ontzaz eskertu gaitu. Hizkuntza jakin beharrik ez dago, sarritan, elkar ulertzeko».

Bidaiariak. Jexux Aizpurua, Joxerramun Munduate eta Joxeluis Gorostizu ataundarrak.

Mauthausengo eremuan, gizakiaren lotsaizun handienetako bat.

Hiru ataundarrak, bidean lagun egindako bi alemaniarrekin.

«Badu zer ikusia: museoak, katedralea, Jauregi Inperiala...

Operan Traviata zegoen, Placido Domingo tarteko. Zutikako sarrera 3 euro zen, baina janzmendu egokiz joatekotan».

Txirrindulari-arroparekin, alternatiba bilatu zuten, «operagurariak asetzeko». Ceija-Stojika parkean, Jesukristo Superstar-en rock-opera bertsio bat, 20 antzezle, 1,5 ordu... eta doan.

Europaren altxorrak. Ikustera joan besterik ez dago.

12 GOIBERRI

GOIERRIKO MUGETATIK BIRA (III)

Urretxu Udana etapa egin zuen mendizale taldea Gorosmendiko (951 metro) gurutzearen aurrean. JOANJO MUJIKA

Etapa gora beheratsua Uztailaren 21ean Goierriko Mugetako Biraren hirugarren etapa egin dute mendizale beteranoen jiran bildutakoek. Oraingo honetan, Urretxutik Udanako mendatera doan 22,5 kilometroko ibilaldi luzea eta gora beheratsua bete dute.

Marisa Galdeano Dagoeneko Ordiziako jaiak hasita daude. Autobusa hartzeko bidean gazte‑kuadrillak gaupasa eginda, edonon ikusten dira. Goizeko 07:00etan, zerua estalita dago eta 14 gradu markatzen ditu termometroak. Garagartzako autobus geralekuan elkartu eta gainerako mendizaleen bila abiatu gara autobusean Beasain aldera. 07:10ean Beasaindik irten gara Urretxura joateko. Guztira 27 lagun. Horietatik 9 emakumezkoak gara.

Urretxu (350m) – Irimo (855m) 07:25ean Etxeberri auzoko aparkalekuan utzi gaitu autobusak. Hor hasi dugu 3. etapa.

Bertan dagoen zubi batetik Urola ibaia zeharkatu eta Gerra baserrira (350m)doan zementuzko pista bat hartu dugu.

Pinudi batetik pasatu ondoren, 2. km‑an, Berain (517m) baserriko zelaietara iritsi gara.

Zementua amaitu ondoren, lurrezko pistan jarraitu dugu metro batzuetan. Langa bat zeharkatu eta sigi-saga eginez

basora itzuli gara. Elurzuloa (Nebera; 611m) izeneko parajera iritsi gara. Zutoin batzuek tokien izenak eta norabideak erakutsi dizkigute, baina, hala ere, hainbeste bidegurutze eta bidezidorren artean, zalantzak sortu zaizkigu. 08:20an, erdibidean, geldiunea egin eta, nolabait, GPSak dioena eta mendizale batzuen iritziak bateratu ondoren, aurrera egin dugu.

Gora doa bidea, gu poliki eta banaka goaz. Batzuek hizketan, besteak isilik, indarrak gor-

de nahian.

Lizarriturrira (725m) iritsi garenean, lainoak lanbro apur bat ekarri digu eta bustitzen hasi gara, baina ttantta batzuk soilik izan dira, eta hori ia erreparatu gabe, Irimo gaineko Gurutzeraino (855 m) heldu gara. Bertan dagoen aterpetxoan sartu eta euritakoak jantzi ditugu. 08:50ean abiatu gara bertatik. Denbora gutxi egon gara bertan, zirimiria ari du, lainotuta dago eta paisaia ikusteko aukerarik ez dugu izan.

GOIBERRI 13

GOIERRIKO MUGETATIK BIRA (III)

Bideko toki interesgarriak Zumarragako parrokia, Bidegorria, Etxeberri auzoa, Urola ibaia.

Gerra baserria (350m).

Berain baserria (517m).

Elurzuloa (611m). Aspaldi elikagaiak kontserbatzeko zein gaixotasunei aurre egiteko izotza bertan metatzen zuten bi elurzulo aurkitzen dira.

Otamotzeko muinoa.

Lizarriturri (725m).

Irimoko gurutzea (855m): Bertatik paisaia ederra ikus dezakegu.

Arbeleta (876m).

Losakate (895m).

Arrizuri (894m).

Bastanixtazabal (843m). Mugarri honek Iturriaundirako bidezidorra markatzen du.

Trintxuleko (871m). Urretxuk Antzuolarekin bat egiten duen azken punta.

Kateagako mugarria (745m).

Trekuzko zelaiak.

Irimo (855m) – Deskargako mendatea (490m) Gure ibilaldiak, Mendebalderantz, jarraitu du, gailurrik gailur. Arbeleta (876m), Buzoi (903m), Losakate (895m) eta Arrizuri (894m) puntetatik pasatu gara. Ondoren, Urretxuk Antzuolarekin bat egiten duen gailurrarekin topo egin dugu: Trintxuleku (871m).

Gailurrerian metro batzuk ibiliz jarraitu dugu hesi bat zeharkatu arte. Hegoalderantz ondo zehaztutako bidea jarraitu dugu. Gure aurrean, nahiz eta ez ikusi, Aizkorri mendilerroa sumatu dugu. Harantz begira ibili gara, baina lainoak estalita dauka. Atertu du eta Deskarga aldera eramango gaituen IL/GR-34 ibilbidearen marra zuri gorriak aurkitu ditugu.

10:00etan Deskargara iritsi

Nondik nora Luberrietako mugarriak.

Deskargako mendatea(490m).

Lakidiolako zelaia, soroa eta baserria.

Kimuberri aterpea (674m), iturri oparo baten ondoan.

Satui-Arrolamendi: Eremu arkeologikoa (Arrolamendi III eta Arrolamendi II tumuluak).

Mugarria (810m) Legazpik Antzuolarekin bat egiten duen 57.a.

Arrolamendiko gaina (907m).

Arrolamendiko tumulua.

Arranoaitz (899m) gaineko balkoi zabala.

Oregi (915m) eta Jentiletxeko (905m) tumuluak. Legazpiko mendietan aurkitzen diren megalitoei jentiletxe izena ematen zaie.

Gorostiagako Itsusmendiko gurutzea (951m).

Zatubi (650m) lepoa.

Gainzabal (691m) eta Lizarmendi (687m) muinoak.

Lizarmendilepoa (611m). Hemen, berriz, mugarriak aurkituko ditugu, baita utzi ere.

Udanako mendatea (515m).

gara. Errepidea zeharkatu eta geldiune txiki bat egin dugu.

Deskargako mendatea (490m) – Gorostiaga (951m) Berriz ere IL/GR ibilbidearen markak aurkitu ditugu. Langa bat pasatu ondoren, pinudian barrena doan bide aldapatsuaren markak jarraitu ditugu.

Lokatz handia dago, eta batzuetan, irristatuta, atzeraka eramaten gaitu. Elektrizitate linea baten azpitik pasatu gara eta, geroxeago, beste hiru ere zeharkatu ditugu; azkenik, 10:45ean Ardanbideta izeneko zelai eder batera heldu gara.

Bertan, Kimu berri izeneko aterpearen arkupean, hamaiketakoa egin dugu. Aterpea itxita zegoen, baina babesean jarri gara, berriro ere euria ari zuelako.

Indarrak berritu ondoren, berriz ere euritako eta aterkiekin, Gasbidetik jarraitu dugu. Arrolamendiko tontorrera goaz.

Igoeran, Arrolamendiko arkeologia eremua ikusi dugu eta, gorago joanda, 11:25ean, Arrolamendi (907m) gainera iritsi gara. Bertan, taldeko argazkia atera eta aurrera jarraitu dugu.

Gasbidea utzita, berriz ere IL/GR ibilbidearen marrak jarraituz, zenbait mugarrirekin egin dugu topo. Oregi (915m), Jentiletxe (905m) eta basoz estalitako gainetatik igaro ondoren, 12:20an, Gorostiagako (951m) gurutzera heldu gara.

Bertan, gurutzepean taldeko beste argazki bat atera dugu.

Gorostiaga (951m) – Udanako mendatea (515m) Pistatik jarraituz, gaina utzi eta IL/GRko

Irimo

Urretxu Zumarraga Arriaundieta Arranoaitz Legazpi Gorostiaga

Gabiria

Udana

Luzera: 22,2 km.

Denbora: -/+ 6 ordu.

Igoera: 1.322 metro.

Jaitsiera: 1.160 metro.

Zailtasuna: Handia.

Informazio gehiago: www.gmb.eus

marrak jarraitu ditugu. Bidea ondo markatuta dago. Pinudian zehar jaisten ari gara.

Orain atertu du berriro eta, opari moduan, laino batzuk altxatu direnez, Aloña mendia dotore agertu da gure aurrean.

Aizkorriko mendikate osoa oraindik ez da ikusten. Goi‑tentsioko gunetik pasatu ondoren, Izurmuño (635m) izeneko mugarriaren ondotik pasatu gara. Ondoren, lokazturik zegoen bidezidorretik jarraituz, 14:15ean, Udanako mendatera iritsi gara, Goierriko Biraren 3. etapa amaituz.

14 GOIBERRI

GARAI BATEAN

Gau odoltsua gogoan 1936ko uztailaren 27tik 28ra bitarteko gauean, 35 lagun fusilatu zituzten faxistek Beasaingo Albisuenea etxearen aurrean. Gau odoltsu hura gogoratzeko, gaur, hilaren 27an, 19:00etan, ekitaldia egingo dute fusilatuen oroigarrian.

Loinaz Agirre Beasain 1936ko uztailaren 17an eta 18an Espainiako armadaren zati handi batek Errepublikaren gobernuaren aurka estatu kolpea jo eta hamar egunera, Pablo Cayuela teniente koronelaren tropak Beasainen sartu ziren, Alejo Beñaran urretxuar kapitainaren defentsa gaindituta. Errepublikarrek laguntzeko zutabe bat bidali zuten, baina ezin izan zuten frankistak sartzea eragotzi.

Ordu gutxian, hilketa ugari egin zituzten Beasainen. Frankistek Miren Abasolo Gordibil bi urteko haurra hil zuten lehenengo. Eta uztailaren 27 eta 28 arteko gaua odoltsuan izan zen: goizaldeko 05:00etan 35 lagun fusilatu zituzten faxistek, Albisuenea etxearen aurrean.

Tartean zegoen Alejo Beñaran kapitaina.

Hilketek jarraitu zuten Bestalde, Beasainen defentsan aritu zen Jose Luis Igartua atxilotu zuten zaurituta, eta lau hilabete beranduago Iruñean

fusilatu zuten frankistek. Jose Maria Igartua (Jose Luisen semea) atxilotu, torturatu eta hilda Mutiloako errepidean bota zuten eta Isidro anaia ere borrokan hil zen.

Ekitaldia Beasaingoa Gipuzkoako lehen hilketa masiboa izan zen, eta egun hura gogoan, gaur, uztailaren 27an, Beasaingo fusilatuen 82. urteurreneko ospakizuna egingo dute, 19:00etan, fusilatuen monumentuan, Beasaingo Memoria Historikoaren Taldeak antolatuta. Azaroaren 6an, Beasain 1926-1945 liburua aurkeztuko dute.

1939ko maiatzean, Loinatz bigarreneko prozesioko argazki bat. Erreketeen Loinazko San Martinen Konpainia prozesioan, Epifanio Argiñano kapitaina buru dela. Argazkia Fernando Laborde eta Martin Garciaren ‘Beasain 1900-2000: Cien años de Historia en Imágenes’ liburutik hartutakoa da.

GOibeRRi 15

ERREZETA

Tomate entsalada hegaluze eta piperradarekin Osagaiak (4 lagunentzat) Hegaluzea 4 pusketa 2 tipulin 2 piper berde 3 tomate Oliba olioa Gatza sagardo ozpina

Prestaketa Lehenik tipulina eta piper berdeak juliana erara moztu. Zartagin batean, oliba olio zorrotada batekin erregosten jarri barazki hauek. Gatz pittin bat bota eta su ertainean 15 bat minutu eduki, eta gorde. Bitartean tomateak zuritu kontu handiz.

Ondoren xafla biribiletan moztu eta platera edo erretilu batean ongi zabalduta jarri.

Hegaluzea

Unean uneko sukaldaritza ker Markinezen asmo eta indar guztia benetako sasoiko sukaldaritza egitea da; errezeta klasikoetatik urrundu, eta sinpletasuna bilatzea. Ahal den sukalde gutxien eta produktu gehien, gertuko produktuei garrantzi handia emanez.

Batik bat sukaldea jolas modura ulertzea da Markinezen nahia. Horrela, bere lan molderik garrantzitsuena inprobisazioa da. Karta finkoa baino gehiago egunean egunekoa eskaintzen du. Bezeroa mahaian eseri, eta «nahi duzuna jarri» esaten diotenean, beasaindarrak hau izaten du buruan: «Plater hori inork ez du aurretik probatu, ez eta berriro probatuko ere».

Kuko jatetxeko sukaldean produktuak dituzte, eta ez platerak. Produktu horiekin unean bururatutakoa prestatzen du Markinezek, eta sukaldean lan egiteko modu hori ez da ohikoa.

I

mikel albisu

Hegaluzea lauki txikiagoetan moztu. Barazkiak erregosi ditugun zartagin berean, oliba olio zorrotadatxo batekin eta gatz pittin batekin plantxa moduan frijitu, su bizian, minutu bat alde bakoitzetik; hegaluzea lehortu ez dadin. Ondoren zartaginetik atera eta prestatu ditugun barazkiekin batera gorde.

Aurkezpena Tomateari gatza bota eta hegaluze zein barazkiak gainetik zabaldu. Azkenik sagardo ozpina eta oliba olioz busti.

Pazientzia izanez gero tomate azalarekin eginiko larrosa plateraren erdian jar daiteke, argazkian ikusten den moduan.