GoiBerri 296. zenbakia

Goierritarraren eta Otamotzen astekaria

296 zenbakia. 2018ko irailaren 14a

Mikel Garmendia 3 Iritzia 4-5 Mikel Paredes txirrindularia 6 Pinu beltza, gorriak ikusiz 8-9 Goierriko Talaiako jauregia 12-13 Anne-Katrin Grager 16-17 Santa Anastasia jaiak Urretxun 18-21 Korostiko gurutzea 22

Antton Fernandez Dantzaria

«Mutilek dantza egitea gure garaian baino arrotzagoa da»

10-11

GOI B ERRI Tio Teronen Semeak taldearekin ‘Festamentua’ dantza ikuskizuna plazaratzen dabil herriz herri dantzari urretxuarra. ASIER ZALDUA

02 GOIBERRI

PUBLIZITATEA

www.zuzenkiaholkularitza.eus

AHOLKULARITZA fiskala juridikoa higiezinak

kontablea laborala komunitateak

Hirigoien, 7 LAZKAO

Tel/Faxa: 943 162 393

zuzenki@zuzenki.eu

GOIBERRI 03

KATE MOTZEAn

Mikel Garmendia Argiketari gaintzarra

«Ametsa? Diferentzia markatzen duten bi oilagor-zakurrekin ehiza egitea» Mikel Albisu Gaintza Argiketaria edo elektrizista da Mikel Garmendia (Gaintza, 1969). Eraikuntzetako instalazioetan lan egiten du batez ere.

Gaintzar asko bezala hamabost egun barru ospatuko dituzten jaietan pentsatzen ari da. «Festa herrikoiak dira Gaintzakoak» dio. San Migel eguna gustuko du, «eta batez ere egun horretan egiten den herri bazkaria».

Herri lasaia da Gaintza, baina udazkenean, ehiza garaian «mugimendu asko izaten da».

Hain zuzen ere horixe da Gar-

mendiaren zaletasun nagusia, ehiza, baita kirolak ikustea ere, batez ere txirrindularitza .

Oporretarako leku bat.

Janari bat.

Txokolatea.

Diferentzia markatzen duten bi oilagor-zakurrekin ehiza egitea.

Edari bat.

Jaso duzun oparirik bereziena.

Garagardoa.

Pelikula bat.

Zortzi urterekin jaso nuen karabina. Horregatik naiz ehiztari.

Bailando con lobos.

Zerk sortzen dizu irribarrea?

Pirinioak.

Amets bat.

Liburu bat.

Haurrek.

Ez naiz zalea. Baina, perretxiko liburuak irakurtzen ditut, eta urtero-urtero Lunarioa.

Goierriko txoko bat.

Musika talde edo abeslari bat.

AC/DC.

Abesti bat.

Laboaren Txoria txori.

«San Migel eguna gustuko dut, eta batez ere egun horretan egiten den herri bazkaria»

Saturdi ingurua.

Herriko alkate bazina…

Ez nintzateke inoiz izango.

Gaintzan biziko ez bazina...

Gaintzara begira biziko nintzateke.

MIKEL ALBISU Diruz laguntzen duten erakundeak: Udalak: Altzaga, Arama, Ataun, Beasain, Itsasondo, Olaberria, Segura, Urretxu, Zaldibia, Zerain eta Zumarraga

GOI B ERRI

Argitaratzailea: Goierriko Hedabideak SL Zuzendaria: Iñaki Gurrutxaga Kudeatzailea: Josu Iñigo Koordinatzailea: Tere Madinabeitia

Diseinua eta banaketa: Bidera zerbitzuak. Berria Taldea Lege gordailua: SS-1638/2011

Egoitzak: Beasain:

Webgunea:

Oriamendi, 32. 20200.

Posta elektronikoa:

goiberri.eus

Urretxu:

goiberri@hitza.eus

Iparragirre, 11 (Kaletxiki). 20700.

Publizitatea:

Telefonoak: Beasain: 943-16 00 56 Urretxu: 943-72 34 08

Bezero arreta / harpidetzak:

607 530 424 – jizagirre@hitza.eus 902-82 02 01 – harpidetza@hitza.eus

04 GOIBERRI

IRITZIA

Andoni Salamero Irakaslea

Bizia! Bizirik! kasturte berriari ekitera goaz, asmo, helburu, nahimen berriak izanik gogoan, agian, barrena puztuxeago edo hustuxeago, oporrotan izan ditugun bizipenen arabera, baina esanak esan, argi dago utzitako gure jardunbideari heldu beharrean gaudela, oraintxe bertan aurrera jarraitzea dela kontua.

Gure ekitean, harrigarri da ingurua behatuz, ordenaren eta eginbide zuzenen aitzakian, zein kontrolatuak gauden guztiok ikustea. Bitxia da komunikabideek, botereak, sistema guztiek zein bananduk nahi gaituzten, beldurraren sarean galduta, eta haren hari nahastuetan trabatuta, eta horrela doakigu, alegia, irratiak, telebistak, Internetak diona gure elkarrizketetan marraskatzen dugu, haien zabaltzaile zintzo bihurtuz. Nork esango zuen sistemaren aurka gabiltzanetan orden zapaltzailearen morroi bihurtuko ginenik, balio txikiko txotxongilotxo arin.

Beldurrean haziz, heziz, ezinka jardunez, kontu berdinak han-hemenka entzunez, esanez, zabalduz gabiltza. Badaki sistema honen hariok zuzentzen dituztenak oso-oso garrantzitsuak garela, garrantzi-

I

tsuegiak, eta geu otzan biziraunez menpekotasunik makur eta gaitzenean murgildu nahi gaituztela.

Ba, ez, geu ez gara lana aitzaki hartuz, lanaren banderaren izenean dinamika estresagarri eta negargarrian ito beharreko animaliak, ez, ezta gure eskubideak kontuan ez hartuz, guztia onartuz zapaldu beharreko gizakiak, inondik inora. Gu, garena izanez, biziaren egoera bakoitzean, taxuz une bakoitzari behar bezala erantzunez maite dugun gure talentuaz sortuz sentitzen, bizitzen, maitatzen eta izanarazten dugun gizaseme eta gizalabak gara, eta sortu eta izaten duguna zabalduz, egoera bakoitzean, gure komunitateetan irudikatutako ametsak proiektu zehatzetan itxuratzen ditugun sortzaileak.

Gizakiak bere talentua aurkitu behar du, berau erabiliz bere maisutasuna edonon erakusteko, hain zuzen konfiantza, ziurtasuna eta bere indargunea erabiltzeko modu bakarra delako. Ikas dezagun behingoz, adiskideok, abilezia asko ikasiz ez dela bide egiten, izan ere, abileziak, une baterako erabilgarri izango zaizkigunak, ahaz daitezkeelako, landatzen den lorea bezala, zaindu ezean, zimelduko dena, baina talentua, ez, berezko den ezer delako,

«Bizirik iraun baino, bizia eragin dezakeen bide berriak proposatzen eta gauzatzen hasi behar dugu»

naturaltasunez egin ohi duguna, landu ezean, hurrengoan erraz berhar eta berhas genezakena.

Bizidun gara, bizi-emaile eta sortzaile, gure herrietan jende asko barruz hila ikusten dut, asperturik, gogoezik, noraezean.

Ez da kontua haiengandik honakook esatea: «Ez dute ezer egiten», «Alferrontziak dira», «Haien egoera aldatzeko ez dira mugitzen». Gizakia oso abila da kritika errazean erortzen, eta gizaki ozpindu eta minduak sortzen ari bagara bakoitzak, herri, eskola, familiak izate horrexetik ozpintzen eta mintzen ari delako bada, badugu hori onartzerik?

Bizirik iraun baino, bizia eragin dezakeen bide berriak proposatzen eta gauzatzen hasi behar dugu. Bide bat ekintzaile dohatsuak sortzen hastea izan daiteke, norbera den herria irauliz, norberarengan sortzeko dagoen gaitasuna aurkituz, talentuaren hazia ernetuz. Gizakiak nahi ditugu, benetazkoak, Egiaren seme-alaba izanik pozik eta baliogarri sentitutako eginbeharretan murgildutakoak. Norberarengan dago giltza eta atea, alegia, talentuan, ondo, erraz, gogobiziz egiten dugun horretan.

Zumarragako Eitza auzoan, irailaren 15ean hasiz, bertako festa batzordeak antolatuta, talentuen inguruko ikastaro bat bideratuko dugu, zortzi saio, hamabostero, lau hilabetetan.

Barrua bizirik eta elkarlanean ekiteko gogoan bazaude, ildo berri hau urratzeko aukera duzu. Elkarrengandik ikasteko egokiera bikaina dugu. Zatoz!

Hantxe elkar ikusiko dugulakoan, agur bero bat.

GOIBERRI 05

IRITZIA

Asteko irudia

Josu Maroto

Ikasturterako asmo berriak Josu Marotok gonbidapen hau luzatzen du: ÂŤIkasturte berrirako zure buruari egindako proposamenen artean marrazten ikastea baldin badago, animatu datorren asteartean Urretxuko Labeaga Aretoan egingo dugun figura marrrazketa tailerrera. Izen ematea, Urretxuko kultur etxeanÂť.

Igandean pozak berde kolorea zuen Hondarribiako trainerak Kontxako Bandera eraman zuelako, baina egun batzuk lehenago gorrotoa zen nagusi kostaldeko herri horretan, eta kolorea ez zen berdea, beltza baizik. Etorkizun beltza ikusi nion Alardeari, aurrera egin beharrean atzera egiten ari direlako. Mina ematen dit ikustea nola emakumeak beste emakume batzuk mespretxatzen eta iraintzen dituzten. Euren iritzia errespetatzea eskatzen zuten balkoietan txintxilikatutako plastiko erraldoi batetan, baina plastiko hori jarri zutenek ez dute Jaizkibel konpainia errespetatzen. Gure herriko saltsekin nahikoa dugula eta besteetan sartzea merezi ez duela esaten diot nire buruari behin eta berriro, baina ezin dut aguantatu. Gurean tradizionalki gizonek dantzatu izan duten Ezpatadantza dugu, Legazpin zein Zumarragan, baina halako batean emakumeek ere dantzatu nahi zutela erabaki zutenean ez zen istilurik sortu. Aldaketa egin zen, besterik gabe, eta jaia normaltasunez ospatu zen. Gehiago esango nuke, dantzari

gizonak euren kide emakumeetaz harro agertu ziren, baita herriak ere. Horregatik ezin dut ulertu Hondarribiko errespetu falta, gustatzen ez bazaie ikustera ez joatearekin nahikoa delako. Posible zaidan arrazoi bakarra da plastiko atzean izkutatzen diren neska horiek noizbait kantinera izan nahi dutela, eta Alarde parekidearen alde agertzekotan aukera hori ukatuko zaielaren beldur direla.

Iraia Oiarzabal

bat eta

Urte gehiegi daramatzagu Hondarribia eta Irungo alardeetan ematen diren eskubide urraketen lekuko izaten. Egoera are larriagoa bihurtu da Hondarribiko kasuan, mespretxu eta erasoak inoiz iritsi behar ez zuten muturreraino iritsi dira. Urte hauetan guztietan askotan entzun izan dugu alarde parekidearen aurkakoen ahotik hondarribitarrak ez garenok ezin dugula ulertu bertan gertatzen dena eta, noski, beraz ezin dugula horren inguruko iritzi edo epairik egin. Ulertezina dela argi dago, ez Hondarribian ez inon ezin da ulertu eta normaltasunez hartu emakumeek halako tratu bortitza jasan behar izatea. Onartezina iruditzen zaidan bezala, eztabaidari bide eman gabe, festan modu parekidean parte hartu nahi duten emakumeak tradizioaren izenean diskriminaziora kondenatuta mantendu nahi izatea. Ongi diozun bezala, edozein herritan bizikidetza eta festa bizitzeko moduak errespetua izan behar du oinarri. Egon daitezke sentimendu eta ikuskera ezberdinak baina urkoa zapaldu nahi izateak ezer gutxi

bat

Nagore Belastegi

du errespetutik. Hondarribiko alardeak utzitako irudiak ikusita mina eta inpotentzia sentitu ditut. Azken hilabeteotan emakumeon kontrako erasoen aurrean sortu den indarra etorri zait burura. Elkartasuna piztu da gure artean, baita diskriminazioari eta erasoei planto egiteko determinazioa ere. Plastiko beltzen atzean ezkutatzen diren horiek pentsatu ote dute, benetan, borroka honetan zein aldetan dauden?

06 GOIBERRI

GAZTEAK

«Nahi bezalako emaitzak izan ez arren, pausu bat aurrera eman dut» Denboraldiko azken lasterketetan garaipenaren bila dabil Mikel Paredes txirrindulari lazkaotarra.

Izaro Insausti Lazkao Mikel Paredes (Lazkao, 1997) Ampo Goierriko Txirrindularitza Bultzatuz taldeko txirrindularia da. Errepide gaineko hiru lasterketa gelditzen zaizkio aurtengo denboraldia amaitzeko.

Atseden handiegirik hartu gabe zabiltza.

Hori da, batetik bestera. Kantabriatik gauez iritsi, hurrengo egunean aurkezpena nuen klasean, entrenamenduak eta asteburuan lasterketa berriro Urdulizen. Eskolako lanak beti kostatzen dira gehiago, baina denerako tartea aurkitzen dut.

Denboraldi amaierara gerturatzen ari zara ezta?

Bai, hiru lasterketa gelditzen zaizkit soilik: Zaldibia, Oñati eta Altsasu.

Zein helburu dituzu lasterketa horietan?

IZARO INSAUSTI

Babeslea

Azken aldian nahiko txukun nabilela esango nuke, beraz, ikusi egin behar. Zaldibiako lasterketa gogorra izan ohi da eta Oñatikoa ere dezente kostatu ohi zait. Saiatuko gara lan polita egiten, beti izaten baita jende indartsua horrelako lasterketetan.

Denboraldian zehar sailkapenean postu onak pilatzea lortu dituzu. Tolosan bigarren, Ataunen 23 urtez azpiko Gipuzkoako txapeldun...

Ez da denboraldi txarra izan.

Emaitzak lagun direnean moralerako bultzada dira eta nahi adinako emaitzak izan ez ditudan arren pausu bat aurrera eman dudala nabaritu dut.

Maiatz aldera pilatu dituzu sailkapenean postu onenak.

Bai, Espainiako Txapelketak ziren orduan, eta nire gorputzaldi onenarekin egin zuten bat data horiek. Ondoren apur bat behera ere egin nuen, ez bainaiz errepidean nagoenean oso berozalea, eta orain berriro gorantz noa.

Lazkao zein inguruko lasterketak bereziago egiten al zaizkizu?

Guztiz. Etxe ingurukoetan beste indar bat ateratzen zait, beste motibazio bat. Azken finean edozein txokotan, edonork, zure izena oihukatzen duenean ilusioa pizten dizu; indarberritu.

Datorren urteari begira zein asmo dituzu?

23 urtez azpikoetan urte bete gehiago gelditzen zait, beraz Ampon jarraituko dut.

«Etxe inguruko lasterketetan beste indar bat ateratzen zait, beste motibazio bat»

GOIBERRI 07

PUBLIZITATEA

08 GOIBERRI

GURE LURRA

Pinu beltza, gorriak ikusiz

1994an atzeman zen lehen aldiz, Bizkaian. Baina litekeena da askoz lehenagotik egotea euskal mendietan. Orain arte ez du hedapen handirik izan.

Basozaleen kezkagai handiago izan dira, aurreko hamarkadan Fusarium circinatum onddoa, edo pinu zomorroa bera.

Hezetasuna eta beroa

Intsinis pinuari erasan dion onddoa asko zabaldu da udan.

Basoak gorritu ditu ‘zerrenda marroi’ gaitzak Goierrin.

Aimar Maiz Sekula gorritzen ez den pinu intsinisa udazken kolorez jantzita. Ikuspegi hori utzi du azken udak Goierrik. Pinus radiata espeziea gaitzak jota dago, pinuorria idortzen duen ‘zerrenda marroi’ eta ‘zerrenda gorri’ deritzen gaixotasunak, panorama beltza jarri die basozainei, baserritarrei eta egurzaleei.

Hiru onddo dira gaixotasun horien sortzaile: Lecanosticta

aicicola zerrenda marroiarena, eta Dothistroma septospora eta Dothistroma pini gorriarena. Intsinisean, batez ere, zerrenda marroia garatzen da, eta Goierrin gehien ikusten dena da. Pinus pinaster eta Pinus nigra espezieetan, zerrenda gorria zabaldu ohi da.

«Pinuaren azikulak galtzea eragiten dute onddoek. Kalteak handiak direnean zuhaitzean urteko azikulak soilik gelditzen

dira. Horrek elikagaiak sortzeko ahalmena murrizten du, eta, beraz, zuhaitzak egurra sortzeko ahalmena ere murriztu egiten da», adierazi du Gipuzkoako Foru Aldundiak. Berez, zurari eta sustraiei ez die kalterik egiten, baina asko erasaten badu, zuhaitza akaba dezake.

Onddoak aspaldiko ezagunak dira pinuzaleen artean. AEBetan aurkitu eta izendatu zuten, 1944an. Euskal Herrian,

Uda honetan hainbeste zabaltzeko arrazoia, baldintza egokien batuketa bat da: hezetasun handia (%70etik gorakoa), beroa (18-25 gradu bitartekoak), eta azken aldian pinudiak zabar utzi izana, garbitu gabe.

«Oro har, pinudi gazteak zaharrak baino kaltetuagoak izan ohi dira, zuhaitzen arteko aireztapen txikiagoa egoten delako, entresaka egin aurretik. Hezetasuna handiarazten da hala», idatzi du Gipuzkoako aldundiko teknikari Amaia Urkolak.

Infekzioa gertatzen denetik sintomak agertzera hilabete asko igaro litezke. Goierrin, behealdeko pinudietan zerrenda marroiaren kaltea bistakoagoa

GOIBERRI 09

GURE LURRA

Iartzatarrek ekarria, 150 urtean mendien jabe bihurtu da aliforniako (AEB) jatorria du intsinis pinuak. Euskal Herrira Carlos Adan de Iartzak (1812-1863) ekarri zituen lehen Pinus radiatak, eta Zubieta jauregiko lorategian landatu, Ispaster eta Lekeitio artean.

Mario Adan de Iartza semeak, hazkuntza azkarra ikusita, 1870 inguruan Bizkaiko mendi batzuetan landatu zuen. Euskal mendiak birlandatzeko hasiera izan zen. Lehen Mundu Gerraren zur eskariagatik, ugaldu egin zen pinuaren landaketa, eta 1936ko gerra ondoren kantauri isurian orokortu zen.

1956ko izoztean pinu asko galdu ziren, eta batera landatzea eragin zuen gero horrek.

1999an eta 2009an Akitanian haizeak botatako zuhaitzen zur asko sartu zen merkatura, prezioak beheratuz.

2011n basoetan zutik 30 milioi metro kubo pinu intsinis zegoen (216 metro kubo hektareako), inoizko gehien.

K

Ezkerrean, Segurako kaskoa eta atzean Idiazabalgo mendiak, pinudiak gorrituta, Zeraingo udaletxe aurretik.

Goian, Zaldibian pinu sail bat, gaitzak gorrituta.

AIMAR MAIZ / IÑAKI GURRUTXAGA

da, goialdean baino. Baina lurralde osora zabaldu da.

2014an jada, Ordizian kalteak erregistratu ziren. 2011n, Oiartzualdean zegoen, batez ere.

Teknikariek aholkatzen dituzten neurriak, pinudiaren mantentzeari loturikoak dira: ongarri egokiak erabili, eta pinudiaren entresaka lehenbailehen egin, aireztapena hobetzeko. «Kasu askotan, neurri hauek ez dituzte espero ziren emaitzak eman», aitortu du aldundiak, hala ere.

Bien bitartean, Gipuzkoako Foru Aldundiak %500 igo ditu diru laguntzak, azken bi urteetan. 2016an, 33 laguntza eskaerari erantzun zien: 61 hektareatan bakanketak (8.552 euro denera) eta 103 hektareatako

soilketak (253.517 euro) egin ziren. 2017n, 239 espediente tramitatu zituen aldundiak: 76 hektareatan bakanketa (20.158 euro), eta 660 hektareatan soilketak (1.546.819 euro laguntzatan) egin ziren.

Pinudiaren urteak gorantz doazen heinean, progresiboki murrizten dira diru laguntzak: 16 urte arteko pinudientzat %100eko laguntza (3.000 euro), eta 30 urtekoari %50.

Basoa zaindu beharra Esnearen ekoizpenak hondoa jo zuenetik, Goierrin baserriaren errentegarritasunari eutsi dion elementu nagusia pinua izan da. «Pinudia mantendu beharra dago», esan du Xabier Muruamendiaraz teknikariak, Fraisoro eskolako Basogintza departamentuko buruak. «Baserriari etekina azken 40 urtean eman dion bakarra da. Pinuari berriz bere balioa ematea lortu behar da. Balioa ematen bazaio, zainduko da, eta zaintzen bada, gaitzak ekidingo dira. Pi-

nua kentzeak eukaliptoa sartzea esan nahi du, eta horrek badakigu zer ondorio duen luzarora», ohartarazi du.

Muruamendiarazen iritziz, ezinbestekoa da pinudia ondo mantenduta edukitzea. «10-12 urterekin entresaka egin behar zaio, eta 20rekin soilketa, entresaka fuertea. Jendea lan horiek uzten joan da eta inbertsiorik ez du egin, pinuak ez duelako dirurik ematen. Beheko landaretza hor geratu da: hezetasun gehiago eta argi gutxiago, onddoentzat aproposa».

Etorkizunean, suteen arriskua ere ikusten du. «Orain arte, basozainek eta nekazariek garbi eduki dituzte, eta suteak eragotzi ditu horrek. Galizian, hemen baino 10 aldiz baso gutxiago dute, baina 200 aldiz sute gehiago. Gaitz hau etorri den bezala, suteak etorriko dira.

Edo pinu zomorroaren izurria.

Basoa zaindu beharra dago».

Azken sei-zortzi hilabetean baldintza horiek erraztu dute pinudiak gaixotzea. Erreme-

dioa, «tratamendu fitosanitarioa» da: «Kobre oxikloruroarekin. Metal astuna da, kontuz erabili beharrekoa. Baina airetik bota behar da, eta Europako zuzentarau batek debekatzen du airetiko tratamenduak egitea. Aldundiek eskatua diote Europako Batzordeari baimena, eta zain daude».

10 GOIBERRI

ELKARRIZKETA

ASIER ZALDUA

Antton Fernandez Dantzaria

«Nire bizitzako erabaki potoloak dantzak eraginda hartu ditut»

GOIBERRI 11

ELKARRIZKETA

Asier Zaldua Urretxu Antton Fernandezek (Urretxu, 1982) Tio Teronen Semeak taldean dantza egiten du. Talde horrek euskal dantzak eta umorea nahasten ditu. Urretxuko jaietako larunbatean Festamentua ikuskizuna eskainiko dute.

Nolatan dantzari?

Lehenengo mailan nengoenean hasi nintzela uste dut. Nik neuk eskatu nien gurasoei. Gurasoak Lurra dantza taldean aritu ziren eta etxean beti dantza giroa ikusi dut. Etxean, egun berezietan, beti dantza egin da.

Gurasoak Lurra taldean aritu ziren eta zu, berriz, Irrintzi taldean.

Ez ni eta ez gurasoak ez gara sekula sektarioak izan. Ablitasera joaten ginen oporretara eta Irrintziko Alazne Altzelai-eta ere bertara joaten ziren. Gurasoek Alaznerekin edo Lurrako ezagun batekin dantza egin nahi al nuen galdetu zidaten eta Alaznerekin dantza egin nahi nuela esan nien.

Zaletasun handia duzu.

Hala da. Gurasoek umetan balletean izena emateko eskatu niela esaten dute. Nire bizitzako erabaki potoloak dantzak eraginda hartu ditut. Donostiara joan eta Eskola dantza taldean hasteagatik ikasi nuen Kimika.

Zer eskaintzen dizu dantzak?

Gorputzarekin ondo egoteko modua eskaintzen du. Bestalde, dantzak kuadrilla eta lagunak eman dizkit. Irrintziko dantzari ohiok afariak egiten ditugu, asteburu pasa joaten gara...

Dantzari ordu asko eskaini dizkiot, asteko bost egunetan dantza egin izan baitut. Dantzak osagarri asko ditu: ariketa fisikoa, artea, lagunak...

Noiz utzi zenuen Irrintzi taldea?

2010eko Euskal Jaian dantza egin nuen Irrintzirekin azken aldiz.

Askotan parte hartu al duzu ezpata-dantzan?

Lau aldiz izan nintzen kapitain.

Sokako dantzaria izan nintzen batez ere. Eta urtean zehar oso gustuko genituen ekitaldi potolo asko genituen.

Urretxu eta Zumarragan dantzak estimazio handia du.

Bi herrietako festetan eta festetatik kanpo ekitaldi asko antolatzen dira. Dantzak onarpen soziala izan du beti. Baina, nire ustez, mutil batek dantza egitea gure garaian baino arrotzagoa da. Zoritxarrez.

Eskola taldean ere dantza egin duzula esan duzu.

2000. urtean Donostiara joan nintzen Kimika ikastera eta Eskola taldean izena eman nuen.

Ordurako fandango eta arinarin txapelketetan aritzen nintzen eta Eskolako jendea ezagutzen nuen. Kukaiko formazio taldean ere aritu nintzen. Horretaz gain, beste talde batzuekin dantza egin izan dut, behar zan dutenean: Pasaiako Alkartasuna, Legazpiko Sustraiak...

Nolatan hasi zinen Tio Teronen Semeak taldean?

Lezo-Oiartzun inguruko mutil batzuek emanaldietatik kanpo egiten genituen txorakeriak emanaldietara eramatearen aldekoak ziren. Oholtzan oso serioak ginela esaten zuten eta oholtza azpian gertatzen zirenak oholtzara eraman nahi zituzten. 2015eko otsailean bilera batera deitu ziguten eta hala hasi ginen.

Eta arrakasta berehalakoa.

2015eko maiatzaren 30ean egin genuen lehen emanaldia: Konstituzio plazan, Donostia 2016ren Olatu Talkaren barruan. Bai gu eta bai antolakuntzakoak oso urduri geunden. Gu denboraz larri ibili ginelako eta beraiek talde ezezagun bati oso plaza garrantzitsua eman ziotelako. Emanaldira puritano asko etorri ziren, baina hasi orduko jende barrez lehertzen hasi zen. Norbaitek emanaldia grabatu zuen, Whatsappez zabaldu zuen eta deiak jasotzen hasi ginen.

Emanaldi asko egin al dituzue ordutik?

Urtero 35 bat. Maiatzetik urrira bitartean dantza egiten dugu batez ere. Herrialde guztietan egon gara, Zuberoan ez ezik.

Atharratzetik deitu ziguten, baina ezin izan ginen joan. Espainian ere izan gara: Salamancako Facyl jaialdian eta Granadako Fex jaialdian. Katalunian ere bi aldiz egon gara: Manresan eta Mataron.

Uda ondo joan al da?

Abuztuan ikuskizun berria hiru aldiz egin dugu eta zaharra lau aldiz. Irailean Euban eta Zarautzen egon gara. 16an Hernaniko Euskal Jaira joango gara eta ondoren Urretxu, Barakaldo eta Guggenheimera. Urrian ere baditugu emanaldiak.

Urretxu zuretzat plaza berezia izango da.

«Gurasoak Lurra dantza taldean aritu ziren eta etxean beti dantza giroa ikusi dut»

Niretzat bakarrik ez, talde osoarentzat. Izan ere, hasi ginenean sekulako harrera egin ziguten. Gure hirugarren emanaldia Urretxun izan zen eta oso egun polita pasa genuen.

Zer ikusi ahal izango du jendeak oraingo honetan?

Iraupenez lehenengoa baino laburragoa da. 35 minutuko iraupena du. Lehenengo ikuskizuna parranda bati buruzkoa izan zen. Bigarren honetan, kuadrilla bera hileta batean elkartzen da. Festamentua du izenburua eta hileta eta festa bitarteko zerbait da. Aurreko ikuskizunean bezala, dantza tradizionalak bere horretan eta aldatuta egiten ditugu: Oñatiko korpusa, Gipuzkoako dantzak, Lantzeko inauteria, Xalbadorren Heriotzean kantari Bizkaiko pausoak jarri dizkiogu... Lehen lanean baino antzerki gehiago dago. Oraingo hau ere ganberrokeria bat da. Jendeak ondo pasatzeko eta algara lasai egiteko aukera edukiko du.

Hirugarren ikuskizuna prestatzen hasi al zarete?

Oraindik ez. Izan ere, toki batzuetara lehenengoarekin joan gara eta datorren urterako bigarrenarekin joatea eskatu digute. Datorren urtean Festamentua-rekin jarraituko dugu.

Egia esan, ez genuen bigarren ikuskizun bat egitea espero.

«Donostiara joan eta Eskola dantza taldean hasteagatik ikasi nuen Kimika»

Taldean neskarik ere ba al duzue?

«Mutil batek dantza egitea gure garaian baino arrotzagoa da, zoritxarrez»

Beste talderen batean ba al zabiltza?

«Gure taldeak oholtzatik kanpoko txorakeriak oholtzara eramaten ditu»

Tio Teronek alaba bat ere badu.

Berdintasuna aukera berdintasuna da eta dantza munduan mutil falta dago. Gure taldeari esker, mutil talde handi bat dantzan ikusteko aukera dago.

Oinkari eta Hika Teatroa taldeen Sagartu ikuskizunean parte hartzen dut. 25 bat emanaldi egin ditugu jada.

Luzaroan jarraituko al duzu dantzan?

Beste urtebete, zalantzarik gabe. Adinak ez du barkatzen, baina jendeak lehen baino gehiago irauten du dantzan.

12 GOIBERRI

ASTEKO GAIA

Ander Izagirre eta Inazio Izagirre biloba eta aitona, Ipeñarrieta jauregiaren atarian, dauzkaten bi idi pareetatik zaharrenarekin. AIMAR MAIZ

Goierriko talaiako jauregia Eraikuntza ikusgarria du Urretxuko Ipeñarrieta jauregiak. 400 urtetik erdietan, Izagirretarrak apopilo.

Aimar Maiz Urretxu Ez dago nolanahiko lekuan Ipeñarrieta jauregia. Urretxuko Mendieta auzoan, Santa Barbara baselizatik hurrean eta Irimo mendiaren bizkarrean.

1605ean Cristobal Ipeñarrietak eraiki zuen. Gaztelako errege Felipe III.aren idazkaria zen, itzal eta botere handiko politikaria. Burdinoletan oparoa zen Legazpiko harana menperatzen du jauregiak sartaldera, eta Areriako alkatetza nagusiaren muin zen Alegia auzoaino sortaldera. Talaiatik noraino, urruti haietatixe ikusten da jauregia bera, agintari eta galai.

Etxearen urteen erdietan baino gehiagoan Izagirre familiak zaindu du jauregia. «Nire aitaren birraitona hemen jaio

zen. Gure abizena hemen 250 urtean edo gehiagoan dago.

Erregearen idazkariak egin, erregea ere pasatu omen zen, eta jauregia inor bizi gabe egongo zen denbora batean, utzita. Gero, gure familia sartu zen», dio Inazio Izagirrek (Ipeñarrieta, 1938).

Ipeñarrieta bezala, gaur egun Urretxuko udaletxe den jauregia ere Cristobal Ipeñarrietak eraikiarazi zuen. «Baita Baroikua ere, Laborala dagoena. Zumarragan Aitzabaso eta Aranburualde ere nagusi berarenak ziren».

Errenteroak ziren Izagirretarrak, 1956an jabetzan erosi zuten arte. Urtean bi alditan ordaintzen zioten jabeari errenta.

«Udan Azkoitian egoten zen.

GOIBERRI 13

ASTEKO GAIA

etxaurrean ere halako bi daude.

Soli Deo honor et gloria inskripzioa du latinez (‘Ohorea eta loria Jainkoari bakarrik’).

«Pasiotarren eliza egiten ibili zen hargina, Igeldoko aitona bat, ekarri genuen, armarria erori zitzaigun eta ipintzera.

‘Hau ez da hemengo harria, nik hemengo gehientsuenak pasa ditut eskuetan’, esan zigun».

Angel Cruz Jakak idatzi zuenez, jauregia egiteko harria Gabiriatik eraman zuten.

Baserritarako deserosoa

Guk ezagutu genuena arkitekto bat zen, baina Carmen Alonso emazteagandik zetorkion hau.

Sanjoanetan oilandak, oilaskoak eta baba eramaten genien; Gabonetan, berriz, Santomasetan Donostiara kapoiak. Dirua ere bai».

Carrarako marmola Oin koadratukoa, harlandu onez egina da. «Zenbat harri daukan honek tolestatuta!», liluratzen da oraindik Izagirre: «Harri hau dena hona ekarri zuten bada, Urretxuko kaletik gora, kaminorik ez eta. Galtzada beldurgarria zen hor».

Hareharri gogorrez egina da jauregia. Ipeñarrietatarren armarri bikoitza, aldiz, Carrarako marmol zuriz. Udaletxearen

Goitik behera: Ipeñarrieta jauregia, Irimoren bizkarrean, Mendieta auzoan. Ander Izagirre, idi parea taxutzen.

Aitona-bilobak, idi gazte adar zabalarekin, Ipeñarrietatxikiko ukuiluan. AIMAR MAIZ

Jauregiko nagusiri urtean bi alditan ordaintzen zioten errenta, harik eta etxea erosi arte Baserri funtziorako diseinatua ez izatea deseroso izan arren bizimodua nekazari lanetik atera dute

Etxearen beheko solairuko hormak 1,10 metro lodi dira; oinarrian gehiago, eta goikoan 95 zentimetro. Sabai altuko gelak ditu, areto handiak. Erdiko dorrearen parean hutsunea du, goitik behera. Eskailera-mailak, lau-bat metro altuko harrizko zutabe borobilak, leihoen markoak... denak pieza bakarreko harriz eginak dira.

Ipeñarrietan egin du bizialdi guztia Inazio Izagirrek, nekazaritzan. Jauregia, ordea, ez zen baserri izateko egina, eta sumatu du ederki hori. «Baserritarako aldrebesa da, nekosoa.

Ate nagusia bakarrik zeukan, eta belarrak bizkarka igo behar izaten genituen ganbarara».

Jauregiaren atzean dagoen Ipeñarrietatxiki baserriari eskerrak. Gerra aurretik erosi zuten, eta «jornada» sartzeko egokiagoa zen. Behiak jauregian eduki izan dituzte, hala ere. Atzeko atea zulatu eta mandio-zubia eraiki zutenean, «zerua ireki» zitzaien.

Korrika eta idiekin plazan Probalekuetan ere ospetsuak dira Izagirretarrak. Idiekin ibiltzen dira, «hobby bezala, urtean 10-12 bat dematan». Inazio hasi zen, Asier semeak lagunduta, etxera lehenengo traktorea ekarri zutenean. «Pasiotarrei erosi nien».

Soro-lanerako eta probarako, bietan ezin du ondo errenditu idiak, Izagirreren iritziz. «Proban ibiltzen den idia bizi erabili

Ipeñarrieta ala Ipiñarrieta?

Jatorrizko hitza ‘Ipenarrieta’ da auregiaren izena bi modutara erabili ohi da, gaur egun: Ipiñarrieta eta Ipeñarrieta. Jose Luis Ugarte ikertzaile legazpiarrak bildutako datuen arabera, ordea, jatorrizko forma Ipenarrieta da. 1463an dago lehen aldiz dokumentatuta, eta XIX. mendera arte ‘Ipenarrieta’ edo ‘Ypenarrieta’ formak ageri dira dokumentuetan.

Izenean, litekeena da ‘ipini’ aditza izatea ‘harri’-rekin izena osatzen duena. Euskara zaharrean, ‘ipeni’ baitzen. e>i bokala aldatzerakoan, i sudurkaria busti egin da.

Bestetik, Ipeñarrieta dagoen auzoa Mendieta deitzen da. Gaur egun, oso gutxik erabiltzen dute, Santa Barbara ermita-izena gailendu baita.

J

behar izaten da, eta golderakoeta hori txarra da; han bere martxan ibili behar du».

Manta ugari irabazi dituzte azken 40-45 urtean. Maite ditu Inaziok idiak, eta mimo guztiz zaintzen ditu. Itularik gabe kasu egiten diote, agindu hutsez. Ander eta Joanes bilobak (16 eta 14 urte) dituzte orain laguntzaile Inaziok eta Asierrek. Mutikoei «gehiegi» gustatzen zaie idien mundua, aitonaren esanetan.

Plazan besteei lana eragin aurretik, bera galanki egindakoa da Inazio. Korrikalaria izan zen, 18 bat urterekin. Lasarteko krosa hiru aldiz korritu zuen, azkenekoan (1958) Emil Zatopek txekiar mitikoarekin batera.

«Antonio San Vicente etorri zitzaidan bila, etxera. Kopa batzuk ekarri nituen krosetatik.

Soldadu 59 kilorekin joan nintzen, Sidi Ifnira». Geroztik, tailaiko jauregian bizi da, errege.

14 GOIBERRI

INTERNET

saretik Sarean ikusia

lasterketak.eus

Klik

Etxean energia nola aurreztu

Google-k 20 urte bete ditu Google enpresa erraldoiak 20 urte bete ditu. Bi ingeniari gaztek BackRub izeneko bilatzailea sortu zuten Stanfordeko Unibertsitatean (AEB), 1997an. Urte beteren buruan erregistratu zituzten Google izena eta google.com domeimua. Bi urterako, munduangehien erabiltzen zen bilatzailea zen Google. Albisteak, mapak, posta elektronikoa eta beste hainbat zerbitzu eskaintzen hasi ziren.

2006an, Android eta Youtube bezalako enpresa handiak erosi zituen, arlo honetako enpresa garrantzitsuena bilakatuz. Egun, bere balioa 1.000 milioi dolarrekoa da. google.com

Lasterketak: Hamar urte eta itxuraz berrituta Dagoeneko hamar urte bete ditu Lasterketak.eus webguneak, eta itxura berriarekin dator.

2008. urtean sortu zuen ataria Beasainen bizi den Alberto Mella otxandioarrak, Euskal Herrian egiten diren herri lasterketen berri emateko asmoz.

Hamar urtetoan, gora-beherak ere izan ditu proiektuak.

Egileak berak aitortu duenez, «iaz lan hau betirako uzteko puntuan» izan ziren. Baina indarrak atera eta «aurrera jarraitzeaz gain, webguneari erabateko buelta ematea» erabaki

dute. Hala, webgune berria «garbiagoa eta erabilterrazagoa» da, eta «lasterketak modu erraz eta intuitibo batean» bilatu daitezke.

Webgunearen atalen artean, lasterketen egutegia eta proba bakoitzaren datuak, emaitza eta sailkapenak, argazki galeriak, albisteak eta bloga aurki daitezke. Baita norbere herriko probaren berri emateko aukera ere. Sare sozialetan ere, asko zabaldu da Lasterketak.eus; Facebook, Twitter eta Instagram sareetan aurki daiteke.

Goieki Goierriko Garapen Agentziak energia aurrezteko kanpaina jarri du martxan, ‘Goierri berpizten’ lemapean. Hainbat aholku jarraituta, argi indarraren kontsumoa nabarmen jaitsi daitekeela ohartarazi dute.

Kanpainarako sortu duten bideoa ikusgai dago Youtuben eta Goiekiren webgunean: goierri.eus

‘Wonder Boy’ klasikoa euskaraz Sega Master System kontsolarako sortu zuten Wonder Boy bidejokoa 1989an, eta klasiko bat bihurtu zen. Lizardcube etxeak bideojoko hari beste buelta bat eman eta berrituta ekarri zuen iaz, irudi eta soinu berrituekin. Game Erauntsia taldeko kideek euskaratu egin dute jokoa, eta webgunean eskuratu daiteke itzulpena. gamerauntsia.eus

GOIBERRI 15

PUBLIZITATEA

16 GOIBERRI

ERREPORTAJEA

Artisau azokan xaboi eta lurrunak saltzen aritu da Donostian Zegaman bizi den Ane-Kathrin Grager alemaniarra . IZARO INSAUSTI

Izaro Insausti Zegamako baserri batean bizi dira Anne-Kathrin Grager eta Heike Hoesterey alemaniarrak.

Bertan gauzatzen dituzte egurrezko kaiku, xaboi natural eta usain desberdineko lurrunak.

Etxeko produktuak izanik, artisau azokak dira Euskal Herrian bizimodua aurkitu duten bikote honen topalekuak.

Sunbillan ikasi zuten egurrezko kaikuak egiten, 1993an.

Prozesua ikasi eta menderatu ondoren Zegamara etorri eta bertan hasi zuten artisau ibilbidea. Anne-Kathrin Gragerrek dio ordutik izan duela gustuko kaikuak eskuz egitea, baina ezin dela hori bakarrik izan ogibide: «Estetikoki kaikuak politak izan arren, ez zaio erabilerarik ematen gaur egun».

Kaikuen salmentek behera egin ahala ikusi zuten produktu berriak merkaturatzeko beharra alemaniarrek. Bide berrien bila hasi ziren, Heike Hoestereyren sendabelarren zaletasuna eta Anne-Kathrin beraren analista senak baliatuz. Proba

Artisau azokez harago Etxean eginiko produktuez gain, langintza bide berriak irekitzen ari dira Zegaman bizi diren bi alemaniar. desberdinak egin ondoren lortu zutela xaboien alorra menderatzea nabarmendu du Gragerrek, «garapen prozesu batbezala hartuz» .

Aldaketa ugariko urteak izan direla aitortu du Anne-Kathri-

nek, baina bizitza aurre joan ahala konformatzeak ere ez duela balio dio.

Goi mailako materialak erabiliz «bezeroak asebetetzeko» moduko produktu bat eskaintzea dute helburu. Euskal Herri-

ko artisau azoketan aurki daitezken arren, «bide desberdinak» jarri dituztela martxan dio alemaniarrak. Aurrez deituta Zegamara bertaratzeko aukera mahai gainean badute ere, online saltzeko bidea ireki dute orain gutxi.

Enpresaren sorrera Decoracion con corazon salmentak areagotzeko sorturiko enpresa da. Gisa honetako proiektu bat zabaltzeko modua da alemaniarrentzat, beste helburu batzuk gauzatzeko aukera.

Orain arteko produktuekin eta Gabonetarako aurrikusitako berrikuntzekin, nahikoa dutela dio. Bi hilabete besterik ez dira igaro enpresa hori sortu zutenetik, eta lehenik eta behin hori egonkortzea dute buruan.

Helduleku bezala artisautza hartuta «pausu bat aurrera» eman nahi izan dute. Kaiku, xaboi eta lurrunez gain, etxeko argiztapenerako produktuak merkaturatzen hasi dira. Alde batetik, eskuz eginiko beirazko

GOIBERRI 17

ERREPORTAJEA

ontziak egiteari ekin diote. Bestetik, ordea, beraiek diseinaturiko irudiak dituzten kandeladun zaldiko-maldikoak –karruselak– Alemaniatik ekartzen hasi dira.

Kandeladun karrusela Urte hasieran otu zitzaien Anne-Kathrin Gragerri eta Heike Hoestereyri xaboien munduarekin produktu berriak uztartzea. Bide berrien bila hasi ziren eta alemaniar enpresa batekin jarri ziren kontaktuan: «Erronka berriak behar eta nahi genituen, eta beraz, aukera berriak aztertzen hasi ginen».

Enpresa alemaniarrak beirazko lanpara eta karruselak egiten zituela ikusita, ideia ona iruditu zitzaien Gabonetako opariekin lotura zuen zerbait garatzea. Euskal Herriko irudiak erabiltzeko asmoa adierazi zietenean, baiezkoa jaso, eta elkarrekin lanean hasi ziren. Behin

«Pausu bat aurrera eman nahi izan dugu produktu berriak euskal kulturarekin lotuz» Anne-Kathrin Grager Artisaua

produktu berriak prest izanda, Madrilgo azoka baten berri izan zuten, eta inolako aurreikuspenik gabe izena eman zuten hango lehiaketan.

Hogei urtez artisautzan aritu arren, «mundu berri bat» zabaldu zaie, eta Alemaniako enpresaren babesa «ezinbestekoa» izan dute Madrilera joateko. Donostiako Aste Nagusian jaso zuen azokako antolatzaileen deia saria irabazi zutela esanez, eta une hura «polita eta emozioz betea» gogoratzen du.

Jasoko duten saria ikasteko erabiliko dutela aurreratu du, ez dituztela albo batera utziko xaboi eta lurrunak saltzeko Euskal Herrian egiten dituzten artisau azokak. Hala ere, labetik atera berri direnak zabaltzeko ere badituzte ideiak: «Posible den heinean, karrusel eta beirazko ontziekin beste postu bat irekitzea ez dugu alboratzen.

Baina bien bitartean on-line bidezko salmentak areagotzea gustatuko litzaiguke».

Euskal Herrian produktu horiek bultzatzea ere bada bi alemaniarren erronka. Beraiek oso gustuko dituztela aitortu du argiztapenarekin zerikusia duten gailuak, eta horiek merkaturatzeko bide egokia iruditu zaie euskal irudiekin lotzea. Gabonetarako, besteak beste, Olentzeroren eta Mari Domingiren irudiekin eginiko karruselak sortzea dute buruan.

Gabonetako opari onenaren saria jasoko dute Madrilgo azoka batean aur, hilak 14, jasoko dute Anne Kathrin Gragerrek eta Heike Hoestereyk Madrilen Gabonetako opari onenaren saria.

Intergift azoka urtean bitan ospatzen da, eta horietako bat irailaren 12tik 16ra bitartean da. Bertako sarituen artean da bonbilarekin ere erabil daitekeen kandeladun karrusel edo zaldiko maldikoa.

Hainbat sari banatzen dituzte Madrilen, baina Zegaman sustraiak dituen produktua bere diseinu, berritasun, kalitate eta aurkezpenagatik izan da hautatua. Irudi desberdinak ikusteko aukera ematen du karruselak, baina bi alemaniarrek beren ukitua eman nahi diete euskal kulturarekin lotura duten formekin.

Azokan saria jasotzeaz gain, Madrilen ate berriak irekitzeko aukera dute, Gragerrek dioenez. Gainontzekoen produktuak ikusteko tartea hartuko dute eta bertan direnen prozesu eta ideiez ikasteaz gain, publiko berri bat ezagutzeko aukera ere izango dute.

Gabonetako opari onenaren saria jasotzeaz gain, beste mundu batean murgildu direla dio alemaniarrak. Zegamatik Madrilerako jauzia eginda, gauza ugari aldatzen ari zaizkie. Inguruko postuen produktuak ezagutu, hedabide desberdinak inguruan izan eta gehienbat jendarte berri baten aurrean egoteak urduritasun sentsazioa ekarri diola nabarmendu du. Jendaurreko bizimodua bihurtu dena gainditzeko gustuko lana egitea ezinbestekoa da haren ustez.

G

18 GOIBERRI

URRETXUKO FESTAK

Gurdian dator jaia Lekaio Artisau Taldearen urteetako lan etnografikoari aitortza

Irailak 21, ostirala 17:00: Txupinazo aurreko ekintza sorta 12-15 urte bitartekoentzat.

Patata tortilla lehiaketa eta afaria.

Iparragirre plazan eta Gazte Bidean.

18:00: Erraldoi kontzentrazioa, Mundo Mejor, San Martin eta Pagoeta auzoetan.

19:00: Buruhandiak eta erraldoiak kalez kale, Mundo Mejor, San Martin eta Pagoetatik aterata.

19:30-22:00: Urolatarrak txarangak kaleak girotuko ditu.

19:30: Iparragirre-Balerdi musika

tailerraren eta Lizarriturri txistulari taldearen kalejira.

20:15: Goierri KE eta Mondragon Unibertsitatea taldeen EBA ligako saskibaloi partida, Aldiri kiroldegian.

20:30: Txupinazoa eta pregoia, Iparragirre plazan. Pregoilaria:Lekaio Artisau Taldea.

Ondoren: Urolatarrak txaranga kaleak alaitzen ibiliko da.

23:00: VI. Hip-hop jaialdia, Gernikako Arbola plazan: Agresion Verbal, Throw Rap, Artilleria Pesada eta Ghetto Skillz.

ekaio Artisautza Taldeak zabalduko ditu 2018ko Santa Anastasia jaiak. Ia 40 urtez baserri munduko jakinduria eta ohiturak dokumentatu eta zabaltzeko lanean ibili dira, eta Urretxuko herritarren esker ona jasotzeko garaia heldu zaie. Udalak herritarren esku jartzen du pregoia nork irakurri, eta aurtengoan Lekaio Artisautza Taldea izan da hautatua.

Euskal Jai goizean antolatzen duten artisauen erakusketa izaten da Lekaioren ekintzarik nagusiena. Goiz baten atzean, baina, urte osoko lana egoten da; urtero, baserriaren inguruko gai monografiko bat jorratzen dute, eta lanaren fruituak Santa Anastasia jaietan aurkezten dituzte. Nekeak higatuta, Euskal Jai goizetako artisauen erakusketa antolatzeari utziko ziotela iragarri zuten iaz. Halere, urte hauetan jasotako ondarea ezagutarazteko lanean jarraituko dutela baieztatu dute. Udaletxean ikusgai egongo da Lekaio Artisautza Taldeak egindako dokumentazio lana.

L

GOIBERRI 19

URRETXUKO FESTAK

Txosnetako egitaraua Irailak 21, ostirala 18:30: Kalabazinaren Igoera, Gaztelekutik, Que Toque El De Alau txarangak lagunduta.

21:00: Herriko musika taldeen eta Desorden taldearen kontzertuak.

02:30: Ziribulio Sound.

05:30: DJ Euk, Gaztetxean.

08:30: Gaupaseroen argazkia eta mokadutxoa.

Irailak 22, larunbata

Irailak 22, larunbata 09:30: Urretxuko baserrietako abelgorrien erakusketa eta lehiaketa, Abenida Berrian.

09:30: Urretxuko X. Azoka Ekologikoa, Abenida Berrian.

Goizean zehar: Sekundino Esnaola musika eskolako trikitilariak kaleak girotzen ibiliko dira.

12:00: Zezentxoak, San Martin auzoko plazatxoan.

12:00: Zumarraga-Urretxuko bertso eskolako bertsolarien saioa, Abenidan.

12:30: Abelgorri Lehiaketaren sari banaketa.

13:15: Tio Teronen Semeak taldearen Festamentua ikuskizuna, Gernikako Arbola plazan.

16:00: Goierri K.E. xake txapelketa. Areizaga-Kalebarren plazan.

17:00: 42. Gastronomia lehiaketa Gernikako Arbola plazako luzapenean. Jangaia: Txipiroiak bere tintan.

18:00: Txiki-chef sukaldari tailerrak, Gernikako Arbola plazan.

18:00: XVI. Urretxu-Zumarraga-

ko idi proba txapelketa, San Martin-Barrenkaleko probalekuan.

Partaideak: Asier Izagirre, Patxi Aranberri eta Borja Soraluze.

19:00: Txistularien kalejira.

19:30: Urretxuko Txistulari Taldearen alardea, Iparragirre plazan.

Eguraldi txarra eginez gero, Aldiri kiroldegian izango da.

21:00: Gastronomia lehiaketaren sari banaketa, Gernikako Arbola plazako karpan.

00:15: Doctor Deseo taldea Gernikako Arbola plazan.

17:00: Living Universe, adin guztientzako emanaldia, antzerkia, jolasak, tailerrak...

18:30: Jolas zoro musikatuak, Areizaga-Kalebarren plazan.

21:00: Jolas zoroen sari banaketa, txosnetan.

22:30: Bake Faltsua.

00:00: Bellako.

01:30: Nogen.

03:30: Yogurinha Borova.

Irailak 23, igandea: 22:30: Alaiki taldearekin erromeria.

02:30: Aiaraldea Sound System.

Irailak 24, astelehena: 18:30: Poteo girotua.

21:00: Karaokea.

23:00: Kilimak runba talde euskalduna.

20 GOIBERRI

URRETXUKO FESTAK

Herriarteko 30. Folklore Jaialdia Irailak 15, larunbata 10:00-14:00: I. Folklore Azoka, Gernikako Arbola plazan. Folklore eta musika tradizionalarekin lotutako artisauak eta erakusketak.

12:00: Herriarteko Folklore Jaialdiko taldeei harrera, udaletxean.

13:00: Munduko Dantzak, Gernikako Arbola plazan. Jaialdian parte hartuko duten taldeek beraien dantza tradizionalen oinarrizko pausuak erakutsiko dizkiete hala nahi duten herritarrei.

18:00: Herriarteko 30. Folklore Jaialdia, Aldiri pilotalekuan: Lurra dantza taldea (Urretxu), Akelarre dantza taldea (Hendaia, Lapurdi), Grupo Folklorico Dan Sancho (Zamora, Espainia), Ostroc Folk Dance (Kroazia) eta Taffy Dancers (Kenya).

Irailak 23, igandea: Euskal Jaia: 10:00: Lizarriturri txistulari taldearen, Zumarragako Trikitixaren eta Iratzarri Dultzainarien diana herriko kaleetan.

11:00: Artisauen erakusketaren hasiera, Gernikako Arbola plazan.

12:00-14:00: Euskal jaialdia Gernikako Arbola plazan: Zumarragako trikitixa, Aierbetarren trikitixa, Zumarraga eta Urretxuko Bertso Eskola, Secundino Esnaola Musika Eskolako metalak eta trikitilariak, erraldoiak eta dultzaineroak...

12:00: Euskal Herriko hainbat lekutatik etorritako erraldoien konpartsak Aldiri kiroldegian elkartuko dira. Ondoren, kalejira egingo dute.

12:30: Meza Nagusia Tourseko San Martin elizan.

13:00: Kantu saioa Iparragirre kalean, Bentazaharreko Mutiko Alaiak taldearekin.

14:00: Euskal Jaiaren partaide

guztien arteko herri bazkaria Ederrena pilotalekuan.

17:30: Karrozen ibilaldia Mugitegi industrialdetik abiatuta. 18 kuadrillen karrozek ondorengo musika taldeekin parte hartuko dute: Azpeitiko Itsasi zanpantzar taldea, Tolosako eta Urretxuko Iratzarri dultzaineroak, Euskal Herriko hainbat lekutatik etorritako erraldoiak eta Urretxuko Lizarriturri txistulari taldea.

19:00: Zuhaitzaren Soinua Kolektiboaren txalaparta saioa Gernikako Arbola plazan.

19:15: Karrozak Gernikako Arbola plazan sartzen hasiko dira.Denak iritsitakoan, epaimahaiaren erabakia jakinaraziko da.

23:30: Euskararen aldeko kandela piztea Gernikako Arbolaren plazan.

00:00: Bedaioko Ingurutxoa dantza herrikoia, Gernikako Arbola plazan.

00:30: Gozategi taldearekin erromeria, Gernikako Arbola plazan.

GOIBERRI 21

URRETXUKO FESTAK

Euskal Jaia eta karrozak

Irailak 24, astelehena: Kuadrillen eguna:

arrozen ibilaldia izaten da Santa Anastasia jaietako ekitaldirik nagusiena.

Urretxuarrak errepide bazterrean biltzen dira herria zeharkatzen duen desfilea ikusteko.

Kuadrillek egindako karrozek eta musikariek eta dantzariek osatzen dute desfilea. Aurtengoan, azken orduko aldaketengatik, bederatzi karroza irtengo dira Azpeitiko zanpantzarren, Tolosako eta Urretxuko dultzaineroen, Euskal Herriko hainbat lekutatik etorritako erraldoien, txistularien, trikitilarien eta Lurra, Irrintzi eta Larraiza dantza taldeen laguntzarekin.

Desfileko parte–hartzaileak 12:30etan elkartuko dira Gernikako Arbola plazan. Bertan, 11:00etatik aurrera, artisauen erakusketa eta azoka izango da, baita herriko musikarien emanaldiak ere. Amaitzean, guztiek elkarrekin Ederrena frontoian bazkalduko dute, eta 17:30ean ekingo diote desfileari: Itsasi zanpantzarrek zabalduko dute bidea. Haien atzetik, dultzaineroen erritmora, erraldoiak dantzan ibiliko dira, eta, jarraian, Lizarriturri txistulariak. Gainonerako musikari eta dantzariekin tartekatuta, 00RP, Urretxu-Zumarraga Ikastola, NEE, Aedb/Texe, Orain Presoak, Batek Daki, Bota Piùue eta Eyak

11:00-14:00 eta 17:00-20:00: Haurrentzako eta gaztetxoentzako parkea, txu-txu trena, zirkuitua eta puzgarriak Belaustegi plazan.

Eguraldi txarra egiten badu ekintzak Aldiri kiroldegian egingo dira.

12:00: Moto eta patinete lasterketa Belaustegi plazan.

12:00: Zezentxoak eta poniak, San Martin auzoko plazatxoan.

Iraunkorra txarangak girotuko du plaza. Iraunkorrak txarangak girotuko du ikuskizuna.

12:30: Iraunkorrak txaranga herrian zehar.

12:30: Kawadeni dantza afrikarren taldea Gernikako Arbola plazan.

14:30: Herri bazkaria Abenidan.

Eguraldi txarrarekin Ederrena pilotalekuan eta Gernikako Arbola plazako luzapenean.

17:30: Kuadrillen arteko sokatira txapelketa. Gernikako Arbola plazan. Sokatirarako partaideen pisaketa eta izen ematea 12:30ean izango da.

Arratsaldean: Ehunzango batukada taldea eta Iraunkorrak txaranga kaleak girotzen ibiliko dira.

20:00: Iparragirre Balerdi musika tailerreko bandarekin dantzaldia.

Gernikako Arbolaren plazan.

21:30: Kantu afaria. Gernikako Arbola plazan. Adin guztietako jendea elkartu, ogitartekoak janez, lehengo eta oraingo euskal abestiak abesteko aukera. Hori guztia herriko zenbait musikariren laguntzaz.

K

Jodiu kuadrillen karrozak irtengo dira. Jorratu dituzten gaiak askotarikoak dira: kutsadura, adierazpen askatasuna, hezkuntza-sistema, berdintasuna, indarkeria matxista...

Karroza herrikoia Auzolanean egindako bederatzigarren karroza bat ere izango da aurten. Irailaren 4an Euskal Jaiko karrozek jasandako eraso faxistari emandako erantzuna da azken orduko karroza hori egitea. Astelehenetik astearterako gauean ezezagun batzuk Bengoleako eraikinera sartu eta pintada faxistak, kalte materialak eta

lapurretak egin zituzten. Erasoaren aurrean, herriko gazteak antolatu egin dira, eta hainbat ekintza prestatu.

Faxismoa, sexismoa, homofobia... jolasa ez direla eta amaitu egin behar direla plazaratu nahi dute, eta jai antifaxistak, parekideak eta parte-hartzaileak aldarrikatu. Lanean Urretxu-Zumarragako gazte ugari ibili dira, eta nahi duen orori karrozaren atzetik joateko deia egin diote. Gernikako Arbola plazara herriko gazte guztiak batera sartzea da asmoa, erasotuekiko elkartasuna erakutsi eta faxisten aurrean tinko agertzeko.

22 GOIBERRI

MOTZEAN

Gorostiaga edo Korosti mendiko gurutzea 1901. urtean eraiki zuten, hasi eta buka. GOTZON ARANBURU

Erromeria hartuko du gurutzeak Gorostiagako Gurutzean erromeria egingo dute Agorreko Santikutzetan.

Igandearekin izango da festa.

Miriam Luki Legazpi Gorostiaga mendiko gurutzearen historiari buruzko dokumentazioa ugaria da, Agorreko Santikutzekin batera han egiten den erromeriaren gaineko dokumenturik ez dago, ordea.

Pentsatu baino sarriago gertatu ohi da usadioetan ongi asko errotutako ekintzen nondik norakoa ez duela inork jasotzen, hain dira ohikoak oharkabean pasatzen direla historia orrien lerro artetik.

Erromeria, gutxienez, Agorreko Santikutzak ospatzen direnetik egiten da Korostin; Gorostiaga baino Korosti da legazpiarrentzat. Aurtengoan etziko erromeriaren egitaraua beti-betikoa da: 10:30ean hamarretakoa, 11:00etan meza eta 11:45etik aurrera erromeria Goiz Deiako txistulariekin.

Gurutzearen historiak badu zer kontatua, parajeak berak ere bai. Ezin esan mendi gaina eder-ederra denik, antena batek zatartzen du ingurua eta antenaren zein gurutzearen artean porlanezko aldare bat dago; han ospatuko dute etzi meza.

Leon XIII.a Aita Santuak agindu zuen XX. mendeari ongi etorria egingo ziotela mendi tontorrak gurutzeekin janzten; tartean, Legazpiko Gorostiagako gurutzea. 1901ean hasi ziren eraikitzen, hasi eta buka.

Berezitasun gisa gurutzearen neurria aipa daiteke, Jesu-

Agorreko Santikutz jaiak ospatzen direnetik egiten da gutxienez erromeria Korosti mendian kristo hil zutenean zuen adina oinarri, 33 zenbakia agertzen baita neurrietan; adibidez, altueran. 1949an gurutzea zaharberritu zuten eta harria jatorrizkoa bada ere, goiko aldeko burdina aldatu zuten.

Historiaurreko tumuluak Korostitik Arrolamendira egiteko aukera dago Deskargako mendateko norabidean. Arrolamendi izenarekin ezagutzen diren historiaurreko tumuluak aurki daitezke bertan, baita legazpiarrek Jentiletxe izenarekin ezagutzen duten beste bat ere.

Arrolamenditik Lakiolara jo daiteke Deskargako bidea jarraituta, orain pinuak dauden tokian lehen txilardia zegoela idatzi zuen Felix Ibargutxi kazetari legazpiarrak, eta garai haietan artaldeek uda igarotzeko tokia zela ere azaldu zuen. Beherago dago Legazpiko Ikastolako gurasoek eraikitako Kimu Berri aterpea; bertan igandeetan salda eta mokadutxoa eskaintzen diete mendizaleei.

Etzi, beharbada, legazpiar askok mendi buelta hori egingo dute erromeriara bidean edo handik bueltan.

GOIBERRI 23

PUBLIZITATEA