Goiberri 339. zenbakia

Goierritarraren eta Otamotzen astekaria

339. zenbakia. 2019ko abuztuaren 30a

GOI B ERRI

Eneko Dorronsoro Musikaria

ÂŤHandian aritzeko zortea izan dut, txikitik hasi nahi dut orainÂť 7-9

Unai Azpiazu 3 Iritzia 4-5 Josu Urrestarazu idiazabaldar kirolaria 6 Artzain mundu berritua 10-11 Egur eta harri doinuak Antion 12 Agor arteko oparoaldia 13 Proposamenak 14

Orain arteko proiekturik pertsonalena izango duena grabatzen ari da orain Ataun San Gregorioko musikaria. ARKAITZ APALATEGI

GOIBERRI 03

KATE MOTZEAn

TERE MADINABEITIA

Unai Azpiazu Ormaiztegiko eskola kiroleko koordinatzailea

«Eskubaloiko nesken kadete taldea atera behar dugu, beraien ekimenez» T. Madinabeitia Ormaiztegi Irizar kooperatiban egiten du lan Unai Azpiazu Trigosek (Ormaiztegi, 1971), autobusen aire egokituko teknikari gisa.

2007an hasi zen bertan, eta autobusen aire egokituko muntaia arazoen konpontze lanetan laguntzea da bere zeregina.

Lanetik kanpo, kirolarekin lotutako jarduerek zati garrantzitsua betetzen dute haren aisialdian. Kirolzale amorratua izateaz gain, Ormaiztegiko eta Goierriko hainbat kirol elkarterekin kolaboratzen du, herriko

eskubaloi klubarekin, esaterako: «Aurten nesken kadete taldea atera behar dugu, beraien ekimenez sortutakoa, eta ni entrenatzaileetako bat izango naiz». Ormaiztegin bertan ere, eskola kiroleko koordinatzailea eta entrenatzailea da. Atletismoa ere gustuko du, eta lasterketatan parte hartzeaz gain, Txindoki Atletismo Taldeko sare sozialetako arduradunetako bat da.

Zaletasun bat.

Musika entzutea eta kirola ikustea.

Diruz laguntzen duten erakundeak: Udalak: Altzaga, Arama, Ataun, Beasain, Itsasondo, Olaberria, Segura, Urretxu, Zaldibia, Zerain eta Zumarraga

GOI B ERRI

Musika talde bat.

Liburu bat.

Iron Maiden.

Abesti bat.

Michael Crichtonen Punto critico.

Iron Maidenen Wasted years.

Janari bat.

Pelikula bat.

Txuleta.

Airbag.

Edari bat.

Garagardoa.

Oporretarako leku bat.

«Emaztea eta bi alabak dira inoiz jaso ditudan oparirik berezienak»

Argitaratzailea: Goierriko Hedabideak SL Zuzendaria: Iñaki Gurrutxaga Kudeatzailea: Josu Iñigo Koordinatzailea: Tere Madinabeitia

Diseinua eta banaketa: Bidera zerbitzuak. Berria Taldea Lege gordailua: SS-1638/2011

Hondartza eta eguzkia duen edozein herri.

Jaso duzun oparirik bereziena.

Emaztea eta bi alabak.

Goierriko txoko bat.

Oiangu.

Ormaiztegin biziko ez bazina…

Ordizian.

Egoitzak: Beasain:

Webgunea:

Oriamendi, 32. 20200.

Posta elektronikoa:

goiberri.eus

Urretxu:

goiberri@hitza.eus

Iparragirre, 11 (Kaletxiki). 20700.

Publizitatea:

Telefonoak: Beasain: 943-16 00 56 Urretxu: 943-72 34 08

Bezero arreta / harpidetzak:

607 530 424 – jizagirre@hitza.eus 902-82 02 01 – harpidetza@hitza.eus

04 GOIBERRI

IRITZIA

Joxe Begiristain Euskara teknikaria

Akabo oporrak!

Une dotore askoak

kabo oporrak, bai. Hitz gutxitan laburtzekotan, izenburuan diodana: akabo, une dotore askoak. Beti eta edonon egin ezin ditzakegunak bizitzeko garaia.

Hilabete oso-oso bat, eguneroko bizitza gainontzeko urte sasoietan ez bezala antolatzeko aukeraz. Egoeraren kontzientziaz, etekina atera beharraren jakitun.

Eta halaxe bizi izan dugu aurtengoa ere. Tokian tokiko edertasunak begi-bistan, horien nondik norakoa jakiten saiatuz, baina batez ere unean unekoa gozatuz. Adibidez, Granadako Alhambran egun-pasa egiterakoan. Edo, Meridako erromatar antzokian Nazioarteko Antzerki Klasikoaren Jaialdian: La corte del faraon zarzuela ikusiz, duela 100 urtetik gorako argumentuarekin, baina gaur egungo atzerakoikeriei kontra keinu eginez berritu dutena (bikain, Itziar Castro antzezlea).

Hondartza ere tokatu da aurtengoan. Eguzkia hartuz etzanda egoteko nahiz itsasbeheran Atlantikoaren ur-ertzean hara eta hona oinez ibiltzeko. Eguna joan eta eguna etorri eguraldi

A

paregabeaz, baita uretan murgiltzeko ere. Conil de la Frontera udalerri andaluziarrean. Conilen bertan gozatu ditugu ilargi betearen argitasuna eta eguzkia zeruertzetik itsasoan desagertzeko uneak ere. Eta segidako ilunabarrak. Eta konpainia ona!: aukeratutako bidelagunak, ezagunekin jarritako hitzorduak eta ustekabean topo egindako lagunen bat ere bai!

Jaikitzeko presarik gabe, erretiratzeko presarik gabe eta batez ere, lasai-lasai egonean egoteko ere, inongo barrenkezkarik ez. Gainontzeko guztien baimenez, ordea, alaba gurekin izan dugun bitartean bazkalondoetan berarekin bizi izan ditudan kafe-orduak ditut, oroitzapen ahaztezin dotoreenen artean‌ Baina bakarrik egotea ere gustatzen zait. Bakarrik edo, liburu baten konpainian inoiz bakarrik baldin bagaude behintzat. Oporraldirako aurrez aukeratu nituen liburuetatik, hauek irakurri ditut: Jose Luis Otamendiren Disoluzio agiriak, Uxue Alberdiren Kontrako eztarritik (Lisipe saila) eta Alaa Al Aswani idazle egiptoarraren Jakobian eraikina. Eta noizbehinka esku artean hartuz darabilt, Inazio Munduate ataundarrak

ÂŤEgia esan, hilabete honetan espero baino gutxiago irakurri dut baina ez da seinale txarra: jendez inguratua izan naizela baizik!!Âť

herriko artxiboak arakatuz egindako lanarekin Alaitz Arrondok egokitutako Gerren zipriztinak. Guztiak gomendagarriak! Eta seguru asko, aseko naute baita ere, zain ditudan Derbia, Adios, muy buenas eta Comunicacion no violenta: un lenguaje de vida liburuek. Egia esan, hilabete honetan espero baino gutxiago irakurri dut baina ez da seinale txarra: jendez inguratua izan naizela baizik!

Honaino, hilabete beteko nire oporren sintesia, egunkari ezkutuan jasotzen ditudanetik zipriztin batzuk ateraz. Ni ezagutzen nauzuenok konturatuko zineten bezala, oraingoan erabat baikor, edo, bai behintzat, odola irakiten didaten gaiei muzin eginez idatzia. Horiei ere oporrak eman nahi izan baitizkiet.

Orain, eguneroko lanera eta bizimodura itzultzea beste erremediorik ez dugu. Hor egingo dugu topo, lankide, herritar, lagun eta ezezagun, hemen nahita isilpean gorde ditudanei aurre egiteko indarberrituta.

Oporrik hartzerik edo gozatzerik izan ez duzuenonganako errespetuz eta gu oporretan bizi izan garen bitartean eguneroko injustizien kontrako lanari eutsi diozuenonganako esker onez.

GOIBERRI 05

IRITZIA

Asteko irudia

Josu Maroto

Oporretako postala Aspaldiko ohitura berreskuratu eta postala bidali die Josu Marotok GOIBERRIko irakurle guztiei oporrak igaro dituen lekutik.

Portugal aldean ibili da, eta Oporto hiriko zubi ikusgarriaren irudia aukeratu du.

Zer tenplerekin ekin zionagu, Joxepa, opor osteari? Nik pazientzia eta mundu hobea lortzeko asmoa agortuxeago zeuzkanat.

Izan ere, txarrera jarrita, arrazoien zerrenda amaigabea dun. Miarritzeko G7koen gailurrak eskaini duen irudi penagarria, ezer konpondu gabe, denak bere horretan jarrai dezan indar gehiago jartzeko.

Eta, argi geratu denez, arma(da), polizia eta enparauen erakustaldi pornografikoa ikusita, indarra zein aldetan dagoen argiro ikusi dinagu. Biriatun asmatutako mugan kateatuta geratutako gidari batek galdetzen zinan: «Tamaina honetako nahaspila sortu beharra dago zazpi lagun elkartu daitezen ezer ez konpontzeko?». Lur planeta, bien bitartean, hiltzenago, odoljario batean zeukanagu: Amazonia sutan, erraustegia ketan, urtzen ari diren glaziarrei hiletak antolatzen hasi ditun, Groenlandia erosteko trumpkeria kezkagarria… Nora goazen horrela? Maiz ziztatzen nain Frederic Jameson idazlearen pentsamendu honek: «Errazagoa zaigun munduaren akabera irudikatzea kapitalismoaren akabera baino».

Baina, baina, baina… zer ari naun, Joxepa? Martxa honetan malko putzu batean itota amaituko dinagu! Goazeman burua altxatu eta umorearen botika astintzera. Irudikatu ezan G7koen gailurreko zazpi agintarien lehen bilera Miarritzeko Jauregiko batzar areto dotorean, zazpiak mahaiaren bueltan. Hi bertan hago, hegan habil: gelan sartzea lortu duen eulia haiz!

Inaxio Usarralde

bat eta

Aupa!, Inaxio. Tenplea diok? Pilak kargatuta, indarrak hartuta, pazientziaren aska betea eta lanerako prest, animoso natorrek!.

Mundua hobetu nahi duk, baina ezin? Kolore beltza nagusi hire buruan? Beltza bai, baina ortzadarraren koloreekin egin behar diagu jolas, adixkidea! Idazteko jarri didaan gaia ez zaidak gustatu eta ez zioat helduko, ez nauk, Miarritzen, putre artean dabilen eulia izango. Ez. Behar baino gehiago ari gaituk horiez hitz egiten. Horixe nahi zitean eta lortu ditek. Nik kitto!, ez dizkiat aipatuko. Ni tximeleta izango nauk, diruz aberatsenak baina izatez pobreenak diren herrialdeen artean mundua konpontzen aritu ordez, Amazoniako sutean, ke artean, ito beharrean, ibili ordez, geure etxean ibiliko nauk; zeren eta, nire ustez, etxetik, norberarengandik, hasi behar baitiagu arazo handiak eta mundua konpontzen. Aberatsak gaituk, oso aberatsak, baina horrek ez ziguk txikiziorako eskubiderik ematen.

Julio Villar mendizale, filosofo eta lagun handiak esaten duen bezala, ona huke, gabiltzan lekuan gabiltzala, gure arrastorik utzi gabe ibiltzea; mendiak, adibidez, guk hartu ditugun bezala uztea, ondorengoentzat. Arbasoek baino askoz gehiago dakigun ustean,

bat

Joxepa Madariaga

bizimodua eta mundua hobetzen ari garelakoan, bazterrak simaurtzen ari gaituk, bizitza itotzen, akabatzen. Afrikari kendu eta Europa aberastea erraza izan duk. Kontsumoa murriztu, beharrak gutxitu, txikizioa eta proiektu handiak gelditu, bizimodu erritmoari galga jarri, natura oinarri hartu, planeta eta pertsonak erdigunean jarri eta bizipoza lortu, geure buruarekin eta ingurukoekin adiskidetu… Badiagu zer eginik! Planeta bakarra diagu eta planeta bakar hori utzi behar zieagu ondorengoei, ez planeta erdia…

06 GOIBERRI

GAZTEAK

ÂŤPresiorik gabe dabilen kirolaria naiz,dortsala jartzea gustatzen zaidanaÂť Josu Urrestarazuk 2017an eliteko txirrindularitza utzi zuen, eta mendi lasterketa eta duatloietan ari da orain, gozatuz.

Loinaz Agirre Idiazabal Josu Urrestarazu (Idiazabal, 1994) 2008 eta 2017 urteen artean txirrindularitzan aritu zen Goierriko taldeetan, eta gaur egun, elite mailako kirolak sortzen duen presiorik eta konpromisorik gabe, baina dortsala janzteak sortzen duen ilusioarekin dabil, kirolarekin gozatzen.

Zergatik utzi zenuen txirrindularitza?

2017ko irailean elite mailako lehenengo urtea bukatuta nuenean, txirrindularitzan profesional bezala ez zegoela jarraitzerik ikusi nuen, gehiago nabarmendu beharko nuen aurrera egiteko. Nire bizitzan beste lehentasun batzuk bazeudela ikusita, txirrindularitza utzi eta indibidualagoak diren kiroletara pasatu nintzen. Mendi

Aurten Zegama-Aizkorri maratoian izena eman dut lehenengo aldiz, eta ez zait dortsalik egokitu. Baina Kilometro Bertikalean bai. Espezialitatea gustatzen zait, gustukoa dut. Pasilloa, giroa oso polita izan zen.

Nire maratoietako estreinua Tolosako 3 Tontorretan egin nuen. Marimurumendi, berriz, etxean den karrera delako eta etxeko giroa bizi nahi nuelako egin dut.

INA OLAIZOLA

duatloietan eta ziklo krosean hasi nintzen.

Korrikari ere heldu zenion.

Idiazabalen Axari Trail egiten da irailean eta gertukoa den kirol bat izan daitekeena, indibiduala eta lehiatu daitekeena da, eta 2018aren hasieran mendi lasterketak probatzea erabaki nuen. Urretxuko UZ Trailean estreinatu nintzen.

Ikaragarrizko betekada izan zen. Lauzpabost lasterketa egin nituen. Lehertuta bukatu nuen, baina egia esan, lehiatzen, dortsala jartzen jarraitzeko alor polita zela ikusi nuen.

Presio edota konpromisorik gabe dabilen kirolaria naiz, dortsala jartzea gustatzen zaida-

na. Hala ere, oraindik korrikalari etiketa ez diot jartzen nire buruari; pixkanaka joan nahi dut.

Oraindik ez naiz korrikalaria sentitzen; txirrindularia gehiago naiz.

Presiorik gabe ariko zara orain.

Nik erabakitzen dut noiz entrenatu, noiz lagunekin elkartu, zein karreretara joan... ez daukat presiorik, dena niretzat da, dena gozamenerako da. Lasaitasunera pasatu naiz, baina aldi berean, gustatu egiten zait dortsala jartzea, zaintzea, entrenatzea, gorputzarekin ondo sentitzea. Kirolaren inguruko bizitza estiloa gustatzen zait.

Emaitza onak lortu dituzu.

Asko ari naiz nabarmentzen 1015-20 kilometroko lasterketetan, eta datorren urtean ere motzetan saiatu nahiko nuke.

Ekainean eta uztailean, lau lasterketetatik hirutan podiuma lortu nuen. Luzea egiteko denbora izango da.

Hala ere, dagoeneko Marimurumendi maratoia egin duzu.

Ametsa duzu Zegama-Aizkorri maratoian parte hartzea?

Ametsa bihurtzen da. Ikustera joaten zarenean oilo ipurdia sentitzen baduzu, eta jakinda korrika egitean sentitzen dena zer den, ikaragarria izango da.

Lotara joandakoan burura etortzen den irudia da ZegamaAizkorrikoa.

Irailaren 8an Axari Trail izango duzu herrian.

Lasterketa motzean parte hartuko dut, eta emaitza ona lortuta ea urtea borobiltzen dudan.

Paper ona egin nahiko nuke.

Dena den, txirrindua ez duzu erabat baztertu.

Ez. Euskal Herriko mendi duatloi zirkuitua irailean hasiko da, eta parte hartzeko asmoa daukat; iaz laugarren egin nuen sailkapen orokorrean. Mendi bizikletetako lasterketetan ere parte hartzen ari naiz eta ziklo krosean ere jarraituko dut.

Idiazabal izena jantzita aritzen zara.

Oso giro ona daukagu eta harro janzten dut Idiazabal izena daraman kamiseta. Batez ere, daukagun talde giro onagatik.

GOIBERRI 07

ELKARRIZKETA

Eneko Dorronsoro

ARKAITZ APALATEGI

Musikaria

Arkaitz Apalategi Ataun Trikiti eta musika munduan ibilbide luzea egin du Eneko Dorronsorok (Ataun, 1980). Hamar urterekin hasi zen esku soinua jotzen, baina orain ari da unerik gozoenak bizitzen. Musikak bizi du, eta musika du bizibide. Musika eskolak hainbat proiekturekin eta zuzenekoekin uztartzen ditu. Zopilotes Txirriaos eta Unidad Alavesa taldeetan ari da, beste dozenaka kolaborazio egiteaz gain. Trikiti munduarekin halako gerturatze bat izan eta gero, orain arte-

«Gogoa badut eta momentua disfrutatzen ari naiz, inolako presiorik gabe» ko proiekturik pertsonalena izango duena grabatzen hasi da orain. Ilusiorik ez zaio falta, eta musikarekin disfrutatzen jarraitzen du.

‘Euskadin Rock&Rollak ez du dirurik emanen’ zioen kantak.

Baina zu behintzat ari zara musikatik bizimodua ateratzen.

Badaramatzat bederatzi-hamar urte, 2009ko urritik-edo, eskoletatik eta kontzertuetatik bizitzen. Ordura arte Jaso lantegian aritu nintzen, 19 urterekin hasita. Inguruko denak fabriketan aritzen ziren orduan,

eta ni ere besteen pare, egunean zortzi edo bederatzi ordu sartuz. Zerainen sortu zitzaidan aukera bat, astean arratsalde batez eskolak emateko. Hasieran beldur nintzen, instrumentua lanbide bezala hartuz gero, nazkatuko ote nintzen, baina astean egun bat izanda, proba egitea erabaki nuen. Eraikuntza munduko krisia etorri zen orduan, eta horrek ere eragina izan zuen hartutako erabakian.

Ezagun batzuen bidez, ordezkapenak-eta egiten hasi eta pixkanaka bide horri ekin nion.

Ez zen erabaki erraza izango.

Arrisku bat hartzea da, egonkortasun batetik etorrita, baina probatu eta gustatu egin zitzaidan. Ondo moldatzen nintzela ikusi nuen, eta nazkatuko ote nintzen beldurra banuen ere, engantxatu egin ninduen azkenean. San Fermin ikastolan hasi nintzen, gero Aralar Musika Eskolan, eta hor zentratu nintzen, irakaskuntza arloan.

Hor tartean tokatu zen Zopilotes taldearekin proba bat egitea, eta hor aldatu zitzaidan pixka bat bizitza.

08 GOIBERRI

ELKARRIZKETA

Urte batzuk badaramatzazu talde nafarrarekin.

Bai, hau bederatzigarrena da jada. Hogeita zortzi urte nituen orduan, eta ez negoen proiektu berriak sortzeko garaian; ez dut gaztetan grina edo gogo hori behin ere izan. Pertsonalitate kontua izango da, eta alde batetik eskerrak, ze oso gaztetan ateratzeagatik zerbait atera izan banu, agian ordurako erreta egongo nintzateke. Bakoitzak bere bidea egin behar du, eta bere momentuari itxaron, ezer behartu gabe. Momentu hartan ez nuen horrelako ezer hasi, eta 28 urterekin, Zopilotes bezalako aukera bat etortzea, opari bat izan zen niretzat.

Zu ere lehenengotik ondo egin zinen taldera, ezta?

Bai, egia esanda oso ondo moldatu nintzen hasieratik. Esperientzia berria, Iruñea aldeko jendea, ez duzu inor ezagutzen, baina horrek berak ere plus bat ematen dizu. Zure ingurutik atera eta beste jende batekin hasten zara, eta inork ez ezagutze horrek bere jokoa ematen du, zerotik hasten zarelako.

Talde horrek zure ibilbidea irauli duela esan liteke. Horren aurretik eskenatokiak-eta nahiko utzita izan zenituen, ezta?

Bai. Niri musika beti gustatu izan zait, eta deitzen zidaten lekuetara joaten nintzen. Azkenean adin horretan inertziazedo jotzen duzu; beste gauza batzuk ere egin nahi dituzu eta hor normala da barne borroka moduko bat izatea. Bi edo hiru saio onak jarraian egindakoan motibatu egiten zara, gero erdipurdiko batzuk egin eta esaten diozu zure buruari: ‘zertara etorri gara?’. Pixkanaka behera egin nuen, eta penaz, baina azkenean uztea erabaki nuen.

Baina inflexio puntu bat ere izan zen aldi berean. Nik gozatu egiten nuen jotzen, eta ez nuen esperientzia txar bategatik dena pikutara bidali nahi.

Anaiaren heriotza ere garai horretan izan zen, eta neroren barruko prozesu bat pasa behar izan nuen. Orduak pasatzen nituen musika jotzen, baina etxe-

Trikitilari bezala bikotean plazara atera edo talde handi batekin jo, aldea handia izango da.

Bai, erabat. Soinu eta panderoarekin ateratzen zarenean, zure proiektu bat da, aurrera egin behar duzu, eta nik, adinagatikedo, gabezia bat sentitzen nuen alde horretatik. Orain gero eta gutxiago dut, baina adin horretan... Eta taldean asko aldatzen da, askoz erosoago eta lasaiago zaude, eta badakizu aldamenean crack bat daukazula kantari, eta denak hari begira daudela kontzertuetan.

Horrek asko lasaitzen du.

Hasieratik hona taldea bera garatuko zen, baina zuk zeuk ere leku bat egin duzu taldean.

Lehen egunetik oso eroso sentitu izan naiz. Beraiei ere esan izan diet, gehiegi baloratuta sentitu naiz hasieratik. Erraztasuna banuen kanta horietan sartzeko, baina utzi didaten askatasuna kristorena izan da.

«Ez dakit zer etorriko den gero, baina momentu hau hobetzea zaila izango da»

an. Eta orain ikusten dut hori guztia onerako izan zela. Sartu ditudan ordu horiek guztiak, bakarrik jotzen, nire kontura, nabaritu egiten dira orain. Presiorik gabe jotzen nuen, nahi nuena eginez. Eta niretzat hori urrea izan da. Orain edonorekin jotzen hasi, eta tonua harrapatuz gero, gai naiz jarraitzeko, soltura hori badut, eta hori asko jota lortzen da.

Talde bat sortzeak ez al zintuen erakartzen?

Garai hartan askok esaten zidaten, ‘hau duk hire momentua, erromeria talde bat egin behar duk’ eta abar. Momentuan ez nuen egin eta orain konturatzen naiz erabaki ona izan zela, bestela seguru asko erreta egongo nintzatekeelako.

Norbere momentua iritsi arte itxaron behar dela, alegia.

Nik uste dut baietz. Lagun asko ditut 30-35 urterekin musikaz ezer jakin nahi ez dutenak. Momentu jakin batean goian egotera iritsi dira, kanta bategatik edo pieza bat oso ondo jotzen zutelako, baina horrek ez du jarraipenik. Base on bat hartzen baduzu, presio hori izan gabe, horrek joko asko ematen dizu gauza ezberdinak egiteko. Ea noiz arte irauten didan, baina behatzetan edo eskuetan arazorik izan ezean, zahartzaroan ere musikarekin disfrutatzen ikusten dut neure burua. Horretarako bide bat jarraitu behar da, oinarri sendo batekin, beti ikasiz joan, saturatu gabe.

Zopilotesez gain, proiektu eta saltsa askotan ibili zara.

«Trikitiak baditu mugak, baina zenbat gauzatara iristeko aukera eman didan harrigarria da»

«Handian aritzeko zortea izan dut, baina txikitik hasi nahi dut orain, nire proiektuarekin»

Gauza batek bestea ekartzen du, eta prozesu honen ondoren, eta hein handi batean Zopilotesekin jotzeari esker, jende asko ezagutzea tokatu zait. Batzuek kanta bat grabatzeko eskatzen dizute, besteek kontzertu batean laguntzeko... Asko egun bateko esperientziak dira, baina oso politak eta aberasgarriak.

Bidean zehar oso jende ezberdina ezagutzea tokatu zait.

Lukasekin [Hics] eta Tomasekin [Deakins] izan dudan harre-

mana adibidez. Hori dena zortez iritsi zait, ezetz ez esateagatik. Egun batean erdi zalantzan baiezko bat eman eta hurrengo egunean tipo harrigarri bat ezagutzen duzu, bizitza aldatzen dizuna. Harrigarria da zenbat ikasi dudan Lukasekin hain egun gutxitan. Eta horren komunikazio berezia izanda, bera ingeleraz eta ni ataunglish-ez... [barrez]. Baina musikalki oso ondo ulertzen genuen elkar.

Errebal erromeri edo dantza gidatu taldean ere txiripaz sartu nintzen, entseatu gabe egun batean hasi eta oso gauza polita sortu zen.

Pettirekin ere jo izan duzu.

Pettirekin ere gauza kuriosoa gertatu zitzaidan. Zuzeneko bat grabatu nahi zuela eta parte hartu nahi nuen galdetu zidan. Kantaren batean edo bestean jotzeko zela pentsatu nuen nik, baina azkenean zuzeneko osoa bion artean egitea nahi zuen. Horrelakoetan ez da erraza izaten, berak zer nahi duen, zein kolore eman trikitiarekin... baina hain libre utzi zidan berak, oso natural atera zela dena. Ez genuen askorik entseatu, baina horrek freskotasun handia eman zion.

Parisko Euskal Etxeko gizonezkoen koruarekin jotzeko aukera ere izan dut. Oso formatu ezberdina da, katedraletan jo izan dugu, 500 lagun denak ixilixilik entzuten... harrigarria da.

Josu Elberdinek umeentzako abesbatzekin egin zuen proiektu batekin ere aritu naiz, eta denekin disfrutatu dut.

Esperientzia horiekin guztiekin ikasiko da zerbait, ala?

Kuriosoa da zein proiektu ezberdinetan aritu naizen eta zenbat ertz ezberdin ukitu ditugun. Trikiti batek baditu bere mugak, baina zenbat gauzatara iristeko aukera eman didan, harrigarria da. Aurreiritziz betetako instrumentu batetik gatoz, askok betikoa mantentzearen alde egin dute, baina ni hortik pixka bat atera naiz, disfrutatzen ari naiz eta norbaiti ez

GOIBERRI 09

ELKARRIZKETA

A. APALATEGI

bazaio ukitzen dudan ertz bat gustatzen, berdin dit.

Unidad Alavesa ere sorpresa handia izan da. Etxeko taldea al da zuretzat?

Bai, eskenatokira etxeko zapatilekin ateratzea bakarrik falta zaigu! [barrez]. Kontzertuero tripako minez bukatzen dugu, egiten dugun barre pilarekin.

Oso ondo pasatzen dugu, gure artean oso giro naturala dago, presiorik gabe... zoragarri.

Denak gertukoak izateaz gain, musikalki momentu beretsuan bat egin duzue.

Ni Zopilotesekin-eta beste kontu batzuetan nenbilen. Artola nahiko lasai zebilen momentu horretan, Bizardunak utzita, eta kantuak sortzen ari zen. Behin komentatu zidan ea kantaren batean zerbait sar nezakeen, baina beste helbururik edo pretentsiorik gabe. Pare bat tabernatan jo eta horrela hasi ginen. Ez nekien taldean nengoenik ere. Bat-batean Jazpanan jotzeko deia, nire etxera etorri ziren argazkiak ateratzera... orduan esan zidaten, taldea sortu dugu, izena ere badu-

gu. Bat-batean etorri zen.

Bi disko grabatu dituzue geroztik. Orain zein unetan zaudete?

Hilean bizpahiru kontzertu eginez aritu gara, lekuak ez errepikatzen saiatuz, alde horretatik ere presiorik gabe. Eta harrigarria da, leku askotatik ari zaizkigu deika. Horrela jarraitzea da asmoa, ditugun beste proiektuekin bateratuta. Oso erritmo polita da, eta kontzertuetara gogo gehiagorekin iristen gara.

Musikalki unerik onenetakoan zaudela esan al liteke?

Hau guztia ikusita, ez dakit zer etorriko den gero, baina momentu hau hobetzea oso zaila da. Horrela hartu nahi dut, unea gozatu eta inongo presiorik gabe, gero datorrena datorrela.

Trikiti munduarekin ere halako gerturatze bat izan duzu.

Kuriosoa izan da Zopilotesen hasi nintzenetik, trikitixa mundutik ere proposamen ugari etorri zaizkidala. Goierriko Hitza-k atera zuen diskoa izan zen lehena, gero Trikitixa Elkartearen Gure Kolkotik diskorako hiru bat kanta grabatzeko proposamena etorri zen. Hortik hasi nin-

tzen trikiti munduarekin harremana pixka bat berreskuratzen; asko harritu ere egiten ziren jotzen jarraitzen nuelako.

Azpeitiako jaialdirako ere deitu zidaten eta Andoni Ezkerrarekin batera Arizterrazun ere jo genuen. Bi plaza horiek esanahi handia dute trikiti munduan.

Eta jakinda nire ibilbidea ez dela trikitilari tradizionalen molde horretan sartzen, baina alde horretatik, naizen bezala onartu naute.

Beste proiektu bat ere baduzu esku artean.

Gure Kolkotik diskorako kantuak sortzen hasi nintzenean, motibazio bat sortzen da, ideia berriak, eta tarteka, momentua edo arrazoi bat iristen zitzaidanean, izan alaia ala tristea, konposatzen hasi nintzen. Pieza batzuk egiten aritu naiz, trikiti formatuan. Askotan trikitilariok badugu fobia bat norbere kantak sortzearekin, mundu txikia delako, eta ea besteek zer pentsatuko duten beldurrez edo.

Batzuentzat ez da nahiko tradizionala izango, edo ez du ohiko eskema jarraituko, baina iritsi

da momentua nirea egiten hasteko. Beste proiektuekin alderatuta, oso oinarrizko proiektu bat izango da. Zopilotesekin hasi nintzenean, dena eginda etorri zitzaidan, oso erraz. Eta orain agian tokatzen da behetik hasi eta ostikotxo batzuk jasotzea. Nahita joan naiz horrera.

Talde formatuan ere egin nezakeen, baina gero hori mugitzea kosta egiten da. Nahiago izan dut txikitik jo. Eta ondorio horretara adin honetan iristea ere polita izan da. Nahiko xume egin dut dena, presiorik gabe.

Niretzat garrantzitsua den gauza bat da, eta espero dut udazkenerako atera ahal izatea.

Zure proiekturik pertsonalena izango al da?

Erabat. Nire proiektua da, txikira jaitsita egin nahi izan dudana. Nire abestiak dira denak.

Gogoa badut, disfrutatzen ari naiz eta ez dut inolako presiorik. Nahi dudalako egingo dut.

Zoruraino jaitsi eta zerotik hastea da, baina hori eskatzen dit barrenak. Askoren alderantzizko bidea egiten ari naiz, baina gustatzen ari zait.

10 GOIBERRI

ERREPORTAJEA

Artzain mundu berritua Legazpin artzaintzatik bizimodua ateratzen duten bi artzain daude.

Bietan gazteena Aitor Mantxola da.

Miriam Luki Legazpi Astroak lerrokatu ziren nonbait Aitor Mantxolak (Legazpi, 1981) Ulman zuen lanean eszedentzia eskatu eta Agurtzane Gabiria (Legazpi, 1986) bikotekidearen Makatza baserrian artzaintzan has zedin. Hasieran behin-behineko urratsa izan zena orain behin betiko bihurtu da jada.

Makatza baserrian sortutako behar izan baten aurrean Ulmako lana aldi batez utzi, eta artzaintzan aritzeko hautua egin zuen legazpiarrak. Hasieran biak aldi berean, trebatzeko; gero artzaintzan soilik eta Arantzazuko Artzain Eskolan.

«Hutsetik hasi behar izan banintz, ez nintzatekeen hasiko.

Ez baita erraza», dio Mantxolak. Gabiria emazteak gehitu du, «edozein enpresa zerotik hastea bezain zaila» dela, baina hala ere «lor» daitekeela.

Gaur-gaurkoz, Aitor Mantxola eta Juan Joxe Aranguren dira Legazpin dauden bi artzainak; haiek dira, behintzat, artzaintzatik bizimodua ateratzen duten bakarrak. Mantxola eta Gabiria bikotearen ahotsak freskoak dira, eta artzaintzaren desagerpenaz fatalismoz hitz

egin baino, eraldatzeko premia duen bizimoduaz mintzo dira.

Gabiriak honela azaldu du: «Artzainei bizitza erraztu behar zaie eta egun dauden baliabideak haien esku jarri. Ni delineatzailea naiz eta ez dut arkatza nahiz kartaboiarekin lanik egiten, ordenagailuarekin baizik».

Alabaina, beharrezkoa sumatzen dute artzainen mentalitatea aldatzea ere.

Mantxolak, hari beretik, Artzai Gazta elkartearen bilera batean egindako ariketa bat gogoratu du. Bikoteka elkartu ziren eta bost egun libre noiz hartu zituzten azkenekoz gogoratu behar izan zuten: «Hainbat eta hainbatek ez zuten gogoratu ere egiten!». Artzaintzaren munduaren eraldaketaz ari direnean, beste edozein enpresan erabiltzen diren formulak aipatu dituzte, hala nola «artzainak eta familiak atsedenaldiak hartzeko ordezkoa ekarri, artegia hiltzen utzi baino norbaiti alokatu, bazkideen formula erabili...», dio Mantxolak.

Kontua, bientzat, ez da soilik gazte jendea artzaintzaren bidea hartu dezan animatzea, ari direnen ikuskera ere eraldatu beharra dagoela diote.

GOIBERRI 11

ERREPORTAJEA

Agurtzane Gabiria eta Aitor Mantxola bizitoki duten baserriaren tarian, Beokin, Lakiola inguruan, seme-alabak besoetan dituztela MIRIAM LUKI

Batak zein besteak, etorkizunari begira, ez du ardirik gabeko baserri mundurik irudikatzen: «Lur-sailen mantentzea egin beharra dago, zelaiak bakarrik ez, mendi bideak, pinudiak eta beste zaintzen dituzte baserritarrek, eta mantentze lan horietarako animaliak behar dituzte; norberarenak edo inguruko baserritarrek utzitakoak.

Legazpin bi artzain gara ofiziotik bizimodua ateratzen dugunok; aitzitik, baserri askotan daude animaliak eta mantentzerako nahiz etxeko beharrak asetzeko erabiltzen dituzte», azaldu du Mantxolak, parez pare duen jaiotetxe den baserria seinalatuz: «Gure anaiak, adibidez, kanpoan eta baserrian egiten du lan, behiak ere baditu».

Lehen baino okerrago ez

«Egun ez gara lehen baino hobeto bizi, baina ezbairik gabe ez gara okerrago bizi» Agurtzane Gabiria Delineatzailea

«Artzain Egunak festa egunak baino, artzainontzat elkarrekin egoteko egunak dira» Aitor Mantxola Artzaina

Gabiriak eta Mantxolak bikote gaztea osatzen dute, dagoeneko familia osatu dute eta artzaintzaren alde egindako apustuak, momentuz, ez dauka atzera bueltarik. Aurrez ez zuten sekula imajinatu bide hori hartuko zutenik; ez Mantxolak berak ezta Gabiriak ere.

«Ez dakit nik erabakia hartu genuenean oso kontziente ginen.

Ni Makatzan hazi nintzen, artzain bizimodua oso ongi ezagutzen nuen eta argi nuen ez nuela niretzako nahi. Urteak pasa ahala ezberdin ikusten dut. Egun, akaso, ez gara lehen baino hobeto bizi, baina ezbairik gabe ez gara lehen baino okerrago bizi», nabarmendu du Agurtzane Gabiriak.

Mantxola ere baserrian hazitakoa da, baina Ulman 14 urte egin zituen lanean, eta artzaintza bidea hautatu aurretik, ez zuen halakorik aukeratuko zuenik espero, mundu horrek ez baitzuen bereziki erakartzen.

Haatik, lantegitik «kokoteraino» iristen zen etxera: «Erritmoak ahitu ninduen, dena zen atzorako, ezin ailegatuta genbiltzan, enpresa asko hazi zen...

Lana polita zen, egunero ikas-

ten nuen zerbait, baina ez ninduen betetzen». Orain ez da amorratuta itzultzen etxera, baina ez dauka ordutegi finkorik.

Fabrikako lanaren aldean, artzaintza «esklaboagoa» dela dio Mantxolak, eta Gabiriak «ordutegi txarra» duela erantsi du. Orain lasaialdian daude, lanpetuen azarotik ekainera egoten dira artzainak. «Horregatik sasoi bertsuan egiten dira Artzain Egunak». Azaroan arkumeak jaiotzen dira, egunean bi aldiz jetzi behar dira, gazta bi edo hiru egunetik behin egiten dute, arkumeei esnea eman behar zaie, gaztak hozkailuan mantendu eta buelta eman behar zaie; zerrenda luzeagoa da.

Uda partean lasaiago dabiltzan arren, egunero joan behar da ardiei jaten ematera edota haiek ikustera.

Artzain Egunak eta gisako topaketak jendeari artzain munduaren berri emateko erakusleihoa dira. «Nik ez dakit jendea artzainek egiten duten lanaren kontzientea den. Bestetik, artzainentzat beste artzain batzuekin egoteko eguna bada». Mantxolak elkartzeko aukera hori «inportantea» dela nabarmendu du, «Legazpi, Ordizia, Uharte, Araia... Hainbat herritan egiten diren Artzain Egunak jendearentzat festa egunak izan daitezke; guretzat, artzainontzat, elkarrekin egoteko egunak dira». Igandean, irailaren 1ean, Legazpin egingo duten Artzain Egunak badu beste pizgarri bat: saria. Mantxolak Makatza baserriaren izenean jaso izan du gazta onenaren saria. Etzi zer gertatuko den ikusteko dago.

Baserri asko husten ari dira: «Sakabanatuta ez baleude Legazpiko Sidenor hustutako fabrikaren tamaina lukete», diote. Joera horren kontra, baldintzak hobetu, ikuskera zabaldu eta artzaintzan aritzeko apustua egin du bikote legazpiarrak, lehendik zegoenetik eredu berritua sortuz.

12 GOIBERRI

MOTZEAN

Zurak soinua xurgatzen duen bitartean, harrian errebotatu egiten du. Bietatik dauka Antioko baselizak. MIRIAM LUKI

Egur eta harri doinuak Antioko Musikaldia egingo dute irailean Zumarragako baselizan. Parte hartuko duten musikariengandik harago, ermitak duen akustikak emanaldien arrakastari aurrez jarriko die alea. Akustikaren sekretua harria eta zura dira.

Miriam Luki Zumarraga Antioko baseliza eraiki zuten artisauek ez zuten aurreikusiko gotorleku nahiz babesleku izateko eraikina gerora ermita bihurtuko zenik, are gutxiago musika emanaldiak egiteko tenplu izango zenik. Zumarragako baselizak musika zikloa hartzen du irailero, eta han egiten diren kontzertuen balizko arrakastari, eraikinaren kareharriaren eta haritz-egurraren ezkontzak alea aurrez jartzen dio.

Antioko ermita egunero bisitariei erakusten dieten teknikariek baselizaren ezaugarri akustikoak honela laburbildu dituzte: «Soinuak harrian errebotatzen du eta egurrak, bien

bitartean, soinua xurgatzen du.

Hala, ez da oihartzunik sortzen».

Mikel Lizarralde zumarragarrak Antioko Musikaldiko aurkezlea da. «Durundirik sortzen ez denez, musikariek jotzen dutena mozorrorik gabe entzuten du publikoak». Bertan jo duten musikariei emanaldia eliza batean egingo dutela esaten dietenean ez dutela non arituko diren irudikatzen dio Lizarraldek; «gerora, Antiok eskaini diena pentsatu baino askoz hobeagoa dela esaten digute».

Ermitaren ezaugarri akustikoak direla eta, badira han diskoak grabatu dituzten taldeak, Easo abesbatzak esaterako.

Entzuleek ermitaren dohain akustikoei ez dietela horrenbeste erreparatzen dio Lizarraldek, «gehienek ezagutzen dute Antio, eta esango nuke, haiengan ermitari dioten maitasuna gailentzen dela lekuaren ezaugarri akustikoen gainetik». Entzule «xeheei» buruz ari dela ñabartu du.

Antolatzaileentzat musikariei Antio bezalako espazioa eskaini ahal izatea «luxua» dela dio, «nire-nirea dudan zerbait datozen musikariei eskaintzea da».

Durundirik gabeko musika xurgatu eta hedatuko dute Antioko harriek eta oholek, beste behin, aurtengo musikaldian.

Egitaraua ntioko Musikaldiaren 36. ekitaldia egingo dute bost larunbatetan jarraian.

Irailak 7. Miren Urbieta sopranoa eta Ruben Fernandez Agirre piano jotzailea.

Irailak 14. Brillant Magnus Quintet.

Irailak 21. Iñaki Alberdi akordeoi jotzailea eta Carlos Mena kontratenorea.

Irailak 28. Zumarragako Musika Banda eta Jacob Haan.

Urriak 5. Donostiako Udalaren txistulari taldea, Igartubeitin.

A

GOIBERRI 13

ERREPORTAJEA

Agor arteko oparoaldia Goierrin irailari agorra ere esaten zaio. Beste toki batzuetan, abuztua da agorrila. Euskaldun zaharrek ilargiaren araberako egutegi-izendapena antolatu zuten, nekazaritza edo natura aldiei lotuta. Latinoena eguzkiarena da.

Aimar Maiz Agorreko Santikutz ospatuko dute Legazpin. Baita Itsasondoko Urkia auzoan ere. «Kizkitzakoa [erromeria] aorran zortzin o itten zan... Guaiñ agorra re ez da, ez dakit nola hotseitten zaion... Guk hillek giñuzten hilbeltza, otsaille, martxoa, apirille, maiatza ta garagarrille, uzta, aguztue, agorra, azaroa ta abendue. Gue hillek hoik zien, guaiñ hoik e danak kanbiatudie», kontatu zuen Urkiko 77 urteko Jertrudis Artza Etxeberriak 2014ko Itsasondo 2.0 herri aldizkarian. Urria falta da hor.

Hilabeteen izenak belaunaldi gutxiren buruan aldatu dira.

Euskara batuak izendapen bateratu beharrezkoa jarri zuenetik, iraila nagusitu zaio agorra-ri Goierrin. Beste garai, erreferentzia eta pentsaera batzuen lekuko dira izen zaharrak. Kontua da, agorra irailari ezezik, abuztuari esateko ere baliatzen dutela zenbait tokitan: agorrila.

Gaskoinez agor eta aragoieraz agüerro ‘udazken’ dira.

«Hitz pirinearrak dira, eta abuz-

Euskal izendegian anabasa handia da abuztua eta iraila izendatzeko. ‘Agor’ esan izan zaie biei.

Goierrin, irailari.

tuari edo irailari agorril deitzea beranduagokoa litzateke», dio Orotariko Euskal Hiztegiak.

Agorreko hitza XVIII. mendearen bigarren erditik aurrera dago dokumentatuta, bereziki gipuzkoar idazleengan.

Ilargiari begira

Euskaldun zaharrek ilargiaren araberako egutegi-izendapena antolatu zuten, nekazaritza edo natura aldiei lotuta. GOIBERRI

Egutegiak zehazteko eta denbora neurketak egiteko, zeruko astroei begiratu izan die gizakiak. Batzuek eguzkiaren mugimenduari (eta beste izarrei/planetei) erreparatu izan die. Euskaldunek ilargiarengan oinarritu dute denbora.

Hilen izenak Goierrin gehien zabaldutako formak hauek dira.

Hilabeteen izenak Goierrin.

1. Ilbeltza.

2. Otsaila.

3. Martxoa. Martso edo marso.

4. Apirila.

5. Maiatza.

6. Garagarrila.

7. Uzta.

8. Agoztua edo aguztua.

9. Agorra.

10. Urria.

11. Azaroa.

12. Abendua.

Kultura latindarrarekin, hitz asko mailegatu ditu euskaldunak: martxoa, apirila, maiatza, abuztua edo abendua. Nekazaritzako lanketak edo naturaren zikloak erabili izan dituzte, bestetik: urtarrila (urte-tik), otsaila (otso-tik), ekaina (ekiak gaina jo), iraila (ira edo garoa), azaroa (hazi-tik)...

Bere gurpilean doan denbora izendatzeko, hamabi hilabeterentzat hamaika hitz.

14 GOIBERRI

ASTEBURUKO PROPOSAMENAK

Iraileko lehen igandearekin bat eginez ospatu ohi den Gipuzkoako Artzain Eguna egingo da jaian Legazpin. 35. Artzai Gazta lehiaketaz gain, goizean hainbat erakustaldi eta trebatze saio izango dira Euskal Herria plazaren inguruan, eta artisau postuek ere ez dute hutsik egingo. Arratsaldean, berriz, 17:30ean hasita, 51. Artzain txakur txapelketa jokatuko da Urtatzako zelaian.

Irailak 1, igandea, Legazpin, 10:00etatik aurrera.

AIMAR MAIZ

Gipuzkoako Artzain Eguna jaian Legazpin Uda giroko jaien eskaintza zabala dakar asteburuak Abuztuaren hondarrean ere festarako aukera izango da Goierrin.

Ataunen San Gregorio festak hasi berriak dituzte –gaur kuadrilla eguna dute, bihar haurrena eta asteartean zaindariarena–, Itsason San Bartolome jaien azken eguna ospatuko dute bihar, baita Brinkolako San Agustin festetan ere. Beasainmendin, aldiz, erromeria giroko Agortako jaiak dituzte larunbat eta igandean.

Festak Ataun San Gregorion, Itsason, Brinkolan eta Agortan.

MIRIAM LUKI

Usurbeko igoera jokatuko da igandean Iraila hastearekin batera krosak itzuli dira Goierrira, eta lehen proba igandean bertan jokatuko da: Usurbeko igoera. Lasterkariak 11:30ean abiatuko dira Beasaingo Artzai-Eneako plazatik. Egunean bertan edo herrikrossa.eus gunean eman daiteke izena.

Irailak 1, igandea, Beasaingo Artzai-Enetik abiatuta (11:30).

Abuztua agurtzeko Garagardo festa egingo dute Idiazabalen Idiazabalgo Areto Futbol taldeko neska-mutilek antolatuta, XVII. Garagardo Festa egingo dute Zelaa kiroldegian. Atzotik martxan da azoka, baina gaur eta bihar (hilak 30 eta 31) ere zabalik egongo da, arratsaldetik gauerdira arte. Bi egunotan DJ Elortxak girotuko du afalondorena, eta bihar baita Hell Riders taldeak ere.

Abuztuak 30 eta 31, iluntzetik gauerdira, Zelaa kiroldegian.