GoiBerri 344. zenbakia

Goierritarraren eta Otamotzen astekaria

344. zenbakia. 2019ko urriaren 4a

Joseba Beloki Txirrindulari ohia

ÂŤErromantizismo puntua galdu du txirrindularitzakÂť

8-9

Mikel Urteaga 3 Iritzia 4-5 Goierriko erronkariak Zarautzera begira 6 Soka erakusketa 7 Herrian sortu eta kudeatu 10-11 Naiara Alberdi bidelaguna 12-13

Igandean Ordizian izango da Gasteizen bizi den txirrindulari lazkaotarra, Marino Lejarreta Klasikoan omenduko baitute. JAIZKI FONTANEDA/FOKU

02 GOIBERRI

PUBLIZITATEA

GOIBERRI 03

KATE MOTZEAN

Mikel Urteaga Azkue Bertso epailea

«Bat-batekotasuna eta gogoeta; erasoa eta kontraerasoa da bertsoa» Mikel Albisu Zaldibia Mikel Urteaga Azkuek (Beasain, 1982) Zaldibiako kultur etxean egiten du lan, liburuzain eta kultur teknikariaren laguntzaile bezala. Goierriko Bertsozale Elkartean koordinazio eta kudeaketa lanak egiteaz gain, bertso eskolak ere ematen ditu.

Bertso gai-jartzaile eta epaile ere bada, eta orain Gipuzkoako Bertsolari Txapelketan epaile lanetan ari da.

behar ditut miresten dudan Maialen Lujanbio, kuadrillakoa dudan Iñaki Apalategi eta ezagutzen ez dudan hasiberria.

Old Boy, Park Chan Wook-ena.

Oporretarako leku bat.

Liburu bat.

Historia duen ia edozein herri edo hiri ez masifikatu.

La sombra del viento, Carlos Ruiz Zafon-ena.

Amets bat.

Zer da zuretzat bertsoa?

Musika talde edo abeslari bat.

Bat-batekotasuna eta gogoeta; erasoa eta kontraerasoa.

Berri Txarrak.

Osasun eta maitasun faltarik ez izatea.

Abesti bat.

Jaso duzun oparirik bereziena.

Rage Against The Machine taldearen Killing in the name.

9 urte nituela amonak oparitutako Basarriren bertso sorta.

Ze zaletasun dituzu?

Zuhaitz genealogikoak, paper zaharrak… Baita ongi ikusita ez dauden futbola eta bideojokoak ere.

Janari bat.

Amaren paella.

Zeuk ere izango dituzu gustuko bertsolariak. Nola egiten duzu objektibotasunez epaitzeko?

Edari bat.

Betaurreko berberekin epaitu

Pelikula bat.

Sagardoa.

Goierriko txoko bat.

«Oporretarako, historia duen ia edozein herri edo hiri ez masifikatu dut gustuko»

Osinberde.

Herriko alkate bazina…

Zigarrokinak bota edo txakurren gorotzak ez jasotzeagatik, isuna!

Beasainen biziko ez bazina…

Herrimina, seguru!

MIKEL ALBISU Diruz laguntzen duten erakundeak: Udalak: Altzaga, Arama, Ataun, Beasain, Itsasondo, Olaberria, Segura, Urretxu, Zaldibia, Zerain eta Zumarraga

GOI B ERRI

Argitaratzailea: Goierriko Hedabideak SL Zuzendaria: Iñaki Gurrutxaga Kudeatzailea: Josu Iñigo Koordinatzailea: Tere Madinabeitia

Diseinua eta banaketa: Bidera zerbitzuak. Berria Taldea Lege gordailua: SS-1638/2011

Egoitzak: Beasain:

Webgunea:

Oriamendi, 32. 20200.

Posta elektronikoa:

goiberri.eus

Urretxu:

goiberri@hitza.eus

Iparragirre, 11 (Kaletxiki). 20700.

Publizitatea:

Telefonoak: Beasain: 943-16 00 56 Urretxu: 943-72 34 08

Bezero arreta / harpidetzak:

607 530 424 – jizagirre@hitza.eus 902-82 02 01 – harpidetza@hitza.eus

04 GOIBERRI

IRITZIA

Itxaro Mendizabal Amundarain Ttiklik! Elkargunea

Atzera buelta posible balitz

uela egun batzuk 11 urte inguru nitueneko argazki bat bidali zidan lagun batek. Argazkia ikusi nuenean ikaragarrizko tristura sartu zitzaidan. Hainbeste urteetan zehar gorrotatu izan dudan haur hura, aurpegi hura, gorputz hura nire mutur aurrean neukan eta ez zen nik buruan sartuta izan nuen bezalakoa. Haur polit bat ikusi nuen argazkian, lagunekin zoriontsu zena. Atsegina. Alaia.

Argazkia jaso nuenetik pentsamendu bakar batekin nabil bueltaka… Zer gauza txar egin ote zidan neska horrek egin diodan guztia jasan behar izateko… Urte asko pasatu ditut ume hori, gorputz hori, desagerrarazi nahian. Mina egiten, zapaltzen, gosez akabatzen... zigortzen eta gorrotatzen.

Atzera bueltatzerik izango banu, eta ni-haurrarekin topo egiterik banu, barkamena eskatuko nioke. Zer kable kruzatzen ote zaigu buru barruan bakoitzak bere buruaren kontra horrelako gerra bat hasteko?

Non dago horrelako astakerien hasiera?

Haur bakoitza den bezala, bera ere bakarra, aldaezina eta baliotsua dela esango nioke.

Jaiotzen garenetik hil arte gure gorputza dugula bizileku, eta

D

altxor hau zaindu behar dugula. Bakoitza den bezalakoa onartzen ikasi behar dela, bere akats zein gauza onekin (onak, txarrak baino gehiago dira eta!). Gustatzen ez zaigun hori aldatzeko aukera asko daudela. Eta aldatu ezin den hori den bezala onartzeak lasaitasun asko emango digula.

Kanpoko presioei erantzun on bat ematen erakutsiko nioke. Bere burua ondo zaindu eta mimatzen. Berak ez, eta beste inork ere ez duela gaizki tratatzeko eskubiderik esango nioke, eta hau gertatzen denean bere burua aldezten, defendatzen, erakutsiko nioke. Kalte egin dion horri erantzun bat ematen: «Zuk ez duzu ni horrela tratatzeko eskubiderik», esaten.

Errespetua oinarri hartuz bera eta ingurukoak zaintzen…

Duela gutxi ikastetxe batean lanean hasi naiz, ikasleak klasean hasi diren mementotik nire radar propioa martxan jarri da eta elikadura nahasteak dituzten hainbat kasu detektatu ditut. Begirada triste hori. Bakardadea. Erlazionatzeko modua… Ez nau harritu ikusi dudanak. Gaur egungo umeek eta gazteek ikaragarrizko presioa jasan behar izaten dute. Gauza guztietan eman behar duten maila oso altua da. Ikasketak, lagun-artea, kanpoko itxura…

«Ikasleak klasean hasi diren mementotik nire ‘radar’ propioa martxan jarri da eta elikadura nahasteak dituzten hainbat kasu detektatu ditut.

Begirada triste hori.

Bakardadea.

Erlazionatzeko modua…»

denetan izan behar dira onak eta azkarrak (onenak eta azkarrenak ez esatearren). Itxurari, bakoitzaren ongizateari baino garrantzia gehiago ematen diogun gizarte honetatik alde egiteko modu bat izan daiteke jateari uztea edo janariarekin obsesionatzea.

Horrelako arazo batean sartzen ari den haurra laguntza eskatzen ari da. Zerbait ez dago ondo bere barruan eta berak ere ez daki nola kudeatu. Egiten ari den horretan zentratzea baino (jateari uztea, botaka egitea…), sentitzen ari den horretan sakondu behar dugu. Non galdu da? Zer sentitzen du? Zer da barruan krak egin dion hori?

Zulo sakonago batean sartu aurretik arazoa ikusteak berebiziko garrantzia dauka, baina oraindik eta garrantzitsuagoa da zulo beltz horretara gerturatu gabe bizitzan aurrera egitea.

Betikoa, ezinbestekoa dugu prebentzioan indarra jartzea.

Argazkian ikusten dudan ume horri egindako zauriak dagoeneko sendatu dira, ez da lan erraza izan, baina poliki-poliki osatu dira. Zaurien markak hor jarraituko duten arren, izan nintzena, egin nuena eta sentitu nuenaren ispilu. *Artikulu honen aurreneko bertsioa guraso.eus atarian argitaratu nuen, 2019ko irailaren 15ean.

GOIBERRI 05

IRITZIA

Asteko irudia

Josu Maroto

Marinoren aurrean omendua Txirrindularitza ekarri du txoko honetara Josu Marotok aste honetan, Joseba Belokiren bitartez.

Umetan miresten zuen Marino Lejarretaren izena daraman klasikoan omenduko dute urriaren 6an Beloki Ordizian.

Zinemaldiko zurrunbiloan murgilduta pasatu ditut hamar egun eta ez da erraza errealitatera itzultzea. Iraiak txoko honetara ekartzeko gaia aukeratzeko eskatu zidanean buruari bueltak ematen hasi eta zinemetako pantailetaz kanpo hutsa besterik ez nuen aurkitu. Zer esan? Beraz, barkatuko didazue baina egun horietatik niretzat unerik gozoena izan denari helduko diot.

67 ediziotan hamarnaka dira zinema munduan emandako bizitza txalotzen duen Donostia Saria jaso duten pertsonak, baina zerrenda luze horretan –gizonezkoak emakumezkoak baino askoz gehiago diren horretan– euskaldun bakar bat ere ez da ageri.

Hori dela eta, euskara periferian gelditzen da halako gala dotoreetan. Batzuetan sarituak esfortzua egiten du non dagoen jakiteko, eta hirian dastatu dituen pintxoez edo hondartzan eman dituen paseoez aparte, San Sebastian Donostia dela ikasten du, eta bertan buenas noches gabon esaten dela.

Baina Kanadako 84 urteko gizon bat etorri behar izan da gure

oroimenean betiko gordeko ditugun minutu batzuk sortzeko. Donald Sutherland aktoreak bere saria eskuan zuela honakoa esan zuen, euskaraz: «Gabon denori. Ohore handia da niretzat hemen izatea. Mila esker Euskal Herria» Euskal Herria. Bi hitz eta milaka sentimendu. Gogoratu dezagun duela aste batzuk Joseba Argiñanok bi hitz horiek esan zituenean zalaparta handia sortu zela. Izan ere, hitzak hori baino gehiago dira; erabaki politiko bat dira.

Nagore Belastegi

bat eta

Zalaparta sortzen iaioak dira hainbat gure bazterretan eta urrunagoetan. Hitzak, zuk diozun bezalaxe, hizki elkarketa hutsa baino gehiago direlako. Eta askotan egiten dugun hautaketak eta erabakiak ematen diete zentzua eta esanahia. Sutherlanden hautuak ederki erakusten du hori. Ez zen keinu adeitsu bat bakarrik izan, euskal herritar askok eskertu geniona. Errespetu eta aitortza seinale bezala ere hartu liteke.

Mundu osoko kazetariak Kursaaleko kristalezko hezurduraren azpian gertatzen denari so dauden bitartean, alfonbra gorriaren eta izarren diztiraz harago doazen momentuak ere bizitzen dira.

Euskal zinema bera bere lekua egiteko ahalegin nekaezinean dabil eta aurtengo Zinemaldia horren erakusle ere izan da. Euskal Herria bere mapatxo mentalean kokatu zuen Sutherlandek eta hala iradoki zion munduari oholtza gainean hitza hartu zuenean.

Zenbat euskal herritar izan ote da kritikatua, baztertua edo kriminalizatua bere herriaz eta sinismenez publikoki hitz egiteagatik?

bat Iraia Oiartzabal

Kulturaren munduan zerrenda luzea osatu daiteke. Eta hortxe dago koxka, hautu politiko ororen errespetua eta adierazpen askatasuna oraindik ere askori ulergaitza egiten zaizkion oinarrizko kontzeptuak direla.

Horregatik keinurik txikiena da ongi etorria, hitz soilei bere neurria emateko, munduaren aurrean garena kontatzeko.

06 GOIBERRI

GAZTEAK

Goierriko Erronkariak Zarautzera begira Loinaz Agirre Urriko lehenengo igandean, urriaren 6an, ospatuko da Zarautzen, Gipuzkoako Ikastolen Kilometroak festa, Salbatore Mitxelena Ikastolak antolatuta.

Ni, hi, hura Ikastola Mundura! lelopean, 7,7 kilometroko ibilbidea prestatu dute zarauztarrek eta hiru gune egokitu dituzte ekintzetarako: Malekoia, Ikastola eta Mollarri.

Goierritar ugarik urteroko hitzordua izaten dute Kilometroak jaian, eta gune horietan, batetik bestera ibiliko direnak, Gipuzkoako 21 ikastolatako 14 eta 16 urte bitarteko Erronkari gazteak izango dira. Tartean izango dira Legazpiko Haztegi, Ordiziako Jakintza eta Beasaingo Andramendi ikastoletako gazteak ere. Beasaindarrek lehenengo aldiz hartuko dute parte.

Beasaingo Andramendi Ikastolako Erronka taldea iganderako prest dago. LOINAZ AGIRRE

Erabilitako 25 litro olio Ekainaren 30erako bete behar izan zuten lehenengo erronka: taldea aurkezteko bideoa egitea. www.erronkak-kilometroak webgunean daude ikusgai eta herritarrek bideorik gogokoena bozkatzeko aukera izan dute. Hiru sari banatuko dituzte bideo onenengatik: lehenengoa, mila eurokoa; bigarrena, 500 eurokoa; eta hirugarrena, publikoaren saria, 250koa.

Bigarren erronka ere betetzear daude: iganderako, erabi-

Tartean izango dira Legazpiko Haztegi, Ordiziako Jakintza eta Beasaingo Andramendikoak

litako 25 litro olio Zarautzera eramatea. Izan ere, zenbat eta olio gehiago eraman, orduan eta puntu gehiago lortzeko aukera izango du taldeak. Beasaingo gazteak, Ikastolako gainerako ikasleen laguntzarekin ari dira helburua lortzen. Gainerako probk egunean bertan egin beharko dituzte Malekoian eta Ikastolan. Kilometroak kantaren 30 segundoko koreografia, orientazio proba, bertsoak osatu, triatloi estatikoa, laberintoa, Hiru lerroan, Hi Selfie, sukaldaritza eta artelana.

14:30ean, Ikastolara joango dira guztiak, bazkaltzera.

Proba guztietan lortutako puntuak batu ondoren, puntu gehien lortu dituzten lehen lau taldeentzako izango dira sariak. Lehenengo taldearentzat

1.000 euro; bigarrenarentzat 500 euro, hirugarrenarentzat 300 euro eta laugarrenarentzat, asteburu bateko egonaldia Askizu aterpetxean.

Azken Kilometroak 42 urteko etapa itxiko da igandean Zarautzen: azken urteetako moldean egiten den azken jaia izango da, eta datorren urtean aro berri bat abiatuko dute Gipuzkoako ikastolek. 2021ean Amasa Villabonako Zubimusu ikastolak antolatuko du jaia, beste eredu batean oinarritua, eta Gipuzkoako ikastola guztiek izango dute parte hatzeko aukera. Lehenengo Kilometroak jaia Beasainen egin zen 1977. urtean. Harrezkeroztik, Goierrin, zazpi aldiz egin da Kilometroak festa.

GOIBERRI 07

MOTZEAN

Euskal dantzaren soka Iparraldeko Euskal Kultur Erakundeak (EKE) sortutako eta osatutako ‘Soka.

Euskal dantzaren urratsetan’ erakusketa Beasainen ikus daiteke, Igartzan, urriaren 23a arte. Euskal dantzaren sokara gerturatu nahi dituzte bisitariak.

Loinaz Agirre Beasain 2015ean sortu zuen EKE erakundeak Soka. Euskal dantzaren urratsetan erakusketa ibiltaria, Gipuzkoako Foru Aldundiaren laguntzarekin. Euskal Herriko zazpi herrialdeetara eraman dute, EKEko Jakes Larreren esanetan, «erakusketaren 20. ezarpena» Beasainen egin dute; 21.a eta azkena, Eibarren izango da, azaroan.

Euskal dantzen izaera, historia, transmisioa, gizartean izan duen eragina... gizarteratu nahi izan dute EKEkoek, eta era berean hausnarketa eragin: «Iparraldean 3.000 haur inguruk ikasten dituzte euskal dantzak.

Baina badira arazoak formakuntzari dagokionez. Askotan dantzak erakusten dira, baina bere historia, soka luze hori azaldu gabe». Hortik bururatu zitzaien, multimedian oinarritutako erakusketa ibiltaria egitea. Lau hizkuntzatan egina dago: euskaraz, gazteleraz, frantsesez eta ingelesez.

130 metro koadro hartzen dituen erakusketa da Soka. Igar-

tzako jauregiko bigarren solairuan jarri dute, lau gunetan banatuta: Dantzaren bizipen intimoak, Euskal dantza & historia, Euskal dantza & gizartea eta Sorkuntzaren bideak. «Altxor handiak daude». 400 ilustrazio baino gehiago, 200 lekukotza, zazpi pantaila handi, 14 terminal interaktibo, ukipen pantailak, 9 irakurgailu multimedia... biltzen dira erakusketan. Larrereren esanetan, «irakurketa maila desberdinen arabera antolatu dute erakusketa. Adibidez, euskal dantzaz gutxi dakienak 15 minutuan, irudi ederrak ikusiko ditu zazpi pantaila handietan, bideo laburretan.

Euskal dantzaz irudi positibo bat hartuko du, aberastasunaz eta edertasunaz ohartuko da».

Dantzariak edo euskal dantzaz gehiago dakitenak, berriz, «ukipen pantailen aurrean jarriko dira batez ere, eta hainbat gai sakonduko dituzte».

Azken batean, euskal dantzaren sokara herritarrak inguratu nahi dituzte erakusketarekin. «Euskal dantzak ikasteko

Astelehenetik ostiralera, 18:00etatik 20:00etara ikus daiteke, eta larunbat eta igandeetan, 11:00etatik 14:00etara eta 18:00etatik 20:00etara. LOINAZ AGIRRE

edota ezagutzeko gogoa piztu nahi zaie. Logotipoko soka ez da hertsia, irekia dago. Sokadantzan aurreskularia eta atzeskularia egoten dira, eta posible da dantza horretan dantzari gehiago sartzea».

Soka ez baita eten.

08 GOIBERRI

ELKARRIZKETA

Joseba Beloki

Txirrindulari ohia eta Ordizian omendua

«Marino neukan horman, eta orain bere proban omentzea izugarria da» Aimar Maiz Lazkao Lau urte besterik ez zen bizi izan Joseba Beloki (Lazkao, 1973) San Jose auzoan, baina oraindik begiradak hara ihes egiten dio Olaberritik behera bizikletan doanean. XXI. mende hasierako euskal ziklista onena eta munduko onenetakoa izan zen, Frantziako Tourrean hiru aldiz podiumera igoa. Ordizian omenduko dute urriaren 6an, txikitan miresten zuen Marino Lejarretaren izeneko klasikoan.

Omenaldien aroan sartu zara.

Nola hartzen du batek hori?

Ondo. Ordiziako omenaldiak ilusio espeziala egiten dit.

Anaia Gorkak eta biok Marino [Lejarreta] geneukan etxeko paretan eta logelako posterretan, haren sinadurak genituen.

Gero ekipoan zuzendari izan nuen, eta orain laguna dut. Bere proban omendua izatea ezin handiagoa da niretzat.

Umetan Marino zalea ala Gorospe zalea zinen galdetzera nindoan...

Marino zalea. Julian Gorospe ere izan nuen zuzendari, Euskaltelen, profesionaletako lehenengo bi urteetan. Baina Marino zalea nintzen.

Baina lehenengo omenaldia al duzu, ala ez?

2007an bukatu nuen profesional bezala, eta harrezkero ibili

izan naiz hemendik hara, omenaldiak jasotzen. Aspaldiko kontuak dira. Txapela batzuk eman dizkidate horrela, erretiroa hartu eta gero ere. Asko bidaiatzen dugu, eta etxekoekin erlazioa duen zerbaitetan egotea oso polita da.

Ordizian, Goierrin omenduko zaituzte. Jaiolekuan.

Goierrirekin erlazio polita daukat. Etxetik gertu dut, eta familiartekoak ere han dauzkat. Ordizian, gainera, Marinoren Klasikoan orain arteko omenaldi guztietan ibili naiz, Txapel Gorriko jendeari laguntzen, gehien bat Alberto Gonzalezi. Bera da dinamikoa eta jendea ekartzen ibiltzen dena. Nik laguntza eskaini nien lehen unetik, eta ordutik hortxe nabil. Abraham Olano eta beste batzuk omendu dituzte, eta aurten Joseba Beloki izatea izugarria zait.

Ordizia bihurtu da garai bateko Txitxarroko Igoera?

Bai. Guretzat, txirrindulari ohi eta zaleentzat, urtero festa polita izaten da. Lehenago Txitxarrora joaten ginen urte bukaera ospatzera. Orain Ordizian egiten da: aspaldiko kontuak astindu, lagunak ikusi, urtero jende desberdina etortzen da... Lehen ia egunero ikusten genuen elkar errepidean edo karreretan; orain, bazkarian. Ederra da.

Festa giroa ere behar baitu txirrindularitzak.

Bai, eta goraipatu nahi nuke Ordizian egin duten lan hori. Eskertu beharrean gaude, txirrindulari izan ginenontzat izugarrizko aitortza delako.

Txirrindularitza profesionala utzi zenuenetik 12 urte igaro dira. Mantentzen duzu lotura?

Teknikari bezala, gehien bat.

Eskola-akademia bat daukat, eta ume koxkorrekin ibiltzen

«Goierrirekin erlazio polita dut.

Etxetik gertu dago, eta familiartekoak han dauzkat» «Gaztetatik, nire ilusioa kazetari izatea zen. Baina kolaboratzaile bakarrik naiz» «Erromantizismo puntua galdu du txirrindularitzak.

Taldeen desorekak asko zaildu du»

naiz. Bestetik, teknifikazio planetan nabil 23 urtez azpikoekin eta profesional batzuekin. Horrek mantentzen nau aktibo eta zuzeneko kontaktuarekin. Radio Euskadin ere kolaboratzen dut, eta horregatik egunerokoa ere jarraitzen dut. Babesleak dauzkat, eta haiekin beste esparru batzuetan lan egiten dut.

Horrela da nire eguneroko bizitza eta lan bizitza; zeren, azkenean, lana egin beharra daukat.

Telebista probatzen ari zara, irratian aditu jada, prentsa idatzian ere aritu zara... Kazetaritzarako dohaina baduzu.

Bada, nire ilusioa horixe zen, gaztetatik. Ni delineatzailea naiz ikasketaz, baina lehenengo plana kirol kazetari izatea nuen. Ez naiz kazetari, ordea. Ez daukat kazetaritza ikasketarik, eta bakoitzari berea zor zaio. Ni kolaboratzailea naiz. Publizitate munduan sartu nintzenean gehien kezkatzen ninduena zera zen: ahalik eta azkarren ikasi eta dinamiko bihurtu; egunerokoa automatismo bihurtu.

Euskaraz, Goierriko jatorria nabari zaizu.

Aita zaldibiarra nuen, eta ama Arriarangoa. Aita lan kontuekin larri ibili zen une batean, eta Gasteizera etorri zen, beste fundizio batera. Gu umetan etorri ginen Lazkaotik, baina

GOIBERRI 09

ELKARRIZKETA

ostiraletik astelehenera Beasainera, Arana kalera joaten ginen, aitona-amonak han bizi ziren eta. Bizikletan hasi nintzenean, 9 edo 10 urterekin, karrerengatik Gasteizen geratzen hasi ginen. Jada Beasaingo pisu hura ez daukagu, Goierrin elkartokia erdi galdua dugu, baina gustura joaten gara.

Lazkaon, non jaio zinen?

San Jose auzoan bizi ginen.

Nahiz eta oso ume alde egin nuen handik, lau urterekin, baditut Lazkaoko oroitzapenak: bizikletarekin ibiltzen nintzen.

Oraindik, Olaberritik behera bizikletan pasatzen naizenean, etxe haiek ikusten ditut; ezkerrera, bigarren pisua...

Teknikari ari zara orain; txirrindularitza ez dago onenean, ala?

Orain arte edo duela urte batzuk arte izan duen erromantizismo-puntua galdu du txirrindularitzak. Ikusi besterik ez dago profesionalen taldeen arteko estatus diferentzia: Ineos bat 40 milioiko aurrekontuarekin, eta bitartean Euskadiri, Muriasi edo besteei 2 milioi eskatzen ari gara, hor egoteko. 40/2, izugarrizko aldea da. Mundua globalizatu da, eta txirrindularitza-mundua ere bai. Oso zail dago. Lehen egon ziren Fagor, Once, Banesto, Hueso, Dormilon... enpresak, ez dira itzuliko.

Gazteek profesional izateko ekiporik ez daukate orain, eta harrobia ilundu egiten da.

Horren prekarioa da?

Bai. Baina gaztetxoekin landu beharra daukagu guk. Eskolarekin pozik nago: 25 haur dauzkat, gehiago ezin ditut hartu.

Ofizioa erakutsi, behintzat.

Bestea ez dago norbere esku...

JAIZKI FONTANEDA

Txirrindularitza zer den ikusarazi nahi diet, kultura polita dela erakutsi. Peter Sagan zein den bakarrik ez, jakin dezatela zein izan ziren Marino Lejarreta, Indurain edo Olano. Beste erreferente batzuk eman nahi dizkiet, momentu askotan nolako jokabidea izan zuten eta zer egin zuten ikus dezaten. Hori da berpiztu behar dugun espiritua.

10 GOIBERRI

ERREPORTAJEA

Itsasondoko herrigunean dagoen konpostaguneetako bat. ARIANE VIERBÜCHER

Herrian sortu eta kudeatu Hondakin organiko osoa Itsasondon bertan kudeatzen dute urte hasieratik.

Txinatik sistema ezagutzera datoz.

A. Vierbücher Itsasondo Hondakinen kudeaketak geroz eta kezka gehiago sortzen du herritarren artean. Itsasondoarrak gai horri dagokionez ez daude besoak gurutzatuta, eta sortzen dituzten hondakin organikoaren erantzunkizuna haien gain hartu dute. 2019. urte hasieratik, herrian bertan kudeatzen dute hondakin organikoaren frakzio osoa eta ez dute Sasieta Mankomunitateko kamioiaren beharrik, auzo desberdinetan konpostaguneak baitituzte.

Gai horren inguruan interesa erakutsi du Txinako politikari eta hondakinen inguruko teknikari talde batek, eta Itsasondon ezarri duten sistema hori ezagutzen izan ziren atzo, haien

herrietan aplikatzeko moduko proiektua izan daitekeelakoan.

Baina honaino iristeko bide luzea egin behar izan dute Itsasondon. Horren berri ondo daki Danel Etxeberriak. Denboran atzera egin eta «bizilagunek hondakinez betetako poltsak, kalean, lurrean uzten genitueneko garaiak» ekarri ditu gogora. Sasieta Mankomunitatea sortzeko zegoen oraindik. Garai hartan «Itsasondok errauskailu txiki bat zuen». Zaborrak biltzeko edukiontzi berdea iritsi zen lehenik. Zaborrak sailkatzeko kolore desberdinetako edukiontziak beranduago.

Errefusa eta organikoa sailkatzeko aukera izan da azkena.

Itsasondoko udal ordezkariek hondakinen inguruan zu-

GOIBERRI 11

ERREPORTAJEA

Lehenengo hondakin organikoa konpostagunera bota behar da, ondoren lehorra gehitu, eta jarraian guztia nahastu. Emaitza konposta da, baratze eta landareentzako oso aproposa den ongarria. ARIANE VIERBÜCHER

satzen dute. Sasieta Mankomunitateak jasotako hondakin kantitateari dagokion dirua udal bakoitzak jasotzen du.

Errefusak eta organikoak ordea, ez du diru sarrerari suposatzen, gastua baizik, tratamendu bat jasotzen duelako, eta gainera, Gipuzkoako Hondakin Kontsortzioak duela bi urte abisatu zuen herri bakoitzean bildutako hondakin organikoan %5 baino gehiago hondakin organikoa ez denarekin nahastuta egonez gero, errefusa bezala tratatu behar dela.

Konpostguneak

ten kezka aspaldi erakutsi zuten Sasieta Mankomunitatean, «hondakinen %40 organikoa da». Hala, beste herrialde batzuetako ereduari jarraituz, Sasieta Mankomunitatean hondakinen frakzio hori biltzeko sistema bat ezartzeko proposamena egin zuten lehenak izan ziren. Proposamena egin eta bederatzi urte igaro ziren Goierrin lehen edukiontzi marroia jarri zuten arte. Itsasondon izan zen hori.

Edukiontzi berriarekin, «emaitzak ez ziren nahi bezain

onak». Atez atekoa iritsi zen ondore,n eta sistema mistoa ezarri zuten, «errefusa atez ate biltzen hasi ziren, gainontzekoa edukiontzien bidez». Datuak «zerbait hobetu ziren, baina oraindik hobetzeko asko zegoen». 2011. urteaz geroztik «benetako atez ateko sistema» jarri zuten martxan.

Herritar gehienek ez dute jakingo, baina gaur-gaurkoz herri guztietan edozein frakzioren bilketa egin aurretik kamioia pixatu egiten dute. Bilketa egiten dute eta ondoren berriz ere pi-

Kudeaketa egoki baten inguruko kezkarekin eta hondakinen sailkapenean emaitza onak lortzen hasita zeudela ikusita, organikoa kudeatzeko «konpostguneetan pentsatu»zuten. Han eta hemen eredu desberdinak ezagutzen ibili ondoren Joseba Sanchez Luar enpresako ordezkaria ezagutu zuten. Hark zioenez, «Itsasondon biltzen ziren kantitateak ikusita, hondakin organikoaren kudeaketa herrian bertan egiteko aukera egon bazegoen, dentsitate handiko herria ez delako eta berdeguneak badaudelako, besteak beste».

Ordura arte ezagutzen ziren konpostagailuekin ez ziren emaitza guztiz onak lortzen, baina Sanchezen bidez, «efizienteagoak» lortu ahal izango zituzten.

Herritarrekin batzar informa-

tiboak egin ziren «pauso hori emateak lekarkeenaren inguruko xehetasun guztiak emateko». Herritarrak animatzen hasi ziren eta auzoka antolatu ziren.

«Herritarrentzat erosoa izatea ere nahi genuen, eta horregatik zortzi konposgune ditugu martxan oraintxe».

2018an «180-185 kubo jasotzen zituen Sasietako kamioiak, baina kantitate hori gutxitzen joan da». Irail-urrian «20-25 kubo jasotzen zituzten», eta urte amaieran beste batzar bat deitu zuten herritarrei proposamen bat egiteko.

Kubo gutxi haiek jasotzeak «gastu handia suposatzen zion herriari, 15.000 euro inguru, eta konpostagunea erabiltzen ez zuten herritarrei gastua haien gain hartzeko proposamena egin genien». Informazio guztia eskuan, «herritar haiek ere animatu ziren konpostagunea erabiltzera».

Dagoeneko bederatzi hilabete igaro dira herrian sortutako hondakin organiko osoa herrian bertan kudeatzen dutela, eta herritarrek ordaintzen dituzten tasetan ere antzeman dute hori.

Txinatarren bisita Ibilbide luze-luzearen ondoren, hondakin organikoari dagokionez autogestioaren eredu dira itsasondoarrak, eta mugaz gaindi interesa piztu du horrek.

Izan ere, atzo, nondik eta Txinatik etorri zitzaiezkien bisitan.

Helburua garbia da, hondakinen kudeaketan benetan ekitea. Espainiar estatuko hainbat herritan egiten ari diren hondakinen kudeaketak ezagutuko dituzte, eta Itsasondokoaz gain, baita Euskal Herriko beste herri batzuetan egiten dutena ere.

Goierrin, pauso hori eman duen herri bakarra da. Etxeberriak nabarmendu duenez, «biztanle askoko herrietan agian beste sistema batzuk beharko lirateke, baina txikietan egin daitekeela erakutsi dugu».

12 GOIBERRI

ELKARRIZKETA

Naiara Alberdi

Mintzanet egitasmoko parte hartzailea

ÂŤMintzaneteko kideok Skype bidez euskara praktikatzen duguÂť Asier Zaldua Ezkio Naiara Alberdik (Zumarraga, 1982) Bidelagun rola betetzen du Mintzanet egitasmoan. Astean behin euskara praktikatu nahi duen Bidelari batekin euskaraz hitz egiten du telefono edo ordenagailu bidez. Mintzanetek Bidelagun gehiago behar ditu.

Nolatan izan zenuen egitasmo honen berri?

Arrate irratiko programa baten bitartez, duela hiru urte. Mintzaneteko kide bati elkarrizketa bat egin zioten. Kide gehiago behar zituztela esan zuen eta izena ematea erabaki nuen.

Nola funtzionatzen du Mintzanetek?

Funtzionamendua oso erraza

da. Gauza bakarra eskatzen du: bai Bidegileak eta bai Bidelagunak Skype programa edukitzea. Ordenagailua edo mugikorra erabili daiteke: norberarentzat erosoagoa dena.

Astean behin hitzordu bat jartzen da euskara praktikatzeko.

Astean behin ordu erdiz hitz egiteko konpromisoa hartzen da. Gehiago hitz egin nahi duenak, gehiagotan hitz egin dezake, noski. Egunero nahi dugula?

Ba aurrera baita ere!

Irudia erabiltzen al duzue ala ahotsa bakarrik?

Skype-k ahotsa bakarrik transmititzeko edo irudia eta ahotsa transmititzeko aukera ematen du. Egoeraren arabera, bata edo bestea erabiltzen dugu.

Bestalde, gehienetan telefono mugikorra erabiltzen dut: erosoagoa da, beti gurekin baitaramagu.

Mintzaneteko teknikariek erabakitzen al dute nork norekin hitz egin?

Zein egunetan, zein ordutan eta zein maiztasunarekin datorkizun ondo galdetzen dizute.

Ondoren, zurekin bat datorren pertsona batekin harremanetan jartzen zaituzte. Ez dago inongo arazorik aldaketak egiteko.

Astero pertsona ezberdin batekin aritzen al zarete?

Izendatzen dizuten Mintzalaguna betirako izaten da. Nahi izanez gero, Mintzalagun bat baino gehago eduki dezakezu.

Nola zehazten da hitzordua?

Hitzordua ikasturte hasieran zehazten da eta ikasturte osoan mantentzen da. Dena den, ez dago hitzordua aldatzeko arazorik. Behin edo behin nire Mintzalagunari deitu diot oraindik ez naizela etxera iritsi eta apur bat beranduago hasiko garela esateko.

Nor da zure Mintzalaguna?

Salamancako 36 urteko mutil bat da. Gasteizen denboraldi bat pasa zuen, lan kontuengatik. Euskara ikasteko gogoa sortu zitzaion eta, Salamancara itzuli zen arren, ikasten jarraitzen du. Gainera, Euskal Herrian lagunak egin ditu eta Euskal Herriarekin duen harremana bizirik mantendu nahi du.

GOIBERRI 13

ELKARRIZKETA

ASIER ZALDUA

Idatzizko harremana ere ba al duzue?

Ahoz aritzen gara. Idatziz hitzordua aldatzeko edo aipatutako zerbaiten inguruko informazioa bidaltzeko bakarrik aritzen gara.

Nola aukeratzen dituzue gaiak?

Ez dugu ezer prestatzen. Une horretan suertatzen denaz hitz egiten dugu. Gehienetan gaurkotasunarekin lotutako gaiei buruz aritzen gara. Norberari gertatutakoei buruz ere hitz egiten dugu.

Zenbat denbora daramazue elkarrekin?

lagungarria da. Ordu erdi horrek urrea balio du.

Bi urte pasatxo.

Ze abantaila ditu Mintzanetek Mintzalagunarekiko?

Aurrez aurre egon al zarete?

Dagoeneko sekulako konfiantza dugu. Bizikletan ibiltzea gustatzen zaio eta behin Ezkiora etorri zen bisita egitera.

Zer esango zenioke jendeari Mintzanet egitasmoan parte har dezan?

Aukera polita da. Denok moldatu gaitezke ordu erdi lortzeko, eta euskaraz hitz egiteko aukerarik ez dutenentzat oso

Erosotasuna eta malgutasuna.

Ez duzu une zehatz batean toki zehatz batean egon beharrik.

Oporretan egoteak, adibidez, ez zaitu mugatzen. Gainera, elkar ez ezagutzea positiboa da euskara dominatzen ez duenarentzat: lotsa gutxiago, hanka sartzen baduzu solaskidea ez duzu aurrez aurre...

Mintzanet Bidelariarentzat

aberasgarria dela argi dago. Bidelagunarentzat ere aberasgarria al da?

Noski. Gainera, Whatsapp talde bat dugu eta hor bikote ezberdinei buruzko informazioa jasotzen dugu. Oso kasu berezi eta politak daude: hemendik milaka kilometrora bizi eta Euskal Herriarekin inongo loturarik ez zuen jendea, lanagatik urrutira joan eta euskara galtzeko beldur direnak... Bidelagun izatea oso aberasgarria suertatzen ari da niretzat.

14 GOIBERRI

INTERNET

saretik Sarean ikusia

botaba.eus

Klik

Elhuyar Zientzia Azoka bidean da

Goitur agentziak webgune berria estreinatu du Goitur Goierriko turismo agentziak webgune berria du.

Uztailean estreinatu zuen, udako kanpainari begira, baina orain eman dituzte aurreneko datuak. Turismoan eta bidaien antolaketan izandako aldaketei egokitzeko beharra ikusten zuen Goiturrek, eta horretarako, «Interneten aldeko apostu estrategikoa» egitea erabaki zuten. Bide horretan, «diseinu eta erabilgarritasun aldetik berritzailea» den ataria diseinatu dute. Eskualdeari buruzko informazio osoa ematen du lau hizkuntzatan. Bilatzaileetako posizionamendua eta sare sozialak ere lantzen ari dira. goierriturismo.com

Aitziber Garmendia, Iban Garcia eta Jon Plazaola enbaxadoreak. L.F.

Bota ba esalmoldeak!

Euskal esamoldeak berreskuratu eta gazteen artean bultzatzeko asmoz, Labayru Fundazioak #botaba erronka sortu zuen. Dagoeneko hirugarren edizioa du lehiaketa horrek, eta kanpaina berezia egin dute, gazteak parte hartzera animatzeko. Bertan parte hartu dute, enbaxadore moduan, Aitziber Garmendia eta Jon Plazaola aktore goierritarrek, Iban Garcia youtuber-arekin batera.

Lehiaketaren euskarria, instagram sare soziala izango da.

Azaroaren 4tik 25era egingo

dute, baina aurretik, «beroketa fasea» deitu dutena hasiko da urrian. Tarte horretan, erronkak, asmakizunak, enbaxadoreen zuzenekoak eta zozketak egingo dituzte. Lehiaketaren irabazleentzat sari potoloa prestatu dute, Europa osoan bidaiatzeko lau Interrail txartel.

Antolatzaileen arabera, gazteen artean euskararen erabilera sustatzea da lehiaketaren helburu nagusia, «gazte jendeak egunerokotasunean hizkuntza modu naturalean erabiltzea», alegia.

Elhuyarrek martxan du 20192020 ikasturteko Zientzia Azoka egitasmoa. Euskal Herriko ikerlari gazteek garatutako proiektuak ezagutarazteko asmoz sortutako azoka da. Azoka bera 2020ko maiatzaren 9an egingo da Bilbon, baina izena emateko epea zabaldu dute dagoeneko. Proiektuak abendurako garatu behar dira. elhuyar.eus

Loinatz eskolak atari berria du Beasaingo Loinatz Musika Eskolak webgune berria aurkeztu du aste honetan. Bertan, eskaintza akademikoari buruzko informazioa, jarduera eta ekitaldien egutegia, albisteak eta multimedia atala izango ditu, dena diseinu berrituarekin.

Egungo eskaera eta beharrei erantzun nahi diete. beasain.eus/loinatz-musika-eskola

GOIBERRI 15

PUBLIZITATEA