GoiBerri 345. zenbakia

Goierritarraren eta Otamotzen astekaria

345. zenbakia. 2019ko urriaren 11

Jesus Mari Martinez ‘Txiki’ 3 Iritzia 4-5 Maialen Aristimuño 6 Sagarrak artelan eginda 7 Saskiratze bikaina 10-11 Zanpaldunen itzulera 12 Luis Katarain artzainaren artelanak 13 Neskak, ikastera! 14-15

Alaia Mujika Eki Piercing Shop

«Oinak lurretik aireratzeko une horretan aske sentitzen zara»

8-9

GOI B ERRI Tatuaien eta piercing-en munduan egin du ibilbide profesionala beasaindarrak, eta horrez gain, gorputz suspentsioan ere aritzen da. A.V.

02 GOIBERRI

PUBLIZITATEA

GOIBERRI 03

KATE MOTZEAn

TERE MADINABEITIA

Jesus Mari Martinez ‘Txiki’ Oinetako konpontzailea

«Hemen oso gustura bizi naiz, etxea bezalakorik ez dago» Tere Madinabeitia Urretxu Hemendik aurrera, oinetako konponketa zerbitzua izango da Urretxun. Jesus Mari Martinez Elgarresta Txiki-k (Urretxu, 1963) negozioa ireki berri du Madayan.

Gaztea zela, Urretxuko Udalak eskaini zion oinetakoak konpontzen ikasteko aukera.

Zumarragako Bidezar kalean tailerra zuen Isaiasek erakutsi zion. Etxean hasi zen lanean, hala moduz. Handik, garai hartako Juan XXIII.a eskolako lokal batera joan zen, eta bezeroak

ugaritzean, 1984an, Goikokalen ireki zuen tailerra. 11 urtera, zapata denda ireki zuen Labeaga kalean. Hiru urte lanbidea alboratuta izan eta gero, berriz ere heldu dio. 2021ean 40 urte egingo ditu ofizioan.

Saskibaloian lehenago hasi zen, 12 urte zituela. Goierrin jokalari eta entrenatzaile urte asko egin eta gero, gaur epaile lanak egiten ditu astebururo.

Saskibaloi talde bat.

Baskonia. Ahal dudanean joaten naiz partidak ikustera.

Baduzu afizio gehiagorik?

Diruz laguntzen duten erakundeak: Udalak: Altzaga, Arama, Ataun, Beasain, Itsasondo, Olaberria, Segura, Urretxu, Zaldibia, Zerain eta Zumarraga

GOI B ERRI

Kirola. Maratoiak egin ditut, mendia ere gustatzen zait...

Liburu bat.

Musika talde bat eta abesti bat.

Janari eta edari bana.

La Oreja de Van Gogh eta Mocedades, eta talde horien edozein kantu .

Oporretarako leku bat.

Pelikula bat.

Jaso duzun oparirik bereziena.

Ben Hur.

«Kirol azpiegitura gehiago behar ditu Urretxuk, talde asko dago eta ez dago lekurik»

Goierriko Hedabideak SL Zuzendaria: Iñaki Gurrutxaga Kudeatzailea: Josu Iñigo Koordinatzailea: Tere Madinabeitia Bidera zerbitzuak. Berria Taldea Lege gordailua: SS-1638/2011

Paella eta kamilotxoa.

Kostaldea.

Opari guztiak dira bereziak.

Goierriko txoko bat.

Argitaratzailea:

Diseinua eta banaketa:

La catedral del mar.

Elkarte bat, lagunekin egoteko.

Urretxuko alkate bazina...

Kirol azpiegitura gehiago egingo nituzke.

Urretxun biziko ez bazina…

Hemen oso gustura bizi naiz, etxea bezalakorik ez dago.

Egoitzak: Beasain:

Webgunea:

Oriamendi, 32. 20200.

Posta elektronikoa:

goiberri.eus

Urretxu:

goiberri@hitza.eus

Iparragirre, 11 (Kaletxiki). 20700.

Publizitatea:

Telefonoak: Beasain: 943-16 00 56 Urretxu: 943-72 34 08

Bezero arreta / harpidetzak:

607 530 424 – jizagirre@hitza.eus 902-82 02 01 – harpidetza@hitza.eus

04 GOIBERRI

IRITZIA

Andoni Salamero Irakaslea

Guraso zareten guztioi izitzan zehar, une eder askoak bizitzen ditugu, une kutunak, gogoangarriak, gure memoriak, maitasunaren bitartez, oroitzen jarraitzen dituen bizipen sakonak. Bizikizun hauen artean, bati baino gehiago galdetuko balitzaio zein izan den bere bizitzan bizi izan duen une politenetakoa, ziurdanik, erantzunen artean, bere haur baten jaiotza izan dela erantzungo luke.

Ez da harritzekoa halakorik adieraztea, haur jaio berriak, edozein pertsonarengan, zirrara handia sortzen baitu, izan ere, erne bagaude eta bizitzari irekiak, gizakiok ohartzen gara aurrez aurre dugun haurraren samurtasunetik asko ikas dezakegula, samurki jokatzea, azken finean, harrera eta arreta egokia eskaintzea baita, unean uneko errealitatean garena erakutsiz, umeak horren polito egiten dakien bezala.

Bizidunak izanik, biziaren eragile izateko jaioak garenez, betetasunetik bizi behar dugu une bakoitza, emandako pausoek egiazko zentzua har dezaten, batez ere egiazki bizitakoa, sentitutakoa, maitatutakoa haragitzeko. Garbi dago, horrelako bizipen samurrak gure memorian eder baino ederrago itsasteko, maitasunak berak, bakarrik, ahal duela hori egitea, bestela nola oroitu halako pasadizo amultsu eta maitakorrak?

Zein eder den amaren sabeletik munduaren sabelera igaro den haurrak, bere inguruan, gu-

B

raso arretatsu eta maitaberak topatzea, mentura horretan haurra bera erdigune eta ardura izanik, elkar laguntzeko pronto daudenak. Jardute bikain horretan haurrek eta gurasoek gogoz elkar elikatzeaz gain, gehiago elkar ezagutzen dute, eta hala, gurasoek emandako samurtasun eta beratasunetik haurra barruz osasuntsu heziz joaten da, eta gurasoak erne badaude, haurraren naturaltasunetik itzelezko irakasbidea jasotzen dute: unoro, izatea, pentsamenduetan galduak eta zabarturik ez egoteko irakaspen sakona.

Eder den bezala honetaz guztiaz ohartzea, ederragoa gertatzen da guraso berri egin diren bikoteek haurraren inguruko azalpenak ematen dizkizutenean –nola hazten ari den, txikiaren inguruko pasadizoak, gogoko duena…–, horiek bizitzak egindako opariak dira, eta gainera, bikoteek haien zorionaren berri emanez, haientzat ahaztezina den bizipen baten lekuko egiten zaituzte, zinez, ohoragarri den une hori haiekin partekatuz.

Eta eginkizun horretan sare zabal eta luzea maitasunaren hari finez ehotzen joaten den antzera, zer esango dugu aitonamonez, biloben zainketan dabiltzanean haien bihotz eskuzabalak ez du neurririk! Jardute horretan aitona-amonak dabiltzanean, zein miresten ditudan aiton-amonen eguneroko martxa ere errespetatzen dakiten seme-alabak, elkar hartze ona izateaz gain, haien espazioak, arnas hartzeko tarteak ere aintzakotzat hartzen dituztenean,

«Haurrak egoki heziz zuon arreta eta denbora eskaintzen ari zareten gurasoei eskerrak eman nahi dizkizuet, argi dago zuon haurrek bihotz betez eskertzen dutela haiengandik egindako guztia»

hori zentzuz jokatzea da, alegia, guztiek bat eginez, baina kide bakoitza demasik ez estutuz.

Benetazko gurasoek taldeari so egiten diote, taldearen benetakotasuna zaintzen ahaleginduz, tentuz, samurtasunez konpromiso zuzen, zintzoa eta zuhurra bere betera eramanez, eta hala, kide bakoitzari zor zaion mira eta errespetua izateaz gain, laguntza, hurbiltasuna eta ezinbestekoa den maitasuna, unoro, elkarri ematen diote, hain zuzen, familiakideen artean, bat bestea baino hoberik ez dagoelako, gauza guztien gainetik gizakia eta kide bakoitzaren berezitasuna aintzat hartzen dutelako.

Hargatik, lerro hauen bidez, haurrak egoki heziz zuon arreta eta denbora eskaintzen ari zareten gurasoei eskerrak eman nahi dizkizuet, argi dago zuon haurrek bihotz betez eskertzen dutela haiengandik egindako guztia, eta bidenabar, baita geuk ere, izan ere, haien poza maitasunetik jasotzen dutela jakinez, pozgarri eta maitagarri den dinamika eragiten duzuelako herrian, bai horixe!

Bidenabar, bai zuri, ama, urriaren 13an joan zineneko urtea betetzean, eta zuri, aita, urriaren 21ean joan zineneko 18.urtea gogoratzean, besarkada handia eman nahi dizuet, guraso on izateaz gain, eredu bikain izateagatik. Jakizue zuon izenek eta izanek Ane, Karmele, Jabier, Ketxus, Joseba, Aratz eta familiako ahaide, lagun, ezagun eta herritar askoren bihotzetan bizirik jarraitzen dutela. Zuoi, bihotz betez, eskerrik asko!

GOIBERRI 05

IRITZIA

Asteko irudia

Josu Maroto

Gorputz suspentsioa ezagutzen Beasaingo Eki Piercing Shop dendako arduradunari eskaini dio Marotok txoko hau; Alaia Mujikak gorputz suspentsioa praktikatzen du.

Zuzenbideaz jardun nahi dinat gaur, Joxepa. Hobeto esanda, zuzenbidearen funtzionamenduaz. Zehazki, ikasturte judiziala hasi dela entzun dudan egunean ari naun idazten, eta berehala joan zaidan burua une honetan nire arreta bereganatzen duten bi auzietara, zer epai emango ote duten pentsatuz: Altsasuko gazte espetxeratuen auzia eta Kataluniako proces-ean auzipetutako politikarien aurkakoa.

Lehenengoari dagokionez, lehengo irailean aztertu zinan Espainiako Auzitegi Gorenak gazteen aurkako epaiari jarritako helegitea. Zehazki, aztergai izan zinan akusatuak absolbitu behar ote diren edo jarri zizkieten zigorrak murriztu daitezkeen: defentsak eskatutakoari erantzunez.

Bigarrengoari dagokionez, Kataluniako buruzagi independentisten aurka izan zen epaiketaren epaia dun jakin-mina pizten didana, aurki emango dutela esan eta esan ari baititun hedabideak.

Zein luzea izan behar duen itxaronaldiak, inongo errurik izan gabe, horrelako kinka batean dagoenarentzat! Zenbat amets eze-

rezaren putzura? Horri lotuta, justizia egin kasuaz erabakia hartu behar dutenek berdin jokatzen al diten denekin, edonon?

Burutazio horietan nabilela mamu izugarriak agertzen zaizkidan. Nork mugitzen dizkin justizia delako horren hariak? Epaileen kontua bakarrik al dun?

Ea zer datorren‌ Hik zer espero dun? Nik ezer onik ez, desioa beste bat bada ere. Aurrean Espainia daukagula ez dezagun ahaztu.

Inaxio Usarralde

bat eta

Aupa!, Inaxio. Zuzenbideaz? Justiziaz? Zuzenbide ezaz jardun beharko diagu. Zuzenbiderik ez, injustizia ugari bizi diagu. Altsasuko gazteak eta Kataluniako politikariak, denak preso. Injustizia! GOIBERRI hau argitaratzen denerako, behar bada, bi gai horien inguruan erabakiren batzuk hartuak eta publiko izango ditiagu.

Ziur nauk, haserrea, amorrua, sua eta inpotentzia sentituko ditugula, askok, justua ez den justizia honen erabakia jakitean. Eta, berriz ere, mobilizazioak antolatu beharko ditiagu. Kalera irten eta protesta egin; zer beste irtenbide geratzen zaiguk, bada?

Ez diat sinesten zuzenbidean, ez politikan. Nola sinestu, bada, emakumeak jipoitu, bortxatu eta hiltzen dituzten gixonak (ez baitituk gizonak, bakarka nahiz taldean, horretan ari direnak), atxilotu eta bigarren egunerako kalean, libre, uzten dituztenean? Gogoak emandakoan, berriz ere, beste horrenbeste egiteko prest. Zuzenbideak, gure zuzenbideak, kasurik onenean, bortxatzaileei urruntze-agindua ezartzen ziek eta bortxatuei bizkartzaina. Kontxo! Gi-

bat

Joxepa Madariaga

zonak erasotu emakumea eta emakumeari jarri bizkartzaina? Zein duk arriskutsua? Zeinek egin dik barrabaskeria? Nork dik zaindu beharra, berriz ere horrelakorik egin ez dezan? Emakumeak gorriak ikusi ditik, arrasto latzak geratu zaizkiok bizitza guztirako eta maitasuna, laguntza, lasaitasuna eta askatasuna behar ditik, ez bizkartzaina. Zaintza, inork behar izatekotan, erasotzaileak behar dik, berriz ere erasotzeko tentaziorik izaten badik, ekiditeko.

06 GOIBERRI

GAZTEAK

«Eskoletan berdintasuna lantzeko behetik gorako lanketan sinisten dugu» Maialen Aristimuñok (Legazpi, 1998) Gugan proiektua sortu du eskoletan berdintasuna horizontalki lantzeko.

Miriam Luki Legazpi Maialen Aristimuñok Mondragon Unibertsitateko LEINN –Lidergotza, Ekintzailetza eta Berrikuntza– ikasketetan hirugarren ikasturtea du. Lehenengo mailatik, beste hiru kiderekin batera, eskoletan berdintasuna eta genero gaiak lantzeko moduak aldatzeko Gugan proiektua jarri zuten martxan, eta orduz geroztik buru-belarri ari dira proiektua osatzen.

Nondik sortu zen ideia?

Gutako bakoitza herri ezberdinekoa izan arren, eskola guztietan berdintasun gaietan jasotzen genuena oso puntuala zela jebetu ginen; adituak etorri, hitzaldia egin, joan eta esandakoak eragin iraunkorrik ez zuen. LEINN ikasketen oinarria erronkak dira eta gure taldeak aurrekoa aldatzeko erronka hartu zuen. Hura izan zen Gugan proiektuaren ernamuina.

Zertan datza?

MIRIAM LUKI

Berdintasunaren arloan eskola komunitateekin elkarlanean ari gara. Hezkidetza batzordeekin eta ikasleekin aritzen gara, ikasgeletan. Behetik gora doan lanketan sinisten dugu. Hasieran kanpoan gertatzen denaz mintzatzen gara eta gero gela bakoitzeko errealitatera hurbiltzen gara esperientziaren komunikazioa erabilita. Barrenak

mugitzen dizkie. Saio bakarrean ikasle bakoitzak bere saio propioa dauka.

Helburua da saioak amaituta lanean jarrai dezaten. Horretarako talde motorrak osatzen ditugu eta antolatzen laguntzen diegu eskolan berdintasunaren eta parekidetasunaren eragile izan daitezen.

Orain artekoaren balantzea zein da?

Pozik gaude, proiektua gero eta osoagoa da. Gutako bakoitza feminismoari ekarpenak egiten dizkio, baina Gugan-en bitartez ekarpena komunitateari egiten diogu. Gazte gehiago piztea dugu helburu, pentsatuarazteko, hitz eginarazteko, eta batik bat, ekintzetara bultzatzeko.

Euskal Herriko eskoletan eta atzerrian ere aritu zarete.

Bai, ikasketen bidez urtero irteera bat egiten dugu. Finlandian izan ginen, San Franciscon ere bai. Toki bietan ikasitakoa proiektuan txertatu dugu; lehenengoan ekintzaren bitarteko hezkuntzaz ikasi genuen eta San Franciscon teknologia nola aplikatu. Datorren urte hasieran Indiara eta Txinara goaz.

Euskal Herrian Oñatin, Ordizian eta Zumaian aritu gara. Zumaiako ikastetxeari Unesco saria eman diote egiten ari diren lanketagatik.

GOIBERRI 07

MOTZEAN

Sagarrak artelan eginda ‘SagarArte’ erakusketa ikusgai jarri dute Ezkioko Igartubeiti Baserri Museoan.

Lau artista gaztek sagarraren eta sagardoaren inguruan sortutako artelanak jasotzen ditu bildumak. Abenduaren 29ra arte zabalik egongo da.

Miriam Luki Ezkio SagarArte erakusketa ireki dute Ezkioko Igartubeiti Baserri Museoan. Astarbe Astigarragako sagardotegiak bultzatutako proiektua da SagarArte. 2017an sortu zuten artista gazteei sagarraren zein sagarrondoen inguruan arte sorkuntzak egiteko aukera emateko eta sormen lanak finantzatzeko. Aurtengo proiektuen uzta da Igartubeitin abenduaren 29ra arte ikusgai dagoena.

Paul Latabururen SagarraManzana sagarrari buruzko ilustrazio seriea, Aitor Zarzueloren Sagarraren Kondaira film laburra, Udane Juaristiren Astarbe familiaren historia oinarri duen Arbasoak seriea eta Maria Altunaren Malus Arbore Cecidit zeramika serieak osatzen dute erakusketa. Altunaren lana Euskal Herriko Unibertsitatearekin batera landutako SagarArte Sortzaileen Bila lehiaketaren irabazlea izan da.

Artista guztiek sagarrondoa, sagarra eta sagardoa izan dituzte inspirazio iturri. Astarbe sagardotegiko familiak sortutako SagarArte ekimenaren helburua baita, «artista gazteei guk uzta berriarekin sentitzen dugun sagarraren inspirazioa bizitzeko aukera eskaintzea».

Izan ere, Astarbe sagardotegia 1563tik Astigarragako baserri berberean dago eta familia berak kudeatu du orduz geroztik; hamabost belaunaldi pasa dira jada. SagarArte egitasmoaren abiapuntua garaian garaiko kultura adierazpideak berriro sagardotegietara erakartzeko grina izan zen.

Sortzaileei proiektua finan-

Joan den ostiralean, urriaren 4an, inauguratu zuten ‘SagarArte’ erakusketa Igartubeitin. IGARTUBEITI tzatzen diete SagarArte elkarteak ez baitauka irabazi asmorik. Are gehiago, obrek irabazirik sortuz gero, egileei itzultzen dizkiete.

‘Artea Dastatuz’ Igartubeitikoa ez da erakusketa soila. Kultura plastikoek azalpenak, dinamizazioa edo lanketa premia dutela iritzita, SagarArtek Artea Dastatuz dinamika gehitu dio bildumari.

Alegia, sortzaile gazteen obrak gastronomiaren bitartez emango dituzte dastatzera eta hala egingo dute baita ere Ezkioko Topa eta Agirretxea jatetxeetan, Igartubeitiko arduradun Kizkitza Ugarteburuk azaldu duenez: «Sorkuntzaren atzean dagoen istorioa usaimen, dastamen eta ukimenarekin dastatzeko aukera emango dugu, eta horri guztiari sagardoa gehituko diogu maridajea ixteko».

Urriaren 18an egingo dute Ezkioko Topa jatetxean. Sagardoaren jatorria ezagutzeko gogoa dutenei zuzendutako saioa da, 19:00etan. Hiru obren azalpena, hiru pintxo eta hiru sagardo baso banatuko dizkiete; prezioa 10 eurokoa da eta aurrez izena eman behar da. Agirretxea jatetxean azaroaren 15ean

izango da, eta egungo sagardoaz eta ekoizpenean erabiltzen diren teknologiek izandako eraginaz arituko dira, besteak beste. Dinamika antzekoa da, han ere artea eta dastaketa uztartuko baitituzte. Izena emateko jatetxe bakoitzera jo behar da edo sagararte@astarbe.eus helbidera idatzi.

08 GOIBERRI

ELKARRIZKETA

ARIANE VIERBÜCHER

Alaia Mujika Eki Piercing Shop

«Mugaren bi aldeetan dauden muturrak ukitzen dira, mina eta plazera» Ariane Vierbücher Beasain Gorputza aireratu, azaletik zintzilik, eta txorien moduan hegan egin. Askatasun sentipena lortzeko bidea da gorputz suspentsioa. Muturreko praktika bat da eta askok agian ez dute

teknika hori ezagutzen, eta gutxi asko ezagutzen dutenei ere haien ulermenetik ihes egiten die. Beasaingo Eki Piercing Shopeko 20. urteurrena ospatzeko antolatutako jaialdiaren barruan, gorputz suspentsio

erakustaldia egin zuten Gaztetxean, irailean. Alaia Mujikak (Beasain, 1979) Eki Piercing Shopeko arduradunak, egiten duen lanaren eta gorputz suspentsioaren inguruko hainbat argibide eman ditu.

Urteurrenaren harira festa handi bat ospatu zenuten.

Bai, hala da! Beste toki batzuetan tatuaje estudioek urtero horrelakoak antolatzeko ohitura dute. Eki Tattok, orain Eki Piercing Shop denak, sekula ez

GOIBERRI 09

ELKARRIZKETA

du festarik izan eta 20 urte beteta, modu berezian ospatzeko unea zela pentsatu nuen. Lankideak eta lagunak ondoan izan ditut guztia prestatzeko.

Oso polita izan zen, azkeneko unean oso urrutitik etortzekoak ziren bi lagunek etortzerik ez bazuten izan ere.

Eskualdean ezaguna zara piercingak jartzeagatik. Nola hasi zinen?

Bartzelonako Lembroux estudioan ikastaroak ematen zituzten, eta hantxe hasi nintzen piercing-aren munduan lehen urratsak ematen, 16-17 urte nituenean. Harrezkero asko aldatu den arlo bat da. Bai irakasteko moduan, bai eman beharreko arretan, bezero mota asko aldatu baita. Gaur-gaurkoz bitxigintza kontsideratzen da.

Urteurren festan, gorputz suspentsioa egin zenuten gaztetxean. Nola esplikatuko zenioke zer den hori gaiaren inguruan sekula entzun ez duenari?

Azalpen teorikoa eman behar badut, azalean perforazioak egin eta horien bidez kako batzuk sartu eta zintzilikatzea dela da erantzungo nukeena.

Baina hori baino harago badago beste erantzun bat. Gorputz suspentsioa norbanakoa hobeto egoteko erraminta bat da.

Begira, pertsona guztiak desberdinak gara, eta batzuk bakea eta lasaitasuna lortzeko muturreko praktikak egiten ditugu.

Lasaitasuna lortzeko esan duzu, askorentzat bitxia izan daiteke hori.

Beti dago arrazoi bat, baina pertsona adina arrazoi daude.

Guztiak ezberdinak gara. Batzuk medikamentuak hartzen dituzte, beste batzuk mozkortu egiten dira, muturreko kirol probak egiten dituzte beste batzuk edo psikologora joaten direnak ere badaude, besteak beste.

Gorputz suspentsioa, muturreko praktika bat izanda ere, norberaren barnean bakea lortzeko bide bat da, askorentzat ulertzeko zaila bada ere. Oinak

COMUNICACION VISUAL MOP

lurretik aireratzen diren une horretan aske sentitzen zara, azaltzeko zailak diren sentsazioak bizitzen dira. Ez da medizina, ez du sendatzen, baina hobeto sentitzeko erraminta bat da.

Nola egiten duzue?

Lehenik eta behin oso prestatuta dagoen pertsona talde bat behar da. Edonork ezin du horrelako zerbait egin eta gidatu, oso arriskutsua izan daitekeelako. Kontutan izan, gorputz suspentsioa egiterakoan azaletik zintzilikatzen garela. Nola egin guztiz kontrolatzen duten pertsonek gidatu behar dute prozesua hasieratik bukaerara.

Nik neuk 18 urte daramazkit piercing-ak jartzen, baina ez naiz gai gorputz suspentsiorako lana egiteko. Horrelako praktiketan esperientzia handia dute Indigenak osatzen duten Alex Pereirok eta Maria de Lluc-ek.

Bestalde, azalean suspentsiorako beharrezko tresnak jartzeaz gain, beste zerbait ere behar-beharrezkoa da. Zintzilikatuko den pertsona blokeatu egin daiteke prozesuaren uneren batean, eta hori gerta ez da-

din edo hala gertatuta ere, pertsona hori egoera hortatik ateratzen jakingo duen pertsona talde batek egon behar du ondoan. Normalean, bi edo hiru pertsonek gidatu ohi dute suspentsio bat. Horrelako praktikak egiten ditugunean, errespetua, enpatia, eta laguntasuna behar dira, besteak beste.

Aldaera desberdinak daude.

Bai, hala da. Gorputz atal ezberdinetatik zintzilika zaitezke

ÂŤOinak lurretik aireratzen diren une horretan aske sentitzen zaraÂť ÂŤGorputz suspentsioa norbanakoa hobeto egoteko erraminta daÂť

eta guztiak dira oso desberdinak. Arrisku maila ezberdineko suspentsioak daude. Nondik zintzilikatu, sentipenak ere indartsuagoak izan ohi dira.

Lehenengo aldia denean nola egiten duzue?

Bi kakorekin bizkarretik egin ohi da, presio gutxiago sentitzen den gorputz atala delako. Nik hala egin nuen lehenengo aldian.

Eta hurrengo egunak nolakoak dira?

Gorputza minberatuta geratzen da, agujetak izaten direnean bezala, baina emozioei dagokionez laino batean bezala zaude eta hori kudeatzen ere ikasi behar da, sentsazio on horien ondoren errealitatea zain baitago eta batzutan behera etortzeko arriskua ere badagoelako. Ikastaroak daude hori kudeatzen ikasteko.

Edonork egin dezake gorputz suspentsioa?

Nahi izatea da kontua, esperimentatzeko eta askatasunera iristeko gogoa izatea behar da.

Mugaren bi aldeetan dauden muturrak ukitzen dira, mina eta ondoren plazera. Bakoitzak bere bidea bilatu behar du.

10 GOIBERRI

ERREPORTAJEA

Saskiratze bikaina Ordizia Saskibaloi Taldea 50. urteurrena ospatzeko ekitaldiak egiten ari da 2019-2020 denboraldian. Klubeko lehen taldeko lau jokalarik sorrerako urte hura nolakoa izan zen ekarri dute gogora. Istorio bitxiak kontatu dituzte.

A. Vierbücher Ordizia Lehen harria jarri zuten, eta iragan irailean Ordiziako Plaza Nagusian Ordizia Saskibaloi Taldeak egin zuen ekitaldi jendetsuan konturatu ziren horretaz. Lehen harri hura jarri zutenetik 50 urte igaro dira. Orain, mahai baten bueltan elkartu dira Karlos Madrazo, Angel Insausti, Jabier Aierbe eta Jesus Mari Gaztañaga. Laurak, Ordiziako saskibaloi elkarteko lehen taldeko jokalariak dira, eta hastapenak nolakoak izan ziren ekarri dituzte gogora, urteurrenaren aitzakiarekin.

1.963. urtean La Salle ikastetxeko Santiago izeneko fraile batek saskibaloiko arauen inguruan hitz egiten zien ikasleei.

Madrazo bera eta beste batzuk tartean zeuden eta halaxe kontatu dute: «Eskola garaian, jolas orduetan, taldeak osatu eta baloi txuri txiki batekin hasi ginen jokatzen». Horrela hasi ziren «futbola nagusi» zen urte haietan, Ordizian saskibaloiari bidea irekitzen. «Beste garai batzuk ziren, orduan ez zegoen gaur bezala eskola kirolik eta ahal genuen moduan antolatzen ginen kirola egiteko», erantsi du Insaustik. Txantxi kuadrillakoak behintzat ez ziren geldi egoten ziren horietakoak. Argi utzi dute laurek, harrotasun handiz gainera, «kirola beti gustuko» izan dutela eta gaur egun ere «kirola egiten jarraitzen» dutela.

Baina taldearen hastapenei helduz berriro, La Salleko fraileak gazteengan eragin zuen sas-

kibaloirako grina aipatu dute.

Haren klasetik pasa ez zirenak «lagunek kontatutakoagatik» hasi ziren, beste batzuk ziurrenik, jolas orduan jokatzen zen joko bakarra zenez kanpoan ez gelditzeagatik, edo agian, jolastokian saskia zelako gauza bakarra. «Saskia? Ez, ez, ez, ez», esaten dute barrez. «Orduan ez zegoen horrelakorik, gutako bat aulki baten gainera igo, besoak ondo altxatu eta baloia botatzen zuenak eskuetan eman behar zion».

Lehenengo saskibaloi taldeak «La Sallen sortu ziren eta ikastetxe desberdinen aurka jokatzen zuten», kontatu du Gaztañagak. Baina «eskola barruko taldeak zirenez, 18 urtetik gorakoentzat ez zegoen aukerarik». Dena den,«fraileetan ikasi zuten haiek oinarri, lehen saskibaloi taldea sortu genuen». Gainera, La Salle ikastetxeko taldeak «ligan bigarren» egin zuen. Ez hori bakarrik, urte hartan Gipuzkoako Kopa ere irabazi zutela ekarri du gogora Madrazok. Garaipen hark emandako bultzadak eragin zuzena izan zuen ondorengo urteetan.

«Eskolan, jolas orduetan, taldeak osatu eta baloi txuri txiki batekin hasi ginen jokatzen» Karlos Madrazo

Saskibaloi jokalari ohia

«Herriko taberna eta denda guztietan diru eske ibili ginen taldea osatzeko» Jabier Aierbe

Saskibaloi jokalari ohia

«Beste garai batzuk ziren, orduan ez zegoen gaur bezala eskola kirolik» Angel Insausti

Saskibaloi jokalari ohia

Kuadrilla oinarrian Euskal Herrian kuadrillak beti izan du pisu handia, eta duela 50 urte zer esanik ez. Kuadrillan egiten zen guztia, baita kirola ere. «Lau jokalari izan ezik, beste guztiak Txantxi kuadrillakoak ginen», argitu du Madrazok. Futbol taldea osatu eta bigarren erregional mailan joka-

«Fraileetan ikasi zuten haiek oinarri, lehen saskibaloi taldea sortu genuen» J. M. Gaztañaga

Saskibaloi jokalari ohia

tzea zuten buruan lehenik, baina ideia hark ez zuen aurrera egin eta saskibaloiari heldu zioten. «Herriko taberna eta denda guztietan diru eske ibili ginen taldea osatu ahal izateko».

Eta azkenean, 1969-1970 denboraldian, Villafranca Union Club-aren barruan hasi ziren jokatzen.

Urteurrenaren leloa Frontoitik kiroldegira 50 pase dira da.

Horrek ematen du hastapenen inguruko pista bat, eta Aierbek baieztatu du: «Pilotaleku txikian entrenatu eta jokatzen genuen Joxe Oiarbide ordiziarraren gidaritzapean». Beste talde batzuk entrenatzatzen ibilia zen, «eskarmentua zuen gizona zen».

Ilusioa eta gogoa hain ziren handiak, pilotalekuak aterperik ez bazuen ere, «euria egin, beroa egin edo edozein zela egiten zuen eguraldia, larunbatero entrenatzen» zutela. Partidak igandeetan jokatzen zituzten.

Lehen partida hura Lehen denboraldiko lehen partida etxean jokatu zuten, Ordizian, Donostiako Cordimariana taldearen aurka. «Pilotalekua jendez gainezka zegoen, nahiz eta han zeuden gehienek saskibaloiaz ezer ere ez zekiten».

Herriko taldeari babes osoa eman nahi zioten herritarrek, eta bide batez, arratsaldea lagun artean pasa, «builaka bazen ere». Badirudi, saskibaloi partidak «oso beroak» izaten zirela. Hala kontatu du laukoteak, eta urte haietan saskibaloi

GOIBERRI 11

ERREPORTAJEA

Goian, ezkerretik eskubira zutik, Angel Etxezarreta, Patxi Olano, Juan Migel Ayerra, J. M. Gaztañaga, Karlos Madrazo eta Joxe Oiarbide. Makurtuta, Migel Urteaga, Angel Insausti, Roberto Sanz, Jabier Aierbe eta Peña. IÑAKI GURRUTXAGA Ezkerreko irudian, zutik ezkerretik eskuinera, Angel Etxezarreta, Inazio Olano, Juan Migel Ayerra, J. M. Gaztañaga, Karlos Madrazo, Joakin Aranburu eta Joxe Oiarbide. Makurtuta, Migel Urteaga, Joxe Felix Sarasola, Angel Insausti, Juan Etxeberria, Roberto Sanz, Jabier Aierbe eta Jose Antonio Peña. MARIN

taldearekin nolabaiteko harremana zutenek ere oroitzapen hori dute. Saskibaloi partida zenean Ordiziako pilotalekura joatea «bisitarientzat beldurgarria omen zen». Partida 3840 galdu zuten.

Giroa ez zen falta eta lehenengo emaitza ezagututa bazirudien denboraldia txukun joango zela: «Ondo hasi ginen, baina denboraldi osoan partida bakarra irabazi genuen», aitortu dute umorez. Donostiako Bankogi taldearen aurka lortu zuten garaipen hura. Hiriburuko taldeak ekonomikoki Ordizia-

koa baino sendogoak izango ziren eta begiz jotako jokalariek ere bazituzten haien lerroetan.

Hemerotekako bitxikeria 1972ko urtarrilaren 4a, Errege Magoei gutuna: «Dakizuen bezala Txantxi kuadrillakook saskibaloi taldea osatu dugu, Villafranca U.C.ren barruan. Ezagun dituzue baita ere kirol talde guztiok ditugun arazo ekonomikoak. Taldekideak nortzuk garen ere badakizue. Guztiok ikasleak gara eta horrek nahi dugun guztietan entrenatzeko arazoak sortzen dizkigu, horre-

gatik aste osoan egiten dugun entrenamendu bakarra topera aprobetxatzen saiatzen gara, eta noski, baloi gehiago behar ditugu. Botikin bat ere behar dugu, partidaren batean lesioren bat izatekotan beharrezko arreta eman ahal izateko. Azkenik, partiden egunetan ohetik goizegi jaiki behar ez izateko eta herrien arteko komunikazio arazoak ekiditeko, zaletuak gu eramateko prest ager daitezen eskatzen dizuegu. Horiez gain, bestelako opariak ere gustura jasoko ditugu. Edozertarako Taldeari zuzen zaitezkete eta eskerrikasko zuen laguntzagatik». Horrela idatzi zuen, Ordiziako kronista ezagunena zen Kifi-k egunkarian.

Herriko kazetariak egiten zuen lana «balioan jarri nahi» dute taldekideek. «Jarraipen osoa egiten zigun, hark zuen idazkera estilo bereziarekin».

Emozioa plazan Urte haietako istorioak gogoratzen ordubete luzez egon ondoren, Ordizia Saskibaloiak aurtengo sasoian jokatuko duten taldeak aurkeztu zituen irailean. Lehen taldeko laukotea ere bertan zen. Batzuek besteek baino urte gehiagoan aritu ziren, baina guztiek jarri zuten lehen harri hura. Plazan bildu zen neska-mutil kopurua ikusita, «emozio handia» sentitu zuten. «Horregatik bakarrik bada ere merezi izan zuen».

12 GOIBERRI

MOTZEAN

Zanpaldunen itzulera 2013an egin zituen lehenengo urratsak Beasaingo Zanpaldunak joaldun taldeak. Urte batzutako etenaren ondoren, igandean egingo dute «bigarren saiakeraren» estreinaldia, Igartzatik abiatuta. Herriguneraino joango dira.

Loinaz Agirre Beasain 2013. urtean joaldun taldea sortu zuten hainbat gaztek Beasainen, «joaleen zarata herrian zabaltzeko eta Beasainen kultura aberasteko» helburuarekin. Zanpaldunak izena jarri zioten taldeari, zanpantzar eta joaldun hitzak uztartuta: «Iturenen eta Zubietan joaldunak deitzen zaie eta gainerako herrietan zanpantzarrak».

Ilusioz ekin zioten bideari eta «joaleen zaratak Beasain zeharkatzen zutela entzuteak miresmen eta poz handia zabaldu zuen herritarren artean eta esker oneko hitz asko iritsi ziren gure belarrietara». Hala ere, pixkanaka taldea txikitzen joan zen eta ezin izan zioten hasitako bideari jarraitu: «Lehen talde mugatua geneukan, zortzi joaldun eta artzain bat. Batek huts egiten bazuen ezin ginen atera».

Taldeari aukera berria emateko helburuarekin, aurtengo ekainean entseguetarako deia egin zuten oraindik ere Zanpaldunak proiektuarekin jarraitu

rrian ardi larruak eta joareak jarri eta eskuan isopoak hartu eta joare hotsa Beasaingo kaleetara eramateko. «Igandean aterako gara lehenengo aldiz, oraingoz helburu zehatzik gabe». Dena den, jakin badakite, jendearen «arreta erakartzen» dutela: «Jendeari gustatzen zaio. Jendearen aurpegiak ikusten ditugu.

Taldekide gehiago

Hamabi lagunek osatzen dute taldea; gehiago nahi dituzte. ZANPALDUNAK nahi zuten bizpahiru lagunek.

Erantzun ona izan dute eta taldea berrosatzea lortu dute.

Zanpaldunak taldeko kideen esanetan, «zortzi eta artzaina behar dira gutxienez, ondo geratzeko». Momentuz, hamar joaldun eta bi artzain elkartu dira; tartean dira hiru neska.

Entseguetan ikasitakoa kalera ateratzeko unea iritsi zaie orain. Igandean –urriaren 13an– 12:00etan, Igartzan jarri dute Zanpaldunen bigarren saiakerarako hitzordua. Maoizko prakak, gona zuria, txapela, kamiseta zuria, abarkak eta galtzerdiak prest dituzte, ge-

Denborak esango du, beraz, zein izango den Zanpaldunak taldearen bigarren saiakeraren ibilbidea. Hala ere, ibilbide horretan laguntzeko, taldekide «gehixeago ere» hartuko lituzketela diote: «Taldea irekita dago. Etorri probatzera. Bizkarrarentzat nekagarria dela pentsatzen du jendeak, baina ez da hala. Nekatzen da, baina edozein jarduera fisiko egiten denean bezala. Ez da gogorra».

Alkartasuna Lizeoa dute entsegurako tokia. Taldearekin harremanetan jartzeko bideak: zanpaldunak@gmail.com posta elektronikoa eta Facebooka.

GOIBERRI 13

GURE LURRA

Luis Katarain artzainaren artelanak Idiazabalgo Luis Katarain artzain zenak aisialdian egiten zituen artelanekin erakusketa osatu dute.

Loinaz Agirre Idiazabal 2016. urtean, Idiazabalgo Luis Katarain artzainaren (19262014) bizimodua Nire artzantza izeneko dokumentalean jaso zuen Idiazabalgo Ikerketa Taldeak. Artzaintza ulertzeko eta bizitzeko modu baten lekukotasuna jaso nahi izan zuten bertan orduan. Gure Esku Dagok egindako Gazta zati bat dokumentalaren protagonistetako bat ere izan zen Katarain.

2014an hil bazen ere, oraindik ere herritarrak «harritzen» jarraitzen du Idiazabalgo artzainak. Kasu honetan, Arantzazumendiko Katarain artista da protagonista, aisialdian egiten zituen artelanak jaso eta herritarrei erakutsi nahi izan baitizkie Idiazabalen, Luis Katarain: artzaintzatik sortutako artea erakusketarekin. Urriaren 27ra bitartean, Idiazabalgo Gazta Interpretazio Zentroan izango da. Asteburuetan egongo da irekita, 11:00etatik 14:00etara eta 16:00etatik 19:00etara. Ondarearen Europako jardunaldien ekitaldien

barruan, eta Idiazabalgo Baserritarren Egunarekin bat eginez, osatu dute erakusketa.

Artzainaren artelanak Familiaren laguntzarekin, mimo handiz osatu du udalak erakusketa eta Arantzazumendiko artzainaren esentzia ondo baino hobeto jaso dute Gaztaren Museoan. Bazkaria eramateko amak erositako fianbreratxoa, betaurrekoak, erlojua, garbiketarako gauzak, argazkiak, eskuz idatzitako idatziak... ikus daitezke batetik. Eta bestetik, Katarainek berak egindako artelanak eta lanerako tresnak. Makilak esate baterako: «Artzain hasi eta aitonak berehala esan zion ardiak dominatzeko makina beharko zuela, norberak egindakoa ahal bazen. Makil zuzen bat sasiartean aurkitu, ebaki eta okertu zuen urteetan lagun izango zuena».

Bestetik, zuhaitzen sustraietan forma bitxiak ikusita, horiek hartu eta gurutzeak, usoak, sugeak edo beste itxura batzuetako objektuak sortzen ere tre-

Luis Katarainek egindako artelanak jaso dituzte Idiazabalen. L.AGIRRE batu zen. Alanbre punta erre eta gorituta zegoela egurraren gainean trazak egiten zizkion gero. Laztabina, berak egindako mazo bat, zintzelak eta bereziki labana erabiltzen zituen egurra landuz artelanak eta lan tresnak egiteko. Amaitu gabe utzi zituen azken galtzerdiak ere bilduman jarri dituzte, erlojuarekin batera.

70 urte artzaintzan Idiazabalgo Aritzeder baserrian jaio zen Katarain eta sei-zazpi urte zituela, aitak eta aitonak «sei-zazpi ardizahar» erosi zituzten. «Kitto nire eskolako gogoa», gogoratu zuen behin bai-

no gehiagotan artzainak. Honela, 14 urte inguru zituenean, artzain ibilbideari ekin zion: 29 ardi batu eta Hirumugaeta mendira eraman zituen lehenengo udan. Urte batzuk egin zituen horrela, txabolarik ez eta egunean bi aldiz joan-etorrian ibiltzen den etxetik mendira.

Arantzazumendian, Hirumugetatik gertu, ordea, bazen txabola bat, eta hura konpontzearen truke berau erabiltzeko tratua egin zuen Katarainek jabeekin.

20 urte zituen orduan idiazabaldarrak, eta ataundar baten laguntzarekin egokitu zuen ondorengo 62 urteetan bizitoki izan zuen eraikina.

14 GOIBERRI

GARAI BATEAN

Neskak, ikastera!

Urriaren 15ean 50 urte beteko dira Legazpiko Santa Teresa mojen ikastetxea inauguratu zutenetik. Patrizio Etxeberriaren ekimenez neskentzako eraikitako eskolak bide luzea egin du harrez gero; gaur Olazabal institutuaren egoitza da.

Tere Madinabeitia Legazpi Herri gehienetan bezala, hezkuntza mapa oso bestelakoa zen Legazpin duela 50 urte.

Gaurko ikastetxeak –Domingo Agirre eskola publikoa, Olazabal institutua eta Haztegi ikastola– mistoak, euskaldunak eta anitzak dira, baina lehengoetan neskek eta mutilek bereiztuta ikasten zuten eta euskarak ez bezala, erlijio katolikoak toki

handia zuen; neskek, gainera, ez zuten goi mailako ikasketak egiteko aukera handirik.

Hala, neskentzako Santa Teresa ikastetxea sortu aurretik, eskola nazionalak, Patrizio Etxeberria enpresaburuak bultzatuta 1942an ireki zen salletarren Buen Pastor, Santa Cruz akademia eta sortu berria zen Kimu-Berri ikastola ziren aukerak. Buen Pastorren 10 urtetik

gorako mutikoek ikasten zuten, garai hartako batxilergoa egiten zuten han; lanbide eskola ere izan zen tarte batean. Santa Cruz akademia, berriz, 1961-62 ikasturtean jarri zuen martxan sortu berria zen herriko guraso elkarteak, 10-14 urte bitarteko neskei zuzenduta batez ere.

Ikastolak ere lehen pausoak emanak zituen dagoeneko, 1967an 41 haur txikiekin hasita.

Testuinguru hartan, eta Legazpiko egoera demografikoak lagunduta –9.000 baino biztanle gehiago zituen, eta goranzko joera– sortu zen mojen Santa Teresa ikastetxea, Patrizio Etxeberriaren emazte Teresa Agirreren ekimenez.

Neskentzako ikastetxea Aurtengo urriaren 15ean 50 urte beteko dira gaur egun Ola-

GOIBERRI 15

GARAI BATEAN

zabal institutuaren egoitza den eraikuntza inauguratu zenetik.

Neskentzako Santa Teresa ikastetxeak 14 urte iraungo zuen ibilbidea abiatu zuen horrela, Ama Vedrunaren karmeldar mojen zuzendaritzapean.

Herriko enpresaburu handiaren emaztearen nahia izan zen lantegiko langileen alabentzako ikastetxea sortzea. Tokia aukeratu eta gero –Olazabal baserriaren inguruak– 1964an egin ziren lehen lur mugimenduak bertan, eta lehen harria jartzeko ekitaldia 1966ko apirilaren 23an egin zuten, Teresa Agirreren urtebetetze egunean.

Hiru urte iraun zuten obrek.

Luis Alustiza arkitektoak hasi zituen, eta hura hil ondoren, Carlos Sobrinik eta Javier Peñalbak amaitu. Manuel Urkolak eraman zuen lanen zuzendaritza. Bitarte horretan, Patrizio Etxeberriaren suhi Jesus Segurak ikastetxe berriaz arduratzeko eskaria egin zien karmeldar mojei. Lehen moja komunitatea 1969ko abuztuaren 13an ezarri zen Legazpin; ama nagusia Miren Gurutze Laka Goikoetxea zen. Irailaren 27an elizako aldarea bedeinkatu zuen Jacinto Argaia apezpikuak. Hiru irudi jarri ziren elizan: Kristorena, Sorkunde Garbiarena eta Santa Teresarena, hirurak Sanchez Furio artista nafarrak egindakoak.

Santa Teresa ikastetxea 1969ko urriaren 15ean inauguratu zen; haren bultzatzaile Teresa Agirrek, ordea, ez zuen ezagutu, aurreko urteko maiatzean hil baitzen. Inaugurazio ekitaldian Etxeberria familia osoa, udaleko ordezkariak eta herritar ugari izan ziren. Meza eta luntxa eman zuten.

Baina klaseak hasita zeuden, urriaren 2an, hain zuzen. Sei gelatan banatu zituzten herriko 232 neska izan ziren lehen ikasleak; garai hartako Lehen Hezkuntzako 4. maila edo Batxilergoaren aurreko prestakuntza eta Batxilergoko 1. eta 2. maila ikasten hasi ziren –9-10 urte zituzten–. Fabrikako langileen alabek hileko 150 pezeta ordaintzen zuten eta gainerakoek 300 pezeta.

Uniformeak eta amantalak, mezak, mojak, irakasleak... Legazpiko hainbat eta hainbat emakumeren memorian geratu dira gordeta. Askorentzat ahaztezinak, baita ere, ikastetxeko kaperan ospatu ziren ezkontzak, eta eraikuntzaren alboan zeuden kanpaiek deituta

igandero ematen ziren mezak, askotan Celeste ahizpak organo doinuekin lagundutakoak.

Fusioak Baina hasieran neskentzat soilik sortu zen ikastetxeak mutilenekin bat egin zuen 1970ean, OHO hezkuntza sistema martxan jartzeko onartu zen legearen ondorioz. Hala, Santa Teresa eta Buen Pastor fundazio batean elkartu ziren kudeaketa administratiborako, eta geroago, 1975ean, Kimu Berri ikastola batu zitzaien –Buen Pastorreko gelak erabiltzen zituen ordurako ikastolak–.

Santa Teresa eta Buen Pastorren arteko benetako fusioa ez zen 1980ra arte gauzatu ordea. Orduan, 1980-81 ikastur-

Goiko irudian, inaugurazio eguna, behekoan ikasle talde bat. LENBUR

tean mojetako ikasle zaharrenak eta hainbat irakasle fraideen eskolara joan ziren, eta ikastetxe bakar eta misto bihurtu ziren biak. 1985ean, berriz, ikastetxe hark ikastolarekin bat egin zuen eta Haztegi sortu zen.

REM eta Olazabal Buen Pastorrekin bat egindako Santa Teresa ikastetxearen azken ikasturtea 1984-1985 izan zen. Ordurako, zentroa Legazpiko Udalarena zen, Patrizio Etxeberriaren oinordekoek hari eman eta gero. Udalak Hezkuntza Sailari eman zion eraikuntza, heziketa ertaineko ikastetxe bihurtzeko helburuz.

Izan ere, garai hartan Legazpiko gazteek Urretxu, Zumarraga edo Oñatira joan behar izaten zuten derrigorrezko hezkuntzatik aurrerako ikasketak egitera (Batxilergoa eta UBI, edo Lanbide Heziketa). Harekin kezkatuta Legazpitik Unibertsitatera lemapean elkartu zen herriko guraso eta eragile talde baten ekimenez, mojen ikastetxe zaharrean Legazpiko Batxilergo Institutua irekitzea lortu zen. 1985eko urriaren 1ean eman ziren lehen klaseak han.

Irakaskuntza Ertainen Erreformako ikasketak ematen zituen, gaztelaniaz Reforma de las Enseñanzas Medias edo REM. Horregatik deitzen zitzaion REM. Lehen ikasturte hartan 93 ikasle eta 14 irakasle izan zituen. Mertxe Etxeberria izan zen lehen zuzendaria.

Institutuak Olazabal izena hartu zuen 1996ko uztailaren 30ean, han zegoen baserria gogoratuz. Harrez gero DBH eta Batxilergoko ikasketak eskaintzen dira bertan.