GoiBerri 356. zenbakia

Goierritarraren eta Otamotzen astekaria

356. zenbakia. 2019ko abenduaren 27a

Aita-seme korrikalariak IĂąaki Aizpuru 3 Iritzia 4-5 EuskarAbentura goierritar gazteen zain 6 Denen artean, herri bat 7 Egoitz Galartza, Erbel elkarteko lehendakaria 10-11 Udazken bustia 12-13 Joxe Azurmendiren obra sarean 14 Lazkao Etxeko errezeta 15

Nolako zura, halako ezpala.

Imanol eta Alexander Oiarbide aita-semeentzat egunerokoa da korrika saioa egitea 8-9

Imanol eta Alexande Oiarbide aita-semeak, aste honetan, Ordiziako Altamira estadioan egindako lan saio baten ondoren. LAIDA GOIBURU

02 GOIBERRI

PUBLIZITATEA

GOIBERRI 03

KATE mOTZEAn

MIKEL ALBISU

Iñaki Aizpuru Pentsioduna

«Etorkizunekoengatik ere ari gara borrokan, ez gugatik bakarrik» Mikel Albisu Ordizia Erretiroa ez da atseden garaia Iñaki Aizpuru Uriarterentzat (Tolosa, 1953). Zuhaizti jubilatuen elkarteko zuzendaritzan dago, baita Irriki elkartekoan ere, Iparra-Hegoa elkartean aritzen da, pentsiodunen elkarretaratzetako partaide da...

Azken horien informazioa prentsara bidaltzen ere aritzen da hutsik egin gabe. «Ikusten dugu pentsiodun askok, batez ere emakumeek, oso pentsio murritzak dituztela. Etorkizunekoengatik ere ari gara borrokan, ez gugatik bakarrik. Urta-

rrilaren 30eko greban ere garrantzitsua izango da denon parte hartzea».

Kostaldeko herriren bat, poteorako gunea eta ibiltzeko hondartza duena.

Zer zaletasun dituzu?

Amets bat.

Lehen korrika egiten nuen, orain oinez ibiltzen naiz.

Pentsiodunok helburuak lortzea, eta Euskal Herri burujabea.

Janari bat.

Sagardotegiko menua eta patata tortilla.

Jaso duzun oparirik bereziena.

Edari bat.

Goierriko txoko bat.

Goizean ardo zuria, eta ondoren ardo gorri nafarra.

Abeslari bat.

Benito Lertxundi.

Abesti bat.

Mikel Laboaren Txoria txori.

Oporretarako leku bat.

Diruz laguntzen duten erakundeak: Udalak: Altzaga, Arama, Ataun, Beasain, Itsasondo, Olaberria, Segura, Urretxu, Zaldibia, Zerain eta Zumarraga

GOI B ERRI

Emaztea, alabak eta bilobak.

«Oporretarako, kostaldeko herri bat, poteorako gunea eta ibiltzeko hondartza duena»

Argitaratzailea: Goierriko Hedabideak SL Zuzendaria: Iñaki Gurrutxaga Kudeatzailea: Josu Iñigo Koordinatzailea: Tere Madinabeitia

Diseinua eta banaketa: Bidera zerbitzuak. Berria Taldea Lege gordailua: SS-1638/2011

Oiangu.

Herriko alkate bazina...

Lan handiak dira horiek, eta oraingoa ondo ari da.

Ordizian biziko ez bazina...

Euskal kostaldeko herri txikiren batean.

Egoitzak: Beasain:

Webgunea:

Oriamendi, 32. 20200.

Posta elektronikoa:

goiberri.eus

Urretxu:

goiberri@hitza.eus

Iparragirre, 11 (Kaletxiki). 20700.

Publizitatea:

Telefonoak: Beasain: 943-16 00 56 Urretxu: 943-72 34 08

Bezero arreta / harpidetzak:

607 530 424 – jizagirre@hitza.eus 902-82 02 01 – harpidetza@hitza.eus

04 GOIBERRI

IRITZIA

Joseba Imaz Ganzarain Kazetaria

Buruhaundi’tar Olentzero urtengo Eguberrien atarian inoiz bizi gabeko gauza bat egitea tokatu zait. Lehen aldiz Olentzerori eskutitza idatzi beharrean aurkitu naiz. Ez niretzako, konturatzerako kozkortzen hasi zaizkigun semeentzako baizik.

Ez naiz kexatuko, hala ere, seme zaharrenak –3 urte ditu– Iruñeko erraldoien panpin pare bat bakarrik eskatu dituelako. Neurriko desioa. Azalean helbidea idazterako garaian esan didanak harritu nau, baina.

–Eta listo, Olentzerori bidaliko diogu eskutitza.

–Aita, jarri «buruhaundia»: «Olentzero Buruhaundia».

–Buruhaundia? Zer ba?

–Bere abizena da!

Irrifarra hortzean –kasu honetan, nirea–, ez dut beste erremediorik izan, eta han joan da eskutitza Iratiko basora, Olentzero Buruhaundia jaunari zuzenduta.

Pasadizo xelebre honetaz gogoratu naiz berriki, Olentzeroren itxura gero eta Disney, gero eta santaclausagoa dela eta eztabaida piztu duen artikulu bat irakurtzean. Berria egunkariak modu oso interesgarrian argitaratu duen erreportajeak dioen moduan, hasieran egur puska zena, panpina bihurtu baikenuen gero eta hezur-ha-

A

ragizko pertsona azkenerako.

Azkenaldian zenbait lekutan zabaltzen ari den bizarzuri tankerako pertsonaia hortera bilakatu arte. Transformazio erabatekoa, kuanto!

Badaukat lagun bat aspaldi hasi zena ekintza subertsiboak antolatzen, Santa Claus edo Papa Noel euskal Eguberrietako tradizioaren inbaditzaile zirela adieraziz. Halako batean, bizarzuri eskandinabiar eskuzabalaren panpina txiki bat erre zuen herriko plazan. Ekintza txikia, baina poetikoa. Nik dakidala ez zuen eragin handirik izan Beasaingo guraso eta haurren Gabonetako ohituretan, baina gaztetako okurrentzia eder horietako baten gisan geratu zen gure lagun arteko historian.

Bide batez, barre eder batzuk ere egin genituen.

Ez dakit globalizazioari euste-hormarik jartzerik badagoen gaur egungo munduan, ailegatu garen lekura ailegatuta. Ekidin ote dezakegun Gabon Gauean, kalera irtetzean edo telebistan ikusten dugunean, Olentzerok ere Profindent irribarrea edukitzea, edo «jou, jou, jou» esanez algara egitea. Baina ez nago –eta hori argi daukat– horren alde egiteko prest, ezta pentsatu ere!

Adituek diotenez, usadio zahar bat dago Olentzeroren iruditeriaren oinarrian. Etxe eta

«Ez litzateke egokia, kanpotik etorritako molde bakarreko pertsonaia gure egitea besterik gabe, txapelaren kolorea gorritik beltzera aldatuta»

baserrietako sutondoan enbor bat jartzen omen zuten gure arbasoek. Hala jasota geratu da hainbat ikertzaileren lanetan.

Hortik abiatuta sortu genuen, pixkanaka-pixkanaka eta euskal kulturaren aldeko grina zabaldu asmoz, gaur egun ezagutzen dugun ikazkinaren istorioa.

Pertsonaia ederra eta, ume askorentzat behinik-behin, euskarara gerturatzeko ate eta imajinazioa kitzikatzeko iturri.

Eguberrietako euskal iruditeria ez da izozturik mendeetan iraun duen argazki finkoa. Indartsua iruditzen zait, hala ere, fideltasunez gordetzea Euskal Herriko mitologiak berezko duen naturarekiko lotura eta, zergatik ez, izaera beldurgarria.

Horrek ez du esan nahi pertsonaiak zurrun mantendu behar ditugunik, garaiak eta gizarte ohiturak ere aldatzen doazelako. Ez litzateke egokia, ordea, kanpotik etorritako molde bakarreko pertsonaia gure egitea besterik gabe, txapelaren kolorea gorritik beltzera soilik aldatuta. Horrek bai, horrek mugatu egiten duelako gure seme-alaben –eta gizarte osoaren– imajinazioa. Aberasgarriagoa iruditzen zait herri eta eskualde bakoitzean, familia bakoitzean, forma eta taxu ezberdinak hartzen dituen pertsonaia majikoarekin gozatzea. Batzuetan itxura txarrekoa, bestetan abegikorra; zuzenagoa batzuentzat, bihurriagoa besteentzat.

Galdetzen badidazue, ikazkin zahar, buruhaundi eta zarpail antzeko Olentzeroekin geratzen naiz. Egoskor samarra, tripazakua eta zurruteroa bada, oraindik hobeto. Agian bere antza hartzen ari naizelako izango da, gero eta gehiago. Urteberri on!

GOIBERRI 05

IRITZIA

Asteko irudia

Josu Maroto

Urrutitik Urrutira joan da aurten Josu Maroto Eguberriak igarotzera, eta urrutitik bidali du zorion agurra; «Aurten, Pakistandik zuzenean, GOIBERRI-ko irakurle guztiei nire desiorik onenak».

Turroia Gabonekin itzultzen den moduan, oraingoan guri agur esatea tokatzen zaigu. Edo geroarte bederen. Nork daki non ibiliko garen hemendik urte batzuetara eta. Kontuak kontu, GOIBERRI-n kolaboratzaile bezala egin dugun denborari amaiera jarriko diogu. Uste baino denbora gehiago pasatu da hemen estreinatu ginenetik. Hiru urtetik gora! Tira, batzuetan asmatuko genuen eta beste batzuetan ez hainbeste. Saiatu gara intereseko gaiak mahai gainean jartzen, nahiz eta seguru noizbait gure obsesio txikiak ere agerian utziko genituen.

Aitortu beharra dago, orain bukatzera goazela, askotan amets gaizto txikia izan dela zertaz idatzi erabakitzea. Arrazoi horregatik batzuetan, eta bestela ere genituen lanak tarteko besteetan, GOIBERRI-ko lagunei ere sufriarazi diegu maiz. Denbora gainean genuela bidali ditugu askotan gure artikuluak eta lanbide honetan ondotxo dakigu horrek zein urduritasun sortzen duen zain dagoen horrengan. Beraz, eskertzea ere tokatzen zaigu gaurkoan. Eskerrak

emandako aukeragatik, Legazpi, Zumarraga eta inguruetan gure burutazioak –hobeagoak edo kaskarragoak– irakurtzeko tartetxoa hartu izanagatik, finean, ofizio eder honetan beste bide bat esperimentatzen bidelagun izateagatik.

Bagoaz, baina gure hatzek ez diote teklatua astintzeari utziko.

Badugu zeregina Gara eta Naiz-en ere. Eta saiatu, saiatuko gara kazetaritzatik gure onena ematen.

Iraia Oiarzabal

bat eta

Ondo esan duzu, Iraia, batzuetan gure obsesio txikiak ere hona ekarri ditugula, eta egia esan harritu egin naiz gu biok hain desberdinak izanda zenbatetan egon garen ados. Nik ere bai GOIBERRI-ko kolegak izan nahi ditut gogoan, hemen gure karetoak lehen aldiz atera zirenetik ia lau urte pasatu direlako. Txintxo hasi ginen, lanak garaiz entregatzen, badakigulako zer den kolaboratzaileen atzetik ibiltzea. Baina azken hilabeteetan gero eta gehiago kostatzen zitzaigun idazten jartzea, nahiz eta jakin jarri eta berehala amaituko genuela. Gaiak faltan, denbora ere bai, gure testua jaso eta txukuntzeaz arduratzen dena pixka bat sufriarazi dugu azken aldian (barkatu, Tere!).

Eta orain etapa hau ixtea tokatzen zaigu. Harreman bat amaitzen denean hutsune moduko bat gelditzen zaizu barruan. Hutsune hori, batzuetan, zama bat kendu izanaren parekoa izaten da, arinago sentitzen zara, baina hutsunea da azken finean. Sentsazioa dut gure egin dugun txoko honekin halako zerbait gertatuko

bat

Nagore Belastegi

zaigula, eta laister gure ideiak plazaratzeko espazio hau faltan botako dugula.

Ez dakit zenbaterako oihartzuna duten lerro hauek, pantaila baten atzetik idazterakoan feedback-a jasotzea oso ezohikoa izaten delako, baina ni behintzat harro nago lantalde honen parte izaten utzi didatelako. Agur esatea ez zait batere gustatzen, beraz, nahiago dut esan laster arte. Azken finean hemendik bagoaz, baina beste orrialde batzuetan aurkituko gaituzue. Eskerrik asko.

06 GOIBERRI

GAZTEAK

2020ko EuskarAbentura goierritar gazteen zain Loinaz Agirre 2003 eta 2004 urteetan jaiotako gazteek badute 2020ko uda ahaztezina pasatu ahal izateko proposamena: III. EuskarAbentura espedizioa. Jaiotze urteaz gain, gazteek bete beharreko baldintza nagusia, euskaraz jakitea da. Euskal Herriko zazpi lurraldeetako nahiz diasporako 16-17 urte bitarteko 120 gaztek euskal geografia, kultura eta historia lagunartean ezagutzeko aukera ematen duen egitasmoa da EuskarAbentura. Uztailaren 1ean abiatu eta hilaren 31ra bitarte, 31 etapa osatuko dituzte, 783 kilometro orotara, horietatik 483 oinez.

Dagoeneko zabalik dago izena emateko epea. Horretarako, gazte bakoitzak euren hautagaitza aurkeztu beharko du martxoaren 15a baino lehen, motibazio gutuna eta lana aurkeztuta. Motibazio gutunean, 450-500 hitzetan, EuskarAbenturan zergatik parte hartu nahi duen azaldu beharko dute, espediziotik zer espero duten, zein ekarpen egingo dioten taldeari.

Horrezaz gain, lan edo proiektu bat aurkeztu beharko dute gazteek ondorengo gaietako bat aukeratuta: Natura plastifikatua, Euskal emakume sortzaileak eta Mugak gaindituz integraziora bidean. Lanak sei formatu posibletan aurkez-

Orain arteko bi espedizioetan, gazteek Zerainen pasatu dute gauetako bat. EUSKARABENTURA

«Oso aukera polita da hilabetean Euskal Herria eta euskal kultura ezagutzeko» Ane Insausti

Komunikatzailea

tu ahal izango dira: lan literarioak, musikalak, historikoak, ikus-entzunezkoak, plastikoak eta sormen digitalekoak.

Proiektuei buruzko xehetasun guztiak. Lanak Eusko Ikaskuntza eta PuntuEus Fundazioaren laguntzaz ebaluatuak izango dira eta kalitate oneneko lanen egileek 2020ko uztailaren 1etik 31ra egingo den espedizioan doan parte hartzeko beka lortuko dute. Espedizioan parte-hartzeko hautatuak izango diren gazteen zerrenda ere bertan argitaratuko da, apirilaren 15ean.

Goierritarrei deia 2018ko EuskarAbenturan bi goierritar gazte soilik parte hartu zuten –bata lazkaotarra, beasaindarra bestea–, baina 2019koan ez zen Goierriko espediziokiderik izan. Ane Insausti Lazkaoko komunikatzailea

izan zen goierritar bakarra; komunikazioaz arduratu zen. Honela, Goierriko gazteak animatu nahi ditu hirugarren espedizioan parte hartzera: «Oso esperientzia aberasgarria da, oso aukera polita da hilabete oso bat euskara hutsean, Euskal Herria eta euskal kultura ezagutzen pasatzeko, euren adineko gazte asko ezagutzeko eta harreman sare handi baten parte izateko». Horrezaz gain, «bakoitzak euskara nola bizi duen ikusteko, oso egoera ezberdinak daudela ikasteko... balio du, eta goierritar bezala, beste toki batzuetan baino zorte handiagoa dugula konturatzeko. Oso hilabete intentsoa da baina benetan merezi du!».

Informazioa eta oinarriak euskarabentura.eus webgunean daude eskura. Izen-ematea ere plataforma horren bitartez egin ahal izango da.

GOIBERRI 07

MOTZEAN

Denen artean, herri bat ‘Urretxun Bizi Gara’ ikastaroa antolatu du udalak seigarren urtez jarraian herrira bizitzera etorri berri direnentzat. Hamabost lagunek parte hartu dute.

Helburua beraien egokitzapena eta kultur topaketa bultzatzea da.

Asier Zaldua Urretxu Urretxuko Udalak Urretxun Bizi Gara ikastaroaren seigarren edizioa antolatu du, Euskal Herritik kanpo jaio diren adin nagusiko bizilagunentzat. Helburua beraien egokitzapena eta kultur topaketa bultzatzea da.

Aurten hamabost lagunek parte hartu dute: Mariana Elizabeth Ugarte (Nikaragua), Maria Eulalia Naranjo (Kolonbia), Rosa Dalila Rodriguez (Nikaragua), Ablaye Lo (Senegal), Luz del Alba Calderon (Dominikar Errepublika), Sandra Patricia Plaza (Kolonbia), Jose Ivan Castillo (Kolonbia), Isabel Guadalupe Porras (Nikaragua), Martha Isabel Mendoza (Nikaragua), Fatima El Banouri (Maroko), Aida Elena Baca (Honduras), Modou Khanadji (Senegal), Mohamed Hadi Sid Ahmed (Sahara), Abdellatif

«Ez da erraza beste kultura batera moldatzea, baina oso ondo hartu gaituzue»

Maria Eulalia Naranjo Kolonbiarra

«Heldu ginenean galduta geunden eta bertako balioak eta kultura irakatsi dizkiguzue» Luz del Alba Calderon Dominikarra

Diploma banaketa ekitaldira joan ziren parte hartzaileak, alkatearekin eta Leivarekin. A.Z.

Chamroune (Maroko) eta Constancia Ndigui (Ekuatore Ginea).

Monica Leivaren gidaritzapean, bertako gizartea, historia kultura eta baliabideak ezagutu dituzte. Hitzaldiak, txangoak eta tailerrak egin dituzte. Herriko teknikari eta eragileekin elkartu dira eta ikasleek elkarteetan egonaldiak egiteko aukera eduki dute.

Diploma banaketa Urtero bezala, ikastaroaren amaieran alkateak diplomak banatu dizkie. Eskerrak eman dizkie parte hartzeagatik eta diploma banaketa urteko ekitaldi interesgarrienetako bat dela esan du. «Urretxurentzat altxorra zarete. Urretxura datozen guztiak urretxuarrak dira eta gure helburua ahalik eta harrera onena egitea da».

Leivak XIX. mendean euskaldun asko Amerikara joan zirela gogoratu du. Tartean, Joxe Mari Iparragirre. «Egungoa haren ispilua da. Jaioterria uztea ez da erraza. Miresten zaituztet. Ongi etorriak sentitu izana espero dut».

Naranjok arrazoia eman dio.

«Duela urtebete etorri nintzen hona. Ez da erraza beste kultura bat duen toki batera moldatzea, baina oso ondo hartu gaituzue eta eskerrak eman nahi dizkizuet».

Calderon ere esker oneko azaldu zen. «Heldu ginenean galduta geunden eta bertako balioak eta kultura irakatsi dizkiguzue. Horri esker, guztiok herri bakar bat osatzen dugu.

Asko pozten nau zuek denok ezagutu izana eta lagunak izaten jarraitzea espero dut», aipatu zuen.

08 GOIBERRI

ERREPORTAJEA

Aita-semeak, arin Kirolariak izan dira beti Imanol Oiarbide eta Alexander Oiarbide aita-semeak.

Atletismoan dabiltza biak orain. Behobian eta Valentzian parte hartu dute besteak beste. Ordiziako San Silbestrean irtengo dira lan ona egiteko helburuz.

Laida Goiburu Ordizia Badatoz Gabonak, eta haiekin batera, urtero Goierriko hainbat herritan egiten den San Silbestre proba ere. Abenduaren 31n Ordiziako, Beasaingo, Lazkaoko, Zegamako, Legorretako eta Urretxu- Zumarragako kaleak korrikalariz beteko dira.

San Silbestre proba nazioartean egiten den lasterketa da. Lehenengoa Sao Paulon egin zen. Casper Libero izeneko kazetari batek jarri zuen abian, Frantzian gaueko lasterketa bat ikusi ostean; urtebete beranduago, 1924an, Sao Paulon antzeko proba bat egitea erabaki zuen, eta San Silbestre izena jarri zion Urtezaharra ospatzeko. Silbestre aitasantua hil zen eguna da. Jende andana batu zitzaion, eta 1945an lasterketa nazioartekotzea erabaki zuen.

Goierrin Beasaingoa da lasterketarik zaharrena: aurtengoa 46. Proba izango da, eta Ordiziakoak 43 urte beteko ditu. Bertan aterako dira Imanol Oiarbide (Lazkao, 1961) eta Alexander Oiarbide (Ordizia, 1994) aita-semeak. Duela bi urte, 2017an, semeak jantzi zuen txapela Ordiziako proban, eta iaz bigarren postua lortu zuen, Eneko Agirrezabal segurarraren atzetik: «Aurten ere Eneko ateratzen bada, zaila izango da, baina ahal dudana emango dut», esan du Alexander Oiarbidek.

Beasaingoa ospetsuena izan daitekeen arren, Ordiziako San Silbestreko giroa azpima-

rratu du semeak: «Beasainen sari ekonomikoak banatzen dituztenez, lehenengo 10-15ak kanpotarrak izaten dira normalean; Ordiziako giroa hobea da nire ustez, askoz ere herrikoiagoa».

Kirola, lagun Beti izan dira kirolariak, baina atletismoaz gain beste kirol batzuk ere praktikatu dituzte.

Aita ez zen atletismoan hasi 35 urte inguru zituen arte: «Futbola utzi nuen 33 urterekin, baina kirola egiten jarraitu nahi nuen». Horrela, atletismoa aukeratu zuen, hasiera batean praktikotasunagatik: «Taldeko kirola egiteko jendea behar duzu, baina korrika egitera bakarrik joan zaitezke, edozein ordutan eta denbora gutxi izanda ere».

Semeak, berriz, futbola, tenisa eta atletismoa uztartu zituen gaztegotan; atletismoari dagokionez, Txindoki Atletismo Taldean aritu zen lehendabizi, eta ondoren Atletico San Sebastian taldean. Orain Pamplona Atleticorekin hasiko du denboraldia.

Aita Txindoki taldean dabil, eta astean bost aldiz entrenatzen du. Asko badirudi ere, Alexanderrek baino gutxiago, egunero entrenatzen baitu semeak. Prestatzaile fisikoa da Alexander: «Lasterketak edo erronkak dituzten pertsonak entrenatzen ditut, helburu finko batekin; ez dira pisuz jaisteko entrenamenduak», azaldu du. Halere, entrenamenduak

San Silbestreak Goierriko 7 herritan egingo dira lasterketak abenduaren 31n.

Beasain 12:00etan, 9,3 Km (46. edizioa).

Ordizia 18:30ean, 6,3 Km (43. edizioa).

Legorreta 12:00etan, 3,4 Km (29. edizioa).

Lazkao 12:30ean, 5,2 Km (8. edizioa).

Zegama 17:30ean, 5,2 Km (8. edizioa).

Urretxu-Zumarraga 16:30ean, 5 Km (5. edizioa).

Legazpi 17:00etan, 4,9 Km (2. edizioa).

aholka ditzakeen arren, ez dute batera entrenatzen normalean: «Azkenean adina eta fisikoa nabari da», azaldu du Oiarbide aitak.

Behobian hamargarren

«Zegama Aizkorrin 9 urtez segidan aterata, duela bi urte bost ordutik jaistea lortu nuen»

Azaroan Behobia Donostia proban atera ziren biak. Alexanderrek hamargarren amaitu zuen 20 kilometroko lasterketa: «Uste baino hobeto egin nuen, banekien 1:05:00tik behera egingo nuela, baina gehiago baloratzen dut denbora postua baino», azaldu du. Izan ere, partaidetzaren araberakoa izan daiteke postu hobea ala okerragoa egitea: «Zuk zure denbora kontrola dezakezu, baina lasterketan korrikalari on asko badaude, postu okerragoa egiteko aukera handiagoa da», esan du Imanolek.

Behobia korritu duen hamazazpigarren aldia izan da aurtengoa aitarentzat: «Hasieran sentsazio txarra izan nuen erbiak atera zirenean; uste nuen poliki nindoala, baina gero konturatu nintzen haiek zirela azkar zijoazenak». 272. postua lortu zuen azkenean.

Txindoki ATko kidea

Maratoiak eta krosak

«Uste baino hobeto egin nuen Behobia; gehiago baloratzen dut denbora postua baino»

Mendian ibilitakoa da Imanol Oiarbide, baina azken urtean ez du mendi lasterketarik egin: «Asko gustatzen zait mendia.

Zegama Aizkorrin bederatzi urtez segidan atera ondoren, duela bi urte bost ordutik jaistea lortu nuen, eta iaz jada ez nintzen atera». Lasterketa berriak ditu helburu, baina zehaz-

Imanol Oiarbide

Alexander Oiarbide

Pamplona Atletikoko kidea

GOIBERRI 09

ERREPORTAJEA

Alexander Oiarbide eta Imanol Oiarbide, Ordiziako Altamira estadioan. LAIDA GOIBURU

tapenik gabe: «Ez daukat erronka zehatzik, proba berriak eta ezagutzen ez ditudan karrerak egitea gustatuko litzaidake».

Valentzian izan ziren abendu hasieran bi lasterketa ezberdinetan parte hartzeko.Alexanderrek 10 kilometroko lasterketa bat egin zuen, eta Imanolek Valentziako maratoia korritu zuen. Helburua lortuta bueltatu ziren etxera: «Duela lau urteko marka hobetu nuen eta hori zen helburua», adierazi du Imanolek. Bere denbora 2 ordu 40 minutu eta 40 segundokoa izan zen.

Maratoia, erdi maratoia, krosa; belarra, pista, asfaltoa; modalitate desberdinetan egin dute korrika aita-semeek, baina ez dute nahiago bat bestearen gainetik: «Desberdina da, maratoi erdiek exijentzi gutxiago eskatzen du prestakuntza aldetik, eta karreran gutxiago sufritzen duzu», azaldu du Oiarbide zaharrenak. Alexanderren arabera, disfrutatzeko aukera gehiago ematen dizu krosak: «Atseginagoa da, dibertigarriagoa, pistan denborari begira zabiltza, eta krossean postuari». Aitak gehitu du asfaltoan erritmoa eramatea «errazagoa» izan daitekeela: «Lokatza dela eta ez dela, ez dago guztiz zure esku denbora kontrolatzea».

Erronka bat du Oiarbide semeak epe luzera; otsailean Euskadiko Kros Txapelketan parte hartuko du. Gernikan izango da, otsailaren 2an: «Denbora ona eginez gero, Espainiako txapelketara joateko aukera izan dezaket». Lehendabizi, halere, Ordiziako San Silbestrean lan ona egiten saiatuko dira.

10 GOIBERRI

ELKARRIZKETA

Egoitz Galartza Erle beltz hazleen Erbel elkartearen koordinatzailea

«Bertako erleekin lan egitea garrantzitsua da, hibrida ez daitezen» Aimar Maiz Zaldibia Gauza askotan, zer eta zenbat egiten den adina inporta du nola egiten den. Gehiago, sarri.

Erlezaintzaren munduan ideiak oso garbi dauzkate. Bertako erle espeziea, erle beltza deitua, indartu eta hedatu nahi dute, kanpoko espezieak sartzeko «tentazioa» gaindituta.

Erle beltz hazeleen elkartea (Erbel) horretarako sortu zuten, 2017an. Zaldibian du egoitza, Goizane gunean, eta Egoitz Galartza erlezaina eta albaitaria (Oiartzun, 1975) da koordinatzailea.

Erle beltza bereiztea komeni, lehenik. Bertako autoktonoa?

Bai, bertako erlea da. Erle beltza da Europako erlea. Beno, Europan Iberiar Penintsula, Frantzia eta hortik iparralderantz hartzen duen aldekoa.

Italian eta Menditerraneo inguru horretan beste erle mota bat dago. Baina Euskal Herrikoa berezkoa erle beltza da.

Hori da hemengo erlezainek erabiltzen duzuena?

Erabiltzen dugun ohikoena erle beltza da. Baina azkeneko urteetan, kanpoko erleetara joateko aukera behintzat sortu da, eta beste batzuetan joera ere bai. Erle mantsoagoak dira haiek, lana arroparik edo esku-

larrurik gabe egin daiteke. Hemengoak bizixeagoak dira. Erlezainek tentazioa eduki dezakete kanpoko espezieekin probak egiteko eta erregina batzuk ekartzeko.

Tentazioa... Ez al da komeni kanpoko erle espeziea sartzea?

Horrek bertako erlearekin nahastea eragiten du, eta hibridazioa sortzen du. Hori kontrola ezin den gauza bat da. Ugaztun bat hibridatzen bada arazo handirik ez dago, baina erleen kasuan, airean gertatzen da ernalketa, eta erlemandoan barreiatzen dira bazter guztietatik, eta hibridazio hori kontrolatzea zaila da. Horregatik ematen diogu garrantzia bertako erlearekin lan egiteari.

Hibridazioa kaltegarria izango litzateke?

Kaltegarria da. Genetika galtzen da eta bertako espezieek geneak galtzen dituzte. Baina, gainera, erlezainentzat hibridoak ezaugarri txarrak dauzka.

Aurreneko hibridoa, F-1 deritzona, lehenengo belaunaldia ona izan liteke, aitaren eta amaren ezaugarri onak potentziatzen dituelako. Baina hortik aurrerako belaunaldiak gobernaezinak dira: erlea ahultzen da, agresiboago bihurtzen da, eta ez dakizu zer joera hartuko duen.

Erbel elkarteak azaroan jardunaldi bat antolatu zuen. Zer helburu lortu nahi dituzue?

Batetik barnera begira egin dugu, gure bazkideak formatzeko eta euren artean ezagutza hedatzeko. Garrantzitsua da informazio hori izatea, beste lekuetan zer gertatzen ari den jakiteko. Baina gure lana besteei aditzera emateko ere badira jardunaldiok. Bazkideak 25 in-

«Kanpoko erle espeziea sartzea kaltegarria da, genetika galtzen delako» «Aurreneko hibrido belaunaldia ona izan liteke, baina gobernaezina bihurtzen da gero» «Beste herrialde batzuetan ohituago daude erlezainak gai teknikoetara, Iparraldean kasu»

guru elkartu ginen, baina gainerako 55ak ez ziren bazkideak.

80 lagun parte hartzen. Ikusmina edo ikasmina badago erlezainen artean.

Garaia egokia da, eta jendeak oso ondo hartu du. Horrelako ekimenik inguruan ez da egin.

Erregin hazkuntza edo halako ikastaroak izaten dira, baina jardunaldi batzuk hain teknikoak horretara enfokatuta, ez dira egin ohi. Gero, kanpoko adituak ekartzen ditugu, geroni eta ingurukoak asetzeko.

Arreta handia jarri diozue erreginak norberak ateratzeari eta hazteari. Hori da gakoa?

Bai. Gure kasuan, hori da animalia bat barreiatzeko daukagun modua. Ganaduan izan litezke txekorrak, behiak edo zezenaren hazia. Gure kasuan, erreginak dira. Horrek ez du esan nahi erlauntza oso bat mugitu behar dugunik; nahikoa dugu poxpolo kaxa moduko txiki batean erregina bat sartzearekin eta hori lagunari ematearekin edo batetik bestera mugitzearekin. Horrek asko errazten digu manejoa.

Baina falta zaiguna da horretan ohitura hartzea eta hori egin litekeela eta nola egin jakitea.

Erlezainek erreginak eurek ateratzeko interesik ba al dute?

GOIBERRI 11

ELKARRIZKETA

Beste herrialde batzuetan, Frantzian eta Ipar Euskal Herrian bertan ere bai, ohituagoak daude horrelako gai teknikoetara eta teknika horiek erabiltzera. Gure inguruan oraindik ez dugu gehiegi erabiltzen. Erbelen helburuetako bat hori da: guk geronek ikastea eta jakitea erreginak atera daitezkeela.

Euskal Herri guztiko erlezainak dira Erbeleko bazkide.

Gure bazkideen artean –31 bazkide dauzkagu–, herena edo gehixeago Iparraldekoa da.

Beste gainontzekoak, Gipuzkoakoak eta Nafarroakoak. Euskal Herriko elkarte bat gara. Jardunaldietara etorri ziren 80 erlezainetatik 78 Euskal Herrikoak ziren, herrialde guztietakoak.

Zein dira elkartearen lan behinenak orain?

Elkarte berria gara, bi urte inguru daramatzagu, eta oraindik ez gara ari lan potentzia handienean. Nolako elkartea izatea nahi dugun, zer zerbitzu eskaini bazkideei, eta datorren urtea prestastzea da orain lana.

Badauzkagu hitzaldi batzuk programatuta. Urtarrilean edo otsailean beste bat Zaldibiako Goizanen egingo dugu, Gipuzkoako erlezainentzat, gure elkartea pixkanaka ezagutzera emateko.

Egoitza Goizanen duzue, Gipuzkoako Erlezain Elkarteak bezala. Baina harengandik aparte.

AIMAR MAIZ

Bai. Beste elkarte bat da, baina handik sortua. Lotura naturala du. Gipuzkoako Erlezain Elkarteak Europako Smartbees proiektuan parte hartu zuen, Andone Estonba genetikalariarekin batera. Hortik sortu zen Erbel izango zenaren hazia. Senide ttikia dela esango genuke.

12 GOIBERRI

UDAZKENEKO EGURALDIARI ERREPASO

Udazkeneko koloreek eta Aizkorriko mendietako elurrek kontraste politak egiten dituzte Barrendiolako urtegian. TERE MADINABEITIA

Udazken bustia Azaroan egin duen euriagatik eguraldi kontuak inoiz baino gehiago entzun dira udazken honetan, bai kalean bai komunikabideetan. Aspaldian ez zuen hainbeste euririk egiten eta hainbeste egun jarraian gainera: ia hilabete osoa.

Tere Madinabeitia Neguan gaude dagoeneko, aurreko asteko igandean, abenduaren 22an, 05:48an udazkena agurtu zenetik. Atzean geratu da beraz, irailaren 23an goizeko 10ak inguruan hasi eta 89 egun eta 20 ordu iraun duen urtaroa. Aurrera begira, urteko egunik hotzenak datoz; negua

martxoaren 20ra arte luzatuko da, eta 88 egun eta 23 ordu iraungo du.

Metereologia aldetik euriagatik nabarmendu da udazkena, aspaldian jasotzen ez ziren kantitateak neurtzeraino. Euriarekin batera, egunik hotzenetan, Goierriko tontorrak zuritu ziren tartetxo batean, baina

tenperaturak ez dira oso baxuak izan gerora, eta elurra aspaldi desagertu da Aizkorritik eta Txindokitik. Udazkena, beraz, euritsua eta epela izan da.

Hilabetez hilabete Legazpiko estazio meteorologikoaren ardura duen Alonso Francesek udazkenerako au-

rreikusi zuena ez da bete, ยซohi baino lehorragoaยป izango zela esan zuelako; ezta Goierriko Aztia izenarekin sare sozialetan eguraldi pronostikoak egiten dituenak esandakoa ere, denboraleak eta elurteak iragarri zituen eta. Ez da urtaro lehorra izan, eta euria kenduta, ez du hain eguraldi makurrik egin. Hi-

Udazkeneko datu meteorologiko esanguratsuenak ORDIZIA iraila

urria

azaroa

(23tik)

ZEGAMA abendua iraila (22ra arte)

(23tik)

urria

azaroa

LEGAZPI abendua iraila (22ra arte)

(23tik)

urria

azaroa

abendua (22ra arte)

Tenperatura maximoa

32ยบ irai. 29

29,5ยบ urri. 11

22,9 ยบ azar. 1

18,3ยบ abe.14

27,1ยบ irai. 29

26,4ยบ urri. 28

22,1ยบ azar. 1

14,9ยบ abe. 11

27,5ยบ irai. 29

27,5ยบ urri. 11

21ยบ aza. 1

15,3ยบ abe. 15

Tenperatura minimoa

11,6ยบ irai. 26

6,9ยบ urri. 22

1ยบ azar. 16

0,4ยบ abe. 4

10,5ยบ irai. 23

6ยบ urri. 22

0,6ยบ azar. 16

0,7ยบ abe. 3

10ยบ irai. 23

5ยบ urri. 21

0ยบ aza. 15

1ยบ abe. 3

Egun euritsuena

1 litro irai. 24-25

19,2 l. urri. 22

36,2 l. azar. 8

36,5 l. abe. 12

1,1 l. irai. 24

17,2 l. urri. 22

63,7 l. azar. 8

61,8l. abe. 12

1,2 l. irai. 24

27,6 l. urri. 3

84,4 l. aza. 8

65,1 l. abe. 12

Euria guztira

2,2 litro 3 egun

84,5 l.

22 egun

211,3 l.

27 egun

74,1l.

9 egun

2 l.

4 egun

79,7 l.

19 egun

404,6 l.

28 egun

113,1 l.

10 egun

1,8 l.

3 egun

103,7 20 egun

501,46 l.

24 egun

129,9 l.

11 egun

48 km/o

78,3 km/o

97 km/o

62,1 km/o

72,3 km/o

91,4 km/o

103 km/o

93,51 km/o -

-

-

-

irai. 24

urri. 13-14

azar. 22

abe. 16

irai. 24

urri. 16

azar. 22

abe. 16

-

-

-

Egun haizetsuena

Iturria: Ordiziako, Legazpiko eta Zegamako Aemet eta Euskalmet estazio meteorologikoak.

-

GOIBERRI 13

UDAZKENEKO EGURALDIARI ERREPASO

labetez hilabete jasotako datuak horren erakusle.

Urtaroaren hasieran, hau da, iraileko azken egunetan, tenperaturak ez ziren oso altuak izan, nahiz eta egun batean, 29an, Ordiziako termometroa 32 graduraino igo zen. Hilabete osoko batez bestekoa 17,45 gradukoa izan zen Legazpin, eta ohiko parametroetan kokatu zen. Euria, berriz, eta iraill osoa kontuan hartuta, azken urteetan baino piska bat gehiago egin bazuen ere, udazkenari dagozkion egunetan, hil bukaeran, ez zuen ia egin.

Urria, dagokion bezala, iraila baina freskoagoa izan zen –15,15 gradukoa izan zen Legazpiko batez bestekoa–, baina termometroak oraindik goiko zenbakietara jo zuen behin baino gehiagotan eta Ordizian markatu zuen hileko eta eskualdeko tenperaturarik altuena, urriaren 11n, 29,5 gradurekin. Euriari dagokionez, asko egin zuen, iazko urrian baino gehiago, baina Francesek azal-

Azaroko euria ez da kantitate kontua bakarrik izan, ia hilabete osoa joan da euripean

du duen bezala, hilabete honetan ohi den baino gutxiago.

Azaroko datuak nabarmendu behar dira; tenperaturaren jaitsiera nabaria izateaz gain, euri asko eta egun askotan egin zuen. Azaroan normala dena baino hotz handiagoa egin zuen, eta termometroak 0 graduraino ere jaitsi ziren. Horregatik, hain zuzen, egin zuen elurra mendi tontorretan, erabat zuritu ez baziren ere. Baina elurra baino, euria izan zen hilabete horretako protagonista, aspaldian ez zuelako hainbeste egiten. Alonso Francesek, Legazpiko datu historikoak eskuan, 1946tik laugarren hilabete euritsuena izan zela esan du: ÂŤ1950eko abendua izan zen euritsuena, 845 litrorekin; bigarrena 1946ko abendua, 520 litrorekin, eta hirugarrena 2013ko urtarrila, 509,10 litrorekinÂť. Hain zuzen, Legazpin neurtu ziren Goierriko kopuru altuenak aurtengo azaroan: 501,46 litro. Baina ez da bakarrik kantitate kontua izan, iraupen kontua ere bai, ia hilabete osoa euripean joan delako.

Eta udazkenari amaiera emateko, tenperatura bajuak abenduan, nahiz eta oraindik 0 gradu azpitik ez den neurtu.

Hego haizea ibili da hilabete honetan, normalean urrian eta azaroan izaten bada ere. Eta euria, azkenik, orain arte abendurako kopuru normalak neurtu dira.

Aurtengo udazkenaren bi aurpegi; irail amaieran Lazkaoko Agauntza errekako presa ia lehortuta, eta azaroko euriteen ondorioz hazita. AIMAR MAIZ

Udazkeneko prezipizitazio horiei esker, urte osoko euriak ohiko batez bestekoa goitik gaindituko dute, nahiz eta 2019a motela izan den erdialdeko hilabeteetan.

Eta euriak jarraitu egingo omen du neguan.

Urtegien egoera Azaroko euriek Goierriko urtegien betetze mailan izan dute

eragina, eta hirurak oso egoera onean daudela esan behar da.

Hala, Legazpiko Barrendiola %97,13an dago beteta; Ataungo Lareo %72,69an; eta Beasaingo Arriaran %96,06an. Azken hori iaz garai honetan baino askoz ere beteago dago (%65,90) eta zer esanik ez, 2016ko datuekin alderatuta, orduan %47,69 bakarrik baitzegoen beteta.

14 GOIBERRI

INTERNET

saretik Sarean ikusia

jakin.eus

Klik

Lazkaoko Udalak Whatsapp kanala

Egunean Behin lehiaketako saria, Goierrira Codesyntax etxeak garatutako Egunean Behin sakelako telefonoetarako jokoak izan duen arrakasta ikusita, ekitaldi berezia egin zuten abenduaren 14an Azpeitian.

Bertan, sailkapen nagusiko lehen 10 postuetan bukatu duten 102 lehiakide elkartu ziren. Finalean, Eneko Agirrezabal segurarra izan zen irabazlea. Euskal kulturari, geografiari eta aktualitateari buruzko 10 galdera ahalik eta azkarren erantzutea da jokoaren funtsa. Joko taldeei esker, harrera bikaina izan du APPak, 50.000 erabiltzaileko muga gaindituz.

Joxe Azurmendiren obra osoa sarean da irakurgai Euskal Herriko filosofo eta pentsalari garrantzitsuenetakoa da Joxe Azurmendi zegamarra, eta obra zabala utzi du hainbat hamarkadatako lanaren ondoren. Orain, bere lan guztiak digitalizatu eta sarean kontsultatzeko moduan jarri ditu Jakin aldizkariak, bere webgunean.

Azurmendiren 685 liburuk eta artikuluk osatzen dute funtsa. Bere obra osoa irakurri eta deskargatu daiteke bertan, doan eta modu errazean. Jakin

aldizkariak eta Gipuzkoako Foru Aldundiak sinatutako hitzarmenari esker, 15.000 orrialde baino gehiago digitalizatu eta sareratu dituzte.

Filosofia eta pentsamendua, nazio auzia, literatura, euskara, kultura eta beste hainbat gai jorratu ditu zegamarrak bere ibilbidean zehar. Dokumenturik zaharrenak 1960koak dira, Jakin eta Anaitasuna aldizkarietan argitaratutakoak. Azkena berriz, 2018koa, hura ere, Jakin aldizkarian ateratakoa.

Lazkaoko Udalak Whatsapp kanala sortu du, ÂŤherritarrekin harreman zuzenaÂť izateko. Zerbitzua 2020. urtearen hasieran jarriko dute martxan. Taldean parte hartzeko, udalaren webgunean dagoen galdetegia bete eta telefono zenbakia eman behar da. Udal ekintzen eta agendaren berri emango du taldeak, besteak beste. Hartzaile zerrenda pribatua izango da. lazkao.eus

Euskal kantuen hitzak sakelakoan Galder Segurola informatikariak Kantari sakelako telefonoetarako aplikazioa garatu du, hainbat boluntarioren laguntzarekin. Kaleko kantu saioetan erabiltzen diren kantu liburuxkak jasota, kantutegi zabala osatu dute, eta sakelakotik irakur daitezke kantuen hitzak: euskalapps.net/kantari

GOIBERRI 15

ERREZETA

Orburuak Idiazabal saltsa eta urdaiazpikoarekin MIKEL ALBISU

Osagaiak Orburuak, pertsonako 2 edo 3 Urdaiazpiko iberiarra Pinaziak Amuarrain arrautzak Saltsa egiteko: Idiazabal Gazta Esne gaina Salda Ardo zuria Tipula Gatza Olioa

Prestaketa Saltsa Zartagin batean tipula gorritzen jarri gatz pixka batekin.

Ondo gorritu denean, gazta,

ardo zuria eta esne gaina gehitu, eta pixka batean sutan eduki. Ondoren salda bota, murrizten utzi eta birrindu.

Eneko Azurmendi

Orburuak Orburuak garbitu, zatitu eta egosialdi motz bat eman, hiru bat minutukoa. Ondoren zartaginean olio pixka batekin gorritu bat eman.

Urdaiazpikoa zati txikitan ebaki eta zartagin batean txigortu.

Aurkezpena Plater batean Idiazabal saltsa zabaldu, gainean orburuak jarri, eta gainetik pinaziak, urdaiazpiko iberiarra eta amuarrain arrautzak jarriz norberaren gustura apaindu.

Lazkao Etxe baserriko semea da Eneko Azurmendi. Donostiako Sukaldaritza Eskolan ikasi eta hainbat jatetxetan lan egin ondoren, duela 22 urte hartu zuen etxeko jatetxea.

Barazkirik finena? Kardua.

Arrainik goxoena? Erreboiloa eta legatz kokotxak.

Haragirik gustukoena? Haragia ez da izango, baina ahate gibela plantxan.

Otordu bat ondo bukatzeko?

Torrijak.

Ardo zuri bat? Gewurztraminer mahats motarekin egindakoa.

Eta beltza? Ondua aukeratuko nuke. Adibidez, Madrilgo ardo bat: Tagonius.

Derrigorrezkoa duzun ongailua edo espeziea? Tipula.

Zein da Lazkao Etxeko plater izarra? Antxoaz betetako hostorea, txekor masailak eta gazta tarta.

Zein sukaldari miresten duzu?

Hilario Arbelaitz.