GoiBerri, 357. zenbakia

Goierritarraren eta Otamotzen astekaria

357. zenbakia. 2020ko urtarrilaren 10a

GOI B ERRI

Maider Canceller 3 Iritzia 4-5 Gazteentzako diru laguntzak 6 Transmisioa sendabelar edabeekin 7 Xabier Berasaluze ‘Leturia’ pandero jotzailea 10-11 Higa musika taldea 12-13

Upel eta botila artean Urretxuko Arbizu edari banaketa enpresak 60 urte bete ditu 8-9

Urretxuko Arbizuko edari banaketa enpresako familia: Ramon Arbizu aita eta haren lau seme-alabak: Iker, Lorea, Aritz eta Arantxi. A.ZALDUA

02 GOIBERRI

PUBLIZITATEA

GOIBERRI 03

KATE MOTZEAn

Maider Canceller Sukaldaria

«Oso urbanita izan arren, gustura etorriko nitzateke Aramara bizitzera» Tere Madinabeitia Arama Sukaldaritzan 20 urte zituela hasi zen lanean Maider Canceller (Tolosa, 1975). Zaharren egoitza batean eman zituen lehen pausoak, eta harrez gero ibilbide luzea egin du, sukaldez sukalde. Tolosako Casinon urte asko egin ditu, han babarrunak prestatzen espezializatu zen.

Kolektibitateentzako ere lan egin du, Divinus Catering-ekin.

Aramara duela bi urte eta erdi iritsi zen, Toki Alai ostatuan lan egitera; sukaldaritza begetarianoa, beganoa eta makrobitikoa ezagutu zituen. Duela urte eta erdi berak hartu du ostatua errentan Elixabete Garzia bazkidearekin batera.

Zein da Toki Alairen berezitasuna?

«Toki Alai, begano, begetariano eta makrobiotika zaleentzako toki aproposa da»

TERE MADINABEITIA

Diruz laguntzen duten erakundeak: Udalak: Altzaga, Arama, Ataun, Beasain, Itsasondo, Olaberria, Segura, Urretxu, Zaldibia, Zerain eta Zumarraga

GOI B ERRI

Argitaratzailea: Goierriko Hedabideak SL Zuzendaria: Iñaki Gurrutxaga Kudeatzailea: Josu Iñigo Koordinatzailea: Tere Madinabeitia

Diseinua eta banaketa: Bidera zerbitzuak. Berria Taldea Lege gordailua: SS-1638/2011

Denetik dugu, baita begetariano, begano eta makrobiotika zaleentzako ere.

Janari bat.

Arroza.

Eta prestatzeko?

Onddoak, edoezin eratara.

Edari bat.

Garagardoa.

Zaletasun bat.

Noiz behinka korrika egitea.

Musika talde bat eta abesti bat.

Queen eta Aitormena.

Pelikula bat.

En el nombre del padre.

Liburu bat.

Baztango trilogia.

Amets bat Australiara bidaiatzea.

Oporretarako leku bat.

Itsasoa duena izan behar du.

Goierriko txoko bat.

Oiangu.

Aramako alkate bazina...

Janari denda eta kutxazain automatikoa jarriko nituzke.

Araman biziko al zinateke?

Oso urbanita naiz, baina bai, asko gustatzen zait.

Egoitzak: Beasain:

Webgunea:

Oriamendi, 32. 20200.

Posta elektronikoa:

goiberri.eus

Urretxu:

goiberri@hitza.eus

Iparragirre, 11 (Kaletxiki). 20700.

Publizitatea:

Telefonoak: Beasain: 943-16 00 56 Urretxu: 943-72 34 08

Bezero arreta / harpidetzak:

607 530 424 – jizagirre@hitza.eus 902-82 02 01 – harpidetza@hitza.eus

04 GOIBERRI

IRITZIA

Itxaro Mendizabal Amundarain Ttiklik! Elkargunea

Aldapan gora auzak zerbaitegatik etortzen dira dato z e n e a n Âť , hau da azken aldian asko errepikatzen dudan esaldia. Eta benetan, horrela dela sinistuta nago. Ez dut kanpoko indar misteriotsuetan edo erlijio kontuetan sinisten.

Ez eta norbait dagoenik hor guri gauzak antolatu nahian‌ baina badago zerbait, energiaren bat, gure muturren aurrean aukerak jartzen dizkiguna. Eta aukera horiek hartu, landu, aprobetxatu eta hauetatik ikastea besterik ez zaigu geratzen.

Askotan etortzen dena gustuko ez den arren, beste batzuetan mingarria berriz, horiek denak aukerak bezala ikusteak, zerbait ikasi eta indartsuago eta pertsonago egingo gaituztela konturatzen bagara, guretzako hobe.

Aurtengo aurreneko artikulua beranduago idaztea tokatzen zitzaidan. Urte berriari ongi-etorria eman berri diogu eta nire barruak ordenan jartzen hasi berria naiz, pasatu

G

den urtea errepasatuz eta datorrenari gogotsu begiratuz.

Nire kokatze honetan artikulua azkarrago idazteko aukera suertatu zait, noiz eta gure amak 73 urte beteko lituzkeen eguna pasa berri denean. Ez, hau ere ez da kasualitatea.

Idazteko beharra nuen eta aukera parean jarri zait.

Errege egunean jaio zen gure ama. Gure etxean ez ditugu inoiz erregeak modu horretan ospatu, bere urtebetetze eguna ospatu izan dugu eta oraindik, bera gabe urte asko daramatzagun arren, ospatzen saiatzen naiz. Nire modura, bera ondoan izan gabe, baina berarekin. Aurten Murumendira igo eta bera bihotzean, zoriontzeko aukera izan dut. Murumendiko Marik beteko balu bezala berak utzi zigun hutsunea... Aitonarekin –amaren aita– askotan joaten ginen mendia da Murumendi eta horregatik agian, estimu berezia diot tontor honi.

Mendira igo ginen egun horretan Usurbeko azken aldapari malda gogortu zioten sentipe-

na izan nuen. Esfortzu handiagoa egin beharko banu bezala aldapan gora. Atzean utzi dugun urtean askotan igo dut aldapa hau eta azken aldian nekatu gabe, gustura, salto-txikitan igotzen nuen. Baina oraingoan esfortzu eta neke handia suposatu dit tontorrerainoko bideak. Hainbesteko esfortzua, gaur, bi egun beranduago ikaragarrizko agujetekin jarraitzen dudala (barre txikia atera zait barrutik).

Eta aurreko urtea horrelakoa izan dela konturatu naiz. Aldapa gora asko izan ditu, gogorrak batzuk, gogorrak bezain ederrak besteak. Agujetak izan ditut, mina hartu dut, behar baino gehiago sufritu batzuetan.

Tontor asko zapaldu ditut ordea, begirada zabaltzen duten horietakoak. Arnasa sakon hartu dezakezun lekuak ezagutu ditut, eta zetozen aldapa beheraka horiei batzuetan hortzak estututa heldu badiet ere, beste askotan lasaitasunez hartu eta gorputzari bere bidea egiten utzi diot, beheraka, askatasunez, helmugaraino. Gora behera horiekin barruko nerbioa atera eta gauzak bere tokian jartzen ikasi dut. Bukatu berri dugun urte honek hazten, ahazten eta ikasten lagundu dit.

2020 urte hau ere tontorrera bisitan, aldapan gora eta behera hasi dut. Aldapan gora. Indarrez. Aurrera begira eta izan ditzakedan agujetei barre-txikia aterata. Eta aldapen behera lasaitasunez, helmuga bezala etxeko goxotasuna jarriz.

GOIBERRI 05

IRITZIA

Asteko irudia

Josu Maroto

Pandero doinuak Alai eta musika doinuz inguratuta hasi nahi izan du 2020. urtea Josu Marotok Xabier Berasaluze ‘Leturia’ panderojolearen irudia osatuta.

Nork demontrek jarri ote zinan indarrean, Joxepa, hankabikoon eginkizunak urteka antolatzeko eredua? Gero eta gogaikarriagoa gertatzen zaidan egun hauetako handikeria eta zurikeria.

Zer nezesidade ote zegon horrenbeste handinahikeriarako, nire uste apalean, portaera umilagoarekin askoz ere hobeto joango litzaigukeenean? Bien bitartean, urte zaharretik berrirako pasabideak gauzek lehengo bidetik jarraituko dutela erakutsi zigun. Heriok, esaterako, gure herrikideen odoletik dzangaka jarraitzen din gaixotasun malapartatua tarteko edo ezusteko istripua medio… Ez dun urte hasiera erraza izan hainbat etxetan.

Telebista piztu eta politikarien hitz aspertu gezak nonahi, beraien jarduna zuritu nahian. Hauei esango nieken herritarren mesederako ari direla erakusteko, ez dagoela urte osoa itxaroten pasatu beharrik urrats ausartak emateko, gaur bertan hasteko, horixe.

Munduari begira jarrita beldurtzekoa dun egoera, AEBetako agintariak Ekialde Hurbilean erakusten ari diren jokamoldea ikusita. Handik mendeku hotsak zetozen eta, berriro ere, horrenbeste gi-

zagaixo errugabek ordaindu beharko diten/dinagu Trumpatien harrokeria.

Urtarrila izanda, urteroko presoen aldeko hitzorduak ere hor zeuden biharko deituta, bai Baionan bai Bilbon. Honetan ere aurrerako urrats gutxi. Preso gaixoak gero eta okerrago. Senitarteko eta lagunak joan-etorri neketsuan, arrisku bizi-bizian…

Urte hau 20 eta 20 omen dun. Edo, beste modu batera esanda, XX eta XX. Zakilixuten arabera, «emakume urtea» orduan!

Inaxio Usarralde

bat eta

Aupa!, Inaxio. Kezkatuta nagok, duda asko ditiat eta horiek argitzen saiatu behar diat aurten. Ezjakina nauk, erabat, arlo askotan, eta neure burua jantzi beharra sentitzen diat. Uste diat munduaren martxa traketsa alda dezakegula; bazakiat, umilagoak izan gaitezkeela; presoak, bai larri gaixo daudenak, bai osasuntsu daudenak, berandu izan baino lehen, etxera ekarriko ditiagu; erabakitzeko eskubidea ere, lortuko diagu; errespetua, elkarbizitza…ez dituk hitz hutsak izango. Horiek guztiak lortuko ditiagu, guk lortu ere, ez politikari handi-mandiek.

Kezkatzen nauen gaia duk, hik aipatzen duan heriotzarena. Bai, heriok lanean jarraituko dik eta gaixotasunek eta istripuek eramango gaitiztek, bai gu, bai lagunak, familiartekoak, auzotarrak…

Bizitzak heriotza zor; beraz, heriok eraman gaitzala, baina ez indarkeria matxista tarteko, mesedez. Hil eta gero zer, ordea? Ohiko hileta elizkizun kristauari alternatibak aurkitu zizkioagu. Hileta, agur zibil txukun, indar emaile eta oroigarri polit askoak bizitzen ari gaituk inguruan. Pozten nauk. Eta, agurrak agur, gorpuekin zer egin?

bat

Joxepa Madariaga

Lurperatu? Erraustu? Garai bateko gizakien berri hezurrak ikertuta zakiagu; lurperatu zituztelako ditiagu beren hezurrak aztergai gaur.

Erraustutakoen hautsak, ordea, jan ditik lurrak, irentsi ditik itsasoak, eraman ditik haizeak. Gainera, planeta bakar hau zaintzeko, besteak beste, zaborren erraustegien kontra gaudenok, gorpuak errausteko aukerari heltzea, ez al duk kontraesana?

To!, luze eta zabal hitz egiteko gaia...

06 GOIBERRI

GAZTEAK

Gaurko nagia biharko diru babesaren kaltetan

KERMAN GARRALDA

EAEko ‘Euskadiko Gazteak Lankidetzan’ programa 2020

Eusko Jaurlaritzako Gazteria sailak 2020ari dagozkion hiru diru laguntza deialdi dauzka indarrean.

Gazteria arloan egitarauak eta jarduerak garatzeko diru-laguntzak Gazteriaren esparruan 2020. urtean egingo diren urteko egitarauak eta jarduera zehatzak burutzeko diru-laguntzak.

Eskaerak aurkezteko epea.

2020ko urtarrilaren 20a. nori zuzenduta.

Irabazi asmorik gabeko pertsona juridiko, publiko eta pribatuak.

Aurrekontuko zuzkidura.

536.000 euro.

Prestazio ekonomikoa.

Deialdi honen babespean ematen diren diru-laguntzak aurkezten den proiektu bakoitzaren aurre-

kontuan diruz landun daitekeen gastuaren %70era artekoak izan daitezke, inolaz ere ezingo dute ehuneko hori gainditu. Entitate eskatzaile bakoitzari emandako diru-laguntzen guztizkoa ezingo da 50.000 eurotik gorakoa izan.

Ordainketa modua.

Emandako diru-laguntzaren ehuneko berrogeita hamar emango da lehen zatia –onuradunak uko egiten ez badio behintzat–, eta bigarrena gazteria arloan eskumena duen zuzendaritzaren aurrean justifikazioa aurkeztu ondoren.

EAE Euskal Autonomia Erkidegoko gazteriaren artean elkartasunaren balioa sustatzeko eta garapeneko lankidetza proiektuetarako diru-laguntza.

Eskaerak aurkezteko epea.

2020ko otsailaren 6a. nori zuzenduta.

EAEko udalerri bateko erroldan inskribatuta egotea oinarri hauek EHAA Euskal Herriko Agintaritzaren Aldizkarian argitaratu aurretik, edo bestela, euskal izaera politikoa izatea .

Aurrekontuko zuzkidura.

175.000 euro.

Gehienez 100 pertsona.

Programa honen bidez 1990 eta 1998 urteen artean –biak barne– jaiotako 100 pertsona gehienez

hautatutako herrialde eta lankidetza proiektu jakinetara joateko laguntzak eman nahi dira.

Hizkuntza.

Jarduera egingo den herrialdean hitz egiten duten nazioarteko hizkuntza jakitea derrigorrezkoa da.

Ordainduko diren gastuak.

Eusko Jaurlaritzak ordainduko ditu destinoko herrialdeko garapenerako gobernuz kanpoko erakundearekin elkartu arteko joanetorriko bidaia-gastu guztiak, herrialde horretara joateko behar den bisa barne.Hautatutako parte-hartzaile bakoitzarentzako aseguruak ere ordainduko ditu: erantzukizun zibilari eta istripuei aurre egiteko asegurua, eta bidaiako laguntzako asegurua.

Gazte-taldeen arteko mugikortasun eta elkartrukerako jarduerak garatzeko diru-laguntzak 2020ko urtealdian gazte taldeen arteko mugikortasun eta elkartrukerako jarduerak garatzeko diru-laguntzak.

Eskaerak aurkezteko epea.

2020ko urtarrilaren 16a. nori zuzenduta.

Irabazi asmorik gabeko pertsona juridiko, publiko eta pribatuak.

Aurrekontuko zuzkidura.

145.000 euro.

Prestazio ekonomikoa.

Gazteria arloko egitarauak eta jarduerak garatzeko irizpide berak.

Ordainketa modua.

Gazteria arloko egitarauak eta jarduerak garatzeko irizpide berak. ordainduko diren gastuak.

Eskaera egiten bada bakarrik gaz-

teak Europako Batasuneko beste erregio eta estatu batzuetara bidaltzeko, diruz laguntzeko modukotzat joko dira EAEko gazte taldeari dagozkion bidaia-gastuak, jarduerak prestatzeko eta egitekoak, eta proiektua gauzatzen den tokiko ostatu eta mantenu gastuak.

Eskaera egiten bada bakarrik Europako Batasuneko beste erregio eta estatu batzuetako gazteak hartzeko, diruz laguntzeko modukotzat joko dira gazte haientzako jarduerak prestatzeko eta gauzatzeko gastuak, eta ostatu eta mantenu gastuak ere.

Gazteak bidali eta hartzeko eskaerek irizpide berberak dituzte.

GOIBERRI 07

MOTZEAN

Liburua

izenburua. ‘Ez zela kajoi batean gordetzekoa’. argitaratzailea. Legorretako Udala. orrialde kopurua. 114. lantaldea. Maria Josefa Lasa, Axun Goikoetxea, Joxe Lasa, Ana Arakistain, Añarbe Kalonje, Iñigo Etxeberria eta Zelai Amenabarro. sendabelarren gida. Bidatz Sasiain biologoa.

‘Ez zela kajoi batean gordetzekoa’ liburua ontzen aritu den zazpikotea. GOIBERRI

Transmisioa sendabelar edabeekin ‘Ez zela kajoi batean gordetzekoa’ liburuak Legorretako memoria biltzen du, sendabelarrak abiapuntu hartuta.

Iñaki Gurrutxaga Legorreta Zazpi legorretarrek beste 35 herritarri egindako elkarrizketak oinarri dituen liburua da Ez zela kajoi batean gordetzekoa.

Garai bateko bizimodua eta naturarekiko lotura izan dituzte ardatz hitz-aspertu horietan.

Liburuaren lehen zatiak jasotzen du hori guztia. Bigarrenak sendabelarren gida bat dakar.

Ondutako lanak helburu behineneko bat ere badu: legorretar izatearen eta herri jakintzaren transmisioa.

Joan den igandean, hilaren 5ean, egin zuten liburuaren aurkezpena herri antzokian.

Zelai Amenabarro alkatea, Maria Josefa Lasa liburua ondu duen lantaldearen koordinatzailea eta Zura komunikazio taldeko Gari Otamendi alde batean; bestean, lantaldeko gainontzeko partaideak; eta hainbat herritar tartean, horietako asko libururako testigantzak eman dituzten adineko legorretar asko. Lan honen muin eta benetako protagonistak.

Aurkezpen ekitaldia omenduekin osatutako sokadantza batekin amaitu zuten, Zelai Amenabarro alkateak aurreratu bezala. «Ondareak ondare izateko bizirik egon behar du, balioa aitortu behar zaio eta guk, museo hutsak baino, nahiago ditugu herritarrez betetako plazak. Sokadantzan eskuekin egindako zubien bitartez irudikatuko dugu komunitatea lotzen duen lokarria».

Abiapuntua 2011. urtean Maria Josefa Lasaren jakinmina izan zen proiektu honi ar-

Taldean egindako liburua da, herrikoi izaerakoa, eta herriari transmisio ekarpena egiten dio Elkarrizketen laburpenak ez ezik, sendabelarrak ezagutzeko gida osatua ere badakar

gia eman zion pizgarria. Sendabelarren inguruan egindako ikastaro baten haritik ekin zion Legorretan eta inguruetan zeuden belarrak aztertzeari. Sendabelarren esparrua gainditzen zuen ondare bat bazela jakitun, udalarekin hitz egin, eta sendabelarrei buruzko ikastaro bat antolatu zuten.

Hortik sortu zen Xendabelarrak izeneko proiektua, Legorretako kultur eta natur ondarea jasotzen duten hiru ibilbide sortuz. Herrian zegoen interesa akuilu hartuta, herriko hainbat pertsonari elkarrizketak egitea erabaki zen. Zeregin horretan aritu dira zazpi herritar 2018ko udatik 2019ko udaberrira. Maria Josefa Lasak 2011n egindako beste elkarrizketa batzuk gehitu dizkiote liburuari.

29 sendabelarreko gida Memoria ariketa horren osagarri, 29 sendabelarren informazio zabala ere jaso dute liburuan. Bidatz Sasiain biologo tolosarra arduratu da atal hori atontzeaz. Sendabelarren izen herrikoia, zientifikoa, ezaugarriak, eta bakoitzaren propietateak eta erabilpenak dakartza.

08 GOIBERRI

ERREPORTAJEA

Urretxuko ardoa Urretxuko Arbizu banaketa enpresak 60 urte bete ditu 2019an. Isidro Arbizuk eta haren seme Ramonek sortu zuten, eta egun azken horren lau seme-alabek daramate. Ardoarekin hasi ziren, eta egun ia edari guztiak banatzen dituzte.

Asier Zaldua Urretxu Arbizu Urretxuko enpresa ezagunenetako bat da. 2019an 60 urte bete ditu. Isidro Arbizu eta haren seme Ramonek sortu zuten. Hasieran Arbizu markako ardoa saltzen zuten, tabernetan eta etxez-etxe. Egun, enpresa Ramonen lau seme-alabek daramate eta ia edari guztiak banatzen dituzte.

Ramonek ondo gogoratzen du nola sortu zen enpresa. «Aitak 50 urte zituen ordurako.

Oso ekintzailea zen. 1941ean Navarro taberna ireki zuen.

Handik urte batzuetara ardo

banaketan lan egitea eskaini zidan. Ama, Consuelo, EtxarriAranazkoa zen eta bere familiak ardoaren munduan lan egiten zuen. Aitak ere mundu hori ezagutzen zuen eta horretan aritzea erabaki zuen. Oso gizon langilea zen».

Urretxuko Avenidan ekin zioten negozioari, 60 metro koadroko lokal batean. Ondoren Zumarragara pasa ziren, burdinazko etxeetan zegoen 400 metro koadroko lokal batera.

1983an Urretxura itzuli ziren, egungo lokalera.

Gaztela-Mantxatik ardoa

ekarri eta beraien pabiloian botilaratzen zuten. «GaztelaMantxa ardo asko egiten zuten eta oso merke saltzen zuten», dio Ramon Arbizuk.

Ardo merkea Arbizu markako ardoa oso ezaguna zen, txikitero guztiek edaten baitzuten eta etxeetan ere hori erosten baitzen. Ardo hobeak nagusitzen hasi zirenean, Arbizutarrek Arabako Errioxako ardoa saltzeari ekin zioten.

«Duela 40 urte Gipuzkoan 42 botilaratze enpresa zeuden.

Egun askoz ere gutxiago daude:

Atxega, Elosegi, Manso eta Donostiakoren bat. Garai batean ardo asko edaten zen eta ardo hori merkea zen. Egun, ardo gutxiago edaten da, baina garestiagoa da. Ardo merkeari asko zor diogu, lana eta izena eman baitzigun. Ardo merkearen salmenta behera zihoala ikusi genuenean, 1992an, Arabako Errioxako ardoa saltzea erabaki genuen. Urretxuko ardo lehiaketa Covilak irabazi zuen eta Covila ardoa saltzea erabaki genuen. Egun, Errioxako ardo asko saltzen ditugu eta Arbizu ardoa apenas saltzen dugu».

GOIBERRI 09

ERREPORTAJEA

Ramonen lau seme-alabek daramate negozioa: Iker, Lorea, Aritz eta Arantxi dira. Laurek familia enpresan lan egitea oso azpimarragarria da, familia enpresa askotan seme-alabek ez baitute gurasoen enpresaren ardura hartu nahi eta erreleboa lortzeko arazoak baitituzte.

Enpresan lanean hasten lehena Aritz izan zen. 1992an, hain zuzen ere. Ez zuen ikasten jarraitu nahi, eta aitak berarekin lan egitea eskaini zion. Aritzen eskutik, garagardoa banatzen hasi ziren. «2002an geroz eta ardo gutxiago kontsumitzen zela eta, garagardoa ere saldu beharko genukeela esan zidan.

Konbentzitu egin ninduen».

Aritzek ondo gogoratzen du.

«Antsotegi pilotari ohia pabiloira sartu zen eta Mahou-rekin lan egitea eskaini zigun».

Ondoren, Pascual enpresaren produktuak banatzeari ekin zioten: esnea, kafea, zukuak...

«Kafea saldu ahal izateko hasi ginen Pascualekin lanean», oroitzen du Aritzek.

Aitak dibertsifikazioa ezin-

bestekoa dela dio. «Egun, ardoarekin bakarrik bizirautea ia ezinezkoa da. Gainera, kamioiak beteta atera behar dira hemendik. Hutsik ateratzen badira, ez da errentagarria».

Goierri osoan lan egiten dute. «Hasieran Urretxu eta Zumarragan lan egiten genuen.

Ondoren, Legazpira eta Goierri beheko herri batzuetara pasa ginen. Lau seme-alabek hemen lan egiten dutenetik, Goierri osoan lan egiten dugu».

Iker, Lorea eta Arantxik beste enpresa batzuetan lan egiten zuten, baina etxeko enpresan laguntza behar zuten eta etxera itzuli ziren. «Seme-alabak hemen hazi dira. Umetan hemen egoten ziren eskolatik irteten zirenean eta botilatzen laguntzen zuten».

Geroz eta banaketa enpresa gutxiago daude eta hauek geroz eta handiagoak dira. «Enpresek geroz eta produktu gehiago saltzen ditugu eta geroz eta eremu handiagoa hartzen dugu. Hori dela eta, kontzentrazioa eman da. Garagar-

Ezkerreko argazkian, Ramon Arbizu, bere lau seme-alabekin, pabiloiko dendan. Eskubikoan, aita eta seme-alabak, lankideekin. ASIER ZALDUA-GOIBERRI

«Aitak Navarro taberna ireki zuen eta ondoren ardo banaketan aritzea eskaini zidan» Ramon Arbizu

Enpresaren sortzailea

«Hazteko prest ez bazaude, beste enpresa batek negozioa kenduko dizu» Iker Arbizu

Sortzailearen semea

do enpresek zeresan handia dute. Estatuan lau garagardo enpresa handi daude, eta inguru honetan lau banaketa enpresa handi gaude Heineken, Damm, Estrella Galicia eta Mahou-San Miguel banatzen dugunak. Izan ere, garagardoa tabernetako produktu garrantzitsuena da», azaldu du Ikerrek.

Etorkizunari begira, itxaropentsu ageri dira. «Biziraun nahi baduzu, ezin diozu zure buruari mugarik jarri: lan eremu zabala eta produktu asko behar dituzu. Ondo kokatuta gaude, baina sektorea mugitzen ari da eta adi egon beharra dugu.

Hazteko prest ez bazaude, beste batek negozioa kenduko dizu».

Lau seme-alabak aitonak eta aitak sortutako enpresan lan egiteaz harro daude, baina bere alde txarra ere baduela diote. «Ez da beste edozein tokitan lan egitea bezala. Beste lanetan jartzen duzun ilusioa baino apur bat gehiago jartzen duzu eta ardura ere handiagoa da», dio Ikerrek.

10 GOIBERRI

ELKARRIZKETA

AIMAR MAIZ

Xabier Berasaluze ‘Leturia’ Pandero jotzailea

«Erritmikak agintzen du panderoan, txalo jotzen ikastea bezalakoxea da»

GOIBERRI 11

ELKARRIZKETA

Aimar Maiz Ataun Villabonako Leturia baserrian jaio zen Xabier Berasaluze, 1954an. Izena erantsi zion jatorriak. Ataun –ama Astigarraga auzokoa da– betiko lotura du.

Hiru urterekin solfeoan eta pianoan hasi zen, eta Eleuterio Tapiarekin ekin zion trikitiari. Panderoa gero etorri zen, baita Joseba Tapia ere –Eleuterioren iloba–, 1984an. Aurretik, ordea, zazpi urte igaro zituen beste soinu jotzaile batzuen pandero astintzaile. Kontakizun ugari bildu ditu Tarrapatan liburuan.

Panderorako metodoa atera duzu. Ikasteko erraza al da?

Bai. Oinarrizko metodo bat da.

Perkusioaren munduan oinarria erraza da. Alde batetik, erritmikak jokatzen duelako, eta hori erakustea txalo jotzen erakustea bezala da. Horregatik, ni harritu egiten naiz ikusten dudanean zenbait musika eskolatan umeak bi urte ibiltzen direla ikasten, eta oraindik bukatzen duten ikasi gabe. Kopetaraino nengoen gai honekin.

Baina zazpi egunetan bai?

Kapritxoz hartzen badu norbaitek, eta egunero ordubete bat eskaini, lezio hori ikusi eta zerbait jotzen hasteko gai izango da. Musikarekin zerikusirik ez daukan bat, horko aholkuak jarraituz, panderoa jotzen jarriko du. Ez du abilidade ikaragarria hartuko, baina kalejira bat jotzeko lain bai. Gero, bere bidea egin beharko du, noski. Baina oinarria behintzat hor dauka, eta hori da inportantea.

Zer eta nola erakusten duzu?

Metodo hau ez da nire asmakuntza. Amerikar bat badago pianoa ikasteko 10 urteko karrera 40 egunetan konprimitu duena. Aspaldi aurkitu nuen hori, eta bururatu zitzaidan guk zergatik ez genuen egiten. Oinarrizkoa da, baina azkarra eta garbia. Badaude panderorako metodoak lehenago ere, oso onak, baina liburu potoloak.

Betiko fandango, arin-arin eta kalejira erritmoak dira?

Erritmo arruntak erakusten di-

tut: 3/4, 2/4 eta kalejirako 6/8.

Hortik aurrera, Aurreskua nola jo behar den... Liburuaz gain, DVDa ere egin dut, eta liburuan jarritako aholku eta ikasgaiak nik nola jotzen dudan begiratu daiteke.

Erritmoa erraz har daiteke. Baina jotzeko teknika?

Berdin, erraza da. Erritmikoki jotzen zoazen eran, hatzen kriskitinarekin egiten duzun bezala, musikaren gain erritmo hori eramaten zoaz. Kontua da bi kolpeen tarte horietan zer egin beharra daukazun. Orduan, liburuan hor daukazu: taka-taka, takata-taka, taka-taka, tataka-taka-taka. Erritmoa beti mantenduz. Garrantzitsua oinarria da. Hortik aurrera jada, edozein gauza.

Zer harrera izan du liburuak azoketan?

Geratu gabe ibili gara. Durangon hiru egun pasatu nituen, Elkarren eskutik joanda. Prentsaurrekoa, hedabide asko...

Eta liburuak izenpetzen ere bai.

Ni egon naizen bitartean behintzat, asko saldu da. Bigarren egunean materialik gabe geratu zen Elkar.

direla. Panderoaren sorrera, nondik datorren, zer musikarekin erabili izan den, ijitoekin zer ikusi zuen bere garaian... aztertzen ari naiz. 800. urtean Indiatik bidali zituzten ijitoak, eta horiek panderoak ekarri zituzten, Europa panderoz josi zuten. Ezkutuko lana egin beharra daukat horren gainean.

Zerorrek ez zenuen liburutik ikasiko panderoa...

Ez, ez. Liburuan esaten dudan bezalaxe, oso garrantzitsua da denetariko musika entzutea.

Horrez gain, gero, zure instrumentua edozein dela ere, musika desberdinei segitu behar zaie. Berdin da klarinetea edo harpa jotzen dudan, gero jarraituko dut musika klasikoa edo rock-and-rolla. Panderoarekin, berdin. Pixkanaka aberasten joaten da bat. Nik modu horretan ikasi dut: oinarrizko bat trikitian, baina jada ondoren zenbait gauzatan sartu izan naiz.

Aurrena etxean, noski, ezkutuko lanak eginez. Gero kaleratzeko hor daukazu ikasitakoa.

Jarraitzen al duzu plazarik plaza jotzen?

Bai. Azkeneko urteetan Korrontzirekin nabil, batez ere. Nahi izanez gero, munduan zehar.

Baina mugatuta daukat historia hori: Euskal Herrian eta hemen inguruan, Espainian, Frantzian. Munduan zehar hasiz gero, eromena da. Horrez gain, Josebarekin [Tapia] jotzen ditut kontzertu batzuk, baita Et Incarnatus hari taldearekin ere.

Enrike Solinisen diskoan ere parte hartu dut, panderoa jotzen eta kantuan, Euskal Barrokensemblen. Proiektuak ateratzen dira. Neguan, berriz ere idazten aritzen naiz edo beste bide bat hartzen dut.

Baduzu beste proiekturen bat, beraz?

Bai, baditut batzuk. Ez dira izango agian datorren urterako, baina aurrera begira landuz gero, nik uste gauzak aterako

«Harritu egiten naiz umeak bi urte musika eskolan panderoarekin ari direla ikustean» «Oso garrantzitsua da, jotzen duzun tresna bat dela ere, edozein musikari jarraitzea»

Bide irekitzaile, panderoa hartzeko modutik hasita ehenik eta behin, azazkalak, beti motzak». Horrela hasten du Leturiak 7 egunetan panderoa ikasteko lezioa. Panderoa irauli duen eragileetako bat izan da, bai jotzeko teknikan, bai jotzailearen ikusgarritasunean, bai tresnaren inguruko ikerketan etnografikoan.

Panderoari heltzeko modua ere ‘ohikotik’ bestelakoa du. Esku ahurra gorantz, hatz lodia zuloan eta lau hatz luzeenak kanpotik direla pausatu beharrean, eskua beherantz duela eta lau hatzak barrutik direla heltzen dio. Panderoa eskumuturraren 180 graduko biran mugitzea ahalbidetzen du horrek. Hatza dardarrean aurreratzeko ere errazago da, pisua hatz gainera baitator.

Galiziarren teknika dela argitzen du, antzinako pandero jotzaileek erabilia, Oriatarrek edo Zumarragako Trikitian.

L

Non ikasi zenuen?

Gerora ikasi nuen panderoa. Ni berez Villabonakoa naiz. Ataunen oraindik baserria daukat, eta jaio nintzenetik Ataundik ez naiz atera. Villabonan baino lagun gehiago dauzkat. Oporrak, asteburuak, garai hartan eskola ere bai... Etxean, bake pixka bat emateko, uda iristen zen eta eskolara bidaltzen ninduten. Ataungo herria oso maitea dut.

Ama duzu ataundarra.

«Ataungo herria oso maitea dut, jaio ginenetik ez gara atera. Astero egiten dut buelta»

Bai, San Martingo partean, Astigarraga auzoan, Gabillene eskolatik hurrengo etxekoa. Beti horrako joera izan dugu, jaio ginenez geroztik. Eta segitzen dut; astero buelta bat egiten dut. Gaur goizean ere egon naiz.

12 GOIBERRI

ERREPORTAJEA

Higa nortasuna Ordiziarrock jaialdiaren azken edizioan estreinatu zen Higa talde goierritarra.

Hirukote horrek badu eskarmentua musikaren munduan eta nortasun propioa atera nahian sortu dute. Lehen diskoa grabatzeko lanetan hasiak dira.

Ariane Vierbücher Baga, biga, higa! Mikel Laboa handiaren abestiari keinu eginez sortu dute Higa talde berria. Higa izenaren arrazoia taldekideak hiru izatea da, orain arte behintzat. Proiektu berria Ordiarrocken azken ekitaldian estreinatu zuten oholtza gainean, nahiz eta ez diren berriak.

Lehendik ere musikaren mun-

duan eskarmentua dute hirurek. Orain, aurretik hartutako esperientzia guztia Higan islatu nahi izan dute.

Musika «bizia eta freskoa dakarkigula uste dugu», hala kontatu dute Iban Pajares (Zaldibia, 1984), Aitor Loiarte (Ordizia, 1993) eta Iñaki Perez (Trintxerpe, 1985 –Zaldibian bizi da–) taldeko kideek. «Le-

hendik musika munduan ezagunak diren soinu eta estiloak landu ditugu, baina gure nortasuna eman diogu: gitarra soinu azkarrak, bateria indartsua eta bi ahotsen arteko ukitua».

Kantak «guk sortutakoak eta euskaraz»dira; kantetan lantzen dituzten gaiak, berriz, «inguruan zein munduan gertatzen diren hainbat gai sozial,

politiko eta kezkatu zein pozten gaituzten beste hainbat gauzen inguruan idatzi ditugu letrak, mundu mailako errealitate zabalera begira zein eguneroko gauza txikiei heltzen saiatu gara gure abestietan, guk sentitzen ditugun moduan azalduz».

2019. urteko urriaren 18an estreinatu ziren Ordiziarrock

GOIBERRI 13

ERREPORTAJEA

jaialdiaren 16. edizioan, Ordizian, Beti Alai pilotalekuan. Gogoratu dute «luxuzko estreinaldia» izan zela, eta «oso eskertuta» agertu dira, Ordiziarrockeko antolakuntzak emandako aukeragatik. Jendaurrera salto egin aurretik sukaldean lanean urtebetez egon ziren, «abestiak sortzen eta prestatzen». Proiektu berria «horrelako plaza batean aurkeztea sekulakoa» izan zen.

Unidad Alavesa, Capsula eta The Riff Truckers taldeek jo zuten eszenatoki berean Higaren estreinaldi egunean.

Hirutik laura Taldearen sorrera Pajaresen eta Perezen ideia izan zen: «Aurrez beste talde batzuetan arituak gara, Harrika, Sukarra 37, Freezen edo Gureran talde-

etan, besteak beste». Aurreko proiektuak «bertsio taldeak» izan dira orohar, eta «sentimendu eta gogo berdin batek batzen gintuen: guk sortu eta gureak sentituko genituen abestiak egitea, barnetik, amorrutik zein maitasunetik». Horrela, lehen abestiak sortzen hasi ziren. Tarte horretan, bateria jotzaile baten bila hasi ziren eta Ordiziarrocken ezagutu zuten Loiarte. Une hartan sortu zen Higa.

Baina orain aldaketa garaia dator Higa taldean. «Zuzeneko emanaldietan baxu jotzailerik gabe hasi gara, probatu nahi genuen, kontzertu batzuk eman eta ikusi bi kitarren jokoarekin gustura geunden». Proba eginda, «gustura» ibili dira baina, hala ere, «baxu jotzailea sartzea» erabaki dute. Igor

Ezkerretik eskubira, Higa taldea Ordiziarrocken; Iban Pajares, taldeko gitarra jotzaile; Iñaki Perez, gitarra jotzailea hau ere; eta Aitor Loiarte, taldeko bateria jotzailea. ARRI IRAETA

Higan taldeko Iban Pajaresi, Aitor Loiarteri eta Iñaki Perezi Igor Arrese batu zaie berriki Urtarriletik martxo bukaerara bitarte Pottoko estudioan grabatuko dute lehen diskoa

Arrese (Zaldibia, 1986) da Higa taldearen kide berria.

Estudiora Etxeko lanak eginda, urtarriletik martxoaren bukaerara arte estudioan kantuak grabatzen egongo dira. «Aurrez hiru abesti grabatu genituen, Pottoko estudioan, Fredi Pelaezekin» eta sarean zabaldu zituzten urritik aurrera. «Oso gustura geratu ginen lanarekin, eta berriz ere Fredirengana jo dugu abesti berriak grabatu eta formato fisikoan zerbait atera asmoz».

Espero dute apirilerako lehen diskoa kalean izatea.

«Orain arte eman ditugun kontzertuak sarrera modukoa izan dira, gure proiektuaren aurrerapen bat, 2020an indartuta etorriko den proiektuaren aurrerapena».

14 GOIBERRI

INTERNET

saretik 6.584 Facebook. ‘Hitza’-k Facebooken duen jarraitzaile kopurua.

3.180 Twitter. ‘Hitza’-k Twitterren duen jarraitzaile kopurua.

2.440

1.220

Youtube. ‘Hitza’-ren kanalak duen harpidedun kopurua.

Facebook. ‘Otamotz’-ek Facebooken dituen jarraitzaileak.

Sare sozialetan ere urtez urte hazten ari da jarraitzaile kopurua. Facebooken 6.584 lagunek jarraitzen dute Hitza eta 1.220 lagunek Otamotz. Twitter (3.180 jarraitzaile) eta Youtube (2.440 harpidedun) ere asko igo dira azken urtean. Youtuberi dagokionean, 586.000 ikustalditik gora izan ditu Hitza-ren kanalak. Zegama-Aizkorri ma-

ratoia eta Pirritx eta Porrotx pailazoen saioa izan dira gehien ikusitako bideoak.

‘Hitza’-k inoizko daturik onenak izan ditu sarean ‘Goierriko Hitza’-ren eta ‘Otamotz’-en webguneek 1,8 milioi bisitatik gora izan dituzte, iazko datuak hobetuz.

Arkaitz Apalategi Goierriko euskarazko komunikabideen webguneek, azken urteetako daturik onena lortu dute 2019an, azken urtetako goranzko joerari eusteaz gain, salto nabarmena eman baitute aurten. Hitza eta GOIBERRI-ren webguneek 1.645.000 bisita izan dituzte guztira, eta Otamotz-ek beste 235.000.

Goierriko Hitza-ren webgunea berritu du aurten, eta horrek eragin nabarmena izan du bisita kopuruaren hazkundean.

Iaztik hona, ia 700.000 bisita gehiago izan baititu. Hauteskundeetako emaitzak, Zegama-Aizkorri eta Ehunmilak mendi lasterketak eta Korrika izan dira, besteak beste, jarraipenik handiena izan dutenak.

Webgune berriak 2019. urtean Goierriko Hitza-k webgune berria estreinatu duen moduan, 2020an Otamotz eta GOIBERRI-ren txanda izango da; datozen hilabeteetan estreinatuko dira biak ere.

Datuak

1.645.000 Hitza eta GB. goierri.hitza.eus eta goiberri.eus webguneek 2019.urtean zehar izan duen bisita kopuru osoa da.

Otamotz. Urretxu eta Zumarragako Otamotz.eus webguneak, berriz, 235.000 bisita izan ditu 2019. urtean.

ikusienak ‘hitza’-n 1. Erreleboa posible da baserrian [GoiBerriko erreportajea].

2. Udal hauteskundeen emaitzak: zuzeneko jarraipena [Hitza].

3. Ordiziako azoka 1.982an [GoiBerri-Multimedia].

4. Txindokiko elkartasun argiztatzea [Hitza].

5. Korrika Goierrin. Lehen zatiaren laburpena iruditan [Hitza].

ikusienak ‘otamotz’-en 1. Sutea piztu da Madaiako etxebizitzetan.

2. Euriak ez du zapuztu Iñaki Beitiaren aldeko mendi martxa.

3. Ainhoa Barbarin preso urretxuarrari 2. gradua eman diote.

4. Zumarragan bizi zen 32 urteko langilea hil da, lan istripuan.

5. Gabonetako loteriaren bosgarren sari bat Urretxun.

gehien ikusitako bideoak 1. Zegama-Aizkorri 2019 mendi maratoiaren laburpena.

2. Pirritx, Porrotx eta Marimotots pailazoen saioa Legazpin.

3. Gorka Izagirreren erorikoa Ormaiztegiko ziklo-krosean.

4. Goierriko trikitilariak ere Lajaren agurrekoan.

5. Ehunmilak 2019 ultra-trail probaren laburpena.

GOIBERRI 15

PUBLIZITATEA