GoiBerri 363. zenbakia

Goierritarraren eta Otamotzen astekaria

363. zenbakia. 2020ko otsailaren 21a

GOI B ERRI Maialen Igartzabal 3 Iritzia 4-5 Osiñek talde feminista 6-7 Filosofia, barraren bueltan 12-13 Jose Mari Telleriari elkarrizketa 14-15 Taupa-taupa, arnas 16-17 Ezkioko Argindegi jatetxearen errezeta 19

Joxe Bikuña

Ataundar herrigintzalaria

«Gure lehenagokoek singularra gutxi erabiltzen zuten» 9-11

Otsailaren 29an, bisurte egunez, herri omenaldia egingo diote Bikuñari Ataunen. ‘Gutasunaren’ aldeko aldarria egingo du hitzartzean. A. MAIZ

02 GOIBERRI

PUBLIZITATEA

GOIBERRI 03

KATE MoTZEAn

TERE MADINABEITIA

Maialen Igartzabal Dentista gabiriarra

«Urte asko egin ditut Gabiriatik kanpo, eta beti herrimin handia izan dut» Tere Madinabeitia Gabiria Zumarragako hortz klinika batean lan egiten du Maialen Igartzabalek (Gabiria, 1988); dentista da lanbidez. Etxean herriko dentista Goiari buruz istorio ugari entzun zituela, eta odontologia ikasteko grina horregatik piztu zitzaiola aitortzen du.

Ikasketak amaitu, ingelesa ikasten Londresen urtebete eman eta 2012an hasi zen lanean Igartzabal; lehenik Katalunian, gero Tolosan eta orain Zumarragan.

Lanetik aparteko denbora librean eskulanak egiten ditu,

eta azken aldian, zaku oihalarekin eguzkiloreak egiten ditu, etxeko atean zintzilik jartzekoak. Gabiriako Errezil Sagarraren egunean postu bat jartzeko aukera eman zion udalak eta han saldu zituen asko; Gabiriako Ostatuan ere salgai daude.

CDko abesti guztiak.

Amets bat.

Janari bat.

Kanadako basoak ezagutzea.

Dilistak.

Jaso duzuen oparirik bereziena?

Edari bat.

Ardo zuria.

Ezer jakin gabe, abioian sartu eta asteburu pasa eraman nindutenean.

Goierriko txoko bat.

Zaletasun gehiago badituzu?

Otaño.

Mendian korrika ibiltzea, kirola asko gustatzen zait.

Gabiriako alkate bazina...

Pelikula bat.

El Padrino.

Musika talde bat.

Gozategi.

Abesti bat.

Andoni Egañak atera zuen

Diruz laguntzen duten erakundeak: Udalak: Altzaga, Arama, Ataun, Beasain, Itsasondo, Olaberria, Segura, Urretxu, Zaldibia, Zerain eta Zumarraga

GOI B ERRI

«Goia dentistaren istorioak entzunda piztu zitzaidan odontologia ikasteko grina»

Argitaratzailea: Goierriko Hedabideak SL Zuzendaria: Iñaki Gurrutxaga Kudeatzailea: Josu Iñigo Koordinatzailea: Tere Madinabeitia

Diseinua eta banaketa: Bidera zerbitzuak. Berria Taldea Lege gordailua: SS-1638/2011

Orain artekoak aritu diren bezala, herriarentzat lan egiten saiatuko nintzateke .

Gabirian biziko ez bazina...

Urte asko egin ditut Gabiriatik kanpo, eta beti herrimin handia izan dut. Gabirian segi nahi dut.

Egoitzak: Beasain:

Webgunea:

Oriamendi, 32. 20200.

Posta elektronikoa:

goiberri.eus

Urretxu:

goiberri@hitza.eus

Iparragirre, 11 (Kaletxiki). 20700.

Publizitatea:

Telefonoak: Beasain: 943-16 00 56 Urretxu: 943-72 34 08

Bezero arreta / harpidetzak:

607 530 424 – jizagirre@hitza.eus 902-82 02 01 – harpidetza@hitza.eus

04 GOIBERRI

IRITZIA

Garbiñe Etxaniz

Makrobiotikan aholkularia. Terapeuta

Arrakalatik zeruertzera begira

eti ez da erraza leiho honetara agertzea, aitzitik, batzuetan nahikoa nekeza ere bada.

Leihotik burua guztiz atera arte errezel atzetik begiratzen dudan bakoitzean, bestelako zeruertz bat ikustea espero dut gainera, azkenekoaren oroitzapenak ez du balio ia. Eta gero datoz zeruertz horri buruz kontatu nahi dudana eta horrek sorrarazten dizkidan milaka zalantza, esperientziak erakutsi didalako nik gorrixka ikusi dudan tokian beste batek laranja ikusten duela, eta urdinean geratu denik ere badela. Eta hari horri tiraka hasiz gero, ausardia behar da burua leihotik guztiz atera eta nire zeruertza margotzeko, askatasunez, besteen onarpenaren bila ibili gabe.

Ez al da zaila nor bere buruari leiala izatea? Ziurrenik arrazoi asko daude gure esentziatik urruntzen gaituztenak, ohiturak adibidez, edo nork bere burua behar bezain ondo ez ezagutzeak edo, besterik gabe, besteak pozteko helburuarekin egiten ditugun gauzak. Gu ga-

B

ren horri edo eskaintzeko dugun horri begira jarri eta, askotan, zuloak baino ez ditugu ikusten; eta zer egin zulo horiekin? Zerbaitekin bete, adabakiren bat jarri... Edozer gauza besteen pare sentitzeko, gure beldurrak eta lotsak itzaleratuz.

Hara non, orain pare bat aste ipuintxo bat irakurri nuen horri buruz hitz egiten zuena hain zuzen; honela zioen: «Ba omen zen behin baserritar zahar bat, egunero kilometro asko egiten zituena iturri gertukoenetik ura hartzeko. Baserritarrak egunero bide berdina egiten zuen sorbaldan bi ontzi handi hartuta. Ontziak ere, baserritarra bezalaxe, zahartuta zeuden, eta haietako batek ura galtzen zuen arrailetatik.

Egun batean, lotsaren lotsaz, horrela esan zion ontziak gizonari: – Ez dakit konturatu zaren aspalditik ura galtzen dudala eta ia ez dudala balio honetarako.

Zuretzat onena ni bazter batean uztea izango litzateke, eta ontzi berri bat erostea.

Baserritar zaharrak lurrean utzi zituen ontziak eta honela esan zion ontzi pitzatuari:

«Azkenean egia izango da denak duela bere zergatia.

Baita gure zulo eta arrakalek ere... bila jarraitzeko eta hobetzeko aitzakia ematen digute»

– Zu jabetu al zara zer gertatu den pitzatzen hasi zinenetik?

Erreparatu al diozu egunero elkarrekin egiten dugun bideari?

Entzun arretaz lagun zaharra: pitzatzen hasi zinenetik egunero landatu ditut haziak elkarrekin egiten dugun bidean, eta landareek, beren kolore eta usainekin bidea alaitzeaz gain, fruituak eman dituzte, senide eta lagunei jaten ematen dietenak. Bidean zehar isuri duzun urari esker izan da hori guztia.

Harro egon zaitezke».

Arrakala eta pitzaduretatik horrelakorik sortu zitekeenik ere! Azkenean egia izango da kasualitateak ez direla kasualitate, guztia plan ezin perfektuago baten parte dela eta denak duela bere zergatia! Baita gure zulo eta arrakalek ere... bila jarraitzeko eta hobetzeko aitzakia ematen digute behintzat.

Ez dakit berriro leiho honetara agertuko naizen, baina errezel atzetik begiratuko diot zeruertzari, baliteke, horietako batean konturatzea nire pitzaduretatik zerbait ederra sortu dela.

Laster arte!

GOIBERRI 05

IRITZIA

Asteko irudia

Josu Maroto

Joxe Bikuña Otsailaren 29an omenaldia egingo dio Ataungo herriak Joxe Bikuñari, herrigintzan egin duen lan guztiagarik.

Bera da aldizkari honetako protagonista nagusia.

Bat eta Bat, honela eman ditugu Axier jada 5 urte. Goierri garaikoa bata eta behealdekoa bestea. Bat bertso eskola batekoa eta bestekoa bestea, bat euskara aholkularia eta gauza bera bestea, bat euskara eskolak emanez eta beste bat gauza bera eginez.

GOIBERRI-k batu gintuen eta bat-batean baita banandu ere. GOIBERRI berria aurrera eta gureak akabo! Makina Bat eta Bat-eko idatzi ditugu eta azkenak ere zerbaiterako balioko ote do! Honatx Euskadi Gaztean etenik ez duen saio batean Maialen Arzallusek bat eta bat bertsoz esandakoa: «Ateak nahi ditugu dotore eta apain, kale denak garbi-garbi eta lore usain, eta ohiturak aldarazteko ez garelako gai, besteek zikintzen badute bada nik ere bai, bete zabortegiak eta egun batean ai! Zertan ari gara agintarien zain, erantzukizunik ez badute hartzen euren gain, txosten zaharren zikin izpiak zertara datoz orain. Zabortegiko zabarkeriak nola garbitu orain! Langile soila da baina ez da edonor, horrela hondoratuta ezin da utzi inor, ahotik ere bota daiteke nahikoa zabor! Nik ez dut nahi errudunik, izen eta abizen, nahi dut lan egitea gorpuak aurkitzen, eta ez denbora galtzea eskuak garbitzen». Ufffff! Hitz gutxitan zenbat gauza! Izan ere bertso soil batek inguruko egunkari ezagun baten 10 orrialde bezainbeste eman baitezake. Baina hauteskundeak ate joka ditugu

berriro ere, eta herritarron osasun kontuak bi Teleberri besterik ez du iraungo. Eta eskerrak tartean Eibar eta Realaren arteko partida bertan behera geratu denik. A ze hondamendia! Kiniela, porra, kirol apustu makinak... aire neurketa hutsal batzuen erruz eguneroko errutinak bertan behera utzi behar. Akabo mundua! Norberak aterako ditu kontuak baina garbi dudan gauza bakarra da norbanakoak gauzak ongi egin arren, beste makina baten zikinkeriak eta zabarkeriak arnastu eta irentsi beharrean gaudela, hemendik eta bizi garen artean. Nire aldetik osasunik onena opa diot eraberrituta jaioko den GOIBERRI-ri eta zuri Asier zer esan, bada plazer bat izan dela Bat eta Bat-ekoa elkarrekin partekatzea, eta aurrera begira elkarri ere zer esana izango dugulakoan...

Aitor Calvillo

bat eta

Oskorrik Hauxe da despedidea izenburupeko kontzertuekin eta diskoarekin bukatu zuen bere ibilbidea. Maurizia Aldeiturriaga zeberioztarraren ahots sudurkarian ezagun egin zen leloa, ordea, txokokeria iruditu zitzaion Ibon Sarasolari, Oskorriren oihartzun nazionala aintzat hartuta. Agurrean dena eta denentzakoa asmatzea ez da erraz izaten.

Trikitixa baina, txokotik txokora, nazional bihurtu da. Euskal Herriko txapelketan azken urtea zuela eta, Tuterako osabak, ilobaren artea ezagutu nahi, eta, bi ordutik gorako bidaia egin zuen autoan.

Zaldibarrera joan beharrean, ordea, Zaldibiara etorri zen, eta akatsaz ohartu zenerako, txapelketa bukatuta zegoen. Ilobak ere ez zuen nahi bezalako despedida izan, lehenengo aldiz bere osaba maiteenaren aurrean joko zuelakoan baitzegoen.

bat Axier Iriondo

Ez dakit nork hartuko zuen arnasa estuago, osabak Zaldibian edo ilobak Zaldibarren, joan den abenduan gertatu baitzen, eta orduko dioxinen neurririk ez dakigu. Eskerrak GOIBERRI-k bere bidea garbi duen, eta martxoan arnasberrituta iritsiko den. Bitartean, Instagramen egongo gara, Aitor.

06 GOIBERRI

GAZTEAK

Osinak landatzen Bost urte daramate Maider Avaristok eta Leire Aizpuruak Ordiziako talde feministan. Azaldu dute txosna batzordearen bidez sortu zutela, eta ordutik hainbat ekintza egin dituzte. I. Jardunaldi Feministak ere antolatu zituzten.

Laida Goiburu Ordizia Mugimendu feministak badu presentzia Goierrin. Maider Avaristo Iziarrek (Ordizia, 1993) eta Leire Aizpurua Satrustegik (Ordizia, 1990) bost urte daramate ikuspegi feminista lantzen herrian. Azken urteetan urrats sendoak eman direla adierazi duten arren, diskurtsoa azalean geratu dela iruditzen zaie.

Goierri mailan, duela bi urte hasi ziren lantaldeak sortzen: «Bilgunetik bideratu zuten batez ere; Martxoaren 8rako manifestazioak eta grebak antolatzen hasi zirenean, herrika antolatzea proposatu zen».

Horrela, azaldu dute Goierrin deitu zirela bilerak: «Lehen Tolosan egiten ziren».

2019ko martxoaren 8ko manifestazioa hiru bloketan banatu zuten Goierrin, Ordizitik, Lazkaotik eta Beasaindik: «Inguruko herri txikietakoak gertueneko herrian batu zitzaizkigun». Ordiziatik ateratako zutabea Lazkaibarko zubian elkartu zen Beasaingoarekin, eta Lazkaoko biribilgunean batu ziren hiru adarrak: «Lazkaokoa pasatu zen, eta gu geratu egin ginen, haiei txaloka».

Aizpuruak azaldu du «oso poli-

ta» izan zela: «Nik uste Goierri mailan egin den erakustaldirik indartsuena, orain artekoa kontuan izanda, iazko manifestazioa izan zela». Avaristok gehitu du «beste adar batzuetara ere» bideratu nahi izan zela: «Duela bi urte ikastetxe batzuetan ez zen ulertzen neskek greba egitea eta mutilek ez, eta batez ere horregatik egin genuen ikastetxeei begirako lanketa iaz».

Bost urteko bidea Goierriko Koordinadora Feministak Martxoaren 8ari begira egin ohi ditu ekintzak: «Koordinadora horretan zentratzen da batez ere, eta gero herrikako taldeak egongo lirateke». Talde feminista batzuek elkarte forma juridikoa hartu dute, eta beste batzuk taldeak dira. Ordiziako Kimetz Emakumeen Elkarteak 27 urte ditu. 1993an sortu zuen herriko emakume talde batek: «Ibilbide luzea dute, udaletxearekin ere beste harreman mota bat dute, instituzionalizatuago dago», azaldu du Avaristok.

Avaristok eta Aizpuruak bost urte daramate feminismoaren inguruan lanketa egiten herrian. Txosna batzordean zebil-

«Antiarrazista, antiklasista eta deskolonialista izan behar du feminismoak» Maider Avaristo

Osiñe taldeko kidea

«Identitateak eta harremanak nondik sortzen diren zalantzan jarri behar da» Leire Aizpurua

Osiñe taldeko kidea

gero ikusi genuen txosna batzordetik aparte ere ondo legokeela urtean zehar elkartzen hastea». Orduan egin zituzten Ordiziako I. Jardunaldi Feministak. Hainbat ekintza antolatu zituzten, besteak beste, maitasun erromantikoaren inguruko tailerra, konpresak egiteko tailerra edo hilerokoaren inguruko tertulia. «Txosna gunerako egindako protokoloaren aurkezpena ere egin genuen, herri desberdinetan jendeak ikus zezan protokolo bat badagoela».

Beasaingo, Urretxuko eta Zumarragako talde feministekin kontaktuan jarri eta elkartu ziren: «Jardunaldiei bukaera emateko festatxo bat antolatzea genuen pentsatuta, baina Urretxuko festak zirenez, bertara bideratzea erabaki zen».

Itxierarik gabeko taldea

tzatela sortu zuten talde morea. Duela bost urte txosna batzordean sartu zirela eta, urte hartan jende asko zegoenez lan talde desberdinak sortzeko erabakia hartu zutela azaldu dute: «Talde horietan guztietan ikuspuntu more bat egotea beharrezkoa zela ikusi zen, egiten ziren ekintzei ikuspegi feminista emate aldera».

Horrela, txosna gunerako protokolo bat sortzea erabaki zuten, eta eredu desberdinak irakurrita berri bat sortu zuten: «Taldea hortik hasi zen, eta

Jardunaldiez gain, ekintza solteak ere antolatu dituzte azken bost urteetan. Beraiek eta ordura arte taldea osatzen zutenek. «Azaroaren 25ean Ordiziako Plaza Nagusiko posteetan indarkeria jasan dutenen kontakizunak jarri genituen pankarten bidez». Azaldu dute «barne begirako harremana sustatzeko» ere elkartu direla: «Gure artean ere zaindu behar gara, ahalduntze prozesu batean sartu».

Taldeak itxierarik izan ez duen arren, urte hasieran berriro jarri zuten martxan: «Guk ez dugu taldea bideratzen, gauza da ez zela itxi». Adierazi dute asmoa «biltzea eta denen ar-

GOIBERRI 07

GAZTEAK

Maider Avaristo, ezkerrean, eta Leire Aizpurua, eskubian, Ordiziako udaletxe azpian. L.GOIBURU

tean zer bide hartu nahi den erabakitzea» dela. Herriko emakumeen artean «saretze bat» bideratzea beharrezkoa dela azaldu dute.

Osiñen sumina Aurten taldea berriz martxan jartzeko aukera sortu da. Osiñe izena eman diote taldeari hartu berri duen ibilbiderako: «Osina leku guztietan dagoen landarea da, erre egiten du baina sendabelar bezala ere erabiltzen da», azaldu du Aizpuruak.

Feminismoak Goierrin izan dezakeen jarraipenaz esan du oraindik «lanketa handia» dagoela egiteko: «Durangon egin

ziren jardunaldietan esan zuten bezala, feminismoak itomena eragin behar du, eta oraintxe bertan oso potablea da». Komunikabideetan eta gizartean entzuten den arren, oraindik egiteko «asko» dagoela azaldu dute: «Bisibilizatu egin da; oso komodoa da manifestaziora joatea eta aldarrikatzea, bortxaketen eta eraso fisikoen aurka egotea, baina hori azalekoa da». «Identitateak eta generoak, harremanak nondik sortzen diren...hori zalantzan jarri behar da», azpimarratu du Aizpuruak.

Partaide gehiago erakartzea ere gustatuko litzaieke, eta fe-

minismoan interesa duen oro deitu dute parte hartzera. Halere, taldearen mugez kontziente direla adierazi dute: «Batzuengana iristea zaila da, eta hortaz oso kontziente gara; gauza bat da zer egin nahi duzun eta beste bat noraino iristen zaren».

Maskulinitate lanketa Argi dute feminismoa denontzat dela: «Antiarrazista, antiklasista eta dekolonialista izan behar du», esan du Avaristok.

Oraindik, dena den, talde misto bat sortzeko urratsak eman behar direla azaldu dute: «Hau pertsonalki esaten dugu, gero taldean eztabaidatu beharko

litzatekeelako zer bide hartu nahi dugun». Aizpuruak adierazi du maskulinitate talde bat eskertuko lukeela: «Zoragarria litzateke generoak ahaztu eta pertsonalki hitz egiten hastea, baina oraindik ez gaude puntu horretan; gaur egun oraindik tokatu zaigun generoaren inguruan hausnartu eta nola onartzen dugun kontziente izan behar gara, eta oso polita izango litzateke hausnartzeko maskulinitate talde bat sortzea, eta gero ekintzak eta lanketak denon artean egitea». Jendea animatzeko eskatu dute: «Saretze oso potentea sortzen da feminismoaren inguruan».

GOIBERRI 09

ELKARRIZKETA

Joxe Bikuña Ataundar herrigintzalaria

«Auzolanak adierazten du gure herria bizirik dagoela eta hor bizitzea merezi duela»

AIMAR MAIZ

Aimar Maiz Ataun Ahobizarrik gabe hitz egiten du Joxe Bikuña Agirrek (Ataun, 1935). Herriaz, historiaz, politikaz. Elizaren dena bereganatu nahiak sinistun den neurrian eragiten dion higuinaz. 85 urtek damaioten talaiatik —hil honen 27an beteko ditu—, bizi esperientzia aditua eta aritua du.

Herdoilik gabe mintzatu ere, euskara garbi, jori eta landua lagun. Auzalana, Ataungo hizkeran ebakia, du dotrina. Horrenbeste lan eginaren aitortza

egingo diote herriak eta herritarrek, otsailaren 29ko omenaldian. «Buelta» emango diola aurreratu du, ordea: ‘ni’ singularra ez du entzun ere egin nahi.

Auzolana, nahi adina.

85 urte, bada zerbait.

Ez da iruditzen asko denik. Nola ez den jakiten aurretik zenbat izango diren... Ni Ataunen jaio nintzen, San Martingo Okarizti baserrian. Zortzi senide izan gara, hiru neska eta bost mutil.

Ni zaharrena. Arreba bat hilda dugu, eta zazpi bizi gara.

Zer eskolatze izan zenuen?

Eskola Nazionaletan ibili ginen, habla en cristiano eta euren historiekin. 9 urterekin Beasaingo Salesianoetara joan ginen, Lasallera. Orain bezalako erraztasunik ez, eta gure aitak 18 urterekin erosi zuen Alcyon bizikletan joaten ginen. Atzeko parrillan hartu saski txikia bazkariarekin, eta han berotzen ziguten. Hiru urtean ibili nintzen.

Ataunen umeak fraide eta moja bidali zaleak ziren. Zu ez?

Baita ere. Herrian izan zen mu-

gimendu bat seminariora joatekoa, eta hor ere sartu ginen.

Elkarrekin bederatzi lagun joan ginen gu, 12 urterekin, Saturraranera. 16rekin atera nintzen. Ez daukat batere penarik han ikasitakoarenik. Bestela, Ataunen eta inguruan ikasteko bideak mugatuak ziren; gu bezalako batek unibertsitatera joateko ez zeukan ametsik egiterik.

Zer moduzko haurtzaroa izan zenuen?

Haurtzaroko oroitzapen txarrik ez daukat. Bakar-bakarrik, Es-

10 GOIBERRI

ELKARRIZKETA

kola Nazionalera joan beharra zegoela. Goizean, lehenengo lana izaten genuen formatuta jarri, Viva España kantatu eta Espainiako bandera balkoira ateratzea. Bi alditan piper egin genuen. Arabar bat genuen maisu; 30 urte edo gehiago bizi izango zen Ataunen, eta ez zuen euskaraz ikasi. Baina nire gustukoa zen, esperimentuak egitea gustatzen zitzaion eta.

Eskola hura Ataungo haur batentzat beste mundu batekoa izango zen, ala?

Bai, erabat desberdina. Komunera joateko baimena nola eskatzen genuen akordatzen naiz oraindik: Has ustes fabor de mi erretrete?. Ez genekien zer esaten genuen ere. Gure ikasketa mehea izan zen.

bila. Kontrabando garaia zen, eta ez zen nonahi egoten. 80 pezeta kostatu zen, kristoren dirutza. 1950 ingurua zen.

Elizgizon segitzeko bokaziorik ez al zitzaizun piztu?

Desilusio batzuk izan nituen.

Behin, esnea ekartzen zuen Ondarroako kamioneta bidean pasatu zen, eta zera esan nion aldamenekoari: ‘Bazetorrek gure letxeroa, etxando letxes’.

Irakasle batek aditu —gehienak jatorrak, baina txintxeak ere baziren tartean—, eta Urbanidadean zero jarri zidan. Hura hala baldin bazen, beste gauza bat probatzea erabaki nuen.

Jakin-mina eta ikasteko gogoa beti izan dituzu?

Bai. Teknika aldetik gehiago, beste edozertan baino.

Gerra ondorena, gainera.

Euskal kontzientziarik bazen?

Ni gerrarekin ez naiz oroitzen, baina ondorenarekin bai. Osaba bat genuen, preso 8 edo 9 urte pasatu zituztenetakoa.

Osaba ea etortzen ote zen nola egoten ginen oroitzen naiz, Estellesa autobusaren zain beheko izkinara aterata. Gure aita ez zuten bere garaian eraman, ama alargunaren semea zelako; geroago eraman zuten.

Gehiegirik, ez. Gu ez baikara gure historiaren jabe izan, eman digutena Espainiako historia da. Bertakoa ez dugu gerotxoagora arte ezer jakin.

Olioa, ‘urre likidoa’ omen dena.

Orduan ere hala zen. 9 urte neuzkala, etxean Kaxetara bidali ninduten litro bat olioren

17 edo 18 urte genituela, Herri Gaztedi sortu zen, Elizaren inguruko mugimendua. Gure sinismena herriminarekin lotzea zen haren helburua. Lan handia egin zuten Jose Zamora batek, haren anaia Balentin Zamorak... Balentinek esan zigun: «Nire egitekoa zuei harra sartzea da». Egia da, sartu zigun.

Zeren harra?

Gure eginkizuna, sinismenarena, ez zela elizan egotea, baizik hori kanpoan demostratzea: bizi ginen lekuan, herrian, hango beharrei erantzuten eta.

Hori zen teoria. Garai hartakoak dira Arantzazura gaueko ibilaldiak ere; hamar mila lagun elkartutako urteak baziren.

Harremanak egiteko bidea jartzetik hasi beharra zegoen?

Bai. Jaiak eta horrelakoak aprobetxatzen ziren lagunekin hartu-emana izateko eta gora-behera horietarako. Orduan, garrantzi handia ematen genien festa-egunei eta horiek antolatzeari. Oso xeheak ziren, San Luis egunean igel karrerak eta...

Igel karrerak?

Seminarioan zer ikasi zenuen?

Profesoreak behintzat oso onak eduki genituen, jatorrak.

Dantzan erakutsi ziguten, kainaberarekin arrantzan, neguko gau garbietan firmamentua erakusten ziguten, konstelazioak eta izarrak... Jan aldetik urte gogorrak izan ziren. Morokila ematen ziguten gosaltzeko; kurtsoko 90 mutikoak prakak eskuetan genituela ibili ginen, egundoko beherakoarekin. Inguruko baserrietako ogi-labeetan artoa erre eta uresnearekin nahastuta ematen hasi zirenean, asmakuntza ona egin zuten. Ondarroa gertu zegoen, eta arraina ez zen falta izaten.

Oliorik ez zegoen ordea, eta egosita jan behar, grazirik gabe.

Noiz hartu zenuten herri kontzientzia?

«Gu bezalakoak unibertsitatera joateko ez zeukan amesterik. Bideak mugatuak ziren» «Jaiak baliatzen ziren hartu-emanak egiteko. Orduan, garrantzi handia ematen genien»

«Kontsumoak, askatu baino gehiago, lotu egiten gaituela uste dut»

Karretillan hartu igel mordo bat, eta ea zein ailegatzen zen bukaerara, jarritako guztiekin.

Aurreragotik Intxusti iturriko siratsera joan ginen, igel bila.

Mordo bat hartu, eta goroldio artean eduki genituen hurrengo asteko karrerara arte. Eguna ailegatu zenean, salto egiteko ez baina, egoteko hobeak zeuden!

Salto egiten ez zutenez, jendeari botatzen genizkion.

Bizikleta-karrera ere izaten zen. Praka motzak jantzitakoan, hanka koloredunik ez zen ikusten orduan, txuri-txuriak.

Kafearekin eta txikoriarekin belzten genituen, itxurak egiteko. Izerditutakoan, goitik behera joaten zen arte. Dena barre eragiteko bidea izaten zen.

turik, ikuspegi eta helburu horiek niregan sartu zituztenek baizik. Gainontzean, beste edozein herritar bezalaxe ibili naiz. Egin ditudan gauzak egin ditut, nik ikusten nuelako egin behar nituela. Zeren, beste printzipio bat bada hor: ikusten dituenak egiten ez baditu, ikusten ez dituenak ez ditu egingo.

Hemen, azken urteetan, mugimendu klase asko izan dira: Elkarri, gero Lokarri, Gure Esku Dago ere bai... Zerbait egiteko asmotan ibili naiz ni beti.

Ikastolen mugimenduan ere ibili zinen.

Ataunen, garai batean, nolahalako eskolak piloa zeuden: San Martinen bi, Arrondon bat, San Gregorion beste bi, Ergoienean, Aian... Era horretara ez zegoen behar bezalako irakaskuntzarik eta heziketarik ematerik. Ikastolen mugimendua Lazkaotik etorri zen, Jaxinto Fernandezekin –Fernandorena aldatu zuen gero–. Lehen arazoa zen gurasoak konbentzitzea, eta gero toki egokia bilatzea. Borroka izan genuen hemen; alkatesa bat egon zen, maistra zena, eta hark ahalegin guztia Eskola Nazional berria eraikitzeko egiten zuen. Azkenean, hamaika buelta egin eta gero, mojekin eta Patronatuarekin tartean, lortu zen herri eskola.

Gaur egungo herri eskola ikusitakoan, zer sentitzen duzu?

Asko kostatako pausoa izan zen. Baina orduan ikastolekin egin zen borrokak ez dut uste gaur jarraitzen duenik. Dirua bildu behar izaten genuen, irakasle tituludunak eta euskaraz zekitenak aurkitu eta ekarri, eta izugarrizko lana zegoen. Orain ez daukagu halako ezer egin beharrik, eta gauza bat gertatzen da: borrokaria aurrean jartzen zaigunean borroka egiten dugu, baina borrokari hori ikusten ez dugunean, asko galdu egiten da.

Helduaroan jada, Euskal Herriko gatazka garaietan eta, zuk beti jarrera humanista hartu izan duzu.

Baina amets asko lortu direlako ere bai, ezta?

Horrek ez dauka niregan meri-

Bai, baina gauzak errazteak be-

GOIBERRI 11

ELKARRIZKETA

AIMAR MAIZ

tiko alde onak eta txarrak ditu.

Erraztasuna, alde batetik; baina, beste aldetik, erlaxatzea.

Gizartea edo herria bareegi, mantsoegi dagoela iruditzen zaizu?

Niri baietz iruditzen zait. Garai hartako eta oraingo zirkunstantziak eta ikuspegiak desberdinak dira. Ataunen, orain, hogei-bat irakasle daude eskolan.

Lehenago, herrikoak ziren franko. Baina orain herrikorik ez dut uste bakar bat dagoenik. Hori bai, baten batek badauzka poxpoloak piztuta; ur putzuarekin egiten ari direna, edo Santa Ageda bezperan kantuan San Gregoriora ere joatea, norbaiten inspirazioa izan dira.

Gaur egun, ataundarrak eta goierritarrak jakitun ote gara nondik gatozen?

Ez, gehiegi ez. ‘Iragana aztertu, etorkizuna antolatzeko’, esan ohi da. Ez dakit gehiegi begira-

tzen ote zaion, baina hori egitea beharrezkoa da. Denok daukagu buruan zerbait gehiago nahi dugula, daukaguna baino gehiago. Eta gehiago hori, gaur egun, kontsumoa da, gehien bat. Horrek askatu baino gehiago lotu egiten gaituela uste dut.

Omenaldia egingo dizute otsailaren 29an Ataunen. Zer moduz hartu duzu?

Horri buelta ematea pentsatzen dut. Gure lehenagokoek singularra gutxi erabiltzen zuten. ‘Ni, ni, ni’, hori oraingo gizarte honetan sartu digutena da.

Baina gaur egun ere auzalana izugarri egiten da. Lehen errekak garbitzea, bideak txukuntzea, baserritar batzuek besteei laguntzea... izaten zen. Orain, hasi erakunde, zinegotzi, komisio, elkarte, soziedade, lagun talde eta horiek denek egiten dutena ere niretzat auzalana da. Herritarrek herritarrentzat

doan egiten duten edozein ekintza baita auzalanaren esanahia.

Auzolana egiten da, beraz?

Uste baino gehiago. Gure herrian auzolanean zenbat ekintza egiten diren azaltzea pentsatzen dut omenaldian. Asko dira. Horrek adierazten du gure herria bizirik dagoela; eta, gainera, gure herrian bizitzea merezi duela. Eskerrak ematearenari buruz, bati ematea injustua da. Horiei denei eman behar zaie, hori da planteamendua.

Bizitzan zauden talaia horretatik, baikorra zara?

Bai. Nahi hainbeste ez da izaten. Baina pentsatzen dugu oraingo gazteak direla biharko etorkizuna, eta ahalegintzen gara horiek herrian integratzen, mugimenduetan sartzen. Badakigu gaur etsai asko dagoela kontra: erosokeria, indibidualismoa, egoismoa... Baina ari

dira gazteak lanean. Itxaropenerako ere badaude motiboak.

Batzuk aipatzeko?

Hemen Irakurle Taldea dugu.

Hamabi-bat lagun elkartzen gara, baina garrantzitsuena da kolore desberdinetako jendea elkartzen garela. Beste gauza bat izugarrizko arrakasta jotzen dudana, korua da. 30 lagun gaude, astero ordu eta erdi elkartzen garenak, eta hor ere ideia eta pentsamendu desberdinetakoak gaude.

Ataunen egon da, eta badago oraindik, asko mugatzen duen barrera bat: batek egiten badu gauza bat, besteak ez dira joango. Elkarri lagundu beharrean, oztopatu. Hala ere, eta hau ere esan behar dut, hemen azken aldi honetan pauso bat garrantzitsua eman dute bi alderdi politikoek, Ataunen arazoei elkarrekin erantzuteko hitzarmena eginda.

12 GOIBERRI

ERREPORTAJEA

Tolosako 3 tabernan antolatzaileek espero baino jende gehiago elkartu zen lehen pote filosofikoan. GOIBERRI

Filosofia, barraren bueltan Pote filosofikoek hausnarketa eragin nahi dute, baina lagun giroan.

Lazkaon bakardadea landuko dute.

Kerman Garralda Zubimendi Beasain Azkar eta erraz konpontzen dute askok mundua ukondoa tabernako barran iltzatuta eta tragoa eskuan. Tabernetako filosofoak. «Gure asmoa ez da hori, baina antzeko zerbait da», dio Itsaslore Yarza (Gallarta, Bizkaia, 1982) filosofia irakasleak, barre artean. Pote filosofikoez ari da, Beñat Esnaolarekin (Orendain, 1994), Alba Garmendiarekin (Ikaztegieta, 1992) eta Mikel Urdangarinekin (Beasain, 1994) batera abiatu duten ekimenaz. «Taberna batean elkartzen gara, eremu informal batean, eta inguruko eta garrantzizko gaiak jorratzen ditugu hausnarketa eragiteko», azaldu du beasaindarrak. Le-

hen topaketa duela hilabete egin zuten Tolosako 3 tabernan, eta orain Lazkaon elkartuko dira: asteazkenean, otsailaren 26an, Gerriko elkartean 18:30etik 20:00etara. «Tolosaldean eta Goierrin txandaka ibiliko gara».

Lazkaoko saioan bakardadeaz hitz egingo dute. Bakardadea: aukera ala kondena? izenburua jarri diote. «Gaia beti galdera batekin mahai gaineratzen dugu, eztabaida irekitzen duelako», azaldu du Garmendiak. Ula Iruretagioena arkitektoak eta EHUko irakasleak kultura afektiboaren arkitekturaren inguruko hitzaldi bat emango du, eta jarraian, eztabaida hasiko da; Pote filosofiko guztietan errepikatzen den for-

GOIBERRI 13

ERREPORTAJEA

mula da hitzaldiarena eta ondorengo eztabaidarena.

«Eztabaida irekia eta inprobisatua da. Badaezpada, guk aurretik prestatuta eramaten dugu gidoi bat eztabaida trabatu egiten bada, baina soilik behar izanez gero erabiltzen dugu», nabarmendu du ikaztegietarrak. Saioak «irekiak» direla behin baino gehiagotan nabarmendu dute antolatzaileek, iritzi ezberdinen arteko nahasketa sustatu nahi baitute. «Oraingoz ez da inor sutu, baina gerta liteke. Halere, klima lasai batean egoten garenez, jendea lasai egoten da eta ez da eztabaida berotzen», aipatu du Yarzak.

Emozioak, halere, azalera daitezke. «Noski baietz! Azken finean, normala da amorrutik edo tristeziatik hitz egitea eta posible da norbaiti barrenak nahastea. Bizitza ere halakoa da, eta beti lasaitasunetik erantzutea ezinezkoa da» hasi da bizkaitarra. «Bilbon antolatu genuen pote filosofiko batean heriotzaren gaia atera zen, eta parte hartzaileak hunkituta atera ziren», gogoratu du.

ratzea, ordea, baleko aukera dela argi utzi nahi dute. «Badakigu jendea entzule gisa etorri zela Tolosara. Parte hartzeko beste aukera bat da», esan du Urdangarinek.

Antolatzaileek ere espero ez zuten arrakasta izan zuen Tolosako topaketak. «makro-potea izan zen», dio brometan Yarzak. «Dozena bat edo hamabost lagun espero genituen, baina azkenean taberna bete egin zen», zehaztu du Urdangarinek. «Ea datozen topaketetan zenbat elkartzen garen!», dudatan jarri du beasaindarrak.

Askotariko jendea elkartu zen urtarrileko topaketan, gazte zein heldu. «Gehiengoak filosofiarekin nolabaiteko harremana zuen. Ikaslea edo irakas-

«Eztabaida irekia eta inprobisatua da. Gidoia soilik behar izanez gero erabiltzen dugu»

Hizketan, ausartenak

Alba Garmendia

Adituak hitzaldia amaitzen denean sortzen den isiltasunari aurre egitea ez da erraza. «Eztabaida hasten dutenak ausartenak izaten dira», aipatu du Urdangarinek. «Gogoz hartzen dute, eta beraiek zabaltzen dute eztabaida. Behin hasita, errazagoa izaten da parte hartzea».

Halere, jendaurrean hitz egitea kosta egiten zaionik ere badago. «Tolosako saioaren balorazioa egiten ari ginenean parte hartzaile batek aipatu zigun hitz egin nahi zuen arren, talde handian egitera ez zela ausartu, eta errazagoa izango zela talde txikietan banatuta egitea». Hori dela eta, Lazkaoko saioan talde txikietan banatuko dira eztabaidarako. «Gu ere hasi berriak gara, eta prozesuan ikasten ari gara». Isilik ge-

Pote filosofikoen antolatzailea

«Eremu informal batean elkartzen gara garrantzizko gaiak jorratzera eta hausnartzera» Mikel Urdangarin Pote filosofikoen antolatzailea

«Normala da amurrutik edo tristeziatik hitz egitea. Bizitza ere halakoa da» Itsaslore Yarza Pote filosofikoen antolatzailea

lea zen edo gaiak interes berezia pizten zion. Zaila da, baina Pote filosofikoen helburuetako bat filosofia gizarteratzea da.

Ea lortzen dugun jende gehiagorengana heltzea», bota dute antolatzaileek. Ahalik eta erraztasun gehien jartzeko, antolatzaileek gogorarazi dute parte hartzeko ez dela inon izenik eman behar, nahikoa dela momentuan bertaratzea, eta filosofiarekin ez dela inolako lotura berezirik izan behar.

«Etxetik ez da ezer eraman behar. Jarrera irekia eta potea hartzeko txanpon batzuk besterik ez», diote txantxetan.

Filosofia, bogan Esnaolak, Garmendiak, Urdangarinek eta Yarzak, laurek, filosofia gertutik ezagutzen dute.

Garmendiak Giza Zientziak ikasi zituen, baina filosofiaren inguruko doktoretza bat egiten ari da. Esnaola eta Urdangarin Filosofian graduatuak dira, eta Itsaslore Filosofia irakaslea da Derrigorrezko Bigarren Hezkuntzan eta Batxilergoan. «Oso esanguratsua da eskoletan ikasten diren filosofo guztien profila berdina dela: gizona, zuria, europarra eta jada hilda dagoena. Erakutsi nahi dugu filosofia zabalagoa dela», azpimarratu du.

Yarzak aipatzen duenez, filosofia modan dago ikasleen artean. Bere ikasle askok hautatu dute filosofia selektibitatean egiteko, eta inork unibertsitateko gradu bezala aukeratuko duenik ziur ez dakien arren, aipatu du unibertsitateak eskaintzen dituen plazak bete egiten direla eta, ondorioz, sartzeko nota urtetik urtera gora doala.

Iaz, esaterako, 9,98koa izan zen EHUren Gipuzkoako Campusean filosofiaren gradurako onarpenerako gutxieneko nota; 2017/2018 ikasturtean, aldiz, 6,05ekoa. Bai Garmendia eta baita ere Urdangarinek bat egiten dute filosofia modan dagoenaren ideiarekin, beraiek ere sumatzen dutelako gazteek in-

Zumarragan kafearen bueltan elkartzen dira ello Biain Urola Garaiko Lanbide Eskolako filosofia irakasleak hiru urte daramatza Kafa filosofikoak antolatzen. Helburua bera den arren, formatua apur bat desberdina da: hitzaldirik ez da egoten eta taberna batean beharrean, Zelai Arizti kultur etxean elkartzen dira. Hori bai, kafe bero bat eskuetan. «Inguratzen gaituzten gai politikoez, erlijio gaiez, gai etikoez… hitz egin nahi du jendeak, baina ez daukagu foro egokirik.

Inoiz baino behar handiagoa dugu halako gaien inguruan hausnartzeko, baina ez dago aukera askorik. Horregatik antolatzen ditut Kafe filosofikoak», esan zuen ekainean Gipuzkoako Hitza-k egindako elkarrizketa batean.

Kafe filosofikoena Frantziatik datorren joera da.

Pote filosofikoen ekimena berria den arren, Itsaslore Yarza Bilbon eta Gasteizen jada parte hartutakoa da halako ekimenetan. Horiek ere arrakastatsuak zirela onartu du.

P

teresa dutela filosofian formatu eta gaiak sakon jorratzeko eta hausnartzeko.

Filosofian graduatuen egoera, ordea, ez da horren onuragarria. Gehiengoak irakaskuntza mundura eta ikerkuntzara jo behar izaten dute. Euren lana, gutxi ikusten da, eta gizartearen filosofo erreferenteak iraganekoak dira. «Filosofia zabaldu nahi dugu. 20:00etan saioa amaitu egingo da, baina lagun artean, lanean... jarrai dezatela buruari eragiten», amaitu du Urdangarinek.

14 GOIBERRI

GURE LURRA

Jose Mari Telleria

Aitz-Zorrotz arrantza eta ehiza elkarteko ohorezko kidea

«Ehiztaria eta arrantzalea izan arren, ekologista naizela esaten dut beti» Kerman Garralda Zubimendi Beasain Jose Mari Telleriaren (Ataun, 1953) bi pasioak izan dira ehiza eta arrantza. 40 urte baino gehiago daramatza Aitz-Zorrotz elkarteko bazkide izaten, eta lan eskerga egin du gazteen artean ehizarako eta arrantzarako zaletasuna sustatzen eta ingurumenaren mantentze eta biziberritze lanak kudeatzen.

Aitz-Zorrotz elkarteko ohorezko kide izendatu berri dute egindako lana eskertzeko.

Ohorezko kide izendatu zintuztenean, zer sentitu zenuen?

Eskerrak eman ere ezin izan nuen egin, egoerak gainditu egin baininduen. Niretzat oso handia da Aitz-Zorrotzeko ohorezko kide izatea, eta benetan hunkitu nintzen. Gainera, ez nekien ezer, eta sekulako ezustekoa izan zen: administrazio batzarretik une batean kanpora irteteko eskatu zidaten, eta itzuli nintzenean esan zidaten aho batez onartu zutela ohorezko kide izendatzea.

Nolatan bihurtu zinen Aitz-Zorrotz elkarteko bazkide?

Lagunak nituen elkartean, eta haiek animatuta sartu nintzen, duela 44 urte. Hasieran federatu gisa, eta geroago egin nintzen elkarteko bazkide. Halere, hasiera-hasieratik ibili naiz zu-

zendaritzakoei laguntzen. Asko gustatzen zait antolaketa lanetan ibiltzea, eta zuzendaritza aldatu arren, ni beti egon naiz laguntzeko prest.

Goierriko ibaiak eta errekak birpopulatzen urte askoan ibili zara. Nola egiten zenuten?

Garai batean Gipuzkoako Foru Aldundiak amuarrainen arrautzak banatzen zizkigun kutxa batzuetan, eta geuk jartzen genituen errekatxoetan; urte hasieran jartzen genituen gutxi gorabehera, baina neguko euriteen erruz ibaiak hazita jaisten zirenean arrautza guztiak eramaten zituen. Alebinekin gerora hasi ginen. Hauek ez dira arrautzak, hilabeteko arraintxoak dira. Ataungo baserrian hazten genituen, dolare txiki batean. Momentuan bazirudien emaitza hobeak lortuko genituela, baina ez da hala izan.

Hobekuntza handirik ez dakit lortu dugun, baina ahalegina handia izan zen. Denborarekin ikusi dugu kanpoko amuarrainak ez direla ongi egokitzen beratako uretara, eta bertako amuarrainak izan behar duela.

Gaur egun debekatuta dago kanpoko amuarrainak sartzea, ezta?

Arrantza elkarteei ez digute uzten, erabat debekatuta dugu.

Foru aldundiaren ardura da.

Ondoriorik badu horrek?

Gipuzkoako ibai guztietan heriotzarik gabeko arrantza egiten da ea amuarrainak aurrera ateratzen diren. Baina nik uste dut horretarako jana falta zaiela, ibaiak ez baitu lehen bezala jatekorik ematen.

Zer jaten dute?

Eltxoak eta zomorro txikiak.

Adibidez, lehen erreka ertzetan har asko ikusten zen harri tarteetan, eta orain bat bera ere ez.

«Oso handia da Aitz-Zorrotzeko ohorezko kide izatea, eta benetan hunkitu nintzen» «Amuarrainei dagokienez ezin gara kexatu. Beste bat da arrantzaleen egoera» «Ehizarako afizio handiagoa dago arrantzarako baino, baina egoera zail ari da jartzen»

Berdin izkirekin: harri bat jaso eta asko topatzen zenituen, baina orain... Horrek zerbait esan nahi du, errekak bizia galtzen ari direla.

Goierriko ibaien egoera nolakoa dela esango zenuke?

Lehen oso gaizki zeunden ibaiak hobetu egin dira, baina ongi zeudenak txartu. Berdindu egin dira guztiak baina, zoritxarrez, beheraka.

Etorkizunari begira ezkorra zara?

Oria ibaia duela 30 urte aparrez beteta jaisten zen, erabat kutsatuta. Esan nuenean Igartza parean txapelketa bat egingo nuela noizbait, inork ez zidan sinetsi eta barre ere egin zidaten.

Orain, badaude puntuak poliki daudenak. Hemen, amuarrainei dagokienez, ez gaude kexatzeko moduan. Goierri garaiko ibaietan ere dezente daudela diote.

Beste bat da arrantzaleen egoera: hil gabeko arrantza dagoenez jendea uzten ari da. Bereziki, jende heldua. Teknika bereziak jakin behar dira heriotzarik gabeko arrantza praktikatzeko, eta zailagoa da.

Asko aldatu da arrantza? Teknikak asko garatu dira?

Ni hasi nintzenean amuarrain gehiago zegoen. Gogoan dut bakoitzak hogei amuarrain ha-

GOIBERRI 15

GURE LURRA

rrapa zitzakeela, eta egun hiru.

Eta erreka txikiak debekatuta daude arrantza egiteko.

Ohiturak eta sistemak ere asko aldatu dira. Lehen nekezago egiten zen arrantza, eta ibaiaren arabera posible zen ezinezkoa izatea. Orain, latigoarekin askoz ere arrantza gehiago egiten da, arrainak errazago engainatzen direlako. Halere, gehiengoa bertan uzten da, lehen ez bezala.

Arrantza bakarrik ez, ehizan ere jarduten duzu.

Mendira joateko aitzakia bezala hasi nintzen ehizan. Askotan itzuli naiz etxera tirorik egin gabe, baina gozatu egiten dut mendiarekin, hegaztiekin...

Ehizarako afizioari eusten zaio?

Arrantzarako afizioa baino gehiago dago, baina zail ari da jartzen. Ehizarako hiru aukera daude hemen: uso edo birigarro pasea, oilagorra, eta basurdea eta orkatza. Ez dago besterik; Goierrin eskopeta asko dago baina toki eta aukera gutxi, eta zozketak horregatik egiten dira.

Goierriko zein puntu da egokia arrantzarako?

Oria asko hobetu da, baina lehen Agauntzan, Ataunen, asko egiten genuen. Zaldibia ere toki aproposa da.

Kanpora joaten garenean Ozetara, Arabara, joaten gara.

Arrantzale asko joaten da bertara, urtegia gertu du eta arrain asko egoten baita. Izaba aldera ere joaten ginen.

Basurdea eta orkatza ugari dago, ezta?

Garai batean orkatzak birpopulatzen ibili ginen, eta orain gehiegi daude. Ia-ia izurritea direla esan daiteke, artzainei kalteak eragiten baitizkie.

Gazteak ibiltzen dira arrantzan?

Arrainez gain, orkatzak ere birpopulatzen ibilitakoa zara?

Arrantzarako afizioa asko galdu da. Beasaingo festetan Igartza inguruan antolatzen dugu txapelketa bat beraiek ere har hori sartzeko, baina asko azkar aspertzen dira. Hamar minutuan ez badiete ezerk heltzen, kexaka hasten dira. Pazientzia behar da arrantza egiteko. Gutxienez, jarraitzen dutenek heriotzarik gabeko arrantza oso barneratuta dute, eta hori positiboa da.

Mendian itxitura batean izaten genituen kumeak aklimatatzeko eta prest zeudenean aske uzten genituen. Artzain gutxi dagoenez, mendiak ez daude zainduta eta sastraka asko dute: hori jaten dute orkatzek, eta harrapakaririk ez dutenez, asko ari dira ugaritzen.

Ehiztariek eta arrantzaleek biodibertsitatea hauspotzen lan asko egin duzue.

Arrantzak zer dauka zu horrenbeste erakartzen zaituela?

Oso lasaigarria da. Egunerokoak eragiten dizkigun estres eta tentsio guztiak mozteko balio dit. Zentzumen guztiak bideratzen ditut: ea zerbait entzuten duzun, zerbaitek ukitzen zaituen... susto ederrak hartu ditut erabat sartuta egoteagatik.

KERMAN GARRALDA ZUBIMENDI

Arrantzalea eta ehiztaria izan arren, ekologista naizela esaten dut beti. Gu izaten gara debekuak proposatzen dituztenak, populazioa gutxitzen doala guk ikusten dugulako. Sagar ustelak bezala, beti egongo neurriei jaramonik egiten ez dien arrantzale edo ehiztari bat, baina gehiengoak ingurumena errespetatzen du.

16 GOIBERRI

ERREPORTAJEA

Taupa-taupa, arnas Goierriko mediku talde batek Mozanbikeko Bilene-Macia barrutian osasun laguntza eta prestakuntza egiteko, eta hara azpiegitura eramateko elkartasun jaialdiak antolatu dituzte Indarra, Dole, Kallpa elkarteak eta NerGroup-ek.

Iñaki Gurrutxaga Bizitzaren kasualitateak zer diren. Bien adiskide den lagun baten ospakizun festan elkar ezagutu joan den urteko azaroan, eta lau hilabeteren buruan, hamaika kudeaketa lan egin dituzte lau elkartasun jaialdi antolatzeko. Indarra, Dole, Kallpa gobernuz kanpoko erakundeko Marisol Alkaiaga zaldibiarra da bat, Elizabeth Blarduni Cardon pediatra erretiratua bestea. Argentinarra jaiotzez, urteak egin ditu bigarren horrek GoierriUrolako Garaiko ESIan pediatra lanetan, eta Inma proiektuko gidarietako bat ere izan da.

Nazioarteko elkarlanerako emakumeen elkarte bat da Alkagaiak ordezkatzen duena, eta Blarduni, berriz, Yoire gobernuz kanpoko Nwina proiektuarekin kolaboratzen ari den haur-medikua da. Nwina hitzak Zuentzako esan nahi du shangana hizkuntzan. 2016an hasi ziren proiektu horrekin Mozanbikeko Bilene-Macia barrutian, Gaza probintzian, amen eta haurren tokiko osasun beharrak antzeman eta haiek hobetze bidean jartzeko lanean.

Blardunik eta Joxi Zudaire ordiziar pediatra ezagunak iaz egin zuten lehen kolaborazio bidaia Mozanbikera.

Lauko mediku taldea Elkar ezagutu zuteneko elkarrizketa batean izan zuten Alkagaiak eta Blardunik bakoitzaren ibiliren berri. Pediatrak iaz Afrikako herrialde hartan egindako lanaren eta bizitako espe-

Joxi Zudaire pediatra ordiziarra, ume bat auskultatzen. GOIBERRI

rientziaren berri eman zion, baita aurtengo zituzten asmoak jakinarazi ere. Zaldibiar boluntarioak zerbait egiteko beharra sentitu, eta martxan jarri zen.

Batetik, NerGroup taldearekin harremanetan jarri zen Zaldibiako Logos kooperatibako Alaitz Urdangarinen bidez.

Hark, dagokion tokian egitasmoa aurkeztu, eta elkartasun jaialdi horien antolakuntzan sartuko zirela agindu zion.

Aurrez aipatuko bi pediatrez gain, Goierri-Urola Garaia ESIa-

Datua

8.000

Euro. Bilene-Maciako Haurren Medikazio Unitateko amatasun gunean oinarrizko azpiegiturak jartzeko mediku boluntarioek behar duten diru kopurua. Sehaska termikoa, poltsa auto-puzgarria berpizteko maskarekin, jaioberrien baskula eta talimetroa, kapnofragoa, pultsu oximetroa eta intubazio ekipamendua eraman nahi dituzte, besteak beste.

rekin harremana duten osasun arloko beste bi lagunek ere parte hartuko dute aurten. Batetik, Myriam Berruete familia medikua –Donostiako Etxeko Ospitalizazio zerbitzuan aritzen da–, eta bestetik Arantxa Perez de Arenaza Legazpi-Gipuzkoa osasun zentroko emagina.

Laurek Yoire erakundearen helburuekin egiten dute bat, eta haien giza eta lan esperientzia proiektu honen zerbitzura jartzeko borondatea dute, ziur baitaude hezkuntza eta osasuna direla pobreziaren, bazterkeriaren eta desberdintasunaren aurka borrokatzeko tresnarik onenak.

Horrez gain, norberaren hazkunde pertsonalari, laguntzeko esperientziari, kulturartekotasunari eta etengabeko ikaskuntzari bide ematen diote proiektu honekin bat eginda. Haiek jarritako aleak nahikoa ez direla jakitun, eta mugak ere badituztela kontzientzia argiarekin, Kalkutako Ama Teresaren honako esaldia dute pizgarri eta gidari: ‘Batzuetan, egiten duguna itsasoan tanta bat dela sentitzen dugu, baina itsasoa txikiagoa izango litzateke tanta hori gabe’.

‘Urrezko minutua’ Ez da makala esku artean duten egitasmoa. Iaz Haurren Medikazio Unitatea sortu zuen Yoirek Macia-Sekeleka Integrazio Zentroan. Unitate horren bidez, eta arreta-prestakuntza ikuspegitik, haurren biziraupena hobetu nahi dute, inguru

GOIBERRI 17

ERREPORTAJEA

Lau jaialdi wina’ proiekturako finantzazioa lortzeko lau jaialdi egingo dituzte Goierriko lau herritan. Sarrerak 5 euroan daude salgai.

Martxoak 7. Ordiziako Herri Antzokian (16:30). Sarrerak Larratxan eta Amonanen.

Martxoak 13. Zaldibiako Herri Antzokian (18:00). Sarrerak eskolan eta Joxepanen.

Martxoak 28. Beasaingo Usurben (16:30). Sarrerak Mirentxun eta Bideplazan.

Apirilak 3. Lazkaoko Areria antzokian (18:00). Gerriko liburudendan eta Maitten.

N

Eli Blarduni pediatra Bilene-Maciako zentroan ume bat artatzen, iazko egonaldian. GOIBERRI

hartan dituzten gabeziei aurre hartu eta artatze neurri zuzen eta erabakigarriak indarrean jarriz. Zentro horretako amatasun gunean oinarrizko azpiegitura jartzea da aurtengo duten helburua, eta 8.000 euroko inbertsioa egin beharra daukaten horretarako. Diru hori biltzea da martxo-apirilean Ordizia, Zaldibia, Beasain eta Lazkaon antolatutako jaialdien helburua.

Bidaia gastuak haien gain hartuko dituzte medikuek.

Iazko egonaldian sumatu zuten azpiegitura horren gabezia.

Haurdun dauden emakumeen erditzea eta edoskitzea kontrolatu eta jarraipena egiteko ekintzak sustatu beharra zeu-

dela ikusi zuten. Eta era berean, baita aita, ama eta haurren zaintzaileen heziketa indartu eta sustatzea ere. Erditze garaiko Urrezko minutura zuzendutako ekinbideari berealdiko garrantzia ematen diote, jaioberriaren osasun egoerarekin zerikusia duten gaiak prestakuntza zehatzarekin lotuz. Bilene-Maciak 151.911 biztanle inguru ditu, eta horietatik %75 haurrak dira. Horrez gain, Sekeleka Integrazio Zentroan 200 haur baino artatzen dituzte.

Lau elkartasun jaialdi Kultur eta kirol arloko hainbat pertsonaia ezagunek parte hartuko dute lau jaialdietan,

tartean, besteak beste, Agustin Mujika Takolo pailazoak. Emanaldi bakoitzaren bukaeran kirolariek eramandako opariak zozkatuko dituzte.

Egitasmoa Goierriko zortzi ikastetxerekin partekatu dute, lankidetza, elkar laguntzea, parte hartzea eta tolerantzia bezalako balioak landuz eskolan. Ordiziako Jakintza eta Urdaneta, Zaldibiako Lardizabal,

Goierriko zortzi ikastetxetako ikasle hainbatek parte hartuko dute tokian tokiko saioetan

Beasaingo Alkartasuna, Murumendi, La Salle eta Andramendi, eta Lazkaoko San Benito dira zentro horiek, eta bertako ikasleek tokian tokiko emanaldietan parte hartuko dute kanta eta dantzen bidez. Bono laguntzak ere atera dituzte.

Pilota jaialdia ere bai Idiazabalen pilota jaialdi bat ere antolatu dute. Martxoaren 27an izango da, 19:00etan, Igarondon. Maddi Unanue-Naroa Agirre / Arrate Bergara-Uxue Oses ariko dira batetik, eta bestetik, Gorka Esteban-David Merino / Aitor Mendizabal-Mikel Beroiz. Abel Barriola pilotari ohia ariko da epaile lanetan.

18 GOIBERRI

INTERNET

saretik Sarean ikusia

filmin.es/canal/filmin-euskaraz

Klik

Lazkaok martxan du ‘whatsapp’-a

Euskal ondarea bultzatzeko bideo lehiaketa Eusko Jaurlaritzaren kultura eta hezkuntza sailek, euskal ondarea ezagutarazteko bideo lehiaketa jarri dute martxan. Ondarea ezagutu eta baloratzeaz gain, euskal gazteriaren artean ekimena, sormena eta ekintzailetza sustatu nahi ditu. DBHko 3. eta 4. mailetako ikasleei zuzenduta dago. Taldeka, 3 eta 10 minutu arteko ikus-entzunezko lanak egin beharko dituzte. Lanak apirilaren 13a baino lehen aurkeztu behar dira. Lanik onenak, Napolirako 7 eguneko bidaia irabaziko du. kulturaondareasaria.blog.euskadi.eus

Filmin: euskarazko lehen streaming kanala abian Filmin webgunean, euskarazko filmeen lehendabiziko streaming kanala jarri du martxan aste honetan. Momentuz 40 titulu bildu dituzte, denak ere, euskal zinemak azken urteetan emandako lan esanguratsuak.

Izan ere, «euskal produkzio onenetarikoak» biltzeko helburuarekin sortu dute, eta euskaraz sortutako, bikoiztutako eta euskaraz azpititulatutako filmak ere jarriko dituzte.

Fikziozko filmeei dagokionean, Koldo Almandozen Oreina,

Roberto Castonen Ander, Jon Garaño eta Jose Mari Goenagaren Loreak, edota Asier Altuna eta Telmo Esnalen Agur Etxebeste! daude ikusgai. Dokumentaletan berriz, Dantza, Margolaria, Jainkoak ez dit barkatzen eta Gure Oroitzapenak dira tituluetako batzuk. Umeentzako zinema atalean ere, hainbat lan daude aukeran.

Filmin Euskaraz kanalaren asmoa «ahalik eta titulu kopururik handiena» biltzea dela azaldu dute arduradunek.

Lazkaoko Udalak aste honetan jarri du martxan herriko berriak emango dituen WhastApp kanala. Udaleko berrien eta agendaren buletina eskainiko du astean behin. Horrez gain, larrialdi abisuak emateko ere balioko du. Zerbitzua sakelakoan jaso nahi duten herritarrek udaletxera jo eta haien telefono zenbakia eman behar dute, lazkao.eus

Espainiak Google tasa onartu du Espainiako Gobernuak plataforma digital handiei aplikatuko zaien zerga, Google tasa bezala ezaguna, onartu du aste honetan. Zerga horri esker, urtean 1.200 milioi euro jasotzea aurreikusten du Madrilgo gobernuak. Europako Batzordeak ere begi onez ikusten du tasa horren aplikazioa. berria.eus

GOIBERRI 19

ERREZETA

Txekor azpizuna foiearekin eta Porto saltsarekin GORKA GOMEZ

Josu Landa Aurten egingo ditu 10 urte Ezkioko kaskoan dagoen Argindegi ostatuaren arduradun bezala Josu Landa 39 urteko zumarragarrak.

Barazkirik finena?

Orburuak.

Arrainik goxoena?

Erreboiloa.

Haragirik gustukoena?

Txekor azpizuna.

Otordu bat ondo bukatzeko?

Pantxineta.

Ardo zuri bat?

Txakolina.

Eta beltza?

Urteko Arabar Errioxakoa.

Derrigorrezkoa duzun ongarria edo espeziea?

Piper beltza.

Zein duzue Argindegiko kartetan plater izarra?

Txekor azpizuna foiearekin.

Zein sukaldari miresten duzu?

Hilario Arbelaitz.

Osagaiak

Prestaketa

Pertsonako

Saltsa iluna

Saltsa iluna 0,05 kg tipula 0,025 kg azenario 0,3 porruren zati berdea 0,15 kg hezur 0,025 litro ardo beltz 0,5 litro ura edo salda Porto saltsa 0,5 litro Porto ardoa Azukrea Hondo iluna Maizena irina Azpizuna Txekor azpizuna Foie freskoa Porto saltsa Gatza

Hezurrak labean sartu 20 bat minutuz, 250 gradutan. Ondoren, hezurrek askatzen duten koipea kendu, barazkiak gehitu eta, berriro ere, labean sartu beste hamar minutuz.

Kazola batean hezurrak eta barazkiak ardoarekin eta ur edo saldarekin egosten jarri, ordubetez. Ordubete pasatakoan, iragazi eta gerorako gorde.

Porto saltsa Porto ardoa azukrearekin irakiten jarri eta bor-bor hasten denean su eman behar zaio. Aurretik egin dugun saltsa iluna

eta Maizena irina gehitu. Sutan gutxitzen utzi, saltsa lodi xamarra bihurtu arte.

Azpizuna Txekor azpizuna plantxan bi aldetatik gorritu, foiea ere berdin egin, eta platerera ateratzeko prest legoke.

Platerean Zerbitzatzeko garaian, azpian azpizuna jarri, horren gainean foie zatia eta gainetik Porto saltsaren busti.

Azkenik, gainetik Maldon gatz pixka bat gehitu eta jateko prest legoke.