GoiBerri 366. zenbakia

zk. 366 2020ko martxoaren 13a www.goiberri.eus

Iritzia Miren Estensoro Garcia.

Koronabirusa eta ekonomia

03

Elkarrizketa

10-11

Edu Reguero: ÂŤBidesariak bigarren mailako eskualde bihurtzen gaituÂť

Gure Lurra

14-15

Landa eremua ere mundualdi azkarrarekin konektatzen

BELAUNALDI BERRIEN ESKUTIK LORATUKO DA GEREZIONDOA 04

Iparra-Hegoa topaketaren mende laurdeneko ibilia

02 Publizitatea # 366 • 2020ko martxoren 13a

Iritzia 03 Miren Estensoro Garcia • Ekonomian doktorea

2020KO MARTXOAREN 13A

# 366 Argitaratzailea: Goierriko Hedabideak SL

Itzain

Koronabirusa eta ekonomia

Koordinatzailea: Iñaki Gurrutxaga

Kudeatzailea: Josu Iñigo

Erredakzio-burua: Loinaz Agirre

Diseinua: Adaki (Eneko Maiz)

Banaketa: Bidera zerbitzuak.

Berria Taldea Lege gordailua: SS-1638/2011

Egoitzak: Beasain: Oriamendi, 32. 20200.

Urretxu: Iparragirre, 11 (Kaletxiki).

20700.

Telefonoak: Beasain: 943-16 00 56 Urretxu: 943-72 34 08 Webgunea: goiberri.eus

Posta elektronikoa: goiberri@hitza.eus

Publizitatea: 607 530 424 jizagirre@hitza.eus

Bezero arreta, harpidetzak: 902-82 02 01 harpidetza@hitza.eus

Diruz laguntzen duten erakundeak: Udalak: Altzaga, Arama, Ataun, Beasain, Itsasondo, Olaberria, Segura, Urretxu, Zaldibia, Zerain eta Zumarraga

Azaleko irudia: Gorka Gomez

N

ola izan liteke horrekoei aurre egiteko parazetamolako iskanbila sortzea la izango direla hauek. gripe arruntak baina Goierriko ekonomian ere hilkortasun tasa babadu eragina birusak. Txinan xuagoa duen birus batek?» Saindargune diren automozio, rritan ari gara entzuten edota teknologia edota ehungintza galdetzen hori familian, lagusektoreak dira lehen kaltetuak. nartean, lantokian edota okin- Miren Estensoro Garcia Txinako enpresen itxierak horEkonomian doktorea degiko ilaran. Izan ere, nahiz nitze arazoak sortuko dituzte eta kutsatze tasak handiak datozen aste edo egunetan. Daizan, egia da hilkortasun tasak goeneko, hainbat enpresa-biEkonomiaren ez direla horrenbestekoak. Bedaia bertan behera utzi dira, raz, zer dago horren atzean? Ba horrek produkzio prozesuetan hazkunde tasak erantzun sinplea eta aldi berezuzenean duen eragina nabaria ez betetzea pasa an konplexua du horrek: ekodelarik jada. Gurean, enpresa beharreko tragoa askok eratu dituzte ez-ohiko nomiaren etsai nagusi den belizango da durra piztu dela eta ekonomia lantaldeak birusari eguneroko globalizatu baten baitan, adijarraipena egin eta enpresaren tuek koronacrack deitura jarri kudeaketari loturiko erabakiak dioten mamua ate-joka dugula jada. Horra hor, hartzen joateko. Eta orokorrean, koronacracklehen irakurketan, paranoia bat iruditzen zai- aren beldurrez ekonomiaren desazelerazio bagun horren arrazoi nagusienetako bat. tek, edozein sektoretan arituta ere, gure enpre2008ko krisialdiaz geroztik maila baxuenak sengan ondorio negatiboak izango ditu. Aurreiezagutzen ari dira burtsa indize nagusiak koro- kusitako ekonomiaren hazkunde tasak ez betenabirusa dela eta. Horren aurrean, munduko tzea pasa beharreko tragoa izango da beraz. ekonomiaren guraso diren Nazioarteko Diru Gure haurrei esaten diegun modura, maFuntsa edota Europako Banku Zentrala adibi- muari beldurrik ez diogula esateko mezuak bidez, txerto bila dabiltza Covit19aren ondorioak daltzea besterik ez zaie geratzen agintariei. Jenxuabetu nahian. AEBetako Erreserba Federalak dea pilatzen den ekitaldiak bertan behera uztea, esaterako, espero baino lehenago, interes tasak eskolak ixtea edota ez bidaiatzea aholkatzea, jaitsi zituen lehengo astean. Zergatik? Diruaren biztanleriaren osasuna babesteaz gain, mamuaprezioa jaitsiz, inbertsoreak dirua mugitu eta ri beldurrik ez diogula esateko mezuak ere badikontsumoa merketzea lortu nahi delako eta ho- ra. Birusaren zabaltze prozesuak aurrera jarrairrela, ekonomia mugimenduan eta bizirik ja- tzen badu, gure osasunaz gain, gure patrikak ere rraitzea bilatzen da. Dena den, badirudi, txerto- ondorioak paira ditzakeenaren kontzientzia ak baino gehiago birusaren sintoma ekonomi- hartzea komeni zaigu, baita Goierrin ere.

04 Sakonean Iparra-Hegoak 25 urte

# 366 • 2020ko martxoaren 13a

Erreportajea

SUSTRAI SENDOETATIK DATOZ KIMU BERRIAK Segurako Iparra-Hegoa jaialdiak mende laurdena beteko du aurten. Loretan gelditu beharrean, ordea, aro berri bati ekin nahi diote, jende berria sartuta eta ekimena zabalduta.

Testuak: Loinaz Agirre / Arkaitz Apalategi

B

idasoak batu eta banatzen ditu Euskal Herriaren hegoaldea eta iparraldea. Hain gertu eta aldi berean hain urrun dauden bi lurraldeen arteko harremana bultzatzea izan da Iparra-Hegoa jaialdiaren helburua, sortu zenetik. Duela hogeita bost urte landatu zuten Itsasuko gereziondoa Seguran, eta dagoeneko sustrai sendoak egin ditu mende laurdenean, eta kimu berriak ematen ari da. Erreleboa badago, eta segurar gazteak prest daude belaunaldi aldaketa gauzatu eta antolaketa lanei heltzeko. Aro berri bati ekin nahi dio orain jaialdiak, enbor beretik sortutako zuhaitz adaxka gazteak bezala, iparraldeko eta hegoaldeko herrien artean harreman, festa eta senidetze berriak sortzea lortu nahi dute.

Iparra-Hegoa jaialdiaren lehendabiziko hazia duela 26 urte jarri zuten, Eli-

zondon (Nafarroa). Han elkartu ziren Segurako Elorri elkarteko eta Urruñako (Lapurdi) txaranga bateko hainbat kide.

Pixkanaka Elizondon sortutako harremana sendotzen joan zen naturalki.

Jaialdiaren bultzatzaile nagusietako bat izan da Xabier Albizu segurarra, eta haren esanetan, «Euskal Herria ulertzeko modu bera dugunon artean erraza» da harremanak sortu eta indartzea.

Lagun arteko elkarrizketa batetik hasitakoa, forma hartzen hasi zen, pixkanaka. Aurreneko hizketaldi horietan berehala ohartu ziren, kilometroz hain hurbil egonagatik, Iparraldea eta Hegoaldea elkarrengandik oso urruti zeude-

la. Euskarak eta euskal kulturak batzen bazituen ere, elkarren arteko ezezagutza handia zen. «Ez genuen elkar ezagutzen, eta oraindik ere ez behar adina».

Albizuk argi du horren arrazoia: «Urte askoan oso banatuta eduki gaituztelako da». Horri erremedioa jarri nahi izan zioten. Lau helburu hartu zituzten oinarri hastapen hartan: harremanak sendotzea, kultura elkartrukatzea, gerturapen guneak sortzea eta Euskal Herria egituratzen laguntzea.

Antolatutako aurreneko ekitaldian, Itsasuko (Lapurdi) gereziondoa landatu zuten Segurako Errebote eraikinaren ondoan. Mende laurdena pasa da geroz-

Sakonean 05 Iparra-Hegoak 25 urte

2020ko martxoaren 13a • # 366

Itsasutik (Lapurdi) ekarri eta Segurako Errebote ondoan landatutako gereziondoan egiten da Iparra-Hegoako ekitaldi nagusia. Ane Insausti

tan». Zentzu horretan, Iparra-Hegoak «Euskal Herria osatzen laguntzeko bere aletxoa» jarri duela uste du.

Zazpi herrialdeak gerturatuz Iparraldea eta Hegoaldea batzeaz gain, Euskal Herria egituratzeko eta herrialde ezberdinen arteko harremana bultzatzeko ahalegina ere egin du IparraHegoak. Euskal Herriko zazpi herrialdeak banan-banan ezagutu dituzte Seguran, eta baita «zortzigarren herrialdea» deitzen dioten diaspora ere.

Egituraketa lan horretan, Udalbiltza bezalako erakundeekin harremana izan dute, eta bestelako ekitaldiak ere sortzen lagundu du Iparra-Hegoak. Hala sortu zen, esaterako, Euskal Herriko Mus Txapelketa. Bihar, martxoak 14, jokatuko dute zazpi herrialdeen arteko finala, Gopegin (Araba). Lurralde guztietako 2.000 bikotek baino gehiagok parte hartu dute azken edizioetan. Bide beretik, Goierriko eta Iparraldeko ikastolen arteko harremana bultzatu eta elkar laguntzeko hainbat jaialdi antolatu dituzte. Iparraldeko ikasleak ere urtero etortzen dira Segurara, eta bertako kultura, bizimodua eta ekonomiaren inguruan ikasteko aukera izan dute.

Ikasleen artean ondo txertatuta

tik, eta jaialdia hazten eta berritzen joan da etengabe. Iparra-Hegoa bezala, urtero loratzen baita gereziondoa.

Egun bakarretik, ia bi hilabetera Iparraldekoek egin zuten aurreneko gerturatze saioa, Seguran antolatutako lehen ekitaldira etorrita. Lehendabiziko saio hartatik «harreman jatorra» egin zutela dio Albizuk. Ekitaldi soil batekin hasi zen Iparra-Hegoa, baina laster «asteburu txukun samar bat» antolatzera pasatu ziren ondoren, «elkar sakonago ezagutzeko» asmoarekin. Festari eduki kulturala ere eman zioten, hitzaldiekin eta kontzertuekin.

Jaialdiaren 10. urtemugan, duela 15 urte, salto kualitatiboa eman zuten, asteburuko egitarauaz gain, aste osoko ekintzak antolatuta. Gaur egun, ia bi hilabeteko ekintza sorta izaten dute, Euskal Herriko hainbat herritan sakabanatuta. «Elkarrekin bide bat egiten» ari direla uste du Albizuk; «ezker eta eskuin adarrak zabaldu ditugu, bidaide bikainak izan ditugu han eta hemen».

Dena larrosa kolorekoa izan ez bada ere, urteotan «momentu magiko ugari» bizi izan dituztela dio. «Batzen gaituena baloratzen ikasten ari gara. Euskal Herria eraikitzeko era asko daudela erakutsi nahi izan dugu urte hauetan guztie-

Iparraldeko ikasleen eta segurarren arteko harremana oso gertutik bizi izan du Pello Aranzabal Baionako Bernat Etxepare Lizeoko hezitzaileak. «Gure gazteentzat nahi dugun festa eredua da Segurakoa, Iparra-Hegoan ematen dena; euskalduna, auzolanean oinarritua, parekidea... eta hori bultzatu nahi dugu gure gazteen artean». Harremana «kasualitatez» sortu bazen ere, «oso ekuazio polita» dela dio, eta ikasleen artean «oso ondo txertatu» dela.

Ipar Euskal Herrian, «Seaskako Lizeo bakarra» dagoela azaldu du Aranzabalek. Lizeo hori sortzerako garaian, kanpaina bat egin zuten, Euskal Herri osoan sagarrondoak salduz. Garai hartan Seaskako ikasle baten guraso zen Lierni Elortzak proposatu zien Segurara ere joateko aukera. «Joan ginen eta

06 Sakonean Iparra-Hegoak 25 urte

bikain pasa zen, sekulako harrera egin ziguten, sagarrondoak saldu genituen, eta oso egun polita pasa genuen han».

Kanpaina bukatu zenean, ordea, harreman horrekin nola jarraitu aztertzen hasi ziren. «Urtebete lehenago ezagutu nuen Iparra-Hegoa jaialdia, eta bertara irteera bat egitea proposatu genuen».

Baina ez zuten ohiko irteera bat izatea nahi, museoetara edo hiriburuetara egin izan dituztenak bezalakoa. «Zerbait hezitzailea izanda ere, modu informalagoan egin nahi genuen». Lehen urte hartan, «ikasleak motibatu» behar izan zituzten Segurara joan aurretik, ez baitzuten festa haren berririk. «Hara joan ginen eta sekulakoa izan zen, ikasleak oso pozik bueltatu ziren, primeran pasa zuten, gauza asko deskubritu zituzten, eta oso harreman polita sortu zen, ez bakarrik Segurako gazteekin, adin ezberdinetako jendearen arteko fusio polita ere izan zen».

Bigarren urterako, ez zegoen joan

# 366 • 2020ko martxoaren 13a

nahi zuten guztientzako tokirik. «Denek joan nahi zuten, eta adin tartea mugatu egin behar izan genuen, horrela denak pasako direla bermatzeko».

«Ekimen militantea» Segurako festaren baloreekin bat egiten du Lizeoak, eta egun, «Lizeoaren urteko proiektu bat gehiago» bihurtu da.

Baina argi daukate Segurara ez direla ikusle soil moduan joango. «Hastapenetik planteatu genien hau ekimen militante bezala; hau da, gu ez goaz hara zerbait kontsumitzera edo ikustera bakarrik, geuretik ere zerbait eraman nahi dugu Segurara. Bakoitzak bere gaitasunak baliatuz, batzuk dantza, besteek kantua, musika edo bertsoak, haur jolasak prestatu... Gure parte bat eraman nahi dugu festa horretara». Horretarako irailetik hasten dira lan taldeetan banatu eta entseatzen. Eta ikasleek ondo erantzuten dute. «Esplikatzen diegu auzolanean oinarritutako festa bat de-

Idoia Lopetegi, Euri Albizu eta Eñaut Arretxe, Iparra-Hegoako belaunaldi berriko kideak.

Aire berriak antolakuntzan, lanak batzorde txikien bidez banatuta

S

egurako gazteak Iparra-Hegoarekin hazitako belaunaldikoak dira. Idoia Lopetegik ondo gogoan du hasierako urteetan «urrutiago» ikusten zituztela bai Iparraldea bai Iparra-Hegoaren aitzakian Segurara etortzen zirenak: «Ez ziren guretakoak, baina euskaldunak ziren». 25 urte hauetan, «gerturatze hori handiagoa izan da, gure harremanaren parte dira, lagunak ditugu tartean...

Gauza handia da». Seguran bakarrik ez, Iparra-Hegoa ezaguna bihurtu da goie-

la, eta ez dela Eurodisney, gu ere zerbait eramatera goazela; eta egia esan, orain arte oso ondo ulertu dute. Jarrera onarekin doaz, mahaiak mugitu behar badira, edozertan lagundu behar bada... beraiek ere parte sentitzen dira».

Ziklo berria, belaunaldi berria Mende erdiko emaria eman duen iturria ez da agortu oraindik. Iparra-Hegoak jarraituko du aurrerantzean ere, baina «ziklo berri bat» zabaldu dela uste dute antolatzaileek. «25 urteotan gauza asko aldatu dira, baina beldur ginen estankatuko ote zen, gaur ondo funtzionatzen duen hori betirako uzteko saiakera batekin». Aldaketak eta gauza berriak sartzeko, ordea, ezinbestekoa zen «jende berria» sartzea, eta azken hiru urteotan, horretan egin dute ahalegina.

Idoia Lopetegik 34 urte ditu, eta umea zenetik ezagutu du Iparra-Hegoa jaialdia herrian. Hala ere, duela hiru urte, antolaketa lanetan laguntzen hasi

rritarren artean, eta helburuekin bat egiten dutenentzat erreferentzia.

Duela hiru urte Segurako eta Iparraldeko hainbat gaztek urrats bat aurrera egin eta Iparra-Hegoaren antolakuntzan buru-belarri barneratu dira. Aire berriak ekarri dituzte eta batzordeetan oinarritutako sisteman ari dira lanean, herrigintzarekin jarraituz, ardurak eta lana banatuta, eta boluntario gehiago proiektura erakarrita. «Batzordetxoak sortu ditugu aurten. Zabaldu egin da antolaketa eta Iparra-Hegoa. Lan asko daude, eta lanak banatuta egotea garrantzitsua da, bestela kargatzen bagara ezina sortzen da, eta ezinarekin ez dugu egiten», adierazi du Lopetegik.

Adibide bat jarri du segurarrak: «Urte askoan emakume batzuk sukaldean sartuta egon dira Iparra-Hegoa guztia, eta beraientzat ez zen gozatzeko modua izaten, lan guztia beraien gain hartzen baitzuten. Ikusi dugu sukaldeko txandak banatuz eta Iparra-Hegoaren saltsan sartuta, ondo pasatzen dela eta jendea ezagutzen dela ». Horrezaz gain, gainera, «Iparra-Hegoan sukaldean txanda bat eginda, edo txarangari altaboz bat eramanda, seguruenera Iparra-Hegoa ezberdin biziko du eta bereago egingo dute ekimen hau».

Sakonean 07 Iparra-Hegoak 25 urte

2020ko martxoren 13a • # 366

«Ezker eta eskuin adarrak zabaldu ditugu; bidaide bikainak izan ditugu han eta hemen» Xabier Albizu Iparra-Hegoaren sortzailea

«Belaunaldi berria sartzen ari da eta beste 25 urteko ziklo bat ireki dela esan daiteke» Idoia Lopetegi Iparra-Hegoaren antolatzailea

«Gure gazteentzat nahi dugun festa eredua da Iparra-Hegoarena; hori da bultzatu nahi duguna» Pello Aranzabal Bernat Etxepare Lizeoa

zenean konturatu zen «Iparra-Hegoa sekulakoa» dela. «Balioa ematen diozunean konturatzen zara hori ezin dela galdu». Baina etorkizuna bermatzeko, «pixkanaka jende gaztea» sartzeko beharra ikusten dute, jaialdiari «begiratu gazteago bat» emanez. «Iparra-Hegoaren oinarrietako bat harremanak dira, eta prozesu horretan pixkanaka joan behar da, naturalki». Hori bai, garbi daukate jaialdiak hasierako helburuei eutsi behar diela. «Belaunaldi berria sartzen ari da eta beste 25 urteko ziklo bat ireki dela esa daiteke». Ziklo berria orain artekoaren «jarraipena» izango da, baina «belaunaldi berrien eskutik».

Iritzia

Lierni Elortza Iparra-Hegoaren sortzailea

Ametsak amets dirau

Harreman berriak sortzea helburu Aurrera begirako bide horretan, jaialdiak nola hazi behar lukeen ere hausnartu dute. 25. urtemugaren harira gogoeta saio bat egin zutela azaldu du Lopetegik. «Ikusten genuen Iparra-Hegoak urtez urte indarra hartu duela, eta guretzat oso potoloa den zerbait bihurtu da». Jaialdia indartzen jarraitu nahi dute, baina ez dute «makro festa handi bat» bihurtzerik nahi. «Segurako aste hori indartzen jarraitzen badugu, izaera galtzeko arriskua dauka». Horregatik, Iparra-Hegoaren proiektua eta filosofia «Euskal Herrian zehar» hedatzen joatea nahi dute. «Herri batean eginda oso emankorra da, baina askoz ere emankorragoa izango da Euskal Herriko puntu desberdinetara zabalduta, bakoitzak nahi duen formatuan».

Uste berekoa da Pello Aranzabal ere, Segurako formula «oso egokia» ikusteaz gain, «potentzial handia» ikusten baitio. «Uste dugu Iparra-Hegoa ezin dela bilakatu makrofesta batean; hau da, mikrofesta askoren batuketa bat izan behar duela». Lizeoan eta ikasleen artean egiten duten lanketarekin ere, hori bera lortu nahi dute. «Guk nahiko genukeena da gure ikasle ohiek, hemendik 5-6 urtera, haien herrietan hastea pentsatzen nola egin dezaketen haien Iparra-Hegoatxoa, beste izen batekin bada ere, edo senidetze bat beste herri batekin».

Martxoaren 23tik 29ra loratuko da aurten Iparra-Hegoa. Sustrai sendoetatik jaiotako kimu berrien emaitza, ordea, datozen hogeita bost urteetan loratzen jarraitzea espero dute, bai Segurako plazan, eta baita Euskal Herriko bazter gehiagotan ere.

H

ogeita bost urte. Atzera begiratu eta sentipen kontrajarriak datoz. Berriaren ilusioa, ezin ulertuaren beldurra, festaren poza, lanaren neke-punttua. Ez zen edozein gonbidatutako taldea. Iparraldekoak ziren.

Mugaz bestaldekoak. Ez genien hitzez hitz dena ulertzen. Aipatzen zuten jendea edota herriak ez genituen ezagutzen. Ez genuen txiste berekin barrerik egiten. Baina ederki pasatzen genuen elkarrekin. Elkarren arteko komunikazioa sintonia berekoa zen. Kantuak eta festa giroak elkartzen gintuen, eta berriz ere gonbidapena egiteko gogoarekin hurrengora arte elkar agurtzen genuen.

Geroztik minutu, ordu, egun asko pasatu ditugu elkarrekin. Elkarrekin bidaiak egin ditugu, kontzertuak antolatu, jendea ezagutu eta ezagutzeko bidea zabaldu, Euskal Herriko Mus Federazioa sortu dugu, haurrak jaio dira... eta muga desagertu da gutako askoren burutik eta bizitzatik.

Baina ametsak amets dirau. Izan ere, gutako asko diogunean, zenbat gara guztira? Nola sinestarazi hori hegoaldera ikasketak egitera etorri nahi izan duen Baionako Etxepare Lizeoko ikasleari, ahaleginean kurtsoa galdu duenean? Oporretara Lapurdira joan nahi izan duen Segurako amari, hizkuntza arazoak tarteko, ahaleginean etsi duenean? Zerrenda amaigabea litzateke. Murrizten joango litzatekeen zerrenda, Euskal Elkargoko, Eusko Jaurlaritzako eta Nafar Gobernuko agintariak Euskal Herriko agintari balira, Iparra-Hegoa bizi eta sentituko balute.

08 Herri jakintza Ondare materiala

# 366 • 2020ko martxoaren 13a

Orrialde honetarako ekarpenik egin nahi izanez gero: goiberri@hitza.eus

Hitzen ganbara

Esaera zaharra

Efemerideak

Zegamarra: Logura, logalea. Inor aho

«Zurrut eta putz batera ezin da egin»

zabalka hasten denean, ahituta edo nekeak errendituta, ‘zegamarra etorri’ zaiola esan ohi da, Goierri mendebalean. ‘Txomin(txo) etorri’ adierakidea da, baita ‘frantsesak etorri dira’ ere.

Txapela bakarraren pean ezin dela dena hartu. Kontrako bi ekintza edo jokabide direnean,bat aukeratu beharra dagoela adierazten du; zirt edo zart egin, kosta ahala kosta.

1909-3-15. Kepa Areso Aranburu futbolaria jaio zen, Ordizian. Betis, Bartzelona, Racing Avellaneda edo River Plate taldeetan jokatu zuen.

1941-3-16: Serapio Mujika historialari eta artxibozain ormaiztegiarra hil zen.

Ondare materiala

Telegrafia optikoa Goierrin barrena Testua: Aimar Maiz

H

ari bidezko telegrafo elektrikoa 1855ean jarri aurretik, urte gutxi batzuetan telegrafia optikoak bete zuen mezularitza azkarraren zerbitzua. Muinoetan estrategikoki eraikitako dorreen gainean optika sistema bat jarri, eta dorre batetik bestera kodetutako mezuak bidaltzen zituzten. Estatuko gobernuak eraiki zituen lineak, eta koroaren nahiz militarren zerbitzurako erabili zituzten.

Iberiar penintsulan lau telegrafia optiko linea nagusi egon ziren martxan, 1844-1857 bitartean. Madril-Irun lineak, 9 sekziotan banatuta eta 52 dorrerekin, Goierri zeharkatzen zuen. Dorre batek hurrengoaren eta aurrekoaren begi bistan egon behar zuen, lerro zuzenean optikoki igortzen eta jasotzen baitziren. Mezu batek Irundik Madrilera iristeko, adibidez, lau ordu behar zuen.

Dorrezainek gobernatzen zuten azpiegitura bakoitza, mendi gainetan kokatuta. Harlanduzko harriekin eraiki zituzten. Behean, militarki defenditzeko leiho estuak zituen dorreak, eta sabaian edukitzen zuten haga eta polea bidezko transmisio tresna.

Lau dorre Goierrin Madril-Irun linean, Altsasuko Engaratik sartzen zen telegrafia optikoaren lerroa Goierrira. Hain justu, Altsasun Basaluzeko dorrea da egokien mantendu den bakarra, iaz berritua. Goierrin lau

Altsasuko Basaluzeko dorrea. Honelakoak ziratekeen telegrafia optikoaren Goierriko lau eraikinak ere. Denak desagertuta daude. Behean, dorre gaineko sistemaren grabatua. Guaixe

dorre zeuden, gaur egun denak desagertuak. 4-5 kilometro zeuden tartean.

Etzegarateko dorrea zen lehena Gipuzkoan, Larrozkondoko parajean, 759 metroko garaieran. Hark Segurako Santa Barbarako dorrearekin (536m) komunikatzen zuen. Bi eraikinak Jose Joaquin Aseginolaza hargin maisu idiazabaldarrak egin zituen, 1845ean.

Hurrena, Olaberriko dorrea zegoen, Segurakotik 5.958 metro zuzenera.

Arramena parajean egongo zela uste da.

Azkenik, Altzagako dorrea Altzagamendi muinoan zegoen (532m). 1983an desegin zuten guztiz, larre bihurtzeko. Jose Zufiaurre Goiak ikerlana badu.

Gaiak hala dio • Kate motzean 09 Aratz Igartzabal • Nisrine Haissouf

2020ko martxoaren 13a • # 366

Gaiak hala dio

Kate motzean Nisrine Haissouf • Ikaslea

«Etorkizunean enpresa txiki bat sortu nahi dut» Aratz Igartzabal Bidegain

Gaia: Herri txikiak gero eta zaharrago Neurria: Hamarreko txikia Doinua: Espainian behera Herri txikiak zahartuz segi eta segi hormigoira baigoaz gazteak gehiegi herrian gelditzea nahiz ez dan zilegi baina galdera asko sortzen zaizkit neri ez ote degun bizi nahi komodoegi

Dena garestitu da zoru eta zeru baserrien prezio altuek ernegu orduan egin behar bankuei erregu hoiekin ere dena galtzeko daukagu autokritika denok egin behar degu

HURRENGOA » Bertsolaria: Maddi Aiestaran Gaia: Euskaraz bizi al daiteke Gasteizen?

Testua eta irudia: Tere Madinabeitia

Marokoar jatorria badu ere, itsasoar peto-petoa da Nisrine Haissouf (Itsaso, 2001); herri txiki horretan jaio eta hazi da, eta gustura dago bertan, herritarren artean dagoen giro apartarekin. Alegia auzoan bizi da gurasoekin eta bi ahizpekin, eta etxean arabieraz, gaztelaniaz eta euskaraz hitz egiten dutela dio. Marokoko Casablanca hirikoak dira gurasoak, eta urtean behin hara joaten saiatzen dira.

Eskolan Ormaiztegin eta institutuan Beasainen ibili ondoren, urrutirago joan da unibertsitate mailako ikasketak egitera, Donostiara. Enpresa Administrazioa eta Zuzendaritza ari da ikasten.

Gustura ari dela aitortzen du, ekonomiaren mundua asko gustatzen zaiolako. Etorkizunean enpresa txiki bat sortzea gustatuko litzaioke; oraindik ez du erabaki zein arlo landuko lukeen.

bolean jokatzea. Kadete mailara arte Beasain futbol taldean jokatu nuen.

Zein zaletasun dituzu?

Itsason biziko ez bazina...

Musika entzutea, dantza egitea eta fut-

Ormaiztegin.

Musika talde edo abeslari bat.

Vendetta.

Abesti bat.

Vendettaren Begitara begira.

Pelikula bat.

Lo imposible.

Zer gosaltzen duzu?

Te berdea, eta ogia olioarekin eta eztiarekin.

Zein da zure oinetako zenbakia?

41a.

Zerk eragiten dizu irribarrea?

Familiarekin eta lagunekin egoteak, maite dudan jendearekin egoteak.

Jaso duzun oparirik bereziena?

Nire izeba batek oparitu zizkidan belarritako batzuk.

Goierriko txoko bat.

Itsaso.

10 Elkarrizketa Edu Reguero • A-636 errepidean bidesariak jartzearen aurkako plataformako kidea

# 366 • 2020ko martxoaren 13a

Elkarrizketa

Edu Reguero Bidesarien aurkako plataformako kidea

«BIDESARIAK BIGARREN MAILAKO ESKUALDE BIHURTZEN GAITU» Gipuzkoako Foru Aldundiak A-636 (Beasain-Bergara) errepidean bidesariak jartzeko asmoa iragarri du.

Urretxuar eta zumarragar talde batek bidesari horien aurkako plataforma sortu du. Edu Reguero (Arrasate, 1976) da herri ekimen horretako kideetako bat .

Testua eta irudia: Asier Zaldua

Nolatan sortu duzue plataforma?

Plataforma modu espontaneoan sortu da, Gipuzkoako Batzar Nagusiek Beasain eta Bergara arteko errepidean bidesariak ezartzeko lege aurreproiektua onartu duela jakin ondoren. Sare sozialen laguntzarekin, Areizaga-Kalebarren plazan elkartzen hasi ginen. Gure ustez bidesariak ez dira bidezkoak eta aldundiak atzera egitea nahi dugu.

Zergatik diozue A-636 errepidean bidesariak jartzea ez dela bidezkoa?

Errepideei dagokionez, zonalde hau gaizki komunikatua egon da historikoki. Debagoienara joateko Deskargatik pasa behar zen eta auto ilara luzeak egoten ziren. Beasainera joateko, berriz, Ei-

Elkarrizketa 11 2020ko martxoaren 13a • # 366

tzagatik eta Ormaiztegitik pasa behar zen. Duela urte batzuk autobidea egin zuten eta oso mesedegarria izan zen Donostia, Iruñea eta Iparraldera joateko. Orain, berriz, Deskargako autobidea egin dute. Azaroan, ordea, bidesarien lege aurreproiektua onartu zen. Horrek bigarren mailako eskualde bilakatzen gaituela uste dugu. Izan ere, ez dugu alternatibarik: errepide zaharretik 45-50 minutu behar dira Beasaindik Bergarara joateko. EAJk eta PSE-EEk erabiltzaileek ordaindu egin behar dutela diote.

EH Bildu ere iritzi berekoa zen, baina gaiaren inguruan hausnartzen ari dela dirudi. Bide alternatiborik ez dugula gogorarazi diegu. Beste eskualde batzuetan bidesaririk gabeko autobideak dituzte.

Zein kalte eragin ditzakete bidesariek?

Kalte bakarra ez da errepidea erabiltzeagatik ordaindu beharra. Bidesariek komunitate osoari kaltea eragingo diote.

Zenbait jendek errepide zaharra erabiliko du eta inguruko herrietako bizilagunei eta txirrindulariei kalte egingo die.

Gainera, istripu arriskua handiagoa izango da. Bestalde, bidesariek errepide bidezko garraioa garestituko dute eta garestitze hori norbaitek ordaindu beharko du. Merkatariek, beharbada.

Zenbat lagun zaudete plataforman?

Taldea irekia da eta zaila da esatea zenbat kide gauden, baina lehen bileran 25 lagunek parte hartu zuten eta bigarrenean 35ek. Kontzentrazioei dagokionez, Zumarragakoan, eguraldi onarekin, 250-300 lagunek parte hartu zuten.

Urretxukoan eguraldi txarra egin zuen, baina 200 lagun inguru elkartu ginen.

Gure taldea irekia da, noski.

Zer egin duzue orain arte?

Inguruko udalek beraien iritzia ez azaltzea deigarria iruditu zitzaigun. Alkateen eta zinegotzien iritzia jakin nahi genuen. Hori dela eta, Urretxuko eta Zumarragako osoko bilkuretan parte hartu genuen. Gure argudioak azaldu genituen eta, gure harridurarako, alkateek eta zinegotziak ez zieten gure argudioei aurre egin. Guk, ordea, aldundiaren argudioei aurre egin diegu. Argi dago Urretxuko eta Zumarragako alkateek ez dietela beraien alderdiek batzar nagusietan diotenari aurre egin behar. Kez-

Edu Reguero • A-636 errepidean bidesariak jartzearen aurkako plataformako kidea

katuta daudela diote, baina ez dira ausartzen ez dela bidezkoa esatera eta ez diete gure argudioei aurre egiten. Diskurtso ofizialari eusten diote.

Osoko bilkura gehiagotara joan behar al zarete?

Plataformako kide gehienok Urretxu eta Zumarragan bizi gara. Hori dela eta, bi herri horietako osoko bilkuretara joan gara eta kontzentrazioak bi herri horietan egin ditugu. Ez dugu osoko bilkura gehiagotara joateko asmorik. Gure nahia mugimendu hau beste herri batzuetara hedatzea da: Beasain, Ordizia, Bergara, Antzuola, Ormaiztegi... Herri horietako bizilagunak dira herri horietako osoko bilkuretara joan behar direnak. Ez dugu alkateekin denbora asko galdu nahi, goikoek agindu dietena esaten ari baitira. Oso zaila izango da beraien postura aldatzea. Zer pauso eman aztertzen ari gara.

Plataforma hau Urretxu eta Zumarragan sortu da. Gainontzeko herrietako bizilagunen elkartasuna sumatu al duzue?

Ordizia, Beasain, Ormaiztegiko... bizilagun askok gure iritzi bera dutela dakigu. Ospitalera etortzeko bidesariak ordaindu behar izatea bidegabea iruditzen zaie. Baina oraindik ez da bidesarien aurkako talderik sortu herri horietan.

Zeintzuk izango dira zuen hurrengo pausoak?

«Ez dugu alternatibarik: bide zaharretik 45-50 minutu behar dira Beasaindik Bergarara joateko» «Kutxak baldintza bezala bidesariak jartzea eskatu badu, aldundiak mailegu horren ezaugarrien berri eman beharko luke»

Batzar Nagusietako kideekin, Hiru sindikatuko kideekin, merkatariekin... elkartu gara, eta AP-8ko bidesarien aurkako plataformako kideekin elkartu behar gara. Urretxuko kontzentrazioan egon ziren eta elkarrekin lan egiteko asmoa azaldu zuten. Eskertzekoa da. Egia esan, oso denbora motzean gauza asko egin behar izan ditugu eta hurrengo pausoen inguruan hausnartu beharra dugu. Ez dugu hutsik egin nahi. Hori dela eta, informazioa bildu eta eztabaidatu beharra dugu, zer egin erabaki aurretik. Korrika egiteak ez digu mesederik egingo.

Komunikabideen babesa sentitu al duzue?

Komunikabide asko jarri dira gurekin harremanetan gure iritzia jasotzeko.

Urretxuarren eta zumarragarren erantzunarekin gustura al zaudete?

Bai. Norbanakoek ez ezik, talde batzuek ere babesa eman digute. Pentsiodunek, adibidez. Bestalde, plataformako dinamika bera aberasgarria da. Inongo estrukturarik gabe, pauso asko eman ditugu.

Zerbait gehiago aipatu nahi al duzue?

Aldundiaren argudioak oso deigarriak iruditu zaizkigu. Urretxu eta Zumarragako alkateek argudio horiek berak erabili dituzte. Aldundiak Europar Batasunak Beasain eta Bergara artean bidesaria jartzeko eskatu duela dio. Hori ez da hala. Europar Batasunaren direktibak 3,5 tona baino gehiagoko ibilgailuak bakarrik aipatzen ditu. Bestalde, aldundiak lurralde kohesioa aipatu du. Horrek ez du zentzurik. Biztanleriaren zatirik handiena N-1 errepidearen inguruan bizi da eta errepide hori doakoa da.

Guk, berriz, ordaindu egin beharko dugu N-1era heltzeko. Hori lurralde kohesioaren aurkakoa da. Horretaz gain, aldundiak obra eta errepidearen mantenua ordaindu behar direla dio. Obraren kostua zein izan den jakin nahi dugu, baina ez digute informazio hori ematen. Errepideak erabiltzen dituztenek erabilpen horren truke ordaintzearen alde gaude gu ere, baina hemen ez dago errepide alternatiborik. Kutxak mailegua emateko orduan baldintza bezala bidesariak jartzea eskatu badu, aldundiak mailegu horren ezaugarrien berri eman beharko luke.

12 Erretratua Irudi baten istorioa

# 366 • 2020ko martxoaren 13a

Erretratua

ALDIRI BEHERA ETORRI ZEN Orain hamasei urte, bisurte egunez, elur pilaketaren ondorioz erori zen Urretxuko Aldiri kiroldegiaren sabaia. Argazkian ikus daiteke zein egoeratan geratu zen. Jesus Mari Alberdi

Jesus Mari Alberdi Urretxu

Orain dela 16 urte gertatu zen, otsailean. Urretxuko Aldiri kiroldegiko sabaiari gain hartu zion teilatuan pilatutako elurrak eta bertan behera erori zen.

A

urtengoa bezalaxe, bisurtea izan zen 2004. urtea. Eta urte hartako neguan elurte handia izan genuen gure herrian.

Hainbat egunetan pilatutako elurraren ondorioz, Urretxuko Aldiri kiroldegiko sabaiak sekulako elur-karga hartu zuen, eta halako batean behera etorri zen; 2004ko otsailaren 29an gertatu zen ezbeharra, igandea, eguerdiko ordubata inguruan.

Lekukoek diotenez, egundoko eztanda izan zen, lehergailu baten antzera. Inguruko bizilagunek luizia izango zela pentsatu zuten; beste batzuei, berriz, lurrikara iruditu zitzaien.

Egun hartan, Donostiako Loiola B taldea zen etortzekoa Urretxuko Aldirira, saskibaloi partida jokatzeko Goierriren aurka, baina errepideetan zegoen elurra tarteko, zailtasuna zegoen Urretxura iristeko, eta partida bertan behera geratu zen. Eskerrak!

Garai hartan taberna zegoen kiroldegian; Patxi Urrestarazu eta Juani senar-emazteak zuten tabernaren ardura, eta beraiek zaintzen zuten Aldiriko sarrera igandeetan. Antza denez, Goierriko saskibaloi jokalariek entrenamendu saio labur bat egin zuten, baina harrerako zaintzaileak lehenbailehen alde egiteko agindu zien denei, eta handik gutxira dena goitik behera etorri zen. Zorionez ez zuen inor harrapatu azpian, baina eskapada galanta egin zuten!

Kiroldegiko kantxaren gainera erori zen sabaia, oso-osorik, eta alboetara zeuden geletan ez zen kalterik gertatu, nahiz eta han ematen ziren zerbitzuak etenda geratu ziren.

Ehunka erabiltzaileri eta ikastetxeetako ikasle askori eragin zien bereziki ezbehar horrek; ondorioz, eskoletako instalazioetan eta inguruko herrietako kirol instalazioetan jardun behar izan zuten kirolariek denboraldi batean, harik eta Aldiri kiroldegia berritu zen arte.

1983an izan zen kiroldegiaren inaugurazioa, eta gerora hainbat berrikuntza egin zuten barruko aldagela eta lokaletan; azkena, 2004ko ezbeharra gertatu baino lau bat urte lehenago.

2004ko martxoaren lehenengo egunean bertan hasi ziren udal agintariak gestioak egiten, kiroldegiko zerbitzuak lehenbailehen martxan jartzeko.

Egurrezko egitura modernoagoa, askoz sendoagoa eta hobea jarri zitzaion gainaldeari, eta obra berriaren kostua aseguru konpainiaren eta Gipuzkoako Foru Aldundiak emandako diru-laguntzaren bitartez ordaindu zen.

Nolanahi ere, urretxuar askok ahaztuko ez duten eguna izan zen hura.

Gaztejira 13 Ane Garmendia • Ioar Aizpurua

2020ko martxoaren 13a • # 366

IOAR AIZPURUA BARRIOLA Musikaren taupadak @ioar.eus

Gazteak eta musika

«‘Zuri salbatzailearen’ figura ikertu nahi dugu» ANE GARMENDIA • Gazte kooperantea

Testua: Andrea Aranburu

ne Garmendia (Beasain, 1998) Mondragon Unibertsitateko ikus-entzunezko graduko ikaslea da. Ikasketak amaitzear dela, Kenyako Mfangano irlara joan da Gradu Bukaerako Lana (GBL) egitera.

A

pertsona bizi dira gutxi gorabehera uhartean, eta orokorrean bertako biztanleria oso jatorra da, beti daude laguntzeko prest. Ez da leku turistiko bat, harritu egiten dira azal zuriko jendea ikustean; musungu deitzen digute.

Nola sortu zen Kenyarako aukera?

Zailtasunik izan dituzue?

Irakasleek azaldu ziguten GBL guztien muina ikus-entzunezko behar bat zeukan enpresa batentzako proiektu bat egitea zela. Hasieratik argi izan genuen gure lanarekin gai sozial bat jorratu nahi genuela eta gure laguntza benetan behar zuen norbaiti eskaini nahi geniola. Hori dela eta, nire taldekide bat Instagram bidez ezagutzen zuen Asociacion Indigo Gobernuz Kanpoko Erakundearekin jarri zen harremanetan, komunikazio kanpaina bat behar zutela ikusi zuelako. Asko gustatu zitzaien ideia eta baietz esan ziguten.

Guretzat zailtasunik handiena klixeetan ez erortzea da, «zuri salbatzailearen» figura ekiditea. GKE-ak beste ikuspegi batetik erakutsi nahi ditugu, pobrezia erromantiko bihurtu gabe.

Nolakoa da Mfangano?

Mfangano Victoria lakuan kokatzen den uharte txiki bat da, Kenyan. 16.000 @anegarmendia

@asociacionindigo

Elkarrizketa osoa: www.goiberri.eus

Zer gomendatuko zenioke zu bezala atzerrira joan nahi duenari?

Garapen bidean dagoen herrialde batera boluntario moduan joan nahi duenari informatzeko gomendatuko nioke; iritzi ezberdinak ezagutu eta kontrastatzeko. Gogoan izan zuk ez diozula inori bizitza salbatu behar, zu laguntzera zoaz. Hemengo protagonistak haurrak dira, eta zu bigarren plano batean zaude.

Zurea da hitza.

Garbi dago oso esperientzia polita dela Kenyara etorri eta beste kultura bat ezagutzea, baina zure benetako nahia behar dutenei laguntzea baldin bada, etxetik ere lagundu dezakezu (arropa bidali, janaria eta abar). Ez dago zertan hain urrutira jo beharrik, ziur nago zure herrian bertan ere badagoela laguntza behar duen jendea.

G

aur egungo gazteon artean, gero eta gehiago areagotu da egunerokotasunean musika entzuteko ohitura. Norabait goazenean, lagun artean gaudenean, norbere zereginak egiterakoan... baina honen guztiaren gainetik; gure denbora librean. Bizitzan, ia edonon topa genezake kanturen bat, baina azken urteetan eskura jarri diren plataforma digitalek (Youtube, Spotify, Deezer...), modu bizkor, erraz eta batez ere doako batean eskaintzen digute guk nahi dugun zerbitzua.

Akaso konturatzen al gara honen aurretik egon diren eta dauden musika entzuteko gainerako aukerez? Gaur egun, gazte gutxi izango dira kantuak CDen bitartez entzuten dituztenak. Are gutxiago izango gara eduki hauek irratiaren bitartez jasotzen ditugunak.

Musikarien ekonomiak aldaketa handia izan duela zalantzarik ez dago; baina nor da honen guztiaren errudun? Kantautore batek disko berri bat kaleratu behar duenean, bere edo entzulearen gustuetan ari da lanean? Beste hainbat arlok bezala, hemen ere hainbat neurri hartu behar izan dira azken urteetan. Guztiaren modura, onerako eta txarrerako izan baitira aldaketa hauek. Baina nola ezagutuko dugu musika hemendik urte batzuetara?

14 Gure lurra Banda zabal ultra-azkarra landa eremuan

# 366 • 2020ko martxoaren 13a

Gure lurra Gipuzkoako herri txikietako bi mila baserri inguruk Internetarako konexio ultra-azkarra dute egun.

Goierriko 16 udalerritakoak dira horietatik 759.

LANDA EREMUA ERE MUNDUALDI AZKARRAREKIN KONEKTATZEN Gipuzkoan banda zabal ultra-azkarra duten landa eremuko bizikiluen %37 Goierrikoak dira.

Irudian, Zaldibiako Saturdi auzoa, lainopean.

Testua eta irudia: Iñaki Gurrutxaga

O

rain bi hamarkada Internetaren iritsierak mundualdi honetako bizi-martxa irauliko zuela ziotenean, inor gutxi izango zen kapaz aldaketa horren neurria irudikatzeko. Zenbaitzuk bai ordea, eta espero ez zena beharrezko bilakarazi dute, izan hirigune handietan nahiz landa eremuko paraje galduenean ere.

Gizartearen beharren etengabeko aldaketaren akuilu izan da Interneta, konexio azkar bat izatea ia hil ala biziko auzi bihurtuz. Erronka digital horri argia emateko helburuz lanean ari dira azken urteetan Goimen eta Foru Aldundia LandaGipuzkoa programaren barruan.

Proiektu horren onuradunak 2.500 biztanletik beherako udalerriak dira.

Diputazioak 2018. urtean egin zuen Interneterako banda zabal ultra-azkarra landa eremura eramateko bi milioi eurotik gorako diru laguntza deialdia.

Bi urteren buruan, herri txikietako 2.013 baserrik dute puntako Interneteko konexioa. Goierriko 16 udalerritako baserriak dira horietatik 759, guztiaren %37.

«Guretzat lasaitasuna ekarri du. Bezeroek Interneterako konexio onak eskatzen dituzte gaur egun» Eneko Azurmendi

Lazkao-Etxe nekazalturismoa (Zaldibia)

«Jauzi kualitatiboa izan da, sekulakoa. Ordura arte telefono finkorik gabe, kobertura gutxi... Ia inkomunituta geunden» Maite Aranburu

Aizkorrondo baserria (Ataun)

Herrigunetik bi kilometro baino gutxiagora dauden baserri, etxebizitza eta nekazal-instalazioak izan dira konexio horretaz baliatu direnak.

Goierriko egoera «nabarra» dela nabarmendu du Aldundiak. Badaude erabat amaituta dauden udalerriak (Altzaga, Arama, Gaintza...), lanak aurreratuta edo bukatzear daude udalerri eta auzoak (Anduaga-Santa Lutzi, Arrieta, Aztiria, Barrenaldea, Ezkio, Gabiria, Idiazabal, Itsasondo, Itsaso-Alegia, Legorreta, Mutiloa, Ataun San Martin, Segura, Zaldibia, Zerain...) eta aurten hornitzen hasiko direnak (Ataun Aia, Ataun San Gregorio, Ergoiena, Arin, Arrondo, Astigarraga, Aratz-Matxinbenta, Olaberria, Urtsuaran, Zegama, Olaran...).

Oraindik asko dago egiteko Zaldibia eta Gabiria izan dira, oraingoz, onuradun nagusienak kopuruari dagokionez. Foru Aldundiko iturriek diotenez, telefonia operatzailearen eskaintzari erantzunez egin da sailkapena.

«Hedatze prozesu guztiek adarkatze

Gure lurra 15 Banda zabal ultra-azkarra landa eremuan

2020ko martxoaren 13a • # 366

DATU AIPAGARRIAK LandaGipuzkoa programako banda zabal ultra-azkarraren hainbat datu jakingarri.

» Zer da banda ultra-azkarra?

Interneterako konektibitate ultra-azkarra, 300 mega/segundoko konexioa duena datuak igo eta jasteko.

» Non instalatu da?

Gipuzkoako 2.500 biztanle baino gutxiago duten udalerrien herriguneetatik bi kilometro baino gertuago dauden eraikinetan.

Batez ere baserriak eta nekazaritza-instalazioak izan dira, baita etxebizitzak eta jatetxeak ere.

» Lortutako hobekuntzak Interneterako sarbidea eta telebista, baita bideozaintza ere (bakarrik bizi eta arreta berezia duten pertsonak zaintzeko; azienda urrutitik zaindu ahal izateko; urrutitik lan egin ahal izateko; eta urrutitik gune ezberdinak zaindu ahal izateko).

» Egindako inbertsioa Gipuzkoako Foru Aldundiak 2.356.000 euro bideratu zituen 2018ko deialdian.

sistema bat izaten dute, eta sailkapen bat egitea ezinbestekoa izaten da. Lehenengo adar guztiak finkatu behar izaten dira, ondoren herri guztietara zabaldu ahal izateko. Bi herri horiei lehenetakoak izatea egokitu zaie. Horrez gain, muga ekonomikoa ere izan da».

Banda zabal ultra-azkarra landa ingurune osora zabaltzeko, ordea, lan handia dago egiteko oraindik. Herri txikietan 1.200 bizileku konektatzeke daude, eta herri haziagoetako landa ingurunean 4.000-5.000 inguru. Aldundiak «anbizioz» jokatuko duela iragarri du, eta aurten bertan bi diru-laguntza deialdi egingo ditu. Testuinguru horretan kokatu behar da foru agintariek urtarrilaren 29an Tolosako udaletxean 85

alkate eta udal ordezkarirekin egindako lan-saioa –Goierrikoak 17, Beasain, Lazkao, Legazpi eta Zumarragako udaletako ordezkariak tartean–.

Aurtengo deialdiek arrakasta izan dezaten, administrazioen arteko lankidetza «ezinbestekoa» dela iritzio dio Xabier Arruti Nekazaritzako eta Lurralde Orekako zuzendariak, bai kudeaketan bai finantzaketan. «Konplexutasun tekniko, administratibo eta ekonomiko handiko proiektua da». Prozesuan sor daitezkeen zalantzak argitzeko Etorlur elkartera jo dezakete herritarrek (943 33 75 56 edo etorlur@gipuzkoa.eus). Goierrin, Goimen landa garapen elkartea (943 16 12 44) arduratuko da udalen eta Aldundiaren arteko zubi lana egiteaz.

759 Onuradun. Goierrin dagoeneko bandazabal ultra-azkarra duten baserri-etxebizitza kopurua.

Herrikako banaketa honakoa da: Altzaga (31); Arama (20); Ataun (21); Ezkio (68); Gabiria (102); Gaintza (44); Idiazabal (46); Itsaso (25); Itsasondo (7); Legorreta (1); Mutiloa (47); Ormaiztegi (6); Segura (65); Zaldibia (148); Zegama (61) eta Zerain (67). Olaberria oraingoz ez dago onuradunen artean, ezta Beasain, Ordizia, Lazkao, Legazpi, Urretxu eta Zumarraga ere, 2.500 biztanletik gorakoak direlako.

Gaur-gaurkoz, banda zabal ultra-azkarra iritsi ez den baserri horiek zerrendatzen eta geolokalizatzen ari da Goimen.

Goierriko onuradunak, gustura Zaldibiako Lazkao-Etxea nekazalturismora iazko neguan iritsi zen banda ultra-azkarra. «Horrelako zerbaiten beharra sentitzen genuen, erregulartasun bat. Lehen kable bidezko konexioa genuen, baina ez zigun batere bermerik ematen. Gero satelite bidezko paketeak ere kontratatzen genituen, baina beti kontsumoa kontrolatzen ibili behar», adierazi du Eneko Azurmendi arduradunak. «Guretzat lasaitasuna ekarri du.

Bezeroek Interneterako konexio onak eskatzen dituzte gaur egun. Entzun nahi ez ditugun gauzak entzutea ere tokatu zaigu behin baino gehiagotan».

Bestelakoa da Ataungo Aizkorrondo baserriko Maite Aranbururen kasua.

Iazko irailean jarri zioten konexio azkarrra, eta ezin sinisturik dabil. «Ordura arte telefono finkorik gabe, kobertura gutxi, ia inkomunikatuta geunden.

Guretzako izan da sekulako jauzi kualitatiboa. Semeak ere batzuetan etxetik lan egiten du, eta tele-lanerako beharrezko da Internetarako konexio ona».

16 Eszena Goierriko kultur plaza

# 366 • 2020ko martxoaren 13a

Dantza

Bide urratzaileak Oihane Vicente

Bostak (Ordizia)

Dantzaria

Dantza gugan dago

T

xikitatik dantzatzen dugu, dantza guregan dago umetan, ez digu inork erakusten, berezkoa dugu, bakarrik ateratzen zaigu. Helduak egiten goazen heinean, lotsak, beldurrak, oztopoak, zailtasunak eta topikoak ezartzen dizkiogu dantzari. Dantzarako askatasuna galtzen dugu eta dantza, emakume, dantzari on, argal, malgu, polit, arin edota profesionalen esku uzten dugu.

Dantzako ikasle askori entzuten diot, eta nik ere esan izan dut, «dantzatzen dudanean aske sentitzen naiz», «dantzako klasea nire asteko momentua da», «terapia bezala da niretzako»... Agian, dantzarako edo aske mugitzeko joera hori galtzen dugulako lotzen dugu dantza askatasunarekin. Dantzatzen dugunean, egunerokotasunean egiten ez ditugun mugimenduak egiten ditugulako, gorputzaren bidez komunikatzen garelako, dantzako kideekin beste harreman Dantzatzea mota batzuk eraikitzen ditugulako pogiza eskubide teatzera irteten garen horiekin ez ditugunak, gorputz kontzientzia lantzen unibertsala dugu eta gure osasun mental, emozioizan beharko nal eta fisikoa zaintzen dugu, momenlitzateke tu batez bada ere.

Dantzatzea giza eskubide unibertsala izan beharko litzateke. Gure betiko rol eta egin beharretatik kanpo mugitzen garenean sentitzen ditugu lotzen gaituzten kateak, eta dantzak horren kontzientzia hartzen lagundu gaitzake. Baina dantza amaitzen denean non gelditzen da askatasuna? Dantzan ari garenean bakarrik sentitzen dugu edo askatasunez bizitzeko gai gara? Dantza gugan dago, askatasuna dagoen bezala.

‘Villafrancatik’ telebistara

B

eatles taldeak sekulako eragina izan zuen 60ko hamarkadan. Batean eta bestean sortu ziren tankera eta musika estilo bereko taldeak, eta Goierri ez zen salbuespena izan. Ordiziako 18 eta 19 urte arteko bost gaztek, testuinguru horretan sortutako taldea izan zen Bostak. Fernando San Jose, Patxi Sarasola, Antxon Garmendia, Antonio Jorge Toño eta Agustin Domaika izan ziren sortzaileak. Denak ere, Ordiziako Errondailako kideak ziren. Soldadutza egiteko garaia iritsi zitzaienean, kide berriak sartu ziren, tartean Ander Garmendia, Jose Inazio Iturrioz eta Julian Goenaga. Iñaki Arenas teklista azpeitiarra ere fitxatu zuten.

Garmendiatarren familiak Gazteluzarren –Ibarbia etxea– zuen lokal batean entseatzen zuten, eta garai hartan entzuten ziren kantu ezagunen bertsioak jotzen zituzten.

Etxezarreta antzokian –egun Herri Antzokia izenez ezaguna– egin zuten estreinaldia, eta pixkanaka, Goierrin eta Gipuzkoa osoan ezagun egiten hasi ziren; batez ere, Donostiako Arte Ederren saria bi aldiz irabazi eta gero. Sari horri esker, TVEko Salto a la fama telebista saioan ere agertu ziren. Los Bravos, Los Angeles edo Los Pasos bezalako taldeen telonero ere izan ziren ordiziarrak.

Erakusleihoa 17 Merkataritza eta zerbitzuak

2020ko martxoaren 13a • # 366

Osasuna

Laburrean

Iùaki Ruiz • Luzafit zentroa (Ordizia)

Legazpin Illinti elkartearen tonbola

Giharrak luzatzeaz

Apirilaren 4a bitartean, 4.000 euro banatuko ditu Legazpiko Illinti merkatari elkarteak. 5, 10 eta 20 euroko erosketa boletoak elkarteko edozein dendatan truka daitezke apirilaren 30a arte. Erosketaren zenbatekoa boletoaren balioa baino handiagoa izan beharko da.

B

izitzan zehar herritarren % 80k baino gehiagok izan du edo izango du bizkar edo lepoko minen bat.

Okerrena da, kasu askotan min horiek edukitzea egoera normal bat bezala ikusten dugula eta karga horrekin bizitzen ohitzen garela. Baina min txikiei denbora luzean eutsiz gero, kasu askotan lesio serio batean bihurtzen dira; lunbagoa, protusioa edo hernia, adibidez.

Gaur egungo gizartean, lesio asko sedentarismoaren eraginez sortzen dira. Jendeak ordu asko pasatzen ditu lanean, telebistaren edo sakelako telefonoaren aurrean postura geldi batean. Gorputzak postura estatikoa orduetan modu egokian mantentzeko, ezinbestekoa da gorputzeko gihar edo muskulu egonkortzaileak indartsu edukitzea. Eta hori lortzea, kirolik egin gabe, ia ezinezkoa bilakatzen da.

Gorputzeko giharrak luzatzea eta entrenatzea, etorkizunean lesioak saihesteko modurik egokiena da, beti ere postura zuzen eta orekatu batekin landuta. Gorputzeko giharren 2/3ek postura funtzioa dute, eta horiek luzatzea eta lantzea ezinbestekoa da bizi kalitatea hobetu nahi badugu.

Postura txarren eraginez, gihar batzuk besteak baino gehiago lantzen ditugu, eta horietan gainkarga sortzen zaigu, kontrakturak eta tentsioak sortuz.

Gure muskuluek ez dute bakarrik lan egiten, taldeetan elkartzen dira giharreen

Merkataritza bonoak salgai

arteko kateak sortuz. Artikulazioetan edo giharreetan desorekaren bat badago, egitura osoari eragiten dio horrek modu negatiboan. Ondorioz, nire ustez oso garrantzitsua da, giharreen arteko konexio kateetan zentratzea entrenamendu bat egiteko garaian.

Horretarako hiru kirol ekintza mota egoki daude: Pancafit: Postura txarrak zuzentzeko eta giharrak modu orokorrean luzatzeko.

Pilates: Barne muskulatura indartzeko eta gorputzeko oreka hobetzeko.

Trx: Denbora gutxian kaloria asko erretzeko eta muskulatura tonifikatzeko.

Urretxuko eta Zumarragako Bi-Tartean merkatari elkateak merkataritza bonoak jarri ditu salgai, apirilaren 4a arte: 40 euro ordaindu eta 50 euro gastatzeko aukera izango da. Bezeroek nortasun agiriaren zenbakia eman behar dute bonoa jasotzeko; pertsonako bono bakarra banatuko da.

Lore eta landare azoka Seguran Udaberria iristearekin batera, martxoaren 22an,Udaberriko XX. Lore eta landare azoka egingo dute aparkalekuan. Horrez gain, Euskal Herriko ekoizleen eta artisauen azoka ere jarriko dute plazan (10:00-15:00). Iaz 19 lore postu izan ziren, horietatik lau goierritarrenak.

18 Kontrakantxa Komikia • Aliritzian

# 366 • 2020ko martxoaren 13a

Komikia

Aliritzian Igor Susaeta Kazetaria

Patinete bat opari

B

i gai nituen esku artean: Marcelo Bielsak futbol zelai barruan desmarkatzeko bost moduez dioena gurera nola ekarri, edo Andrei Tarkovskiren filmografiak Goierriri egin dion ekarpenaz esateko dudana esan.

Zalantzak nituen orri zuriaren aurrean. Baina aldizkariaren aro berria irargatzen duen GOIBERRI-ko lagunen email bat jaso nuen. Zuei bezala, gonbidatu ninduten webgunean sartzera eta horren helbidea sare sozialetan partekatzera, era horretan patinete elektriko bat irabazteko zozketan sartzeko amuarekin. Eta klikatu, klikatu nuen. Zozketan, kasualitatez, nire izena ateratzen bada, jakinaraziko diet ez dudala patinetea nahi, baina eskerrak emango dizkiet zutabe honetarako gaia emateagatik.

Bai, egia da, hor kanpoan gertatzen ari denari erreparatzen badiogu, agian gehiegi esatea da, baina kapitalismo basatie-

naren pentsalariek asmatutako gailu ankerrenetako bat iruditzen zait patinete elektrikoa. Badakizue, kapitalismoak bultzatzen-behartzen gaitu jostailutxoen bidez ere uneoro eraginkorrak izatera, gure denbora zukutzera, eta bi gurpildun ibilgailuak ematen digu horretarako aukera. Oriol Adrover bartzelonarrak ere jaso du, agian, nik jaso dudan mezu bera, irentsi du amua, eta, zozketan irabazle tokatzen bada, gurpilak sutan jarriko ditu Bartzelonan, gisa horretako tramankuluentzako ia propio gorritu dituzten bi norabideetako autobideetan.

Ez dut haiekin hausnartzeko plazerik izan, baina egon egongo dira Ordiziako Altamira auzoaren eta, esaterako, Ampo enpresaren (Idiazabal) arteko bidea atleta artean patinetean egiten dutenak. Gogoratzen dut joan den urtarrilaren 30ean Goierriko enpresa indartsuenetan izan zuela jarraipen zabalena bizitza duinaren eta kapitalismoaren aurkako greba orokorrak. Eta ene sinpletasunean, bizitza duina zuzen-zuzenean lotzen dut presaka ez ibiltzearekin, soseguarekin, patineteak, a priori, eskaintzen ez duenarekin.

Nire buruari galdetzen diot kontraesanak mailakatu al daitezkeen gure erabakien zama arintze aldera. Eta, bide batez, pentsatzen ari naiz ez ote zen opari egokiagoa bizikleta bat, gureagoa, sakrifikatuagoa, gure ahaleginaren kulturarekin bat egiten duena.

Publizitatea 19 2020ko martxoaren 13a • # 366