GoiBerri 369. zenbakia

zk. 369 2020ko apirilaren 3a www.goiberri.eus

Iritzia Egoitz Iztueta Sukia.

Azken ezustekoa izan bedi!

05

Errainuak

10-11

Jesus Mari Etxeberria urretxuarrak ateratako ‘Polinizazioa’ argazkia

04

Erreportajea

14-15

Udaberri hasiera, asiar liztorrari tranpak jartzeko garai betea

Maria Lourdes Aranburu _Emagina

«BALIABIDE ASKO DAUDE OSPITALEAN. NIK, ORDEA, ARDURA HANDIA NUEN»

02 Publizitatea # 369 • 2020ko apirilaren 3a

Iritzia 03 Egoitz Iztueta Sukia • Irakaslea

2020KO APIRILAREN 3A

# 369 Argitaratzailea: Goierriko Hedabideak SL

Itzain

Azken ezustekoa izan bedi!

Koordinatzailea: Iñaki Gurrutxaga

Kudeatzailea: Josu Iñigo

Erredakzio-burua: Loinaz Agirre

Diseinua: Adaki (Eneko Maiz)

Banaketa: Bidera zerbitzuak.

Berria Taldea Lege gordailua: SS-1638/2011

Egoitzak: Beasain: Oriamendi, 32. 20200.

Urretxu: Iparragirre, 11 (Kaletxiki).

20700.

Telefonoak: Beasain: 943-16 00 56 Urretxu: 943-72 34 08 Webgunea: goiberri.eus

Posta elektronikoa: goiberri@hitza.eus

Publizitatea: 607 530 424 jizagirre@hitza.eus

Bezero arreta, harpidetzak: 902-82 02 01 harpidetza@hitza.eus

Diruz laguntzen duten erakundeak: Udalak: Altzaga, Arama, Ataun, Beasain, Itsasondo, Olaberria, Segura, Urretxu, Zaldibia, Zerain eta Zumarraga

Azaleko irudia: Gorka Gomez

E

zustekoz ezusteko dabil 2019-2020 ikas- be geundela ohartzean! Bezperako haizeteak insturtea! Hezkuntzaren esparru publikoan titutu atzeko poste elektriko bat matxuratu zuen. ari garenontzat esleipenekin batera has- Horrenbestez, estreinaldia atzeratu, eta lagunaten da, udan. Deien, zerrenden, ilusioen, ren nerbioak dantzan! Ordura arte inoiz gertatu kezken eta epe laburrean non egongo garen jaki- gabea, horra hor bigarren ezustekoa. teko grinaren olatuetan murgiltzen gara irakasEta bukatzeko, konfinamendua. Benetan laleok. Zentroak hurrenkeran hautatu behar izaten rria den ezustekoa. Nahiz eta ikasleak etxean gelditugu; gustukoena dugun institututik ez hain ditu, guk lanean jarraitzen dugu. Nerabeen ikasgustukoenera iritsi arte. kuntza prozesuari dagozkion Gogora datorkit ikasturte eduki eta konpetentziak lantze hasieran 50 institutu aukeratu bidean, ikas-irakaste prozesua nituela. Ez dut erraz ahaztuko noranzko bakarrean ari gara lanola izan nuen nire esleipenanean. Ez da erraza. Gainera, iraren berri: lagunartean, Bilboko kasleok darabilgun ibilbideSomera kalean. Hura poza, emoorria ere kolokan dago, ez baitazioa, ezin sinetsia! Nire ibilbide kigu noiz arte luzatuko den egoprofesionaleko hamar urteetan, era. Are gehiago, geldiezin ziruEgoitz Iztueta Sukia estreinakoz, etxetik gertu lan dien erritmoari Stop egiteko Irakaslea baliatu dut. Halere, ganbara zaegiteko aukera! Bi aldiz pentsalantza-dantzan darabilkit: Zer tu gabe abiatu nintzen barrara gertatuko da ikasturtearekin? adiskideei garagardo bana harNoiz itzuliko dira ikasleak eskotzera gonbidatzeko. Hura zen «Etorkizunean lara (itzultzekotan)? Etorkizuneharridura tabernako jendearean ikas-irakaste prozesua online na, arraro xamar begiratzen ginikas-irakaste izango al da? Egongo ote da autuzten gure prost eta oihuengaprozesua online tik. Lehen ezustekoa! rrez aurreko feedback-ik? Gazteizango al da?» en arteko harreman digitalak Ikasturtea martxan zegoela ohikoak badira ere, ikasleen eta kuadrillako batek proiektu bairakasleen arteko harremana hoten berri eman zidan: udan boluntario gisa izan zuen esperientzia ikasleei eza- rrelakoa izango al da etorkizunean? Non geratugutarazteko eta zertan zetzan adierazteko, hizla- ko dira giza balioak? Badakigu hezkuntza funri lanetan hasiko zela. Bejondeizula! Bere lehen tsezkoa bezain garrantzitsua dela pertsonen bilahitzaldia martxoaren 2rako hitzartuta genuen. kaeran. Aitzitik, hezkuntza etapa guztiak garranUrduritasuna baretu eta dena lasai prestatzeko, tzizkoak izan arren, denek ez dute pisu berbera. ordubete aurretik iritsi zen institutura. A zer no- 2019-2020 ikasturteko azken ezustekoa izan bedi, lako ezustekoa hartu zuen zentro guztian argi ga- arren!

04 Hitz-aspertuan Maria Lourdes Aranburu • Emagina

# 369 • 2020ko apirilaren 3a

Elkarrizketa

Maria Lourdes Aranburu Emagina

«1964AN 122 EMAKUMERI LAGUNDU NIEN HAURRA EKARTZEN» Testua: Asier Zaldua

Argazkia: Gorka Gomez

Urretxu eta Zumarragako Gainzuri ikastetxeak zortzi kaleri beste horrenbeste emakumeren izenak ematea proposatu die bi herrietako udalei. Zortzi emakume horietako bat Maria Lourdes Aranburu (Beizama, 1931) emagina. Ehunka ume mundura ekartzen lagundu zuen 1950eko hamarkadatik ospitalea ireki zen arte.

Hitz-aspertuan 05 2020ko apirilaren 3a • # 369

Maria Lourdes Aranburu • Emagina

Zergatik erabaki zenuen emagin ikastea?

Nire aita medikua zen. Beizaman, Urrestillan eta Azpeitian lan egin zuen.

Gipuzkoan emaginak behar ziren eta aitak emagin ikastea aholkatu zidan. Proba egin nuen eta gustatu egin zitzaidan.

Baina erditze bat lehenengoz ikusi nuenean, zorabiatu egin nintzen. Ez itzultzea erabaki nuen. Zuzendariari esan nion, eta hori guztiei gertatzen zitzaiela esan zidan. «Zu bihar ere etorri egingo zara» esan zidan, eta itzuli egin nintzen. Pixkanaka gustatu egin zitzaidan.

Non hasi zinen lanean?

Donostiako Ospitalean. Zumarragan nire aurretik zegoen emagina (Pilartxo Esnaola) ezkondu zenean, beste emagin bat eskatu zuten. Ospitaleko zuzendariak Zumarragara etortzeko eskatu zidan. Ezer egin aurretik aitari aholku eskatzen nion eta proba egiteko esan zidan. «Askatasun handiagoz lan egingo duzu», esan zidan. Hala, etorri egin nintzen. Jostun baten etxean jarri nintzen.

Sukaldea erabiltzeko eskubidea nuen.

Osinaldetarren gainean bizi nintzen.

Osinaldetarren ama Landetakoa zen eta ezaguna nuen.

Nolakoa zen zure lana?

Haurdunaldiak eta erditzeak artatzen nituen. Zerbait arraroa nabaritzen banuen, medikuari esaten nion, eta honek Donostiako ginekologoarengana joateko txartela egiten zuen. Erditzeetan medikuak nirekin egon behar ziren, baina zertarako? Larrialdi bat zegoenean deitzen nien. Forzepsa edo bestelako laguntzaren bat behar zenean, erditzear zen emakumea Donostiara eramaten nuen taxian. Jesus Irure zen nire taxilaria. Oso gizon ona zen. Asko maite genuen elkar. Bestalde, Zumarragan Osasun Laguntzaile Tekniko (OLT) ikasketak egin nituen, Juantxo Ormazabalekin. Azterketa Valladoliden egin nuen.

06 Hitz-aspertuan Maria Lourdes Aranburu • Emagina

# 369 • 2020ko apirilaren 3a

Zein da?

Izan ere, txertoak jartzeko OLT ikasketak behar ziren.

Zer egiten zenuen haurra jaio ondoren?

Haurra jaio ondorengo egunean amaren etxera itzultzen nintzen ama garbitu eta txukuntzera, umetxoa bainatzera, zilborreko sendaketa egitera, titia ematen laguntzera... Haurra jaio ondorengo lehen zortzi egunetan, egunero joaten nintzen beraien etxera. Horretaz gain, OLT titula atera nuenetik, txertoak jartzen nituen.

Erditze guztiak koadernoetan apuntatzen zenituen eta koaderno horiek ondo gordeta dituzu.

Lehen erditzea Zumarragako Kalebarrenen izan zen. Dunabeitia familiaren etxean. 1952an etorri nintzen Zumarragara eta erretiroa hartu arte hemen lan egin nuen. Duela 22 urte jubilatu nintzen. Azken urteak Zumarragako Ospitalean eman nituen.

Nolatan hasi zinen ospitalean lanean?

Anton Arbulu alkate ohiari esker hasi nintzen ospitalean lanean. Emakumeek ospitalean erditu behar zutenez, ezingo nuela etxez-etxe lan egin esan zidan.

Ospitalean haurdunaldiez eta erditzeen prestaketaz arduratzen nintzen. Ez nuen erditzeetan parte hartzen. Haurra izan ondoren emakumeek sendaketaren bat egitea edo puntuak kentzea behar bazuten, beraien etxeetara joaten nintzen. Erretiroa hartu ondoren, omenaldia egin zidaten.

Beizamako medikuaren alaba

M

aria Lourdes Aranburu Mendizabal Beizaman jaio zen. Izan ere, bere aita hango sendagilea zen. AranburuMendizabal familiako bost anaia-arreba han jaio ziren eta beste hiru Azpeitian.

Hiru bizi dira.

Aitak Jose Kruz Aranburu zuen izena.

Gabiriako Kosturtzu baserrikoa zen. Hamahiru anaia-arreba ziren, eta Jose Kruz guztietan zaharrena zen. Haren aitak Donostiako ospitalera bidali zuen medikuntza ikastera. Bere anaia bat ere, Pedro izenekoa, medikua izan zen.

Maria Lourdesen amari dagokionez, Mikaela Mendizabal zuen izena. Ordiziakoa zen: Mendizabal-Eneakoa. Gaztetan Ordiziako Villa Eugenia etxeko Egoskozabal familiako umeak zaintzen lan egin zuen.

Familia hau Donostiara joan zen eta Aranbururen gurasoek han ezagutu elkar. Mezetan, hain zuzen ere. Jose Kruzek eta Mikaelak seme-alabei ikasteko aukera eman zieten.

Jose Mari praktikantea izan zen Orbegozo enpresan, Pedro Mari delineatzailea Irimo enpresan, Itziarrek, Kontabilitatea eta Merkataritza ikasi zuen, Jesus irakaslea izan zen... «Gurasoek ez ziguten dirurik ukatu, beti ere ikasteko bazen. Oso zuzenak eta fededunak ziren. Gauero arrosario santua errezatzen genuen etxeko sukaldean. Batzuetan Jose Marik beste anaien bat zirikatzen zuen arrosarioa errezatzen ari ginen bitartean eta batere errurik ez zuenak kaskarrekoa jasotzen zuen», oroitzen du Maria Lourdes Aranburuk.

Zenbat haur mundura ekartzen lagundu zenuen?

Asko. Urte haietan Urretxun eta Zumarragan jaio ziren ia haur guztiak nirekin jaio ziren. 1964an 122 erditzetan lagundu nuen. Egun batzuetan hiru erditze izan nituen. Ezin nuen hiru tokitan batera egon eta medikuei laguntza eskatzen nien. Ni emakume batekin banengoen, medikuak besteengana joatera behartuta zeuden.

Erditzeak egungoak baino arriskutsuagoak al ziren?

Ez ziren arriskutsuak, baina laguntza behar nuen. Emakumearen amak, amaginarrebak, izebak, bizilagunak... laguntzen zidaten. Ospitalean gure lana lasaiagoa da. Baliabide asko ditugu eta, arazoren bat badugu, ginekologoa bertan dugu. Ospitalean ardura ginekologoena da. Nik, ordea, ardura handia nuen. Oso zuzena nintzen. Garbitasuna oso garrantzitsua da eta amei aholkuak

Hitz-aspertuan 07 Maria Lourdes Aranburu • Emagina

2020ko apirilaren 3a • # 369

oso argi ematen nizkien. Bestalde, ez zitzaidan haur bakar bat hil bataiatu gabe. Haurra hiltzera zihoala uste banuen, nik neuk bataiatzen nuen. Hiltzen bazen, amari hil aurretik bataiatua izan zela esaten nion. Ondoren, ama parrokiara joaten zen eta parrokoari haurra nik bataiatu nuela esaten zion. Haur haiek guztiak nik bataiatuak bezala ageri dira agirietan. Hezkuntza hori jaso genuen...

Zumarragar eta urretxuar ezagunak mundura ekartzen lagundu zenuen.

Denen artean ospetsuena Iñaki Urdangarin, Espainiako erregearen koinatua.

Bere gurasoak Zumarragara etorri ziren, senitartekoen etxera, eta 1968ko urtarrilaren 15ean jaio zen. Haurra espero baino lehenago etorri zen eta horregatik jaio zen Zumarragan. 1.000 pezeta kobratu nizkiela jartzen du garai hartako nire koadernoan. Nik lagundu nion mundura etortzen eta maitasuna diot gaixoari... Omenaldia egin zidatenean, bere aitak zorion mezua bidali zidan Etxeberri jatetxera. Josu Jon Imazen amari ere nik lagundu nion umea mundura ekartzen. Baita Musti Mujika futbolariaren amari ere. Garai hartan emakume guztiak etxean erditzen ziren.

guztiek Jose Manuel asko maite zuten.

Izan ere, Down sindromea dutenak oso maitagarriak dira. 2010. urtean hil zen.

Senarra, berriz, duela 22 urte hil zen.

Nola pasatzen den denbora... Egongelan utzi nuen telebista ikusten, sukaldera etorri nintzen esnea berotzera eta egongelara itzuli nintzenerako hilda zegoen. Egun zoriontsua pasa zuen eta gauean bihotzekoak eman zion. Heriotza gozoa izan zuen. Bizitza halakoa da eta onartu beharra dugu.

naute. Jose Manuel jaio zenean, oso argi eduki nuen ez zela etxean geldituko.

Emakume batek baino gehiagok zorte txarra izan nuela esan zidan. Nik Down sindromea duen haur bat edukitzea ez dela inongo zoritxarrik esaten nien. Ez nuen umea ezkutatu. Azpeitin erditu nintzen, nire aitaren laguntzarekin, eta haurra bertan bataiatu genuen. Ondoren, Zumarragara etorri nintzen. Lanik ez nuenean, haurra kalera ateratzen nuen.

Jose Manuel asko maite zuten zumarragar guztiek.

Egun, zertan ematen duzu eguna?

Aitarekin Batzokira joaten zen eta han bere kuadrilla zuen. Urretxuko frontoira ere joaten zen aitarekin, pilotan jokatzera. Senarrak, jubilatu zenean, eguneko ordu guztiak Jose Manueli eskaini zizkion. Horrek bete egin zuen.

Garai batean Down sindromea zutenak etxean ezkutatua edukitzen zituzten. Egun, zorionez, bizitza arrunta dute. Hori oso pozgarria izango da zuretzat.

Familia askorentzat oso garrantzitsua izan zara, baina zuk ere baduzu zure familia noski. Non ezagutu zenuen zure senarra izan zena?

Azpeitikoa zen eta umetatik ezagutzen nuen. Ezkondu ginenean, Zumarragako Urola kalean jarri ginen bizitzen. Senarrak Inazio Odriozola zuen izena. Administrari ikasketak egin zituen Lekarotzen eta saltzaile lanak egin zituen.

Emakume askori beraien seme-alabak mundura ekartzen lagundu zenien. Zuk zenbat ekarri zenituen?

Hiru. Lehenengoak, Jose Manuelek, Downen sindromea zuen. Jaio zenean negar egin nuen, baina ondoren oso pozik bizi izan ginen. Behin baino gehiagotan esan dut Downen sindromea duen seme edo alaba bat gehiago edukiko banu, ez nukeela negar egingo. Downen sindromea dutenek zoriona oparitzen diete inguruko guztiei. Inguruko

Zer diozu zorioneko koronabirusaz?

Noski. Kalean ikusten ditudan guztiak agurtzen ditut. Denei musu bana ematen diet. Beraien amek ondo ezagutzen

Orain arte ez dut halakorik bizi. Nik gerra ezagutu nuen. Umea nintzen, baina ikusitakoak eta etxean entzundakoak ondo gogoratzen ditut: aita zenak-eta koltxoiak jartzen zituzten leihoetan balak pasa ez zitezen, aita eta Beizamako idazkaria gauetan ezkutatu egiten ziren, Azpeitiako plazan emakumeak ilea moztuta paseatzen zituzten... Baina, esan bezala, oraingo hau bezalakorik ez dut ezagutu.

«Forzepsa edo bestelako laguntzaren bat behar zenean, erditzear zen emakumea Donostiara eramaten nuen taxian»

Nola ari zara bizitzen egun hauek?

Inork eskatu al zizun inoiz abortu bat egiteko?

Askotan eskatu zidaten. Dirua eskaintzen zidaten, baina abortatzea nire printzipioen aurka zegoen eta ez nuen aborturik egin.

Erosketak egin, bazkaria prestatu, etxeko lanak egin, bazkalostean lo kuluxka egin, lagunekin kafea hartu, mezatara joan... Ondo konpontzen naiz. Alaba eta bere senarra nirekin bizi dira, eta suhiak prestatzen du afaria. Oso afari goxoak prestatzen ditu: barazki asko, entsaladak... Lau biloba ditut eta zaharrena mutil-lagunarekin bizitzera joan da.

Gauza horiek ez zaizkit asko gustatzen, baina tira...

«Erditzeetan laguntza behar nuen: amak, amaginarrebak, izebak, bizilagunak... laguntzen zidaten» «Jaio berri zen haurra hiltzera zihoala iruditzen bazitzaidan, jaioberri hori nik neuk bataiatzen nuen»

Etxean egon behar dela esan dute eta etxean egoten naiz. Lasai nago. Kalera irtetea gustatzen zait, baina etxean gelditzea garrantzitsua bada, etxean egon beharko gara.

Eguna ez al zaizu luzea egiten?

Egunotan ohi baino beranduago jaikitzen naiz: 09:00etan. Ordurako egunkaria etxeko atean edukitzen dut. Zortea dut, egunkari banatzailea nire bizilaguna baita. Hala, egunkariarekin gosaltzen dut. Gainontzekoan, orain arte egiten nituen gauza berberak egiten ditut, gutxi gorabehera. Hori bai, suhiarentzat eta bilobarentzat bazkaria prestatzen dut. Izan ere, orain arte lantegiko jangelan bazkaltzen zuten, baina jangela itxi egin dute. Lasai nago. Izan ere, janari-denda etxetik oso gertu dago eta behar dudan guztietan joan naiteke.

Etxekoei ez zaie gustatzen ateratzea, baina tira...

08 Herri jakintza Toponimia

# 369 • 2020ko apirilaren 3a

Orrialde honetarako ekarpenik egin nahi izanez gero: goiberri@hitza.eus

Hitzen ganbara

Esaera zaharra

Efemerideak

Antoxin: Antosin, antixon, antusin, an-

«Abenduko elurra, galtzairua; ilbeltzekoa, burnia; otsailekoa, egurra; eta martxokoa, ura»

1954-4-3. Francisco Areso organista eta irakaslea hil zen, Lazkaon.

1993-4-3: Joxe Migel Iztueta ‘Lazkao Txiki’ bertsolaria hil zen, Donostian.

1881-4-6: Jose Maria Iparragirre musikaria eta koblakaria hil zen, Itsason.

tuxun. Ura edateko edalontzia, poto txikia. Esaera: ‘Antosin onak ardo ona’.

Goierri ekialdean eta Tolosaldean, emakumearen sexua izendatzeko ere erabiltzen da hitz berbera.

Udaberriaren indarrak kentzen dio kemena martxoan egindako elurrari. Ez du asko irauten, hil ilunetan ez bezala.

Toponimia

Atagoiti, Goierri Garaiko ate txikia Testua: Jose Luis Ugarte

A

tagoiti izeneko mendatea ezaguna da Goierrin eta Gipuzkoan aspaldidanik. Gabiria eta Legazpiko udalerrien artean kokatuta dagoen igarobide hau, azken urteetan ere, gazteen eta ez hain gazteen artean arrakasta handia duten kirolproba batzuei esker ezaguna egin da.

Baina lehendik ere herritarrek ondo ezagutzen zuten, bidaiari eta garraiolariek batez ere. Izan ere, XIX. mendearen amaiera arte bertatik erregebide garrantzitsua igarotzen zen, Legazpi eta Ormaiztegi lotzen zituena. Oñatiarrek, esaterako, bide hau hobesten zuten Tolosaldetik herrira itzultzeko, motzena zelako.

Hain zuzen ere, erregebide horri esker sortu zen mendatearen izena, eta ez bertan dagoen baserriari esker. Baserria XIX. mendean eraiki zuten eta mendatearen izena hartu zuen. Erregebide hori –gaur egun, legazpiarrek ‘Kamiñu erreala’ izenez ezagutzen dute, gabiriarrek ‘Kamiño zaharra’– mendate txiki batetik igarotzen zen. Igarobide horri antzina ‘ate gutia’ esaten zioten, mendate txikia zelako berez. Hortik izena.

Denborarekin, ordea, ‘gutia’-ren esanahia eskualdean galdu zenean, Atagoiti izena erabiltzen hasi zen. Mutiloako Arangoiti baserriaren izenarekin berdin gertatu zen; Arangutia zen jatorrian. Horrek ez du esan nahi, dena den, ‘goiti’ guztiak ‘guti’ izan direnik Goie-

Atagoiti gainetik ikuspegia: Gabiriako herri-kaskoa eta atzean Aralar mendizerra. Aimar Maiz

rrin. Gaur egun, eguneroko hizketan ‘goiti’ erabiltzen ez badugu ere, garai batean erabiltzen zen; horren adibide ditugu Mutiloako Gerrikogoiti eta Zegamako Arakamagoiti baserri-izenak.

XVIII. mendera arte Ategutia Aurretik esandakoa ez da asmatua. Dokumentu zaharrek salatzen dute. 1401, 1547 eta 1608ko agiri zaharretan Ategutia irakurriko dugu: «dende a Tegutia», «Mojón de Ategutia». Handik aurrera, ordea, Ategoiti nagusitzen da («prado de Ategoitia», «paraje de Ategoiti», «cruz de Ategoiti»). Pentsa liteke Legazpik, Segurarekiko mendekotasunetik askatu zenean, gurutzeak eraikiko zituela herriaren irteera guztietan (hor-

tik, «cruz de Ategoiti»). Legazpiko beste hiru irteeretan ere gurutzeak zeudela badakigu: Udanako gurutzea, Zatuiko gurutzea eta Galdosko gurutzea (gaur egun zutik dagoena).

‘Ate’-tik ‘Ata’-rako jauzia XVIII. mendearen amaieran gertatu zen. 1780. urteko agiri batean dagoeneko «Atagoiti» jasotzen da, eta handik aurrera, gaur arte, berdin, beti Atagoiti.

Hortaz, garbi dago Atagoitiren atzean ez dagoela «ate garairik», ate edo mendate txiki bat baizik, inguruak ondo erakusten duen bezala.

Beste baterako utziko ditugu igarobidea adierazteko leku-izenetan gorde diren bestelako forma zaharrak: harrate, hesate, harresate, igaranate eta abar.

Bertsoa • Kate motzean 09 Eneko Araiztegi • Josetxo Mendia

2020ko apirilaren 3a • # 369

Gaiak hala dio

Kate motzean Josetxo Mendia • Nekazaria

«Azokaren itxierak galerak dakarzkigu» Eneko Araiztegi Agirre

Gaia: 2020ko martxoa ez dugu berehala ahaztuko Doinua: Iparragirre abila dela Birus berrien ondorioa nola ez degun merkea askok ez dute izan bizirik irteteko suertea bi mila ta hogeien uste ez zan garaien izan da martxo fuertea norbere etxen guztiok preso eon geran hilabetea Supermerkatu danak gainezka jendea larri antzeko enpresak berriz asko itxita ta langileak trantzeko etxea komentua dan konfinamentua nahiz zaila dan pasatzeko balio digu askatasunan balioaz ohartzeko

Testua eta irudia: Mikel Albisu

Konfinamendu eta alarma garai hauetan naturak bere zikloa jarraitzen du, baita baratzeko lanek ere. Zegamako Altzibar baserrian Josetxo Mendiak (Beasain, 1966) biltzeko prest ditu zerbak, ziazerbak, tipulinak, ilarrak, babak, letxugak... denak era ekologikoan landuak. Baina, horiek banatzeko bidea mugatu egin zaio Beasaingo azokaren itxierarekin: «Salmenta puntua dugu, eta itxierak galerak dakarzkigu». Etxez etxeko salmenta eta Zegama nahiz Ordiziako kontsumo taldeak geratu zaizkio diru iturri. Udako barazki landareen hornidura berriz, «momentuz ziurtatuta» daukatela dio Mendiak.

Lantzeko barazki bat.

Lekak.

Jateko barazki bat.

HURRENGOA » Bertsolaria: Odei Lopez Larrauri Gaia:Pisua

Ilarrak.

Ze zaletasun dituzu?

Historia.

Pelikula bat.

Avatar.

Liburu bat.

El antropologo inocente.

Abeslari bat.

Benito Lertxundi.

Abesti bat.

Goizean goiz.

Kolore bat.

Urdina.

Oporretarako leku bat.

Erroma.

Zer gosaltzen duzu?

Kafesne zopak.

Amets bat.

Munduan zehar bidaiatzea.

Zerk sortzen dizu irribarrea?

Uzta on batek.

Jaso duzun oparirik bereziena.

Madrilera bidaia.

Goierriko txoko bat.

San Adriango koba.

Beasainen biziko ez bazina…

Zegaman.

10 Errainuak Jesus Mari Etxeberria

# 369 • 2020ko apirilaren 3a

Errainuak 11 Jesus Mari Etxeberria

2020ko apirilaren 3a • # 369

POLINIZAZIOA

Jesus Mari Etxeberria Argazkia elkartea (Urretxu-Zumarraga) Haurtzaroan baserrian bizitakoa naiz, landarez eta animaliaz inguratuta, eta errealitate hainbaten aurkikuntzan eta etengabeko ikaskuntzan aritzeak eraman nau naturak eskaintzen dizkigun xehetasun nimiñoetan arreta jartzea.

Kamara konpaktu digital txiki batekin hasi nintzen naturako detaile txikiak ‘Makro’ funtzioarekin jasotzen, baina berehala motz geratu zitzaidan, eta reflex kamera bat eskuratuta, lore eta intsektu txikienak irudikatzeko aukera zabaldu zitzaidan.

Aldaketa horrek natura ezagutzen nuena baino ederragoa dela ohartzeko balio izan zidan. Ondoko irudia duzue horren erakusle.

Datu teknikoak Nikon D5000 • Mikro Nikon 60 mm • F/2.8 • 1/320 s. • F/9 • ISO 200 • Adobe Photoshop CC

12 Erretratua Irudi baten istorioa

# 369 • 2020ko apirilaren 3a

Erretratua

LEGAZPIKO HERRI GUTUNAREN OMENEZKO KONPARTSA

Isa Sanz Legazpi

D

uela urte gutxi zendu zen Rafa Marin legazpiarrari Legazpiko festetan konpartsa bat antolatzea bururatu zitzaion.

Ideia horri ekin genion parrokiko Erkatz aisialdi taldean, eta herriaren aldeko gure ekarpena zein izan zitekeen pentsatzen jarri ginen.

Nerabeekin batera proiektua definitu ondoren, eta udaleko jaietako zinegotzia zen Esteban Alzelairi aurkeztu eta finantziazioa lortu eta gero, hiru urtean zehar lau konpartsa antolatu genituen: 1984. urtean Akelarrea, 1985. urtean Herri-gutuna eta 1986. urtean Txinatarren urte berriaren ospakizuna. Azken hau bitan egin genuen, maiatzeko konpartsan herensugeak sua hartu zuelako.

Herri-gutunaren omenez egindako konpartsan, herriko historian murgildu ginen. Horrela jakin genuen 1384ko otsailaren 15ean Legazpi Segurarekin elkartu zela. Anexioak 224 urte iraun zuen eta makina bat kalte ekarri zizkion horrek Legazpi herriari. Azkenik, 1608ko irailaren 19an Legazpik Salbuespen-zelula jaso zuen.

Garai hartan Legazpin bizi ziren mota ezberdinetako pertsonak eta ogibide-

Aulkian: Nerea Aranzadi. Lurrean, ezkerretik eskuinera: Noemi Aznar, IĂąaki Gurrutxaga, Izaskun Villarreal eta Ixone Marin. Helduak: Isa Sanz eta Jose Javier Sanz.

ak kaleratu genituen konpartsan: baserritarrak, artzainak, olagizonak, ikazkinak, nobleen karroza, nobleak, eskribariak, apaiza eta soldaduak. Guztira 90 pertsona atera ginen.

Jantziak gurasoei eta hainbat laguntzaileri esker josi ziren, eta horretarako etxe batzuetako koltxak ere erabili ziren. Goierri tabernatik Euskal Herria plazaraino osatutako ibilbidean zehar dantza emanaldi ezberdinak eskaini genituen. Gurasoei ere 500 pezeta eskatu genizkien, hainbat gasturi aurre egiteko: arropak, karroza, afaria...

Orain dela 35 urte, Legazpiko Santikutzetan parrokiko Erkatz aisialdi taldeak antolatutako Herri-gutunaren konpartsako karrozaren argazkia duzue honakoa.

Harro sentitzekoa Argazki honek garai batean nerabeekin egindako lana gogoratzeko aukera eman dit eta harro sentitzen naiz, benetan! Herritartasuna oraingoko kontua dirudien arren, hau bai aspaldiko adibide garbia!

Gaztejira 13 Aitziber Irastorza • Josune Gil

2020ko apirilaren 3a • # 369

«Ez nuen uste hain ondo jasango nuenik saioa» AITZIBER IRASTORZA • ‘Konkistatzailea’

JOSUNE GIL

Ezkerreko eserlekutik @JosuneGil

Kale hutsak

B

Testua: Andrea Aranburu

F

isika eta Kimikako irakaslea da Aitziber Irastorza (1987, Beasain), nahiz eta gure artean El Conquistador del Caribe-n parte hartzeagatik ezaguna izan.

Zer moduzko esperientzia izan da?

Sekulakoa. Aurten izan dut joateko aukera, eta zure burua inoiz izan ez den egoeretan ikustea oso polita da. Nire buruarekin harritu naiz, ez nuen uste hain ondo jasango nuenik han ikusitakoa.

Errepikaezina, edozein bidaia bezala.

Bete al da aurreikusitakoa?

Ez. Gehienbat proba fisikoak egiteagatik joan nintzen eta ezin izan nuen ia parte hartu. Gainera kaleratze proba kaka bat izan zen. Ez nintzen kanpaleku pobretik atera eta beste lekuak ikusteko penarekin geratu nintzen. Ez nuen janari poltsa ezagutu... Abenturan urrutirago iristea zen nire helburua.

Zein zailtasun nabarmenduko zenuke?

Moskitoek ez ziguten lo egiten uzten. Ez jatea baino gogorragoa zen hori. Moskitoek osatutako behe-laino moduko bat zegoen, eta hezetasun handia zegoenez, bero asko pasatzen genuen. Ito egiten ginen. Horrez gain, itxaronaldiak oso luzeak dira. Nolakoa da talde berdea?

Gure arteko harremana oso ona zen, konexio berezia genuen. Nik, adibidez, alaitasuna eskaintzen nion taldeari.

Beste batzuk ordea, janari ezagatik nahiko ahul zeuden eta bizikidetzan ez zuten gehiegi laguntzen. Goraipatzekoa da egoera txarrei buelta emateko genuen erraztasuna. Mutilei agian hori falta zaie.

Patri kapitaina lehiakide bat gehiago izan da. Erabakiak hartzerako garaian, beretzat egokiena zena aukeratzen zuen, baina nik ez nuke hori egingo.

Pentsaera ezberdina du. Izaera gogortu beharko luke kapitain izateko.

Nor izango da aurtengo konkistatzailea?

Mutiletakoren bat: Lander, Mikel edo Jonquel. Isma beteranoak ere aukera handiak ditu.

Zurea da hitza.

Oso esperientzia ona izan da. Joko bat da eta hango haserreak asko puztutzen dira. Telebistan ikusten dugunarekin bakarrik ez gelditzeko esango nuke, atzetik askoz gehiago dago eta. @rebiztia87

art amets arraroa izan nuen, baina ez gauza zentzugabe eta psikodelikoz beterik dauden horietakoa. Atzo, lanetik bueltan –batzuok telelanarena ez dugu usaindu ere egin–, Urretxu eta Zumarraga autoz zeharkatzen nituela, koronabirusa gure egunerokotasunera iritsi baino lehenagotik buruan bueltaka nuen gai bat etorri zitzaidan: zein tristea den herrietako kaleak itxitako lokalez beteta ikustea, bizirik gabe, itzalita.

Amari kontatu diot ezinegona.

«Zer esango didazu niri…», erantzun dit, logikoa den moduan herrian negozio txikia duen autonomoa izanda. Milennialen artean badaude saltokiak zabaltzeko intentzioa dutenik? Ez al gara enpresa handi eta multinazionaletan kontsumitzeko eta lan egiteko ziborgak modu konpultsiboan bihurtzen ari?

Ametsean gure herrian sexshop bat zabaltzeaz aparte, kuadrilakoei satisfayer bana oparitzen nien. Satisfayerrekin amestea jada ez zait arraroa egiten, koronabirusaz gain, urteko izurritea bihurtu baitira. Baina sex-shop bat zabaltzea… Ba ondo pentsatuta, agian ez da ideia txarra: gure herrietako kaleak zertxobait piztea lortuko genuke, eta tira... beste gauza batzuk ere bai.

14 Erreportajea Asiar liztorra

# 369 • 2020ko apirilaren 3a

Erreportajea

ASIAR LIZTORRARI TRANPAK JARTZEKO GARAIA DA Testua eta irudia: Tere Madinabeitia

Erlearen etsai nagusietako bat bilakatu da asiar liztorra; udaberriarekin, habiak egiten hasita dago, eta orain da haren kontrako tranpak jartzeko garaia. Floren Gutierrezek tranpa horien garrantziaz kontzientziatu nahi du.

A

urten udaberria aurreratu egin dela eta, badira aste batzuk asiar liztorra (Vespa velutina) neguko lozorrotik atera eta habiak prestatzen hasi zela. Normalean martxoan zehar ateratzen dira lan horiek egitera, baina aurten otsailetik dabiltz. Horren aurrean, Legazpin asiar liztorraren habiak kentzeaz arduratzen den Floren Gutierrez erlezainak intsektu kaltegarri horren kontrako kanpaina martxan jartzeko garaia dela dio, azken asteetako alarma egoerak horretarako aukera gehiegirik emango ez badu ere. Gutierrezen mezua tinkoa da: «Jendea kontzientziatu egin behar da; asiar liztorra oraindik hor dago, kaltegarria da eta habiak ikusten badituzte abisatu egin behar digute, kentzera joateko». Konfinamendua amaitutakoan izan beharko du, hori bai.

Asiar liztorraren kontrako borrokan besterik ere egin dezakete herritarrek, tranpak jarri, habi gutxiago egin ditzaten. Hain justu, oraintxe da horretarako garai aproposena Gutierrezek esan duenez: «Liztor hauek ez dute hibernatzen erleek bezala. Irail-urri aldean errunaldi berezia egiten dute habi nagusian, eta etorkizuneko erreginak edo hurrengo urtean habi berriak sortuko dituztenak jaiotzen dira hortik. Ez dute habian

hibernatzen, baizik eta lurrazpian, teilatu hegal batean, zirriztu batean ezartzen dira, eta han igarotzen dute negua, lozorroan. Udaberriarekin eguraldi ona hasten denean, lozorro horretatik irten eta bakoitza habi txiki bat edo habi primario bat egiten hasten da, eta hor arrautzak jarri eta poliki-poliki segizio edo kolonia bat osatzen joaten da. Kolonia hori nahiko handia denean, 50-60 liztorrekin, habi primarioa utzi eta beste leku batean instalatzen dira eta urte osorako habiak edo habi sekundarioak osatzen hasten dira. Horixe da orain tranpak jarrita saihestu nahi dena.

«Orain 50 liztor eliminatzen baditugu, ar edo eme, habi gutxiago egingo dituzte».

Tranpak jartzea oso garrantzitsua eta eraginkorra dela dio Gutierrezek.

«Iaz habi gutxiago kendu behar izan genituen, Legazpin adibidez, 12 bakarrik, beste batzuetan 30etik gora izan direnean». Etxean sartuta egonda ordea, zaila izango da tranpak jartzea. Baina itxialdia tranpa horiek prestatzeko baliatu daiteke, kalera irtetea baimentzen dutenean prest eduki eta jarri ahal izateko.

Gutierrezek zehaztu duenez, tranpak jartzeko garaia apirilaren amaierara artekoa da; hortik aurrera kendu egi-

ten dira, «beste era bateko intsektuak erortzen dira, eta hori ez da komeni».

Maiatzetik aurrera ere tranpetan liztorrek sartzen jarraituko dutela dio, baina dagoeneko osatu diren habietako liztorrak izango dira, langileak, eta horiek akabatzea ez da oso eraginkorra intsektu kaltegarri horren zabalkundea gelditzeko.

Erleak jaten dituen predatzailea Baina zergatik da hain garrantzitsua asiar liztorraren kontrako borroka hau?

Inguru hauetara Frantziatik sartutako intsektu hau geroz eta gehiago hedatzen ari da, eta Galizia eta Leon alderaino iritsi da dagoeneko. Liztor mota hori inbaditzailea da, bere eremutik kanpora irten delako, eta Gutierrezek azaldu duenez, gainerako liztorrak ere intsektuen predatzaileak eta oso jatunak badira ere, «asiarrak erleak erasotzen ditu

Erreportajea 15 Asiar liztorra

2020ko apirilaren 3a• # 369

Floren Gutierrez, konfinamenduaren aurretik, etxeko erlauntzen ondoan asiar liztorrentzat jarri duen tranpa erakusten.

«Asiar liztorra inbaditzailea eta predatzailea da, eta erleak erasotzen ditu erlauntzetatik gertu» «Habiak egiten hasi aurretik harrapatu behar dira, orain da horretarako garaia eta tranpak jarri behar zaizkie» Floren Gutierrez Erlezaina eta asiar liztorretan aditua

gehiago ere; «alergia dutenek, ume txikiek... kontuz ibili behar dute», aholkatzen du Gutierrezek. Liztorrek berez ez dutela erasotuko dio. «Bakar batek agian bai, bere burua arriskuan sumatzen badu, baina sagarrondo batean zabiltzala, sasiak garbitzen ari zarela edo soroan parren artean lanean ari zarela habi batekin topo egiten baduzu eta nahi gabe ukitu, bakar batek ez, habiko guztiek egingo dizute eraso».

LIZTORRENTZAKO TRANPA Konfinamentu egoera hau ez da egokiena liztorraren aurkako tranpak jartzeko, baina bai tranpa horiek prestatzeko.

» Etxean egin daiteke Plastikozko botilekin egin daitezke asiar liztorra harrapatzeko tranpak; liztorra sartzeko moduko zuloa izan behar du, baina gero atera ezinik gelditzeko modukoa.

Interneten eredu ugari daude ikusgai, baita egindakoak salgai ere.

» Zerekin osatu amua Gutierrezek garagardoarekin betetzen ditu tranpak, eta liztorrak oraindik gehiago erakartzeko, ahabi-zuku apur bat gehitzen die. Merkatuan badira espreski horretarako sortutako produktuak.

» Non jarri tranpa Loretan dauden zuhaitzetan jar daiteke, batez ere kolore biziko loreak badituzte, kameliak bezala, lurretik 1,5 metroko altueran, eta toki eguzkitsuan. Erlautzen inguruan ere jar daitezke.

Habiak kentzeko adituak batez ere, oso erraz harrapatzen dituzte erlauntzen ondoan, nektarrez beteta joaten direnean; burua mozten diete eta beren habietara eramaten dute, larbak elikatzeko; proteina askoko elikagaia da hori». Liztor batek erlauntza bat aurkitzen duenean, bere habiko gainerako kideei abisua pasatzen die, eta liztor gehiago joaten dira erleak harrapatzera, «erlauntza asko murriztera iritsi daitezke, erleak beldurtuta barruan geratzen direlako, eta barrura ere sartu daitezke eta erle guztiak akabatu». Izan ere, asiar liztorra hemengo erlea baino askoz ere handiagoa da: erleak 1,5 eta 2 zentimetro artekoak dira, eta asiar liztorrak 2,5 eta 3,5 zentimetro artekoak.

Erlea arriskuan dago beraz.

Liztor mota hori, gainera, kaltegarria izan daiteke gizakiarentzako, bere ziztadak erle batenak baino ia zazpi aldiz indar gehiago duelako, baita pozoin

Asiar liztorren Habiren bat ikusitakoan, kontuz jokatu behar dela azaldu du erlezain legazpiarrak, eta onena udaltzailei deitzea dela erantsi du; haiek arduratuko dira adituei abisatzeaz. Legazpin berari deitzen diote zeregin horietarako, eta batzuetan suhiltzaileen laguntza behar izaten du, Habia oso altu baldin badago.

Ilundutakoan joaten da Gutierrez habiak kentzera, erleak bezala barruan egoten direlako gauez; argirik gabe ez dute ikusten eta geldi-geldi egoten dira.

Habiek, oso handiak izan arren –forma borobila dute eta 70-90 zentimetroko altuera eta 40- 70 zentimetroko zabalera eduki dezakete– sartzeko eta irteteko zulo bakarra izaten dute, eta intsektizida eraginkor bat botatzen die bertatik.

Zuloa estalita, barruan hiltzen dira liztorrak. Habiak zelulosazkoak dira, egurra murtxikatuta egiten dituzte; hustutakoan, usteldu egiten da.

16 Eszena Goierriko kultur plaza

# 369 • 2020ko apirilaren 3a

Telesailak

Itxialdirako proposamenak

‘Euphoria’

H

BO-k 2019ko udan egin zuen lan bikainenetariko bat da Euphoria. Gaur egungo gazteak ditu zurrunbiloaren epizentro. Pertsonaia nagusia eta narratzailea Rue da, bere arazo psikoloAratz Albisu giko eta emozionalek eta droga menTelesail zalea pekotasunak bere bizitza kontrolatzen duten bitartean kontatzen digu istorio hau.

Telesailak gai ugari lantzen ditu: drogak, depresioa, antsietatea, bipolarismoa, sexualitatea, transexualitatea, erlazio toxikoak, maskulinitate toxikoa, gorputzak, ziber jazarpena, eta beste hainbat eta hainbat errealitate. Dena oso modu esplizituan lantzen da, dena ikusten da pantailan, baina horrek egiten du Euphoria horren interesgarri eta sinesgarri, bizitza ere zentsurarik gabea delako.

Gehiena esajeratuta ikus dezakegu, baina hasieran narratzaileak berak esaten duen bezala, menpekotasuna duen pertsona batek esaten duen guztia ez da sinetsi behar. Baina hala ere, badakigu dena ez dela asmatua eta erabat tokiz kanpokoa, zuzendariak gaztetan drogekin arazoak izan baitzituen, eta esperientzian oinarritu baitzen zuzentzerakoan.

Kapitulu bakoitzaren hasierako hamar minutuetan, zazpi protagonisten bizitza azaltzen du. Hori, istorioan barneratzeko eta pertsonaiak beste modu batera ezagutu eta ulertzeko baliagarria da. Aipatzekoa da, pertsonaia bakoitzaren haurtzaroko bizipenak zein baina zein gogorragoak direla.

Gidoia eta antzezlana oso onak dira. Baina, telesail hau besteengandik ezberdintzen Izenburua: ‘Euphoria’ Kapi- duena, kameren eta produkziotuluak: 8 Zuzendaria: Sam aren lana da, hau da, kameren Levinson Aktoreak: Zenda- pausa dramatikoak, efektuak, ya, Jacob Elordi, Barbie Fetrantsizioak, koloreak, mugirreira, Hunter Schafer, Anmendua, paisaiak, musikaren gus Cloud, Alexa Demie... erabilpena… Artelan bat da.

Milaka liburu eta film denen eskura Euskadiko liburutegi sareak garatutako bilgune digitala da ‘eLiburutegia’. Bertan, 20.000 liburu eta 15.000 film hartu daitezke, mailegu moduan. eliburutegia.euskadi.eus

Umeentzako telesail eta marrazkiak Euskal encodings proiektuak euskarazko ikus-entzunezkoen biltegi zabala du, milaka edukirekin, tartean, umeentzako marrazki bizidunak. euskal-encodings.com

Tartean Teatroaren antzezlanak ikusgai Tartean Teatro antzerki konpainiak, bere azken lanak osorik ikusgai jarri ditu sarean: ‘Ghero’, ‘Lingua Navajorum’, ‘Ez Dok 3’ eta ‘Pankreas’. tartean.com

Literatura, poesia eta umeentzako ipuinak Armiarma literaturaren zubitegiak arlo ezberdinetako idazlan sorta ederra du bilduta, literatura, poesia zein ume eta helduen ipuinen arloan. armiarma.eus

Erakusleihoa 17 Merkataritza eta zerbitzuak

2020ko apirilaren 3a • # 369

Aholkularitza Irantzu Amundarain • Zuzenki aholkularitza (Lazkao) Laguntza onartzen den epean autonomoek ez dute kuota ordaindu beharrik izango

Autonomoei laguntzak: Covid 19 krisia

BALDINTZAK Laguntzak jasotzeko bete beharrekoak ondorengoak dira.

» Autonomoetan alta Alarma egoera ebatzi zenean autonomotan alta emanda egotea.

» Gizarte segurantza

M

artxoaren 17ko, 8/2020 Errege dekretu araua argitaratu, eta horren ondorioz, beraien aktibitatea eten edo ia erabat eten behar izan duten autonomoei bideratutako laguntzak dira.

Ezohiko laguntza bat da. Martxoaren 14tik hasi eta hilabeteko iraupena izango du, edo alarma bukatzen den hilabeteko azken egunera artekoa.

Nork eska dezake?

Aipatu arauaren ondorioz, bere aktibitateko fakturazioa aurreko sei hilabeteekiko %75 baino gehiago jaitsi duen edo aktibitatea eten beharra izan duen edozein autonomok eska dezake. Autonomo bakar, enpresa merkantil bateko bazkide edo administratzaile, kooperatibako bazkide edo ondasun elkarteko bazkide izatea berdin da.

Aktibitatea eten dutenek martxoaren 19tik egin dezakete eskaera, eta fakturazio jaitsiera izan dutenek apirilaren 1etik aurrera egin ahal izango dute.

Eskaerak apirilaren 14erako Laguntza autonomo bakoitzaren oinarri erregulatzailearen %70 izango da, eta autonomo bakoitzaren Mutuak emango ditu laguntza horiek. 2020rako gutxieneko oinarria 944,40 euro da.

Eskaerak 2020ko apirilaren 14aren aurretik egin behar dira. Eskaerak martxoan egin arren (aktibitatea eten duten autonomoen eskaerak soilik), posible izango da ordainketak maiatzera arte bideratu ezin izatea. Kontutan izan milaka eskaera egin direla eta lehenik Mutuek eskaerak onartu behar dituztela.

Momentuz, fakturazio jaitsieragatik laguntza eskatzen duten autonomoek egoera honen berri ematen duen zinpeko ziurtagiri bat aurkeztea nahiko izango dute, ez dute beraz, liburu kontablerik aurkeztu beharrik izango; baina behin laguntza eman ondoren, aitortu dituen datuak egiaztatzea eskatu ahal izango dio bere Mutuak. Eskaera faltsuak zigortu ahal izango dira.

Kuota ordaindu beharrik ez Bestalde, laguntza onartzen den epean autonomoek ez dute kuota ordaindu beharrik izango. Beraz, martxoaren 31n gizarte segurantzatik kargua iristen bazaie, gizarte segurantza berak ofizioz egingo die kuota horren itzulpena, oso posible izango baita kargu horiek bideratuta egotea oraindik Mutuek laguntzak onartu gabe izateagatik.

Kuota etenda dagoen denboraldia kotizatutzat emango da eta ez du autonomoentzat kontrako eraginik izango.

Gizarte segurantzako betebeharrak eguneratuak izatea. Hala ez izanez gero, epe bat utziko zaio zorra ordaindu ahal izateko.

» Aktibitatea %75era jaistea Aktibitatea eten behar izatea edo martxoko fakturazioa %75 jaistea aurreko sei hileko batez bestekoarekin konparatuz.

» Plusa Ez da beharrezkoa izango aktibitatea eteteagatik ordaintzen dan plusa ordainduta izatea.

» Ogasunean Ez da Ogasunean aktibitatearen etetea tramitatu beharrik izango (036 eredua).

» Bajarik ez Gizarte segurantzan ere ez du baja eman beharrik izango.

» Lan erregulaziorik ez Langileak izanez gero, ez da beharrezkoa izango hauentzat lan erregulazio espedienterik tramitatu behar izatea.

» Kotizazioa Ez da kotizazio karentziarik eskatuko, hau da, ez da gutxieneko egun kopuru bat kotizatuta izatea eskatuko.

18 Kontrakantxa Komikia • Aliritzian

# 369 • 2020ko apirilaren 3a

Komikia

Aliritzian

Hurrengoan beharko du

Joseba Telleria Albizu • Irakaslea eta ikaslea

ren imaginazioaz eta umoreaz, hipokondriakoez, adineko eta ezinduen laguntza taldeez, klausurako monjek pentsatuko dutenez, preso daudenen egoeraz, zortzietako txaloez, bederatzietako lapikokadez, hamarretako kubatez, hamaiketako disko festez, balkoien erabilera anitzez, Jon Maiaren ixolalarma egoera honetako iluntze bat. Etxekoei ko- menduaren bertsoez, sare sozialen kolapsoez, geure barnera mentatu behar… «GOIBERRI-koek aldian behingo ko- egin beharreko bidaiaz, gauzak beste era batera baloratzen laborazioa eskatu didate». Erantzuna bat batean: ikasi beharraz, osasun publikoaren ezinbestekoaz, basoen de«Etzazu behintzet koronabirusaz idatzi». sagertzeak birus honetan izan dezakeen eraginaz, kaleak harEz zaie arrazoirik falta. Aliritzian, ez dut nik ere asmorik, tzen hasi zaizkigun animaliez, birusaren mutazioez, bizi ohigainiformazioaz, buloez, hildakoez, kutsatuez, osatuez, pre- tura aldaketaz, ikasleen klase ez presentzialez, ejerzitoaren bentzio neurriez, gaixotasunaren lehen lerroan ari direnez, partehartzeaz, jenderik gabeko hiletez, familiarekin egoteagure adinekoek izango dituzten burutazioez, alarma egoeran ren balioaz, kirol ikuskizunik gabeko asteburuez, txakurra lanera joan beharraz, ume txiki edo nerabeekin 24 orduz el- ateratzeko kola egiteaz, udaberria puri-purian dugunaz, dekarbizi beharraz, adinekoen erresidentzietako egoeraz, kus- klaratu gabeko datuez, hau guztia amaitzean antolatuko ditodia partekatua dutenenaz, 1918ko espainiar gripeaz, AEBek tugunez, bakardadean daudenez, bestelako gaixotasunak di1918an erabilitako odol transfusioen aukera berrerabiltzeaz, tuztenez, berrogeialdiaren ondorio psikosozialez, erbesteraetxean geratzearen alde onaz, urtebetetzeak ez atzeratzearen tuez, bizilagunekin balkoitik balkoira hitz egiteko nobedadezergatiaz, kutsadura datuen hobekunaz, hau guztia amaituko den egunaz, gizarte tzaz, gure aitona-amonek gerra egoera hobeago bat eraikitzeko balioko ote diguErantzuna bat batean: naz, gaurko gazteek euren ondorengoei ezagutu izanaz, sistema ekonomiko ego«Etzazu behintzet kienez, kirola etxean egiteaz, supermeremango dieten tabarraz… idazteko. koronabirusaz idatzi» Behingoz, ez diet kasorik egin. Hurrenkatuetako jende ilarez, enpresa txiki eta goan beharko du. ertainen galerez, lanpostuenez, jendea-

A

Publizitatea 19 2020ko apirilaren 3a • # 369