GoiBerri 370. zenbakia

zk. 370 2020ko apirilaren 10a www.goiberri.eus

Iritzia Idoia Luzuriaga.

Zaintza berriz ere erdigunean

03

Elkarrizketa

10-11

Saroi Jauregi: ÂŤEtengabe zorrozteak laguntzen du ondo lan egitenÂť

ETXEAK BARRUTIK Goierriko etxebizitzak konfinamenduan

04

Gure lurra

14-15

Alarma egoerak ataka berri baten atarian jarri du lehen sektorea

02 Publizitatea # 370 • 2020ko apirilaren 10a

Iritzia 03 Idoia Luzuriaga • Berdintasun aholkularia

2020KO APIRILAREN 10A

# 370 Argitaratzailea: Goierriko Hedabideak SL

Itzain

Zaintza berriz ere erdigunean

Koordinatzailea: Iñaki Gurrutxaga

Kudeatzailea: Josu Iñigo

Erredakzio-burua: Loinaz Agirre

Diseinua: Adaki (Eneko Maiz)

Banaketa: Bidera zerbitzuak.

Berria Taldea Lege gordailua: SS-1638/2011

Egoitzak: Beasain: Oriamendi, 32. 20200.

Urretxu: Iparragirre, 11 (Kaletxiki).

20700.

Telefonoak: Beasain: 943-16 00 56 Urretxu: 943-72 34 08 Webgunea: goiberri.eus

Posta elektronikoa: goiberri@hitza.eus

Publizitatea: 607 530 424 jizagirre@hitza.eus

Bezero arreta, harpidetzak: 902-82 02 01 harpidetza@hitza.eus

Diruz laguntzen duten erakundeak: Udalak: Altzaga, Arama, Ataun, Beasain, Itsasondo, Olaberria, Segura, Urretxu, Zaldibia, Zerain eta Zumarraga

Azaleko irudia: Goiberri

Z

aila da egunotan idatzi bat denboraren zaintzan gaitu, eta nola baloratzen ditu gizartetestuinguru egokian txertatzea. Esan ak zaintza lan horiek? Nolakoak dira etxean nahi dut, egunero ditugula datu eta al- ematen diren zaintza lanak? Noraino profesiobiste berriak eta hortaz, gaur idazten de- nalizatu daiteke zaintza? Ez al du zaintzak, arlo na, bihar, edo gero zaharkitua gelditzen da. Eta profesionalean ematen denean ere, gizadi arlo albiste zaparrada honen aurrean emozio jausia ukaezin bat? Zer egin dute hirugarren adinekoegunerokoa da ere bai, hortaz, egunean poza, ak zaintzen dituzten profesionalak egunotan, atsekabea, amorrua, tristura, lasaitasuna… giza- noraino eraman dute bere lana, bere ordutegiak kiok egun berean denetik paeskatzen duenera arte edo assatzen dugula uste dut; niri koz ere harago? behintzat hala gertatzen zait.

Zer azpimarratu dute alta Egunak azkar, oso azkar joemanda ospitaletik irten diren aten zaizkit; pentsamenduak gaixoak sanitarioengandik, eta sentimenduak ere bai. Baiemandako sendagaiak edo jana bueno, izan dut gure egusotako berotasuna? Zer eskaini neroko jarduerarekin, berdindiote bizilagunek kalera irten tasunarekin, eta egunotan ezin duen ate ondoko adinekoIdoia Luzuriaga gertatzen denarekin errefleari? Ez al da argi geratu zer daBerdintasun aholkularia xio puntu batzuk lotzeko augoen bizitzaren erdigunean? kera.

Zaintza, zainduak izatearen Gure egunerokoan, eta beharra, zaintzaren garranegoera honen aurretik, zaintzia. Batzuk diote honen guztza zen gure hitzaldi, saio, lantiaren ondoren birsortutako Ondare ukaezinak keta eta jardueraren gai nagugizartea ezberdina izango dela; jarri ditu lehen sienetako bat. Zaintza lanak, beste balio batzuekin … Ez damailan birusaren zaintza jarduerak, nola banakit. Baina agian, hainbat gai tsunamiak eta tzen ditugun, nola jorratzen errebisatzeko aukera dugu; ditugun, erantzukidetasunenola jorratzen ditugun gizahorien artean an duen garrantziaz, gure bikiarentzat oinarrizko garranzaintza, berriro zitzaren erdigunean jartzeatzia duten gaiak, arlo pribatuerdigunean ren beharraz, eta egoera hotik nola bizi ditugun, atal purrek are gehiago azpimarratu blikora nola daramatzagun; du hori guztia. familiarteko antolakuntza, Ondare ukiezinak jarri ditu lehen mailan bi- erantzukidetasuna, bizitzaren oinarrizko ekorusaren tsunamiak eta horien artean zaintza, sistema, zainduak izateko dugun beharra, zainberriro, erdigunean. Nork zaintzen du, nork tzeko gaitasuna…

04 Sakonean Goierriko etxebizitzak konfinamenduan

# 370 • 2020ko apirilaren 10a

Erreportajea

KAIOLA BATZUETAN, BABESLEKUA BESTEETAN Adituentzat espazioa da itxialdia ongi jasateko gakoa.

Landako etxebizitzek metro koadro erabilgarri gehiago eta aire libreko espazioak dituzte, baina kaskoetan ezinezkoa da. Bizpahiru lagun bizi dira Goierriko etxe bakoitzean.

Testua: Kerman Garralda Zubimendi Argazkia: Carlos Mediavilla

E

txezaleetan etxezaleenari ere luze egiteko moduko itxialdia da honako hau. Pedro Sanchez Espainiako Gobernuko presidenteak berrogeialdia ezarri zuenetik hilabete betetzear da, eta amaiera ez da berehalakoan ikusten. Bizitzak, ordea, aurrera jarraitzen du, eta egunerokotasuna lau hormetara moldatu beste erremediorik ez da gelditu. Etxebizitzak dituen ezaugarrien arabera, batzuk errazago egokitu dira besteak baino. Edozein kasutan, denak galtzen irten dira etxeak ez daudelako halako egoeratarako prestatuta.

«Ohiz kanpoko egoera da, sekula gertatu gabea», hasi da Agurtzane Iturbe diseinatzailea. «Behar berriak agertu dira, baina lehengo etxeak izaten jarraitzen dute», osatu du. Koldo Telleria arkitektoak behar berrietara egokitzeko gaitasuna tamainarekin lotzen du: «Egoera honetarako etxebizitzek kanpo irteera bat eta barruko espazioa zabalak behar dituzte. Landa eremuko baserriek eta txaletek eskaini dezakete halakorik, baina herriguneetan ezinezkoa da», azaldu du. «Goierrik ezberdinta-

sun handiak ditu hiri eta landa eremuen artean. Lurrari lotuta bizi izan gara, eta horregatik, eremu zabaleko baserri asko ditugu. Halere, industrializazio garaian, langileentzako etxebizitza asko eraiki behar izan ziren, eta azkar gainera. Ondorioz, etxebizitza txikiak dira eta kalitatez ez oso onak».

Telleriak dio etxebizitzak norentzat eta zein helbururekin diseinatzean aldeak nabarmenak direla: «Arkitektook, askotan, eskuak lotuta izaten ditugu.

Guk etxe hobeak egin nahi ditugu, material onekin, espazio zabalekin, balkoiekin... baina bezeroak agintzen du.

Bezeroa enpresa eraikitzaile bat baldin bada, beraiek errentagarritasuna besterik ez dute buruan», salatu du. «Etxebizitza produktu bat gehiago bilakatu da.

Murrizketa asko jasan ditugu merkeago eraikitzeko eta irabaziak handiagoak izateko». Hala, egungo etxebizitzak «oso justukoak» dira Telleriaren aburuz: «Arauak ez dio ezer kalitateei buruz. Minimo batzuk ezartzen ditu, baina minimo horiek maximo bilakatzen dira askotan. Sukaldeak lanean pertsona bakarra egoteko pentsatuta daude.

Logelan, ohe bat eta gau mahai bat.

Egongelan, telebista eta sofa bat... Ez dago espazio estrarik, eta orain behar beharrezkoa da toki gehigarri hori bada kirola egiteko, jolasteko, lanerako...».

Urretxuko etxe orratza. Hiru atari ditu, eta bakoitzean launa etxebizitzako hamabi pisu.

144 etxebizitza 1.750 metro koadrotan.

Sakonean 05 2020ko apirilaren 10a • # 370

Goierriko etxebizitzak konfinamenduan

42,9 urteko antzinatasuna. Goierriko etxebizitzen antzinakotasuna, batez beste, 43 urtekoa da.

Gabirian daude etxerik zaharrenak, bertako batez bestekoa 58 urtetakoa baita.

Altzagak, Ataunek eta Olaberriak ere 50 urtetik gorako etxebizitzak dituzte Eustaten datuen arabera.

Gaintzak du etxebizitza parkerik gazteena, 34,6 urtetako batez bestekoarekin. Aramak, Lazkaok eta Segurak ere batez bestekoa baino etxebizitza berriagoak dituzte.

Funtsean, gakoa gaitasun ekonomikoan dago: «Ahalmen ekonomiko handia dutenek etxe handiagoa izango dute eta hobe pasako dute itxialdia», borobildu du Telleriak.

Prezioek beheranzko joera Goierrin metro koadroa ez da kostaldean bezain garestia. Horri esker, etxe handiagoak eraiki daitezke asko garestitu gabe. «Hiriburuetan baino hobeto gaude, hori seguru», baieztatu du arkitektoak. Gipuzkoan metro koadroak 2.450 euro balio du batez beste. 2008ko krisialdi ekonomikoaren ondoren etxebizitza prezioak minimoetara jaitsi ziren, eta hazi egin diren arren, azken urteetan egonkortu egin dira. Halere, koronabirusak eragingo duen krisialdi ekonomikoaren erruz prezioek berriz behera egingo dutela aurreikusten da, jendeak ahalmen ekonomiko txikiagoa izango duelako.

Iturbek gogorarazi du okerragoa ere izan zitekeela: «Denok dugu argindarra, gasa, izozkailua... etxean, eta ez da gutxi». Eustaten datuen arabera, Goierriko eraikinen %82,8k tutu bidezko gas hornidura du eta hamar etxetik zazpik banakako berokuntza sistema. Gainera, itxialdia udaberrian egokitu da, tenperaturak goxoagoak direnean eta argi ordu gehiago dagoenean. «Argia

06 Sakonean Goierriko etxebizitzak konfinamenduan

# 370 • 2020ko apirilaren 10a

Iturria: Biztanleriaren eta etxebizitzaren errolda (EIN, 2011); Etxebizitzen udal estatistika (Eustat, 2019)

ongi aprobetxatzeko etxearen orientazioa erabakigarria da. Industrializazio garaiko etxeek orientazio hobea dute oraingo askok baino», dio Telleriak.

Bakoitzarentzako tokia Goierrin bizpahiru lagun bizi dira etxe bakoitzean. «Etxebizitza guztietan bi erritmo egoten dira. Alde batetik, egongelako eta sukaldeko erritmoa, bizikide guztiek konpartitzen dutena. Eta, bestetik, komunekoa eta logelakoa, intimoagoa eta lasaiagoa», gaineratu du Iturbek. «Dena etxean egiten dugun garai honetan bi erritmoak nahastu egiten dira. Bakoitzaren espazioa mugatu eta atsedena galarazten du horrek. Estresa sortzen du». Diseinatzaileak feng shui-aren ying yang doktrinarekin lotu du egoera: diziplina honek espazioaren erabateko armonia bilatzen du kontrakoak diren ideien uztarketaren bidez.

Etxeko altzariekin ere aplikatu daiteke, bakoitzak bere tokia duelako. «Itota sentitu ez gaitezen, espazio zabalak eta

hutsak behar ditugu. Espazio bat okupatzen ari den eta behar ez dugun guztiaz askatu behar gara. Armairu onak eta ordenatuak eta sukaldean biltegiratze handia izatean datza gakoa».

Iturbe kexu da etxeetako sabaiak geroz eta baxuagoak direla, eta espazio zabalak oztopatu egiten dituela. «Asko hitz egiten da metro koadroez, baina gutxi metro kubikoez. Joera geroz eta etxe baxuagoak eraikitzea da, eta guk are gehiago jaisten dugu fokuak edo dena delakoak jartzeko».

Telleriak dio etxebizitza berriak patroi jakin batekin eraikitzen direla: «Etxebizitza estandarrak bi seme alaba dituen familia heterosexual batentzat pentsatuak daude. Sukalde bat, egongela bat, hiru logela, eta komun bat. Kasu onenetan, bi», laburtu du arkitektoak. «Baina gizartea askotarikoa da, eta beharrak aldatuz doaz. Lau kideko familia hori aurretik bikotea izan da, eta gerora bikote zaharrago bat izango da edo alargun bat. Etxea handiegia izatea

ere ez da egokia, bakardadea sakontzen duelako. Horregatik, etapa bakoitzak bere beharrak ditu, eta etxea behar horietara egokitu behar da», azaldu du.

«Guk etxe aldakorren aldeko apustua egiten dugu. Elementu flexibleekin, adibidez ate irristailuekin eta mugitu daitezkeen hormekin, hiru gela sala handi batean bilakatu daitezke». Iturbek bat egiten du joerarekin. «Erabilera anitzeko gelak behar ditugu egoera honetan. Espazioa mugatua denez, une batean bulegoa eta beste batean jolaslekua bilakatzen den gela bat».

Iturberen esanetan, ikasteko gela egokiak egoten dira etxeetan aurretik etxeko lanak egiteko ohitura bazegoelako, baina telelanerako ez. «Ez dugu sekulako bulego bat behar. Eskura ditugun errekurtsoak erabilita lanerako gune egoki bat egin dezakegu». Eustaten arabera, hamar etxetik zortzik dute Interneterako sarbidea, eta etxebizitzen %95ean dago sakelako telefonoren bat.

«Etxe zaharretan baliteke gelaren bate-

Sakonean 07 Goierriko etxebizitzak konfinamenduan

2020ko apirilaren 10a • # 370

«Ahalmen ekonomiko handiagoa dutenek etxe handiagoa izango dute, eta hobe pasako dute itxialdia»

«Espazio zabalak eta hutsak behar ditugu.

Armairu onak eta ordenatuak izatean datza gakoa»

«Etxebizitza produktu bat bilakatu da. Murrizketa handiak jasan ditugu irabaziak handiagoak izateko»

«Landareak natura bizitzeko aukera dira.

Ezin badugu kalera irten, sar dadila natura etxe barrura»

Koldo Telleria

Agurtzane Iturbe

Arkitektoa

Diseinatzailea

Gaixoen etxeek behar bereziak dituzte

K

ra wifia ez iristea behar bezain ongi, baina erraz konpon daiteke. Denok dugu mahai bat, eserleku eroso bat...». Halere, Iturbek arriskua ikusten dio telelanari: ezin deskonektatzea. «Deskonektatzea beharrezkoa da, eta ongi bereizi behar dira lana eta bizitza. Berdin koronabirusarekin. Ez da ona beti honi bueltaka ibiltzea. Guretzako denbora behar dugu, parentesi bat zabalduko duen gela bat».

Gela hori, balkoia edo terraza izan liteke. «Balkoia duenak, altxor bat du», Iturberen arabera. Telleria ados dago: «Une honetan, kanpora irteteko aukera bakarra da». «Hemen, nik behintzat, ez dut balkoiak janzteko joerarik sumatzen. Eta, egia esan, balkoi asko ikusten dira landarerik gabe, arropak zintzilik... batere gozatu gabe. Orain, landare batzuk izatea natura bizitzeko aukera da.

Guk ezin badugu kalera irten, sar dadila natura etxera barrura», dio Iturbek.

«Pentsatzen dut joera aldatu egingo dela hemendik aurrera, eta balkoiak gehiago baloratuko ditugula». Profesionalen ustez, lorategiak gehiago zaintzen dira orain arte aukera gehiago ikusi zaizkiolako.

«Kalearen eta etxearen arteko zona amankomunak aipatu nahi nituzke», nabarmendu du Telleriak. Itxialdiak dirauen bitartean gune hauek ezin dira erabili, baina normaltasunera itzultze-

an atariak, eskailerak... aldarrikatu nahi ditu arkitektoak. «Azken urteetan asko sakrifikatu dira espazio komunak, eta ikusten da ez dagoela tarteko eremurik.

Gaur egungo etxebizitzetan zuzenean goaz igogailura, garajean uzten gaitu eta bertatik kalera. Pasorako bakarrik daude, ez dago inorekin gurutzatzeko ia aukerarik eta ez dute bizirik. Etxetik sozializatzeko irteten gara, baina bizilagunen artean ezin da sozializatu».

«Pandemiatik aparte, eremu semipubliko horiek oso ingurune garrantzitsuak direla uste dut komunitatea eta auzoa sortzeko. Eta pandemiak frogatu du komunitatea ezinbestekoa dela».

Etxebizitzen mantenua Goierriko etxebizitzen batez bestekoa berrogei urtetik gorakoa da. «Etxeak ondo zaintzen baditugu, nahi adina iraun dezakete», azpimarratu du arkitektoak. «Etxeak zaindu egin behar direla aldarrikatu nahi dut. Kotxeak, noizean behin, azterketara eramaten ditugu, olioa eta gurpilak aldatzen dizkiogu... etxearekin berdin». Etxebizitzek 50 urte betetzen dituztenean Eraikinen Ikuskaritza Teknikoa pasa behar dute, ibilgailuen IATaren pareko bat. «Etxearen puntu nagusiak aztertzen dira beraien egoera zein den ebaluatzeko eta egin beharreko konponketak identifikatzeko».

oronabirusak jotako gaixo gehienak etxean daude. Ingurukoak ez kutsatzeko segurtasun neurri zorrotzak bete behar dituzte, eta erabat bakartuta egon behar dira.

Gaixoak gela propioa izatea aholkatzen dute adituek. Ezinezkoa bada, beti bi metroko distantzia mantendu beharko dute gelakideekin. Halaber, gaixoak ahalik eta gutxien irten behar du logelatik, eta ezin ditu bisitak jaso. Kanpoaldearekin kontaktua telefono bidez egin behar du. Telefonoa ezin da konpartitu, eta mugikorra bada estaldura egokia izan behar du logelak.

Atea itxita eduki behar du, eta aireztapen egokia bermatzeko lehio bat izan behar du. Korronteak ekidin egin behar dira gaixoari kalte egin diezaiokete eta. Halere, etxeak gutxienez egunean bost minutu aireztatzea aholkatzen dute adituek.

Gaixoaren arropak eta izarak maiz garbitu behar dira ur beroarekin.

Oihalak ez dira sekula ukitu behar eta, beraz, gomendagarria da gaixoak gelan otar bat izatea. Era berean, zakarrontzi bat ere eskura izan behar du zakarrak bota ahal izateko.

Kontaktu asko dituzten eremuak, esaterako mahaiak, heldulekuak eta iturriak, lixiba eta urarekin garbitu behar dira. Garbitzaileak erabilera bakarreko eskularruak eta maskarak behar ditu, eta amaitzean zuzenean zakarretara bota.

8 Herri jakintza Ondare materiala

# 370 • 2020ko apirilaren 10a

Orrialde honetarako ekarpenik egin nahi izanez gero: goiberri@hitza.eus

Hitzen ganbara

Esaera zaharra

Efemerideak

Aliritzira: ‘Alitzea’ (Segura). Funtsik gabe zerbait esatea, esatearren esan. ‘al (hala?)+ iritzira’. Kalkulu bat aliritzira egitea, begira egitea da (gazt. ‘a ojo de buen cubero’-ren parekoa). Norbere iritzira botatzea.

«Apirila on ikusi nahi duenak ehun urtez behar du bizi»

1916-4-8. Ramon Modesto Aranburu

Apirileko eguraldia aldakorra da, eta euritsua izan ohi da. Hasierako egunok, ‘zozomikote egunak’ edo ‘artzain egunak’ bezala ezagutu izan dira.

txistularia eta irakaslea jaio zen, Beasainen.

1874-4-10: Jose Francisco Erauskin ‘Patxi Errota’ bertsolaria jaio zen, Zaldibian.

Ondare materiala

Plaza korintoarra mende batez aterpe Testua: Aimar Maiz

E

hun urte betetzeko bidean da Ordiziako Plaza Nagusiko estalkia. 1924tik 25era bitartean eraiki zuten. Jose Gurrutxaga arkitektoak (Donostia, 1873–1941) diseinatu zuen, planoak 1924ko otsailean aurkeztuta. Bi funtzio zituen: asteroko azoka egiteko leku egokia sortzea, eta herritarrak aterpean ibiltzeko izatea.

Ordiziaren eta asteazkeneroko azokaren ikur bihurtu da harrezkero.

Hamabi metroko garaieran dauka teilatua. Hormigoi armatuz, estilo klasikokoa diseinatu zuten, izaera monumentalistarekin: zutabe kanaledunak, kapitel korintoarrak, akanto hostoen erremstea, eta frontoia udaletxe alderantz, herriko armarri eta harrizko lorontziekin. Inguruan jauregi barrokoak dituen arren, estilo neoklasikoak bereganatu zuen Plaza Nagusiaren bihotza.

Ordiziak 1512an jaso zuen astero azoka bat egiteko eskumena, Gaztelako Juana II.aren partetik. Bolada batean egin gabe egon izango ziren, feriaren pribilegioa galdu baitzuen hiribilduak.

1797an lortu zuten asteroko azoka berrezartzea, 10 urteko gestioen ondoren.

Hutsik ez du izan geroz, ia beti plazan.

Urdaneta lekuz aldatu behar Merkatua haziz joan zen, eta leku gehiagoren beharrean suertatu ziren.

Udalak XIX. mendearen azken herenean plaza inguruko zenbait orube erosi

Ordiziako Plaza Nagusiaren estalkia, asteazkenero nekazari-feriaren aterpe. Goierri Turismoa

zituen, hango etxeak bota eta azokarentzat plaza handiagoa irabazteko.

Ildo horretatik, Ordiziako ‘erdiko plazak’ –izen horrekin eta ‘Sujetoenea plaza’ ere deitzen zitzaion–, Zumarragako gaur egungoaren antza handiagoa zeukan lehen, estalpea eraiki aurretik.

Udaletxea parean, arkupedun eraikinak inguruan, eta konkistatzaile baten eskultura erdian.

Izan ere, Andres Urdanetaren irudia, gaur egun Gudarien Etorbidearen kaleburuan dagoena, Plaza Nagusian kokatu eta inauguratu zuten, 1904ko irailaren 20an. Proiektua 1891ean sortu zen, Zumarragan Miguel Lopez Legazpiri eskultura bat eraikitzeko harpidea zabaldu, eta Ordizian ere konkistetako arma-

dakideari berdin egin nahi izan ziotenean. Isidoro Uribesalgo eskultoreari agindu zion Gipuzkoako Diputazioak Urdanetaren eskultura (Aniceto Marinasek Legazpirena).

Feria-plaza handitzeko proiektua, estalkia jartzearekin osatu zuen udalak.

1924an proiektua ahobatez onartu, eta lanak 1925eko maiatzerako bukatu zituzten, espero baino beranduago. Eraiki bitartean, baserritarrek pilotalekuan jarri behar izan zituzten postuak, orain koronabirusaren izurritearekin gertatzen den bezala. 1925eko ekainaren 11n inauguratu zuten Plaza estalia.

1958an –teilatuko argi-begia kentzeko– eta 1996an berritu zuten. 1999tik kultura ondare gisa katalogatuta dago.

Bertsoa • Kate motzean 09 Odei Lopez • Edurne Zubillaga

2020ko apirilaren 10a • # 370

Gaiak hala dio

Kate motzean Edurne Zubillaga • Ezkioko Topa tabernako zerbitzaria

«Gure azken etxea Igeldon egongo da» Odei Lopez Larrauri

Gaia: Pisua Doinua: Gai horrek badu mamia Pisutsua izan leike batzuetan eskola baita aitaren sermoia berotzean odola pisuaren hipoteka ere arindu nola? pisua da koarentena ezin bada kontsola gramotan edo kilotan neurtzen dakigu hola baina guzti horren gainetik neretzako kirola Noski pisu jaurtiketa ez det ahaztuko ba bizitza aldatu zidan pasa ahala denbora gaur jendea entrenatzen Altamiran gustora lan duin egiten gabiltz emaitzak dira froga ume gazte neska mutil egin ezazu proba zu entrenatzea plazer haundi bat izango da

Testua eta irudia: Asier Zaldua

Edurne Zubillaga (Igeldo-Donostia, 1970) 13 urterekin etorri zen Ezkiora bizitzera. Familia Igeldoko baserri batean maizter bizi zen, baina baserriak su hartu zuen eta gurasoek Ezkioko Agerre Handi baserria erosi zuten. Zubillagak neskame lan egin zuen gaztetan. Ondoren, 29 urterekin, ostalaritzan hasi zen.

Zizurkilgo Olentzo jatetxean ikasi zuen ofizioa. Ondoren, Urnietako Zelai jatetxea hartu zuen. Azken bederatzi urteak Margari Arruti koinatarekin eman ditu, Urretxuko Apain jatetxean eta Ezkioko Topan.

Ze zaletasun dituzu?

Irakurtzea, musika entzutea... Kirola, batere ez.

Zer gosaltzen duzu?

HURRENGOA » Bertsolaria: Ane Beloki Lopez Gaia:Udaberriko festekin zer?

Kafesnea, gaileta, madalena edo tostadekin.

Zapata zenbakia.

38.

Zerk eragiten dizu barregura?

Denak. Batzuk igande arratsaldeetan petraldu egiten dira. Ni ez.

Liburu bat.

Megan Maxwell-en bat irakurtzen ari naiz.

Abeslari bat edo musika talde bat.

Gatibu.

Egin dizuten opari bereziena.

Kate bat eta domina bat. Nire lehen nagusiak kiniela irabazi zuen eta hori oparitu zidan. Kiniela egitera bidaltzen ninduen eta beti gogo txarrez joaten nintzen: «Zertarako jokatzen duzu? Ez duzu inoiz irabaziko eta!», esaten nion.

Halako batean irabazi egin zuen!

Goierriko toki bat.

Ordizia. Herria eta bertako giroa. Parranda ederrak egiten genituen garai batean Ordizian!

Ezkion biziko ez bazina...

Igeldon. Gure azken etxea Igeldon egongo da. Izan ere, bertan hobiratuko gaituzte.

10 Elkarrizketa Saroi Jauregi • Gai jartzailea

# 370 • 2020ko apirilaren 10a

Elkarrizketa Saroi Jauregi Gai jartzailea

«ETENGABE ZORROZTEAK LAGUNTZEN DU ONDO LAN EGITEN» Testua eta argazkia: Aimar Maiz

Gipuzkoako Bertsozale Elkartearen lehendakari kargua aurtengo batzarrean utzi du Saroi Jauregi Aiestaranek (Zaldibia, 1978). Urte bukaerara arte segituko du, erreleboa patxadaz egiteko. Gai jartzaile taldean dabil 1999tik, eta ibiliko da aurrerantzean, «aletxoa jartzen». Egituratik harago, borondatezko laguntzaileen figura goratu du.

Lehendakari kargua utzi duzu. Aro baten bukaera?

Pixkana, belaunaldi berriei ardura postuetan tokia egin behar zaie. Urte asko daramatzat Bertsozale Elkartean, 20 urte: lehendakaritzan 10 urte, baina zuzendaritzan 2000n sartu nintzen. Oso gustura nabil han lanean, gai jartzaile taldean. Baina garaia bada pauso bat atzera emateko. Zuzendaritzan jarraituko dut urte bukaera arte behintzat, baina pixka bat atzeraxeagotik.

Nolako urteak izan dira zuretzat?

Erosoa izan da oso. Azkenean, Bertsozale Elkartean jende asko dabil lanean: soldatapean talde handi bat, eta borondatez zer esanik ez. Niri tokatu zait aurpegia ematea, baina babestuta sentitu naiz beti. Argi dago bakarrik ezingo nukeela ezer egin, eta ez dudala egin, gainera. Talde handi hori aldatuz joaten da.

Bertsozale Elkartea, kanpotik, eredugarritzat hartu izan da, funtzionatzeko eragatik, lan filosofiagatik. Barrutik ere hain polita da?

Egia esanda, bai, ederra da horrela lan egitea. Bertsozale Elkartea oso kritikoa da bere lanarekin, etengabe gogoetan jarduten du. Hain zuzen, gogoeta jardunaldi mamitsu bat egin genuen orain bi udazken, eta horrek ere aldaketa batzuk ekarriko ditu hemendik aurrera begira.

Justu, aurten asmoa daukagu gogoeta handi bat egiteko lan funtzionamenduaz eta egituratzeari buruz. Kanpotik eredugarri ikusten den hori ere, etengabe zorrozten joaten gara elkartean. Horrek berak laguntzen digu ondo funtzionatzen, eta, bestela, aldatzen.

Zein da balio onena, zure ustez?

Nahiz eta egituratuta egon bertsozale elkartea –herrialdeka, eta horien txape-

la modura Euskal Herrikoa–, barruan beste lantalde pila bat daude, eta bakoitzak borondatez gehien interesatzen zaion arloetan aportatzen du: transmisioan, bertso eskoletan, sustapenean...

Egitura horretatik kanpora ere, bertsolaritza eta bertsozaletasuna, bereziki, oso errotuta dago Euskal Herrian, eta jende askori asko gustatzen zaio hor aportatzea. Uste dut asmatzen dugula horri denari etekina ateratzen, eta horrek ematen dio balio positiboa lana egiteko gure moduari.

Zer zaporerekin geratu zara urte hauetan egindako lanarekin? Zer ekarpen baloratuko zenuke ondoen?

Gehien nabarmenduko nuke transmisioan egiten ari garen lana, bereziki hezkuntza arautuan. Bertsozale elkartearen helburua bertso eskoletan bertsolari, gai jartzaile, epaile eta bertsoza-

Elkarrizketa 11 Saroi Jauregi • Gai jartzailea

2020ko apirilaren 10a • # 370

Orain, zertan jarri nahi duzu alea?

Behar den horretan. Oraingoz, Gipuzkoako Bertsozale Elkarteko zuzendaritzan jarraituko dut. Lehendakari izan naizenean ere borondatezko lana da hori, eta kide izaten jarraituko dut. Aparte, nire arloa gai jartzailetza izanda, horretan jarraituko dut. Ez dakit zenbateraino, txapelketaz txapelketa ikusiko dugu zer lan egokitzen zaidan. Plazaz plaza ere, momentuaren arabera eta gogoaren arabera, baina jarraituko dut, Eskolartekoan edo behar denetan. Hortik aparte, bertsozale bezala, herrian edo inguruan tokatzen den horretan nire aletxoa jartzen saiatuko naiz. Zaldibian, alde horretatik, ez dago arazorik. Ondo antolatuta dago eta saio asko egiten da.

Gai jartzen eta aurkezle lanetan bilakaera izango zen 1999tik.

Bai. 1999an Herriartekoan Zaldibiako taldeko gai jartzaile gisa hasi nintzen, herritik kanpora. Ordurako herrian jada eginda nengoen, 1993an. Gero oso azkar joan ziren gauzak; 1999an bertan Herriarteko finala aurkeztu nuen, eta handik bi urtera Euskal Herriko finala.

Nahi gabe bezala etorri ziren gauzak, eta oso gustura hartu nituen.

Gaiak jartzea bera asko aldatu da?

Saroi Jauregi Aiestaran bizileku duen Zaldibian, Artxanberri kaleko proba-harrian.

«Elkartea oso kritikoa da bere lanarekin, etengabe gogoetan ari da. Hain zuzen, horrek aldaketa batzuk ekarriko ditu» «Bertsolaritzak emandako belaunaldi askotako lagunekin eta elkartean sortutako harremanekin geratzen naiz»

le berriak sortzea da, noski, baina hezkuntza arautuan Gipuzkoan ia ikastetxe guztietara iristen gara. Adin bateko ume guztiei aukera ematen diegu bertsolaritza zer den ezagutzeko behintzat.

Horrek ekarpena egiten dio bertsozale elkarteari eta bertsozaletasunari, eta baita euskalgintzari eta euskaltzaletasunari berari ere.

Zein da ekarri hori?

Umei horiei denei ematen diegu aukera euskararekin bakarrik egin dezaketen gauza bat egiteko: bertsolaritzarekin eta hizkuntzarekin jolastu. Urte asko daramagu transmisioko proiektuarekin, eta gora eta gora joan da. Egia esan, oso ondo baloratzen dute ikastetxeetan eta udaletan. Bereziki, etxetik euskara eta bertsozaletasuna jasotzen ez duten umeei aukera hori ematea izugarria iruditzen zait, ekarpen handia.

Bai. Gai jartzailetzan arlo asko daude: batetik sormena, bestetik taldeko lana.

Sormena banakakoa da, gero taldean kontrastatzen da. Funtzionamendu aldetik aldaketarik handiena teknologikoa izan da, bileretan eta lana egiteko moduetan asko aldatu dizkigu gauzak.

Gaia jartzeko moduari dagokionez, bilakaera orokor bat badago Bertsozale Elkartean, plazan eta txapelketan ere bai. Egokitzen joan izan gara, talde bezala eta banaka. Orain dela 20 urteko gaiak eta oraingoak ez dira berdinak.

Bide horretan, zerekin geratzen zara?

Bertsozale Elkarteak eta bertsolaritzak, oro har, eman dizkidaten lagunekin eta harremanekin geratzen naiz; bai gai jartzaile taldean, bai zuzendaritzan... Aukera izan dut belaunaldi askotako jendearekin aritzeko; batzarrean Imanol Lazkanorekin egon nintzen, gai jartzaile taldean Laxaro Azkune, Inaxio Usarralde... lehengo belaunaldi bat izan litekeena. Orain, nire atzetik etorri diren gazte mordo bat eta Eskolartekoan ezagututako bertsolari gazte pilo bat daude. Jende askorekin harreman oso estua egin dut, eta Elkarteak eman didan balio onena horixe da: harremanak.

12 Erretratua Irudi baten istorioa

# 370 • 2020ko apirilaren 10a

Erretratua

ALDAKETAREN URTEA, 1972 Zuri-beltzeko argazkian arreba eta ni agertzen gara, 1972ko Eguberrietan, Ormaiztegin. Urte horretan Amasako jaiotetxetik Ormaiztegira etorri ginen.

Iñaki Amundarain Ormaiztegi

U

rte hartan lehenengoz eskolan hasi nintzen, Ormaiztegiko ikastolan, 6 urterekin.

Amasan gure etxea herrigunetik oso urrun zegoen, eta gurasoek ez zuten ume txiki hura egunero eskolara eramateko aukerarik. Urrun zeuden oraindik haur hezkuntza osorako marko pedagogikoak. Ez ordea ardurak: ezinbestean, ama izan nuen lehen irakaslea, etxean; eskolara joateko aukera handirik izan ez arren, ikasketei garrantzi handia ematen zien bikote saiatu bateko kidea.

Beraz, 6 urterekin lehenbizikoz Ikastolara, bainuetxeko gela zaharretara.

Gustura joaten nintzen, uste dut. Oroitzapenak lausoak baitira oraindik ere: pottokak, abestiak, saguek horman egiten zituzten zuloetan plastilina jartzea, matematika, hezetasuna, gasezko estufa erdian, eta giro goxoa. Gehienok ere haurtzaroaz oroitzapen goxoa izaten dugu, ezta? Gogoan dut hasi eta hilabete batzuetara larunbat goizetako klaseak bertan behera utzi zirela, eta 5 eguneko eskola-astea ezarri zela. Bi urtetakoak egoten ginen gela berean (16 lagun), irakasle bakarrarekin. Orduko

Arantxa eta Iñaki anaia-arrebak 1972ko Eguberrietan.

ikaskideak izan nituen urteetan nire sozializazioaren erdigune; eta, neurri handi batean, oraindik ere hala izaten jarraitzen dute.

Atzera begiratuz, asko eskertzen diet gurasoei Ikastolaren aldeko apustua egin izana. Diruz sobera ibiliko ez ginelako, eta garai haietan, bestela ere konplikazio gehiago zekartzalako. Gogoan dut, artean Amasako baserrian ginela, Donostiako senitarteko batzuei entzuna: «Ze ondo hitz egiten duten ume hauek euskaraz; pena da, gero ahaztu egiten zaiela». Zorionez, egoera eta gizartea aldatu ziren. Baina ikastolako gela hartan –eta nola ez, etxean– jarri ziren geroko ni honen identitate kulturalaren oinarriak.

Gaztelaniarik jakin gabe Kalea ere aurkitu nuen urte hartan, eta nire adineko neska-mutikoak, eta taldeko jolasak: kolunpioetan, futbolean, gordeketan, errekan, gerretan, harrapaketan. Ormaiztegin bi eskola ziren, herri gehienetan bezala: gurea, ikastola, eta eskola nazionalak. Artean nahiko bereiz ibiltzen ginen, baina bagenuen elkarren berri, eta inoiz nahasten ginen.

Horrek beste berrikuntza bat ekarri zidan: gaztelania. Umeen erdia gaztelania hutsez ariko zen kalean. Eta orain harrigarri badirudi ere, argazkiko Eguberri horietan, asko eta asko etxez etxe gaztelaniazko kantak abestuz irtengo ziren; eta Olentzerok presentzia handirik ez zuen izan. Nik gaztelaniarik ez nekien, baina oharkabean ikasi nuen kalean moldatzeko adina.

Beste berrikuntza bat ere sartu zen urte hartan nire bizitzan: telebista. Oso gogoan dut nolako lilura eragiten zidan.

Izugarri gustatzen zitzaidan. Nork esango, oraingo Iñakiri begiratuta!

Mundurako leihoa zabaldu zion gizarte oso bati, eta gure balioetan ere eragina izan zuen. Nolako garrantzia izan ote du orain garenean?

Berrikuntza gehiago ere izan ziren.

Lekua soberan zegoen baserri batetik 65 metroko pisura joatea, eta han 5 heldu eta 2 haur bizitzea; arreba eta ni ohe berean, gurasoen gelan. Etxeko animaliei agur esatea. Ekonomikatik su elektrikora pasatzea. Renault 4 berria. Koloretako argazki kamera. Baina horiek guztiek ez zuten ume harengan horrelako arrastorik utzi.

Gaztejira 13 Lazkaoko txosnak • Aitor Urdangarin

2020ko apirilaren 10a • # 370

Ez festarik, ez txosnarik AITOR URDANGARIN

Baserritar erbesteratua

Nimiño madarikatuez

B

Testua: Andrea Aranburu Argazkia: Loinaz Agirre

O

roimenari tiraka, 1988. eta 1989. urteen artean gogoratzen dituzte herritarrek Lazkaoko lehendabiziko txosnak.

Ermitauen pare, hasieran Lazkao Txiki Zelaian, ondoren Antsoategi herriko tabernaren parean, udaletxearen atzean gero eta azken 9 urteetan karpa formatuan kokatu dira txosnak. Goierriko gazteen artean erreferente den Lazkaoko Gazte Asanbladak (LGA) eta herriko beste eragileek bultzatuta, urtero antolatu dituzte txosnak herriko festetan.

Aurtengoa salbuespen.

Covid-19a dela eta, Lazkaoko Udalak festak egingo ez zirela iragarri baino lehen, LGAk txosnarik ez jartzea eta egitaraua bertan behera uztea erabaki zuen; festak ospatzeko momenturik egokiena ez zela iritzita. Egitarau osoa itxita egonik hartu zuten erabakia. Zorionez, ez dute galera ekonomikorik jasan, gastuak oraindik bideratu gabe zituztelako. Hala ere, urtea amaitu baino lehen zerbait berrasmatzea dute buruan.

Karpari ekitea erabaki eta lehen urteetan udalaren babes osoa zutela aitortzen dute antolatzaileek. Udal gobernuaren aldaketa heldu zenean «festetako programatik kanpo eta diru laguntzarik gabe» utzi izana salatu dute zabaldutako oharrean. Haien ustez, Lazkaoko Udalak ez du baloratzen herriari egiten dioten ekarpena.

Hasiera-hasieratik helburu argiak

Festetako egitarau osoa itxita egonik hartu zuten erabakia gazteek Lazkaon

izan dituzte: «Jai herrikoien bidez festa parekidea bultzatzea, nazio bat garela aldarrikatzea eta oraindik ere gurekin egon beharko luketen eta ez dauden preso eta iheslariei babesa eta elkartasuna adieraztea, besteak beste».

Haien lana festetara mugatzen ez dela argi dago. Urtean zehar, erreka garbiketa, gazte festak edo film labur lehiaketa bezalako iniziatibak jartzen dituzte martxan.

Gainera, herriko ekintza ezberdinetan parte hartzen dute. Adibidez, Rallysprint Goierri antolatu zenean Aspanogiri emateko dirua bildu zuten, Korrikan herri-ekimenak sortzen dituzte, ekitaldi ezberdinetara joateko autobusak antolatzen dituzte, M8an eta U30ean lagundu dute...

Etorkizunari begira, «elkarren berri izango dugu» esanez sinatzen dute zabaldutako mezua. @lazkaoko_ga

@LazkaokoGA

Lazkaoko Gazte Asanblada

erri onak! Geldialdia. Aire garbiagoa arnastu, odola biziberritu, larruazala berreskuratu zein oxigenatu eta abarrerako aukera. Azkenaldian, bateko kutsaduraren eraginez, arnas gaixotasunak, besteko elikadura kaxkarra dela eta, odol zikinduak eta beste hainbat desoreka jasan ditu. Ia-ia, ahaztuta zegoen, zer den patxadaz bizitzea.

Larruazalean bizitzen jarri zaizkion izaki nimiño madarikatuek, etengabeko gerra deklaratu baitiote.

Hala da bai, primitibo deritzogun horiek, jakinduria handiz, amalurra deitu zuten horri buruz ari natzaizue. Aspaldiko partez, berrosatzen ari bada ere, komunikabideak, ekonomiaren egoera txarraz dihardute etengabe. Nola da hau posible? Ekonomia ongi= amalurra gaizki eta ekonomia gaizki= amalurra ongi?

Amalurraren azpisistema den ekonomiak, ongi funtzionatzeko modu bakarra, bera ahalbidetzen duena erailtzea al du? Ekonomia ez al da ba, gizakion beharrak asetzeko etxearen kudeaketa? Aire garbia, ur garbia, lur emankorrak... ez al ditu bada behar gizakiak? Eta ekonomiaren erdigunean osasungintza, zaintza, nekazaritza, kultura zein denon bizitzak posible eta gozagarri egiten dituzten jarduera jasangarriak jarriko bagenitu? Madarikatutzat ote liguke amalurrak?

14 Gure lurra Koronabirusaren ondorioak lehen sektorean

# 370 • 2020ko apirilaren 10a

Gure lurra

LEHEN SEKTOREA, ATAKA BERRI BATEN AURREAN Testuak: Iñaki Gurrutxaga

Sektorean eskarmentua duten lau baserritarrek Covid-19 gaitzak haien egunerokoan duen eraginaz hitz egin dute, norberak beretik, hausnarketak eta proposamenak plazaratuz.

1. Zein da baserritar eta ekoizle modura gaur egun bizi duzun egoera?

2. Nola ari zara zure ekoizpena merkaturatzen?

3. Zer egin beharko litzateke egoera bideratzeko?

4. Nola ikusten du etorkizuna epe laburertainean?

«Dena geldi dago, eta jendeak ezin du etorri ganadua ikustera» Ganadu salerosketa eta tratua aurrez aurre egin ezinaren ondorioak bizitzen ari da urretxuarra, baita arraza lehiaketak bertan behera geratzea ere.

GORKA SASIETA

«Bertako ezkoizpena indartu eta horretan lanean jartzeko garaia da» Baserritar eta kontsumitzaileen arteko zuzeneko harremanaren alde egin beharko litzatekeela nabarmendu du itsasoarrak, inoiz baino gehiago.

1.- Guk kontsumo taldea partikularki Urretxu-Zumarragan daukagu, eta hor jarraitzen dugu astelehenetan banaketak egiten. Hainbat kolektibok zehaztutako protokolo bat daukagu, eta segurtasun neurri hartuz ari gara lanean. Kontsumo taldeetan kuota bidez funtzionatzen dugu, eta ulertzen dugu egoera honetan abantaila dela, ez baitaukagu diruarekin ibili beharrik eta kontaktua gutxitu egiten da.

Badakigu Legazpin izan dela arazoren bat, baina konponbidean jarri da jada.

2.- Ez dago zuzenean gurekin lotuta, baina azoken kontua hor dago. Estimatzekoa da Ordizian eta Zumarragan egin duten saiakera. Horrelako egoera batean ikusten da zer garrantzia daukan bertan ekoizteak.

3.- Denon kontu bat da. Nik uste dut garrantzitsuena bezeroek ikustea dela. Kon-

MIKEL ELGARRESTA

tsumitzaileek erosketak egiten dituztenean politika egiten dute. Zer erosten den eta erosten denarekin zer bultzatzen den, eraginik handiena horrek dauka. Hemen aukera badago orain produzitzen dena baino askoz gehiago produzitzeko, eta garaia da hori indartzeko eta horretan lanean jartzeko.

4.- Administrazioaren aldetik laguntzeko borondatea azaldu da, baina banaketa zentralizatzeko ideia bat bezala, hala iruditu zait niri. Nik uste dut bidea izan behar duela gehiago zuzeneko salmenta eta zuzeneko harremana baserritar eta kontsumitzaileen artean.

1.- Gu geratu egin gara, baina behiek eguneroko jana behar dute, eta egoera horrek sortzen dizkigun arazo eta nahasmenarekin bizitzen ari gara momentu hau. Gu etxean normal antzera ari gara. Egia da, orain dela garaia zelaiak-eta simaurtzeko, eta horrelako lanetarako koinatuak lagundu izan digu besteetan, eta orain neroni bakarrik hala moduz ari da naiz egiten.

2.- Limousin arrazako behiak dauzkagu, eta dedikatzen gara bizitara saltzen. Guk urtero egiten dugu lote bat etxerako gorde, eta soberakinak beste ukuilu batzuetara saltzen ditugu haiek ere genetikoki hobetzen joateko. Orain daukagun arazoa da dena geldi dagoela. Jendeak ezin du etorri ikustera. Guk Salamanca eta Extremadura aldera asko saltzen dugu, eta hango bezero denak ere geldi daude. Horrek guregan eragin ekonomikoa dauka noski.

3.- Apirilaren 19an geneukan enkante bat Aiako testatze gunean, eta hitz egin ari dira enkante hori telematikoki egitea. Horrelako ideia berriak sortzen dira egoerari irteera emateko. Eskertzekoa da.

4.- Egoera honek bere ondorioak utziko ditu. Gu arraza lehiaketetan ere ibiltzen gara, eta bertan behera geratzen ari dira.

Hau ez da plazara joatea bakarrik, 6-8 hilabeteko lana eta gastua dago aurretik, eta ilusioa ere gutxi egoera honen aurrean.

Gure lurra 15 Koronabirusaren ondorioak lehen sektorean

2020ko apirilaren 10a • # 370

MARIAJE INSAUSTI

«Ohiturak aldatu behar ditugu, erosketenak ere bai» Arrarotzat jotzen du egoera. Norbanakoei eta administrazioari ohitura aldaketak eskatu dizkie lazkaotarrak, eta baserritarrek zailtasunei aurre egiten jakingo dutela dio.

1.- Guk esnea eta esnekiak eraman ohi ditugu kafetegietara, jatetxeetara, obradoreetara, ikastetxeetara… Horiek denak itxita daude. Gure galera hortik dator, horra eramaten genituen produktuak ez ditugu eramaten orain. Esne makinak funtzionatzen ari dira, baina hortxe, arraro, eta jendea ere dendetan jogurraketa erosterakoan ere bai. Arraroa da egoera. Ezin da asmatu, ezohiko egoera bat da, dena da ezohikoa. Beasaingo Udaletik ere deitu digute, tutoretzapeko etxeak dituzte, eta harako esnekiak eramateko esan digute. Aste honetan hasi gara horretan.

2.- Banaketa guztia guk egiten dugu, eta guk kontrolatzen dugu kate guztia, hasi eta bukatu. Belardiak zaintzetik hasi, behiak jetzi, elikagaiak eraldatu, eta apaletan uzteraino.

3.- Nik pentsatzen dut ohiturak aldatu beharra dauzkagula, eta erosketa ohiturak ere bai. Baserritarrok hemen gaude. Gure lanetako bat da elikagaiak sortzea gizartearentzat, beste egiteko bat da natura zaintzea, eta beste bat landa eremuak bizirik mantentzea. Erabakia gure esku dago, gure esku dago erabakitzea zer sektore izango dugun datozen urteetan. Norbanakotik hasten dira gauzak aldatzen, norbanakoak gauza txikiak aldatuz. Eta noski, garbi dago, administrazioak ere hasi behar du gauzak aldatzen. Pentsarazi egin beharko digu egoera honek.

4.- Guk galerak izango ditugu, hilabete bukaeran ordaindu beharrekoak daudelako, horiek ez dira desagertzen. Oraindik ez da bukatu, ez dakigu zenbat denboran egon beharko dugun horrela, baina pentsatzen dut gai izango garela aurrera egiteko, gu ohituak baikaude momentu zailei aurre egiten, zailtasunetik ateratzen, eta nik uste dut orain ere jakingo dugula.

MARIANO IMAZ

«Arkumean geldialdia dago, eta prezioak bota dizkigute» Kezka handiz bizi du ataundarrak egungo egoera, arkumea ustiategietan bideragarria ez izatera irits litekeela ikusten baitu. Egoera larriak sumatzen ditu, eta laguntzarik eza.

1.- Arkumearen kasuan izan da geldialdia merkatuan, eta aprobetxatu da prezioak behera botatzeko. Baina prezioak bota guri, saltoki handiek egin dutena da prezioak mantendu eta kasu batzuetan igo ere bai. Askoz merkeago saldu beharra guk, saltzen genuenetik %64 gutxiago jasoz. Hilketa arazorik ez dugu, arazoa dugu prezioan, eta eskatzen duguna da, eta ez zaigu bidezkoa iruditzen, ekoizten ari baginen kostuan baino prezio handiagoan, momentu honetan oraindik merkeago saldu behar izatea arkume hori. Galerak itzelak dira. Azkenean bihurtzen ari da arkumea bideragarria ez izatea gure ustiategietan.

2.- Larsabi bezala azken lau urteetan saiatzen ari gara gure produktua bertan kolokatzen, komertzial bat daukagu lan hori egiteko. Komertzial harremanak genituen harakin batzuekin eta gero Uvescorekin. Eta momentu honetan, kanpoko arkumea sartu da konpetentzian, eta horregatik guk ere prezioa jaitsi behar izan dugu zerbait saldu nahi baldin badugu. Komertzializazio sare batzuk gainbehera etorri zaizkigu.

3.- Administrazioak laguntza eman beharko luke etxetik etxera saltzeko, Internet bitartez, eta produktua ekoizlearen etxetik kontsumitzailearen etxera garraiatuko duen zerbitzuaren bitartez. Gaztela-Mantxan hori egin dute arkumearekin, eta arrakasta izaten ari da. Administrazioaren lana izan beharko litzateke horrelako formularen bat bilatzea, saiakeraren bat egitea.

4.- Baserritarra ez dadila kaltetua izan egoerarengatik inondik inora, eta kaltetua bada beste aterabiderik ez dagoelako, administrazioak lagundu egin beharko liguke, enpresa txikiei-eta laguntzen zaien bezala. Egoera benetan larriak ikusten ditut nik, inbertsio handiak egindakoak, eta laguntzarik ez dut ikusten.

16 Eszena Goierriko kultur plaza

# 370 • 2020ko apirilaren 10a

Dantza

Bide urratzaileak Antton Fernandez Lasa

Ziper (Legazpi)

Dantzaria

Coviden soinuan dantzan

A

pirileko dantza agendara ere iritsi zaigu ezusteko mundiala, eta, koronabirusaren eraginez edo, aurreko bizitza batekoak dirudite orain hilabete inguru jende aurrean egin genituen azken emankizunek. Harrezkero, bertan behera geratu zaizkigu ohiko ikastaroak, eta hurrengo ikuskizunen datak atzeratzeko eskariak jasotzen ari gara.

Gure konfinatutako gorputzen adierazpen beharrak bere horretan darrai, ordea, eta martxan jarri dira dantza garaikide dei geniezaiekeen hainbat alternatiba: Parisko operako balleta eta Bolshoi bera online jokatzen hasi zaizkigu, emotikono bidez adierazitako munduko dantzen izenak asmatzeko mezuak jaso ditugu whatsappean, eta lehen entseguak egin ditugu bideokonferentziaz.

Teknologia berrien bidezko dantzan puntan gabiltza Goierrin. Zumarragako Irrintzi dantza taldeak apirilaren 4an zeukan urteroko jaialdi eguna. Egin gabe geratu zaie, noski, baina helduen taldeko kide guztiek Huntza taldearen arin-arin bat prestatu dute, eta sare sozialetan eskegi, beraien afizioarekin gozatuz, gainerakooi animo eta besarkadak bidaltzeko.

Beasaingo Aurtzakako musikari eta dantzariek, bestetik, Igartzako ezpata dantzari ekin diote balkoiez balkoi, banderaren faltan etxez etxeko tresnak baliatuz. Ikusgai daukazue Interneteko dantzan.eus atarian, etxetik atera beharrik gabe, heldu eta umeek elkarrekin edo aparte egiteko. Dantzan.euseko lagunek Aurtzakakoarekin batera osatu duten bideo sailari izenburu dotorea jarri diote, eta bertan dioten bezala, Eutsi dantzan!

Ziper eta Gariren hastapenak

M

usika aldetik emari handiko herria izan da Legazpi.

80ko hamarkadako mugimenduak ere, utzi zuen arrastoa herrian, eta horren adierazle nagusietako bat da Ziper taldea. 1979an sortu zuten herriko bost gaztek, eta hiru urtez aritu ziren kontzertuak ematen. Boskote hartan zen, artean inor gutxik ezagutzen zuen Iñaki Garitaonaindia Gari abeslaria ere. Harekin batera, Jon Azpiazu, Roberto Lleregi Peli, Ignacio eta Ramon Lasa, Mikel Gurrutxaga eta Koletas izan ziren talde hartako kideak.

Rock&Rollaren eta Punkaren garaiak ziren, baina artean talderik gehienek gazteleraz abesten zuten. Ziper izan zen, estilo hori euskaraz jorratu zuen lehen taldeetako bat. Garai hartan egindako elkarrizketa batean, «igandero diskoteka berera joateaz nazkatuta» zeudela zioen Garik, eta banda sortu eta entseatzeko baserri bat alokatu zutela.

«Euskaraz kantatzen dugu denok hitz egiten dugulako, eta lantzen ditugun gaiak eguneroko gauzen ingurukoak direlako». Ez ziren astakeriak botatzekoak. «Behin kantatzen hasita, zer edo zer esan behar da». Itziarko musika lehiaketan 2. saria lortu zuten, eta aukera izan bazuten ere, ez zuten diskorik grabatu. 1982an, Garik beste ibilbide bat hasiko zuen, ezagun egin zuen Hertzainak taldearekin.

Erakusleihoa 17 Merkataritza eta zerbitzuak

2020ko apirilaren 10a • # 370

Osasuna Maite Lasa • Maite Lasa Botika (Segura)

Koronabirusa eta farmazia

GOMENDIOAK Jendearekin dugun hartu emana dela eta, informazio iturri zuzen ere bihurtu gara.

Sare sozialetan dauden hainbat informazio faltsu argitu behar izan ditugu. Horren aurrean, farmazialarien betebeharra, bezeroei osasun sailetik datorkigun informazio fidagarria transmititzea da, alarma sortu gabe. Koronabirusaren garaia ahal den egokien pasatzeko oinarrizko gomendioak ondorengoak dira:

K

oronabirusa muki-jario, sudur, begi edo ahoko partikulen bidez kutsatzen da; distantzia hurbilean beraz. Inkubazio prozesua egun bat eta 14 egun artekoa izan daiteke. Prozesu horretan birusa transmititzen da, eta hori da kutsatzeak kontrolatzeko zailtasunetako bat. Ondorioz, farmazian hainbat neurri hartu ditugu.

Alde batetik, neurri fisikoak hartu ditugu segurtasuna bermatzeko: salmahaietan manparak jarri ditugu, maskarak eta esku larruak erabiltzen ditugu… Bezero bakoitzaren ondoren, guk eskuak garbitzen ditugu gel hidro-alkoholikoa erabiliz. Bestalde, farmaziara sartu aurretik bezeroek eskularruak jantzi behar dituzte, eta ondoren bertan zaborrontzira bota; hori udalaren ekarpena izan da. Gel desinfektatzailea ere eskuragarri dute.

Gure bezero gehienak pertsona helduak eta polimedikatuak dira, beraz arrisku taldean sartzen direnak. Beraien botikak jasotzeko familiarteko, bizilagun eta gertukoez baliatu dira eta beraiek etxean geratu dira. Oso kontzientziatuta daude. Egoera hau dela eta, bi hilabeterako botika jasotzeko au-

» Prebentzio neurriak bete Eskuak sarri garbitu, eztula egiterakoan ahoa estali, paperezko mukizapiak erabili.

kera ere eman zaie. Udalean sortu den boluntarioen zerrendan ere gure izena eman dugu, inork beharko balu guk bertaratuko dizkiogu botikak.

Botiken hornikuntzarekin kezka eta kontsulta asko izan ditugu. Ez dago inolako arazorik, normaltasunez jasotzen ditugu botikak, maskara eta gel-hidroalkoholikoak, baina ez eskularruak.

‘Maskarilla-19’ pasahitz sekretua Gipuzkoako sendagaigileen elkartetik zabaldu zaigun ekimena da, sexu indarkerien biktimei zuzendua. Prozedura erraza da, etxetik laguntza eskatzeko zailtasuna badute, farmaziara hurbildu eta maskarilla-19 pasa hitza erabiliz laguntza eskatuko dute. Biktimari izena, helbidea eta telefonoa eskatu eta protokoloa martxan jarriko dugu.

» Defentsak indartu Jalea reala, C bitamina, probiotikoak, propoleoa, etxinazea... hartzea gomendatzen da defentsak igotzeko; honela, hobeto egingo zaio aurre gaixotasunari.

» Eskuak kremekin hidratatu Produktu hidro alkoholikoek eta xaboiek eskuak asko lehortzen dituztenez, eskuak ondo hidratatu behar dira kremarekin.

» Parazetamolaren aukera Sukarra dagoenean osasun etxera deitu behar da beti eta medikuak aginduko du zein botika hartu. Hala ere, orokorrean, burukomina edo sukarrarentzat parazetamola gomendatzen da.

18 Kontrakantxa Komikia • Aliritzian

# 370 • 2020ko apirilaren 10a

Komikia

Aliritzian

Marian Velasco • Ikaslea

Ximaurra zara

E

zberdina zara, bakarra zara, pertsona berezia zara.

Bizitzak, mundu honetan dauden gizaki guztiei bezalaxe, Txikitatik, irakasle zein gurasoen partetik hitz ergel negarrarazi egingo dizu, jipoitu egingo zaitu, umiliatu. Eta horiek guztiak entzun dituzu, eta ergela zu, halakoa berorrek, oinak lurrari itsatsirik ez dituzun horrek, zenbat eta zarela sinetsi duzu gainera. Horregatik porrota eza- gorago egon, orduan eta handiagoa izango da hartuko duzun gutu gabe arrakasta lortzea merezi duzula uste duzu. Merezi. kolpea… Espabilatu! Inoiz ez zara inongo aspektuetan mediaBa al dakizu zein potoloa den hitz hori? Arinegi erabiltzen du- tik gora nabarmenduko, beti aurkituko baituzu gauza guztiegula iruditzen zait. Merezi… duzuna baitan zu baino hobea den norbait. Ez duzu no ez duzu merezi. Eta egozentrismoaren inolako berezitasunik, beraz, hasi gainetenpluan jainko baten moduan eserita rakoak apaltasun pixka batekin trata«Zure zilborra zauden horri, zure zilborra begiratzeari tzen. Arrunta zara, arrunta, eta hau zenbegiratzeari utzi bat eta lehenago onartu, orduan eta leheutzi segundo batez eta irakurri hau: Ez zasegundo batez eta nago utziko diozu gorrotagarri izateari. ra berezia. irakurri hau: Errealitate zaplazteko honi amaiera Zeure burua baloratu behar duzu, nosemateko, nire idazlerik gogokoenetako ki, ez bait dago zu bezalako pertsona Ez zara berezia» gehiago munduan. Norbere burua erresbaten esaldi bat erabili nahi dut: «Ez zara petatzen eta maitatzen jakitea bizitzak elur maluta polit eta bakarra, beste guzematen duen ikasgairik garrantzitsuenetien antzera, deskonposizioan dagoen tako bat da, buruaren osasun egoki baterako behinik behin. materia organiko bera zara. Denak gara ximaur pila beraren Baina ostia, nartzisismorik gabe jokatzen ere ikasi beharra parte». Borroka kluba. Chuck Palahniuk.

Orain, hausnarketa hau mastekatu eta irentsi. On egin. dago.

Publizitatea 19 2020ko apirilaren 10a • # 370