GoiBerri 384. zenbakia

zk. 384 2020ko uztailaren 24a www.goiberri.eus

Iritzia Xabin Fernandez Zubeldia.

Audientzia kontuak

03

10-11

Elkarrizketa

Jose Mari Unanue: ÂŤAukeran, betiko pastelak nahiago dituzte bezeroekÂť

Garapena

14-15

Goierriko Azoka egitasmoa, erronka digitala erakusleihora

OSASUN KRISIA ZENBAKITAN 04

Lau hilabete COVID-19aren eraginpean

02 Publizitatea # 384 • 2020ko uztailaren 24a

Iritzia 03 Xabin Fernandez Zubeldia • Kazetaria

2020KO UZTAILAREN 24A

# 384 Argitaratzailea: Goierriko Hedabideak SL

Itzain

Audientzia kontuak

Koordinatzailea: Iñaki Gurrutxaga

Kudeatzailea: Josu Iñigo

Erredakzio-burua: Loinaz Agirre

Diseinua: Adaki (Eneko Maiz)

Banaketa: Bidera zerbitzuak.

Berria Taldea Lege gordailua: SS-1638/2011

Egoitzak: Beasain: Oriamendi, 32. 20200.

Urretxu: Iparragirre, 11 (Kaletxiki).

20700.

Telefonoak: Beasain: 943-16 00 56 Urretxu: 943-72 34 08 Webgunea: goiberri.eus

Posta elektronikoa: goiberri@hitza.eus

Publizitatea: 607 530 424 jizagirre@hitza.eus

Bezero arreta, harpidetzak: 902-82 02 01 harpidetza@hitza.eus

Diruz laguntzen duten erakundeak: Udalak: Altzaga, Arama, Ataun, Beasain, Itsasondo, Olaberria, Segura, Urretxu, Zaldibia, Zerain eta Zumarraga

Azaleko irudia: Gorka Gomez

E

zetz eta ezetz aizu. errainak josi omen dio jantzita Ezetz. Ez diola inoiz ere ekarri duena. Kotoizkoa, eta babarkatuko. Eta nahikoa rruan kafe filtroa daramana. dela esanaz moztu Eta garrantzitsuena: loreduna omen du deia. da. Behin sufritzen hasita, guDirudienez, pasa den astetxienez zerbait polita eraman buruan gertatutakoak aurreko nahi duela esan du. Kirurgikoek guztiak gainditu ditu. Eta ez di- Xabin Fernandez Zubeldia ez dute nonbait berak behar Kazetaria rudi gutxiagorako. Goizean duen kategoria. atera zen nonbait, lagunekin Eta halako batean, gutxien marianito bat hartzera. Baino espero nuenean, bietako baten marianito bat gutxi, eta bat bi Musukoez ari dira. senarra erori da zerutik. Badibihurtu. Eta bi, hiru. Eta hirurerudi, autoa aparkatzera joana Gaurkotasuna tan laurak. Azkenean, gaueko zela, bi emakumeak igerilekueta moda. hamaiketan iritsi omen zen ko atean utzita. Eta bai! EpideZe emozioa… etxera, sekulako bixiguarekin. miologoa da! Gehien gustatzen Mozkortuta iristea gutxi ez, zaizkidan pertsonaiak… edoeta ezagutzen ez zuen perfume zein pasadizo goratzen duen usaina omen zekarren soinean… eta... horietako tolosar bat. Eskerrak etorri zaren!

Eta istorioaren onenera iritsi garenean, toaSegituan ixildu ditu bi emakumeak. Txorakellak jaso eta alde egin ez dute ba igerilekutik! Po- ria gutxiago esateko eskatu die. Musukoak alfesible ote da? Nola jolastu dezakezue horrela nire rrik direla, distantziak mantentzen ez badira. sentimenduekin? Nola utzi dezakezue kontaki- Eta ezetz. Telazkoek ere ez gaituztela gaitzetik zuna puntu horretan? Ez duzue lotsarik… salbatuko. Kontzientziazioan omen dago gakoa.

Azkenean, zaping egin behar izan dut.

Eta gazteak horretaz jabetzen ez diren bitartean, Futbolaz ari dira pareko gazteak. Realaren jai dugula gaineratu du. Eta amaitzeko, sentengora beherak eta… ez, hau ez da niretzat. Ea eto- tzia: Birusa zaharrok garbitzeko etorri da, eta ez rri berri diren bi emakume hauek zer dioten... da joango lanak amaitu arte… To! Hau bai. Honek bai mamia… musukoez ari diTxaloka hasteko gogoa etorri zait. Erabat ra. Gaurkotasuna eta moda. Ze emozioa… ados egon gabe ere, horrelako gonbidatuek edoBa dirudienez, bainujantzi gorrikoak nahia- zein tertulia altxatzeko gaitasuna dute. Hori ez go ditu maskarila kirurgikoak. Arinagoak direla didazue ukatuko… eta arnasa lasaiago hartzen omen du horiekin.

Eta dirudienez, funtzionatu du. Realaren jaErabat ados nago. Baina antza denez, besteak te- rraitzaileak ere isildu dira eta. Orain gizon txilazkoak ditu gogoko. Agian ekologistagoa izan- kiari begira gaude denak. go da, pentsatu dut neure artean. Baino ez. Bere Audientzia kontuak.

04 Sakonean COVID-19ak eragindako osasun krisiaren bilakaera Goierrin

# 384 • 2020ko uztailaren 24a

Erreportajea

PANDEMIAREN EGUNEROKOA Testuak: Kerman Garralda Zubimendi

Goierrin COVID-19 koronabirusak inguruan baino intzidentzia txikiagoa izan du, baina hala ere, munduko hilkortasun tasa handienetakoa du. Apirilaren hasiera izan zen garai gogorrena, baina Ordizian izandako agerraldiak arriskuak bere horretan jarraitzen duela erakutsi du.

M

artxoaren 10ean atzeman zen Goierrin lehen COVID19 kasua. Lau hilabeteren ondoren, kasu positiboak 400dik gora dira eta askok bizitza galdu dute. Bitartean, alarma egoerak ehun egun igaro ditu indarrean, goierritarrak bakartuta egon dira eta mundua gelditu egin da. Halere, positibo jarioa ez da etengo gizartearen gehiengoak txertoa jarri arte. Datuak etenik gabe berritzen ari dira eta erraza da horrenbeste zenbakiren artean galtzea. Erreportaje honetan datu ofizialak aletu dira osasun larrialdiaren balantzea egiteko.

SARS-CoV-2 proteina ikusezina da giza begiarentzat, baina eragin duen kaltea ikaragarria da. Horren handia da, benetako dimentsioa ikustea zaila dela: 394 kasu baieztatu dira Goierri mailan uztailaren 17an, datu ofizialen arabera –erreportaje hau egun horretan ida-

tzi zen–. Aramako biztanleak bi bider.

Eta, seguruenik, gehiago izango dira.

Espainiako Karlos III.a Unibertsitateak diseinatu, eta Eusko Jaurlaritzak eta Nafarroako Gobernuak gauzaturiko seroprebalentzia ikerketak ondorioztatu du Hego Euskal Herrian kutsatutako bost pertsonako bakarra detektatu duela osasun sistemak. Datu horiek Goierri mailara mugatzerik ez dago, Eusko Jaurlaritzako Osasun Sailak ez baititu herrikako datuak ematen.

Halere, Goierrin COVID-19aren intzidentzia tasa baxuagoa da inguruan baino. 10.000 biztanleko 56,27 kasu positibo atzeman dira. Euskal Herrian, esaterako, 10.000 biztanleko ia ehun kasu positibo atzeman dira orain arte.

Gasteiz inguruko eta Nafarroa ekialdeko fokuek batez bestekoa hazi egiten dute, gune batzuetan 300 gaixo ere pilatu direlako. Gipuzkoan 10.000 laguneko

49,59 gaixotu dira, hau da, Goierrin baino ia zazpi pertsona gutxiago. Aipagarria da Azkoitia eta Azpeitia inguruetan, Zumarragako Ospitalea erreferentziazko erietxea duten guneetan, 10.000 herritarreko 20 lagun ere ez dira gaixotu.

Biztanleria eta kasu positiboen arteko ikuspuntutik begiratuta ere, Goierri apur bat gorago dago. Eskualdeak Gipuzkoako biztanleriaren %9,76a osatzen du, eta bertan jaso dira kasu positiboen %11.

Lau kasutatik bat, egoitzetan Euste neurriak garaiz hartzea garrantzitsua da. Eskualde guztietan neurriak batera hartu ziren, baina batzuen hasierako egoera kaxkarragoa zen eta COVID-19ak horietan eragin handiagoa izan du. Zahar etxeen kasuan ongi ikusi da: Segurako San Juan, Legazpiko Santikutz eta Lazkaoko Txindoki adineko

Sakonean 05 COVID-19ak eragindako osasun krisiaren bilakaera Goierrin

2020ko uztailaren 24a • # 384

Uztailaren 6tik 10erako astean etenik gabe aritu ziren herritarrei PCR frogak egiten Ordizian jarritako karpetan. A. Vierbücher

NOLA JOKATU » Sintomak zeintzuk dira?

Sintoma ohikoenak eztula, eztarriko mina, sukarra eta aire faltaren sentsazioa dira. Kasu larrienetan pneumonia agertu daiteke eta arnasa hartzeko zailtasunak areagotu. Sintomarik gabe ere positibo izan daiteke eta birusa hedatu.

» Zer egin sintomarik badut?

900 20 30 50 telefonora deitu ahalik eta azkarren eta proba egiteko hitzordua eskatu. Emaitza jaso bitartean bakartu. Bakarrik moldatu ezin bada, Osasun Sailak pazienteentzako prestatutako hotelak eskatu daitezke.

» Harremanik izan badut?

Sintomarik izan ez arren positibo eman duen norbaitekin harreman zuzena izan baduzu, ahalik eta azkarren bakartu behar da. 900 20 30 50 telefonora deitu behar da nolako kontaktua izan dugun adierazteko eta adituek ebatziko dute proba egin behar den ala ez.

egoitzetan gaitza bertara sartu baino lehenago hartu zituzten neurriak eta larrialdi osoan ez dute kasu bakar bat ere izan. Aldiz, Beasaingo Arangoitin, Zumarragako Argixaon eta Ordiziako San Josen neurriak berandu heldu ziren, eta 99 kasu atzeman dira Gipuzkoako Foru Aldundiaren esanetan. Goierrin atzeman diren lau kasuetatik batek zaharren egoitzaren batekin lotura zuen.

50 eta 59 urte bitarteko emakumeak gaixotzen dira nagusiki ordea, Osasun Sailaren datuen arabera. Beraiei egozten zaizkie lanik arriskutsuenak, zaintza lanak kasu, eta askok ez dute telelana egiteko aukera izan. Gaixotutakoen artean hamarretik sei emakumezkoak izan dira.

Aldiz, hilkortasunak lotura zuzena du adinarekin: zenbat eta zaharragoa, COVID-19aren hilgarritasuna orduan eta handiagoa. Koronabirusak jotako

gaixoen arten 70 urtetik gorakoen heriotza kopuruak nabarmen egiten du gora. Pentsa, hildakoen herenak 90 urte edo gehiago zituen. Aldiz, 70 urtetik beherakoen kasuak ez dira %10era iristen.

Munduko heriotza tasa handiena Goierrik heriotza tasa du handia, munduko handienetakoa. 49 lagunek galdu dute bizitza COVID-19arekin. Atzemandako positibo kopuruaren eta jazotako heriotzen arteko ratioa aztertuta, Goierrin 10.000 gaixotik 13 hil egiten dira.

Herrialde bakar batek ere ez du halako balantzerik. Euskal Herrian, ia zazpi lagun hiltzen dira 10.000 kasuko, eta herrialdeen zerrendan lehen postuetan ageri da. Belgikak (8,41) eta Kataluniak (7,44) gainditzen dute soilik. Gipuzkoan ia 300 herritarrek galdu dute bizitza, eta 10.000 gaixotik zortzi baino gehiago hil egiten dira.

06 Sakonean COVID-19ak eragindako osasun krisiaren bilakaera Goierrin

# 384 • 2020ko uztailaren 24a

Martxoak 10 Goierrin lehen koronabirus kasua atzeman zuten, Urretxun.

Martxoak 12 Eusko Jaurlaritzak osasun larrialdia aktibatu zuen eta aurrez aurreko eskolak eten. Jarraipen gisa udalek euren zerbitzuak itxi egin zituzten: liburutegiak, kiroldegiak, aretoak...

Martxoak 27 Goierrin 50 kasu positibo baieztatu ziren.

Martxoak 29 Goierrin koronabirusak eragindako lehen heriotza jakinarazi zen, Beasainen.

Martxoak 14 Espainiako presidente Pedro Sanchezek alarma egoera aktibatuko zuela iragarri zuen.

Martxoak 15 Alarma egoera indarrean sartu, eta itxialdia hasi zen.

Martxoa

Martxoak 31 Itxialdia gogortu eta funtsezkoak ez diren jarduera guztiak eten ziren.

Apirilak 5 Goierrin koronabirusak jota hamar heriotza jakinarazi ziren.

6 6 6 5

Maiatza

2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 1

7 10 9 12 13 14 14 17 17 16 20 20 19 19 20 19 21 18 15 14 15 17 16 14 13 12 13 13 13 11 12 11 11 9 10 11 7 9 8 7

PCR azterketa bat egin eta horretan positibo eman ondoren 60 eguneko epean hil direnak soilik agertzen dira estatistika ofizialetan. Emaitza positiborik gabe ez dute estatistiketarako balio. Horregatik, baliteke hildakoen kopurua handiagoa izatea. Hipotesiak besterik ezin dira egin, urte amaieran ikusi egin beharko da hildakoen kopuruak zer nolako bilakaera izan duen. Seguru aurreko urteekin alderatuta gora egingo duela, baina datu ofizialek diotena baino gehiago hazten bada, sortzen den diferentzia identifikatu gabeko koronabirusaren ondoriozko heriotzak izan daitezke.

Goierriko gizartea zaharra da. Goierritarren %15ak baino gehiagok 70 urte edo gehiago ditu. Osasun Sailak ez ditu datuak horrenbeste xehatzen, eta eskatu arren ez ditu eman, baina gaixotu den jende ugari adinean gora egindakoa dela estrapolatu liteke. Ondorioz, hilkortasun tasa handiagoa izatea ulergarria da, baina ez onargarria. Adinekoen egoitzetako langileek urteak daramatzate lan baldintza duinak eskatzen, eta egoerak eztanda egin zuenean 240 egun baino gehiago zeramatzaten greban.

Osasun larrialdiak zaintza sistemaren gabeziak azaleratu ditu.

42 egoiliar hil dira eskualdeko egoitza publikoetan, Goierrin hil diren ia pertsona guztiak. Hilabete eskasean jazo ziren heriotzak, martxoaren 28a eta apirilaren 20a bitarte. Orduz geroztik

Apirilak 26 Itxialdia arindu eta hamahiru urtez azpikoei heldu batekin egunean ordubetez kalera irteten utzi zieten.

Apirilak 12 Goierrin 200 kasu positibo baieztatu ziren.

Apirila

10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 1

Ospitaleratuak Goierrin 4 3 4

Apirilak 3 Goierrin 100 kasu positibo baieztatu ziren.

Gipuzkoako Foru Aldundiak ez du heriotza gehiagoren berri eman.

Gaitzak apirileko lehen erdian jo zuen gogorren. Apirilean ehun kasu baino gutxiagorekin sartu zen Goierri, eta bi asteren ondoren 232 ziren. Hamar egunetan ehun kasu baino gehiago atzeman ziren, ordura arteko ia erdiak.

Zumarragako Ospitalearen kasuan ere, apirileko lehen astean 20 ospitaleratuen bueltan ibili zen. Egunik txarrena apirilaren 7a izan zen, 21 pazienterekin.

56,27

Goierriko intzidentzia tasa.

Eskualdean 394 kasu atzeman dira martxotik uztailera bitartean.

10.000 biztanleko ia 57 daude gaixo, Euskal Herrian baino gutxiago.

13

Heriotza tasa. Goierrin 10.000 gaixotik 13 hil egiten dira, beste inon baino gehiago. Denera, 49 lagunek galdu dute bizitza, gehienak adinekoen egoitzetako egoiliarrak izan dira.

7

2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14

7

7

7

7

7 6 5 5 4 6 4 2 2

Hortik aurrera, gutxika bada ere, gaixo kopuruak behera egin zuen, maiatzaren 19an COVID-19ari eskainitako solairua hustu egin zen arte. Maiatzean positibo berrien joera apaldu egin zen eta pandemiaren bilakaera esponentziala izatetik laua bilakatu zen.

Osasun sistemaren berrantolaketa Osasun Sailak kontingentzia plana abiatu zuen martxoan COVID-19ari aurre egiteko eta osasun sistema berrantolatu egin zuen. Hala, Zumarragako Ospitalean aldaketak egon dira barne antolamenduan eta Larrialdi Zerbitzuetan. Helburua bi zirkuitu osatzea da, koronabirusa duten gaixoak eta gainerakoak bereizteko.

Lehen mailako arreta zentroetan ere aldaketak egin dituzte: ESI kontsultategiak itxi egin zituzten osasun larrialdia hastean eta telefono bidezko balorazio indibidualizatuaren aldeko apustua egin zuten. Hala jarraitzen dute oraindik ere, egoera bere onera etorri bitartean. Kontuak kontu, lehen balorazio horren ostean osasun adituek aurrez aurreko osatun arreta beharrezkoa ikusten badute osasun zentroan eta etxean artatzeko aukera dago.

Larrialdi baten aurrean Beasaingo anbulatorioko larrialdi zerbitzua martxan dago. Larrialdia hil ala bizikoa bada, Zumarragako Ospitalera jo behar da.

Erietxeak toki seguruak dira eta ez dago kutsatzeko arriskurik.

Sakonean 07 COVID-19ak eragindako osasun krisiaren bilakaera Goierrin

2020ko uztailaren 24a • # 384

Maiatzak 2 Zero fasea hasi zen eta kalera irteteko aukera, ordutegiak zehaztuta.

Uztailak 16 Kanpo nahiz barru, maskara erabiltzea derrigortu zuten.

Ekainak 8 Hirugarren eta azken fasea hasi zen.

Uztailak 5 Ordizian koronabirus foku berri bat atzeman zuten. Hurrengo egunean PCR proba masiboak egiten hasi ziren.

Maiatzak 26 Bigarren fasea hasi zen eta murrizketak are gehiago malgutu ziren.

Maiatzak 6 Goierrin 300 kasu positibo baieztatu ziren.

Maiatzak 28 Goierrin koronabirusak jota 34 heriotza jakinarazi ziren.

Maiatzak 11 Lehen fasea hasi zen eta murrizketak arindu ziren.

Uztailak 12 Eusko Legebiltzarrerako hauteskundeak egin ziren.

Ekainak 19 Alarma egoera indargabetu eta ‘bizimodu berria’ hasi zen, murrizketa osagarririk gabe.

Uztaila

Ekaina 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 1

3 3 3

1 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1

1

1

1

2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 1

2 2 3

1

Uztailak 17 Goierrin 394 kasu positibo eta 49 hildako izan dira, iturri ofizialen arabera.

1

1

1

1

1 0 0 0 0 1

1

1

1 0 1

1

1

2 2 2

1

1

1

1

1

1

1

2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 2

1

1 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

COVID-19ak bi bider kolpatu du Ordizia; Gabiria, Gaintza eta Zerain, behin ere ez

O

rdizia izan da Goierriko herririk kolpatuena. Denera, 122 kasu baieztatu dira uztailaren 17ra arte. Lehen kolpeak San Jose adinekoen egoitzako egoiliarrei eta langileei erasan zien bereziki eta, bigarrengoak, Etxezarreta kaleko tabernetako bezeroei. Joan etorri handiko eremuak direnez, birusa azkar eta norabide askotan zabaldu zen eta aztarnarien lana asko zaildu zen. Azkenean, agerraldia kontrolatzeko, 1.000 test baino gehiago egin behar izan zituzten eta 75 positibo baino gehiago atzeman ziren, Ordiziatik kanpo ere bai.

Gazteak izan dira kutsatutako gehiengoa, euren bizi estiloagatik harreman gehiago dituztelako eta gaixotasunaren aurrean ageriagoan daudelako. Edonola ere, euren immunitate sistema indartsua denez, kasu arinak izan dira eta inor ez dute Zumarragako Ospitalean artatu.

Zumarraga (85), Beasain (61), Legazpi (31), Urretxu (23) eta Lazkao (19) dira ondorengo herririk kaltetuenak. Ez

da kasualitatea, eskualdeko herririk populatuenak eta dentsitate handienekoak direlako. Jende asko pilatzen den eremuetan birusa errazago hedatzen da eta kutsatutakoen kontaktuen jarraipena egitea zailagoa da. Norekin egon den argi izatea oso garrantzitsua da kasu hauetan.

Herri txikiak ez daude salbu Gabirian, Gaintzan eta Zerainen ez da COVID-19 kasu bakar bat ere atzeman martxotik hona. Herri txikiak eta dentsitate baxukoak dira. Baina, askotan, hori ez da nahikoa izaten: Araman (2),

Ataunen (5) eta Itsasondon (7), besteak beste, agertu baitira kasuak.

Biztanle gutxiago izanda, kasu bakar batek eragin handiagoa du intzidentzia tasan. Mutiloan hiru kasu baieztatu dira denera. 10.000 biztanleko 120 kasu egongo liratezke, Ordizian adina. Aldiz, Beasainen edo Legazpin, tasa 40 lagun ingurukoa da.

Goierriko zazpi herritan zenbatu dira hildakoak. Zigortuenak adinekoen egoitzaren bat duten herriak izan dira, hala nola, Ordizia (24), Zumarraga (15) eta Beasain (6). Legazpin, Legorretan, Urretxun eta Zaldibian hildako bana egon da.

08 Herri jakintza Ondare immateriala

# 384 • 2020ko uztailaren 24a

Orrialde honetarako ekarpenik egin nahi izanez gero: goiberri@hitza.eus

Hitzen ganbara

Esaera zaharra

Efemerideak

Murkoa: Goierrin pendiza, lur piloa, bide bazterreko koska. Mulko, beste toki batzuetan (multzo, sorta, pilo; adib. ‘mahats mulko’). ‘Murko’, beste leku batzuetan, ura edateko lurrezko ontzi txikia da, pitxarra.

«Suak eta tripak, zenbat eman, hainbeste eraman»

1950 -07 - 20: Beasaingo Urbi baserri ondotik Erauskin auzora errepidea inauguratu zuten, 2,7 kilometrokoa.

1936 -07 - 24: 36ko Gerra. Tropa frankistak Goierrin sartu ziren, Zegamatik, Ataundik eta Idiazabaldik.

Nahi beste gasta dezakete gizakiaren jateko gogoak eta suak. Bota ahala irensten dute: gutxi bada, gutxi; asko bada, asko.

Ondare immateriala

Industria itsastarra mendietan Testua eta argazkia: Aimar Maiz

I

tsasontziak eraikitzeko eta itsasoko industriarako beste hornigai batzuk ekoizteko, berebiziko garrantzia izan zuten Goierrik eta bertako basoek. XIX. mendera arte, Koroaren Itsas Armadak bertako pagadietan aukeratzen eta mailatzen zituen ontzigintzarako pieza aproposak, zuhaitzetan bertan. Erregea bihurtzen zen, bere buruari emandako eskubide baten bidez, ondasun natural horien jabe, 1801 arte.

Lehenagotik, industria itsastar konplexua eta landua ezarrita zegoen Goierriko –eta Euskal Herri guztiko barnealdeko– pagadietan. Naturalki zuzen eta altu tentetuko zen zuhaitza, komenientziara mugarrotzen eta adaontzen zuten, ebaki eta inausi bidezko teknikekin. Piezak ‘seriean’ ekoizten zituzten hala, ontzia eraikitzerakoan beharko zen forma, luzera eta ebakera emanez.

Basozainek egiten zuten zur ekoizte berezi horren jarraipena. Udalak ziren XIX. mendera arte baso-sail gehienen jabeak, eta kontu handiz zaintzen zituzten. Hariztiak eta gaztainadiak baliatzen zituzten, batez ere, ontzigintzarako; arraunak egiteko, berriz, pagadiak.

mako kurbatoi bat behar bazuten itsasontzirako, ebaketa jakin bat egiten zioten adar etzanari, ebakitik adaxka gaztea gorantz haziko zelako. Zuhaitz adarren hari naturalei jarraituz egiten zituzten ontzietarako piezak. Basoan ere ‘besoa’ zen neurri-unitate estandarra (57,4 cm), ontzioletan bezalaxe.

Ikazkintzarako ere baliatzen zuten zuhaizkintza. Pagomotzak dira lekuko.

Burdinolak ere –XIII.era arte agorrolak edo haizeolak– itsasorako aritzen ziren, neurri handi batean: oholak josteko iltzeak, kabilak, kateak, aingura... Pa-

saian berreraikitzen ari diren San Joan baleontziak eta antzekoek, adibidez, hiruzpalau tona burdina behar zuten.

Horrez gain, itsasoz garraiatzen zituzten armak ekoizten zituzten.

Sagardoa eta baserriaren indarra Sagardogintzaren industria da itsasoak barrualdean piztu zuen beste bat. Eta, horrekin, baserria; eraikin, bizitegi eta ekoizpen lantegi gisa. Sagardogintzaren industria-izaera XVI. mendeko espedizio transozeanikoetatik dator, Goierri itsasotik gertuago zegoenetik.

Mendian ere itsasoari begira Zuhaitzaren hazieran, bereziki kentzen zituzten adaxka eta kimu berriak.

Zuhaitzaren hazkundea nahierara ‘gidatzen’ zuten, hala. Formak ere ateratzen zituzten, zuhaitzean bertan. L for-

Kizkitza, ezkerrean, gaintxoa ezaugarritzen duen pagadiarekin.

Beherago, Itsasoko herri-kaskoa. Pinuak hartu baditu ere mendi sailak, industria itsastarraren zantzuak badira oraindik.

Bertsoa • Kate motzean 09 Iban Urdangarin Lardiabal • Harkaitz Garmendia

2020ko uztailaren 24a • # 384

Gaiak hala dio

Kate motzean Harkaitz Garmendia • Errugbi entrenatzailea

«Haurrei garapen guztia gelditu zaie bat-batean» Iban Urdangarin Lardizabal

Gaia: Oporretako joerak Neurria: Hamarreko handia Doinua: Lurraren pean sar nindaiteke Abuztuaren atari hontan dena festa dena opor zein handiago, zein urrunago zuloak zulo zorrak zor bere etxetik joaten ez dena gizarte hontan ez da nor Cadiz, Ibiza, Jaca, Benidorm, Peñiscola, Marina Dor... baina aurtengo oporraldia maskara jantzita dator Dubai, Maroko, China, Egipto, India edo Sahara aberatsenen modu berean hara-hona, hona-hara mundua txiki gelditu zaigu eta azkenean, hara! ez garen hura izan nahiean bakoitzak bere erara lehenago ere urte askoan eraman dugu maskara

Testua eta argazkia: Mikel Albisu

Haurrak hainbeste denbora errugbiarekin harremanik gabe egoteak kezkatu egiten du Harkaitz Garmendia (Ordizia, 1977). «Nire ustez atzerapauso handia izango da. Bai fisikoki, bai mentalki eta baita sozializazioaren aldetik ere. Zeramaten garapen guztia bat-batean gelditu zaie». Badaki zertaz ari den, orain 23 urte hasi baitzen Ordiziako harrobiko taldeak entrenatzen, batez ere 13-14 urtekoak, infantilak.

Zure eskuetatik pasatako gazte batek lehen taldearekin debutatzen duenean zer sentitzen duzu?

Harrotasuna eta plazer handia. Lanak ondo egiten ditugun seinale izaten da.

Ze zaletasun dituzu?

Kirola eta baratzea.

Errugbia ez den kirol bat.

HURRENGOA » Bertsolaria: Gorka Maiz Alustiza Gaia: Santuen festak

Esku pilota.

Pelikula bat.

Gladiator.

Liburu bat.

El codigo da Vinci.

Musika talde edo abeslari bat.

Mikel Laboa.

Abesti bat.

Izarren hautsa, Gure bazterrak...

Kolore bat.

Urdina.

Oporretarako leku bat.

Australia.

Zer gosaltzen duzu?

Kafesnea gailetekin.

Amets bat.

Gerra mota guztiak desagertzea.

Zerk sortzen dizu irribarrea?

Lagunen arteko solasaldi alai batek.

Bizitzako plazer txiki bat.

Ingurukoekin afari goxo bat.

Jaso duzun oparirik bereziena.

Arantzako hotelean asteburu bat.

Goierriko txoko bat.

Oiangu.

Ordizian biziko ez bazina…

Leku guztiek daukate bere xarma.

10 Elkarrizketa Jose Mari Unanue • Gozogilea

# 384 • 2020ko uztailaren 24a

Elkarrizketa

Jose Mari Unanue Gozogilea

«AUKERAN, BETIKO PASTELAK NAHIAGO DITUZTE GURE BEZEROEK» Bertako eta kalitatezko gozogintzari merezi duen tokia emateko sortu zuten Gozoa Gipuzkoako Artisau Gozogileen Elkartea duela bi urte. Bertako kide da Jose Mari Unanue (Ordizia, 1967), Ordiziako Unanue gozotegiko arduraduna.

Gozogintzak bizi duen momentuaz aritu da, besteak beste.

Testua eta argazkia: A. Vierbücher

Bizimodu osasuntsua eta gozoak eskutik joan daitezke?

Azken urteetan gozogintza etsai bihurtu dute, eta txarra denaren etiketa jarri diote azukreari. Uste dut, hori ez dela justua. Pentsatzen dut gozoa behar den neurrian hartuta ona dela. Produktuaren kalitatea oso kontutan hartzekoa da: artisau eran egindako gozogaia den edo ez; kalitatezko lehengaiak erabiliz eginda dagoen; zero kilometrokoa izatea. Egoera horri aurre egiteko sortu genuen Gozoa Gipuzkoako Artisau Gozogileen Elkartea lurraldeko hainbat gozogilek, duela bi urte. Euskal gastrono-

Elkarrizketa 11 Jose Mari Unanue • Gozogilea

2020ko uztailaren 24a • # 384

miaren familiako partaide garela ere aldarrikatzen dugu.

Elkartearen helburuak zeintzuk diren sakontzerik bai?

Artisau-gozogintzako produktuen ekoizle eta saltzaileak nolabait taldekatzea, euskal gastronomiaren familia zabalaren bikaintasun mailari eutsi ahal izateko. Etorkizuneko erronkei kolektiboki helduz, bertako gozogintzari merezi duen tokia ematea posibleago izango dela uste dugu. Azken finean, Gozoa osatzen dugun elkarteko kideen jarduerak bultzatu nahi ditugu, eta sektorearen interesak defendatu.

Hasieran esandakoaren haritik, nabaritu dugu, postrea jatea jada ez dagoela modan; hau da, aukerakoa da, iraganean ez bezala. Guk postrea eta gozoak berriz ere gure otorduen parte izatea nahi dugu.

Eta nola egin aukerakoa ez izateko?

Jendeak galdu egin behar dio beldurra artisau-gozoak kontsumitzeari. Alde batetik gure lau produktu onarrizkoak, alegia arrautzak, esnea eta eratorrikoak, irina eta azukrea gizakiaren elikadura kulturaren osagai nagusia izan direlako milaka urtetan. Eta bestalde, gure produktuen lanketa oso gertukoa delako, iraunkortasunaren irizpide zorrotzetan gauzatzen da.

Egiten duzuen lana eta produktuak ezagutzera emateko, eta aipatutako helburuetara iristeko asmoarekin, hainbat ekintza antolatu dituzue bi urteotan.

Bai, hala da! Azokak eta ikastaroak antolatu ditugu. Webgune bat ere badugu elkarteak sortzen duen informazioa zabaltzeko. Oraintxe ez gaude oso aktibo, baina hasitako bideari jarraipena emango diogu, gozogintzaren munduari ganorazko bultzada eman nahi baitiogu.

COVID-19aren krisiak zein eragin izan du negozioan?

Gogorra izaten ari da, eta eguneroko martxan eragin handia izan du. Hori bai, etxera eramateko kafeen salmentan nabaritu dugu gorakada. Baditugu bezero oso fidelak, eta establezimenduan bertan kontsumitu ezin izan denean, etxera eramateko eskatzen ziguten. Horretaz gain, nabaritu dugu konfinamenduan egon garen bitartean,

palmerak, pastak eta antzeko produktuak ondo saldu direla, bai meriendatzeko bai gosaltzeko, .

Tradizio handiko gozotegia da Unanue, ibilbide luzea egin duzue sektorean.

Aitona Antoniok sortu zuen 1934an. Hasieran, La Confianza izena zuen eta Ordiziako Santa Maria kalean zegoen, Martinez tabernaren ondoan. Oinetxean jaio zen aitona, Ordizian, baina zoritxarrez ez zen goi mailako familia batekoa, eta gaztetatik bizitza aurrera ateratzen ikasi behar izan zuen. Lanbideren bat ikasi behar zuenez, Ordiziako Imaz gozotegian hasi zen lanean eta ondoren, probintziako beste hainbat gozotegitan ezagutza gehiago hartzen joan zen. 1920ko hamarkadan, Donostiara joan eta Europako sukaldari onenekin ikasten jarraitzeko aukera izan zuen.

Ondorengo belaunaldiek, familiako negozioari jarraipena eman diogu. Aitak eta osabak hartu zuten ondoren negozioaren ardura, eta orain ni nago.

«Etorkizuneko erronkei kolektiboki helduta, bertako gozogintzari merezi duen tokia ematea posible izango da» «Postreak eta gozoak berriz ere gure otorduen parte izatea nahi dugu; gaur egun aukerakoa da, iraganean ez bezala» «Festetan erakusleihoa modu berezian apaindu izan dugu. Baina aurten ez dugu egin, ez baita ospakizunetarako unea»

Nork erakutsi zizun zuri ofizioa?

Familiako negozioa izanda, txikitatik gozo artean ibili naiz. Lan askoko egunetan, etxeko guztion laguntza behar izaten zen, eta beraz, umetatik, ikasten joan naiz ofizioa. Aitonarekin lehenengo, eta aitarekin ondoren.

Ospakizun askotako partaide zaretela esan daiteke, urtebetetzeak direla, bataioak, ezkontzak, festak....

Bai, ospakizun horien guztien parte izan gara nolabait urte hauetan guztietan gurean egindako produktuen bidez.

Pozgarria da ikustea jendearentzat hain bereziak diren, eta gozatzeko eta ongi pasatzeko diren egun horietan, gure produktuak aukeratzen dituztela.

Aurten, ordea, oso desberdina izaten ari da. Orain dagoen egoerarengatik, horrelako ospakizunek behera egin dute nabarmen, bertan behera geratu baitira horietako asko eta asko.

Gauza bera gertatu da Ordiziako Santa Ana festekin ere. Egoera normalean, jaiak ospatzen egongo zinatekete ordiziarrak. Nolakoak izaten dira egun horiek zuentzat?

Jaietan lan asko egiten dugu. Etxe eta jatetxe askotan egiten dira familia eta kuadrillen bazkariak, baina hori aurten ez da beste urte batzuetan bezala izango. Urtero, erakusleihoa modu berezian apaindu izan dugu. Baina aurten ez dugu egin, uste dugulako, ez dela ospakizunetarako unea. Jende asko oso gaizki ari da pasatzen osasun krisiarengatik eta errespetua adierazi nahi diegu horrela.

Horrelako ospakizunetan, zeintzuk dira zuen produktuen artean izarrak?

Tximistargiek –relampagoa– eta bonbek, esaterako, fama handia dute.

Betiko pastelak dira relanpagoak eta bonbak. Horiek, eta hostopilak –milhoja–, sagar pastela eta merlitoia dira gehien saltzen direnak. Jendeak aspalditik ezagutzen ditu, gustuko ditu eta nahiz eta bistara oso deigarriak izan daitezkeen pastel berriak sortu, gure bezeroek aukeran nahiago dituzte betiko pastelak. Besteak saldu saltzen dira eta jendeak probatzen ditu, baina jendeak betikoei heltzen die.

Zein da sekretua?

Gogoa jartzea, mimoz egitea. Horixe dago gakoa.

12 Erretratua Irudi baten istorioa

# 384 • 2020ko uztailaren 24a

Erretratua

OLABERRIKO DANTZARIAK

1964ko Olaberriko dantzari taldea.

Jose Antonio Goiburuk utzia

O

Jose Antonio Goiburu Olaberria

Euskal Herriko beste hainbat herritan bezala, Olaberrian ere izan zen dantzari talde bat.

laberrian ere ez ginen gutxiago. Euskal Herriko beste hainbat herritan bezala, Olaberrian ere izan zen dantzari talde bat. 1964. urte inguruan sortu zuten dantza taldea, Imaz herriko maisuak, Santi Apaolazak eta Jose Mari Iparragirrek, nik 20 bat urte nituenean. Hori bai, mutilek osatutakoa zen; neskarik ez zen taldean.

Ihurre auzoko lokaletan aritzen ginen dantzatzen eta entseguak egiten, gehienak auzo horren ingurukoak baitziren. Dantza ugari ikasi genituen, besteak beste, makil dantza dantzatzen genuen. Ez zuen ibilbide luzerik izan dantza taldeak, ez dakit zenbat urtez iraun zuen zehazki, urtebete, bi.. hiru gehienez. Baina hori da gutxienekoa. Garrantzitsua izan zen dantza taldea herriko gazteontzat, euskal kulturan barneratzeko aukera ematen zigulako dantzak.

Horrezaz gain, herriko gazteak lagun arte ederrean elkartzeko topalekua ere bazen garai hartan dantza taldea. Ederki pasatzen genuen talde giroan.

Hala ere, oker ez banago, herritik kanpora ez ginen gehiegi atera. Ihurren bertan eta Olaberriko festetan egin genituen dantza ikuskizunak. Urrutien Legorretara joan ginela gogoratzen naiz, makilak eta ezpatak hartu eta zuri-zuri jantzita, txapela eta gerriko gorriarekin. Oinetan, berriz, apreta zuriak, lazo gorriekin.

Dantzari eta txistulari kuadrilla Dantzariak olaberritarrak baginen ere, txistulari batzuk zaldibiarrak ziren.

1964an ateratako argazkia da Olaberriko dantza taldearen lekuko bakarrenetako bat. Zutik, ezkerretik eskuinera, Arizkorreta Zaldibiako txistularia, Olaberriko txistularia, Zaldibiako Patxi Iruin txistularia, Zudaire, ni neu (Jose Antonio Goiburu), Angel Andueza eta Antonio Gurrutxaga txistularia gaude.

Makurtuta, berriz, ezkerretik eskuinera, Santi Munduate, Jesus Serrano, Jose Mari Iparragirre eta Jose Mari Imaz dantza irakasleak, Urbieta, Inaxio Zumeta eta Jose Ignacio Aranburu.

Gaztejira 13 Luken Senosiain • Oier Fernandez

2020ko uztailaren 24a • # 384

«Gazteak hurbiltzeko balio izan du auzolanak» LUKEN SENOSIAIN • UZ Gaztetxeko kidea

OIER FERNANDEZ Beltza kolore

oierfernandez_

Orratzen birak

D

Testua eta argazkia: Andrea Aranburu

L

barrura begirako hainbat lan egiten ondoren, udaberria beti izaten da ekintzez eta ekitaldiz jositako urtaroa. Eta antolatutako hamaikaekintzakezinizandituguegin.Ikustear dago normaltasun berriak nola eragingo dien kontzertuei edo ekintzei.

Uztailak 9,10 eta 11rako genuen antolatuta, baina ostiralean kide bat gaixotu zenez, atzeratu egin genuen. Behin negatibo eman ostean, berriz ere ekin diogu auzolanari. Gaztetxea denbora luzez itxita egon denez, azken urte honetan sortu den zikinkeria garbitzen aritu gara lanean bost egunez. Gainera, hurrengo ikasturtea gogotsu eta gaztetxe txukun batekin hasi nahi dugu.

Zeintzuk dira etorkizun hurbilerako helburuak?

Orain arte normaltasun berria zertan

uken Senosiain (Urretxu, 2001) UZ Gaztetxeko kideetako bat da.

Aste honetan egin duten auzolanaren inguruan hitz egin du.

Zer dela-eta antolatu duzue auzolana UZko Gaztelekuan?

Nolakoa izan da herritarren partehartzea?

Urte osoan zehar gaztetxeko asanbladetan parte hartu dugun kide berak izan gara gehienbat. Baina deialdia zabaldu genuenez, espero ez genituenak ere azaldu dira. Gustura hartu ditugunak noski. Gazte batzuk ere gaztetxera hurbiltzen hasteko balio izan du. Orokorrean, asteburuetan gaztetxean ibili direnek lan egunetan ere parte hartzeko borondatea izatea poztekoa da.

Zer suposatu du itxialdiak gaztetxearentzat?

Kolpe gogorra izan da. Zenbait hilabetetan

datzan ikusteko zain egon gara, eta horren arabera antolatuko ditugu etorkizuneko ekintzak. Apur bat egoera egonkortzen ari denez, auzolana bukatu eta iraileko lehenengo astera arte hurrengo hilabeteetako agenda lotzen arituko gara. Helburuak? Ahalik eta gazte gehien hurbiltzea, belaunaldi berriak animatzea eta lekukoa hartzen hastea dira.

Prestatuko ditugun jardunaldietara jendea hurbiltzea gustatuko litzaiguke.

Ekintzetan parte hartzea ez ezik, gaztetxeko kudeaketan eta gazte asanbladan ere eskua ematea gustatuko litzaiguke. @zugazteleku

@zugazteleku

@zugazteleku

Auzolaneko bideoa: www.goiberri.eus

entistarekin hitzordua 11:10ean, jarraian seme-alabak jaso behako ditut eskolan 12:15ean... Eta iratzargailuak goizeko 07:00etan jo dit... Non joan zait goiza...? Aiama! Arratsaldean haurrak eskolan utzi ostean, pilateseko lagun batekin geratuta nago kafea hartzeko... Hau da bizia...

Baina dena ez da hemen bukatzen, nire agenda amaigabean milaka eginkizun geratzen zaizkit egiteko.

Hau al da nik nire egunei eman nahi diedan egitura? Alde batetik bestera, bestetik hona... Baina benetan eman behar al diet egitura bat nire egunei? Erlojua jaiotzetik eramaten dugun osagarria da. Robotak bagina bezela kaso egiten diogu. Agian orratz madarikatu horiek ematen dituzten birak, beste gauza baterako erabili beharko genituzke...? Bira bakoitzeko amets bat agian? Edo desio bat bete bira bakoitzean?

Jendearen jarrerak aztertuta, bada keinu bat guztiok egiten duguna. Urteekin aldatzen joan den keinua. Duela ez horrenbeste urte, eskumuturrari bira txiki bat ematen genion erlojuari erreparatzeko.

Gaur egun, ordea, gure gain kontrol osoa hartu duen tramankulu horren pantailara begiratzen dugu.

Bai, telefonoa. Azkenean presazko gizarte batean bizitzearen ondorioak jasan beharko ditugu. Denon lana da, erloju geratuen iraultza hasi besterik ez da egin!

14 Garapena Ekoizle eta merkatarien digitalizazioa

# 384 • 2020ko uztailaren 24a

Garapena

GOIERRIKO AZOKA, ERRONKA DIGITALA ERAKUSLEIHORA Testua: Iñaki Gurrutxaga

Goierri beheko ekoizleak eta merkatariak digitalizazioan ahalduntzeko Goierriko Azoka proiektua dagoeneko abian da. Plataforma digital bat eta formakuntza eskainiko ditu.

Kolektiboki ez ezik, banaka sendotzea da helburu.

A

zken urteetako digitalizazioaren ondorioz gizartearen kontsumo ohiturak aldatzen ari dira, eta joera hori are gehiago nabarmendu da COVID-19 koronabirusak eragin duen konfinamendu garaian eta ondorengo normaltasun berrian.

Eraldaketa horren norabidea eta abiada aintzat hartuta, Goierriko ekoizleak eta merkataritza denda txikiak paradigma berri horretara egokitzea nahitaezkoa da, bizirik iraungo badute. Erronka horri aurre egiteko, Goierriko Azoka izeneko proiektua abiatu du Borja Urretabizkaia legorretar ekintzaileak Goieki garapen agentziarekin elkarlanean.

Proiektuaren oinarria digitalizazioan dago, eta bi eremutan eragingo du.

Batetik, Goierriko beheko ekoizleen eta merkatarien produktuak eta dendak bilduko dituen webgune bana sortuko dira –bat ekoizleentzat, bestea merkatarientzat–, eta bestetik, sektore horietako eragileei aholkularitza eskainiko zaie digitalizazioan ahalduntzeko urratsak egin ditzaten. Banakako digitalizazio horren bidez, ekoizleei eta merkatariei gaur egungo errealitatera egokitzen laguntzea da asmoa, kolektiboki indartu ez ezik, banaka ere sendotu daitezen.

Sortuko diren bi plataformetan nahi adina ekoizle, denda eta produktu txertatu eta salerosi ahal izango dira, eta etxerako banaketa eskaintzeko aukera

izango dute nahi hori adierazten dutenek. Horrez gain, Goierriko Azoka markaren eta hark eskaintzen dituen marketing lanez ere baliatu ahal izango dira. Kontsumitzaileek ere plaza erosoa izango dute, ehunka produktu eskura izango baitituzte bi plataforma horietan, produktuak etxean bertan jasoz edota ekoizleekin zein merkatariekin zuzeneko tratua izanez.

Zabalpen lana herrietan Marketing eta Internetaren arloan aritua, Goierriko ekoizle eta merkatarien azalean jartzeko ariketa egin zuen konfinamendu garaian Urretabizkaiak, eta aurrez ere buruan bazerabilen proiektua abiatzeko garaia zela erabaki zuen.

«Interneta ekoizle eta merkatarien aktibitatearen zatitxo bat besterik ez da, baina aldi berean, zati garrantzitsua izan daiteke haien etorkizunari begira.

Digitalizazioak urteak daramatza, eta hau trenaren azkeneko bagoia da».

Proiektuaren txostena prestatu, Goiekin aurkeztu, eta administrazio kontseiluak oniritzia eman ondoren, Goierri beheko 18 udalerrietara bidali zuten informazioa. Aurrez aurreko aurkezpen bat ere egin zuen, eta harrezkero hainbat udalerritako hautetsi eta ekoizle eta merkatariekin bildu da. Beasain, Ataun, Lazkao, Zaldibia eta Legorreta dira horietako batzuk. «Oraingoz

«Ahalduntzea da helburu, eskainiko dizkiegun euskarriekin formakuntza egitea, eta digitalizazio bidean aurrera egitea» «Erosle bezala badakigu Internetek nola funtzionatzen duen, baina saltzaile bezala ez.

Hor badago zer ikasia» Borja Urretabizkaia Proiektuaren sustatzailea

Garapena 15 Ekoizle eta merkatarien digitalizazioa

2020ko uztailaren 24a • # 384

Dendetako tratu pertsonala eta euskarri digitalek eskaintzen dituzten aukerak uztartu nahi ditu Goierriko Azoka proiektuak. Pexels

GOIERRIKO AZOKA Ekoizleei eta merkatariei digitalizazioaren arloan laguntzeko proiektua.

» On-line plataformak Ekoizleei eta merkatariei zuzendutako webgune bana sortuko dira, modu bereizian. Erakusleiho izateaz gain, salmenta eta banaketa bideratu ahal izango da.

» Formakuntza, taldean eta banaka Digitalizazio arloko aholkularitza emango da, partaide bakoitzaren beharrei egokituta. Teknologia berrien bidez emango da formakuntza, taldean ala banaka.

» Iraupena eta finantzazioa Proiektuaren garapen prozesuak urtebete iraungo du, eta finantzazioaren %90 Goiekik hartuko du bere gain. Gainontzeko %10a proiektuan parte hartzen duten ekoizle eta merkatariek ordainduko dute.

» Harremanetarako E-posta: borja@goierrikoazoka.eus

jaso dugun erantzunetan denetarik dago. Askori urruti gelditzen zaie digitalizazioa, beste batzuk bidea egiten ari ziren, eta beste batzuk proiektutik jaso dezaketen informazioaren zain daude.

Garbi dago proiektua aurrera doan heinean jende gehiago sartuko dela». Uztaila eta abuztua herrietan zabalpen lana egiteko, eta sortuko dituen bi plataformen diseinua eta garapena egiteko baliatuko ditu Urretabizkaiak. «Abuztuan behin betiko bertsioa oso aurreratua izan dugu, eta irailean hasteko moduan izango gara».

Plataforma komun horiek ekoizle eta kontsumitzaileentzat «abantaila» izango dira, baina «bakoitzak bere bidea indibidualki egitea» ere badela helburu dio. «Guk garbi daukagu ezin dugula Amazonekin lehiatu. Helburua da

ahalduntzea, formakuntza egitea eskainiko dizkiegun euskarriekin, eta digitalizazioaren bidean aurrera egitea».

Pertsona eta zerbitzua, balio Hiriekin alderatuz, eskasa da udalerri ertain eta txikietako ekoizle eta merkatarien digitalizazio maila. «Goierrin esku batekin konta daitezke on-line estrategi bat daukatenak. Digitalizazioaren mundua erakargarria da, baina ez da batere erraza, eta denbora eta ezagutza eskatzen du». Horregatik ematen dio horrenbesteko garrantzia formakuntzari. «Proiektu honetan gauza txikietatik abiatu behar dugu, jendea pauso txikiak ematen has dadin. Formakuntza ez tradizionala izango da, eta pertsonalizatua, egoera desberdinetan aurkitzen direnei egokituta».

Proiektuan sartzeko pausoa ematen dutenek argi izan behar dute lehiakidea ez dela aldameneko denda, saltoki eta plataforma digital handiak baizik. «Negozio hauek abantaila bakarra dute harekiko: denda fisiko bat dutela, izen bat eta harreman pertsonal bat. Digitalizazio honen helburua izan behar da bezeroa dendara erakartzea». Gertutasun eta pertsonalizazio hori «mundu digitalera eramatea», horixe da proiektuaren erronka, fokua pertsonan eta dendan jarriz. «Erosle bezala badakigu Internetek nola funtzionatzen duen, baina saltzaile bezala ez. Hor badago zer ikasia. Proiektu honekin kontzientziak mugiarazi nahi ditugu, gauzak beste era batera egin daitezkeela pentsatzea eta sinistea». Erronkari heldu behar zaio, erakusleihoek zabalik jarrai dezaten.

16 Eszena Goierriko kultur plaza

# 384 • 2020ko uztailaren 24a

Telesailak

Bide urratzaileak Aratz Albisu

Los Zubis (Ormaiztegi)

Telesail zalea

Zubipetik dantzalekuetara Mututuen ahotsa O pantailatxoan

R

yan Murphy gidoilari eta zuzendari estatubatuarrak ikusleen artean hizpidea sortzea du helburu, istorio eta pertsona mututuen ahotsa pantaila txikira eramanez. Azkeneko hamarkada honetan oso proiektu interesgarriak eta ezberdinak plazaratu ditu, gustu ia guztiak asetzeko adina, eta aniztasun horren lau adibide ekarri ditut zutabe honetara.

• Glee, etxeko gazteenentzako moduko musikala. Institutu bateko koruko ikasleen gorabeherak kontatzen ditu, eta mota guztietako pertsonaiekin eta istorioekin bete ditu 6 denboraldiak. Azkenekoak astunegiak suerta daitezke, baina dibertigarria da bestela.

• American Horror Story, beldurrezko telesaila. Denboraldi bakoitzak istorio ezberdin bat kontatzen du: etxe sorginduak, amesgaiztoetako hotelak, sorginak, etab. Batzuk benetan dira beldurgarriak, besteak aldiz ez dira susto batzuetatik haratago joaten, baina behin ikusten hasita ezingo duzu utzi, izuaren atzaparrak harrapatu egingo zaitu eta.

• Pose, drama historikoa. 80 eta 90 hamarkadetako New Yorkeko ballroom-etan oinarrituta dago. Bertan, LGTBIQ+ komunitateko afro-amerikar eta hispanoek ezkutuan egiten zituzten festa eta desfileen inguruan sortutako familiak eta erlazioak lantzen dira. Eszena gordin eta bihozberen nahasketarekin pertsonaia guztiekin maiteminduko zara segituan.

• Hollywood, telesail laburra. 1940ko hamarkadan kanonak hautsiko dituen pelikula baten grabaketa du gai nagusi.

Kontuan hartu behar da istorio eta pertsonaia batzuk benetakoak direla, eta horrek oraindik hunkigarriagoa egin du.

Aipatutako guztiak ikusgai daude Netflixen eta Hulun.

rmaiztegiko lau gaztek 1965. urtean sortu zuten Los Zubis taldea. Zubi azpian sortu zela esan liteke, bainuetxea izandakoaren lokaletan entseatzen baitzuten. Izena ere, handik datorkie, Don Salvador maisuak proposatu omen zien, eta haiei gustatu. Miguel Lerma, Miguel Sagarna, Julian Gonzalez eta Jose Manuel Rodriguezek osatu zuten lehen laukoa; laster, ordea, sei izatera pasa ziren, eta aldaketa ugari izan zituzten gerora ere. Zumarragako Javier eta Abelino ere aritu ziren haiekin, besteak beste. Bostak taldean aritutako Schubert Francesena organista azpeitiarra ere sartu zen taldean; baita haren lehengusua ere, gerora Egan taldearekin ezagun egin zen Xabier Saldias kantaria.

Garai hartako oroitzapen ederrak ditu Miguel Sagarna ormaiztegiarrak: «Ederki pasatzen genuen». Sei bat urtez jardun zuten festetan, dantzaldietan eta ezkontzetan jotzen. «Modan zegoen musika jotzen genuen, beste taldeen kantak ikasita». Kontzertu asko eman zituzten, batez ere Gipuzkoako herrietan, eta Lakiola taxistaren furgonetarekin ibiltzen ziren batetik bestera; «ez dakit nola kabitzen ginen ere!». Kontzertuak «asteburuero» izaten zituztela gogoratzen du Sagarnak. Garai hartako talde asko bezala, soldaduskara joateko garaia iritsi zenean banandu ziren.

Erakusleihoa 17 Merkataritza eta zerbitzuak

2020ko uztailaren 24a • # 384

Literatura Marian Arratibel • Gerriko liburu denda (Lazkao)

Oporretarako irakurgaien zerrenda

B

enetako plazera da liburu on bat hartu eta istorioan eta pertsonaietan barneratzea. Urteko garai guztiak dira horretarako egokiak, baina oporraldiko patxadak bultzatuta, jende gehiagok hartzen du irakurketarako tartea.

Euskarazko azken berrikuntzen artean, Cira Crespo eta Elena Ziordiaren Baginen liburua dago salduenen artean, Euskal Herriko historia emakumeen bitartez argitaratutako erdi saiakera.

Gauden garaian egonda, Slavoj Žižek autorearen Izurria! COVID-19ak mundua astindu du euskarazko bertsioa azpimarratuko genuke.

Berrikuntzen artean, Amaia Telleria idiazabaldarraren Haize-lekuak arrakasta izaten ari da, eta Aimar Maizen Goazen gabiriar denok ere aukera ona da udako irakurketarako. Azkenik, berria ez bada ere, Amets Arzallusen Miñan asko saltzen ari da oraindik ere.

Nobela beltza arrakastatsuena Gaztelerazkoetan, eta generoei dagokionean, nobela beltzak ditu jarraitzailerik gehien. Bertako gero eta idazle gehiago dira intrigaren aukera egiten dutenak (gazteleraz). Merkatura atera diren azkenak, Portugaleteko (Bizkaia) Mikel Santiagoren El mentiroso eta Al-

varo Arbina gasteiztarraren Los solitarios daude. Santiagok azkeneko lana Euskal Herrian kokatu du gainera.

Eta beste bat gehiago ere aipatuko genuke: Lazkaon bizi izan zen Sergio Garciaren Llueve sin color liburua.

Nazioarte mailako idazle ospetsuenen artean, nola ez, Joël Dicker ospetsuaren El enigma de la habitacion 622 daukagu. Espainiako idazleen artean, azkenik, Carmen Molaren La nena.

Nobela historikoan, Almudena Granderen La madre de Frankestein eta

Santiago Posteguiloren Y Julia reto a los dioses nabarmenduko genituzke.

Haur eta gaztetxoak Haurrentzat labetik atera berria da Miren Agur Meaberen Begiak zerumugan.

Ipuin gehiago ere badira aukeran: Merendatzera etorri zen tigrea, Ikusi duzu elefante?... Euskarazko komikietan Superpatata superheroiak beti edukitzen du arrakasta. Gaztetxoentzat Greg gizajo baten egunkariaren bilduman Ihesaldia da itzulitako azkena.

18 Kontrakantxa Komikia • Aliritzian

# 384 • 2020ko uztailaren 24a

Komikia

Aliritzian

Mikel Alvarez • Gidoilaria

Ulertzen

G

auzak asko aldatu dira azken ehun urteetan. Tira, ama eta bere anaiak gerora kutxa tontoa deituko genionari baita azken bi hilabeteetan ere… Hala ere, gaurko begira zeuden ia arnasarik ere hartu gabe. Sofan eserita zuten honetan, teknologiaz ari naiz, lasai. Badirudi, atzo amona, aldiz, beraiei begira zegoen zur eta lur: «Ulertzen al bertan jaitsi nintzela kalera, kabina batean sartu, duzue hor gertatzen ari den ezer?». buruz nekizkien zenbakiak markatuz kuadrilla osoari deitu Handik beste urte mordoxka batera, anaia eta ni ginen bieta atera behar ote ziren galdetzeko. Asko deo-joko batean jokatzen ari zirenak. aldatu da mundua, bai, eta azken ehun Ama agertu zen gelan orduan, eta urte Ez dakit hurrengo urteetan arreta jarriz, mundua aldatu da, batzuk lehenago, gure birramonak bera baina baita hau ulertzeko moduak ere. begiratzen zuen aurpegi berberarekin fasea zein izango Uste dut gure etxean urteetan zehar bilbegiratu gintuen: «Ez dakit nola asmaden, baina ziur, gu dutako anekdota bilduma batekin azaldu tzen duzuen nondik joan behar den joko izango garela ezer ahal dizuedala hobekien. horietan». ulertuko ez dutenak Gure amonak kontatzen zuen, etxean Duela pare bat urte, lagun baten alairratia jarri zuten egunean, gizon bat enbak, argazki bat zuen eskuan, amak eman tzun zutela kantuan bertan. Izugarri onzion bere aita txikitan nolakoa zen ikusdo abesten zuen, eta amaitzean, bere aitak txalo egin zuen. teko. Umeak (3 urte), paperean zegoen argazkia ikusi eta haEtxean zen izeba batek, ordea, sukaldeko lanak utzi, buelta er- tza pasa zuen argazkiaren gainetik, hurrengoa noiz azalduko. dia eman eta hauxe esan zuen: «Atera iozue horri txoixo mu- Azken kasu honetan, bera izan zen ezer ulertu ez zuena.

Ez dakit garapen honen hurrengo fasea zein izango den, tur bat eta baxoerdi bat earki abestu dota!».

Urte batzuk beranduago, telebista etxean sartzean, gure baina ziur, orduan, gu izango garela ezer ulertuko ez dutenak.

Publizitatea 19 2020ko uztailaren 24a • # 384