GoiBerri 387. zenbakia

zk. 387 2020ko irailaren 11 www.goiberri.eus

Iritzia Judit Garcia Llorens.

Arnasguneak

03

Erreportajea

10-11

Publizitatea eta elkartasuna uztartzen ditu gaztaren enkanteak

Xabier Aldanondo _Txirrindulari ohia

04

«INGURUKO ZIKLISTA DENAK LANEAN HASI GARA GERORA»

Elkarrizketa

14-15

Ane Barandiaran: «Lortu dudan guztia ez zait zerutik etorri»

02 Publizitatea # 387 • 2020ko irailaren 11

Iritzia 03 Judit Garcia Llorens • Baserritarra

2020KO IRAILAREN 11

# 387 Argitaratzailea: Goierriko Hedabideak SL

Itzain

Arnasguneak

Koordinatzailea: Iñaki Gurrutxaga

Kudeatzailea: Josu Iñigo

Erredakzio-burua: Loinaz Agirre

Diseinua: Adaki (Eneko Maiz)

Banaketa: Bidera zerbitzuak.

Berria Taldea Lege gordailua: SS-1638/2011

Egoitzak: Beasain: Oriamendi, 32. 20200.

Urretxu: Iparragirre, 11 (Kaletxiki).

20700.

Telefonoak: Beasain: 943-16 00 56 Urretxu: 943-72 34 08 Webgunea: goiberri.eus

Posta elektronikoa: goiberri@hitza.eus

Publizitatea: 607 530 424 jizagirre@hitza.eus

Bezero arreta, harpidetzak: 902-82 02 01 harpidetza@hitza.eus

Diruz laguntzen duten erakundeak: Udalak: Altzaga, Arama, Ataun, Beasain, Itsasondo, Olaberria, Segura, Urretxu, Zaldibia, Zerain eta Zumarraga

Azaleko irudia: Gorka Gomez

S

ekula baino azkarrago murriztea eta kutsatze tasak joan den uda amaieran jaistea. Hor dago antza planadago. Haurrak eskolara ren gakorik garrantzitsuena. berriro: ikastera, soziaOhitura sozial horien aldaketalizatzera, arlo askotan beraien ren gaineko kontrolean dago burua garatzera… Ume askok beste gako bat, informazioaren eskolako lagunak hainbeste erabilera interesatua eta poliJudit Garcia Llorens denbora ikusi gabe eman ondoziaren joan etorrien areagoBaserritarra ren, eskolara itzultzeko irrikan tzea. Alferrik izango da beraz, daude, gure sei urteko semeagarai berriek eskatzen duten ren kasu. Zaila dute ordea, aurepe ertain-luzeko estrategia tengo ikasturteko eskola irudiantolatuei buruz galdetzea.

Arnasguneak eta katzea, eta ez da erronka makaBien bitartean, arlo batzuela izango dauden badintza eta tan egiten ari den bezala, tohausnarguneak baliabideekin eskolak bete bekian tokiko arnasguneak eta mantentzea eta harreko funtzioei eustea. Era hausnarguneak mantentzea berriak antolatzea eta berriak antolatzea behaberean, arlo honetan hutsunebeharrezkoa dugu rrezkoa dugu ikuspegi pertsoak aregotu egingo direla pentsatzea oso kezkagarria da. nal zein kolektibotik. Ildo hoProtokoloak eta segurtasun rretatik oraingoan ere, baserrineurriak proban daude, osatik eta natur ingurunetatik sun-segurtasun ikuspegitik inprobisazioaren ekarpen interesgarria egin daitekeela iruditzen sensazioa sortuz. Baina arlo pedagogikoan, pa- zait. Haurrak, gazteak eta hain gazteak ez direnorama are eta kezkagarriagoa da. Ez da ba, gure nentzako ikasteko eta disfrutatzeko eremuak. haur gazteen kalitatezko hezkuntza jendarte Etorkizuna eraikitzeko oinarrira joan behar duosasuntsuaren oinarri nagusienetariko bat! Sin- gula erakutsi digu krisiak. Elikadura osasungadikatuek salatu dute maiatzetik gobernuarekin rria, naturaren zikloak, garaiko elikagaiak, aniez dutela harremanik izan, nahiz eta begibista- malien ongizatea, ekoizpenaren dibertsifikakoa zen ikasturte oso konplikatua zetorrela, zioa, agroekologia, ekonomia zirkularra, efinahiz eta konfinamendu garaiak zer ikasia utzi, tzientzia energetikoa, euskara, hartu-emana... nahiz eta gobernuko alderdiak aspaldikoak izan Hori dena izan daiteke baserria. Baita basoa eta beraien arduretan... Hauteskudeen prestakun- horren erabilera anitza ere. Gure jendarteko tzak ez ote du beste ezertarako denborarik utzi? etorkizuneko erronkak dira, politika publikoen Edo ez dute lehentasunezkotzat hartu? norabide aldaketa eskatzen dutenak, baina baOhitura sozialak aldatu behar ditugula esan serritik herritarrekin elkarlanean joan gaitezke digute. Gure esku baitago harreman sozialak bidea egiten.

04 Hitz-aspertuan Xabier Aldanondo • Txirrindulari ohia

# 387 • 2020ko irailaren 11

Elkarrizketa

Xabier Aldanondo Txirrindulari ohia

«GUSTATUKO LITZAIDAKE BERRIZ TXIRRINDULARI IZATEA» Xabier Aldanondok (Segura, 1967) ia aldi berean ikasi zuen oinez eta bizikletan. Umea zela hasi zen bizikletan ibiltzen eta oraindik ez da aspertu. Bidean, sei urte egin zituen onenen artean eta Seulgo Olinpiar Jokoetan ere izan zen.

«Errepidea ezin da engainatu», dio. Hortaz, heldu den lekuraino heldu bada, trebezia handia duelako izango da.

«Buruz gogorra ere izan behar da, nahiz eta nekatuta egon aurrera segi egin behar delako». Lezio hori ikasi du.

Testuak: Kerman Garralda Zubimendi Argazkia: Gorka Gomez

Nork erakutsi zizun bizikletan ibiltzen? Noiz?

Federatu zinenean, lasterketak lehia ala jolasak ziren?

Ez, ez dut gogoan. Txiki-txikitatik gustatu izan zait, eta betidanik izan ditut bizikletak. Lehiatzen hamahiru urterekin hasi nintzen, infantil mailan.

Jolasa. Akordatzen naiz lagun talde bat apuntatu ginela karrerak korritzera, baina jolasean ibiltzen ginen.

Zer du bizikletak horren gustagarria izateko?

Oso gaizki ibiltzen ginela gogoratzen dut. Ez dakit, entrenamendu falta-edo izango genuen. Lehenengo urteetan ez genuen garaipenik lortu, baina apurkaapurka lortu nuen ihesaldietan sartzea

Bidaiatzeko eta leku batetik bestera erraz joateko tresna ona da. Eta jolas egiteko ere bai.

Hasierak nola gogoratzen dituzu?

Hitz-aspertuan 05 Xabier Aldanondo • Txirrindulari ohia

2020ko irailaren 11 • # 387

Gora iristeko ordu asko sartu beharko zenituen.

baina gustatzen zaizunean eta emaitzek laguntzen dutenean, errazago eramaten da dena.

eta, geroago, lasterketaren bat irabaztea. Jubenil mailan txukunxeago egin nuen, eta orduan hasi nintzen txirrindularitza serioago hartzen.

Txirrindularitza oso kirol sakrifikatua da. Bizikletaren gainean ordu asko sartu behar dituzu, eta gainera, beste faktore asko daude: eguraldia, argia, errepideak... Denbora asko eskaini behar zaion kirola da. Gaztetxoetan gutxiago, baina hamazazpi edo hemezortzi urterekin egunero-egunero hiru ordutxo eskaintzen nizkion. Hiru ordu kalean.

Garai haietan profesional izatera helduko zinela esango balizute...

Eguneroko ardurak eta txirrindularitza ongi uztartzen zenituen?

Emaitza onak lortu zenituen, kontuak kontu. 1988Ko Seulgo Olinpiar Jokoetarako hautatua izan zinen. Nolatan?

Gustatuko litzaidake, baina ametsak ziren. Beti duzu esperantza hobetu eta emaitza onak lortzekoa. Ona izateko esperantza beti izaten da, adin horietan gehiago, dena posible ikusten delako.

Gustatuz gero, denbora ateratzen da.

Estu ibiltzen ginen, hori bai: eskolak, entrenamenduak eta dena egiteko, handik eta hemendik denbora atera behar. Denera ezin iritsitako garaiak dira,

Pausoak ematen joaten zara: jubeniletako lehen urtean pistako mundiala lehiatu nuen. Bigarren urtean errepidekoa egin nuen, bai erlojuaren aurka eta bai lineakoa. Apurka, ezaguna izaten

Ikasketekin ongi moldatzen zinen?

Afizionatuetan nenbilela Ingeniaritza teknikoa ikasi nuen. Hiru urte eman nituen unibertsitatean. Profesional izatera jauzi egin nuenean utzi egin nuen.

Hori bai, profesional izateari utzi nionean falta nuen urtea egin nuen.

06 Hitz-aspertuan Xabier Aldanondo • Txirrindulari ohia

hasten zara eta tokia egiten duzu. Afizionatuetara jauzi egiterakoan jarraitzeko zortea izan nuen eta beste bi mundial lehiatu nituen. Urte olinpikoa tokatu zen, eta hautatu zituzten lauetako bat izan nintzen.

# 387 • 2020ko irailaren 11

Zein da?

Olinpiar Jokoetan lehiatzea polita izango da.

Oso polita. Sekulako esperientzia zen niretzat. Nik 21 urte nituen orduan eta dena oso animatuta egiten nuen. Gainera, nire proba lehen egunean izan zen, taldekako erlojupeko proba. Itzulera hamar egun geroago genuen eta oporretan izan nintzen, beste probak ikusten. Oso gustuko esperientzia izan zen.

Talde baten izenean edo selekzio baten izenean lehiatu, badago alderik?

Talde batekin urte osoan lehiatzen duzu, baina selekzioarekin karrera bakarra. Hori da alderik handiena. Askoz urduritasun gehiago izaten duzu.

Eta hautatua izateak presioa ez du gehitzen?

Ez. Presioa aurkariek jartzen dute. Selekzioarena pixkanaka asimilatzen joaten zara, prozesu bat delako. Tokia duzun edo ez ikusi egiten duzu .

Bidean aurkari gogorrekin egingo zenuen topo.

Beti edukitzen genuen jende zaharragoaren aurka lehiatzen genuenaren errezeloa. Guk 20-21 urte genituen, eta beste jendea ikusten genuen askoz helduagoa: 25, 27, 30... gaztetxo batzuk ginela iruditzen zitzaigun haien aurka lehiatzeko. Garai hartan profesionaletara jauzi egiten ez zuena afizionatuetan gelditzen zen nahi adina urte. Gainera, ekialdeko herrialdeetan ez ziren profesionaletara igarotzen, eta orduan beti ziren afizionatuak. Gaur egun aldatu da hori.

Aurkariak lagun bihurtu dira?

Asko eta asko. Denbora asko igarotzen da elkarrekin, eta askotan limiteko egoeratan. Aurrean zabiltzanean irabazteko dena ematen zoazelako, eta atzean zoazenean iristeko lan egin behar delako, egoera gogorrak dira. Askotan atzekoan sufrimendua ez da ikusten, baina nahikoa lan izaten da helmugara iristen. Karrera batzuk amaitzea ez da erraza izaten. Eta itzulietan biharamunean berriz errepidera irten behar da. Azkenean urte osoan ibiltzen zara elkarrekin mundu osoan zehar.

Txirrindularitza talde kirola izan arren ez al da bakartia?

Gurpilak: jolasa eta lana

A

ldanondok ibilgailuak konpontzeko tailer batean egiten du lan. «Mekanika kontuak beti gustatu zaizkit. Mekanika baino gehago, eskulana». Bizitza osoa gurpilen artean. Segurarrak bizikleta gainean 300.000 bat kilometro egin dituela kalkulatzen du. «Profesional garaian 30.000 eta 33.000 kilometro artean egiten nituen. Sei urte igaro nituen profesionaletan, bada, 180.000 inguru. Beste horrenbeste gazte mailetan eta erretiratu ostean... atera kontuak». Lurrari 23 itzuli baina gehiago.

Goierrik mundu mailako txirrindulari asko eman ditu. Aldanondok dio zaletasun handia dagoelako dela. «Zikloturismoa oso indartuta dago. Errepideak ez dira oso onak, trafiko handia dagoelako.

Parajeak, ordea, bikainak dira». Gazte garaian Larraizko buelta egiten zuen gustura, eta Nafarroa aldera ere joaten zen. Orain nahiago du mendi bizikleta-

rekin basora joan. «Mendia ere gustatzen zait. Beste esfortzu mota bat da, teknikoagoa, eta lagunekin gustura joaten naiz». Halere, nahi baino gutxiago joaten da. «Gutxienez, astean behin joaten saiatzen naiz. Baina izan ditut garaiak bizikleta erabat alboratu dudala.

Ez ez nuelako ibili nahi, denborarik ez nuelako».

Sekula ez du alboratu txirrindularitza. Loinaz Txirrindulari Elkartean ibiltzeaz gain, eliteko probak gertutik jarraitzen ditu. Tourreko garailea nor izango den ez du apostu egin. «Tourrera inor ez doa denbora pasa. Taldeek asko dute jokoan». Hiru asteko itzuliek xarma berezia dutela aitortu du, Tourrak bereziki.

Bizikletan gozatu arren, sufritu ere egin du. «Momentu txar asko izaten dira». Guztiaren gainetik, ordea, Aldanondorentzat txirrindua «jolasa» da.

Hitz-aspertuan 07 Xabier Aldanondo • Txirrindulari ohia

2020ko irailaren 11 • # 386

«Ez dut gogoan nork erakutsi zidan bizikletan ibiltzen. Betidanik izan ditut bizikletak» «Ona izateko esperantza beti izaten da. Adin horietan gehiago, dena posible ikusten delako»

izan zenuen taldekide. Handien alboan korritzeak bertigoa ematen du?

Sei denboraldi egin zenituen profesionaletan. Uztea erraza izan zen?

Errespetatua sentitu naiz beti. Hasieran inpresionatzen zaitu apur bat, baina azkar egiten zara guztien laguna. Taldekideak gara azken finean, eta zu baino hobeak izan arren, zure beharra ere badute. Lehiaketan ez da bat edo bestea, talde bezala funtzionatzen da.

Asimilatzen joaten zara eta argi nuen nire garaia amaitu zela. Gehiago kosta zitzaidan bizimodu berrira moldatzea: ia 30 urtera arte bizitza tipo bat izan nuen eta gero bizimodu errealera itzuli behar zara. Salto handia da hori.

Afizionatuetan liderra izatetik morrontza lanetara erraz aldatzen da?

Garbi ikusten da ingurukoak gehiago direla, azkarrago doazela, eta ezin duzula irabazi. Denentzat egoten dira aukerak eta oso ona bazara aurrera joateko aukerak izango dituzu. Beste kontu bat da gaitasuna baduzun.

Estimu berezia diozun oroitzapenik baduzu?

Ezetz esango nuke, baina urte oso politak izan ziren. Orain hemezortzi urte izango banitu gustatuko litzaidake berriz txirrindulari izatea. Bidaiak, bizi nuen guztia, egindako lagunak...

Goi mailako lehiak bizitzan erabilgarria zaizun ezer irakatsi dizu?

Berezkoa pixka bat izan behar da, baina saiatzen ikasten duzu. Errez kikiltzen zarena bazara zaila da aurrera egitea.

Buruz gogor xamarra izatea beharrezkoa da, nahiz eta nekatuta egon aurrera segi egin behar delako. Beste arlo batzuetan aplikatu dut hori.

Buruak nolako lana egiten du bizikleta gainean?

Bakartia da, baina taldea beharrezkoa da. Bakarrik egonda ezinezkoa da talde oso bat garaitzea. Hori bai, talde barruan indartsuena izan behar zara liderra izateko. Eta zortea ere izan behar da.

Momentu txar asko izaten dira, gehienbat osasun aldetik oso indartsu ez zaudenean. Besteei ezin jarraitu ibiltzea gogorra da.

Zu talde gizona izan zinen. Morrontza lana egitea egokitu zitzaizun.

Bizikleta gainean beldurrik sentitu duzu?

Ez genuen irabazteko balio. Parean hobeak ziren txirrindulariak tokatu ziren eta ahaleginak egin arren ez nintzen iristen. Errepidea ez dago engainatzerik. Hanketan kilometro asko daramatzazunean eta limitera ailegatzen zarenean, onak aurrera egiten dute eta txarrek atzera.

Esprintetan bai, esprintetan beldurra pasatzen nuen. Telebistan oso erraz ikusten dira, baina pelotoi barruan zoazenean balaztada asko izaten dira eta erraza da albokoarekin trabatu eta erortzea. Jaitsieretan, aldiz, ez nuen batere beldurrik sentitzen.

Morroiena esker oneko lana da?

Tourrean onenak elkartzen ziren eta azkarren bertan joaten zen. Etapak oso garesti saltzen ziren, eta denboraldia salba zezaketen. Antolakuntza aldetik ere, diferentziarekin, onenak ziren. Halere, hiru asteko itzuliak oso gogorrak ziren.

21 egun lasterketan sartuta luze egiten zen eta azkeneko astea kosta egiten zen.

Bizikleta gainean ez negoen denbora osoa deskantsuan egoten nintzen.

Profesionaletan egon nintzenean oso talde ona eduki genuen eta karrerak disputatzeko jendea genuen. Morrontza lana liderrek eskertu egiten zuten, bazekitelako irabazteko behar gintuztela. Halere, gero bakarrak irabazten du eta oso zaila da lana errematatzea.

22 urterekin fitxatu zenuen ONCErekin. Besteak beste, Marino Lejarreta

Frantziako Tour bat korritu zenuen.

Txirrindularitzan ez dago erretiratzeko adina diru.

Nire inguruko denak gerora lanera joan dira.

Txirrindularien lan baldintzak hobetu edo txartu egin dira?

Egoera okerragoa da. Nire garaian Espainia mailan zortzi edo hamar talde profesional zeuden, baina gaur egun bakarra dago. Egun profesionalak direnek nik izan nuena baina soldata hobea izango dute, baina zailagoa da iristea.

Erdibideko taldeak, ekonomikoki, ahulagoak dira orain.

Loinaz Txirrindulari Elkartean zabiltza, gazteekin. Nola ikusten duzu etorkizuna?

Gazteak etortzen dira, baina horrenbesteko eskaintza egonda soberan ez gabiltza. Euskal Herri mailan, behintzat, justuago dago txirrindulari kopurua dauden lasterketak baino.

Goierrik txirrindulari profesional asko eman ditu. Zergatik?

Kultura dago gurean. Afizio handia dago eta karrera asko daude inguruan. Horrek berak bultzatzen du.

«Aurkari asko eta asko lagunak bihurtu dira.

Denbora asko igarotzen da elkarrekin, limitean» «Ez genuen irabazteko balio. Parean hobeak ziren txirrindulariak tokatu ziren»

08 Herri jakintza Sendabelarrak

# 387 • 2020ko irailaren 11

Orrialde honetarako ekarpenik egin nahi izanez gero: goiberri@hitza.eus

Hitzen ganbara

Esaera zaharra

Efemerideak

Artexie: Artesi /artasi /artezi.Goierrin,

«Kastatik kondea»

ileko marra, ilea alde banatara orrazten denean sortzen den arrastoa. Tolosan, ardien belarriko mozketa edo seinalea. Baita ere ‘zirrikitua’, ‘pitzatua’ edo ‘tartea’ (horman, lur lehorrean...)

Nonbaitetik edo zerbaitengatik eduki ohi ditu inork dituen ezaugarriak edo jokabideak. Adierakideak: ‘Kastatik azariak buztana gorri’ edo ‘Nolako zura, halako ezpala’.

1971 -09 - 09: Mikel Lasa futbolaria jaio zen, Legorretan.

1843 -09 - 11: Jose Antonio Pikasarri musikari segurarra hil zen Argentinan.

1864 -09 - 12: Leoncio Zufiria organista eta konpositorea jaio zen Lazkaon.

Sendabelarrak

Azeri-buztana Landare arrunta da gurean, eta propietate diuretikoak dituelako erabiltzen da, baita odol-jarioetarako eta ile erorketa saihesteko ere.

» Izen herrikoia Azeri-buztana.

» Izen zientifikoa Equisetum arvens L. / Equisetum telmateia (Equisetaceae).

» Ezaugarriak Bi motatakoak izan daitezke. Batzuk negu bukaeran jaiotzen dira, eta emankorrak dira. Hostoak, zurixkak edo marroi argiak. Buruxka batean bukatzen dira, eta esporangioek beren ugalketa funtzioa bukatzen dutenean, zimeldu egiten dira. Ondoren, bigarren motako zurtoin antzuak hazten dira, udaberriuda aldera. Zurtoinaren inguruan sortaka pinuaren antzeko hosto fin eta luzeak ditu. Oso arrunta da inguru hezeetan, erreka-ertzetan, belardi hezeetan eta putzuetan.

» Atal erabilgarriak Zurtoinak eta hostoak.

» Propietateak eta erabilpenak Propietate ezagunena diuretikoa da; oso aproposa da hanka eta likido erretentziorako, eta obesitate tratamen-

duetan laguntzailea da. Gernu hodiak garbitu eta odola leheneratzen du. Mineratzailea da, anemia kasuetan adibidez. Dekozioa moduan hartuko da: 30 gramo landare litro bat uretan egosi hamabost minutuz, eta bizpahiru edalontzi edan egunean.

Odol-jarioak mozteko ere erabiltzen da, bai barrukoak zein kanpokoak.

Barne odol-jarioetan 50 gramo landare egosi 30 minutuz litro erdi uretan, eta hiru edalontzi edan egunean. Kanpoko odol-jarioetarako, almorranentzat, azaleko gaitzetarako, zikatrizante moduan, 100 gramo landare egosi litro erdian, eta kataplasman, bainu edo garbiketa moduan erabili.

Ile erorketarako, kaspa sortzea eta ilea erortzea saihesten du. Egositako urarekin garbitu ilea. Zirkulaziorako, giltzurrun edo lunbarretako minarentzat...

» Kontraindikazioak Hipertentsio edo kardiopatia kasuetan, azeri buztanaren barne erabilera mediku edo espezialista baten kontrolpean egin behar da. Ez dira tratamendu luzeak egin behar.

Iturria: Legorretako Udalak kaleratutako ‘Ez zela kajoi batean gordetzekoa’ liburua.

Bertsoa • Kate motzean 09 Jon Iturrioz Nazabal • Jon Luloaga

2020ko irailaren 11 • # 387

Gaiak hala dio

Kate motzean Jon Luloaga • Zaldibiako zinegotzia

«Ogi zaharra badago, gosaltzeko esne-zopak» Jon Iturrioz Nazabal

Testua: Mikel Albisu Argazkia: Maria Dolores Aranburu

Gaia: Iraileko aldapa Neurria: Hamarreko handia Doinua: Gogoan daukat ez du aspaldi Aldapa gora egiten zaigu opor osteko itzulera ohituak gaude erlojupean buru belarri aritzera lana, umeak, kontziliazioa, etabar antolatzera ta aurten “covid” izena duen portua dago gainera kondenatuak gaude irailean danok tour-a lehiatzera Maskara jantzi ta nahastu gabe ume guztiak klasean baldintzak guztiz adostu gabe heldu guztiak lanean interes batzun araberako legeen menpe kalean hau gertatzen da ustez aurrera joan nahi dun herri batean zer izan nahi dun hausnartzeko ere astia hartzen ez dunean

HURRENGOA » Bertsolaria: Mikel Mendizabal Garmendia Gaia: Udazken giroan

Anaia bikiak zabaldutako bidea jarraituz, Donostiako Ospitalean jaio zen Jon Luloaga zaldibiarra 1983an. «Gaur egunean ere kuadrillakoek Zaldibiakoa ez naizela aurpegiratzen didate». Herriko hainbat saltsatan ibilia, zinegotzi da gaur egun. Esperientzia gomendagarria iruditzen zaio, «batez ere, taberna atarietan, arazo guztien konponbideen jabe diren horientzat. Lotua ere bada, eta ligatzeko ere balio du, boterearen erotika hor dago», dio umoretsu.

Ze zaletasun dituzu?

Ahuntzetara joatea, umeekin jolastea...

Pelikula bat.

Braveheart.

Liburu bat.

Sun Tzuren El arte de la guerra edota Xamarren Euskara jendea, bietako bat.

Musika talde edo abeslari bat.

Mikel Laboa

Zerk sortzen dizu irribarrea?

Abesti bat.

Herria eta hizkuntza (...gaztainaren al-

Iloba batek ateraldiren bat bota, eta nik uste nuena baino azkarragoa dela konturatzeak .

daxkez jantzirik pagoa...).

Bizitzako plazer txiki bat.

Kolore bat.

Zaldibiako Aixtrangoena baserria.

Egun oso bat niretzako hartu eta ezer ez egitea. Itzalean etzan eta hodeiei begira egon, irakurri, pentsatu, siestatxoa, errekara harriak bota... xelebrekeriak.

Zer gosaltzen duzu?

Jaso duzun oparirik bereziena.

Ogi zaharra badago esne-zopak, eta bestela kafea.

Nire ilobak.

Amets bat.

Goierriko hiriburua noski. Onena etxean dugunean zaila izaten da Zaldibiatik ateratzea.

Gorri iluna.

Oporretarako leku bat.

Euskal Herri euskaldun, euskaltzale eta feminista batean euskaraz bizitzea. Sozialista podiumetik kanpo geratu da, baina hor dago.

Goierriko txoko bat.

Zaldibian biziko ez bazina…

Irautea bakarrik geratuko litzaidake.

10 Erreportajea Gazta erdiaren enkantea Ordizian

# 387 • 2020ko irailaren 11

Lekarozko Kortaria gaztandegiko Julen Arburua, iazko irabazlea, eta Beti Jai berri jatetxeko Pablo Soto, gazta erdiaren eroslea.

Erreportajea

ENKANTE SOLIDARIOA Testuak: Tere Madinabeitia Argazkia: Ariane VierbĂźcher

Ordiziako gazta irabazlearen erdia enkantera aterako da gaur, lehiaketa amaitu eta gero. 1980an Antton Olanok martxan jarritako ekimena da, eta 40 urteko ibilbidean jasotako dirua San Jose egoitzari eman zaio. Aurten ere helburu soziala du.

Z

enbat ordaindu daiteke ardi latxaren edo Karrantzakoaren esne gordinez egindako gazta baten erdia, Ordizian Euskal Jaietan egiten den txapelketa entzutetsua irabazten duenean? 1980an egiten hasi zen enkanteak kopuru astronomikoak utzi ditu 40 urteko ibilbidean, altuena 2014an: Idiazabalgo Ampo kooperatibak 13.050 euro ordaindu zituen.

Halako kopuru alturik ez du berriz ere lortu enkanteak, baina horregatik ez du galdu ikusgarritasunik ekitaldi horrek. Iazko enkantean 9.000 eurora iritsi ziren Donostiako Beti-Jai Berri jatetxeko Pablo Sotok egindako eskaintzak.

Noraino iritsiko ote da enkantea aurtengo gazta lehiaketaren edizio berezi honetan? Gaur, 13:30etatik aurrera ja-

kin ahal izango da, Beti-Alai pilotalekuan gazta lehiaketaren sailkapena ezagutzera eman eta gero.

Antton Olanoren eskutik Enkantea da, zalantzarik gabe, gazta lehiaketaren unerik ikusgarrienetako bat. Aurten, egunez eta formaz aldatuta bada ere, egingo da berriz ere Ordiziako Idiazabal Gaztaren Kofradiak antolatuta; 41.a izango da. Kofradia bera sortu baino lehen martxan jarritako ekimena da, 1980an abiatu zen garai hartan udaletxean aparejadore zen Antton Olanoren eskutik. Kofradia, berriz, 1990era arte ez zen sortu, Idiazabal gazta, Ordizia eta ingurua sustatzeko helburuarekin, eta Olanok berak egindako proposamen bati jarraiki.

Erreportajea 11 Gazta erdiaren enkantea Ordizian

20120ko irailaren 11 • # 387

1980

13.050

Lehen enkantea. Juan Mari Arzak sukaldariak erosi zuen 12.000 pezetatan gazta irabazlearen erdia, Zaldibiako Jose Antonio Etxabe Barandiaranek egindakoa.

Gehien ordaindutakoa. 2014an jo zuen gorena enkanteak, 13.050 euro ordaindu zituen Ampok bere 50. urteurrenean. Segurako Karmele Muruaren gazta zen.

Kofradiako Maisu Handia Jesus Mari Ormaetxeak azaldu duenez, hasiera hartan 17 lagunek osatu zuten elkargoaren lehen zereginetako bat Ordizian 1904tik udalak antolatzen duen Euskal Jaien barruan egiten zen gazta lehiaketaren antolakuntza bere gain hartzea izan zen, eta harekin, baita gazta enkantea ere. Olanoren figurak bi ekitaldien bilakaeran izan zuen pisua ere nabarmendu du: «Gizon geldiezina zen, tradizioa asko gustatzen zitzaiona, baita ondo jatea ere, eta gaztaren defendatzaile sutsua zen».

Urte askoan gazta irabazlearen erdika bakarrik ez, ondorengo lau postuetan sailkatutakoen piezak ere enkantera ateratzen zirela gogoratu du, bestetik, Ormaetxeak. Edizio berriago batean Internet bidezko enkantea ere egin zen, bigarren eta hirugarren sailkatuekin, eta «oso erantzun ona» izan zuen: «3.000tik gora bisita izan zituen enkante guneak, Japoniatik eta Costa Ricatik ere egin zituzten eskaintzak... Hori berreskuratzea ez legoke gaizki».

Gehien ordaindu duena, 13.050 euro, Ampo kooperatiba izan da, 2014an, bere 50. urteurrenean; Segurako Karmele Muruaren Ondarre gazta zen. Beste bi enkante aipagarri ere badira: 2004an Lierniko Patxi erretegiak eskainitako 12.100 euroak (Azpeitiko Ardi Gazta Kooperatibako Angel Erraztirena), eta 2009an Super Amara merkatalguneak emandako 12.000 euroak ( Elgoibarko Jesus Ansolaren Mausitxa gazta). «Guzti-guztiek ordaindu dute, salbuespenik gabe».

Publizitate ikaragarria Baina oihartzunik handiena irabazlearen enkanteak izan du beti; azken urteetan Jose Ignazio Iturriozek gidatzen du. «Gazta erdia erosten duenak, dirua gastatzen duenak, komunikabideetan irten nahi du, eta horregatik egiten ditu hain eskaintza altuak», azaldu du kofradiako Maisu Handiak, «publizitate ikaragarria lortzen dute».

Lehen eroslea, 1980koa, Juan Mari Arzak izan zen, eta orduko 12.000 pezeta ordaindu zituen (72 euro). Handik aurrera, kopuruak igotzen joan dira urtetik urtera, eta iaz 9.000 euro ordaindu zituen Donostiako Beti-Jai Berri jatetxeko Pablo Sotok, Lekarozko (Nafarroa) Julen Arburuaren Kortaria gazta irabazlearen erdikagatik.

Izan dira, baina, kopuru altuagoak enkantearen 40 urteko ibilbidean.

Jasotako diruaren erabilera Enkantearekin jasotako dirua San Jose egoitzara bideratu da hasiera-hasieratik, eta hala izan da Ordiziako Udalaren esku egon den bitartean. Baina gaur egun adinekoen egoitza Kabia erakunde autonomoak kudeatuta Gipuzkoako Foru Aldundiaren menpe dagoenez, enkantearen diruaren helburua aldatu egin da, hori bai, «betiko izpiritua mantenduta». Adineko pertsonentzat izango da, etxean bertan edo etxetik irteteko laguntza emateko edo egoitzan aisialdi ekintzak antolatzeko. Ekintza horiek Nagusilanek eta beste herriko eragileek sustatuko dituzte.

«Gazta erosten duenak komunikabideetan irten nahi du, horregatik egiten ditu hain eskaintza altuak.

Publizitate handia da» Jesus Mari Ormaetxea Gazta Kofradiako Maisu Handia

ENKANTEAK URTEZ URTE Ordiziako Artzain Gazta lehiaketako gazta irabazlearen erdiarekin enkantea egiten hasi zirela 40 urte bete dira aurten. Honakoa da erostunen zerrenda.

1980. Juan Mari Arzak (Arzak jatetxea, Donostia): 12.000 pezeta.

1981. Jose Juan Castillo (Casa Nicolasa jt., Donostia): 15.000 pta.

1982. Errasti (Guria jt., Bilbo): 28.000 pta.

1983. Pedro Subijana (Akelarre jatetxea, Donostia): 42.000 pta.

1984. Evaristo Garcia (O Pazo jatetxea, Madril): 65.000 pta.

1985. Zacarias Puente (Zacarias jatetxea, Santander): 110.000 pta.

1986. Sebastian Azpiri (Txaltxa jatetxea, Eibar) 115.000 pta.

1987. Bilore: 135.000 pta.

1988. Quesos Aldanondo: 190.000 pta.

1989. Bartolo jt. (Donostia): 210.000 pta.

1990. Egosari jt. (Donostia): 260.000 pta.

1991. Egosari jatetxea: 360.000 pta.

1992. Patxi jt. (Liernia): 385.000 pta.

1993. Super Amara merkatalgunea (Donostia): 390.000 pta.

1994: Super Amara merk.: 450.000 pta.

1995. Elutxeta sagardotegia (Urnieta): 500.000 pta.

1996. La Barandilla merk. (Donostia): 550.000 pta.

1997. Pryca Olaberria: 570.000 pta.

1998. Pryca Olaberria: 580.000 pta.

1999. Super Matia merk. (Donostia): 600.000 pta.

2000. Larzabal jt. (Donostia): 550.000 pta.

2001. Ravell jt. (Barcelona): 610.000 pta.

2002. Angel Uranga margolaria: 4.100 €.

2003. Pottoka eta Martinez jatetxeak (Ordizia): 5.100 €.

2004. Patxi erretegia (Liernia): 12.100 €.

2005. Castillo hotela (Olaberria): 6.000 €.

2006. El Caseron jt. (Armentia): 6.200 €.

2007. Divinius Catering (Donostia): 6.400 € 2008. Casa Eceiza (Tolosa): 6.700 €.

2009. Super Amara merkat.: 12.000 €.

2010. Dolarea hotela (Beasain): 7.200 €.

2011. Porrue jatetxea (Bilbo): 7.300 €.

2012. Catalana Occidente: 7.400 €.

2013. Bolintxo okind. (Bergara): 7.500 € 2014. Ampo (Idiazabal): 13.050 €.

2015. Catalana de Occidente: 7.600 €.

2016. Okeletxe: 8.000 €.

2017. Carrefour (Olaberria): 8.200 €.

2018. San Sebastian Gastronomika: 8.750 € 2019. Beti Jai Berri (Donostia): 9.000 €.

12 Erretratua Irudi baten istorioa

# 387 • 2020ko irailaren 11

Erretratua

AURRERA EGITEKO ILUSIOA

Gure haurtzaroko argazki kamarek, ez zuten gaur egungoek duten prestakuntzarik argazkiaren data eta xehetasunak jasotzeko. Oker handirik gabe esan daiteke erretratu hau 1956koa-edo dela, beraz, duela 64 urtekoa. Xanti Garmendiak utzia

Xanti Garmendia Gaintza

Oroitzapen ugari datoz memoriara erretratuari begira jartzean, adin beretsukoekin gogoratzean, batez ere; oroitzapen gazi-gozoak. Nola moldatzen ginen, ordea, gure egunerokoan? Nolako eskola giroa genuen?

G

urea bezalako herri txiki batean, herriko eskola zen (nazionala deiturikoa) zegoen bakarra. Geletako bat neskena zen, maistrarekin egoten ziren; eta bestea, mutilena. Nahasian geunden adin guztietakoak, 6 bat urtetik hasi eta 14ra bitartekoak. Mutilen maisua ia urtero aldatzen zutenaren irudipena dau-

kat; mordoska bat ezagutu genituen, behintzat. Erdaldun peto-petoak ziren... Hura zen koktela gela barruan sortzen zena: guk apenas genekien gaztelerarik, eta maisuek, berriz, tutik ere ez euskaraz, eta zerbait ikasteko asmo zipitzik ere ez; esango nuke guztiz kontrakoa zela haien jarrera. Neskek, kasu horretan behintzat, zorte hobea izan zuten. Urteetan, herrian oso estimatua izan zen maistra euskaldun bat –Juanita– eduki zuten. Eskolak erderaz emango zizkien, baina beste harreman eta konfiantza giro bat aurkitu zuten ikasleek berarengan.

Ez dakit ezer askorik ikasten ote genuen, baina, nahiz eta geure gisara moldatu, gure haurtzaroan pila bat jolasten genuenaren irudipena daukat: pilota, futbola, kanikak, ziba, txirika, harrapaketak. Tarteka, neskekin batera, soka saltoan ere egiten genituen saio ederrak.

Lehenengo aldiz itsasoa ikusi Kurtso amaierako txangoa ilusioz itxaroten genuen egunetako bat izaten zen. Fangio gidari genuela, orduko autobus kankarrio haietako batean, normalean kostaldeko herriren batera eramaten gintuzten. Ondo grabatua daukat, lehenengo aldiz itsasoa ikusi nueneko une hura. Kostara inguratzen

gindoazen heinean, a zer nolako zalapartak autobus barruan, ia bata bestearen gainean: «Begira, begira, han ageri da, urdin-urdina!». Gaur egungo ikuspegitik barregurea sortzen badu ere, giro eta kontestu berezi hartan, zein une magikoa!

Eta 14 urtera iristean, herriko eskolaldiaren amaiera etorriko zen. Mutilen kasuan, pintxe modura lehendabizi, ofizioren bat ikasteari ekiten zioten batzuk. Inguruko herri handiagoko tailerren batean hasiko ziren, beste batzuk, edo fabrika handian.

Neskek, tamalez, orduan ere, ez zuten aukera handirik topatzen lan munduan, eta baserrian ez baziren geratzen, zerbitzari (neskame) edo gisa horretako langintzaren bati heldu beharrean aurkitzen ziren, guztiak ere hutsaren truke lan eginaz. Izan ziren, halere, ikasten jarraitzeko aukera izan zuten bakarren batzuk, baina, normalean, fraidetegi, seminario edo lekaimeen komenturen batean sartuta.

Horrelatsu igaro ziren, bada, gure haurtzaro eta nerabezaroko urteak. Sarritan nahiko egoera zurrun eta hertsiei aurre egin behar izan bagenien ere, momentu alai eta dibertigarrien faltarik ere ez genuen izan, eta geurekin generaman, beti, bizitzan aurrera egiteko hain beharrezkoak dena, ilusioa.

Gaztejira 13 Iratxe Irigoien • Ane Irazoki Alvarez

2020ko irailaren 11 • # 387

«Proiektuari janzteko asko falta zaio oraindik» IRATXE IRIGOIEN • Ikaslea eta ekintzailea

ANE IRAZOKI ALVAREZ Hipatiari begira @aneirazoki

Mitoak eta egiak

B

Testua eta argazkia: Andrea Aranburu

I

ratxe Irigoien (Gabiria, 1997) Farmazia Graduko ikasketak bukatzear den honetan, ohialen munduarekin saltseatzen hasi da. Ehunduz izeneko proiektu berri bat sortzeari ekin dio.

Zer darabilzu esku artean?

Ikasturte honi hasiera emateko asmoz Ehunduz proiektua darabilkit esku artean, proiektu honetan oihalekin eskuz eginiko osagarriak izango ditut helburutzat. Bertan, oihal ezberdinak erabiltzeko asmoa daukat: kotoizko oihalak, oihal afrikarrak...

Nola sortu zitzaizun ideia?

Ideia hau konfinamenduan zehar geundela etorri zitzaidan burura, amak oihalezko musukoak egin zituen eta berari laguntzen aritu nintzen momentu horretan, interesa piztu zitzaidan eta piska bat tanteatzen hasi nintzen. Oraingoz oso gauza errazak josten hasi naiz, mototsekoak, poltsak... Baina kurtso honetan zehar josteko ikastaro batera apuntatu naiz gehixeago ikasteko asmoz. Horretaz gain, kurtso honetan denbora libre gehixeago izango dudanez, hobby moduan hasi dudan proiektua izango da.

Nondik datorkizu josteko zaletasuna?

Josteko zaletasuna familiatik dator, beti

ikusi izan dut josteko makina martxan etxean. Amonak josten zuen, hark amari pasa zion interes hori, eta ondoren amagandik etorri zait niri ere. Egia da, konfinamendu aurretik ez niola arreta handirik jartzen, beti interesatu izan zaizkidan arren esku lanak. Konfinamenduan etxean horrenbeste denbora egin dugunez, denerako denbora zegoen eta momentu horretan piztu zitzaidan interes gehien. Eta orain hobby moduan bada ere, benetan dut gustuko.

Zeintzuk izango dira aurerrantzean emango dituzun pausoak?

Oso-oso proiektu berria da, oraindik oso biluzik dagoen proiektua, beraz janzteko asko falta zaio oraindik. Baina pixkanaka proiektua osatzen jarraituko dut. Kurtso honetan josteko ikastaro batean apuntatu naiz, joskintzaren mundua gehiago ezagutzeko asmoz..

Instagram bat ere sortu dut, eta bertatik apur bat promozionatuko dut nire burua, bertara igoko ditut egiten ditudan osagarri eta bitxiak. Gustura ari naiz eta proiektua hasteko ilusioz nago. @iratxeirigoien

@ehunduz

adago jendea pentsatzen duena batzuek bizi diren bezala bizi nahi dutela. Ematen duenez, esplotatuta eta behartuta egon daitezke, baina horren truke dirua irabazteak esan nahi du eurek aukeratu dutela horrela bizitzea. Hautaketa librea du izena mitoak.

Beraz, nahi duzulako egiten duzu, nahiz eta hortik irtetea lortu duten zure lagunek esan diguten, mila aldiz, zein den zure egoera (badakigu beste batzuk ezin zaretela horrelako adierazpenik egitera ausartu).

Ez da lan sexualik existitzen, prostituzioa existitzen da. Emakumeen trata esplotazio sexualaren helburuarekin egiten bada, prostituzioa existitzen delako da. Trataren aurkako borroka bada nahi duguna, prostituzioa da ezabatu beharrekoa.

Zenbait baldintzatzatzaile badaude ez dago baliozko baiezkorik (zaurgarritasun egoerak: ekonomikoa, soziala edota psikologikoa).

Zer da bortxaketa batean salatzen duguna, gizonen boterea edo ezezkoa? Zein da bi ekintzen artean dagoen desberdintasuna? Ordaintzen bada zuzena bilakatzen da ekintza? Zer da salgai dagoena, gorputza edo baiezkoa? Zergatik ez da eztabaida gaia gizonek zergatik erosten dituzten gorputzak? Billete bat ote bortxatzaile eta putero baten artean dagoen alde bakarra?

14 Elkarrizketa Ane Barandiaran • Softbol jokalaria

# 387 • 2020ko irailaren 11

Elkarrizketa Ane Barandiaran Softbol jokalaria

«BURUAK EDO GORPUTZAK KONTRAKOA ESAN ARTE SEGIKO DUT» Testuak: Ariane Vierbücher

Argazkiak: Basque Team

Ane Barandiaranek (Ordizia, 1992) bizitza erdia softbolean jokatzen eman du. Jaioterrian hasi zuen kirol ibilbidea eta azken denboraldian Sant Boi talde katalanarekin aritu da, COVID-19agatik liga eten zuten arte. Orain, atzera liga noiz hasiko zain dago, nahiz eta uste duen konplexua izango dela aurtengoa. Magisteritza ikasketak egin baditu ere, kirolaren munduan jarraitu nahi du.

Ibilbide luzea egin duzu softbolean, eta Ordizian hasi zinen gainera.

Gaur egun, ez dago aukera handirik Goierrin, baina 2006. urtean hasi nintzen ni. Garai hartan, Euskal Herrian, Gipuzkoan batez ere, softbol talde asko zegoen. Bazegoen pertsona bat garai hartan, sustapen lan handia egin zuena.

Eskolaz eskola joan zen, kirol honek tokia har zezan. Ordizian hasi nintzen bai, taldea zegoen orduan eta larunbatero jokatzen genituen partidak. Hiru denboraldi egin nituen bertan. 16 urterekin, Orioko taldera joan nintzen. Bate Bizkorrak eta Atletico San Sebastian taldeekin ere jokatu dut, eta iragan denboralditik Sant Boi talde katalanarekin jokatzen dut.

Antza, norbaitek zirikatuta hasi zinen. Hala da?

Nire lagun gehienak sofbol taldean ze-

biltzan. Nik baleta egiten nuen, baina ez zen gehien gustatzen zitzaidana. Egun batean, lagunak, zirikan, esan zidaten baleta egiten nuenez, sofbolean jokatzeko ez nintzela gai izango. Bete-betean sartu nintzen. Onartzen dut erraza dela ni zirikatzea. Hurrengo egunean, haiekin entrenatzera joan nintzen.

Harrezkero, urte mordoska bat igaro da, eta ziur, milaka bizipen izan dituzula.

Une oso gozoak eman dizkit eta txapelketa pila batean parte hartzeko aukera ere. Kadete eta jubenil mailatan Espainiako hainbat txapelketa irabazi ditut.

Seniorretan hiru liga eta bi kopa irabazi, eta 10 final baino gehiago jokatu ditut.

Europako txapelketak ere irabazi ditut.

Munduko talde onenen aurka jokatzeko aukera izan dut. Iazko udan, Olinpiar Jokoetako kanporaketa bat jokatu

nuen. Burugogorkeriagatik hasi zen istorio hau guztia, eta mila esperientzia bizi ahal izan ditut.

Aurten, Sant Boi talde katalanarekin hasi duzu liga. Baina oraintxe Ordizian zaude.

Martxoaren 8an hasi zen liga. Hurrengo asteburuan jokatu behar genuen bigarrena. Baina COVID-19aren eraginez, alarma egoera indarrean sartu, eta liga bertan behera geratu zen. Europako txapelketa ere jokatzekoak ginen eta Munduko txapelketarako sailkatzeko aukera handiak genituen. Baina guztia atzeratu da.

Liga abuztuaren 30ean zen berriro hastekoa. Baina atzeratu egin dute. Data berria irailaren 20a da, baina ez nago ziur hasteko baldintzak beteko diren.

Zalantza handiak ditut.

Noiz joango zara Kataluniara?

Elkarrizketa 15 Ane Barandiaran • Softbol jokalaria

2020ko irailaren 11 • # 345

«Hau guztia ez zait zerutik etorri; pertsona langilea naiz, perfekzionista, burugogorra, eta gauzak atera arte ez dut etsitzen» «Basque Team Fundazioaren beka ez banu jasoko, kirolaz bizitzea ez litzaidake batere erraza izango»

100 kilometro orduko abiaduran ateratzen omen da bola. Erraz esaten da.

Eta gehiagora ere bai, nahiz eta ez nire eskuetatik. Abiadura handiko kirola da, telebistan agian ez da hainbeste antzematen, baina zuzenean ikusterakoan askoz ere deigarriagoa da.

Zer dauka softbolak zu horrenbeste kateatzeko?

Kirol indibiduala izan arren, kolektiboa ere badela, guztiontzat tokia dagoela eta oso estrategikoa dela.

Uztailean jakinarazi zuen Basque Team-ek beka jasoko duten kirolarien zerrenda eta zu ere tartean zaude.

Ez dakit hori erantzuten. Liga hasten bada bai. Baina klubak liga jokatzeari uko egitea planteatu du, beste talde batzuk egin duten moduan. Egoera konplexua da.

Softbolak indar handia duen Espainiko lurraldeetako bat da.

Katalunian betidanik izan du indarra kirol honek. Eskola asko daude, tradizioa dago eta instituzioen aldetik babesa jasotzen du.

Zure kirol ibilbidean, jokalari ez ezik entrenatzaile ere izan zara. Zer moduzko esperientzia izan zen?

Duela zortzi urte Varsobiako (Polonia) talde batekin aritu nintzen. 20 urte nituen orduan eta uste nuen, ni baino gaztetxoagoak ziren jokalariak entrenatuko nituela. Hara iristean sorpresa latza eraman nuen, seniorrak baitziren. Lehen egunetan ez nuen batere ongi pasa,

jokalari askok ez ninduten begi onez hartu. Jaurtitzen ikusi nindutenean, gauzak asko aldatu ziren, orduan hasi ziren ni errespetatzen.

Jokatzea edo entrenatzaile izatea, zer nahiago duzu?

Dudarik gabe, jokatzea. Entrenatzaile lana gustatu gustatzen zait berez, baina partidetan zelaitik kanpo egoteak oso urduri jartzen nau, ezin dut egon. Hobeto nago zelai barruan.

Kirol prentsak oso ondo hitz egiten du zuri buruz...

Oso eskertuta nago, bai prentsak, eta baita beste talde batzuetako jokalari eta entrenatzaileek ere hitz oso politak izan dituztelako nirekiko. Hau guztia ez zait zerutik erori; pertsona langilea naiz, perfekzionista, burugogorra eta gauzak atera arte ez dut etsitzen.

Jaurtitzailea zara eta zure eskuetatik

Hirugarren urtea da Basque Teamen beka jasoko dudala. Sekulako lana egiten dute kirolariei aukera emateko eta emakume kirolarien kasuan gauzak zailago izanda, lekua egin digute. Nire kasuan adibidez, beka ez banu jasoko, kirolaz bizitzea ez litzateke batere erraza izango, kontrako faktore guztiak biltzen ditudalako: Kirol minoritario batean aritzen naiz eta gainera emakumea naiz.

Basque Team Fundazioari esker, kirol munduan jarrai dezaket.

Bukatzeko, nola planteatzen duzu etorkizuna?

Dudarik gabe softbolean jokatzen jarraitu nahi dut. Buruak edo gorputzak kontrakoa esan arte segiko dut. 28 urte bete berri ditut, beraz, oraindik gaztea naiz honetan segitzeko.

Hala ere, magisteritza ikasi dut, zaila baita ziurtatzea kirolean urte askoan arituko naizela, lesioak ere izan daitezkeelako... Agian kirol ibilbidea amaitzean hortik bideratu dut nire bizitza. Baina momentuz, espero dut urte luzez softbolean jarraitzea, hori da gehien nahi dudana.

16 Eszena Goierriko kultur plaza

# 387 • 2020ko irailaren 11

Literatura

Bide urratzaileak Irati Goikoetxea Asurabarrena

Urki (Beasain)

Idazlea

Iraultza txikiak

B

raustakoan liburu bat gomendatzeko eskatzen didatenean, ez dut zalantzarik egiten. Nori ez zaio han goitik itsasoa ikustea gustatzen? Han goitik itsasoa ikus daiteke, begien aurrean itsasorik ez badago ere.

Ikusmenak igerian aritzeko aukerarik ematen ez badigu ere, han goitik itsasoa ikus daiteke. Batez ere, lainoaren partez itsasoa ikusteko gogoa badugu. Edo pozaren eta satisfazioaren azpijokoei adi harrapatzen bagaitu momentuak. Pozaldi horretara bizikletan igo gaitezke, Gino Bartaliren atzetik adibidez, eta bizikletan ibiltzen ez badakigu, oinez, edo haizeari arraunean, edo garrasiak harkaitzetan itsatsiz, edo eseri eta begiak itxita. Eta ikusi egingo dugu. Begiak itxita ere ikusi egingo dugu, eserita ere, han goitik itsasoa. Baina horretarako bizitzak zer hori behar du. Zer hori, txikia izanda ere. Zer hori txikia bada, hobe. Bizitzak iraultza txiki hori behar du, barruko oasietan uholdeak eragingo dituena.

Bizitza jolas bat bada, bizitza jolas krudel bat dela ulertu behar dugu, gerrak pausoak leherrarazten dituenean esaterako. Badirela eguzkirik merezi ez duten egunak, eta, hala ere, eguzkitsu esnatzen direnak. Gerrak nahita eta propio aukeratzen dituenak mina areagotzeko. Injustiziak, ordea, inoiz ez ditu eguzki guztiak bere egiten, eta hor jolasten, eta ez jokatzen, hor jolasten asmatzen duenak jango ditu ogi artean ezkutatuta egon daitezkeen gerezirik goxoenak.

Jende txikia protagonista duen liburu handi bat da Julen Gabiriarena, esku artean itsasoa sentiarazten diguna.

Plazara atera zen familia

M

usikarako afizioa etxetik datorrenean, ez da harritzekoa familiako kide bat baino gehiago musikariak ateratzea. Hain ohikoa ez dena, ordea, familiako lau kidek musika talde bat sortzea da. Hori gertatu zen 70eko hamarkadan Beasainen, Urkizu familiarekin. Julian Urkizuk Zegamako Musika Bandan egin zituen aurreneko pausuak. Seme-alabei ere, musikarako zaletasuna transmititu zien, eta Julen, Anabel, IĂąaki eta Amaia, aitaren bide beretik hasi ziren. Solfeo eta akordeoi ikasketak egin zituzten, eta Beasaingo eta Tolosako Musika Bandetan aritu ziren.

Aitak eta seme-alabek Urki taldea sortu zuten 1975. urtean. Ezkontzetan eta herrietako festetan jotzen hasi ziren, eta fama hartu zuten nonbait, haiek jasotako enkarguak beste talde batzueri eman behar izaten baizizkieten askotan, denei erantzun ezinik. Gipuzkoan ez ezik, Nafarroako hainbat herritako festetan ere jotzen zuten.

Beasainen, Zarautzen, Hernanin edota Tolosan, igandetan jotzeko kontratuak ere egin zituzten. Ia 20 urtez aritu ziren eskenatokietan, 1994. urtean, seme-alabak beste lanbide batzuetan hasi zirenean utzi zuten arte.

Erakusleihoa 17 Merkataritza eta zerbitzuak

2020ko irailaren 11 • # 387

Osasuna Ainitze Jauregi • Oreka fisioterapia (Segura)

Lotarako gorputzaren kokapenik egokiena

K

ontsultara etortzen diren askok ondorengo zalantza izaten dute: dituzten minen sorburua ez ote dagoen ohean lotarako hartzen dugun kokapen desegoki bat hartu izanean. Ziurrenik ez da arrazoi bakarra izango, baina eragin dezake noski. Profesional moduan, lotarako kokapenik egokiena, kokapen fetala dela esan behar dut, albo batera jarrita, ahal bada ezker aldearen gainean (adituek diotenez, horrek, bihotzzirkulazio eta liseri arazoak ekiditeaz gain, drenatzea errazten du, besteak beste).

Burukoari dagokionez, olatu forma badu hobe; alegia sorbalda eta lepo arteko tartea beteko duena izan dadila burua jarriko den parekoa baino lodiagoa, hartara burua ohearekiko paraleloan egoki kokatuko baita. Kokapen horretan, jendeak frikzio/presioak eragindako mina sentitu izan ohi du belaunetan eta hori ekiditeko, kuxin bat jar dezakegu, belaunetako mina ekiditeaz gain, aldaka eta pelbisaren errotazioa ekidingo dugu.

Hala ere, hurrengo galdera ondorengoa izaten da: «Ohean hasieran horrela kokatuko naiz, baina gero, nola esnatu goizaldera?». Galdera ona. Ia ezinezkoa da hasieran jarritako kokapenari gau osoan eustea. Askok lo or-

duak ere galtzen dituzte kokapen «perfektu» horretara iritsi ezinik, eta lotarako «hain denbora gutxi dugun» (edo hartzen dugun) bizimodu honetan, ez al da hobe ditugun orduetan gustokoen dugun moduan jarri eta ondo lo egin eta gero, egunean zehar, hartzen ditugun kokapenen jakitun garelarik, hauek zuzentzen saiatzea eta lesioak ekiditea?

Egunean zehar Eserita lan egiten badugu, aulkian ondo

esertzea da gakoa, ipurdia atzeraino eramanda, hankak lurra ukitzen duela eta eskuak sorbalda behartu gabeko posturan. Telefonoz denbora luzez eta ordenagailu aurrean aritu behar dutenek, esku libre sistema erabiltzea komeni da, telefonoa buru eta sorbalda bidez eutsi ordez. Horregatik ere lesio asko artatu behar izaten ditugu.

Zutik lanez egin gero, egurrezko kaxa edo altueratxo batean hankak txandaka igota, gerriak atsedena hartzen du, ez da hainbesteko kargatuko.

18 Kontrakantxa Komikia • Aliritzian

# 387 • 2020ko irailaren 11

Komikia

Aliritzian

Zautokritzat

A

ntoniari eta Andresi ama birjina bezala agertu da Aditza. Nork Nor sailekoa omen da, Nork beti lehen pertsona eta Nor beti bigarrena.

Hona adizki batzuk: zautokritzat, zautokritzategu, bazintokritzat, zintokritzagukete.... Pare bat DIN A3tan garai bateko aditztaula oso bat eraiki daiteke, baina erabilienak, zalantzarik gabe, Zautokritzat edo Zautokritzatet izango dira, Nik Zu edo Nik Zuek.

Esanahiaren usaina adituko da agian. Ez dakit inongo hizkuntzak baduen adiera hori duen aditzik, baina ideia erabili erabiltzen da, gure inguruko hizkuntzetan bai behintzat; izan ere, aditza sortu gabe ere, erabat da adierazgarria ideia bera, baina, hizkuntza-ekonomiari begira, Aditzaren agerkundeak esaldi oso bat ordezkatzen du, eta mugarria izango da izendatzen aurrenetakoa euskara izatea.

Asier Iriondo Hizkuntza aholkularia

Beraz, Goiberriratu da Aditza eta inori erabilgarria iruditzen bazaio, darabilela

Euskal gatazkak egokiera asko emango dizkio, gainera, aditzari, baina, kale-euskaran ere erabili ahal izango da. Demagun: Zumarragan jaio zen eta Urretxu eta urretxuarrak ez zituen maite, eta hala adierazi zuen behin baino gehiagotan eta komeni baino gehiagoren aurrean. Bizitzak, baina, Urretxun eraitsi zuen, ez aurretik, inguruko urretxuarren «zautokritzat!» entzun gabe.

Egoerak zaila dirudi baina, estutasunean, alde nasaia ere badu. Objektuari ez dio ekimenik eskatzen. Subjektua da ekintzaren egilea, Nik edo Guk. Beraz, Goiberriratu da Aditza eta inori erabilgarria iruditzen bazaio, darabilela, eta ez bazaio, darrefusala, baina aringarria dirudi, Politikondok «autokritika sakona egin behar duzu» esateko mina duen bakoitzean «zautokritzat» esango balu, zenbat hitz eta denbora aurreztuko lukeen, eta genukeen, pentsatzea. Nik dixit eta guk dixigu.