GoiBerri 390. zenbakia

zk. 390 2020ko urriaren 2a www.goiberri.eus

Iritzia Miren Estensoro Garcia.

Lanean ere emozioak puri-purian

03

Errainuak

10-11

Guillermo Murciego argazkilari urretxuarraren ‘X bat basoan’

HEZKUNTZA, AGERIKO ETA EZKUTUKO ONDARE Ondarearen Jardunaldietan izango dute aztergai

04-07

Elkarrizketa

14-15

Irati Garmendia. «Guk egokitu behar izaten dugu eskolarako materiala»

02 Publizitatea # 390 • 2020ko urriaren 2a

Iritzia 03 Miren Estensoro Garcia • Ekonomia ikertzailea

2020KO URRIAREN 2A

# 390 Argitaratzailea: Goierriko Hedabideak SL

Koordinatzailea: Iñaki Gurrutxaga

Kudeatzailea: Josu Iñigo

Erredakzio-burua: Loinaz Agirre

Itzain

Lanean ere emozioak puri-purian

Miren Estensoro Garcia Ekonomia ikertzailea

Diseinua: Adaki (Eneko Maiz)

Banaketa: Bidera zerbitzuak.

Berria Taldea Lege gordailua: SS-1638/2011

Egoitzak: Beasain: Oriamendi, 32. 20200.

Urretxu: Iparragirre, 11 (Kaletxiki).

20700.

Telefonoak: Beasain: 943-16 00 56 Urretxu: 943-72 34 08 Webgunea: goiberri.eus

Posta elektronikoa: goiberri@hitza.eus

Publizitatea: 607 530 424 jizagirre@hitza.eus

Bezero arreta, harpidetzak: 902-82 02 01 harpidetza@hitza.eus

Diruz laguntzen duten erakundeak: Udalak: Altzaga, Arama, Ataun, Beasain, Itsasondo, Olaberria, Segura, Urretxu, Zaldibia, Zerain eta Zumarraga

Azaleko irudia: Gorka Gomez

U

ztailean eta irailean zehar Gipuzkoaongizatea babesteko neurri eskaerak (osasuna ko eskualde ezberdinetan enpresa bermatu edota kontziliazioa erraztuz kasu) txiki eta ertainetako arduradunekin eguneroko bilakatu dira. Horra hor zaintzaren biltzeko aukera izan dut, Foru Aldunekonomia non azaleratzen den berriro ere. diak bultzaturiko proiektu baten aterkipean.

Honek guztiak ez du kentzen merkatuaren COVID-19aren krisiak euren enpresarengan geldialdiari aurre egiteko, gure enpresek, esizandako inpaktua gertutik ezagutzea zen heltrategia edota plangintza berriak lantzea ezinburua. besteko izango dutela, noski. Berrikuntza, Gizartearen geldialdia medio, ekonomiak, merkatu dibertsifikazioa edota lankidetzak eta ondorioz, sektore gehienetako merkatuek, giltzarri izaten jarraitzen dute egoerari aurre etena bizi dute. Batzuk, ziklo motz edo luzeko egin nahi badiogu, inoiz baina gehiago segumerkatuak izanik, etena lehenago edo beranruenik. Baina emozioen kudeaketarako gaitaduago pairatzen ari dira. Aldiz, ekonomia jarsunak epe luzera duen balioa azpimarratu dueraren etsai handienetakoa den ezjakintasunahiko nuke gaurkoan hemen. Are gehiago, na nonahikoa da denean. Ezjakintasunak, enpuska batean behintzat, birusarekin bizikidepresaren jardueran dituen inplikazioez haratatza besterik ez baitzaigu geratzen. go, beldurraren emozioa sorEnpresa txiki bateko buru tzen du guregan. Eta horrela, den batek zioen moduan, beldurra nahiz pizturiko besgaldera zera da: pertsona te emozioen kudeaketan jarmodura eta gure enpresak duteko premia agertu da, ongizate iturri ere izan daiteEzjakintasunak, baita lanean ere! zen, gure alboko eta ondoenpresaren jardueran rengoentzat ikasi al dugu Martxotik hona, lantaldearen sostenguaren beharra, zerbait COVID-19a dela eta? dituen inplikazioez konfiantza indartu edo ko- haratago, beldurraren Haratago joanda; Nola sentimunikazioa hobetzea eragin tu gara lanean? Zein behar emozioa sortzen du duten gardentasun ariketak, sortu dizkigu honek guztiak guregan ez ohikoak diren jardunetan lan esparruan? Enpresak pererantzukizun eta inplikazioa tsonak baitira eta pertsonak areagotzea edota pertsonen emozioak.

04 Sakonean Hezkuntza bera ondare bihurtzen denean

O

ndarearen Europako Jardunaldiek oihartzuna izango dute berriz ere Goierrin. Europako Kontseiluaren ekimenez antolatuta, ondarearen garrantzia balioestea eta herritarrei gerturatzea da jardunaldi horien xedea, eta Gipuzkoan bosgarren aldiz egiten ari dira aurten, beriz ere, Foru Aldundiak bultzatuta.

Jardunaldien edizio honetan hezkuntzak hartu du toki nagusia. Irailean hasi eta azarora bitartean, lurralde osoko 70 erakundek aldundiarekin batera antolatutako 100 bat jarduera eta 150 ekitaldi bildu dituzte Kontaiguzu Ondarea! Ondarea eta Hezkuntza izeneko programaren barruan.

Eta aurtengo jardunaldien ardatza hezkuntza izanik, hezkuntzaren alorrari merezi duen balioa aitortzea eta herritarrei utzi dien ondare materiala zein inmateriala edo ukiezina ezagutaraztea

# 390 • 2020ko urriaren 2a

da antolatu dituzten ekintza horien guztien helburua.

Jarduera horietako batzuk Goierrin izango dira. Hezkuntzaren gaiarekin estuki lotuta, Beasainen, Idiazabalen, Legazpin eta Ordizian, erakusketak, tailerrak eta bisita gidatuak antolatu dituzte. Ondarearekin zerikusia duten beste alor batzuk jorratuz, berriz, Urretxun, Ezkion, Ormaiztegin, Seguran, Zegaman, Zerainen eta Zumarragan ere izango dituzte ekintza gehiago.

Hezkuntzak utzi duen ondarea Hezkuntza eta ondarearen arteko lotura ez da berria. Azkenaldian joera handia dago ondarea hezkuntza baliabide gisa erabiltzeko, baina hezkuntza bera ere ondare bihurtzen da, eta hori gordetzea eta balioan jartzea ezinbesteko ariketa da herri baten historia osatzeko garaian. Ez bakarrik ondare materiala,

hau da, eraikinak, argazkiak, eskolako altzariak edo koadernoak eta idazlumak bezalako tresnak, baita ondare inmateriala edo ukiezina ere.

Ondare materiala ezaguna eta gertukoa egiten da, baina zer da hezkuntzaren ondare ukiezina? Eskola tradizionalaren kultura osatzen duten elementuak dira, eta berezkoak dira hezkuntza praktikarekin lotuta dauden prozesu guztietan. Normalean ahoz eta modu kolektiboan trasmititzen diren ohiturak, keinuak, kantak, otoitzak... sartzen dira multzo horretan, eta nola ez, baita oroitzapenak ere. Eta, batez ere, jakintza.

Horixe da hain zuzen, jakintza, Josetxo Zufiaurre beasaindar etnografoak eta Beasaingo irakaskuntzaren historiaren ikerlariak azpimarratu duen hezkuntza ondarea, lagunartearekin batera: ÂŤLagunarteak eskolatik jaiotzen dira

Sakonean 05 Hezkuntza bera ondare bihurtzen denean

2020ko urriaren 2a • # 390

Erreportajea

HEZKUNTZA BERA ONDARE BIHURTZEN DENEAN Testuak: Tere Madinabeitia

Lenbur Fundazioak Legazpin erreproduzitu duen 1950eko hamarkadako gela, eta ondareari buruzko jardunaldietan bisitatu ahal izango dena. Gorka Gomez

gehienetan, eta betirako izaten dira orokorrean». Irakasleak ere aipatzen ditu, arrazoi batengatik edo bestearengatik gogoan geratzen direnak, «ikasleei musika bezalako zaletasunen bat transmititu dielako, adibidez». Zufiaurrek oraindik ondo gogoan du La Salle eskolan ikasi zuenean tiple gisa elizako abesbatzan abesten zuen garaia.

Euskararen alorrean ikastolak sortzen guraso askok egindako lana ere ondaretzat du Zufiaurrek, gaur egunera arte iritsi direlako haren emaitzak, eta etorkizunean ere izango dutelako oihartzuna. Berak ere parte hartu zuen Beasaingo ikastolaren sorreran.

Helburuak eta ondorioak Goierri garaiko hezkuntza munduarekin lotura estua izan duen irakase ohi batek ere balio handia ematen dio hezkuntzari ondare den aldetik. «Edozein

Argazkiak: G.G. eta utzitakoak

Ondarearen zabalkunderako bitarteko ezezik, ondare ere bada hezkuntza bera, eta hori herritarrei erakusteko, hainbat ekintza antolatu dituzte Goierrin.

garaitan begiratu eta, dagokion unean, irakaskuntza edo ikasketa eta heziketarik gabe ez da sortuko aurrerapenik eta hobekuntzarik bizitzarako», dio; hau da, aurrerapenak eta hobekuntzak ere hezkuntzak utzitako ondareak dira, baina, hori bai, horiek egokiak eta zuzenak izan daitezen, «behar-beharrezkoa da ondo definituta edukitzea zer erakutsi, zertarako hezi, eta hori dena zertarako edo zer idealetarako edo lorpenetarako», eta horren guztiaren arabera, «emaitza mota desberdinak sortu eta lortuko dira gizadiarentzako».

Adibide bat jartzearren, Legazpi aukeratu du, eta aurreko mendearen bigarren erdialdean bertan sortu ziren guraso elkarteak aipatu ditu, «langileen seme-alabek batxilergoa ikasi ahal izateko eta, ondorioz, lan aukera hobeak eta gehiago izateko» helburuarekin lan egin zutelako. Zufiaurrek bezala, ikas-

tola ere aipatu nahi izan du, haren sorreran jardun zuten guraso, andereino eta laguntzaileek egindako lanak «euskara eta euskal kultura bizirik mantentzea eta pedagogia berriak uztartzea» zuelako helburutzat; baita «neskak eta mutilak bereiztu gabeko irakaskuntza eta heziketa» ere. Goierri garaian lanbide heziketa eraberritzeko eta garatzeko ahaleginak eta proiektuak eta ingurugiroarekiko kontzientziazio ekintzak ere aipatu ditu adibidetzat.

Ikusten denez, hezkuntzak utzitako ondare ukiezinak ñabardura askotarako zirrikituak uzten ditu. Argi dagoena da eskola garaian ikasitakoak eta ikusitakoak eskolatik igaro diren guztien barru-barruan geratu direla, izan maila pertsonaleko jakintza, lagunartea edo zaletasun bat, edo izan gizarte mailako aurrerapena eta hobekuntza. Ondare immaterial horren parte dira denak.

06 Sakonean Hezkuntza bera ondare bihurtzen denean

# 390 • 2020ko urriaren 2a

Beasaingo hezkuntzaren bilakaera eta jolasaren garrantzia, iruditan

Eskolako argazki zaharren bitartez lehengo Idiazabal ezagutzeko proposamena

I

I

gartzako burdinolak Beasaingo hezkuntzaren hastapenak eta bilakaera erakutsiko dituen argazki bilduma hartuko du bere baitan, urrian zehar. Josetxo Zufiaurrek, Beasaingo Paperak bildumaren barruan, irakaskuntzaren inguruan 2015ean osatutako lan monografikoa hartu dute oinarritzat erakusketaren antoaltzaileek. Argazkiak herriaren historiaren zati hori ezagutzeko euskarri bihurtuko dira, ikasle taldeenak batez ere, baita orain ia ez dauden eraikinenak ere.

Beasainen lehen zeuden ikastetxeak eta oraingoak, eta auzoetakoak, denak jaso dituzte erakusketan. Esan behar da Beasaingo hezkuntzaren historia oso zabala dela. Urteetan atzera joanda 1715ekoa da hezkuntzari buruzko lehen berri dokumentala, Astigarreta eta Gudugarretako eskoletarako maisuaren kontratazioari buruzkoa. Handik aurrera, eskolei buruzko erreferentziak etengabeak dira, eta zerrenda, oso luzea: Loinazko San Martin edo La Salle, Arte eta Lanbide Eskola, Pensionnat Notre Dame, Karmengo Ama, San Jose, San Juan, CAFeko eskola industriala, Goierri Lanbide eskola,lehen ikastola (1917koa), Alkartasuna lizeoa, Andramendi ikastola eta Loinazpe eta Txindoki insitutuak.

Jolasa, berriz, hezkuntzarekin oso lotuta dagoen jarduera da. Inguruan jolastu izan direnak eta betiko abestiak, batez ere euskarazkoak, gogora ekartzea du helburu Igartzako beste txoko batean, errotan, ikusgai egongo den erakusketak. Aurreko belaunaldikoek panpinak nola egiten zituzten, tortolosetan nola jolasten zuten, zangoetan nola ibiltzen ziren edo familia giroan zer abesten zuten... hori guztia ezagutzeko aukera izango da bertan, aiton-amonek emandako testigantzei esker.

Jolaserako erabiltzen zuten materiala ere ikusgai egongo da, baita jokoak ere. – Hezkuntzaren hastapenak eta bilakaera. Erakusketa Igartzako burdinola. Urriaren 2tik 18ra. – Goazen elkarrekin jolastera. Erakusketa Igartzako errota. Urriaren 2tik 18ra.

diazabalgo hezkuntzaren historia jasotzea eta erakustea du helburutzat Ondarearen Europako Jardunaldien barruan herrian prestatzen hasiak diren erakusketak.

Lan taldea osatzeko prozesuan daude oraindik, baina laster material bilketarekin hasiko dira, eta jasotakoak udazkenean zehar izango da ikusgai, herriko erakusleihoetan. Euskal Herriko Unibertsitateko Hezkuntza Museoaren lankidetza izango dute horretarako.

Argazkiak eta liburuak, koadernoak edo ikasmahaiak bezalako eskola materiala izango dira ekimen horren ardatz nagusiak, garai bateko ikasleen testigantzekin batera. Azken horiekin, besteak beste, lehengo eta oraingo ikasgaiak, ohiturak, edo eskolak emateko moduak alderatzeko aukera izango da. Izan ere, hezkuntzak bilakaera bat izan du, eta horrek ere islada izango du erakusketan.

Idiazabalgo hezkuntzaren historian 1885. urteko eskolak jarri zuen lehenengoetako mugarria, garai hartan euskarazkoa zelako eta herrian alfabetatze maila altua izatea lortu zuelako. Musikaren derrigorrezko heziketa izan zen beste mugarrietako bat, herrian musikari asko sortzea ekarri zuelako. Ondoren, beste hainbat data esanguratsu azpimarratu behar dira Idiazabalgo hezkuntzaren bailakaeran. Hala, 1928an, eskola nazionala inauguratu zen, gaurko udaletxean; eraikin hartako hainbat elementu umeentzako egokituta zeuden, eskaileretako harmailak ohi baino txikiagoak ziren, esaterako. 1960ko hamarkadan, bestalde, ikastola bat sortu zen, eta gero Aita Iparragirre herri eskolaren sorrera etorri zen, eskola nazionalak eta ikastola elkartuta. Urtsuaran auzoan ere izan zen eskola, eta badira han ikasi eta garai hartako oroitzapenak partekatzeko prest dauden herritarrak. – Hezkuntza erakusleihoetan. Erakusketa Idiazabalgo hezkuntzaren historia eta ondarea jasotzen duten argazkien eta elementuen erakusketa.

Herriko erakusleihoak. Udazkenean.

Sakonean 07 Hezkuntza bera ondare bihurtzen denean

2020ko urriaren 2a • # 390

Aitona-amonen garaiko eskola Legazpin, 1950eko hamarkadara bidaia

Garai bateko eskoletako irudiak tarteko, Ordiziako irakaskuntzari begirada

L

O

egazpiko Lenbur Fundazioak aiton-amonen eskola ezagutzeko aukera eskaintzen du, Haztegi ikastolako txoko batean egokitutako museoarekin. Bertan, 1950eko hamarkadako ikasgela bat irudikatu dute, garai hartako elementu ugari erabilita. Ikasmahaiak, arbelak eta klariona, irakaslearen mahaia, liburuak, idazlumak, estufa, jolasak, mapak, esekitokiak eta berokiak, oinetakoak gordetzeko kutxak, Francoren erretratua, gurutzea... ezer ez da falta, ezta ikaslea ere.

Hain txukun eta fidelki antolatutako eskolan sartzea, garai haietara bidaiatzea bezala da. Zorroztasuna, diziplina eta erlijioa ziren orduan hezkuntzaren balio nagusiak, euskarak ez zuen tokirik, eta neskek eta mutilek bereizita ikasten zuten, bakoitzak gizartean zuen funtzioaren araberako heziketa jasotz: adibidez, joste lanak ikasten zituzten neskek, eta marrazketa lineala mutilek. Puntualtasuna, portaera, ikasketetarako gaitasuna, etekinak… oso kontuan hartzen ziren, eta zigor fisikoak baimenduta zeuden. Gizalegea, erlijioa, dotrina, historia santua, matematika edo gramatika ziren garai hartako ikasgaietako batzuk.

Gaurko eskolak bestelakoak dira, zorionez, eta Legazpiko hezkuntza mapa osatzen duten Domingo Agirre eskola publikoa, Olazabal institutua eta Haztegi ikastola mistoak, euskaldunak eta anitzak dira.

Aurretik, ordea, izan dira ikastetxe gehiago herrian, eskola nazionalak, Brinkola eta Telleriarteko eskolak, Patrizio Etxeberria enpresaburuak bultzatuta 1942an mutilentzat ireki zen salletarren Artzain Ona, neskentzako Santa Cruz akademia eta Santa Teresa ikastetxea eta Kimu Berri ikastola. Eskola nazionalak Domingo Agirre bihurtu ziren gerora, akademia itxi egin zuten, eta Artzain Ona, Santa Teresa eta Kimu Berri fusionatu eta gero, Haztegi ikastola sortu zen.

– Gure aitona-amonen garaiko eskola. Tailerra Bisita gidatua izango da Lenburren museoa, Haztegin. Urriaren 11, goizez.

rdiziak ere badu zer kontatu hezkuntzari dagokionean, eta herri baten bilakaeran hain garrantzitsua den alor horrek XIX. mendearen bukaeratik gaur egunera arte egin duen bidea erakutsiko dute D’elikatuz zentroan, argazkien eta beste hainbat eskola objektu eta materialaren bidez.

Urdaneta eskola publikoa, Oianguren institutua, Jakintza ikastola eta Goierri lanbide eskola eta unibertsitatea dira gaur egun Ordiziako ikastetxeak, baina horien aurretik beste izen batzuek osatzen zuten herriko hezkuntza mapa, batez ere erlijo ordenen menpeko eskola pribatuenak. Hala, herri guztietan zeuden eskola nazionaletan ez ezik, ordiziarrek beste ikastetxe hauetan ikasteko aukera ere izan zuten urteetan zehar: haurren eta nesken San Jose, Karmeldar ahizpek kudeatutakoa; Karitateko ahizpen haur eskola; Kristau Eskolako Anaiek kudeatutako Santa Ana, mutilena; eta Karitateko ahizpen Milagrosa, neskena. Horiez gain, Arte eta Lanbide eskola bat ere izan zen herrian, Urdaneta akademiak ere eskolak eman zituen tarte batean, eta hezkuntzari oso lotuta egon zen Victor Mendizabal fundazioa. Haurtzaindegi bat ere sortu zuten 1976an, gerora Alotza izenez ezagutuko zena.

Hezkuntza ibilbide zabalekoa da, beraz, Ordizia, eta argazkien bidez osatutako erakusketak horren lekukotasuna emango du. Ikasle taldeetako argazkiak izango dira nagusi, baina gaur egun ez dauden ikastetxeen egoitzak eta desagertutako eraikinak ere ikusi ahal izango dira, baita Santa Ana jaietako programetan agertzen ziren ikastetxeen ikasturte amaierako festen aipamenak ere. Irudiari laguntzeko, garai bateko eskola gogoratzeko, ikasmahaiak, arbelak, tinta poteak, liburuak eta abar izango dira erakusketa aretoan.

– Ordiziako irakaskuntzari begirada bat. Erakusketa Argazki erakusketa,g arai bateko eskola materialaz lagunduta, D’elikatuz. Urriaren 1etik 18ra. Urriaren 17an, bisita gidatua.

08 Herri jakintza Ondare materiala

# 390 • 2020ko urriaren 2a

Orrialde honetarako ekarpenik egin nahi izanez gero: goiberri@hitza.eus

Hitzen ganbara

Esaera zaharra

Efemerideak

Litse: Ilauna, gaztelaniazko ‘pelusa’.

Oihal batetik askatzen diren hari izpiak. Orokorrean, zerbaiten hondakin xehea. Adibidez, bustitako ontzi bat paperarekin lehortzerakoan, ‘litsa’ uzten du.

«Beste(ar)en mina, mina baino gehiago, beste(ar)ena da»

2003 -10 - 01: Bixente Barandiaran idazle itsasondoarra hil zen Donostian.

1949 -10 - 2: Antton Ibarguren politikaria eta mendizalea jaio zen Altzagan.

1956 -10 - 2: Pello Lizarralde idazlea jaio zen Zumarragan.

Norberari axola diona ez da berez mina, norbera ez mintzea baizik. Besteena aise gainditzen da. Jesus Mari Mendizabal ‘Bizargorri’-ri jasoa da.

Ondare materiala

Zumarragako ‘hirugarren’ trena Testua: Aimar Maiz

H

erritarren gogoan agian lausotu den hirugarren trenbide bat izan zuen Goierrik: Zumarraga-Maltzaga. Norteko trenbidearen (gaur egun zerbitzuan) eta Urolako Trenaren alboan, Zumarragako Geltokietako Plazan zuen estazioa –eta bukaera– trenbide hark ere.

Baskongadoa deitua, 1971n itxi zuten.

XIX. mendearen bukaeran, Bilbao eta Donostia ez zeuden trenez lotuta, gurdiz eta diligentziaz baizik. Gauzak zein pertsonak garraiatzeko Mirandako buelta luzea egin behar zen. Halako bidaia handia ekiditeko, Ferrocarril Central de Vizcaya enpresa sortu zuten 1882an, Bilbo-Durango trenbidea egiteko. Arrakasta ikusita, trenbidea luzatzea erabaki zuten, Zumarragaraino.

Modu honetan Donostiarako bidea asko mozten zen, Eibar-Soraluze-Bergara-Zumarragan barrena.

Donostia izan zen eta Maltzaga-Zumarraga adarra.

Trendidea Maltzagan banatzen zen bitan, Ego erreka gaineko zubian. Eskuinerantz hartzen zuen Zumarraga aldeko trenbideak. Maltzaga (bi trenbideen erdian), Soraluze, Osintxu, Mekolalde (Vasco-Navarro Trenaren lotunea, Lizarrara), Bergara, Uzarraga, Amilleta (izen bereko baserri ondoan, Antzuolan) eta Zumarraga zituen geltokiak.

Hamabi tunel zituen, bestetik. Deskarga mendiaren azpikoak 618 metro zeuzkan. Oraingo autobideko tunelaren alboan sartzen zen Antzuola aldean, eta Urretxuko asfaltu lantegia dagoen lekuan zeukan irteera, beste aldean.

Gaur egun, Maltzaga-Zumarraga trenbidea desagertuta dago. Beste adarra indarrean dago, Eusko Tren enpresa publikoak kudeatua. Zati askotan, ordea, trenbidearen aztarnak agerikoak dira, eta bidegorria egokituta dago beste toki batzuetan. Aldundiak 2007an lurrak, geltokiak eta zubiak erosi zizkion FEVEri, Bergara-Urretxu bitartean trenbide zaharra bidegorri bihurtzeko.

1893ko uztailaren 14an tren bat bidetik irten eta amildu zen, Antzuolako geltokitik Zumarragarantz irten zenean. Baskongadoetako azkeneko trena 1971ko otsailaren 28an irten zen, 11:37an, Zumarragako geltokitik. Behin betiko 1975ean itxi zuten trenbidea.

Lau zatitan eraikia Trenbidea lau zatitan eraiki eta zabaldu zuten: Durango-Zaldibar (1887ko uztailaren 1ean irekia), Zaldibar-Elgoibar Karkizano (1887-9-22), Maltzaga-Bergara (1888-7-1) eta Bergara-Zumarraga (1888-8-26). Elgoibar - Donostia beste zatiari geroago ekin zioten, eta 1901ean ireki zuten. Azkenik, 1906 urtean konpania guztiak batuta Ferrocarriles Vascongados enpresa sortu zuten, sarea ustiatzeko. Orduan, lerro nagusia Bilbo-

Zumarragako geltokietan, zalgurdi edo zaldi-diligentzia bat irteten. Atzean, Zumarraga-Maltzaga Baskongadoaren geltokia. Norteko trenbidearen estazioaren parean zegoen.

Bertsoa • Kate motzean 09 Maitane Legarreta Elgarresta • Berni Altuna

2020ko urriaren 2a • # 390

Gaiak hala dio

Kate motzean Berni Altuna • Erizain laguntzailea

«Itsaso toki zoragarria da mendian ibiltzeko» Maitane Legarreta Elgarresta

Gaia: Sare sozialak Neurria: Hamarreko handia Doinua: Esperantzarik gabeko zenbait Facebook, Twitter, Instagram ta TikTok guztietan kontu bana sare sozial denak edukiz elikatzen bada lana argazki, bideo ta iruzkin hortara naiz ni emana astegun zein asteburuetan hauxe izaten da plana ea horrela noiz lortzen dudan hamar milagarren fana.

Erakusleiho erraldoia da diz-diz egiten duena ta erakutsi nahian gabiltza gure alderdi onena gainerakoek pentsa dezaten hori bakarrik garena betaurreko moreak jantzirik ta iragazki gardena hausnartu eta bazter dezagun itxurakeria dena.

HURRENGOA » Bertsolaria: Sustrai Goenaga Intxausti Gaia: Uda joan zen

Testua eta argazkia: Asier Zaldua

Berni Altuna Legorretan jaio zen eta Itsasora ezkondu zen. Bertako ostatuko arduraduna izana da eta baita Urretxuko arraindegi batean lan egindakoa ere.

Erizain laguntzaile ikasketak egin zituenez, Segurako adinekoen egoitzan lan egin zuen. Ondoren, oposaketak egin zituen, eta egun, Donostiako Ospitalean lan egiten du.

Zeintzuk dira zure zaletasunak?

Mendian ibiltzea. Ia egunero Kizkitzara edo Mandubiara joaten naiz. Batzuetan Atxurtzara ere bai. Itsaso toki zoragarria da mendian ibiltzea gustatzen zaionarentzat.

Benito Lertxundi asko gustatzen zait.

Eta oso Egan zalea izan naiz.

Abesti bat?

Txoria txori. Oso polita eta sakona da.

Kolore bat.

Ardo kolorea.

Oporretarako toki bat.

Ia beti Portugalera joaten gara. Dagoeneko nahiko ondo ezagutzen dugu. Aurten Aveiron egon gara. Portugaleko Venezia deitzen diote.

Goierriko txoko bat.

Txindokiko magala.

Zerk eragiten dizu barrea?

Zer gosaltzen duzu?

Edozein tontakerik. Oso irribartsua naiz.

Ogi xigortua kafesnearekin.

Zein da jaso duzun opari bereziena?

Pelikula bat?

Handia. Hainbat eszena Itsason grabatu

Alaba.

zituzten.

Itsasoko alkate bazina, zer egingo zenuke?

Liburu bat?

Hijos del ancho mundo.

Abeslari bat edo musika talde bat.

Ostatuari logelak jarriko nizkioke eta parke txiki bat egingo nuke haurrentzat.

10 Errainuak Guillermo Murciego Esteban

# 390 • 2020ko urriaren 2a

Errainuak 11 Guillermo Murciego Esteban

2020ko urriaren 2a • # 390

X BAT BASOAN

Guillermo Murciego Esteban (Urretxu, 1970)

Argazkilaritza betidanik gustatu izan zaidan arren, 2003an hasi nintzen harekin gozatzen, lehen reflex kamera erosi eta Urretxuko kultur etxean bi ikastaro egin nituenean. Harrezkero, Urretxu-Zumarragako Argazki elkarteko kide naiz.

Irudiko argazkia Irimo gure mendi kutunaren magalean egina dago, 2020ko uztailaren 12an. Ekaitzak gogor jotzen zuen bitartean, X batekin altxor bat seinaleztatzen zuen mapa bat aurkitu nuen. Basoan sartu, eta behelaino artean, X horrekin egin nuen topo. Hantxe zegoen altxorra. Udazken honetan X hori bilatzen has zaitezke, eta aldi berean, naturak dituen altxorrekin gozatzen.

Datu teknikoak Sony A77 • SIGMA 10-20 • f 4. 1\30s • ISO 1600 • 2 seg. • 12 mm

12 Erretratua Irudi baten istorioa

# 390 • 2020ko urriaren 2a

Erretratua

HAIEK BAI FESTAK!

Ezkioren ikuspegi orokorra.

Ezkioko Udala

I

Iñaki Mendiguren Ezkio

‘Ez-festak’ asmatu ditugunean, umetako festak gogoratu beharko. Homo faber bai, baina homo ludens ere bai, bestela ez gara homo sapiens!

railaren 29ko San Migel ezagutuko duzue gehienok, baina hori berri samarra da, aurretik maiatzaren 8an ospatzen zen San Migel; ‘adituen’ arabera, orduan agertu zen lehen aldiz goiaingeru dragoifoboa, 490. urtean, Gargano mendian (Italian). Kontua da Ezkion zintzo jarraitzen dugula udaberrian ospatzen, nahiz eta aurten COVID-19ak bazterrak nahastu.

Astebete lehenago-edo hasten ginen baserria (Igartubeiti) txukuntzen: armiarmak ihesi bidaltzen, kare-esneaz paretak zuritzen, ohe-azpian mendafina sartzen… Bezperan kanpai-hotsak dilin-dalan eta etxafuegoak danba! entzutean, orduantxe azeleratzen zitzaigun odola, hipertentsiorik ez genuen garaian... Egun berean goiz hasten ziren sukaldean usain gozoak zabaltzen, kolesterolaren kezkarik gabe... Oinez etortzen ziren bisitari ospetsuak aita zenak agurtzen zituen kamino-ertzean; adibidez, On Joxe Miel Barandiaran antropologo jakintsua, gure parroko ataundarrak meza nagusia eman eta bazkaltzera gonbidatua.

Oso jai xumeak ziren, urtetik urtera nobedade handirik gabeak: txistulariak herrigunea girotzen, mezatatik irtetean bertsolariak… Eta etxean gonbidatuekin bapo bazkaldu ondoren, arratsaldean berriz gora, jai-gunera. Sarri izaten zen apusturen bat: korrika, edo aizkoran, edo… gehienetan herriko gazteen artean, tabernan berotuta, erronkari hasi eta sortutako norgehiagokak.

Tentaziorik handiena… barkilleroa, baina haren negoziorako txanponak urri gure poltsikoan; Euskaltzaindiaren arabera, «premiarik gabe jaten diren gauza goxoak» omen dira litxarreriak; premiarik gabe agian, baina a zer balio afektibo, emozional eta sinbolikoa zuten izozki, erroskila, piruli… haiek larre motzean ohitutako umemokoontzat!

Dantza ere bazen, baina hartarako adina baino lehen, baserritik ihes egin edo bota egin ninduten, bi aldeentzako erabakirik onena, eta 10 urterekin kanpora ikastera. Beste 30 urte igaroko ziren hurrengo sanmigelak berriro Ezkion bizitzerako. Eta aurten birusak zapuztu behar!

Gaztejira 13 Anne Zufiaur • Yon Ander Marcos

2020ko urriaren 2a • # 390

«Urretxun boleibola galtzea onartezina da» ANNE ZUFIAUR • Goierri Boleibol taldeko kapitaina

YON ANDER MARCOS Egurrezko zaldia @axerigorri

Iritzigile hau greban dago

Z

Testua: Andrea Aranburu

G

oierri Boleibol taldea denboraldi berria prestatzen ari da.

Anne Zufiaur (Zumarraga, 1996) da taldeko kapitaina.

Noiztik zabiltza boleibolean?

Lehen futbolean aritzen nintzen Urolako taldean, kadetetan hasi eta seniorretan bukatu. Donostian Unibertsitatean komunikazio karrera hasi nuen eta hango taldean hasi nintzen boleibolean. Unibertsitatea bukatu nuenean hemen talde bat sortzea bururatu zitzaidan, inguruko herrietan ez zegoelako talderik. Orduan sortu genuen Goierri Boleibol Taldea, lehen momentutik bi ekipo ateraz. Eskertzekoa da jokalari guztiek egin duten ahalegina eta hartu duten konpromisoa. Gainera gehienak zerotik hasi dira kirol honetan. Beraiek gabe hau ez litzateke posible izango.

Noiz hasiko da denboraldi berria?

Orain dela gutxi jakin dugu urriaren 24an hasiko garela. Ez digute entrenamenduen ordutegia eman ligako egutegia jakin arte. COVID-19aren eraginez asko atzeratu da dena, eta horrek ondoeza eragin digu.

Nola eragin dizue pandemiak?

Pentsatzen dut Urretxuko gainerako talde federatuei bezala... Guk 4. eta 5. postuak jokatzeko genituen oraindik,

baina txapelketa amaitutzat eman zen.

Hainbeste ahalegindu ondoren, triste sentitzen gara, baina garrantzitsuena guztion osasuna da. Konfinamendua amaitu eta segurtasun-neurri guztiak hartu zirenean, aire zabalean entrenatu nahi izan genuen, baina ez zegoen boleibolean aritzeko espazio egokiturik.

Etxean egin beharreko zenbait ariketa diseinatu zizkiguten. Baina alderdi teknikoa etxean lantzea ia ezinezkoa da.

Pandemiak ere entrenatzaileen ikastaroa egin ezinik utzi gintuen; besteak beste, Jose Luis Molto zen parte hartzekoa (Europako txapelduna, Espainiako selekzioan erreferente eta munduko blokeatzaile onenetako bat).

Parte hartzeko deialdia zabaldu duzue...

Bai, kadeteen taldea osatzeko deialdia egin da. Duela urte asko gertatu zen bezala, Urretxun boleibola galtzea onartezina da. Eskola-kirolera sartzea ere gustatuko litzaiguke. Hori dela eta, ikastetxeetatik etortzeko eta elkar ezagutzeko gonbita egiten diegu. @goierriboleibola

@annezufiaur

er esango dizuet, niri bost bakoitzak eduki ditzakeen txorradak. Normalean, lehen munduko arazoak bezala definitzen ditugun arazoak izaten dira gure txorradak: Neska edo mutil lagunak utzi zaituela? Izorrai; Zure futbol taldeak galdu duela?

Izorrai geyo.

Gure arazoak mixeria dira mundu zabalean. Txikikeriak. Izarren hautsa gara, unibertso zabalean puntu nimiño bat. Munduko arazo handienak ez dira norbanakoarenak, gizartearenak baizik.

Txikikeria asko pilatuta egiten da bola handi bat.

Munduaren egoera oso txarra denez, ‘nia’ alboratzeko eta ipurdia ohetik altxatzeko eskatuko dizut. Zer egiten dugu gure bizitzekin? Inoiz pentsatzen jarri al gara? Ba ote ditugu begiak besteei begiratzeko? Ala sekula ez dugu begirada zilborretik altxatzen?

Alboratu ditzagun alferrikako jokabide sasi-postmodernoak eta norbanakoak. Batu gaitezen militantziara eta eskaini diezaiegun ingurukoei gure denbora. Bizimodu hutsak bete ditzagun. Albokoari lagundu diezaiogun.

Gazteok ez gaude konforme, eta amorrua batu eta bideratu behar dugu. Ea manifaren batean elkartzen garen.

Iritzigile hau greban dago ;)

# 390 • 2020ko urriaren 2a

Bokazioa da irakaskuntza Irati Garmendiarentzat (Ordizia, 1994). Haur Hezkunzako irakaslea da Itsasondoko Herri Eskolan.

Hezkuntzari buruzko bere proiektu pertsonala ere garatzen ari da. ‘Erraietatik, hazitik kimura’ du izena eta haren helburuetako bat da haurrentzat euskarazko eskola materiala sortzea eta partekatzea.

Testua eta argazkia: Ariane Vierbücher

Irakaskuntzan lan egiten duzu. Bokaziozko lana al duzu?

Elkarrizketa Irati Garmendia Irakaslea

«HAURREKIN LAN EGITEKO MODUAREN INGURUAN ASKO HAUSNARTZEN DUT»

Erabat! Umez inguratzea gustuko dut.

Txikia nintzenean, nire amari esaten zioten, hazterakoan irakasle izango nintzela. Institutu garaian, azkar aukeratu arazi ziguten ibilbidea, eta horrek bere alde onak eta txarrak izan ditzakeen arren, nire kasuan, garbi izan nuen irakaskuntzan sartu nahi nuela. Baita haur txikiekin lan egin nahi nuela ere.

Euskal Herriko Unibertsitatean ikasi nuen magisteritza, Donostian. Ikasketak bukatu eta oposaketak egin, gainditu eta harrezkero lanean nago.

Zuk zeuk garatu duzun proietua jarri duzu martxan. ‘Erraietatik’ du izena.

Nola sortzen da?

Erraietatik sortzen den proiektu pertsonal bat da. Koronabirusa dela-eta izan genuen itxialdian jaio zen. Betidanik gustatu izan zait nire lanbidea, benetan bokazionala da nire kasuan. Haurrekin asko ikasten dut nire egunerokoan eta eurekin lan egiteko moduaren inguruan asko hausnartzen dut. Hausnarketa hauek nire lankideekin eta senideekin partekatzeko beharra sentituta sortzen da espazio hau.

Zein da helburua?

Euskarazko materiala sortzea, jendeak eskuragarri izan dezan. Idaztea oso gustuko dut, eta bestalde, egunerokoan aurkitzen dudan gabezia bati erantzu-

Elkarrizketa 15 Irati Garmendia • Irakaslea

2020ko urriaren 2a • # 390

teko beharra sentitzen dut. Hezkuntza arloari lotuta, artikulu asko eta material manipulagarri asko aurkitu daiteke Interneten, baina gazteleraz, batez ere.

Egia da eskoletara joaterakoan, eta haurrentzako materiala sortzeko, guk euskaratu eta egokitu behar izaten dugula, euskaraz material gutxi dagoelako, eta horrek denbora handia eskatzen du.

Nik, normalean Power Point bidez sortzen dut materiala, eta ondoren inprimatu eta plastifikatu, gero haurrek espazio desberdinetan erabiltzeko. Hizkuntza, matematika, eta beste alor batzuk lantzeko sortuak dira. Eta esan bezala, guztia euskaraz, uste dudalako beharrezkoa dela horren aldeko apustu sendoa egitea.

Gainera, haurrengana hurbiltzeko helburuarekin ere sortu dut txoko hau, non material manipulagarria jartzen dudan eskuragarri, helduek hartu eta haurren eskuetan jar dezaten. Eskoletan bakarrik ez, etxeetan gurasoek ere nahi izaten dutelako horrelako materiala erabili.

Azkenik, iruditzen zait partekatzeko lan bat egin behar dugula, laguntza eskainiko badu.

Beraz, webgunean eskuragarri dago material hori, ezta?

Bai, hori eta gehiago. Interesekoak izan daitezkeen hainbat gai jorratzeko ere baliatzen dut webgunea. Adibidez, egokitzapena. Une honetan, Koronabirusak eraginda, ezin da eskolara iritsi berri diren haurren egokitzapena lehen bezala egin, une honetan gurasoak ezin baitira geletara sartu. Horrek izan ditzazkeen ondorioak, nola egin dezakegun egokitzapen hori errespetuzkoa izan dadin, eta beste ikuspegi batzuk biltzen dituen argitalpen bat idatzi dut.

Lau bloke ditu webguneak: ‘ikasi’ deitu dudana, non argitalpen desberdinak aurki daitezkeen; ‘irakurri’, non gomendatzen ditudan hainbat liburu edo interesgarriak diren hainbat artikulu; ‘kontatu’, non haurrentzako ipuinak kontatzen ditudan bideoak ikus daitezkeen; eta ‘sortu’, material manipulagarriak biltzen dituen atala.

Partekatzeko lan horretan, irakaskuntza publikora sartzeko oposaketa prozesuan lagungarria izan daitekeen materiala ere eskugarri jarri duzu, zuk zeuk sortuta.

Erraietatik proiektuaren barruan ez nuen gai horren inguruan ezer sartzeko

asmorik, baina sare sozialen bidez jende askok galdetzen zidan oposaketen inguruan. Interesa zegoela ikusita, gai horri hainbat argitalpen eskaini nizkion.

Lau bideo egin nituen, oposaketetako atal bakoitzeko bana, eta nik erabilitako materialak gehitu nituen.

Dena den, nik beti azpimarratzen dut, hau nire esperientzia dela, ez dela egia absolutu bat, eta niri funtzionatu izanak ez duela esan nahi beste pertsona bati funtzionatuko dionik, garatu beharreko probak direlako, ez test modukoak. Gainera, uste dut, oposaketen prozesua oso injustua eta subjektiboa dela. Goitik behera aldatu beharko litzateke, baina hori, beste gai bat da.

Pixkana-pixkana ikuspegi desberdinak gorpuzten doaz proiektu honen baitan. Ideia gehiago txertatzeko asmorik baduzu?

Zaila da esaten honek guztiak nora eramango nauen, baina proiektu honekin aurrera jarraitzea da asmoa. Orain arte bezala, interesa sortzen didaten gaien inguruan idazten jarraituko dut, nahi dudalako haurrengana iritsi ,eta haurrengana iristeko, haiekin dauden helduengana iritsi behar da lehenik.

Baina bai esan dezaket, harritu nauela, xumetasunetik abiatutako proiektu honi jendea ematen ari zaion erantzunak. Sare sozialek mundu handi bat ireki didate.

Adibidez?

Instagram bidez, zuzeneko saio bat egiteko proposamena egin dit Urrumak.

Urrumaren atzean Nerea Bordagarai dago, haur eramaileen hezitzailea, edoskitze aholkularia, dolua eta gesta-

«Haurrentzako eskola materiala sortzeko, guk euskaratu eta egokitu behar izaten dugu» «Orain arte bezala, interesa sortzen didaten gaien inguruan idazten jarraituko dut»

zio eta perinatal doluan bidelaguna dena. Nirekin kontaktatu zuen elkarrekin zerbait egiteko asmotan. Oraindik ez dago gauza handirik zehaztuta, baina ziur proiektutxo polit bat aterako dela!

0-6 urte bitarteko etapan zentratuko gara, eta haien beharrak, garapen etapak, eta prozesuak lantzea da asmoa.

Frente ugari dituzu zabalik...

Baita gehiago ere. Batetik, lagun bat animatu nahian nabil, generoaren inguruko master bat egin duena, gai hori haurrengana iristarazteko materiala sortzeko. Uste dudalako eskoletako geletan behar-beharrezkoa dela, haurrek generoa nola deskubritzen duten lantzea, eta helduak formatzea.

Ipuin bat ere egin duzu.

Bai eta argitaratu nahian nabil orain.

Ipuina sortzearen ideia, etxean bizi izan dugun zerbaitek eman zidan. Bularreko minbizia izan du amak eta ondoren, amonak. Biak ondo daude, baina kolpe handia izan zen. Ikaskuntza prozesu bat ere izan da. Gainera, oposaketak prestatzen ari nintzen garaian gertatu zen amarena. Buruari bueltaka, pentsatu nuen gai hori ez dela Haur Hezkuntzan jorratzen. Badirudi, helduei gertatzen zaien zerbait dela bakarrik, eta haur askok, etxean bizitzen dute, amari, amonari, izebari minbizia detektatu diotelako. Gaixotasunaren prozesuan, gertatzen dira gauza fisikoak; ilea galtzen da, bularra gal daiteke....eta hori guztia haurrentzat kolpea da, fisikoa baita eta ikusi egiten da. Hau guztia geletan txertatzea pentsatu nuen..

Horrela, Biko-Teka tailerrean parte hartu nuen. Galtzagorri elkarteak, Iruñako udalaren laguntzarekin antolatutako ekimena da. Elkartzen dituzte idazle hasi berriak eta ilustratzaile hasi berriak eta ematen dizute beka bat astebeteko formakuntza egiteko.

Ane Arzelus ilustratzaile donostiarrarekin jarri ninduten bikote. Aitziber Alonso ilustratzaileak eta Yolanda Arrieta idazleak gidatu zuten formakuntza. Hor garatu genuen geure ipuina, gure album ilustratua, non Kattalinek bere ahotsetik kontatzen duen amaren minbizia. Irudietan ikusten da xomorroa, nola bizi den titian, eta zer egiten duen. Tailerra amaitu eta Etxepare sarietara aurkeztu genuen lana. Ez genuen lortu saiakera hartan, eta orain helburua da, argitaletxeren batek, gure lana argitaratzea.

16 Eszena Goierriko kultur plaza

# 390 • 2020ko urriaren 2a

Literatura

Urriak dakarrena Joxe Begiristain Euskara teknikaria

‘Miñan’ begi-bistan

A

sko kostatu zait liburu bakarra aipatzearen egokierari heltzea. Azkenaldian argitaratutakoen artean asko dira ikaragarri bete nautenak, nire ustez gomendagarriak diren liburuen bila, lehenago idatzitakoen artera jo beharrik gabe.

Amets Arzallus Antiak eta Ibrahima Baldek elkarrekin idatzi duten Miñan eleberria irakurtzeko gonbita dakart. Ibrahimak halako batean zera dio Ametsi: «Inoiz, etxera itzultzen banaiz, eta ama eta arreba txikiak han badaude, kontatu nahiko nieke zuri kontatzen ari naizen guztia».

Nik, hemendik, kontu horiek guztiak jakitea komeni zaigula ziurtatzen dizuet. Fikzioa irakurzale bazara, biografiak badituzu gustuko, edo kronikak, saiakera… Berdin dio: guztiguzti horietatik zerbait (edo asko) duen liburua da Miñan.

Ibrahima Balde, Afrika mendebaldean dagoen Ginea estatuko 26 urteko gaztea, bere anaia txikiaren (Miñan, bertako hizkuntzaz) bila abiatu eta etorkina da gure artean. Amets Arzallusekin egin zuen topo halabeharrez, Irungo Harrera Sarean.

Eta, gu guztion lotsarako, egunero-egunero jaioterritik eskapo alde egiten dutenen (eta hiltzen diren edo erailtzen ditugun) bizialdi nekezeko milaka eta milaka pertsonen larruan sentiaraziko gaitu liburuak.

Duela bost urte, Turkiako hondartza baten topatutako Aylan Kurdi 3 urteko mutiko siriarraren gorpuaren irudiak astindu zituen gure kontzientziak: bera ere bizimodu duin baten bila zekarren familiak gure artera. Orduan Aylanek beste era batera kontatu ziguna, antzeko era gordinean ezagutu dezakegu orain, aurrez aurre, Ibrahimaren bidez.

Literatura gustuko dugunon abantailetako bat da hori. Bizitzaz (beraz, baita heriotzaz ere) patxadaz hausnartzeko aukera. Ibrahimak Miñan aurkitu ezinak, guztionak diren anaia-arreba ugari jarri dizkigu begi-bistan.

Galtzaileen kronika umoretsua Jon Plazaola eta Aitziber Garmendiak Losers: Galtzaileak lana aurkeztuko dute, UZko Arte Eszenikoak egitarauan.

Eguna: Gaur • Ordua: 22:00 • Lekua: Zelai Arizti aretoa

Bapateko zirko ikuskizuna Antzeztaun arte eszenikoen zikloa asteburu honetan hasiko da, Adabaki taldearen Bapatean zirko ikuskizunarekin.

Eguna: Igandea • Ordua: 17:00 • Lekua: San Gregorioko plaza

Amorante, musika barrutik bizitzeko Ordiziako Bizi Musika zikloaren barruan, Iban Urizar Amorante musikariak kontzertua egingo du datorren astean.

Eguna: Urriak 8 • Ordua: 20:30 • Lekua: Herri Antzokia

Rock doinuak ere bueltan dira ZZ Rock jaialdia egingo dute aurten ere. Gizzard, Victimas Club, Ezpalak eta Unfinished Sympathy taldeek joko dute.

Eguna: Urriak 17 • Ordua: 17:00 • Lekua: Trintxera (Zumarraga)

Publierreportajea 17 Goierriko kontsumitzaileen bulegoa

2020ko urriaren 2a • # 390

Publierreportajea Beatriz Iñurritegi • Kontsumitzaileen bulegoko teknikaria

«Telefonoz egiten diguten proposamena edo eskaintza idatziz bidaltzeko eskatu behar dugu» egun momentuan bertan emailez dokumentazioa bidaltzea. Ohitura on hori arlo guztietan hartu behar dugu: argia, gasa...

Interneteko erosketekin ere kexa asko izaten da.

Bai. Internetez gauzak erosten ditugunean, bukaeran agertzen den baldintzak irakurtzeko botoiari, irakurri gabe onarpena emateko ohitura daukagu. Kasu horretan ere, gure ardura da, zein enpresatan erosten dugun jakitea adibidez. Enpresaren datuak behar ditugu, arazoren bat izanez gero, beraiekin harremanetan jartzeko bideak zeintzuk diren jakiteko. Erosketaren faktura ere eskatu behar da.

COVID-19 gaitzagatik aldaketarik nabaritu duzue erreklamazioetan?

Beatriz Iñurritegi Beasaingo, Ordiziako eta Lazkaoko Kontsumo bulegoetako arduraduna da. Loinaz Agirre

Kontsumitzaileen eta erabiltzaileen eskubideak defendatzeko eta babesteko guneak dira Kontsumo bulegoak. Informazioa partekatzeaz gain, erreklamazioak ere kudeatzen dituzte partikularren eta enpresa pribatuen artean, bitartekaritza lagunkoiaren bidez. 2019an 656 goierritar gerturatu ziren Kontsumo bulegoren batera; horietatik 250 lagunek erreklamazioak jarri zituzten.

Zein motatakoak izaten dira erreklamazio gehienak?

Batez ere, telefonia arlokoak. Egindako eskaintza ez dutelako betetzen jartzen dira erreklamazio gehienak, baina hori frogatu egin behar da. Normalean gure kudeaketaren bidez konpontzen dira, baina horretarako, noski, bezeroak idatzizko dokumentazioa eta fakturak eduki behar ditu.

Onartzeko bidaltzen dizkiguten kontratuak irakurri egin behar ditugu, ondoren sustorik ez hartzeko.

Askotan telefono bidezko kontratazioak egiten dira.

Bai, baina ohitu egin behar gara telefonoz egiten diguten proposamena edo eskaintza idatziz eskatzen. Exijitu egin behar dugu, enpresek bete beharrekoa baita. Dokumentua ondo irakurri eta ados baldin bagaude onartuko dugu. Erraza da gaur

«Internetez zerbait erosten dugunean, enpresaren datuak jakin behar ditugu»

Bai, bidaiak, hotelak eta hegaldiak arazo bihurtu dira. Bidaia konbinatua bada, hegaldia eta hotela adibidez, Turismo sailera edo Aesara bideratzen ditut; zerbitzu solte baten erreklamazioa bada, hotela edo apartamentu baten alokairua, Kontsumo bulegotik bideratzen dugu. Kostatzen ari da, baina lortzen ari da aurreratutako dirua berreskuratzea.

Kasu horretan zein da jarraitu beharreko bidea?

Bidaia norberak ez ezeztatzea, konpainiak edo enpresak bidaia bertan behera utzi arte itxoitea. Norberak ezeztatzen badu, eskubide batzuk galtzen dira. Enpresak ezeztatzen duenean, epe jakin batean erabiltzeko bonuak edo dirua itzultzea izan daitezke aukerak. Dirua itzultzeko aukera derrigorrean eskaini behar dute. Dirua itzultzea eskaintzen badizute, horren jakinarazpena ondo gorde, erreklamatu behar bada ere.

18 Kontrakantxa Komikia • Aliritzian

# 390 • 2020ko urriaren 2a

Komikia

Aliritzian Igor Susaeta Kazetaria

Arduraz...

I

gual irudituko zaizue exajeratzen ari naizela, baina txorien kantuak eta haizeak hostoak astintzen dituenean egiten duen zarata besterik ez dut entzun azkeneko sei egunetan. Bai, Landetako (Frantzia) herri nimiño, aspergarri, are aztoragarri batetik kilometro batera dagoen Airial –googleatu, arren, zehazki zer den jakin nahi baldin baduzu– bateko etxetxo batean egotearen gauzak. Handik ari naiz lerrook idazten, larunbat bazkalondo batean. Ez erratu, ez pentsa hona etorri naizenik aisialdian idazten ari nintzen saiakera periodistikoari errematea ematera edo, bestela, nik zer dakit, ene frantses herdoildua hobetzera. Ez: letren zaratatik ihes etorri ginen.

COVID-19aren bueltan sortutako kalaka digital etengabeaz ari naiz. Ez dakit kazetari naizen, zalantzak ditut, baina orriak betetzen lan egiten dut hedabide batean. Horrek behartzen nau, modu batean edo bestean, sare sozialak kontsultatzera, eta benetan diotsuet Twitterren sentitu ohi ditudan

negargurea eta auzo-lotsa areagotu egin direla azken asteotan. Giroa hain da arnasezina...

Eta negargurea, hain zuzen, diskurtso alternatibo, iraultzaile bat haizatzea ogibide duten horiek direlako bertsio ofizialarekin lerratuen daudenak; bai, badakizu, usatuaren usatuz edukiz hustu duten arduraz jokatu izeneko mantra hori txio bakoitza bukatzeko idazten dutenak. Aho bete enpaste geratzen ari naiz. Gaizki sentiarazten naute konturatzen naizenean, adibidez, lasaitua hartzen dudala Jaurlaritzaren eguneroko txostenean ikusten dudanean positiboak oso gutxi direla Urretxun eta Zumarragan. Txio bat Diskurtso alternatibo jartzen duzuen bakoitzean sentituko bebat haizatzea ogibide harko zenukete arduduten horiek dira ra, arraioa! bertsio ofizialarekin Barkatu... Badakilerratuen daudenak zu, begiak berriro ordenagailuaren aurrean jarri behar izatearen gauzak. Banoa etxetxoaren atarian estalpe moduko bat egiten duen mahatsondoaren azpian esertzera, erleen burrunba entzutera. Ez iezadazu esan sare digitaletan katramilatu gabeko bizitza polita ez denik.

Publizitatea 19 2020ko urriaren 2a • # 390