GoiBerri 395. zenbakia

zk. 395 2020ko azaroaren 6a www.goiberri.eus

Iritzia German Urteaga Garmendia.

Ez nago ondo, laguntza behar dut

03

Errainuak

10-11

Luis Martinezen ‘Beti Txindoki’, Aralar elurtua Gaintzatik begiratuta

04

Erreportajea

14-15

Kide ugariko familiak, eskubideak eta gizarteari egiten dioten ekarria

Iñigo Jaca _Mediku erretiratua

«OSASUN ZERBITZUA GOITIK BEHERA ALDATU NAHI DUTE»

02 Publizitatea # 395 • 2020ko azaroaren 6a

Iritzia 03 German Urteaga Garmendia • Psikologoa eta Trans aktibista

2020KO AZAROAREN 6A

# 395 Argitaratzailea: Goierriko Hedabideak SL

Koordinatzailea: Iñaki Gurrutxaga

Kudeatzailea: Josu Iñigo

Erredakzio-burua: Loinaz Agirre

Itzain

Ez nago ondo, laguntza behar dut

German Urteaga Garmendia Psikologoa eta Trans aktibista

Diseinua: Adaki (Eneko Maiz)

Banaketa: Bidera zerbitzuak.

Berria Taldea Lege gordailua: SS-1638/2011

Egoitzak: Beasain: Oriamendi, 32. 20200.

Urretxu: Iparragirre, 11 (Kaletxiki).

20700.

Telefonoak: Beasain: 943-16 00 56 Urretxu: 943-72 34 08 Webgunea: goiberri.eus

Posta elektronikoa: goiberri@hitza.eus

Publizitatea: 607 530 424 jizagirre@hitza.eus

Bezero arreta, harpidetzak: 902-82 02 01 harpidetza@hitza.eus

Diruz laguntzen duten erakundeak: Udalak: Altzaga, Arama, Ataun, Beasain, Itsasondo, Olaberria, Segura, Urretxu, Zaldibia, Zerain eta Zumarraga

Azaleko irudia: Gorka Gomez

N

ik ez dakit zein izan daitekeen arra- tzen zaigu laguntza eskatzea, agian hor dago zoia, baina orohar izugarri kostatzen arazoa. «Ez nago ondo, laguntza behar dut». zaigu ondo ez gaudela esatea, eta baita A ze esaldia e! Zenbatetan onartzen dugu ez gauonartzea ere, (Zer da ondo egotea? Ho- dela ondo? Eta zenbatetan onartzen dugu larrek ere luzerako eman dezake, baina gaur ez guntza behar dugula? Eta behin honaino iritsita, zenbatetan eskatzen dugu laguntza? Beti irten naiz horretan sartuko).

Badira boladak tsunamia, lurrikara eta posi- daiteke zulotik, baina batzuetan laguntza behar ble diren katastrofe guztiak gugana etortzen di- da, eta hau, ondo dago. Ea burmuinean sartzen renak, badira boladak ondo ez gaudenak, inoiz zaigun laguntza eskatzea ausarta izatea dela, nidesio ez genukeen lekura jausi garenak, baina retzat behintzat.

«Zer moduz?» galdetzen diguten bakoitzean badirudi sortu dugun gizarte honetan denak bikain joan behar duela, eta batzuetan dena ez doa zenbatetan esan dugu gezurra? Zenbatek galdeondo, eta batzuetan gu ere ez gaude ondo, eta tzen dugu benetan inporta zaigulako? Eta zenbatek galdetzen dugu ohiturabadakizue zer? Ez da ezer gertagatik? Eta galdetzen digutenean tzen. Zilegi da segundo oro onzergatik erantzuten dugu «ondo ez egotea, eta horrek ez du do» hala ez bagaude? esan nahi ezkorrak garenik. BaPertsona baikorra izateak ez dira egunak gogorrak direnak, Badirudi sortu du esan nahi egun guztiak festa eta ezertarako gogorik ez daudugun gizarte direnik, edo egun txarrik, zein kagunak, eta zilegi da. Une hohonetan denak bolada txarrik ez dagoenik. Barietan gogoratu bihar ere eguzbikain joan behar tzuetan denbora behar dugu, kia aterako dela, eta bihar ez badenbora zulo sakon eta ilunetik da, etzi edo etzidamu. duela, eta eta berriro ere irri Bolada txar bat bada, jakin batzuetan dena ez ateratzeko egiteko. Baina, «ez nago ondo» tsunamia ez dela betirako, hori doa ondo, eta esaten ere ikasi behar da, eta laere pasatzen dela. Utzi zure bubatzuetan gu ere guntza eskatzen ere bai. Ondo ruari sentitzen duena senti dezan, baina hori bai, ahalegindu ez gaude ondo, eta dago beti ondo ez egotea, eta ondo dago zulotik ateratzeko lazulotik ateratzen, jausten gabadakizue zer? Ez guntza eskatzea. Agian hobeto ren oro altxa gaitezke, jausten da ezer gertatzen joango litzaiguke denok hori garen orotan altxa gaitezke. Asegingo bagenu. kotan, baina, izugarri kosta-

04 Hitz-aspertuan Iñigo Jaca Arrizabalaga • Mediku erretiratua

# 395 • 2020ko azaroaren 6a

Elkarrizketa

Iñigo Jaca Arrizabalaga Mediku erretiratua

«EGOERA HONETAN, BURUGABEKERIA DA MURRIZKETAK EGITEA» Iñigo Jaca mediku zumarragarra bada norbait medikuntza munduan. Ikasketak Salamancan hasi zituen eta Belgikan amaitu; Gipuzkoan eta Nafarroan mediku bezala lan egin zuen, eta Donostiako, Gurutzetako eta Burgosko ospitaletako kudeatzailea izan zen, baita Onkologikoko zuzendaria ere. Osasun krisiaren kudeaketari eta Osakidetzako arduradunek azken urte hauetan hartutako erabakiei buruz hitz egin du. Baita etorkizunari buruz ere.

Testua: Asier Zaldua Argazkia: Gorka Gomez

Zumarragako anbulatorioko Etengabeko Arreta Gunearen (EAG) itxierarekin oso kritiko azaldu zara.

Erakunde Sanitario Integratuko arduradunei idatzi bat bidali nien eta erantzuna Aliziaren abenturak herrialde miresgarrian liburutik atera dutela dirudi: herritarren irisgarritasuna eta segurtasuna bermatzeko eta desplazamenduak ekiditeko egin dutela diote.

Larunbat, igande eta jai egunetan ire-

kitzen dute eta gainontzeko egunetan telefonoz deitu behar da. Zer iruditzen zaizu medikuek pazienteak telefonoz artatu beharra?

Oso arazo larria da. Gaixo askok ez dute behar bezalako erantzunik jasotzen. Bi edo hiru egunetara erantzuten diete.

Hori ikusita, zuzenean larrialdietara joaten dira. Beasaingo paziente batek bere herriko anbulatoriora jo dezake, baina Zumarragako batek ez.

Hitz-aspertuan 05 Iùigo Jaca Arrizabalaga • Mediku erretiratua

2020ko azaroaren 6a • # 395

Telefonoz arreta egokia eman al daiteke?

Arazo larriak sortzen ari dira kontsultak aurrez aurre egiten ez direlako. Paziente batzuk hiru hilabete eduki dituzte Omeprazol hartzen eta gero minbizia dutela konturatu dira; emakume batek begi bat galdu du glaukoma larria zuelako eta hori aurrez aurre bakarrik diagnostikatu daiteke.

Zer dago horren guztiaren atzean?

Honen atzean dagoena zera da: lau mediku eta lau erizain kendu dizkigutela.

Oso ondo dakit zenbat kostatzen den lan taldea handitzea eta zerbitzu berri bat martxan jartzea. Eta oso ondo dakit ere zenbat kosta zitzaien Legazpiko, Urretxuko eta Zumarragako alkateei ospitalea Zumarragara ekartzea, Etengabeko Arreta Zerbitzua irekitzea...

Duela 30 urte baino gehiago lortu zena kendu nahi digute. Gogorra da esatea, baina lorpen haiek Insalud-en garaian lortu ziren. Autonomia Estatutuarekin baliabide gehiago izango genituela zirudien, baina ez da hori gertatzen ari dena. Duela lau urte Legazpiko EAG-a itxi zuten eta orain Zumarragakoa. Zein izango da hurrengo pausoa?

Jendea, telefono bidezko zerbitzuaz nazkatuta, larrialdietara joaten dela aipatu duzu. Zer suposatzen du horrek?

Ospitaleko larrialdietako zerbitzuarentzat oso txarra da bertan artatu behar ez den patologia bat duen norbait bertara joatea. Horretarako sortu zen, hain zuzen ere, Etengabeko Arreta Gunea. Denok ospitaleko larrialdi zerbitzura joatea eta zerbitzu hori kolapsatzea nahi dutela dirudi. Orain arteko diskurtsoaren aurka doa, eta horrek patologia larriak dituztenei arazoak sortuko dizkie.

Herritarrok elkarteren bat sortu beharko genuke, arazo horiek guztiak jaso eta administrazioarengana kontu eske joateko.

06 Hitz-aspertuan Iñigo Jaca Arrizabalaga • Mediku erretiratua

Telefono bidezko kontsultak pandemiarekin amaituko direla uste al duzu?

# 395 • 2020ko azaroaren 6a

Zein da?

Zalantzan jartzen dut. Izan ere, deseskalatzea hasi zenean, ez zituzten anbulatorioetako ateak ireki, nahiz eta bazekiten aurreko asteetan hainbat paziente ez zituztela behar bezala artatu eta arazoak sortzen ari zirela. Minbizi kasu batzuk berandu diagnostikatu dira eta horrek tratamenduek emaitza onak ematea zaildu du.

Zer ari da gertatzen?

Informazio gutxi dugu. Osasunaren Mundu Erakundeak osasun zerbitzuak herritar guztiak artatu behar dituela, zerbitzu integrala eskaini behar duela eta guztientzat irisgarria izan behar dela dio. Horretaz gain, malgua izan behar dela dio, unean uneko beharrei erantzuteko. Pandemia heldu eta Norbere Babeserako Ekipoak ez egotea, adibidez, onartezina da. Baina okerrena zera da, herritarrok ez dugula sekula planifikazioan parte hartu. Sindikatuek langileen eskubideak defendatzen dituzte, politikoek jakizu zer defendatzen duten... baina gainontzeko guztiok ez dugu parte hartzerik. Hori dela eta, herritarrok ez dakigu zer ari den gertatzen.

Osasuna erakundeen eta profesionalen kontua dela dirudi. Nik Frantziako eta Belgikako errealitateak ere ondo ezagutzen ditut, bi herrialdeetan bizi izan naiz, eta han herritarrek beraien interesak defendatzen dituzten elkarteak dituzte. Elkarte hauek planifikazioan eta kudeaketan parte hartzen dute.

Inguruko herrialdeetan ez al dago telefono bidezko kontsultarik?

Ipar Euskal Herrian kontsulta guztiak aurrez aurrekoak dira. Hemen bakarrik ezarri dira telefono bidezkoak. Eta erabaki hori Osakidetzak hartu du, ez medikuek. Medikuak, beharbada, otzanegiak izaten ari dira. Gaur bertan mediku batek egun bakar baterako telefono bidezko 75 kontsulta programatu dizkiotela esan dit. Ba al dakizu zer den 75 laguni deitzea eta 75 lagun horien historiala kontsultatzea? Eta 75 paziente horiek ikusi gabe erabakiak hartu behar izatea? Astakeria bat da. Medikuek iazko abenduan ez zituzten 75 kontsulta egunean. Telefono bidezko kontsulta, praxi txarra izateaz gain, kolapsoa sortzen ari da. Ez nuen uste inoiz honetara helduko ginenik. Medikuntza fakultatean pazienteari entzun behar geniola

Anjel Kruz Jacaren semea

I

ñigo Jaca Arrizabalaga (Zumarraga, 1948) medikua Anjel Kruz Jaca zenaren semea da. Anjel Kruz historiazale amorratua zen eta Zumarragako eta inguruko herrietako historia aztertu zuen.

Hamaika ohitura eta istorio jaso zituen.

Hainbat liburu idatzi, eta argitaratu gabeko ehunka testu utzi zituen. Bere pena handiena ikasteko aukera eduki ez izana zen eta seme-alabei ikasketak eman zizkien.

Iñigok medikuntza ikastea erabaki zuen. Ikasketak Salamancan hasi zituen. Burgosko Prozesuaren garaian gose greba egin zuen eta Salamancako kartzelara eraman zuten. Horren ondorioz, gertutik jarraitzen zuten eta Belgikara errefuxiatu behar izan zen. Bruselako Unibertsitate Librean bukatu zituen ikasketak.

Bruselatik itzuli zenean, soldadutzara bidali zuten. Gero Arrasaten eta Eiba-

rren lan egin zuen, eta handik Donostia ospitalera bidali zuten. Bertan sei urte eman zituen kudeatzaile lanetan eta Gurutzetan beste hiru. Ondoren, Burgosko ospitaleko kudeatzailea izan zen.

Handik Onkologikora joan zen, Donostiara. Bertako zuzendari orokorra izan zen, eta han eman zituen urterik gehien: 17, hain zuzen ere.

Lan ibilbideko azken urteak Nafarroan eman zituen. « Onkologikoan urte asko pasatu nituen, eta lehertuta nengoen. Bertako profesionalak nitaz nazkatuta zeuden eta ni beraietaz ere bai.

Nafarroan lehen arretako medikuak behar zituzten, eta birziklatu ondoren, bertara joan nintzen. Lan ibilbideko azkeneko bost urteak bertan eman nituen, oso gustura gainera. Elizondon, Lesakan, Urdazubin eta Zugarramurdin lan egin nuen. Nire bizitzako urte aberasgarrienak izan ziren».

Hitz-aspertuan 07 Iñigo Jaca Arrizabalaga • Mediku erretiratua

20120ko azaroaren 6a • # 395

«Minbizi kasu batzuk berandu diagnostikatu dira eta horrek tratamenduek emaitza onak ematea zaildu du» «Telefono bidezko kontsulta, praxi txarra izateaz gain, kolapsoa sortzen ari da»

lako. Hurrengo urteetan mediku asko erretiratu egingo dira eta mediku gazteak beharko ditugu. Baina medikuak kontratatu ordez, ordenagailu bidezko sistema txertatu nahi dutela dirudi.

Gainontzeko herrialdeei buruz zer diozu?

Frantzian, Belgikan, Holandan, Alemanian... medikuak pazienteari kobratu egiten dio kontsultagatik. 20, 25, 30... euro, gizarte-segurantzarekin hitzartuta dutena. Ondoren, gizarte-segurantzak pazienteari dirua itzultzen dio.

Beste sistema bat da. Medikuak bere kasa jartzen dira, gehienak taldeka, goardiak txandaka egin ahal izateko. Eta bakoitzak bere pazienteak ditu. Pazienteek medikua hautatzeko aukera dute.

Hemen medikuak funtzionarioak dira.

Pazienteak artatu edo ez artatu, berdin kobratuko dute. Nire ustez hurrengo eztabaida hori izan beharko litzateke: zein den eredu egokiena. Osakidetza aurrez aurreko zerbitzua eskaintzeko gai ez bada, ez al da hobea beste sistema? Ia Europa osoan beste sistema hori dute eta hemen ere hori egon zen.

Zer diozu pandemiaren kudeaketari buruz?

eta miatu egin behar genuela irakatsi ziguten, ondoren erabaki bat hartzeko.

Hasieran, Norbere Babeserako Ekiporik ez zegoenean, telefono bidezko kontsulta egitea uler dezaket, baina orain...

Zergatik uste duzu erabaki dutela telefono bidezko kontsultak egitea?

Nire ustez, osasun zerbitzua goitik behera aldatu nahi dute. Izan ere, Erresuma Batuan, adibidez, bi urte daramatzate ordenagailu bidezko kontsultekin. Baina han familiako medikua edo Babylon sistema (ordenagailu bidezko kontsulta) hautatzeko aukera ematen dute. Hasieran jende asko pasa zen Babylon sistemara, baina orain gazteak bakarrik gelditu dira. Patologiak dituztenak ohiko sistemara itzuli dira. Ordenagailu bidezko kontsulta dirua aurrezteko egiten da. Estatu espainiarreko mediku asko kanpora joan dira lanera, hemen behin-behinekotasuna nagusi delako, soldatak Europako gainontzeko herrialdeetan baino eskasagoak direlako eta Europan mediku eskaria dagoe-

Pandemia buruhauste handia sortzen ari da. Egoera uste zena baino okerragoa da. 2016. urtean Jon Darpon Osasun sailburuak aditu batzorde bat sortu zuen epidemien eta pandemien gaia lantzeko. Halako batzorde batean infekzioetan adituak, mikrobiologoak eta medikuntza prebentiboan adituak egon behar dira. Nahi duten epidemiologo guztiak sar ditzakete, baina pazienteak zuzenean artatzen dituzten medikuen eta larrialdietakoen presentzia ere ezinbestekoa da. Urtarrilean, Darponek sortutako batzordea desegin egin zuten. Bere ordez, beste bat eratu zuten, ospitaletako zuzendariez osatua.

Nik 27 urte eman ditut ospitale kudeatzaile postuan eta ez dut nire burua maila horretako batzorde batean parte hartzeko gai ikusten. Ez dut nire burua halako egoera batean Osasun sailburuari aholkatzeko gai ikusten. Orain batzorde berria osatu dute eta horren burua Jonan Fernandez da. Batzordea nortzuk osatzen duten ikusita, lehengo akats bera egiten ari direla iruditzen zait. Batzorde hauetan tekniko onenak egon behar dira.

Zer diote zure lankide ohiek?

Lehen Mailako Arretakoak itota daude.

Duela 30 urte adituek Lehen Mailako Arreta indartu behar zela esan zuten eta begira zer ari den gertatzen... Azken urte hauetan ez zaizkio behar dituen baliabideak eman. Behin-behinekotasuna dela eta, medikuek ez dute beraien pazienteak ondo ezagutzeko aukera. Eta Lehen Mailako Arreta sistemaren oinarrian dago. Herritarren osasunaren jarraipena behar bezala egiten ez bada, pazientea gaixo dagoela konturatzen garenerako berandu izango da.

Bukatzeko, zergatik uste duzu ari dela gora egiten positibo kopurua?

Koronabirusa ez dugu oraindik ondo ezagutzen eta hori arazo bat da. Lancet zientzia aldizkariaren arabera, gaixotasuna pasa duten batzuk berriro kutsatu dira eta horietako hiru bigarren aldi horretan hil egin dira, gainera. Hori oso larria da. Eta gainera, dena ez da koronabirusa. Hori guztia dela eta, murrizketak egitea arduragabekeria da. Pandemiak hildako asko eragin ditu, baina pazienteei behar bezalako arreta ez eskaintzeak ere bai. Administrazioan egon naizen urte guztietan, ez dut halakorik ikusi. Bestalde, herritarrok ez dugu behar bezain ondo egin. Zenbait taldek musukoa ez eramatearen aldeko mezuak zabaldu dituzte eta hori astakeria bat da. Maskara erabiltzeagatik ez dira arnas arazoak sortzen.

«Medikuak kontratatu ordez, ordenadore bidezko sistema txertatu nahi dutela iruditzen zait» «Pandemiak hildako asko eragin ditu, baina pazienteei behar bezalako arreta ez eskaintzeak ere bai»

08 Herri jakintza Toponimia

# 395 • 2020ko azaroaren 6a

Orrialde honetarako ekarpenik egin nahi izanez gero: goiberri@hitza.eus

Hitzen ganbara

Esaera zaharra

Efemerideak

Astasiesta: Bazkaldu aurretik egiten den lokuluxka laburra, artean tripa hutsik. Goizean goizik lanean hasita, eguerdirako nekatuta edo indarrak ahituta iristen denak egin ohi du, jateko ere indarge.

«Berrogei urtez goiti, ez dezazula tripa busti»

1945 -11 - 05: Rufino Iraola idazlea eta irakaslea jaio zen, Zaldibian.

1967 -11 - 05: Martin Irizar ‘Aita Patxi’ konpositore lazkaotarra hil zen.

1936 - 11 -06: Frankisten tropek Joakin Iturri Garingo apaiza fusilatu zuten.

Gaztetasunaren akabera berrogei urtean jartzen zuten, nonbait. Hortik aurrera, gorputza gehiago zaindu behar, hala ere osasun gutxiago edukitzeko.

Toponimia

Urola, Goierrira ekarritako izena Testua: Jose Luis Ugarte

E

rrekek, ur-ibilguek orokorrean, ez dute berezko izenik. Horren froga da orain arte (gaur egun gauzak asko aldatu dira), adineko herritar bati bere etxe ondotik igarotzen den ur-ibilguaren izenaz galdetuz gero, «erreka» esatea izaten zela normalena. Pixka bat estutuz gero, erreka sortzen den edo igarotzen den leku-izena erantsiko zizun: Otsaurte erreka Zegaman, Agauntza erreka Ataunen, Aizpee erreka Zerainen, Altunako erreka Zumarragan… Sarritan gertatzen zen herritar batek izen bat esatea eta beste batek, beste izen bat. Hala, Deskargako mendatetik Urretxu aldera doan erreka, batzuentzat Deskarga erreka zen, beste batzuentzat Mendiaras erreka. Agiri zaharretan Arroyo de Zuazu ere irakurri izan dugu. Zer esanik ez, ez zegoen inolako adostasunik erreka-izen baten hedaduraren inguruan.

Gaur egun, horrelako kontuak gutxiago gertatzen dira, gizartea aldatu delako, eta mapetan datozen datuei eta, zer esanik ez, Google-maps-en datozenei (gure Jainko berria), erabateko sinesgarritasuna ematen diegulako, eta haiek erabiltzen ditugu, ondo jasota egon ala ez.

Idatzi honetan kasu zehatz baten gainean idatziko dut, Urola erreka-izenaren gainean. Goierri Garaiko bizilagunek oraintsu arte (edo atzora arte, nahi izanez gero) Urola izena ez zuten ezagutzen, mapetatik at gutxienez.

Aizpurutxoko Ule baserria. azkoitikobaserriak.wordpress.com

Haientzat Erreka aundie edo Errekea zen Legazpin, Erreka aundidda edo Errekia Urretxu eta Zumarragan. Esan liteke, hortaz, Urola izena kartografiaren erabilerarekin zabaldu eta finkatu dela, arestian aipatu bezala.

Jatorriari dagokionez, bakarren batek Urola errekaren izena Goierri Garaiko burdingintzarekin lotu nahi izan du ‘burdinolak mugitu izan dituen ura’ gisa interpretatuz. Baina hori ez da horrela, inondik inora. Non sortu da orduan?

Zer da Urola eta non dago?

Aizpurutxo aldean Urola izeneko eremua topatzeko errekan behera joan behar dugu, Aizpuru-

txo aldera hain zuzen. San Agustin elizaren parean, Azkoitiko isurialdean, bada gaur egun Ule izenez ezagutzen den baserria, antzina kortabasoa izandakoa, larre biribila alegia. 1484ko agiri batean Zumarragako Aginaga auzoko lau kortabasoekin batera aipatzen da: «seles de Autube, Olaeta, Ubola, Artasola y Ezquertegui». 50 urte lehenago, 1434an, Arroyo de Huola aipatzen da inguru horretan, seguruenik Ule baserritik behera jaisten den errekari erreferentzia eginez, eta ez gaur eguneko Urola errekari, garai hartan Río de Legaspia izenez ezagutzen zelako, pasarte honek erakusten duen bezala: «el agua fasta donde entra el arroyo que llaman de Huola al dicho rio de Legaspia».

Denborarekin, Huola, Ubola edo Urola izenarekin eremu zabalago bat izendatzera pasa zela ematen du. Gerora, ordea, Urola izenak indarra galdu du inguru horretan eta, haren lekuan, Artetxe eta Aizpurutxo gailendu dira, bertan dauden beste izen batzuei erreferentzia eginez. Errekaren izenarekin, ordea, ez da berdin geratu. Aizpurutxuko erreka eta Artetxerreka izenak ez dute aurrera egin eta ur-ibilgu osorako Urola geratu da.

Beste kontu bat da zer esan nahi duen asmatzea. Bigarren osagaiak (‘ola’) badirudi kortabasoetan egon ohi ziren etxolari egiten diola erreferentzia, baina lehen osagaia zein den jakitea korapilotsuagoa da. Esan liteke ‘ur’ dagoela, baina ez dago argi zein den adiera zehatza.

Bertsoa • Kate motzean 09 Maialen Akizu Bidegain • Ino Ugarteburu

2020ko azaroaren 6a • # 395

Gaiak hala dio

Kate motzean Ino Ugarteburu • Ehiztaria eta mendizalea

«Nire ametsa pandemia amaitzea da» Maialen Akizu Bidegain

Gaia: Galdera berriak, geletan jarriak Neurria: Hamarreko txikia Doinua: Esne saltzailearena Bertso-irakasleen postuan nago ta, klasean galdetuak nahi nituzke konta: "Bertsoa zer da _en plan_ rapa ta hip hopa?"

"Lazkao Txiki ze ordutan joaten zen lota?"

"Maialen Lujanbiok nola du tik-toka?"

"Covid ostean BECen izango al gera?"

"8ko txiki baten sartzen al da zebra?"

Kontatu nahi nizkizun lauzpabost galdera, eta ez joan ikur ? hontatik aurrera; galderek erantzuna behar al dute ba?

Testua eta argazkia: Asier Zaldua

Ino Ugarteburu ezkiotarrak Vulcanizados Otaegi pneumatiko tailerrean lan egin zuen, eta duela hiru urte hartu zuen erretiroa. «Hobe lehenago jubilatu banintz... Kozinatzea, mendira joatea eta txakurrekin egotea gustatzen zait».

Kolore bat?

Zer moduz moldatzen zara sukaldean?

Xabier Leteren Xalbadorren heriotzean.

Emazteak oraindik lan egiten du eta ni ari naiz kozinatzen. Presio-eltzea egonda potajea ondo ateratzen da. Beste edozer prestatzeko, Argiñanoren liburua hartu eta kito.

Oporretarako toki bat.

Ehizarako toki bat?

Pandemia amaitu dadila.

Leku askotan egon naiz, baina Atxurtzarekin gelditzen naiz. Ez da oso toki ona, baina guk egiten duguna egiteko, nahikoa. Gainera, gertu dugu eta betiko jendearekin egoten gara.

Zerk sortzen dizu irribarrea?

Liburu bat?

HURRENGOA » Bertsolaria: Joxe Arizkorreta Imaz Gaia: Muxuzko begiradak

Berdea. Mendizalea eta baserrian jaiotakoa naizelako, batik bat.

Abeslari bat edo musika talde bat.

Laja eta Mikel.

Abesti bat?

Leku lasai bat. Hondartza duen edozein.

Zer gosaltzen duzu?

Fruta eta kafea.

Amets bat.

Alex Aranburuk lasterketa bat irabazteak.

Bizitzako plazer txiki bat?

Emaztearekin afari goxo bat egitera joatea.

Kirol liburuak irakurtzen ditut. Aizkolariei eta txirrindulariei buruzkoak.

Goierriko txoko bat.

Mendi bat?

Urretxun biziko ez bazina?

Atxurtza, Izazpiko magala.

Ezkion.

Ezkio.

10 Errainuak Luis Martinez Aniesa

# 395 • 2020ko azaroaren 6a

Luis Martinez Aniesa Argizpi Elkartea (Beasain)

BETI TXINDOKI Donostiarra naiz, eta nire argazkilaritza itsasoari lotuagoa badago ere, hamar urte eman ditut Gipuzkoa barnealdeko hainbat txokori argazkiak ateratzen.

Gaur egun Beasaingo Argizpi Argazkizale Elkarteko kidea naiz.

Goierrin, lur garaietan, natura indartsua eta gogorra den lurraldean, bertako herritarrak ingurura egokitu behar izan dira halabeharrez biziraun nahi bazuten.

Lur honek eman dizkien dohainak baliatu dituzte, burdin meatzaritzatik hasi eta abereentzat larreak sortzeraino. Eralda-

Errainuak 11 Luis Martinez Aniesa

2020ko azaroaren 6a • # 395

tzen ere jakin dute, esfortzua eta adimena erabiliz industria eta nekazal ustialeku berriak sortu baitituzte. Bailaretako industria monumentu megalitikoen bizikide da, Erdi Aroko herriena, parke naturalena, pagadiena, basa animaliena eta abereena.

Txindoki eta piramide itxurako bere silueta beti dago presente Goierrin, beste

aldean Aizkorri begira duela. Begiratzen zaion tokitik begiratuta, beti ekartzen du gogora naturaren indarra eta euskal mendien dotorezia, larre amaigabeetan tartekatzen diren baserriak, ganadua, eta haritzez eta pagoz osatutako basoak.

Irudiko argazkia 2016ko martxoaren 15ean egina dago, eguerdi batean, Gaintzako herrigunetik Aralarri begira.

Datu teknikoak Nikon Panoramikoa D5100 • 18-105mm • f3.5-5. • 1/200s • f7,1 • ISO100 • 18mm

12 Erretratua Irudi baten istorioa

# 395 • 2020ko azaroaren 6a

Erretratua

BAGINEN BEHIN...

Xabier Lopez de Munain Legazpi

Paper honetan idatzi bezain pronto, lehenik gomutak azaltzen zaizkit buruan.

Argazki honetan garai bateko lagun batzuk agertzen gara.

Goitik eta ezkerretik hasita: Jontxu LarraĂąaga, Xabier Lopez de Munain, Mila Beitia , Xabier Elortza, Juan Bernardo Alustiza, Mari Paz Aranguren.

Eserita ezkerretik eskuinera: Anuntxi Ugarte, Amaia Larrea, Nerea Larrion, Juanjo Odriozola eta Mariaje Galartza. Xabier Lopez de Munainek utzia

L

egazpiko Udal-Euskaltegiko langileok gara. Danok gara gaurregun, Mari Paz ezik. Honek, ondoen zegoenean, umezurtz utzi gintuen. Berau zen, euskaraz nola esan behar zen ez genekienean, guretzako euskaltegiko hiztegi bizia.

Euskaltegia zen gure lanleku eta bizitokia. Euskarak batzen gintuen eta ezin konta ditut Mediku Zaharraren etxean izandako pasadizoak, onak eta ez hain onak, baina denak gogoangarriak. Langileak ginen, baina batez ere lagunak eta denon artekoa zen euskararenganako genuen amodioa. Euskarak elkartu gintuen.

Niri dagokidanez, euskaltegia bozkarioa eta sufrikarioa izan zen era bere-

an. Pareta haien artean bizi izan nuenak tinko dirau ene buruan eta ez naiz damu.

Euskaraz bizi den gizartea Euskara behar dugu geure herri txiki honetan. Euskaraz bizi den gizartea behar dugu, nahiz etxean nahiz kalean.

Ahalik eta gehienok euskaraz biziz, aurrera Joango gara, apika-apika, baina gelditu gabe. Hau da nire desioa.

Buka dezadan idatzi hau Mari Paz zenari batez ere, eta mahaiaren bueltan azaltzen diren lankideei nire esker ona adieraziz.

Azkenik, hauxe da goierritar guztiei helerazi nahi diedan mezua: Euskara bizi bedi!

Gaztejira 13 Iker Alustiza • Oier Fernandez

2020ko azaroaren 6a • # 395

«Tailandiarrek haien kasa egin zuten itxialdia» IKER ALUSTIZA • Ingeniaria Tailandian

OIER FERNANDEZ Beltza kolore

oierfernandez_

Poteoa

L

Testua: Andrea Aranburu

I

ker Alustiza (Beasain, 1995) Tailandiara joan zan ingeniaritza elektronikoko azken urtea egitera. Ikasketak amaitu ostean, Bangkoken lana aurkitu zuen Electrotecnica Arteche Hermanos S.L. enpresan. Egun Tailandian jarraitzen du.

Zein da arlo profesionalean Tailandian duzun egitekoa?

Asia Pazifikoko herrialdeei instrumentaziozko tentsio altuko transformadoreak saltzea da nire lana. Arlo teknikoan ibiltzen naiz zehazki.

Nolakoa izan da koronabirusaren bilakaera bertan?

Koronabirusa otsailean heldu zen Tailandira. Hemen ez ziren test ugari egin, eta hori dela-eta, ez dira datu asko jaso.

Kutsatze kopurua hedatzen hasi zenean, gizarteak oso paper garrantzitsua izan zuen. Gobernuak ez zituen neurri zorrotzak jarri, baina tailandiar gehienek itxialdia haien kasa egin zuten. Gainera, denek jantzi genuen musukoa leku guztietara sartzeko, eta nola ez, eskuak garbitzeko hidrogela erabiltzen genuen.

Eta gaur egun?

Ez dago ia kasurik. Kutsatuta dauden

gehienak ASQ-n (Alternative State of Quarentaine) daude. Establezimendu guztiak irekita daude. Herritarrak maskararekin dabiltza kalean, hala ere, pixkanaka garrantzi gutxiago ematen diote musukoari. Tailandiako gairik garrantzitsuena oraintxe bertan ez da COVID-19a, baizik eta egoera politikoa (manifestazio ugari daude erregimen militarraren aurka).

Euskal Herriko gizartea nahiko zaharra denez, nik gomendatuko nuke neurri gehienak adineko aitona eta amonei bideratzea. Besteak beste, adineko pertsonen egoitzetan kontrol handiagoak ezartzea.

Gabonetan bueltatzeko asmorik bai?

Bai, asmoa nuen, bai. Urtebete baino gehiago daramat nire lagunak eta familia ikusi gabe. Baina Tailandiara bueltatzeko hegazkin oso gutxi daude eta herrialdean sartzerakoan, lehen aipatutako ASQ-n egon beharra dago derrigorrez 14 egunez. 2 aste horiek 4-5 izarreko hotel batean pasa behar dituzu, eta koste hori pertsona bakoitzaren poltsikotik ordaindu beharra dago (1.000 euro inguru pertsonako). Horregatik, agian, ez daude hainbeste kasu Tailandian.

au zurito!» «Bi zurito eta 3 ardo txuri, mesedez!» «Ahal duzunean, 2 zurito eta beste bat alkoholik gabea!» Hauek izaten ziren Euskal Herriko tabernetan entzuten ziren esaldiak. Hain erroturik eraman dugun erritu edo ohitura horren parte direnak. Poteoa.

Baina gaur egun entzuten al dira? Agian musukoaren azpian, baxuago, baina orokorrean ez. Agian, poteoa desagertzeko zorian dago?

Poteoa, kalean, zutik eta taldeko pertsona kopurua mugatu gabe ematen den ohitura da, eta gaur egungo neurri murriztaile zein prebentibo guztien aurka doa.

Idatzi ditudan hitzek ez dute inondik inora ere kutsu negazionista izan nahi. Euskal ohitura baten inguruan hausnartu edota barre egitea dute helburu. Baina, norbaitek pentsatu al du zer izango litzatekeen herri bat taberna girorik gabe? Edo euskaldun bat poteorik gabe? Zer gertatuko da kuadrillekin? Sarritan entzun dugu, taberna zein kale giroan ematen ari direla kontaktu gehienak.

Euskal ohiturak mantentzea biztanleriaren esku dago, eta hortaz ohartarazi egin behar gara. Egin dezagun denok, hain euskaldunak diren ohiturak mantentzearen alde, herria bizirik mantentzen duen horren alde, eta astebururo pozik eta zoriontsu egiten gaituen horren alde. Euskal poteo seguru eta arduratsu baten alde!

14 Erreportajea Hirukide, kide ugariko familien elkartea Goierrin

# 395 • 2020ko azaroaren 6

Urretxuko Sarasua Ansuategi familia Urbasara egindako txango batean: Aitor, Ainhoa, Josu eta Eukene, eta aurrealdean, Beñat.

Sarasua Ansuategi familia

Erreportajea

HIRU, EDO GEHIAGO Testuak: Tere Madinabeitia

Kide ugariko familien eskubideen alde lan egiten du Hirukide elkarteak, eta gizarteari egiten dioten ekarpena aitortua izan dadin bilatzen du. Goierrin ere badu presentzia, eta besteak beste, eskualdeko herri gehienetako udalek laguntzak ematea lortu du.

L

ehengo familiek ez dute zerikusirik gaurkoekin, tamainaz asko murriztu direlako. Hiru, bost edota hamar anaia-arrebatakoak ere arruntak ziren garai batean, eta seme-alaba bakarrekoak edo bikoak, gutxienekoak. Gaur familien kasuistika irauli egin da, eta gehienak seme-alaba bakarrekoak edo bikoak dira; hirukoak askoz ere gutxiago dira, eta hirutik gorakoak zer esanik ez. Hiru edo seme-alaba gehiago dituztenek –beste familia mota batzuek ere bai– kide ugariko familiaren titulua jasotzen dute, eta tituluarekin batera, alor publikoan hainbat eskubide dituzte, baina baita zailtasunak ere.

Eskubide horiek defendatzeko eta zailtasunei aurre egiten laguntzeko Hi-

rukide elkartearen babesa dute. EAE Euskal Autonomia Erkidegoko kide ugariko familien elkarteen federazioa da Hirukide, eta alor publikoan eta pribatuan lan egiten du familia horien eskubideen defentsan eta gizarteari egiten dioten ekarpena aitortua izan dadin. Familien babes ekonomikoa, soziala eta lanaren arlokoa da elkartearen xedea, eta hori lortzeko bitartekari lana egiten du administrazioaren aurrean.

Elkarteak 20 urtetik gorako ibilbidea du, eta urte horietan kide ugariko familientzako hainbat aurrerapen lortu ditu euskal administrazioan; besteak beste, etxebizitza, fiskalitate, hezkuntza, kontziliazio eta garraio gaietan.

Hirukidek, gainera, hainbat zerbitzu eskaintzen dizkie familiei, euren bizi

Erreportajea 15 Hirukude, kide ugariko familien elkartea Goierrin

20120ko azaroaren 6a • # 395

kalitatea hobetzen laguntzeko asmoz.

Informazioa eta aholkularitza ematen die, adibidez, laguntza, eskubide, abantaila edo baliabideen inguruan. Formakuntza, aisialdi ekintzak eta EAEko 1.000 komertzio baino gehiagotan eskura daitezkeen deskontuak ere eskaintzen dizkie bazkideei.

Gaur egun 8.350 familiak osatzen dute elkartea, eta 45.000 bazkide ditu; titulua indarrean duten erkidegoko familien % 30 baino gehiago dago Hirukiden izena emanda.

Sarasua Ansuategi familia Urretxuko Sarasua Ansuategi kide ugariko familia da, eta Hirukideko bazkidea. Aitor eta Eukene aita-amak eta 14 urteko Ainhoa, 12 urteko Josu eta 7 urteko Beñat seme-alabek osatzen dute. Bikoteak hasiera-hasieratik izan zuen argi kide ugariko familia osatuko zutela, biak halako familiatik datozelako; Aitorrek beste bi anaia-arreba ditu, eta Eukenek beste hiru. Biei gustatu zaizkie beti familia handiak, «etxean egoten den zalaparta, edo bazkarietan eta egoten den giroa» batez ere, dio Eukenek, «seme-alaba bakarreko familiak tristeak iruditu zaizkit beti». Aitorren anaietako batek ere kide ugariko familia du.

Hirugarren semea iritsi zenean bihurtu ziren kide ugariko familia, eta bat gehiago izateak aldaketa handiegirik ez ziela ekarri azaldu dute: «Egia da bat gehiago dagoela zaintzeko, baina familian aldaketa handiena lehenengoaren jaiotzak eragin zigun». Aitorrek emazteak esandakoa berretsi du: «Lehenengoarekin zerotik hasten zara, baina hortik aurrerakoekin lan gehiago bada, bai, ordu gehiago edo, baina aldaketa handiegirik ez». Hala ere, bigarrenetik hirugarrenera bitartean diferentzia handitxoa zegeola eta, hasieran «pereza piska bat» eman ziela aitortu dute biek, baina berehala egokitu zirela egoera berrira. Eukenek, gainera, «asko disfrutatu» zuela dio, Beñat hirugarrena eta azkena izango zela bazekielako.

Hirugarrena iristean logistika arazo handiegirik ez zutela izan ere aipatu dute. Etxebizitza, adibidez, hiru gelakoa zuten ordurako –Ainhoa jaiotzerako aldatu ziren etxez, bi gelakoa zutelako orduan–. Ondo moldatzen direla diote, nahiz eta tarteko semea batzuetan kexu den «logela konpartitu behar duelako».

Kotxea ere ohi baino handiagoa dute,

8.350 Hirukide elkartea osatzen duten familia kopurua. EAEn kide ugariko familiaren titulua indarrean duten % 30 baino gehiago daude elkartean.

zazpi plazatakoa, aurretik erosia hori ere. Oporrak ere aipatzen dituzte, eta bost laguneko familia izanik, hotelera joan eta bi gela hartu beharrean bungalow-ak edo antzekoak hartzen dituzte.

Izan ere, ekonomia, familia guztietan bezala, asko begiratu beharreko kontua da; arropa, eskola materiala, kirola, eskolaz kanpoko ekintzak, dentista... gastuak igo egiten dira. Zorionez, biak lanean ari dira eta bi soldata oso iristen dira etxera orain, duela bi urtera arte lanaldi erdiarekin egon zelako Eukene, eta aurretik eszendentzian ere bai tarte batean. «Etxean ondo moldatzen ginela ikusi genuenean itzuli nintzen egun osoko lanaldira». Hori bai, bata goizez ari da, eta bestea arratsaldez, eta bi zaharrenek ere «asko laguntzen dute txikiarekin».

Hirukideren laguntza Hirukidetik ere laguntza jasotzen dute.

Kide ugariko beste familia baten bidez izan zuten elkartearen berri, eta Bilbora joan ziren biltzar batera, bertatik bertara ezagutzeko haren jarduna. Lan handia egiten duela diote: «Besteak beste, udaletxeetan guretzako diru laguntzak lortzeko lobby baten moduan lan egiten du». Elkarteari esker, norberaren udaletxeko laguntzen berri ez ezik, estatu mailan edo erkidego mailan kide ugariko familientzat dauden laguntzak ere ezagutu ahal dituzte.

Ez da hori, informazioarena, Hirukidek eskaintzen dien zerbitzu bakarra, ekintzak ere antolatzen dituztelako: «Donostian egun beteko festa bat baino gehiago egin dira, Sendaviva parkean ere izan gara asteburu pasa, eta dena oso merke».

Eta hainbat komertzio eta zerbitzutan kide ugariko familiei deskontuak eskaintzeko ere lan egiten du elkarteak, «eta hori oso baliagarria da gure kasuan bezala, ortondontzia bat jarri behar duzuenean».

LAGUNTZA OROKORRAK Zuzeneko laguntza Jaiotzagatik, estatu mailan, 1.000 euro; erkidego mailan, 7 urtera artekoak.

Kontziliazioa - Aitatasun-baimena: 4 aste natural.

- Zaintzaileen kontratazioa: % 45-%100 hobaria Gizarte Segurantzarako kuotetan.

Hezkuntza - Ikastetxeetan eta haur eskoletan ikasleak onartzeko irizpideetan abantailak.

- Unibertsitate publikoan eta pribatuan deskontuak edo salbuespenak matrikulan.

-Beketan, familia kategorian kenkaria.

Zergak – PFEZ. % 23 inbertsioari dagokionez, eta % 25 alokairuari dagokionez.

– OHZ, ibilgailuen zerga, udal tasa eta prezio publikoan hobariak, udalaren arabera.

– Matrikulazio zerga: ibilgailu berria erosteagatik, % 50eko deskontua.

– Ondare eskualdaketen gaineko zerga: % 2,5 bigarren eskuko ohiko etxebizitzan.

Etxebizitza BOE-en zozketetan parte hartzeko aukera.

Garraioa - Deskontuak garraioan, % 5etik % 50era.

Energia Argia, bonu soziala: % 25eko deskontua.

Aisialdia eta kultura - Museo publikoak: % 50eko deskontua.

- Aldundien udalekuak: % 30ekoa.

Bestelakoak Tasak dohainik nortasun agiria eta pasaportea egiteko eta berritzeko.

GOIERRIKO UDALAK Legazpi Hobaria OHZ-n eta ibilgailuen zergan kide ugariko familia guztientzat.

Urretxu Hobaria OHZ-n eta ibilgailuen zergan, kide ugariko familiaren diru sarreren arabera.

Zumarraga Hobaria OHZ-n, 180.000 € balio katastraletik azpiko etxebizitzetan; ibilgailuen zergan 13,99 zalditik beherako autoentzat.

Ordizia eta Lazkao Hobaria OHZ-n, errentaren arabera.

Beasain Hobaria OHZ-n, etxebizitzaren balio katastralaren arabera.

Beste herriak Kontsultatu.

Urak zerbitzua Deskontuak hainbat herritan.

16 Eszena Goierriko kultur plaza

# 395 • 2020ko azaroaren 6a

Zinema

Azaroak dakarrena Julen Arakama Butak21 zinekluba

Madarikazioa hondarretan

Z

inemaren historian badira madarikatuak dauden proiektu, pertsonaia edota moldaketak. Dune eleberriaren moldaketa, adibidez. Zientzia-fikzioaren gailur, Dune eleberri bikain bezain aberatsaren moldaketek bide oztopotsua izan dute. Lehen saiakera antzua Alejandro Jodorowsky txiletarrarena izan zen, tamalez inoiz filmatu gabe geratu den film handienetakoa.

Proiektu ikaragarria osatzen ari zen Jodorowsky, Mick Jagger, Orson Welles eta Salvador Dali zituen hitzartuta antzezle lanetarako. Musikarako Pink Floyden magia eta atmosfera; dekoratu eta diseinuetarako Moebius komikiaren jeinua eta H.R. Giger ametsgaiztoen suitzar artista; Dan O'Bannon gidoigile bezala ( Alien ) eta efektu berezietarako Douglas Trumbull (2001: Space Odyssey, Blade Runner). Finantzazioak huts egin, eta bertan behera geratu zen dena.

1980ko hamarkadaren hasieran Star Wars sagak egindako diru oldea ikusita, estudioek zientzia-fikzioan dirua egiteko aukera zegoela ikusi zuten. Dune moldatzea denbora kontua zen, inbertsio ziurra baitzirudien. David Lynch zuzendaria aukeratu zuten eta emaitzak ez zuen inor hasebete. Emaitza ahula takillan, Lynch betirako damututa proiektu hura gorrotatuz, film pobre, nahasi eta herren bat ikusi genuen.

Hirugarren saiakera duela urte pare bat hasi zen Denis Villeneuven zuzendaritzapean. Orain estreinatzekoa zen, baina pandemiak atzeratu egin du hurrengo urtera arte eta nork daki ikusiko ote dugun edo produkzioak jarraituko ote duen, bi filmetan banatuta egin nahi dutelako eta bigarren zati hori arriskuan dagoelako. Madarikatuen zerrendan geratu ala irtengo den ikusteko dago.

Bertsozaleentzako aukera bikoitza gaur Bi bertso saio antolatu dituzte gaurko Goierrin: Udazkeneko Bertso Saioa, Beasainen; eta Zapi Bete Bertso jaialdia, Zaldibian (sarrerak agortuta).

Lekuak: Beasain eta Zaldibia

Izaro kantariaren kontzertua Beasainen Izaro Andres kantari mallabiarrak Limones en Invierno diskoa aurkeztuko du zuzenean, hilaren 14an (sarrerak agortuta).

Lekua: Igartzako jauregia • Eguna: Azaroak 14 •Ordua: 21:00

Antzerki emanaldi bana lau herritan Azaroan zehar lau antzerki obra izango dira ikusgai: Elisa y Marcela gaur, Zumarragan; Igel Euria 13an, Beasainen; Turisteatzen 15ean, Zaldibian; eta Harimakila 20an, Ordizian.

Bizi Musika zikloa bueltan da Ordizian Bizi Musika zikloaren barruan, Maria Berasarte kantariak kontzertua egingo du Ordizian.

Sarrerak salgai daude.

Lekua: Herri Antzokia • Eguna: Azaroak 19 • Ordua: 20:30

Erakusleihoa 17 2020ko azaroaren 6a • # 395

‘Euskadi Bonu Denda’ Goierriko 133 establezimendutan

H

errietako denda txikietako kontsumoa sustatzea; krisiak gehien kaltetutako sektoreak suspertzea eta kaltetutako familien kontsumoa sustatzea. Horiexek dira Eusko Jaurlaritzako Turismo, Merkataritza eta Kontsumo Sailak, Gipuzkoa, Bizkaia eta Arabako foru aldundiek eta Eudelek abian jarritako Euskadi Bono Denda kanpainaren helburua. Honela, abenduaren 31ra bitartean, kanpainara atxikitutako Goierriko 133 establezimendu tan, gutxienez 30 euroko erosketan, 10 euroko deskontu bonuak eskainiko dituzte. Kanpainarekin bat egin duten dendetan eskura daitezke bonuak. Zerrenda osoa https://euskadibonodenda.eus/eu/ webgunean kontsulta daiteke, herriz herriko bilatzailearekin. Lau bonu eskuratu ahal izango dira gehienez; gehieneko deskontua 40 eurokoa izango da guztira.

Erabiltzeko sistema - Bonuak batera edo banaka erabil daitezke.

- Bonuak saltoki batean edo desberdinetan erabil daitezke.

- Bonuak birtualak dira eta saltokiek kudeatuko dute ordainketa egiteko garaian.

- Bonuak eskuratzeko ordainketa egiteko momentuan, nortasun agiriaren zenbakia eman beharko da.

Beherapen gehiago Goierriko hainbat udal eta merkatari elkarte ere ari dira COVID-19ak baldintzatutako garai zail honi aurre egiteko neurri gehiago hartzen eta sentsibilizazio kanpaina indartsuak egiten herrietan kontsumitzearen garrantzia eta beharra azpimarratuz. Jaurlaritzaren bonuez gain, Ordizian eta Lazkaon deskontu bonuak dituzte egunotan. Bestalde, merkatari elkarteak kanpaina bereziak egiten ari dira. Ordizian elkarteak adibidez, 20240 zenbakidun Gabonetako loteria oparituko die Ordizian Txartelarekin ordaintzen dutenei, eta Urretxun eta Zumarragan, kantinplora. Inoiz baino gehiago, merkataritza eta ostalaritza babesteko garaia da.

Merkataritza eta zerbitzuak

18 Kontrakantxa Komikia • Aliritzian

# 395 • 2020ko azaroaren 6a

Komikia

Aliritzian

27 ordu

J

oan den ostiral gauean ezagutu nituen Amaia, Maddi, Ekaitz eta Beñat. Eskuetan genituen erkidegoak gurutzatu ahal izateko agiriak, baina zalantza bagenuen balizko kontroletan onartuko ote zizkiguten. Larunbat goizaldera iritsi ginen Jaenera. Kontrolik ez. Agiriak erakutsi beharrik ere ez. Maddi arratsaldera arte agurtu, eta Granadara jarraitu genuen.

Bederatzietan neukan hitzordua Diegorekin. Ordu berean zeukan Fatimak Mohamedekin. «Zuri ez dizute maskara aldarazi» kexatu zitzaidan Fatima, nire maskara beltzari erreparatuta. Hitz eta keinu, berrogei minutu atsegin izan nituen Diegorekin. Amaiak hamarretan zeukan hitzordua Egoitzekin.

Neu irteten eta bera sartzen ari zela, ekarri gintuen ibilgailuaren giltza eman ahal izan zidan. Zortzi urteko alabaren protestengatik min-zirria zuen, aita ikustera eraman ez zuelako. Hilabeteak daramatzate elkar besarka-

Asier Iriondo Hizkuntza aholkularia

Igande goizaldera iritsi ginen Euskal Herrira, agiriak erabili beharrik gabe

tu gabe. Hitz eta keinuek kristala zeharkatzen dute, ukimenak ez.

Amaiaren zain nintzela, Salazarri eta Herediari errieta egiten ari zitzaizkien, euren maskara ez zela kirurgikoa eta ez zeukatela Miguelekin egoterik. Neuk eman nien bana.

Badaezpada, pakete oso bat eramana nuen.

Ordaindu egin nahi izan zidaten, Jainkoak bidalia omen nintzen.

Beñatekin eta Ekaitzekin eguerdi aldera elkartu ginen. Bazkaldu eta Jaenerantz egin genuen Maddiren bila. Maddiren semea ere Beñat deitzen da. Eurek ere hilabeteak egin dituzte elkar besarkatu gabe. Arazoak izan zituen Beñaten paketeko elementu guztiak sartzeko. Belarrietako tapoiak sartzen ez zioten utzi.

Igande goizaldera iritsi ginen Euskal Herrira, agiriak erabili beharrik gabe. Bidean entzun genuen Puertora joan zirenei isuna jarri zietela.

Publizitatea 19 2020ko azaroaren 6a • # 395