408. zenbakia

zk. 408 2021eko otsailaren 12a www.goiberri.eus

Iritzia

03

Xabin Fernandez Zubeldia.

Mozorroak

Elkarrizketa

Xabier Armendaritz: «Euskarazko wikipedia eredu gisa jotzen dute»

BEGIRATUA ALDATUZ DOA Migrazioa ez da arazotzat ikusten

10-11

04

Gure lurra

14-15

Azoken etorkizunaz hausnartzen, sarean lan eginez eta elkar ikasiz

02 Publizitatea # 408 • 2021eko otsailaren 12a

Iritzia 03 Xabin Fernandez Zubeldia • Kazetaria

2021EKO OTSAILAREN 12A

Itzain

# 408 Xabin Fernandez Zubeldia

Argitaratzailea: Goierriko Hedabideak SL

Koordinatzailea: Iñaki Gurrutxaga

Kudeatzailea: Josu Iñigo

Erredakzio-burua: Loinaz Agirre

Diseinua: Adaki (Eneko Maiz)

Banaketa: Bidera zerbitzuak.

Berria Taldea Lege gordailua: SS-1638/2011

Egoitzak: Beasain: Oriamendi, 32. 20200.

Urretxu: Iparragirre, 11 (Kaletxiki).

20700.

Telefonoak: Beasain: 943-16 00 56 Urretxu: 943-72 34 08 Webgunea: goiberri.eus

Posta elektronikoa: goiberri@hitza.eus

Publizitatea: 607 530 424 jizagirre@hitza.eus

Bezero arreta, harpidetzak: 902-82 02 01 harpidetza@hitza.eus

Diruz laguntzen duten erakundeak: Udalak: Altzaga, Arama, Ataun, Beasain, Itsasondo, Olaberria, Segura, Urretxu, Zaldibia, Zerain eta Zumarraga

Azaleko irudia: Gorka Gomez

Mozorroak

A

Kazetaria

urrekoan, mozorroen inguruan hitz nean, bankuan eseri eta usoei ogia botatzen hasi egiten aritu ginen lagun batzuk. Esko- zen. Ondoan jarri, eta izena galdetu nion. Ez zila garaian zabor poltsekin egiten geni- dan erantzun. Berehala ohartu nintzen, ordea, tuen artelanetaz hasi, eta orduak igaro andre haren begiradaren atzean bazela beste genituen nostalgia koloretsu hartan igerian… zerbait. Bi aldiz pentsatu gabe, zimurretatik helEta, gauzak gogoratzen, inauteri batzuetan du nion, eta, tiraka hastean, maskara bat zeraezagutu nuen tipo bat ekarri nuen burura. Ahaz- mala ohartu nintzen. Emakume maitagarri hatuta neukan irudi bat etorri zitzaidan gogora. ren azpitik pailazo bat agertu ez zitzaidan, ba!

Tolosan izan zen, zaldunita egun batean edo.

Hura bai artista! Txisteak eta pasadizoak San Frantzisko kaleko kantoi batean jarrita, jen- kontatzen hasi zen. Inguruko guztiak barrez ledeari begira zegoen. Eskuak poltsikoan, serio gi- hertzen jarri zituen. Batekin eta bestearekin, dezona. Pertsona gogorra ematen zuen. Konfian- nekin moldatzen zen ondo. Hori da hori erraztatza handikoa. Segituan esan zidan ez zela oso suna harremanak izateko, pentsatu nuen. Baiinauterizalea. Nahiago zuela mahai baten buel- na, pixkanaka, hari ere eroriz joan zitzaizkion tan lagunekin kontutan aritzea, haiek aukeratu kolore biziko arropa haiek, eta erizain sexualizazuten mimo arropak soinean jantzi eta txoroa- tu bat agertu zen… rena egin baino. Saiatu nintzen haren iritzia alErizainaren atzetik etorri ziren pirata maldatzen, baina segituan konturatu nintzen alfe- tzurra, hegazkineko azafata eskuzabala, bularrik ari nintzela. Eta, halako batean, begietara rrean tiroa jaso zuen soldadu eria eta laurogeiko begira nuela, atorra askatzen hasi zen. Nik ez hamarkadatik alde egin zuela zirudien aerobik nuen ezer ulertzen. Pixkanaka, arropa guztiak irakaslea ere. erantzi zituen, eta, tipo gogor haren barnetik, Eta, azkenean, azal guztiak kendu zituenean, beste pertsona bat agertu zigazte hauskor bat besterik ez zen tzaidan. Momentu horretan geratu lurrean eserita. Biluzik. ohartu nintzen ordura arte auBurua belaun artean sartu, eta rrean izan nuen gizon serio hanegarrez hasi zen. Ondo al zegoen Azkenean, azal ren planta ez zela mozorro bat galdetu nion, baina ez zidan eranguztiak kendu besterik... tzun. Haren ondoan geratu ninEta, bat-batean, emakume zituenean, gazte tzen eserita, ordu luzez, isilik. adindun bat nuen parean. BaEta, halako batean, burua alhauskor bat rregarria bezain lotsagabea txatu eta begietara begiratu zibesterik ez zen zen. Nirekin egin moduan, indan. Orduan jabetu nintzen mogeratu guruan zebiltzan guztiei erriezorro haien guztien azpian zegota egiten aritu zen, eta, azkeen tipo hura, ni naizela.

04 Sakonean Migranteekiko tolerantzia Goierrin

# 408 • 2021eko otsailren 12a

Erreportajea

MIGRAZIOA EZ DA ARAZO Testua: Ariane Vierbücher

Atzerriko jatorria duten biztanleekiko pertzepzioei eta jarrerei buruz Ikuspegik aurkeztu duen 2020.urteko Barometroak zehaztu du euskal gizartearentzat pertsona migranteak ez direla arazo. Tolerantzia indizeak nabarmen egin du gora azken urtean; 65 puntuan dago.

I

kuspegi Inmigrazioaren Euskal Behatokiak egin duen atzerriko jatorria duten biztanleekiko pertzepzioei eta jarrerei buruzko 2020ko Barometroaren arabera, euskal biztanleek ez dute inmigrazioa arazo garrantzitsutzat jotzen, onuragarri ikusten dute ekonomiari eta lan-funtzionaltasunari dagokionez, eta ez dizkio arazo ekonomikoak egozten, hala nola, langabezia, enpleguaren jaitsiera edo soldaten jaitsiera. Iragan abenduan aurkeztu zuen txostena Ikuspegik, eta datuak jasotzen hasi zenetik, 2007. urtetik, onenak direla esan daiteke.

Patxi Juaristi EHUko errektoreordeak, Julia Shershneva Ikuspegiko zuzendariak eta Beatriz Artolazabal Eusko Jaurlaritzako Berdintasun, Justizia eta Gizarte Politiketako sailburuak aurkeztu zituzten 2020. urteko azken hiruhilekoan egindako ikerketaren emaitza jasotzen duen txostena. 2020. urtea oso urte «arraroa» izan dela nabarmendu zuten: lehen aldia baita azterketa bat egiten dutela COVID-19ak eragindako

pandemiak blaitutako eta baldintzatutako aldi batean. Egoera honek, «zalantzarik gabe, eragin handia izan du emaitzetan»: krisi sanitario, ekonomiko eta psikosozialak eragina izan duela ondorioztatu dute. Beste berrikuntza bat ere izan da aurtengo neurketan, izan ere, generoa kontutan izan dute.

Emaitzen arabera, euskal gizartea jabetzen da egoeraren larritasunaz, baita pertsona eta familia askok duten egoera kritikoaz ere; batez ere, egoera ekonomiko eta sozial prekarioenean eta zaurgarrienean daudenaz. Euskal gizartea ulerbera agertu da, eta 2020ko Barometroko erantzunetan jarrera eta iritzi inklusibo eta toleranteagoa adierazi du atzerritar jatorriko pertsonekiko.

Tolerantzia-indizea gora Eukal Autonomia Erkidegoko biztanleek atzerriko jatorriko pertsonekiko duten tolerantzia-indizea 65,00 puntuan kokatu du Ikuspegik. Aurreko urteetako datuekin alderatuta, nabarmen egin du gora; 2019ko barometroak, 60,67

Sakonean 05 2021eko otsailaren 12a • # 408

Migranteekiko begiratua aldatzen ari da euskal herritarren artean, eta gizarteak haiekiko duen onarpen maila handitzen ari da. Gorka Gomez

Migranteekiko tolerantzia Goierrin

Ikuspegi Inmigrazioaren Euskal Behatokiaren barometroak jaso du 10 herritarretatik batentzat dela arazoa migrazioa Ikuspegik datuok biltzen dituenetik, 2007. urtetik hain zuzen ere, inoizko onarpen daturik onenak ditu migrazioak

puntuan kokatzen baitzuen. Datuen bilketaren lehen urtean, 2007an, 56,51 puntuan kokatzen zuen. 2008an igoera txiki bat izan eta gero, 2012. urtera arte jaisten joan zen tolerantzia maila, 2012an neurketa egiten denetik puntuazioarik baxuena lortu zuelarik, 53,62 puntu. 2012tik 2020ra berriz, urtetik urtera igotzen joan da, eta 2019tik 2020ra eman da igoerarik handiena.

Ikuspegiren txostenaren arabera, urte hauetan tolerantzia-indizean lortutako emaitzak oso baldintzatuta eta lotuta egon dira dinamika makroekonomikoekin. Hala, hedapen ekonomikoko garaietan puntuazioak altuagoak izan ohi dira, eta krisi-garaiei konfiantza galera eta atzerritar jatorriko pertsonekiko tolerantzia txikiagoa lotzen zaizkie. Lotura hori, migrazioaren eta kultura aniztasunaren hasierako faseetan dauden gizarteetan gertatzen dela dio txostenak.

Nolanahi ere, COVID-19aren krisiak eragin duen egoeran, lotura hori hautsi egin da: osasun-krisiak Euskadiko eta Espainiako ekonomiaren beherakada eragin duen arren (%20 ingurukoa bietan; pixka bat gutxiago lehen kasuan, eta gehiago bigarrenean), egoera horrek ez du ekarri atzerritarrekiko tolerantzia txikitzea, baizik eta kontrakoa. Euskal gizartean indar handiagoa du elkartasun sozialak eta krisiaren aurrean elkartasuna areagotzeak, egoera horrek sortzen duen ziurgabetasunak baino.

Aurten, txostenak jaso duen berezitasun horren inguruan, Shershnevak esan zuen, euskal gizarteak jarraitzen

06 Sakonean Migranteekiko tolerantzia Goierrin

# 408 • 2021eko otsailaren 12a

Ondorioztatu dute, osasun krisiak zuzenki eragin duela pertsona migranteekiko tolerantzia mailan hobetzean

duela pentsatzen migrazioa ezinbestekoa dela ekonomiarentzat: «Jokabide utilitarista da: euskal herritarrek uste dute ezinbestekoa dela migrazioa, euskal gizarteak egin nahi ez dituen lanak betetzeko, edo beharrezkoak direlako euskal ekonomiari eusteko».

2020. urteko barometroaren arabera, euskal gizarteak COVID-19a jotzen du arazo nagusitzat

COVID-19a, kezka nagusia Horren harira, Goierri Garaiko Migrazio teknikari Monica Leivak honako irakurketa egin du: «Orohar, zerbitzuetan, zaintza lanetan... aritzen dira pertsona migranteek, eta pandemia garaian lehen lerroan kokatu direnez, pertsona horien lana oso beharrezkoa izan da gizartearentzat azken urte honetan, eta horrek eragina izan duela indizean».

2020. urteko barometroak dio euskal gizarteak COVID-19a koronabirusa jotzen duela arazo nagusitzat. Bigarren postuan, langabezia dago. Osasuna eta ekonomia, beraz. Bilakaerari dagokionez, ikus daiteke egungo osasun-krisiak eragina izan duela euskal gizarteak arazoekiko duen pertzepzioan. Ekonomiarekin eta osasungintzarekin lotutako arazoekiko kezka areagotu egin da.

Langabeziak, berriz, 2015ean hasitako beheranzko joerari eusten dio, krisialdi ekonomikoak eragin txikiena izan duen etaparekin bat etorriz.

Barometroak dio beraz, euskal gizarteak arazo handiak dituela, baina migrazioa ez dela horietako bat: inoiz ez da izan arazo bat euskal gizartearentzat,

Constancia Ndjigui

Khadim Fall

Saad Hussein

Urretxu

Beasain

Urretxu

«Hasiera batean uste baino gogorragoa izaten ari da, jatekoa ere falta izan zait»

«Esan nion ez nenbilela diru eskean, alokatzeko zegoen etxeagatik galdetzeko baizik»

«Oso onak izan dira nirekin, ezagutu nituenetik gauzak asko aldatu dira»

Ekuatore Ginean jaio zen Constancia Ndjigui, 1979. urtean. 16 urteko semea eta 9 urteko alaba ditu. 1996. urtean utzi zuen jaioterria. Urretxura, 2018. urtean iritsi zen. Espainiar nazionalitatea du. Ndjigui-ren hitzetan, «oso gogorra» izan da, « uste baino gehiago, jatekoa ere falta izan zait». Zailtasun gehien «lan kontratu bat eta alokairuko pisua lortzea izan dira». Esaten du «beste jatorri batzuetako herritarren alboan eta beltza izateagatik, zailtasun gehiago» izan duela. Une honetan, logela batean bizi da seme-alabekin. Lanari dagokionez, ostalaritza establezimendu guztietan utzi ditu curriculumak, eta azkenean, janari prestatua egiten duten establezimendu batetik deitu ziotela. Kontserba enpresa batean ere lan egin du Zumaian. Herritarren aldetik «denetariko jarrerak» aurkitu ditu. Aipamen berezia egin dio Urola Garaiko migrazio teknikariari: «Berari zor diot guztia».

Khadim Fall Senegalen jaio zen, 1994. urtean iritsi zen Goierrira, Bruselatik.

Iritsi berritan gertatu zitzaiona kontatu du: «Alokatzeko pisu bat zegoela eta galdetzera joan nintzen. Txirrina jo eta atea zabaldu zuen pertsonak, 50 pezeta eman zizkidan. Esan nion, ez nenbilela diru eskean, alokatzeko zegoen etxeagatik galdetzeko nengoela baizik». Pisu bila zebilela beste gertaera bat ere izan zuen: «Agentzia immobiliario batera joan nintzen, Ordizian alokagai zegoen pisu batengatik galdetzeko, eta arduradunak erantzun zidan, jabeak ez zuela ez beltzik ez marokoarrik nahi». Ez zen besoak gurutzatuta geratu, eta herriko alkatearengana jo zuen, egoeraren berri emateko., eta harekin hitz egin ondoren segituan lortu zuela alokairuko etxe bat.

Gehitu du, garai hartan, edozer behar zuenean, lagun goierritar bati laguntza eskatzen ziola. Ondoren, euskara ikasi eta bidea asko erraztu zitzaiola.

Pakistanen jaio zen mutil gaztea da Saad Hussein, eta oinez, trenez,...2017an iritsi zen Urretxura. Kontatzen du ez zuela Goierrin inor ezagutzen. Lehen momentu haiek nahiko gogorrak izan zirela, hizkuntza ere ez zuelako ezagutzen.

Urretxura iritsi aurretik eskola bat zapaldu gabe zegoen, eta hemen, EPAn izena eman zuen,eta eskola graduatua lortuko du laster. Dirurik gabe eta etxerik gabe, udaletxean laguntza eskatu zuen. Hala ezagutu zuen Goierri Garaiko migrazio teknikaria. Hussein gazteak esaten du «ikaragarri lagundu» diola.

Haren bidez, gaur egun jasota duen familia ezagutu ahal izan zuen. «Oso onak izan dira nirekin, haiek ezagutu nituenetik gauzak asko aldatu dira nire bizitzan». Gehitu du « lana ere eman» diotela: «Orain pozik nago, falta nuen ia guztia dut». Herritarrekin, «gustura» sentitu dela esan du, «lagun asko egin» dituela eta «bikote euskalduna» duela.

Sakonean 07 Migranteekiko tolerantzia Goierrin

2021eko otsailaren 12a • # 408

eta orain are gutxiago da. Bigarrenik, osasun-krisiak eta haren ondorioek eragin handia izan dutela euskal biztanleriak atzerritar jatorriko pertsonen iritsierarekiko duten tolerantzia-mailan.

Beste ondoriotako bat da, euskal gizartearen kezka handienak ongizateestatuarekiko mehatxuekin dutela zerikusia, eta aurreiritzi eta zurrumurru nagusietan islatzen dira. Hala eta guztiz ere, euskal herritarrek ez dute nahi babes sozialeko sistema bat bertakoentzat bakarrik, eta argi dute hezkuntza publikoa eta osasuna guztion eskubideak direla.

Gainera,euskal gizarteak joera positiboa ikusten du atzerriko migrazioare-

kiko dauden estereotipo faltsu eta negatiboei dagokienez: oro har, gero eta babes sozial txikiagoa dute.

2020ko Barometroko datuek ere agerian uzten dute jatorri atzerritarreko pertsonen talde batzuk estigmatizatu egiten direla; batik bat, Pakistango, Errumaniako edo Magrebeko etorkinak.

Azkenik, nahiz eta euskal erakundeek, oro har, aniztasuna kudeatzerakoan kulturartekotasunean oinarritutako eredu baten alde egin, Ikuspegiren 2020ko Barometroak dio euskal gizartean oraindik ez dela jarrera hori barneratu. Hau da, gizarteak onartzen duela integrazio-prozesuan ahalegina egitea, atzerritarrei zein bertakoei dagokien

Ikuspegik egindako txostenak emaitzak aintzat hartuta, eta euskal gizarteak migranteen inguruan duen iritziaz gehiago ezagutu ondoren, Goierrin bizi diren jatorri desberdinetako sei herritarri eman die hitza aldizkari honek. Genero, jatorri, egoera sozial eta egoera ekonomiko desberdinetakoak dira seiak, eta guztiei galdera bera egin zaie denei: Zer moduz hartu zaituztete Goierrin?

Daniela Ponce

Carmen Cares

Ibou Ngom eta Adji Diodio Samb

Zaldibia

Ordizia

Itsasondo

erantzukizuna dela, baina, uste dutela, batez ere, atzerritar jatorriko pertsonek ahalegindu behar dutela gizartean nagusi diren ohitura eta tradizioetara ohitzen.

Migranteeen esperientziak

«Ez dago hirietako anonimotasuna, herritarrek jakinmin gehiago dute»

«Euskara ez jakitea oztopo izan da EHUn irakasle bezala lan egiteko»

«Itsasondoko Udala asko kezkatu da gugatik, beste inon ez zaigu hori gertatu»

Daniela Ponce Nikaraguan jaio zen 1974an, eta 2008an utzi zuen jaioterrira Donostiara etortzeko. Duela 13 urtetik Zaldibian bizi da. Zaintza lanak egiten ditu. Kontatzen du etorri aurretik ziur zekien gauza bakarra «gogor lan egitera» zetorrela zela. Iritsi aurretik, etxebizitza lotuta zuen, «Donostian gela bat nuen alokatuta». Lana bilatzeko, lan poltsetan izena eman zuela kontatzen du, eta orokorrean, jendeak oso jarrera ona izan zuela berarekin. Caritasera ere jo zuen lana bilatzeko, eta Caritasen bidez etorri zen Zaldibiara. Donostiaren eta Zaldibiaren artean «alde handia nabaritu» zuen. Herri txikia da Zaldibia, «ez dago hirietako anonimotasuna, herritarrek jakinmin gehiago dute». Kontatzen du, aingeru goardako bat izan zuela, eta pertsona horri esker, herrian errazago integratu zela. Euskaraz ez du hitz egiten, baina esaten du hala izanda ere jendeak errespetuz tratatu duela.

Txilen jaio zen Carmen Cares. Ikasketa beka bati esker, ikerketa bat egiten aritu zen Bartzelonan sei urtez, eta duela bost iritsi zen Goierrira. Unibertsitateko irakaslea da. «Gaur egun nire bikotea dena formakuntza saio batzuetan ezagutu nuen, Iruñean». Orain Ordizian bizi da: «Asmoa zen denboraldi baterako etortzea, doktore tesia idazten bukatu arte, baina hemen jarraitzen dut, hemen osatu dut familia». Beste pertsona migrante batzuen esperientzien alboan, «desberdina» izan dela dio: «Bikotea hemengoa izanda, babes maila handiagoa» duela, «lagunak erraz egin» dituela eta «auzotarrek errespetu osoz hartu» dutela dio. Talde feministan oso aktiboa da eta jende asko ezagutzeko balio izan dio. Sozialki, beraz, ez du arazorik izan. Bestalde, lan munduan bestelakoa izan dela dio: «Euskara ez jakitea oztopoa izan da Euskal Herriko Unibertsitatean lan egiteko».

Senegaldarrak dira Ibou Ngom eta Adji Diodio Samb. Senar-emazteak dira eta lau urteko ume bat dute. Espainiako hiri desberdinetan bizi ondoren, maiatzean hiru urte egingo dituzte Itsasondon bizi direla. Kontatzen dute «oso-oso gustura» daudela, «herri txikia da eta asko gustatzen zaigu». Hain gustura egoteko arrazoi nagusienetako bat da haien umea «oso gustura» dagoela. «Lagunak egin ditu eskolan, eta euskara ere ikasten ari da». Herritarren aldetik jaso duten harrera «oso ona» izan dela ere esan dute. Arreta eman die bereziki udaletik jaso duten atentzioak: «Asko kezkatu dira, beste inon ez zaigu hori gertatu».

Etxebizitza aurkitzeko «zailtasunak» izan dituzte. Lana bilatzea ere ez omen da guztiz erraza izan. Adji Diodiok esaten du toki askotan galdetu diotela euskara hitz egiten ote duen. Bikoteak jarrera bikaina du, eta euskara ikasteko ere prest agertu dira.

08 Herri jakintza Ondare materiala

# 408 • 2021eko otsailaren 12a

Orrialde honetarako ekarpenik egin nahi izanez gero: goiberri@hitza.eus

Hitzen ganbara

Esaera zaharra

Efemerideak

Opea: Baserriko ogi borobil zapala. Etimologikoki, ‘ogi mehe’-tik eratorria.

Egun berezietan, opea zerratuta ardoarekin emateko ohitura zegoen.

Esaera: ‘Opilak opea egingo dik’ (garesti aterako zaiola).

«Buztana lastozkoa duena suaren beldur»

1943-2-10: Ramon Astigarraga konpositorea jaio zen, Seguran.

1769-2-13: Jose Antonio Pikasarri musikaria jaio zen, Seguran.

1916-2-14: Matin Ugarte ‘Saletxe’ idazlea jaio zen Legazpiko Telleriarten.

Denek dituzte ahulguneak, eta komeni da zeintzuk diren jakitea. Arriskutsuak diren egoeretatik alde egiteko, badaezpada ere.

Ondare materiala

Santu bat anarkistek betierekotua Testua: Aimar Maiz

B

easaingo zaindari Loinazko San Martinen egunean, otsailaren 5ean, ospakizunik ezin izan da egin aurten. Baina haren omenez erdigunean jarritako estatuak balio izan du, lore eskaintza xume modura bada ere, keinua egiteko. Datorren urtean 60 urte beteko dira eskultura inauguratu eta jarri zutenetik.

1962ko otsailaren 5ean ipini zuten.

Urte berezia izan zen 1962 hura Beasainen. Pio IX.ak Amunabarro baserriko Martin Loinaz edo Martin Agirre santu izendatu zutenetik 100 urte ziren, eta handikiro gogoratu zuten. Tartean, harpidetza herrikoiz ordaindutako eskultura eginarazi zuten beasaindarrek.

Oinarrian eskaintza euskaraz ere jartzeko sena eduki zuten: ‘Bere seme maiteenari, Beasaingo herriak’.

Martin Loinazkoaren bizitzak liburu askotarako eman du. Nagasakin (Japonia) hil zen, 1597ko otsailaren 5ean. Hortik jaieguna, sinistunen zeruratzearekin bat etorri ohi dena. Martin Igokundekoa ere deitu izan zaio.

Baina, hezur-haragizko pertsonaiak bezainbesteko historia bitxia du harrizko bertsioa egin zuen eskultoreak, Amador Lucarini Makazagak (Bilbo, 1907-1971). Italiako Pietrasanta herrikoa zuen aita, Angel Lucarini, Carrara ingurukoa, eta Bilbora etorri zen beste bi anaiarekin batera. Hirurak izan ziren eskultoreak, baita Angelen sei seme-

Loinazko San Martinen irudia, Beasainen iaz, Amador Lucarinik egina 1962an. Kerman Garralda

alabetatik lau seme ere, Amador eta hiru anaia: Ospetsua izan zen Joaquin Lucarini Makazaga.

Libertarioak eta anarkistak Hargintzaz eta eskulturagintzaz gain, beste ideia batzuk ere ekarri zituzten Lucarini anaiek Italiatik. Akratak, libertarioak, naturistak eta anarkistak ziren, besteak beste, Enekoitz Telleria kazetari segurarrak gogorarazi duenez (Berria, 2021-2-6, ‘Lucarinitarrak: marmola zainetan’). Loinazko San Martinen eskulturaren egile Amador Lucariniz, Luis Mari Lucarini bilobak esan du: «Askatasunaren maitale bat zen aitona, oso gizon prestatua. Eta anarkista».

Libertarioak eta anarkistak izanda, 1936ko gerra haustura eta mugarria izan zen Lucarini anaientzat. Amador CNT sindikatuko batailoi baten kapitain ibili zen, Euskal Armadan gudari.

Santoñako errendizioan atzeman zuten faxistek, 1937ko irailean, eta hiltzera kondenatu. 30 urteko kartzela-zigorrarekin kommutatu zioten heriotza, eta 6 urterekin azkenik. Dueso, Larrinaga eta Burgosko kartzeletan egon zen preso, 1949ra arte, hamabi urtean.

Boxeolaria ere izan zen Amador Lucarini. Bizkaiko txapeldun izatera heldu zen. Gerra ondoren, eskultura utzi eta marmolgintzan hasi zen, erlijiozko irudien eskari ugarietan zegoelako lana.

Bertsoa • Kate motzean 09 Ane Beloki Lopez • Ane Garmendia

2021eko otsailaren 12a • # 408

Gaiak hala dio

Kate motzean Ane Garmendia • Ingeniaritza ikaslea

Ane Beloki Lopez

«Garraio aukera nahiko mugatua dugu Gaintzan»

Gaia: Gasteizi Neurria: Hamaseiko berdina Doinua: Denbora ez da pasatzen Hasierek amaiera izaten dute kondena eta iristen denean ze tristura ta ze pena lau urte igaro ditut pozik Gasteizen barrena unibertsitatean zein Kutxin tabernaz taberna lagunak, juergak, txokoak pisukideen aldamena kontatu dizuedana konta ezin litekeena (lagunak, juergak, txokoak pisukideen aldamena) nola eskertuko dizut zuk eman didazun dena Herritik hirira salto lau urtetarako froga berehala ohitu nintzen zure hotz eta goxora klaseko giroan bertan edo klasetik kanpora egindako harremanak etortzen zaizkit gogora denbora ez pasa arren guk nahi degun erritmora milesker azaltzearren kasualitatez ondora (denbora ez pasa arren guk nahi degun erritmora) Gasteizen hasitakoa betirako izango da.

HURRENGOA » Bertsolaria: Mikel Urteaga Azkue Gaia: En plan a lo...

Testua eta argazkia: Mikel Albisu

Industria Antolakuntzako ingeniaritzako lehenengo maila Arrasaten ikasten ari da Ane Garmendia (Gaintza, 2002). Lehen ikasturtea izanda oraindik ere ez du ondo ezagutzen inguru berri hori baina, «ordu dezente eskaini dizkiot orain arte».

Astea Arrasaten pasatzen duenez, denbora gutxi egiten du Gaintzan.

«Orain gehiago baloratzen ditut bertako paisaia, natura eta lasaitasuna». Baina herrian gehien faltan sumatzen duena garraioa da, «aukera nahiko mugatua dugu».

Ze zaletasun dituzu?

Musika entzutea, sukaldean aritzea, kirola egitea eta bidaiatzea.

Bat aukeratzearren, Berri Txarraken Denbora da Poligrafo Bakarra.

Kolore bat Urdina.

Oporretarako leku bat.

Menorca.

Zer gosaltzen duzu?

Fruta, kafesnea eta ogi txigortua.

Amets bat.

Bidaiatzeko aukera izatea.

Zerk sortzen dizu irribarrea?

Gertukoenek eskaintzen dizkidaten tartetxoek.

Bizitzako plazer txiki bat.

Kafearen usaina edo eguzkiak aurpegian ematea.

Jaso duzun oparirik bereziena.

Pelikula bat edo telesail bat.

El internado telesaila.

Musika talde edo abeslari bat.

Urteak biltzen dituen album bat.

Hainbeste entzuten ditut, ez nukeela bat aukeratzen jakingo.

Gaintzan biziko ez bazina...

Abesti bat.

Goierriko txoko bat.

Txindoki punta.

Hiriko nahiz herriko bizitza bizitzea gustatuko litzaidake.

10 Elkarrizketa Xabier Armendaritz Gonzalez de Lauzirika • Euskal Wikilarien Kultur Elkarteko lehendakaria

# 408 • 2021eko otsailaren 12a

Elkarrizketa Xabier Armendaritz Glez. de Lauzirika Euskal Wikilarien Kultur Elkarteko lehendakaria

«EUSKARAK IRAUNGO BADU WIKIPEDIA FUNTSEZKOA DA»

Armendaritzek (Beasain, 1968) Wikipediaren komunitatean hamabost urte daramatza. Azken aldian hasi berriei laguntzen dabil.

«Esperientzia polita da, gustatzen zait», dio.

Entziklopedia osatua izateko denon laguntza beharrezkoa dela aipatu du.

Testuak: K. Garralda Zubimendi Argazkia: X. Armendaritz G. de Lauzirika

Wikipediak 20 urte bete ditu urtarrilean eta euskarazko Wikipediak beste horrenbeste egingo ditu abenduan.

Nolako sasoia ikusten diezu?

Euskarazko Wikipediari begiratuta sasoi onean ikusten dut. Mundu osoan 32.

Wikipedia gara. Zenbaki soil bat da, agian ez du asko esan nahi, baina erakusten du milioika hiztun dituzten hizkuntza batzuen aurretik gaudela: malaysiera, greziera, daniera... atzetik dauzkagu.

Euskararentzat zer nolako garrantzia du Wikipedia indartsua izatea?

Funtsezkoa da. Ikusten da datuetan gaztetxoen artean dokumentatzeko iturri nagusia dela. Euskaraz ez badago erderetara joko dute. Bazte ere, gaztelaniara, eta Ipar Euskal Herrian, frantsesera. Gutxi batzuk ingelesera ere joko dute. Euskarak iraungo badu aro digital honetan Wikipedia osatu bat eta indartsu bat izatea funtsezkoa da.

370.000 artikulutik gora ditu.

Euskarazko Wikipediarena ikaragarria da. 31 hizkuntza dauzkagu aurretik, baina guztiak milioika hiztun dituztenak.

Wikipedian aritzen diren askok eredu gisa aipatzen dute.

Elkarrizketa 11 2021eko otsailaren 12a • # 408

Zer dela eta horrenbesteko ekarpena?

Euskaldunok militanteak gara, gure hizkuntzaren eta kulturaren alde lan asko egiten dugulako. Bestetik, euskarazko Wikipedian giro ona lortu dugu.

Azkenean, talde lana da Wikipedia, nahiz eta bakoitzak bere etxetik egiten duen lan.

Wikilari aktiboak 415 dira. Orekatuta dago?

Wikilari aktiboak azken hilabetean artikuluren bat idatzi dutenak dira. Wikipedian izena emandakoak gehiago dira, baina erregulartasunez idazten dutenak 300 eta 500 bitartean dira. Beti kopuru antzekoetan ibiltzen da. Kopuru majoa da, baina beti dator ondo jende gehiago izatea, ez garelako iristen alor guztiak lantzera. Azkenean, entziklopedia batek gai guztiak landu behar ditu.

Zenbat eta wikilari gehiago izan, gai gehiago landu ahalko ditugu eta entziklopedia osatuagoa eduki, baliagarriagoa.

Xabier Armendaritz Gonzalez de Lauzirika • Euskal Wikilarien Kultur Elkarteko lehendakaria

batzuk oso kalitate onekoak dira, izugarrizkoak, baina beste batzuk ez dira horren onak. Eta ez asmo txarrez egindakoak direlako. Baizik, edonork idatzi dezakeenez, gerta daiteke askorik ez dakien batek hastea gaia eta beste inork ez ematea jarraipena. Beti dago zer hobetua. Kritikoa izan behar da.

Euskal Wikilarien Kultur Elkarteko lehendakaria ere bazara. Zeintzuk dira elkartearen jarduerak?

Bi arlo beireiziko nituzke: elkarteak berak egiten dituenak, boluntarioen bidez eta erakundeekin hitzarmenak sinatuta egiten dituenak, hauek diruz lagunduta. Bat nabarmentzeko, polita izan zelako, Herripedia esango nuke: herri bakoitzeko gaiak lantzen dituen proiektua da, herriko jendearekin. Historia, kultur ondarea... Eusko Jaurlaritzarekin ere badugu hitzarmen bat kalitatea hobetzeko. Bigarren hezkuntzako funtsezkoak diren gaiak lantzen dituz-

Wikilariaren profila nolakoa izaten da?

Nik ikusi dudanagatik behintzat, euskararekin atxikimendua duen jendea da. Eta, jakina, jende ikasia. Ez dut esan nahi unibertsitateko ikasketak izan behar direnik, baina ondo idazten dakien jendea da. Baina testugintzan ibili beharrean irudiekin lanean dabilen jendea ere badago. Era askotara egin daiteke ekarpena, bakoitzak ahal duenarekin.

Gizonezkoak ala emakumezkoak zarete gehiago? Adin tarterik badago?

Datu zehatzik ez dago, erabat anonimoa delako. Baina Wikipedia guztietan gertatzen den hutsune bat da emakume gutxi izaten direla. Saiatzen gara erremedioa jartzen, baina zaila da emakumeak Wikipediantzara erakartzen.

Wikipedian edonork idatz dezake. Ez da arriskutsua? Euskal sarean badaude izorratzaileak?

Gutxiengoa dira eta berehala antzematen zaie. Komunitatean sartzen diren berriei begiratzen diegu, bai onerako eta bai txarrerako, ea laguntzarik behar duten ikusteko. Asmo onez edo txarrez ari den ikusteko ere balio du. Halere, izan dira kasuak, ezinezkoa baita guztia kontrolpean izatea, baina berehala atzematen ditugu eta blokeatu egiten dugu.

Euskarazko Wikipedia iturri fidagarria da, hortaz?

Kalitatea gorabeheratsua da. Artikulu

ten artikuluak nabarmen hobetu dira, bai kalitatez eta bai kantitatez. Eduki aldetik eta hizkuntzaren aldetik asko aberastu dira.

Boluntario lana dela aipatu duzu. Wikipedia erabiltzeagatik kopuru bat ordaindu beharko balitz eta boluntarioen lana profesionalizatuko balitz entziklopediaren maila hobetuko litzateke? Mesedegarria litzateke Wikipedia pribatizatzea?

Erakunde publikoekin lortu dugun lankidetza interesgarria da. Ondo funtzionatzen duen formula hori da. Horri esker, kalitatea hobetzea lortzen ari gara.

Baita ere, lortzen ari gara kualifikazio handiko profesionalak piska bat engantxatzea Wikipediagintzara.

Zu noiz hasi zinen Wikipedian idazten?

Wikipedian 2006az geroztik nago, baina 2010ean hasi nintzen serio.

Lehen artikuluarekin gogoratzen zara?

Oliba olioa izango zen, nik uste. Oliba olioaren artikulua ez zegoen eta asko gustatzen zaidanez sortu egin nuen, besterik gabe. Tiraka, ikusi nuen beste batzuk ere falta zirela edo osatzeko zeudela.

Nolako artikuluak idaztea gustatzen zaizu?

«Euskarazko Wikipediarena ikaragarria da. Wikipedian aritzen diren askok eredu gisa aipatzen dute» «Euskarazko Wikipedian giro ona lortu dugu. Talde lana da Wikipedia, nahiz eta bakoitzak bere etxetik egiten duen» «Zenbat eta gehiago izan, azkenean Wikipedia hobea izango dugu.

Funtsezkoa da euskararen normalizaziorako»

Egia esanda, ez naiz artikulu-sorkuntzan aritzen bereziki. Esku-huskako pilotan ikusten dudanean bateren batena falta bada sortzen dut, pilota zalea naizelako ni. Baina parte-hartzeko modu asko daude: bat da sorkuntza baina beste bat da lehendik sortuta dauden artikuluak osatzea, erabiltzaile berriei laguntzea... Azken aldian horretan nabil.

Esperientzia polita da, gustatzen zait.

Euskarazko Wikipediaren komunitatera batu ala ez dudatan dabilen bati zer esango zenioke?

Wikipedia oso zabala da, giza jakintzaren arlo guztiak bildu nahi baititu. Badakigu sekula ez garela horraino iritsiko, baina oso handia da. Begiratu dezala nork bere gustuko arloa eta ikusi dezala zer hutsune ikusten dituen. Guztien esku dago Wikipedia hobetzea, eta guztion artean lortuko dugu tresna oso baliotsu bat egitea.

Zenbat eta gehiago izan, azkenean Wikipedia hobea izango dugu. Funtsezkoa da euskararen normalizaziorako.

Wikipedia da entziklopediarik erabiliena eta informazio iturri nagusia. Euskaldunontzako mesedegarria da informazio iturri hori ona izatea.

12 Erretratua Irudi baten istorioa

# 408 • 2021eko otsailaren 12a

Erretratua

DON ABELINOREKIN MENDIRA Aztiriako ermita aurrean, Aizeleku menditik bueltan, 1964. urtean.

Zutik ezkerretik hasita: Jose A. Galdos, Martxel Iza, Jose Ramon Zabaleta, Jose Luis Odria, Jose M. Telleria, Esteban Lizarazu, Angel Agirrezabal, Javier Ugarte, Manjon, Astigarraga, Jose Luis Lizarazu, Pako Langarika, Anton Segurajauregi, Joakin Balerdi, Tibur Agirre, Jose Manuel Gerra, Manolo Alberro, Angel Mari Agirrezabal, Agustin Gerra, Juan Luis Gerra, Kruz Ugarte, Julian Beloki, Narciso Ganzarain, Migel Angel Ormazabal eta Carlos Segurajauregi.

Eserita ezkerretik hasita: Manuel Amondarain, Felix Segurajauregi, Felipe Arratibel, Martin Auzmendi, Jose Mari Ugalde, Pello Agirrezabal, Jesus M Segurajauregi, Jose Mari Auzmendi, Juan A. Agirre, Jose Luis Rubio.

Pello Agirrezbalek utzia

U Pello Agirrezabal Brinkola

Brinkola eta Telleriarteko mutikoek hainbat mendi eta hondartza irteera egin genituen joan zen mendeko hirurogeiko hamarkadan Don Abelino maisuarekin.

Haietako batzuk inguruko mendietara: Aizeleku, Korosti, Arripillata edo Otaño… baita Gorbeia eta Urbiara ere. A ze meritua zeukan Don Abelino maisuak, gure irteeretan mutiko kuadrilla kontrolatzen.

rbian esate baterako, astea pasatzen genuen uztailean eta hura izaten zen gure gustuko mendi irteera. Fondan lo egiten genuen, Justaren aginduetara eta janaria guk prestatzen genuen, kazuela eta bestelako tresnekin. Horretarako, aurretik Joxe Anaundik (Telleriarteko baserritarra) bere zaldiekin eramaten zituen Urbiara tresna denak.

Eguraldi ona bazen egunero goizean mendi irteera egin ohi genuen inguruko mendietara: Zabalaitz, Enaitz, Aizkorri, Arbelaitz, Malkorra… Arratsaldean jokoak Urbiako zelaietan (futbola, balon-tiro eta bandera jokoa. Azken bi joko horiek maisuak ekarritakoak ziren).

Don Abelino Sanchez de Isasia gasteiztarra zen, ez zekien euskaraz baina ahalegindu zen ikasten. Ez zen ohiko maisu bat. Argazkilaria ere bazen, berak errebelatzen zituen egindako argazkiak. Irteera haietan parte hartu genuen mutiko denok izango ditugu etxean garai hartako bere argazkiak.

Mendizalea, eskaladan eta eskiatzen ere ibilia zen. Tximist espedizioan (Eve-

resterako lehen euskal espedizioa) parte hartu zuten bere lagun Llorente, Rosen eta abarrekin, eta Alpeetara eta Pirinioetara egin zituen zenbait bidaia.

Diapositiba emanaldiak egiten zizkigun eskola orduetan berak egindako mendi irteerekin.

Eskolan ere saiatzen zen gurekin.

Idazterakoan akatsik ez egiteko adibidez (gaztelaniaz noski) txapelketa moduko bat antolatzen zuen. «Konpetizioa» deitzen genion eta bi talde osatzen genituen. Taldeko batek arbelean hitz bat idatzi eta taldeko beste batek ondo idatzita zegoen esan behar zuen, eta horrela ez bazen, zuzendu egin behar zuen. Jolasean bezala ikasten genituen tildeak eta hatxeak non jarri behar ziren.

Zigortu ere egiten gintuen batzuetan, bazkaltzera etxera joan gabe utziz adibidez. Edozein modutan, berarekin ikasi genuen guztiok oroitzapen onak ditugula uste dut.

Bere irakasle lanak Irura, Truzios eta Olaberriko eskoletara eraman zuen, eta azken horretan jubilatu zen.

Gaztejira 13 Dani Maiora • Maddi Erauskin

2021eko otsailaren 12a • # 408

«18 urte nituenetik idazten jarraitu dut» DANI MAIORA • Raperoa

MADDI ERAUSKIN

Norabide egokian ote?

Testua eta argazkia: Ane Garmendia

@maddi_erauskin

goeneko baditudala letra batzuen batzuk. Azken hilabeteetan aurrerapausoa eman eta lotsak alde batera utzita abesti batzuk grabatzeko hautua egin nuen. Oso gustura geratu naiz emaitzekin eta oraingoz jarraitzeko asmoa dut.

Zertaz hitz egiten duzu zure abestietan?

Orri aurrean jarri eta ateratzen zaidana edo adierazi nahi dudana idatzi egiten dut, baina egia da normalean batez ere gai sozialei buruz idazten dudala. Munduan gertatzen diren injustiziak islatzea gustatzen zait, uste dudalako garrantzitsua dela horietaz hitz egin eta ahotsik gabekoei ahotsa ematea. Bestalde, pertsona positibo bat naizela uste dut, eta mezu positiboak helarazten ere saiatzen naiz.

Skank ezizena erabiltzen duzu. Nondik dator hau?

Jamaikako reggae dantza estilo bat da Skank-a. Reggaearekin eta reggaearen kulturarekin oso identifikatuta sentitzen naiz eta dantzatzea asko gustatzen zait gainera. Esango nuke bi ezaugarri hauen nahasketak ongi adierazten duela nire izaera, eta horregatik erabaki nuen ezizen bezala erabiltzea.

D

ani Maiora Martinez (Ormaiztegi, 1996) 18 urte zituela hasi zen letrak idazten, eta hasiera batean kajoiean gordeta uzten zituen arren, azken bolada honetan hitz horiek abesti bihurtu eta publikoki rapeatzera ausartu da.

Zerk bultzatu zintuen abestiak idaztera?

Hasiera batean hobby bat bezala hartu nuen letrak idazteko ohitura hau, barruan neukana azaleratzeko bide ona iruditzen zitzaidan eta errimak bilatzeko kontu horrek dibertitu egiten ninduen. 18 urte nituenetik orain arte idazten jarraitu dut, eta konturatu naiz da-

Oraingoz soilik YouTubera igotzen dituzu abestiak. Gustatuko litzaizuke etorkizun batean kontzertuak ematea?

Pandemiaren kontu honek zaildu egiten du jendaurrean abesteko aukera, baina aurrerago eskaintzen badidate eta jendeari egiten dudana gustatzen bazaio gustatuko litzaidake kontzertuak ematen hastea. Uste dut askoz gehiago disfrutatzen dela kontzertu batean jendearekin konektatuz, ez abesti bat grabatu eta YouTubera igotzen soilik. Hori nahiko hotza iruditzen zait.

YouTubeko kanala: Skank

Musukoaz harago

A

tzean utzi dugu zorigaitzeko 2020a. Gauza asko ikasi ditugu, guztien artean oinarrizkoenek duten garrantzia, nola besarkada batek hala eguneroko janariak. Ezin aipatu gabe utzi, hiztegi berria, eguneroko bihurtu zaizkigun hitzak: COVID-19, PCR-a, musukoa..

Azken horretaz jardun nahi nuke gaur. Eguneroko osagarri bihurtu zaigun honetan, esan beharra dago, birusaz babesteko ezinbestekoa dela. Hala ere, horrek ez du esan nahi, deserosoa ez denik eta kexatzeko eskubiderik ez dugunik!

Baina momentu batez pentsatu al dugu ezpainak irakurriz komunikatu eta bizi den komunitateaz? Zer esango dute eurek? Gizartetik kanporatu ditugu, lege berri bat ezarri dute eurek kontuan hartu gabe eta zailtasunez betetako mundu honi aurre egitea besterik ez zaie geratzen. Baina.. nola? Nola komunikatuko dira ingurukoekin, lagunekin eta lanean? Izugarrizko zama daramate gainean, baina gutxiengo bat direnez kasurik ere ez zaie egiten.

Egoera denontzat da gogorra baina are gehiago eurek jasaten ari direna, mundu honetako parte dira eta.

Honekin, azpimarratu nahi nuke COVID kasuez gain, pandemia honek psikologikoki ere badituela lantzeko beste zenbait gai...

14 Gure lurra Gipuzkoako Azoken Sarea

# 408 • 2021eko otsailaren 12a

Gure lurra

AZOKEN GEROAZ GOGOETA, SAREAN ETA ELKAR IKASIZ Testua: Iñaki Gurrutxaga

Ordizia, Zumarraga, Beasain eta Legazpi dira Gipuzkoako Azoken Sarean parte hartzen ari diren 16 udalerrietako lau.

Denak ez daude abiapuntu berean, baina helburu bera dute.

O

rain hamabost egun pasatxo, urtarrilaren 27an, egin zen bilera telematikoaren ondoren eman zen ezagutzera Gipuzkoako Azoken Sarea. Eusko Jaurlaritzak, Gipuzkoako Foru Aldundiak, Landaola Gipuzkoako Landa Garapen Federazioak –Goimen dago tartean– eta Elika Fundazioak elkarlanean sustatutako ekimen bat da, eta Gipuzkoako 16 udalerritako azokak aztertu, indartu eta horien etorkizuna bermatzea du helburu. Lau dira prozesuan parte hartzen ari diren Goierriko herriak: Ordizia, Zumarraga, Beasain eta Legazpi.

Erakunde sustatzaileek urteak daramatzate gertuko nekazaritzaren eta merkaturatze-zirkuitu laburren alde lanean, ekoizleek etekin ekonomiko handiagoa izan dezaten. Prozesu honen bidez azoka bakoitzaren etorkizunerako erronkak eta ekintza planak adostu nahi dituzte, eta horretarako Elhuyar, Eurogap eta Ikertalde aholkularitza enpresen babesa izango dute herri bakoitzeko ordezkari politiko zein teknikariek. Lehen lan saioak egin dituzte dagoeneko, eta maiatzera arte behintzat zeregin horretan ariko dira.

Goimen Landa Garapen elkarteak sortze garaitik izan duen egitekoetako bat izan Goierriko azoken sustapen lana egitea, eta prozesu honetan ere zeregin horretan ariko da. «Gure lana izango da

dinamizazio hauen guztien zaintza egitea, gai eta erronka komunak detektatzea, eta horiek mamitzen eta garatzen laguntzea. Koordinazio lan hori egingo dugu», zehaztu du Manex Aranburu Goimeneko kudeatzaileak.

Aurrez diagnostikoa eginda Lehen lan-saioan helburuak eta ekarpenak partekatu zituzten sareko parte diren herriek, eta ondorioztatu zuten denek ere erronka oso antzekoak dituztela, nahiz eta herri bakoitza fase eta erritmo ezberdinetan egon. Ordiziakoa da historiaz eta tradizioz Goierriko azoka-

Goimen arduratuko da Goierrin dinamizazio prozesuaren koordinazio eta zaintza lana egiteaz, azoken sustapena helburu Urtarrilaren 27an egin zen egitasmoaren aurkezpena eta lehen lan bilera.

Hausnarketa prozesuak maiatzera arte iraungo du

ren garrantzitsuena. Hamarkadak daramatzate azoka sustatzen, eta aurreko agintaldian azokari buruzko diagnostiko bat egin zuten, erronkak eta ekintza plana diseinatzen hasteko. Ekimena begi onez ikusten du Adur Ezenarro alkateak: «Esperientziak elkarbanatzea eta dauzkagun arazoei soluzio ezberdinak ematea beti da aberasgarria. Sarean egotea onuragarria izango da denontzat, eta uste dut garrantzitsua dela ondo egiten ari direnetatik ikastea». COVID-19ak eten egin die neurri batean aurreikusitako plangintza, baina aurten hiru lantalde martxan jarriko dituzte. Ikertalde aholkularitza enpresarekin ari dira lanean.

Talde berarekin ari dira Zumarragan ere. 2016an egin zuten azokaren diagnostikoa partaidetza prozesu baten bidez, marka bat garatu dute, azokaren eremua ekoizleen beharretara egokitu dute eta urtarrilean Klik eta jaso armairua jarri dute, saltzaileek bezeroen enkarguak bertan utz ditzaten. Sareaz honako iritzia du Rosa Maizak: «Irizpide partekatuak izatea ondo dago, nahiz eta gero udal bakoitzak bere errealitatera egokitu. Oinarri komun batzuk eduki-

Gure lurra 15 Gipuzkoako Azoken Sarea

2021eko otsailaren 12a • # 408

Azokei bultzada ematea, eta ekoizleei eta tokiko produktuei balio handiagoa ematea dira sarearen helburu nagusiak. Goiberri

«Esperientziak trukatzea eta dauzkagun arazoei soluzio aukerak mahai gainean jartzea beti da aberasgarria. Onuragarria izango da sarean egotea» Adur Ezenarro Ordiziako alkatea

«Irizpide partekatuak izatea ondo dago, nahiz eta gero udal bakoitzak bere errealitatera egokitu.

Ekintzen garapen bete-betean gaude gu» Rosa Maiza Zumarragako alkateordea

PROIEKTUAREN ERRONKAK Gipuzkoako Azoken Sarean herrialdeko 16 udalerrik hartuko dute parte.

» Helburu nagusia Udalerrietako azokei bultzada ematea, bakoitzaren etorkizuneko erronkak eta ekintza planak zehaztuz.

» Ekoizleei eta produktuei balioa Europako Batzordeak Europako Itun Berdearen esparruan onartu berri duen Baserritik Mahaira estrategiarekin bat egitea, ekoizleei eta tokiko produktuei balio handiagoa emanez.

» Herrialde mailako ordenantza Gipuzkoa mailako azoken ordenantza bateratu bat sortzea, irizpide orokor batzuk finkatuz. Udal ordenantzen berregokitzapena ekarriko du horrek ezinbestean.

tzea hobea da orri zuri batetik abiatzea baino. Gu ekintzen garapen bete-betean harrapatu gaitu».

Esperientzietatik ikasteko prest Beasainen Eurogap taldearekin egingo dute azokaren lanketa. «Pixkanaka hasi ginen duela bi-hiru urte, eta guri sare hau ondo datorkigu, ikusteko non gauden eta baita gainontzeko herrietatik ikasteko ere», adierazi du Edorta Diazek. Ekoizle faltarekin duten arazoari ere aipamena egin dio. Legazpi Elhuyarrekin ari da lanean, eta Eric Galvezen esanetan, «oso ondo» hartu dute sarearen sorrera. «Denok denetik ikasiko dugu, eta uste dut egingo dugun hausnarketa kolektibo hori dela garrantzitsuena, esperientziak partekatzea, eta ondo funtzionatzen duenari balioa ematea».

«Pixkanaka hasi ginen, eta sare hau ondo datorkigu, ikusteko non gauden eta gainontzeko herrietatik ikasteko» Edorta Diaz Beasaingo zinegotzia

«Denok denetik ikasiko dugu, esperientziak partekatuz. Egingo dugun hausnarketa kolektibo hori da garrantzitzuena» Eric Galvez Legazpiko zinegotzia

16 Eszena Goierriko kultur plaza

# 408 • 2021eko otsailaren 12a

Zinema

Kultur proposamenak: Leire Iturrioz Ugarte Goieniz zinekluba

Goieniz zinekluba, 26 urte

S

ergio Cabrera zuzendariaren La estrategia del caracol filmarekin estreinatu zen Goieniz zinekluba, 1995eko martxoaren 2an. 1998 arte ikusle bezala ez nintzen gerturatu zineklubera, ikasle garaiak izanik, astea Beasaindik kanpo ematen bainuen. Ikusi nuen lehen filma La caja china izan zen. Handik aurrera, proiektatzen ziren film gehienetara gerturatu nintzen. 2005ean, antolatzaileetako batek animatuta, Goienizeko taldean hasi nintzen parte hartzen.

Pasa diren urte hauetan asko dira eman diren aldaketak.

Horietatik nabarmenena filmen formatua bera da. Hasierako urteetan 35mm-ko filmak proiektatzen ziren zinematan. Kasu askotan 35kg.-ko pisua zuten zakuetan etortzen ziren. Film bakoitzetik kopia gutxi egoten ziren eta dezente kostatzen zen batzuk lortzea. Beste kontu bat kopiaren kalitatea zen, izandako emanaldien arabera hondatu egiten baitziren. Ez dut inoiz ahaztuko El sentido de la vida filma ikusterakoan pantaila erdialdean hasi eta pantaila osora hedatu zen orbana (erre zenaren seinale). Gaur egun, zinemak digitalizatu ondoren, asko erraztu da filmak lortzea.

Beste aldaketa handi bat informazio lortzearena izan da.

Taldean sartu eta lehen 2-3 urteetan, batez ere aldizkarietan oinarritzen ginen, eta askotan informazioa lortzea ez zen erraza izaten. Ondorengo urteetan informazioa lortzea asko erraztu da; orain, interesgarria izan daitekeena aukeratzea da izaten da lana!

Aldatu ez dena, zorionez , gurekin urte hauetan guztietan egon zareten zinemazaleen parte-hartzea da, garai aldrebes honetan batez ere. Ea aurten zuekin guztiekin batera urteurrena ospa dezakegun!

Trikitia eta koplak, eskutik hartuta Korrontzi taldeak argitaratutako Koplariak diskoaren bidetik, Agus Barandiaran trikitilaria eta Xabier Amuriza bertsolaria Koplariak Koplari ikuskizuna eskaintzen ari dira, herriz herri.

Legorretako Satto taldeak gonbidatuta, igandean Herri Antzokian egingo dute emanaldia, 19:00etan. Sarrerak aurrez erreserbatu behar dira kultur etxean, eta gero lehiatilan jaso.

‘Tartalo, gaztaren sekretua’ antzezlana, txikienei zuzenduta Logela Multimedia egitasmoaren eskutik, Tartalo, gaztaren sekretua antzezlana eskainiko dute igandean, Beasainen. Haurrei eta familiei zuzendutako ikuskizuna da, eta 16:45ean izango da, Usurbe Antzokian.

Solano, Beltran eta Nøgen, zuzenean Otsailak zuzeneko hainbat musika emanaldi ekarriko ditu Goierriko eskenatokietara. Beste Bat! egitasmoaren barruan, Xabi Solanok joko du larunbatean, Zumarragako Zelai Ariztin.

Hilaren 23an, Juan Mari Beltranen txanda izango da, Lazkaoko Arerian. Eta 25ean, Nøgen taldeak joko du Zumarragan.

Erakusleihoa 17 Merkataritza eta zerbitzuak

2021eko otsailaren 12a • # 408

Irakaskuntza Carol Soto eta Ana Urieta • Ikaskide Akademia (Beasain)

Ikasketetan ondo aritzeko zenbait aholku

I

kasten denbora luzea ematen duzu, baina emaitza kaxkarrak lortzen dituzu? Agian ikasten ere ikasi beharra daukazu. Hona hemen zenbait aholku: 1. Lehenik eta behin, behar duzun materiala ikas-mahaian ondo antolatuta jarri; era honetan ez duzu ezeren bila joateko altxatzen ibili beharko.

2. Saia zaitez egunero toki eta ordu berean ikasten. Ezinezkoa bazaizu (entrenamenduak edota partikularrak dituzulako adibidez), sor ezazu aste osorako ordutegi bat eta errespetatzen saiatu.

3. Distrazioak alde batera utzi, hau da, telefono mugikorra, musika, play stationa… Ez dizute kasu honetan mesederik egingo.

4.Etxerako lanak, azterketak... agenda batean idatzi. Honek asko lagunduko dizu zure eguneroko lanean eta azterketa garaian antolatzen.

5. Ikasi beharrekoa ataletan banatu; atalez atal ikastean, errazago gogora ditzakegu gauzak eta prozesua arinagoa egiten zaigu.

6. Denbora ere saiotan banatu: 30 minutuko saioak gomendagarriak dira.

Zure arreta eta kontzentrazioa mantentzea lortuko duzu, nekea ekidinez.

7. Gai batekin hastean, hau ondo ulertu

behar duzu, ulertzen duguna askoz ere lehenago barneratzen baitugu; ez ezazu loritoen moduan buruz ikasi.

Ikasgaia behar adina aldiz irakurri.

«Emaitzak segituan lortzen ez badituzu ere, jarraitu lanean, ez etsi eta lortuko duzu»

8. Oso lagungarria izango zaizu eskemak eta laburpenak egitea. Horiei esker, azken errepasoa egitea errazagoa izango zaizu.

9. Trikimailu mnemoteknikoak erabili (buruz ikasteko). Interneten asko aurki ditzakezu, baita zerorrek asmatu ere.

10. Emaitzak segituan lortzen ez badituzu ere, jarraitu lanean, ez etsi eta lortuko duzu.

Eutsi goiari!

18 Kontrakantxa Komikia • Aliritzian

# 408 • 2021eko otsailaren 12a

Komikia

Aliritzian

Pythonidae frustratunahiez

N

ahi zenuena edo espero zenuena lortzen ez duzunean, frustrazioa sortzen da, ezinegonaren eta haserrearen arteko nahasketa. Gure mugak, beste pertsona baten erabakiak edo eguraldiak berak jartzen dizkigun oztopoekin sentitu dezakegu sentimendu hau. Urte honetan sarritan bizi izan dut.

Batzuetan, negar malkotan hustu naiz, bestetan, maldizioka.

Egunerokoan ikusten dut, haur txiki eta ez hain txikien jarreretan, ezezko bat entzutean duten erreakzioetan. Badira sentimendu horri izena jarri eta landuta dutenak, beste batzuk aldiz, oihu edo malko bat bota eta berea lortzen dute. Behin vipera ezinikusis espezieaz hitz egin nizuen, bada beste bat, ez du pozoi hilgarririk baina momentuan paralizatuta uzten zaitu, pythonidae frustratunahiez. Bere nahiak, beste guztiaren gainetik jarri eta

Monika Arratibel Irakaslea

Bizipen desatseginenak ere baliotsuak dira emozioen erregulazio bat emateko

harri eta zur uzten zaitu egun batzuk pasa eta erreakzionatzen hasi arte. Arraza honek ez dio tarterik ematen frustrazioa sentitzeari. Nik ere ez dut atsegin egoera hori bizitzea, baina bizipen desatseginenak ere baliotsuak dira emozioen erregulazio bat emateko.

Momentuko beroaldi ugari izaten ditut.

Norbaitek mintzen nauenean ez naiz triste sentitzen, haserretu egiten naiz. Haserrea bizi indarra da. Nire ongizaterako, ezin dut onartu nire muga fisiko zein mentalak gainditzea. Baina horrela da bizitza, bakoitza bere astotik jaitsi gabe bizi garen gizarte honetan. Pandemiak emozio negatiboetan bizitzera eraman gaitu. Gure baitan dago onarpena, emozio negatiboak sentituta ere, lanketa bat egin eta egoerari irtenbidea bilatzen saiatu behar gara. Ez dezala inork gure bizipoza kolokan jarri. Beraz, positibo izan, eman gabe.

Publierreportajea 19 2021eko otsailaren 12a • # 408

Essenzia Konfort

Publierreportajea

Bi koltxoi berezi atsedenaren etxean rte eta erdiko lanaren ondoren, abenduaren 28an ireki zuten Maider Gomezek eta Endika Clementek Essenzia Konfort denda Zumarragako Jai-Alai kalean. Sektorean duten esperientzia dute proiektuaren oinarri, Gomezek salmentan eta Clementek muntaia lanetan. Euskarri horren gainean eraiki dute 300m2-ko atsedenaren eta erosotasunaren paradisua.

U

Essenzia Dormire koltxoiak Koltxoiak neurrira egiten dituen artisauenpresa da Essenzia Dormire, eta beraiekin lan egiten dute esklusiboki Zumarragako dendan. Webgunearen bidez koltxoi komertzialenak bakarrik saltzen dituzte: essenziakonfort.net. Bereziagoak direnak, berriz, dendan soilik saltzen dituzte, eta beraiek dira Essenzia Dormireren Gipuzkoako banatzaile bakarrak.

Batez ere bi koltxoi modelo dira bereziak: Atsegin eta Gorena. Horiek Zumarragako dendarako bereziki eta esklusiban diseinatu dira.

Kanapeak eta ohe oinarriak ere saltzen dituzte. «Gaur egun koltxoia bakarrik saltzea ia ezinezkoa da, beraz, kanape eta ohe oinarrietan ere aukera zabala dugu».

Sofak eta besaulkiak Dendaren izenaren lehen zatia –Essenzia- koltxoiengatik bada, bigarrena –Konfort– sofa eta atsedenarengatik da. Sail honetan hainbat markekin eta material desberdinekin lan egiten dute. Pertsona eta espazio bakoitzaren beharretara eta neurrietara egokitzen da beraien lana.

Sofa motorizatuak, erretilu irristagarridunak eta herrestagarriak dituzte. Besaulkiak ere altxatzen direnak (powerlife) dituzte, motor bakarrekin, birekin...

Ehun-gaiak Ehun-gaietan ere aukera zabala dute Zumarragako Essenzia Konforten: koltxoi babesleak, burkoak, burko-azalak, toallak, funda nordikoak... Baita atsedenerako beharrak osatzeko dekorazio elementu hainbat ere; oheburukoak, alfonbrak, koadroak eta ispiluak, besteak beste.