GoiBerri 416. zenbakia

zk. 416 2021eko apirilaren 16a www.goiberri.eus

Iritzia

03

Elixabete Garmendia Lasa.

Taifa erreinuak

Elkarrizketa

Iñigo Perez: «Aitaren arrain zopa berdintzea ez dut lortu oraindik»

HARROBIARI EUSTEN ZAIO Errelebo eza antolakuntzan dago

10-11

04

Gure lurra

14-15

Aizkorpeko emakumeak landa errealitatea eraldatzeko prozesuan

goiberri

02 Publierreportajea Amets Descanso

# 416 • 2021eko apirilaren 16a

Esnatu amets egiteko gogoz nentzako balio duen formula magiko bat, norberak berea bilatu behar du, eta askok ez dute jakiten nondik jo. Guk horretan laguntzen diegu», azaldu du Amets dendako Gemma Alarcosek.

Azken berrikuntzak

U

daberriarekin batera, atsedenerako eskaintza berrituta datoz Amets Descanso dendakoak. Atseden ekologikoaren arloan aitzindariak dira, baina batez ere, haien atentzio eta eskaintza pertsonalizatuak egiten ditu berezi.

Amets Descanson pertsona bakoitzaren beharretara egokitutako atseden ekipoak aholkatzen eta eskaintzen dituzte. Izan ere, pertsona bakoitzak gorpuzkera bat eta lo egiteko postura bat ditu, bakoitzak berea, eta berezitasun horietara egokitutako ohea, koltxoia eta burukoa behar ditu. «Ez dago de-

Atsedenean adituak dira eta norberari ondoen egokitzen zaion ekipoa bilatzen laguntzen dute

Atseden ekologikorako ekipoetan azken berrikuntzak ekartzen saiatzen dira beti, eta horren erakusgarri da Beasaingo dendako erakusleihoa; Dormiente etxearen azken ohea ere ekarri baitute. Urteak damatzate Alemaniako etxe horrekin lan egiten; Amets Descansoren filosofiarekin bat egiteaz gain, kalitate handiko produktuak eskaintzen dituzte.

Horren adibide da Beasainera ekarri duten azken ohea. Berreskuratutako egurrez eginda dago, inolako metalik erabili gabe. Egur oholak, garai bateko teknikak erabiliz lotzen dira elkarri, iltzerik edo bestelako lokailurik erabili gabe. Somierra ere, pertsona bakoitzaren pisuaren, formaren eta lo egiteko posturaren arabera egokitu daiteke, bakoitzaren atsedena neurrira egokituz.

Koltxoia, latex natural eta ekologikoarekin eginda dago, eta oheko estalkia, artile eta kotoi organikoarekin.

Produktu horiek guztiak ezagutzeko, Beasaingo dendara etortzeko gomendioa egin dute Amets Descansokoek. Aditu batek gidatu eta asesoratuko ditu, behar duten atsedenerako ekipoa aurkitu eta haien erosketan asmatu dezaten. Hogei urtetik gorako esperientzia dute langintza horretan, eta gertutasuna eta konfiantza eskaintzen dute.

Iritzia 03 Elixabete Garmendia Lasa • Kazetaria

2021EKO APIRILAREN 16A

# 416 Argitaratzailea: Goierriko Hedabideak SL

Koordinatzailea: Iñaki Gurrutxaga

Kudeatzailea:

Itzain

Taifa erreinuak

Elixabete Garmendia Lasa Kazetaria

Josu Iñigo

Erredakzio-burua: Loinaz Agirre

Diseinua: Adaki (Eneko Maiz)

Banaketa: Bidera zerbitzuak.

Berria Taldea Lege gordailua: SS-1638/2011

Egoitzak: Beasain: Oriamendi, 32. 20200.

Urretxu: Iparragirre, 11 (Kaletxiki).

20700.

Telefonoak: Beasain: 943-16 00 56 Urretxu: 943-72 34 08 Webgunea: goiberri.eus

Posta elektronikoa: goiberri@hitza.eus

Publizitatea: 607 530 424 jizagirre@hitza.eus

Bezero arreta, harpidetzak: 902-82 02 01 harpidetza@hitza.eus

Diruz laguntzen duten erakundeak: Udalak: Altzaga, Arama, Ataun, Beasain, Itsasondo, Legorreta, Mutiloa, Olaberria, Segura, Urretxu, Zaldibia, Zerain eta Zumarraga

Azaleko irudia: Andrea Aranburu

A

mets bat, lotakoa. Barnetegi moduko tzen baitute ukiezina, iritsezina den hori. batean geunden, jende taldea, adinkiPandemiak bere gordintasun osoan azaleratu deak, duela hamarkada batzuetako du Euskal Herriaren banaketa administratibo higazteak. ETAren kontuak genituen ez- rukoitzaren zentzugabekeria, mila eta bat motabaidagai, eta frantsesez hitz egin behar zen. Es- dutara. Hendaia-Irun, Leitza-Berastegi, Zeganatutakoan, aurreko eguneko printzen nahaske- ma-Altsasu eta beste zenbait bikote dira horren ta topatu nuen ametsean; batetik, arratsaldean adibide agerikoenak. Hartarainokoa da partzelaentzundako istorio bat, zeraindar talde batek zioa, Euskal Autonomia Erkidegoaren baitan ere Tourmaletera aspaldi batean egindako bidaiaren gertatzen dira banaketa kafkiarrak, Eibar-Erkontakizuna; bestetik, lokartu aurretik Julen muaren artean, adibidez.

Madariaga zendu berriari buruz irakurritakoa.

Izurritearen kudeaketa integralari dagokioFreuden sakontasunetara iritsi gabe, ametsa nez, anabasa eskandalagarria da, makroan eta klabe honetan interpretatu nuen: azkenaldian mikroan. Munduko Osasun Erakundetik hasi, hain urruti egiten zaigun Iparralde horretara pa- segi Europar Batasunarekin, Sendagaien Eurosatzeko gogoa adierazten du; beste toki eta pai- pako Agentziarekin, Espainia eta Frantziako Essaia batzuen oroimina, bestelako giro eta egoe- tatuekin, Nafarroako Gobernuarekin eta Jaurlaren nostalgia. Izan ere, esna egonda ere gertatzen ritzarekin, Diputazioekin… Zenbat buru, hainbat baitzait hori, debekatuta ditugun gertuko para- aburu. Susmoa, erakunde maila bakoitzak izan jeekiko; ETBko eguraldiaren tartean Otsagabiko ditzakeen ezkutuko interesez aparte, badagoela argazkiak ikusi eta automatikoki bulkada izuga- halako grina bat nork bere terrenoa markatzeko, rria sentitzen dut hara joateko; Bardeetako iru- XI. mendeko taifa erreinuak balira bezala. diak azaldutakoan, berez jada hain exotikoa den Hierarkia horretan azpiko erakunde eta aginpaisaia Marteren pareko bilakatzen zait, helezi- tariak gainekoen baitan daude, eskuak lotuta dina zeharo. tuzte. Hala izanik ere, nola ez da Adiskide nafarrei halatsu egon koordinazio ahaleginik gertatzen zaie, kontrako zentzu mugakide diren erakundeen argeografikoan: itsasoaren irrikan tean, hau da, Jaurlaritzaren, NaNola ez da egon daude, kresal usain bafada bat farroako Gobernuaren eta Ipakoordinazio irensteko behar gorrian, Kanrraldeko Euskal Hirigune Elkartauriko ur oraindik hotzetan goaren artean? Besterik ez bada ahaleginik murgiltzearekin ametsetan… ere, irizpideak kontrastatu eta mugakide diren Hondarribiari jaregin zioten arahal dena bateratzen saiatzeko, basoak madarikatzen. Debe- erakundeen artean? herritarroi nahasmendua arinkuek are desiragarriago bihurtze aldera.

04 Sakonean Goierriko txirrindularitzaren egoera

G

oierriko txirrindulariek uzta oparoa lortu dute amaitu berri den Euskal Herriko 60. Itzulian. Alex Aranburu ezkiotarrak eta Ion Izagirre ormaiztegiarrak etapa bana lortu dute. Baina loriak, gurpileko balbulak bezala, azkar egiten du goitik behera, ia zoruaren pareraino.

Harrobia landu beharra dago emaria lehortu ez dadin.

Gazte mailatan lehiatzen aritzen diren Goierriko taldeetako ordezkariak gustura daude aurtengo tropelarekin.

Goierriko Txirrindularitza Bultzatuz klubean, esaterako, eskola-mailako 50 bat haur dituztela esan du Iñaki Telleria arduradunak. «Zenbaki polita da», aitortu du. Gainera, azken urteetan hazten ari den kopurua da. Urretxuko Goierri Kirol Elkartean ere azken urteetako kopururik handiena dute maila guztiak kontuan hartuta: 33; Beasaingo Loinaz

# 416 • 2021eko apirilaren 16a

Txirrindulari Taldeko Iñaki Telleria presidentea ez da horren baikorra: «Orain dela bost edo sei urte mutiko gehiago zeuden. Oraindik hasten dira txirrindularitzan, baino gutxiago. Eta hori Goierri mailan nahiko ondo ikusten dudala egoera. Gipuzkoako beste talde batzuk bi edo hiru txirrindularirekin dabiltza». Loinazek kadete mailako taldea izaten du eta aurten hamalauk osatzen dute, iazkoaren ia bikoitzek.

Zaletasuna eta bide egokiak «Zaletasuna». Arduradun denek bat egiten dute oparotasunaren arrazoiei buruz galdetuta. «Goierrin afizio handia dago betidanik. Sona handiko klubak ditugu, eta jendea erakartzeko erraztasun gehiago ditugu», azaldu du Goierriko Txirrindularitza Bultzatuz taldeko Telleriak. Goierriko harrobitik garaipen handiak lortutako txirrindu-

lari ugari atera dira bata bestearen atzetik; erreferenteak izanda, gaztetxo asko animatzen dira pedalei eragitera; asko direnez eta klubek profesionaltasun handiz hezten dituztenez, batzuk gorenera iristea lortzen dute; eta berriz ere gurpila gora igotzen da eta zikloa berriz hasten da. «Azken urteetan gure bi txirrindulari Espainiako selekzioarekin aritu dira. Goierri bezalako klub batentzat gauza handia da hori», azpimarratu du Goierri Kirol Elkarteko Aitor Chico arduradunak. Eta gorenera iristen ez direnen artean geroz eta gehiagok jarraitzen dutela ere esan du Chicok, gustura aritzen diren seinale. Urretxun 30, 40 eta 50 urteetako masterrak dituzte, esaterako. Horiek lehiarako harra mantentzen duten afizionatuei bideratutako lasterketetan parte hartzen dute.

«Eta errepideak» , gehitu du Loinaz elkarteko Telleriak. «Errepide lasai asko

Sakonean 05 Goierriko txirrindularitzaren egoera

2021eko apirilaren 16a • # 416

Erreportajea

TROPELA SASOIKO DAGO, ERRELEBOAN DAGO KOSKA Testuak: K. Garralda

Beasaingo Caja Rural-Ikolan eta Goierriko Zatika-Goifiber taldeetako txirrindulariak Usurbe probako irteeran, martxoaren 13an.

«Goierrin txirrindularitza afizio handia dago. Sona handiko klubak ditugu eta jendea erakartzeko ahalmena dugu» Iñaki Telleria Goierriko Txirrindularitza Bultzatuz

«Errepide lasai asko ditugu, trafiko askorik gabeak eta politak.

Entrenamenduak errazten ditu horrek» Iñaki Telleria Loinaz Txirrindulari Elkartea

Argazkiak: I.Gurrutxaga

Goierriko txirrindularitza klubetako ordezkariak bat datoz zaletasun handia dagoela esaterakoan. Harrobia mardula eta oparoa da, baina antolaketa lanetan jende falta dagoela nabarmendu dute.

ditugu, trafiko askorik gabeak eta politak. Praktika eta entrenamenduak errazten ditu horrek».

COVID-19k ere, neurri batean, mesede egin die. Egia da kadeteetatik beherako mailetan eta masterretan ez direla lehiatzen eta topaketak egiten ari dira, baina bat baino gehiago hurbildu da txirrindularitzara. Aire librean eta kontakturik gabeko kirola denez, inoiz baino erakargarriagoa da askorentzat. Beasainen bi gaztek futboleko baloia utzi eta bizikleta hartu dutela aipatu du Telleriak, adibidez.

Dena ez da lehia eta errepidea Zikloturistak ere ugaritu egin dira itxialdiaren ostean, bizikleta aisialdirako hartzen dutenak, izaera lehiakorrik gabe. Horrenbesteko eztanda izan zen, dendak stockik gabe gelditu zirela. Urtebeteren ondoren, bizikleta faltarik ez

dago, baina osagarrien eskariak handia izaten jarraitzen du. Denda espezializatuetan lan ugari egiten ari dira. Eta udaberria eta eguraldi ona ate joka diren honetan, are gehiago.

Segurako Txirrindulari Elkarteko Juan Mari Gereñuk herrian astero tropel «dezentea» elkartzen dela azpimarratu du. Goierriko herri gehienetan elkartzen dira tropeltxoak asteburuetan, lagun artean egiteko osteratxoak, Beasainen eta Urretxun ere bai, esaterako.

Normalean, 30 eta 40 urte bitarteko gizonezkoak izaten dira zikloturistak, gazte garaian ere bizikletan ibilitakoak.

60 urtetik gorako jendeak ere hartzen du parte txangoetan. Eta neskak ere geroz eta gehiago direla bat datoz arduradunak.

Errepideaz gain, mendiko bizikleta ere bogan dago. Ingurune naturaletan eta autoetatik urrun egotea dira bere

06 Sakonean Goierriko txirrindularitzaren egoera

# 416 • 2021eko apirilaren 16a

«Garrantzitsua da jende gaztea hastea. Denbora asko eskatzen duen ardura da eta nekatu egiten zara» Aitor Chico Goierri Kirol Elkartea

«Hau [epaile lanak] bukatzera doa. Bakarren bat hasten da, baina oso gutxi. Aldaketa bat behar dugu» Juan Mari Gereñu Segurako Txirrindularitza Elkartea

AURTENGO LASTERKETAK Beasain. Kadeteak. Martxoak 13.

Urretxu. Juniorrak UCIa. Apirilak 18.

Segura. Kadeteak. Apirilak 18.

Lazkao. Euskaldun. Apirilak 24 Beasain. Emakumeak. Apirilak 25.

Legazpi. Klasikoa. Maiatzak 1.

Zegama. Juniorrak. Maiatzak 2.

Segura. Juniorrak. Maiatzak 9.

Lazkao. Juniorrak. Maiatzak 15.

Segura. Emakumeak. Maiatzak 16.

Beasain. Lehendakari. Maiatzak 22.

Legorreta. Junior/kadete CRI. Maiatzak 29.

Segura. Juniorrak. Ekainak 5.

Ataun. Eusk.+Lehen., Ekainak 6.

Idiazabal. Juniorrak. Ekainak 13.

Urretxu. Kadeteak. Ekainak 20.

Segura. Euskaldun. Ekainak 26.

Olaberria. Juniorrak. Ekainak 26.

Lazkao. Juniorrak. Ekainak 28.

Beasain. Klasikoa. Uztailak 4.

Zumarraga. Juniorrak. Uztailak 11.

Ordizia. Kadeteak. Uztailak 17.

Ordizia. Profesionalak. Uztailak 25.

Zegama. Lehendakari. Abuztuak 22.

Beasain. Juniorrak. Abuztuak 2.

Mutiloa. Juniorrak. Irailak 5.

Zaldibia. Lehendakari. Irailak 19.

Iturria: Gipuzkoako Txirrindularitza Elkargoa

indarguneak, nahiz eta errepideko txirrindularitzarekin alderatuta teknikoagoa eta fisikoagoa den.

Baina bizikleten munduan izandako aurrerapenek erraztu egin dute jarduna. Bizikleta motordunek, bereziki. Beasaingo Telleriaren ustez, orduan hasi zen zikloturismoaren gorakada. «Motordun bizikletekin lehen bizikletan ikusiko ez zenuen jendea orain pedalei eragiten ikusten duzu. Oso erosoa da.

Jende edadetuarentzat, bereziki».

Dena ez da ordeka Bidea laua denean erraz joaten da aurrera. Aldapak hastean, ordea, pedalei gogotik eragin behar zaie oztopoa gainditu nahi bada. Goierriko txirrindularitzak ere baditu bere maldak. «Guretzat buruhauste handiena alor ekonomikoa eta lanerako jendearen beharra estaltzea dira», aitortu du Goierriko Txirrindularitza Bultzatuz taldeko Telleriak.

Orain arte elite 23 urtez azpiko taldea izan dute, aurten Euskadi fundazioak bere gain hartu duen taldea. Taldea profesionalagoa izanik, beharrak ere handiagoak ziren. «Zorionez, jende asko elkartzen gara antolaketa lanetarako.

Baina ez da erraza. Eszepzioa gara».

Gereñuk bat egiten du: «Urte asko daramatzagu mundu honetan eta kon-

tuak nahiko egituratuak izaten ditugu.

Baina jende aldetik beti nahikoa eskas ibiltzen gara. Lasterketetan aldamenekoek laguntzen digute, eta gu ere haienetara joaten gara. Inon ez dago jendea soberan». Chicok aipatu du Goierrin orain arte lehiatzen ibili diren hiru mutiko hasi direla arduradun lanetan: «Konfinamendu garaian zuzendari lizentzia online ateratzeko aprobetxatu dute. Garrantzitsua da gazte jendea hastea, eskolak etorkizuna izan dezan.

Denbora asko eskatzen duen ardura da, eta urteen poderioz nekatu egiten zara eta gogaitzeko arriskua dago».

Gakoa gazteengan dagoela konbentzituta dago Gereñu. Epaile lanetan ere aritzen da, eta erreleboa hartuko duenik ez dagoela dio. «Hau bukatzera doa. Bakarren bat hasten da, baina oso gutxi».

Luzera begira, arazoa izan liteke: «Aldaketa bat behar dugu. Jende gaztea beste era batera bizi da eta ez dute mundu honetan sartu nahi. Ez dakit konponbidea jornal bat jartzea den edo zer».

Lasterketa faltarik ez dago ordea.

Goierrin, irailera arte, ia 30 proba jokatuko dira errepidean. Neguan, ondo bidean, hiru ziklokros lasterketa ere izango dira. Bestelako modalitateetako probarik ez dago aurreikusita federazioaren egutegian.

Sakonean 07 Goierriko txirrindularitzaren egoera

2021eko apirilaren 16a • # 416

JUANJO GOZALO Gipuzkoako Txirrindularitza Federazioko presidentea

«Nolako txirrindularitza nahi dugun pentsatzea da dugun erronka»

Juanjo Gozalok (Beasain, 1963) urrian hartu zuen federazioa gidatzeko ardura. Loraldi betean hartu zuen kargua, baina bizikletaren inguruko kultura sortzen jarraitzeko lan asko dute egiteko. Kirol esparrutik harago begiratu behar dela dio, eta txirrindularitza zabaldu.

Gipuzkoako txirrindularitza sasoiko dago?

Oso harrobi polita dator. Jubenil dezente daude 23 urtez azpikoen mailara igarotzeko. Asko eta onak. Kadeteetan, berriz, tropel txikiagoa dugu. Oso berezia da hori, inoiz ez baita gertatu kadete gutxiago egotea juniorrak baino. Pandemiagatik da, gazte mailetan iaz ez zelako ezer lehiatu eta motibazioa galdu dute neskamutil batzuek.

Eta Goierrikoa?

Goierri beti izan da eskualde oso-oso txirrinduzalea. Klub asko ditugu, jende asko batzen dituztenak eta urte askokoak.

Goierri eskualde txirrindularia da, dudarik gabe. Horrek eragiten du harrobi oso polita izatea. Pentsa, World Tourrean, maila gorenean, hiru goierritar ditugu: Ion eta Gorka Izagirre anaiak eta Alex Aranburu.

Beste batzuk ere badaude, Gari Bravo, esaterako. Eta atzetik ere badatoz.

Eta antolakuntza aldetik nola ikusten duzu egoera? Lasterketak badaude?

Geroz eta gehiago daudela esango nuke.

Adibide bezala, Beasainen Espainiako Kopako lasterketa bat egingo da aurten. Lasterketa berria da, beste bat. Gehitu egin dugu. Denera, lasterketa dezente antolatzen dira eta egutegi luzea dugu. Egia da azken urtean proba batzuk bertan behera gelditu direla, pandemia dela eta ez dela.

Baina ez dira bertan behera gelditu antolatzaile faltagatik edo arazo ekonomikoengatik.

Antolaketa lanetarako jende nahikoa dago?

Gazte jendea animatu beharra dago. Baina pentsatu beharrean gaude ea jende gazteari zergatik ez zaion erakargarria egiten.

Autokritika egin beharra dugu. Jende pila bat dabil pedalei eragiten gure inguruan, baina antolaketa lanetara erakartzeko zailtasunak ditugu. Nik uste, txirrindularitza irekiagoa egin behar dugula, modalitate gehiagokoa.

Gainera, federazioaren ikuspuntutik, interesgarria da ahalik eta jende gehien erakartzea, modalitate askokoak. Ez soilik laguntzeko, denen kezkak eta beharrak ezagutzeko eta zerbitzu osatuagoa eskaintzeko baizik.

Baina lasterketetatik kanpo jende asko dabil bizikletan?

Zikloturismoan fitxa kopurua gora doa.

Txirrindularitza modan dago, puri-purian.

Eta arlo gutzietan: errepidean, mendian, jaitsieran... Eta ez soilik kirol modalitate modura, garraio jasangarri modura ere geroz eta gehiagok hautatzen dute bizikleta.

Eta emakumeak? Animatzen al dira?

Federaziotik txirrindularitzaren garapena genero ikuspegitik lantzen ari gara. Guretzako oso garrantzitsua da. Helburua geroz eta emakume gehiago txirrindularitzara hurbiltzea da. Zenbait eragilerekin, Bizikumerekin esaterako, harreman zuzena dugu hori lortzeko.

Txirrindularitza pandemiak hauspotu duen moda da?

Pandemiak eragina izan du, baina joera lehenagotik dator. Txirrindularitzarako zaletasuna ez da berria gure artean.

Hasiberriei zer esango zenieke?

Segurtasunez ibiltzeko: kaskoa erabiltzeko, zirkulazio araudiak errespetatzeko, gauden egoeran egonda osasun araudiak betetzeko... Eta gozatzeko.

Jarraikortasuna izango du?

Federazioak Gipuzkoa Txirrindularitza 2030 plan estrategiko bat martxan du Gipuzkoako Foru Aldundiarekin eta beste eragile batzuekin batera. Ikusten dugu honek gehiagora egingo duela, eta guri dagokigu testuingurua prestatzea. Horretarako, lurraldean zer nolako txirrindularitza nahi dugun hausnartzen ari gara.

Zeintzuk dira etorkizuneko erronkak?

Txirrindularitzak urte gutxian sekulako aurrerapausoak eman ditu teknologia aldetik. Teknifikazio aldetik ere nabarmen egin du hobera. Baina egituraketa zaharkituak gelditzen ari da. Horregatik, aurrean dugun erronka nagusiena da pentsatzea zer nolako txirrindularitza nahi dugun datozen hamar edo hamabost urteetan.

Baina ikuspuntu desberdinetatik egin behar dugu lanketa da hori: ez zaio soilik kirol eta lehia arloari begiratu behar, ingurugimenari, garraio jasangarriari, aisialdiko eskaintzari... ere begiratu behar zaio. Adibidez, bidegorriak egin eta egin ari gara, baina planifikaziorik badago?

Eta integrazioari ere begiratu behar zaio.

Bizikleta integraziorako tresna ezin hobea izan daiteke. Emakumeez gain, adineko jendea eta gizarte-bazterkeria pairatzeko arriskuan dagoen jendea ere erakarri behar dugu. Gauzak egiten ari gara. Baina planifikazio bat behar dugu, denak batera joateko.

08 Herri jakintza Ondare immateriala

# 416 • 2021eko apirilaren 16a

Orrialde honetarako ekarpenik egin nahi izanez gero: goiberri@hitza.eus

Hitzen ganbara

Esaera zaharra

Efemerideak

Pagotxa: Belar mota bat. Hirustaren antzeko hostoak ditu, eta lore eder luzexka. «Allorbea, pagatxa, zalka, liñoa eta beste gauza asko egin ta biltzen dira Gipuzkoako lurrean», idatzi zuen Juan Inazio Iztuetak 1832an.

«Txantxagorria txantxate, birigarroa alkate, zozoa dala mediante, txepetxa preso sartu dute»

1903-4-15: Pedro Aranguren idazlea

Bata dela, bestea dela; bateko eta besteko; hau eta hura... baina txikiena beti kaltetuen.

jaio zen, Legazpin.

1973-4-16: Poliziak Eustakio Mendizabal ‘Txikia’ etakidea hil zuen, Algortan.

1984-4-17: Aritz Egea mendi korrikalaria jaio zen, Urretxun.

Ondare immateriala

Zozomikote edo artzain egunak Zozo emea, habian arrautzak zaintzen. Arrak kolore beltza du, arreagoa da emea. Amak txitatuko ditu lehen hiru-lau egunetan, eta habia 13 egunera utziko dute. Goiberri

ustearen artaldea osorik eraman zuen urak. Aharia bakarrik geratu zen bizirik.

Azkeneko burlaize ufadatxoaz, hura behintzat salbatuko zuela eta, artzainak bizkarrean hartu zuen. Baina, hara non, martxoaren asmoen berri jakin gaberik, erori, ahariaren adarrarekin begia galdu, eta urak eraman zizkion haiek ere: aharia, begia eta harrokeria.

Orixeren ‘Euskaldunak’ obran

Testua: Aimar Maiz

Z

ozomikote egunak tristeak eta ilunak direla dio sinismen zaharrak. Klima aldatzen hasi aurretik izango zen, aurten behintzat eguzkitsuak, beroak eta argitsuak izan direlako. Martxoko azkeneko bi egunak eta apirileko aurreneko biak dira zozomikote egunak, edo artzain egunak ere esaten zaienak.

Zozo mikote, zozo bikote. Zozoak bikoteka habia egiten hasten diren garaia da. Hortik datorkio izena. Artzain egunena, berriz, kondaira batetik. Martxoak eguraldi kontuan zeukan gaizto famari iseka egin zion, behin, artzain batek. Uste baino gozoagoa joan zen, eta

martxoaren 30. egunean, hala esan omen zion artzainak, trufaka: ‘Martxo, martxo: ematen diat esker gaizto. Nire ardirik ahulenak egiten dik zazpi oin salto’. Erreka aise igaro zezakeela, alegia. Joanak zirela haren indarrak eta egun hotz-umelak.

Martxoak, baina, bere azken hondarretan, ondotik zetorren apirilari egin zion eskaria: ‘Apiril, biribil, ekatzik egun bi’. Artzain harroputzari ardiak, aharia eta begia kenduko zizkiola zin egin, eta egun eta erdi eskatu zizkion martxoak apirilari, berari geratzen zitzaizkion egun eta erdiekin mendekua gauzatzeko nahikoak.

Eta inoizko ekaitzik bortitzenak ekarri zituen egunotan. Errekak hazi, ibaiek gainezka egin, eta artzain salbu-

Nikolas Ormaetxea Orixe-k Euskaldunak liburuan, Axurtaro olerkian (291.orr) martxo eta apiril arteko elkarrizketatzat jotzen du zozomikote egunena. «Martxoak esan omen apirilari: ‘Apiril, biribil, ekatzik egun bi’. Eta apirilak: ‘Martxo, martxo; ematen diat esker gaizto. Nere ardirik ahulenak egiten dik zazpi oin salto’. Lehenagoko urte batez eman egin omen zizkion, eta artaldea erreka ezin pasaz ito». Axurtaroa edo axuri aroa, arkume denbora ere esaten baitzaiei zozomikote egunei.

Kondairez aparte, zozoak kumatzeko garaia da naturan. 3-5 arrautza jartzen ditu, ia beti lau. Euskal Herrian –espezie autoktonoa eta migratzaile partziala da– apirilaren 10etik aurrera hasten da erruten, eta bi gurasoek elikatuko dituzte kumeak. Aurreko urteko habia erabili ohi dute. Zozobikotea ere egonkorra da.

Bertsoa • Kate motzean 09 Iñaki Apalategi Astigarraga • Bihotz Forcada Mendizabal

2021eko apirilaren 16a • # 416

Gaiak hala dio

Kate motzean Bihotz Forcada Mendizabal • Olargi elkarteko kidea

«Ikertzen jarraitzeko beharrak bultzatu gaitu» Iñaki Apalategi Astigarraga

Gaia: Mugak Neurria: Hamarreko handia Doinua: Sentimendua sartu zitzaidan Bada urte bat hasi zirela bizi aukerak murrizten ospitaleak betetzen eta herrietan mugak ixten gurea ere jada ez dakit berdez edota gorriz den ia hilero ikusten dugu olatu berri bat pizten mugak ikusten ditugu baina helmuga ez da iristen Bi dira dena aske dutenak: Reala eta Athletic milaka lagun guztioi sartuz gola atzeko atetik gu bitartean ezin ibili seinaka lasai kaletik jarri zentzua legeaz gaindi norbaitek esan aurretik arnasa ere hartu dugula geure aukeren gainetik

HURRENGOA » Bertsolaria: Lander Arizmendi Fernandez Gaia: Adimen emozionala

Testua eta argazkia: Mikel Albisu

Deban jaio, Urruñan hazi eta Olaberrin finkatu, hori da Bihotz Forcada Mendizabalen bizi-ibilbidea. Tartean Lizarrustik garrantzi berezia hartu du, 1936an bertan fusilatu baitzuten Martzelo Lasa Zeberio, bere senarraren osaba. Gertatutakoa argitzeko eta gorpuzkiak berreskuratzeko bidean, informazio asko aurkitu dute. «Ezin genuen galtzen utzi eta herritar talde bat elkartu gara Olargi izenpean, Olaberriko Memoria Historikoa lantzeko eta ikertzen jarraitzeko beharrak bultzatuta». Lehen lana, eta premiazkoena, herritarren testigantzak jasotzea dute. Elkarrizketak bideoz grabatzen ari dira, Aranzadi Zientzia Elkartearen laguntzaz. «Gure asmoa hemendik urte pare batera liburu eta CD bana argitaratzea da, herriaren historia herriari itzultzeko asmoz».

Ze zaletasun dituzu?

Euskal musika, irakurtzea eta abestea.

Pelikula bat edo telesail bat.

Izarren argia.

Liburu bat.

Azkena, Irati Goikoetxearen Herriak ez du barkatuko.

Musika talde edo abeslari bat.

Inoiz ahaztuko ez duzun eguna.

Patxi Lakuntza ezagutu nuen eguna. Sei urte zituela Martzelo Lasaren lurperatzea ikusi zuen, eta 82 urte ondoren bera ezagutzea, ikaragarria izan zen. Zehaztapen guztiak gogoratzen zituen, bezperan gertatu izan balitz bezela.

Jaso duzun oparirik bereziena.

Bat ez, lau: gure lau seme alaben jaiotza.

Imanol Larzabal.

Amets bat.

Abesti bat.

Euskal Herri euskalduna.

Pantxoa eta Peioren Azken dantza.

Bizitzako plazer txiki bat.

Oporretarako leku bat.

Txokolatezko bonboiak.

Oporretarako edozein leku da egokia, hondartza izanez gero, hobe.

Goierriko txoko bat.

Zer gosaltzen duzu?

Olaberrin biziko ez bazina...

Kafe hutsa, gailetak edo ogiarekin.

Kostako herrixkaren batean.

Olaberritik Ojarbirako bidea.

10 Elkarrizketa Iñigo Perez ‘Urrechu’ • Sukaldaria

# 416 • 2021eko apirilaren 16a

Elkarrizketa Iñigo Perez ‘Urrechu’ Sukaldaria

«GURASOEI IKUSIZ ETA ENTZUNEZ IKASI NUEN SUKALDARITZA MAITATZEN» Testua: Asier Zaldua

Argazkia: Estanis Nuñez

Iñigo Perez (Urretxu, 1970) Estatu espainiarreko sukaldari ezagunenetako bat da. Hainbat jatetxe ditu eta Zalacain hartzeko eskaintza egin du, Madrilgo jatetxe ospetsuenetako bat.

1973an ireki zuten eta hiru Michelin izar lortu zituen Estatuko lehen jatetxea izan zen. Koronabirusak eragindako krisiarengatik itxi egin zuten.

Nolatan sukaldaritzarekiko halako zaletasuna?

50 urte ditut. 1970ean jaio nintzen. Garai hartan, ez zegoen bideo-jokorik, ordenagailurik... Neguan non jolasten genuen? Aita eta ama zeuden tokian. Sukaldean, alegia. Euskal Herrian sukaldean elkartu izan gara beti. ‘Antonio, pasa iezadazu gatza’, ‘Maria Anjeles, tori albondiga hau’» entzuten hazi nintzen. Zirimiria bezala izan zen. Beraiei ikusiz eta entzunez sukaldaritza maitatzen ikasi nuen. Sukaldean asko gozatzen zutela ikusi nuen, asko ikasi nuen...

Aitaren arrain zopa berdintzea ez dut lortu oraindik.

Zure hurrengo maisua Martin Berasategi izan zen.

nen eta dagoeneko zure jatetxeen kontua galduko zenuen.

Sukaldari bat bere bizipen guztien emaitza da: familia, bidaiak, ikasketak, lagunak... Sukaldari bat, gainontzeko guztiak bezala, guztiaren gainetik, pertsona bat da. Martin Berasategi maisu eta lagunarengana heldu aurretik, beste maisu batzuk izan nituen. Beste horiek ere bizitza maitatzen eta pertsona ona izaten lagundu zidaten: ama (irakaslea izan zen, gainera), La Salle-Legazpiko Don Gonzalo, institutuko Antonio Ayllon eta Maritxu Ugalde... Ayllonekin duela gutxi egon nintzen eta eskerrak eman nizkion, berari esker artea eta historia asko gustatzen baitzaizkit. Eta Ugalde zoragarria zen. Jatetxera bisitan etortzen zitzaidan.

Kar-kar! Madrilen hiru ditut zabalik: Urrechu, Urrechu Velazquez eta A’Kangas by Urrechu. El cielo de Urrechu eta Marbellakoa itxita ditut, koronabirusari aurre egiteko neurriak bete zain. Aurki irekiko ditut. Horretaz gain, Zalacain eta In Zalacain jatetxeak hartzeko eskaintza egin dut.

Horien guztien eskuetatik pasa ondoren heldu zinen hortaz Berasategirengana .

17 urterekin heldu nintzen bere jatetxera eta ordutik ez dugu inoiz gure harremana galdu. Izan ere, Martin izugarria da. Pertsona zintzoa da eta sukaldari bezala, izugarria. Berak bizitza, sukaldaritza eta elikagaiak maitatzen eta ekoizlea errespetatzen irakatsi zidan. Martintxo ez da sukaldaritza munduan izan dudan maisu bakarra, baina nigan benetako arrastoa utzi duen sukaldari bakarra da.

Martin Berasategiren jatetxetik irten ondoren, jatetxeak irekitzen hasi zi-

Zalacain hiru Michelin izar lortu zituen Estatu espainiarreko lehen jatetxea izan zen.

Zalacainek Espainiako gastronomiako historian toki garrantzitsua du eta bere ospea berreskuratu nahi dut. Bere esentzia eta glamourra berreskuratu nahi ditut.

Sukaldari eta enpresari bikaina izateaz gain, primerako telebista aurkezlea zara.

Kar-kar! Esan bezala, nire ama irakaslea izan zen. Asko irakurtzen dut, egunero pixka bat, eta horri esker hitz jarioa dut.

Hala, kamera baten aurrean ez naiz sekula lotsatu. Amparo jatetxeko sukalde burua nintzenean, jatetxe ezberdinetako sukalde buruek egiten genituen bileretan ez nintzen lotsatzen. Besteak zaharragoak ziren eta gorbatarekin joaten ziren. Ni gazteagoa nintzen, kamisetarekin joaten nintzen eta ez nintzen isiltzen. Grazia egin zien eta telebistek sukaldari baten iritzia behar zutenean niri deitzen zidaten.

Elkarrizketa 11 Iñigo Perez ‘Urrechu’ • Sukaldaria

2021eko apirilaren 16a • # 416

Zure lehen saioa Canal Cocina katean izan zen.

Katea sortu zutenean, elkarrizketa baterako deitu zidaten. Ciudad de la Imagen delakoan zen. Heldu nintzenean, Jesus Puenteren Lo que necesitas es amor saioko karabana ikusi nuen. Ezkondu berria nintzen eta emazteak saio horretara deitu zuela pentsatu zuen.

Ihes egitekotan egon nintzen. Zorionez, ez nuen alde egin. Ez zen segada bat eta postua lortu nuen. «Barazkiak mozten ari bazina bezala egin ezazu, mesedez», esan zidaten. «Sukaldaritza saio bat egin behar badugu, zergatik ez dago barazkirik?», erantzun nien. Denok barrez hasi ginen eta ordutik ez dut telebista utzi.

Kirola egitea asko gustatzen zaizu.

36 urterekin, burusoila, lodia eta erretzailea nintzela jabetu nintzen. Ez nengoen nire buruarekin gustura, eta ez nintzen eredugarria nire familiaren-

tzat. Hala, kirola egiten hasi nintzen.

Ordutik, munduko maratoi garrantzitsuenak, Iron Man batzuk eta distantzia luzeko lasterketak egin ditut.

Bukatzeko, zure jatetxetik Estatu espainiarreko ia ospetsu guztiak pasa dira. Oraintxe bertan, Andres Iniesta futbolari ohiaren zain zaude.

Nire jatetxeetako ateak irekitzen ditudanean nire etxeko atea irekitzen ari naiz. Familiak eta lagunek irakatsi didatena eta aitaren eta amaren herrietan ikasi dudana egiten saiatzen naiz, atsegina izaten. Bezeroak beti gustura ateratzea da nire helburua eta horri esker behin eta berriro etortzen dira. Hemen Cristiano Ronaldo, Espainiako erregea, Jokin Aperribai Realeko lehendakaria, Arkonada, Usain Bolt, aktoreak, politikariak, kazetariak... egon dira. Behin, mahai batean Alejandro Sanz, Shakira, Paulina Rubio eta David Bisbal egon ziren. A ze Grammy pila nire etxean!

«Berasategi ez da izan dudan maisu bakarra, baina nigan benetako arrastoa utzi duen sukaldari bakarra da» «Zalacainek Espainiako gastronomiako historian toki garrantzitsua du eta bere ospea berreskuratu nahi dut»

12 Erretratua Irudi baten istorioa

# 416 • 2021eko apirilaren 16a

Erretratua

MATANTZA EGUNAK Zaldibia ezagutzen dutenek, antza emango diote erreka gaineko zubi horri. Argazkian azaltzen diren haur horiek bezala, denbora ugari pasa dugu, umetan, urari begira, amuarrainak noiz ikusiko.

Garbiñe Mendizabal Mendizabal Zaldibia

B

aina zubiaren eskuinera dagoen etxola hori zer den galdezka arituko da bat baino gehiago; gaur egun ez baitago. Ba hori, ‘mataderie’ da…Hala ezagutu genuen guk. Eskolara bidean, goizetan txekorren bat edo txerriren bat ikusten genuen sokaz edo katez lotuta bertan, paretetan lotzeko egoten ziren burdinazko uztaietan. Hori ikusiz gero, bagenekin eskolatik etxera bueltan ez genuela ikusiko. Ez, behintzat, bizirik.

Batzuetan polea batetik zintzilikatuta ikusten genuen mataderi barruan, jeneralean txekorrak. Besteetan, garo piloa eginda ere ikusten genuen mataderi atarian, orduan bagenekien txerria hil eta garo piloari su eman, eta azala erreko ziotela. Eta hori ere egokitu zitzaigun behin baino gehiagotan…ezin da ahaztu erre usain hori, benetan berezia! Edo baserritarren batekin topo egiten genuen animalia zekarrela, txekorrak baserritarraren atzetik (gehienetan gizonezkoak) eta txerriak, berriz, aurretik (tarteka emakumeren batekin).

Zubiaren eskuin aldera dagoen txapela hiltegia edo ‘mataderie’ zen. Garbiñe Mendizabalek utzia

Hurrengo egunean ere izaten genituen aurreko lanek utzitako arrastoak, odol isuriak, kirats berezia… eta haurren galderak itzuri ezinak izaten ziren: Nola akabatzen dituzte txekorrak? Egurrezko mazo batekin edo. Baita ikusi ere noizbait matarifea txekorra buruan jotzen mazoarekin. Eta txerriak? Kakoa lepoan sartu eta odola palangana batean hartuta, gero odolkiak egiteko. Orduan mahaitxoa kanpoan ikusten genuen, garo piloaren ondoan. Edo erretako garoaren arrastoak…

Ta batzuetan entzun ere egiten genituen txerriaren kurrinkak, eta bagenekien zergatik ariko zen kurrinka. Ez dut gogoan txekorraren orrorik…

Haurrentzat egun bereziak izaten ziren matantza egunak, ez genuen zer ikusi berezirik eta. Haurrek berezkoa duten kuriositatez gerturatzen ginen ingurura. Jolas egitea zen guretzat bertara inguratu eta zer gertatzen ari zen ikustea.

Gutako bakoitzak emango zuen bere iritzia, batzuei pena ematen zien, besteei beldurra, askok ikusi nahi eta eza. Eta gero, etxera joan eta hori izango zen eramaten genuen berria. Eta etxekoek, agian, jakin ere egingo zuten noren txekorra edo txerria zen. Eta hurrengo egunetan harategira joango ziren haragi hura erostera. Jakina! Ezaguna zenak konfiantza handiagoa ematen baitzuen!

Barrura oso gutxitan Ez ginen askotan sartu mataderi barrura. Oso gutxitan ausartzen ginen, kate lodiak zintzilika ikusten genituen, lodi lodiak, polearen bueltan. Mahai handi batzuk ere bai. Eta matarifearekin ere, tarteka, hitz egiten genuen.

Beste batzuetan, uxatu egiten gintuzten lanean ari ziren gizonezkoek. Ez zituztela ikusleak behar eta.

Zenbat aldatu diren garaiak!

Ez naiz akordatzen noiz bota zuten mataderie , eta argazki zaharrak ikusten aritu naizen honetan azaldu zaidanean, etorri zaizkit oroimen horiek gogora…

Zenbat aldatu diren garaiak!

Ez da orain urte askoko kontua, baina zenbat aldatu diren garaiak denbora-tarte gutxian!

Gaztejira 13 Amaia Olano Arregi • Aitor Urdangarin

2021eko apirilaren 16a • # 416

«Ahalik eta gertukoena izaten saiatzen naiz» AMAIA OLANO ARREGI • Ilustratzailea

Testua eta argazkia: Ane Garmendia

Kopla arruntak

T

A

maia Olano Arregi (Altzaga, 1997) txikitatik ibili izan da marrazten, baina azken bolada honetan ilustrazio digitalera bideratu du bere zaletasuna. Duela urtebete Instagram kontu bat irekitzeko erabakia hartu zuen eta gaur egun bere marrazkiak saltzen ditu bertan.

Noiz erabaki zenuen proiektu honekin serioski hastea?

Txikitatik ibili izan naiz marrazten.

Hobby batekin hasten zarenean ez duzu inoiz proiektu hori noraino heldu daitekeen jakiterik, eta nire kasuan ere halaxe izan zen. Nire lehenengo lana ilustrazioetan oinarritutako ipuin bat izan zen, ikastetxe batean nenbilen praktikak egiten eta bertako irakasleek nire ipuina ikusi zutenean, pare bat eskari egin zizkidaten. Hori ikusita, Instagram kontua irekitzea erabaki nuen eta nire lanak horra igotzen hasi nintzen.

Zein da ilustrazioetarako erabiltzen duzun teknika?

Ilustrazio digitala da erabiltzen dudan teknika, izan ere tabletarekin egiten ditut marrazki guztiak, Procreate aplikazioarekin. Marrazkiak digitalki egiten ditudan arren, guztia eskuz marrazten dut, eta azkenean ilustrazio bakoitza egiteko hiruzpalau egun behar izaten ditut normalean. Lana bukatutzat eman aurretik, pare bat egunez geldirik uzten dut ilustrazio bakoitza, azkenean hainbeste ordu horretan igaro ostean ikuspuntua galdu egiten delako. Uste dut beharrezkoa dela lana denbora bat geldirik pasatakoan berriz ere hartzea kanpotik nola ikusten den jakiteko, eta beharrezkoa den kasuetan azken aldaketak egiteko.

Eskari asko jasotzen al duzu?

Eskariak asko aldatzen dira astetik astera. Batzuetan ezinean ibiltzen naiz astean 6-8 ilustrazio egin beharra izaten ditudalako, beste batzuetan 1 edo 2 izaten ditut soilik, eta badaude eskaririk gabeko asteak ere. Niretzat garrantzitsuena

AITOR URDANGARIN

Baserritar erbesteratua

prozesu guztian zehar erosleari informazioa ematea da: noiz hasten naizen marrazten, nola doan, aldaketarik behar duen... Ahalik eta gertukoena izaten saiatzen naiz.

Nola eros daitezke zure ilustrazioak? @itsmeoln da nire Instagram kontua.

Oraingoz horra igotzen ditut nire lan guztiak eta jendeak hortik egin ditzake eskariak, niri mezu bat idatzita.

Amaitzeko, zerbait gehitu nahi al duzu?

Niregan konfiantza izan duten guztiei eskerrak eman nahi diet. Oso polita da jendeari egiten duzun lana gustatzen zaiola ikustea, eta ibilbide honetan eskariak egiten dizkidan jende horri bere babesa eskertu nahiko nioke, jasotzen dudan mezu bakoitzak lanean jarraitzeko bultzadatxoa ematen didalako. @itsmeoln

xertoa, Pfizer, maiatzak 9, %70. Zenbat informazio, gezur, promesa eta inprobisazio.

Astra ze nekea ezta? Gorbatadunek, telebistan plan konplexuak aurkezten dizkigute. Esperantza sortu, konfiantza eskatu eta herritar txintxoak izateko agindu.

Baina argi dago, agintarien plan sofistikatuak gurasoak direla.

Urtebete beranduago denak hasieran bezain eroa izaten jarraitzen du, baina nekatuago gaude.

Familia guztia konfinatuta, zu ere positibo zarela abisatzen dizute eta kontaktu zuzena izan zaren lagunen izenak ematen dituzu. Aste Santu guztia logela batean sartuta igaro eta urtebetetzea berriz ere bakardadean ospatu behar. Bihar ere argituko omen du baina nekatuta zaude, triste, soilik negar egin nahi duzu. Lagunak zutaz kezkatzen dira, baina ez duzu erantzuteko gogo handirik. Egunak aurrera joan ahala, energia berreskuratzen hasten zara. Lagunei erantzuten, maitatua sentitzen, eta ateratzen zarenerako planak egiten.

Chill Mafiarenkontzertua ikusteko sarrerak erosten dituzu, zure zoriontasun maila topera dago. Aste bat falta da eta zure herria gorrian dago, ezin zara joan.

Ohartzerako Gazte arruntaren koplak abestiaren bertsio tristea kontatu dut.

14 Gure lurra Aizkorpeko emakumeak landa errealitatea eraldatzen

# 416 • 2021eko apirilaren 16a

Gure lurra

TALDEKO GOGOETA ELKARLAN BERRIEI BIDE EMATEKO Testua: Iñaki Gurrutxaga

U Teoriaren metodologia erabiliz, Aizkorpeko emakumezko talde bat lankidetzan jarri du Goimenek, bailararen errealitatea eraldatzeko eta jorratzeko lehen urrats gisa.

B

i helburu nagusi ditu joan den martxoaren 26an Zegaman abiatu zen Land. U Emakumeak landa errealitateak eraldatzen prozesuak. Batetik, emakume modura, inguruan eta gizartean duten eraginaz jabetzea eta hori lortzeko pausoak ematen hastea. Bestetik, Aizkorpeko beste emakume batzuekin lankidetzan aritzea, bailararen etorkizunari buruz hausnartu eta etorkizun hori irudikatzeko bete nahi duten paperaz kontziente izateko. Bi helburu horiek uztartuz, helburu komunak identifikatzea da asmoa, gerora, bailarako beste eragile eta erakundeekin lankidetzan, proiektuak garatzen hasteko.

Impact Hub Donostia enpresaren eta Goimen landa garapen elkartearen eskutik iritsi da Land. U prozesua Aizkorpera, Gipuzkoako Foru Aldundiko Etorkizuna eraikiz programako diru-laguntza baten babespean. Landa eremuan genero ikuspegia lantzea jasoa du Goimenek bere programan, eta pare-parean zetorkion proposamena egin zion Impact Hub enpresak: prozesua Goierrin egitea. Aizkorpe izan zen horretarako aukeratutako bailara, gizarte ohitura beretsuko eta harreman handiko herriak baitira Idiazabal, Mutiloa, Segura, Zegama eta Zerain.

Idiazabal ez beste lau herrietako dozena bat emakumek hartu dute prozesu

honetan parte hartzeko konpromisoa.

Zortzi saio egingo dituzte uztailera bitartean –gaur dute bigarrena Seguran–, eta bailaran dituzten erronkak identifikatu eta gizartea eraldatu ahal izateko bideak jorratuko dituzte.

Hiru urrats ditu oinarrian U Teoria Bostongo Presencing Institute erakundeak orain hamarkada bat garatutako metodologia bat da, eta pertsonen, erakundeen eta gizartearen eraldaketa eta berrikuntza sustatzeko di-

«Lehen saioan giro polita sortu zen, jendea irekita zegoen. Gazte eta helduak zeuden. Aniztasunak beti aberasten du taldea» «Prozesua ondo ateratzen bada, taldea gaindituko lukeen dinamika bat sortu beharko litzateke, proposamen zehatzekin» June Aretxalde Impact Hub Donostia

seinatuta dago.«Mundu mailan ospe handia duen metodologia eta ikuspegi teoriko-kontzeptual bat da, eta horretaz gain, gizarteak egun dituen behar eta erronkei modu kolektibo, berritzaile eta jasangarri batean erantzuteko antolatu den komunitate bat ere barne hartzen du», adierazi du Impact Hub Donostiako June Aretxaldek.

Teoria horren arabera, edonolako eraldaketa prozesuk hiru urrats ditu oinarrian. Alde batetik, «gu geu, besteak eta ingurua» ulertuz, burua zabaltzea.

Bestetik, «norberaren, besteen eta gizartearen nahi, desio, beldur eta minekin konektatuz» bihotza irekitzea; eta azkenik, «ekintza eta ahalduntzea» lortzea borondateak irekiz . «Saioetako partaideek eraldaketa eta berrikuntza gauzatzea erraztuko dieten teknikak eta estrategiak ikasiko dituzte».

Lehen saioren nondik norakoak Aretxaldek eta Verena Hammes lankideak –alemaniarra jatorriz, eta han landa garapen proiektuei lotuta lan egindakoa– gidatuko dute prozesua, eta Zegaman biak izan ziren. «Giro polita sortu zen, eta jendea irekita zegoen. Gazte-

Gure lurra 15 Aizkorpeko emakumeak landa errealitatea eraldatzen

2021eko apirilaren 16a • # 416

Martxoaren 26an egin zen prozesuko lehen bilera Zegamako udaletxean –irudian–. Gaur Seguran elkartuko dira partaideak. Mikel Albisu

Goimenen landa garapen programaren barruan dago genero ikuspegia lantzea, eta prozesu hau baliatuko du horretarako Bailarak dituen erronkak identifikatzea eta gizarte eraldaketarako bideak jorratzea ere bilatzen du emakumeei hitza emanez

ru pertsonek mugikortasunaren gaia aipatu zuten, baina hori beste bide batetik eraman beharko litzateke, proiektu zehatz bat landuta».

LAND.U PROIEKTUA Aizkorpe bailaran bizi diren emakumezkoei zuzendutako proiektu bat da, gizarte eredu kontziente, ahaldun eta jasangarriago bat lortzeko bidean. Helburu bikoitza dauka prozesuak.

Ardura pertsonal eta kolektiboa

» Gizartean duten eraginaz jabetzea Emakume modura haien bizi proiektua eta haiek desiratzen duten etorkizuna eraikitzeko pausuak ematen hastea.

» Bailarako emakumeekin lankidetza Bailarako etorkizunaz eta bide horretan joka dezaketen paperaz kontziente izatea, Aizkorpeko beste emakumeekin batera helburu komun eta bateragarriak antzeman eta garatze bidean jartzeko.

» Zortzi saio hamabostean behin Martxoaren 26an egin zuten lehen saioa Zegaman. Gaur, hilak 16, Seguran elkartuko dira, eta hurrengo datak honakoak dira: apirilak 30, maiatzak 14, maiatzak 28, ekainak 11, ekainak 25 eta uztailak 9.

Denak ostiralez dira (17:00-19:30).

ak eta helduak daude, ardura instituzionala dutenak tartean, eta emakume bakarra dago lehen sektorean aritzen dena. Aniztasunak beti aberasten du taldea». Bideratzaileak dio haien asmoa ez dela «generoko gaiak edo feminismoa erdigunean jartzea», baina genero ikuspegia ere landuko dute. «Emakume izateak duen singulartasun hori ere bilatuko dugu, eta horren bidez eztabaida eta hausnarketa bultzatu».

U Teoriaren abiapuntuetako bat aurrez helbururik ez zehaztea, eta partaideei galdetu zietenean zein zen haiek prozesu honekiko zuten nahia, honako erantzunak nagusitu ziren: elkar ezagutzea; emakumeak saretzea eta ahalduntzea –ia erdien erantzuna–; eta emakumeek lehen sektorea lan aukera moduan ikusteko urratsak egitea. «Hi-

Aretxaldek argi utzi nahi du haiek bideratzaile lan soila egingo dutela eta prozesuak ez duela asmo bakar bat izango, baizik eta partaideek adierazitako asmo horiei forma ematea izango dela haien egitekoa. «U Teoriak bestelako elkarlanak sustatzen ditu bileretan atera diren hausnarketa ezberdinetatik. Ideia eta proposamen egingarriak egiten ere saiatuko gara, baina bailarak izan ditzakeen erronkak ez ditugu guk aurrez zehaztuta eramango».

Eta argi du baita ere zortzi saioak bukatzean ez dutela ikusten «bere horretan» bidelagun modura jarraitzea.

«Partaideei beraiei proposatzen zaie hilean behin elkartzea dinamikari jarraipena emateko. U Teoriak enfasi handia egiten du arduran, ardura pertsonal eta kolektiboan. Gauzak sustengatu behar dira guk sustengatu nahi ditugulako.

Prozesu hau ondo ateratzen bada, taldea bera gaindituko lukeen dinamika bat sortu beharko litzateke, eta horrekin batera, proposamen zehatzak».

16 Eszena Goierriko kultur plaza

# 416 • 2021eko apirilaren 16a

Dantza

Kultur proposamenak Antton Fernandez Lasa Dantzaria

Txapelketak dantzan

I

nork kirolik egiten dudan galdetuta, maiz erantzun dut, zirikatzaile, dantzari aritzen naizela. Euskarazko wikipedian sarrera batetik bestera denbora pasa nabilela, ordea, aretoko dantzak irakurri ditut Nazioarteko Olinpiar Batzordeak onartutako kirolen zerrendan, eta zer pentsa geratu naiz.

Izan ere, lehia euskal dantzara ekarriz gero, txapelketak bai/ez auzia daukagu geurean. Goierriko talde, antolatzaile eta dantzariok hainbat joera ibili ditugu urte luzeetan gai honen bueltan; baita ikuspegi aldaketak ere. Gaztetxoak aurresku eta soinu zahar ligetara bultzatu nahi izan ditugu inoiz, fandango eta arin-arin txapelketetarako entrenatzeko eskolak existitu dira, eta lehiaketa horiek euskal esentziaren adierazpen gorentzat dituenik badagoela iruditzen zait oraindik.

Txapelketetan parte hartu dugunok dantzarako gure teknika hobetzeko aitzakia bikaina eduki dugu, herririk herri dantzatu gara, eta antzeko zaletasuna duten kideak ezagutu ditugu. Ondorioz, beste hainbat proiektutan barneratzeko ernamuin izan ditugu lehiaketak, baina dantza modu batzuk desprestigiatu ditugu bidean, kultura puntuazio huts bihur zedin arriskatu, eta esparru oso aberatsaren baitako modalitate bakanei eman diegu fokua.

Horregatik denagatik, oso txalogarri irizten diot Seguran Euskal Herriko fandango eta arin-arin txapelketaren data herritarrentzako dantza egun bihurtu izanari: plastikozko txalo eta behartutako elkarrizketen telebista formatuari begira egotetik haratago, edonork plazako erromerian dantzatzea da gaur egun iraultza.

Poligrafo Fest jaialdia bueltan da Zuzeneko musika emanaldientzat garairik onenak ez badira ere, egoerak ez ditu ZarraparraZ kolektiboko kideak kikildu, eta Poligrafo Fest jaialdiaren seigarren edizioa antolatu dute, maiatzaren 1erako. Labeaga aretoan eta segurtasun neurri guztiekin egingo dute. Taldeen artean, Joseba B. Lenoir Gang, The Northagirres, Soma Cult eta John Dealer & The Coconuts ariko dira. Sarrerak entradium.com webgunean daude salgai.

Jon Plazaolaren eta Antton Telleriaren bakarrizketa saioak Bakarrizketa zaleek aukera bikoitza izango dute datozen egunetan. Hilaren 23an, Jon Plazaolak Irabazi ikuskizuna egingo du Beasainen. 25ean berriz, Antton Telleria Legorretan izango da, Nekatutak saioarekin.

‘Dardara’ dokumentala, hainbat herritan Sekulako harrera izaten ari da Berri Txarrak taldearen agur biraren harira egindako Dardara dokumentala. Dagoeneko 10.000 ikusletik gora izan ditu, eta datozen asteetan, Goierriko hainbat herritan ikusi ahal izango da. Hilaren 23an Legazpin emango dute, 24an Idiazabalen, eta 24an eta 26an Beasainen.

Publizitatea 17 2021eko apirilaren 16a • # 416

18 Kontrakantxa Komikia • Aliritzian

# 416 • 2021eko apirilaren 16a

Komikia

Aliritzian Joseba Telleria Albizu • Irakaslea eta ikaslea

Naturaren heterogeneotasuna eta geure homogeneotasuna

K

urkubia, zain belarra, haltza, ipurtxuria, ilarrea, kukupraka, murruntza, burubeltxa, pagotxa, pitxi lorea, astigarra, arabazozoa, astalarra, san jose lorea, tirakiloaia, elorri beltza, elorri zuria, arrandera, ihia, intsusa, akazia, pasmo belarra, otea, moko belarra, txepetxa, uztaoa, urkia, txilarra, alpapa, pagausoa, mitxoleta, barrabasa, mihura, zuhandorra, mendafiña, bekainzuria, edaskia, zazporria, makala, tarina, izeia, txori belarra, zaldi buztana, zinaurria, kukua, ebagi belarra, belarlatza, lizarra, huntza, san joan lorea, okila, orein mihia, luma belarra, txoriandra, txikoria, berbena belarra, txigua, artea, suge belarra, erreka zozoa, basa azenarioa, xixare belarra, azeri buztana, oiloesnea, ezkila lorea, hagina, euli txoria, hirusta, karraskiloa, odol belarra, arkasatsa, otondoa, aihena, eguzki lorea, fraile belarra, ezkia, iturri belarra, milorria, laharra, torratxoria, murria, sorgin belarra, garoa, bostorria, astamenda, arkakaratsa, uroiloa, gaztainon-

doa, haitz belarra, pagoa, axaxarra, egur belarra, karnaba, sahatsa, txuntxumela, gibel belarra, asuna, mika, zumarra, aingeru belarra, gautxoria, harrautsi zuria, lertxuna, pinpina, ezpata belarra, ezkaia, gorostia, izpilikua, atze belarra, txantxangorria, estrepa zuria, haritza, ota txoria, oilarana, sapelarra, mairu belarra, iskinaxoa, ziabelarra, urretxindorra, basaerramua, pixa belarra, pasio lorea, zapelatza, mihilua, basaranondoa, kirtengorria, buztanikara, zumea, izar belarra, belatxinga, amitza, zaingorria, birigarroa, auskua, esna belarra, hegatxabala, ametza, alke belarra, kardabera, eiharra, oilagorra, korradu belarra, mozoloa, zolda belarra, tuntuna, orkatxa, hurritza, karraztarroa, zaran belarra, astaperrexila, lapa belarra...

Udaberri bete-betearen nahas-mahasa. Zenbaitzuk, ordea, berdez belarra besterik ez dugu ikusten, koloretan loreak soilik, hegan nahiz kantari txoriak bakarrik eta itzala emanez, ezinbestean, arbolak.

Publizitatea 19 2021eko apirilaren 16a • # 416