GoiBerri 419. zenbakia

zk. 419 2021eko maiatzaren 7a www.goiberri.eus

Iritzia German Urteaga Garmendia.

Gael

03

Errainuak

10-11

Ordiziako Ortzadar elkarteko Anaitze Jauregiren ‘Kurba’ argazkia

Alberto Aierbe _Zegama-Aizkorri probako zuzendari teknikoa

Erreportajea

14-15

Urretxuko Irimo mendiaren biodibertsitatea berreskuratzen

04

«GURE ANTOLAKETA FILOSOFIA MARKETINAREN GAINETIK DAGO»

02 Publizitatea # 419 • 2021eko maiatzaren 7a

Iritzia 03 German Urteaga Garmendia • Psikologoa eta Trans aktibista

2021EKO MAIATZAREN 7A

# 419 Argitaratzailea: Goierriko Hedabideak SL

Itzain

Gael

Koordinatzailea: Iñaki Gurrutxaga

Kudeatzailea: Josu Iñigo

Erredakzio-burua: Loinaz Agirre

Diseinua: Adaki (Eneko Maiz)

Banaketa: Bidera zerbitzuak.

Berria Taldea Lege gordailua: SS-1638/2011

Egoitzak: Beasain: Oriamendi, 32. 20200.

Urretxu: Iparragirre, 11 (Kaletxiki).

20700.

Telefonoak: Beasain: 943-16 00 56 Urretxu: 943-72 34 08 Webgunea: goiberri.eus

Posta elektronikoa: goiberri@hitza.eus

Publizitatea: 607 530 424 jizagirre@hitza.eus

Bezero arreta, harpidetzak: 902-82 02 01 harpidetza@hitza.eus

Diruz laguntzen duten erakundeak: Udalak: Altzaga, Arama, Ataun, Beasain, Itsasondo, Legorreta, Mutiloa, Olaberria, Segura, Urretxu, Zaldibia, Zerain eta Zumarraga

Azaleko irudia: Gorka Gomez

D

uela egun batzuk ikastetxe batean izan ere bizirik dago. 15 urte baino ez ditu Gaelek, 15. nintzen trans munduaren inguruko Oso garrantzitsua da txikitatik hezkuntzan gauhitzaldiak ematen. Gustora itzuli nin- zak behar bezala egitea, hezkuntzan eta toki tzen etxera, oso gustura, ez nekien zer guztietan. Nahikoa daukagu gure buruarekin zetorkidan gainera. Ordenagailuan nengoela ingurukoen transfobia ere sufritu behar izateGaliziako mutil trans bat bere buruaz beste egi- ko, zoazte popatik! Baina ez da berdina 26 urte ten saiatu zela irakurri nuen. Barruak buelta edo 15 urte edukitzea, ez da berdina. Horregatik eman zidan. Ni 9-10 urteko da garrantzitsua hezkunhaurrei hitzaldiak ematetik tzan, besteak beste, transenentorren etxera, pozarren xualitatearen gaia lantzea. eta bat-batean albisteak muEz dakit kontziente zareturreko bat jo zidan. Amoten baina hau oso serioa da. rrua eta mina. Gizarte nazPertsona transak kolektibo kagarri hau! zaurgarrienetakoa gara, eta Gaelek transfobia sufritu errealitatea da medikuek ez zuen bere aurreko ikastetxedaukatela ideiarik errealitate an. Bere amak adierazi due- German Urteaga Garmendia honetaz, irakasleek ez daukaPsikologoa eta Trans aktibista nez ez zioten bere izenez deitela ideiarik errealitate honetzen, jaiotzean jarri zioten taz, psikologoek ez dakitela izenez baizik, eta hau ez dagai hauek nola landu behar kizue zeinen mingarria den, Zoritxarrez, transfobia diren, administrazioan ez idazte hutsak mala ostian daukatela ideiarik… Baina gu bizirik dago. Oso jartzen nau. Horrez gain, fegara sufritzen ari garenak. Ea garrantzitsua da meninoan hitz egiten zioten, kazkazurrean sartzen zaiisekak ere modu horretan txikitatik hezkuntzan zuen! egiten zizkioten. Ikastetxez Informatu eta ikasi, hori gauzak behar bezala aldatu zen eta ikastetxe beda egin behar duzuena. egitea, hezkuntzan eta rrian gauzak erabat ezberdiEz dakizu zenbat ulertzen toki guztietan nak izan omen ziren, erreszaitudan, Gael. Nik, lanean petatu egiten omen zuten, jarraituko dut gure kolektiarazoa baina aurreko eskolaboaren alde, gure eskubideen ko kabroiekin zegoen, ikastetxe berriko atarira alde, eta espero dut noizbait zu ezagutzeko aujoaten baitziren eta ez zioten bizitzen uzten. kera edukitzea. Animo pila eta besarkada handi Erasoek aurrera jarraitu zuten eta azkenean bat Euskal Herritik Galiziara! Eta animo pila Gael bere buruaz beste egiten ahalengindu zen. egoera berean zaudeten guztioi, ez zaudete baZorionez, bizirik dago. Zoritxarrez, transfobia karrik.

04 Hitz-aspertuan Alberto Aierbe • Zegama-Aizkorri probako zuzendari teknikoa

Elkarrizketa

Alberto Aierbe Zegama-Aizkorri probako zuzendari teknikoa

«LEHENTASUNA EZ DA MARATOIA, BAIZIK ETA HERRIA» Testua: Asier Zaldua

Argazkia: Gorka Gomez

Alberto Aierbe (Zegama, 1957) Zegama-Aizkorri mendi lasterketaren ‘asmatzailea’ da. Hark proposatu zuen proba hori antolatzea. Helburua herria ezagutzera ematea zen eta baita lortu ere: Zegama mendi lasterketa zaleen ametsetako tokia da. Aierbek mendi lasterketaz, basozain modura egin duen lanaz eta Zegamari buruz hitz egin du.

# 419 • 2021eko maiatzaren 7a

Hitz-aspertuan 05 2021eko maiatzaren 7a • # 419

Alberto Aierbe • Zegama-Aizkorri probako zuzendari teknikoa

Halako batean, zegamar guztien bizitzan Zegama-Aizkorri proba azaldu zen.

Zegama txoko batean dagoen herri txiki bat da. Garai batean ez zegoen industrialderik, egungo etxe asko egin gabe zeuden... Juan Inazio Galdos alkateak herriari bultzada bat eman nahi zion eta etxebizitzak eta industrialdea egitea erabaki zuten, zegamarrak inguruko herrietara joan ez zitezen eta inguruko herrietakoak Zegamara erakartzeko.

Testuinguru hartan, alkateak Amezti mendi taldekooi Aizkorriko Lagunen Eguna antolatzea proposatu zigun. Nik Benasquen mendi lasterketa bat egiten zela esan nuen. 2001. urteko Aizkorriko Lagunen Egunean, Antton Bandres zenak, Mendizale Federazioko lehendakaria izanak, mendi lasterketa bat antolatzea proposatu zien udal ordezkariei.

Ordurako ibilbidearen zirriborro bat egina nuen eta Bandresi asko gustatu zitzaion. Hala, 2002ko uztailean lehen edizioa egin genuen.

Berehala sekulako arrakasta izan zuen.

Garai hartan, oso lasterketa gutxi antolatzen ziren. Euskal Herrian, Zallakoa bakarrik. Bigarren urterako Espainiako Kopan sartu ginen. Salomon enpresakoak etorri ziren eta sekulako potentzialitatea ikusi zioten lasterketari.

2003ko azaroan hurrengo urteko Munduko Kopan sartzea eskaini ziguten.

«Hauek erotu egin al dira?», pentsatu nuen. Ordura arte egin genuena egiten jarraitzeko esan ziguten eta «besterik egin behar ez badugu, bale!» erantzun nien. Salomon enpresakoek Zegaman ordura arte beste inon gertatu ez zitzaien gauza bat gertatu zitzaiela esan ziguten: pankarta batzuk jartzeko baimena eskatu ziguten eta ez genien dirurik eskatu horren truke. Salomonekin harremana oso ona izan da beti.

06 Hitz-aspertuan Alberto Aierbe • Zegama-Aizkorri probako zuzendari teknikoa

Zein da?

# 419 • 2021eko maiatzaren 7a

Zegama-Aizkorrik bi berezitasun ditu: giroa eta antolaketa.

Hemen antolatzaileak ez gara profesionalak. Denok boluntarioak gara. Nahi dugulako lan egiten dugu. Horri esker, hemen baldintzak guk jartzen ditugu.

Federazioek-eta badakite Zegama beraien zirkuituen barne eduki nahi badute, guk jartzen ditugun baldintzak ontzat eman behar dituztela. Baina tira, baldintza bakarra da: gure filosofia, mendizaletasuna, arima, errespetatzea.

Hori marketinaren gainetik dago eta Salomonek inork baino hobeto ulertu du. Errespetatu egiten gaitu. Ziur naiz antolaketa herritarren esku egongo ez balitz, aurten Zegama-Aizkorri egingo litzatekeela. Nahi eta nahi ez. Bada, ez.

Zergatik? Baldintzak guk jartzen ditugulako. Nola egingo dugu Zegama-Aizkorri pandemia baten erdian eta ikuslerik gabe? Ze nortasun da hori? Hori ezin da. Hemen Zegama-Aizkorri egin behar da. Eta bestela, ezer ez. Gauza bat gaizki egitea baino askoz hobea da ezer ez egitea. Hainbeste urte zain egon dortsal bat lortzeko eta ikuslerik gabe korrika egin? Ze irudi eraman behar du korrikalari horrek? Ezta pentsatu ere! Salomonek ere badaki arrakastaren gakoa hori dela. Ez badugu lasterketa egiten diru gutxiago irabazten dute, baina onartu egin dute. Antolatzaile profesionalei, ordea, urtero lasterketa antolatzea komeni zaie. Lasterketa batzuk ikuslerik gabe egin dira.

Zegamako igeltseroaren semea

A

lberto Aierbe 1950eko hamarkadan jaio zen, Zegaman. Horrek bere izaera baldintzatu du, noski. «Kaleumea naiz. Baina Zegamako kaleumea. Eta garai hartakoa, gainera. Etxeetako ateak ez ziren sekula ixten. Etxerik etxe ibiltzen ginen. Oso bizimodu sinplea zen. Jatea zen kontua. Jostailurik ez zegoen. Mendira joaten ginen jolastera».

Aita igeltseroa zuen eta ama etxekoandrea. «Aitak Zegamako etxeetan konponketak egiten zituen. Amak etxeko lanak egiten zituen eta familia administratzen zuen. Arreba bat dut, ni baino lau urte zaharragoa. Aitak egin zigun etxea, arrebari eta bioi, nik 5 urte nituenerako».

Oso gaztetan hasi behar izan zen lanean. «Oinarrizko ikasketak herrian

egin nituen. Cara al sol abestu eta... Ondoren, Goierri Eskolan tornulari ofizial titulua atera nuen. Aitak ni jaiotzerako 50 urte zituen eta garai hartako autonomoen jubilazioa negargarria zen. Hori dela eta, ikasketak azkar bukatu eta lehenbailehen lanean hasi behar izan nintzen. 17 urterekin Zegamako papertegian hasi nintzen, mantenu lanean».

Ondoren, basozaina izan zen. «Papertegia tristetzen hasi zen, eta itxi aurretik, basozain izateko oposizioak egin nituen. Basozain lanean ibili nintzen, jubilatu nintzen arte. Iaz jubilatu nintzen. Hasieran, ehiza eta arrantza kontuetan aritu nintzen. Ondoren, plaza fijoa atera nuenean, Urola Garaia deitzen zaion zonaldeaz arduratu nintzen», azaldu du.

Zegamara, ordea, giroagatik etortzen dira korrikalari asko.

Hala da. Asko hunkitu egiten dira. Dortsal bat jartzea eta Aizkorrira joatea ez da Zegama-Aizkorri egitea, ikuslerik ez badago.

Gogorra izan al da lasterketa bigarrengoz bertan behar utzi behar izana?

Sekulako pena eman digu, noski. Gainera, erritmoa galtzen ari gara. Hurrengo urtean antolatu ahal izango dugula uste dut eta bilerak inoiz baino lehenago hasiko ditugu. Poliki-poliki jendea aktibatzen hasi nahi dut. Motibatzen. Profesionalek antolatutako lasterketetan bidegurutzeetan egoten direnek apenas egiten diote jaramonik lasterketari. Hemen, ordea, korrikalariak mimatzen saiatzen dira.

Anekdota asko izango dituzu.

Oroitzapen politenak jendearekin lotutakoak dira. Oso harro gaude zegama-

Hitz-aspertuan 07 Alberto Aierbe • Zegama-Aizkorri probako zuzendari teknikoa

2021eko maiatzaren 7a • # 419

rrak izateaz eta maratoia horren ondorioa da. Lehentasuna ez da maratoia, baizik eta herria. Maratoia horren berezia bada, gure herria maite dugulako da.

Arantzazuko erromeriara ere denok joaten bagara, elkarrekin egun eder bat pasatzeko da. Ez fedeagatik. Maratoian ere gauza berbera gertatzen da. Bat-batean, bati azkenari botila bat ardo oparitzea bururatzen zaio. Lan talde bakoitza mundu bat da. Bakoitzak bere lana betetzen du eta, gainera, bururatzen zaiona aportatzen du. Antolaketa profesional batean ez da hori gertatzen. Eta korrikalariak hori ikusi, sentitu eta bizi du. Beraientzat hau berezia da. Kilian bera, zergatik etortzen da? Paraje ikusgarri asko daude munduan, baina hemengo giroa ez du beste inon aurkitzen.

Florian Reichert korrikalari alemaniarrak, nire oso laguna, ez du sekula kale egiten. Urtero hunkitu egiten da.Oso jatorra da. Korrikalariek lasterketa ondoren kalean egoten den giroarekin ere izugarri gozatzen dute. Zegamarron bizimodua hori da, guk hori erakusten dugu. Kito. Aurten ez dugu hori eskaintzerik eta, beraz, ez dugu lasterketarik antolatutako.

tzaiekeela pentsatu zuten eta fitxatu egin ninduten. Gustura ibili nintzen, mendi giroan ibili baikinen.

Basozaina izan zara, nola ikusten dituzu gure mendiak?

Beno... Arazo nahiko larri bat ikusten dut: gizarteak eboluzionatu egin du, baina mendiaren gestioak ez. Lehen baserriek bere buruaren jabe izan nahi zuten eta denetik behar zuten: larreak, egurra... Industriara pasa ginenetik, baserri gehienak txalet bihurtu dira. Basozain lan egiten nuenean argi ikusi nuen zer ari zen gertatzen: diru-laguntzen eske-eta etortzen ziren guztiak 70 urtetik gorakoak ziren. Ez dago etorkizunik.

Gainera, banda marroia etorri da eta pinudiak bota eta bota ari dira. Eta ondoren, zer? Egurrak oso balio eskasa du eta gazteek interesa edukitzeko etekina behar da. Etekinik ez badago, nork zainduko ditu basoak? Zaharrek bai, beraien bizimodua izan delako, baina gazteek...

Jendeari mendira joatea eta mendia garbia egotea gustatzen zaio, baina gizartea asko aldatu da urte gutxitan. Zerbait egin behar da.

Zer egin beharko litzateke?

Gipuzkoak lursail gehienak partikularren esku daude. Baina lurra hemen zegoen jabego pribatua iritsi aurretik. Esplotatzen ez duenak, ez luke eskubiderik izan beharko. Jabetza mantendu nahi dutenek lursailak zaintzeko konpromisoa hartu beharko lukete. Eta besteek beraien lurren kudeaketa instituzioen esku utzi beharko lukete. Herri bakoitzean behar diren larreak egokitu, baso mistoa bultzatu... Inbertsioa egitea tokatzen denean lur jabeek ordaindu egin beharko lukete eta irabaziak jasotzen direnean, kobratu. Lursailak norbaitek kudeatu behar ditu. Partikularren esku utziz gero, akabo. Gainera, erakunde batek lursail asko kudeatuz gero, esplotazioa merkeagoa da. Egun minifundio pila bat daude Gipuzkoan.

Hori astakeria bat da. Bakoitzak bere pistak egiten ditu!

Eukaliptoak Gipuzkoako basoak hartzeko arriskurik ba al da?

Ez, lehen esan dudan arrazoiagatik: gazteek nahiago dute lurrak abandonatu lanean hasi baino. Basogintzara dedikatzen direnek bakarrik landatuko dute eukaliptoa. Azpeitia aldean dagoeneko hektarea mordoxka dago.

Datorren urtean bai, ala?

Gustura ibili al zinen basozain lanean?

Bai, bai... Txertoekin-eta... Udazkenean edo negu hasieran lehengo bizimodura itzuliko garela esaten ari dira.

Bai, bai... Hasi nintzenean, «hau egiteagatik jornala ordaintzen didate!», pentsatzen nuen. Egun guztiak ez dira berdinak izaten, baina papertegiko lanarekin alderatuta... Papertegian hasieran 48 ordu lan egiten nituen astero eta jai egunik ez nuen, makinak igandeko 06:00etan gelditzen ziren eta asteleheneko goizeko 06:00etarako martxan jarri behar ziren. Tarte horretan konponketak egin behar ziren. Jai egunik ez nuen! Bat-batean walkie-talkie bat gerrian jarrita mendian paseoan ibiltzeko aukera izan nuen! «Zertan egon naiz ni orain arte!», pentsatzen nuen.

Nola ikusten duzu Zegama-Aizkorri probaren etorkizuna?

Lasterketa honen antolaketan hasi ginenok gaude. Egunen batean utzi egin beharko dugu, adinagatik. Erreleboaren inguruan hausnartzen ari gara. Herri sentimenduari eusten badiogu, ez dugu arazorik izango. Heziketa mailan lan handia egin behar da.

Zer moduz daramazu pandemiaren kontua?

Federatuoi herritik ateratzeko aukera eman diguten asteak Aralarrera, Gorbeara, Izarraitzera, Aiako Harrietara... joateko baliatu ditut. Berriro ere hor egongo dira... Emazteari eta bioi bidaiatzea asko gustatzen zaigu eta dagoeneko apur bat kiskalduta gaude. Iaz Islandiara joan behar ginen eta kaka zaharra!

Argazkigintza ere asko gustatzen zait, baina hori ere naturarekin lotuta.

Telebistan ere ibili zinen...

Hori ere maratoiarekin lotuta! Gailurra Xtreme saioko ekoizleek ibilbidea ezagutu nahi zuten eta nik erakutsi nien.

Saioan nire laguntza ondo etorriko li-

«Gure filosofia marketinaren gainetik dago eta hori Salomon enpresak inork baino hobeto ulertu du»

Hasieran ehiza eta arrantza kontuetan ibili zinen.

«Antolaketa herritarren esku egongo ez balitz, aurten Zegama-Aizkorri egingo litzateke» «Jabetza mantendu nahi dutenek lursailak zaintzeko konpromisoa hartu beharko lukete»

Ni ere ehiztaria nintzen eta ondo moldatu nintzen. Beti egoten da txotxolo edo gaiztoren bat, baina jende gehiena zintzoa da. Basozaina ez da izugarri zorrotza izan behar. Zorrotzegia bada, gauzak okertu egiten dira. Onena gauzak ondo azaltzea da. Jarrera egokia duenak, gauzak ondo egingo ditu. Hori bai, gauzak gaizki egiten dituenari, tokatzen dena: salaketa, isuna... Nik ezagutu dudan jendearen %99,99arekin aritzea gozamena izan da.

08 Herri jakintza Toponimia

# 419 • 2021eko maiatzaren 7a

Orrialde honetarako ekarpenik egin nahi izanez gero: goiberri@hitza.eus

Hitzen ganbara

Esaera zaharra

Efemerideak

Bizkarka: (adberbioa) Bizkarrean hartuta, zama pertsonak berak hartuta, inolako lanabesen edo gailuren laguntzarik gabe, garraiatzea. Adibidez, garai batean belar piloak bizkarka jasotzen zituzten ganbararaino.

«Altxa burua, erostuna etorrita ere!»

1990-5-6: Jon Ander Albisu pilotaria jaio zen, Ataunen.

1980-5-9: Angel Vazquez txirrindularia jaio zen, Lazkaon.

1963-5-12: Juan Mari Mujika ‘Musti’ futbolaria jaio zen, Zumarragan.

Lur jota edo burumakur dagoenari esateko espresioa. Animoa edo kemena emateko da, itxaropena badagoela, eta jarrera baikorra edukita, aukera hoberen bat iritsiko dela adierazteko.

Toponimia

Oa mendia eta harri-industria zaharra tza (Zegamako udalerrian, Arranaitz azpian dagoen saroi zaharra), Oazurtze (Zegama eta Legazpi artean dagoen mendatea), Oazulo (Arranaitz mendiaren magalean dagoen leizea, Legazpiko udalerrian), Oazabal (Legazpi, Zerain eta Zegama bitartean dagoen mendi gaina), Oaurreizti (Zeraingo Urruzti baserriak dauden antzinako izena), Oaerreka (Zeraingo Arrola aldera jaisten den erreka)…

Ikusten den bezala, Legazpiko lurrak ez ezik, Zerain eta Zegamako lurrak ere hartzen ditu, lau bat kilometro koadroko azalera, gutxi gorabehera.

Legazpiko eliza eta udaletxea, Oa mendiko harriarekin eraikiak. Laukian, harriaren olatuak.

Oa osagaidun izen gehiago Testua: Jose Luis Ugarte

L

egazpiko harria’ oso preziatua izan da historian zehar eraikuntzan erabiltzeko. Ikusi besterik ez dago zenbat eliza, udaletxe, baserri, etxe eta bestelako eraikin egin diren lehengai horrekin Gipuzkoako hegoaldean: Oñatiko unibertsitatea, Legazpiko udaletxea; Ezkio, Itsaso, Zerain eta Legazpiko eliza nagusiak, besteak beste. Gaur egun ere harri motak ezagutzen dituztenek ondo estimatzen dute. Esaterako, bizitza osoa hargin lanetan ibili den Javier Bikuña oñatiarrentzat ‘Legazpiko harrixa’ harri bikaina da, labratzeko gozoa eta bistarako dotorea, aparteko grazia duena, bere olatu eta koloreekin.

Harri hori topatzeko Brinkolatik go-

ra joan behar da, Zeraingo muga aldera.

Ez dugu gaur egun nonahi ikusten diren bezalako harrobi erraldoirik topatuko, baina laster konturatuko gara leku askotan lur-azala harrotuta dagoela, eta harri solte asko dagoela. Itxura denez, leku batean baino gehiagotan erauzten zuten harria. Legazpiarrek, ondo bidezkoa den bezala, inguru zabal hori Arrobi izenez ezagutzen dute. Hala ere, gaur egun, harriarengatik baino gehiago, mendi publikoa delako ezagutzen da, eta jabe askoren behorrak, behiak eta ardiak ibiltzen direlako bertan.

Mendi horrek beste izen bat ere badu, ordea: Oa edo Oamendi. Eta oso eremu zabala hartzen du ‘oa’ osagaiaz hasten diren leku-izenei erreparatuz gero: Oakoroso (Legazpi eta Zegama artean dagoen larrea), Oasabel (Zegamako Aierdi inguruan dagoen sakona), Oala-

Oa mendian ez da soilik harria eta harrobia, baina susmoa dugu izena hortik datorkiola, froga sendorik ez badugu ere. Izan ere, leku-izen hori ez da Goierrin soilik erabiltzen. Elgoibarren Oanagusi eta Oatxiki izeneko baserriak daude; Abaltzisketan, Oalar; Usurbilen, Oabea eta Oagoikoa... Usurbilen hain zuzen, Oa baserriak dauden Urdaiaga auzoan, errota-harrien industria indartsua garatu zen antzina. Hori dela eta, loturaren bat dagoela uste dugu edo ikusi nahi dugu.

‘Oa’ formaren lekukotza zaharrenak XV. mendekoak dira. Horrela ez balitz, izenaren atzean *Obiaga ‘hobiak dauden lekua’ dagoela pentsatuko genukeen, zuloz edo hobiz betetako mendia (eta hala da, hein batean), baina aitortu behar dugu ez dugula nahikoa elementurik hala denik ziurtatzeko.

Bertsoa • Kate motzean 09 Nerea Elustondo Plazaola • Miriam Otamendi

2021eko maiatzaren 7a • # 419

Gaiak hala dio

Kate motzean Miriam Otamendi • Itsasoko arkitektoa

«Astronomia umetatik gustatzen zait» Nerea Elustondo Plazaola

Gaia: Gaua Neurria: Hamarreko txikia Doinua: Agur sagar beltzaran Argitasuna ilun bihurtzen denetik itzalik ezak eman ohi duen bermetik...

Gaua, nahiz ikusiko zenuen denetik, nostalgiaz zakusat etxe barrenetik, kaleak hamarretan ixten direnetik.

Misteriotsua bezain magikoa usu, arriskua, beldurra, zureak dituzu; Lehen zuk galtzen gintuzun eta orain guk zu.

Berrelkartzeko falta zaizkigu bi pausu... gautxoriak sorgintzen segiko al duzu?

HURRENGOA » Bertsolaria: Aratz Lasa Galparsoro Gaia: Normaltasun berria

Testua eta irudia: Asier Zaldua

Miriam Otamendi Villabonan jaio zen, baina senarra Itsasokoa du eta bertan bizi dira. Arkitektura ikasketak egin zituen eta Itsasoko Udalarentzat aholkulari lana egiten du. Hala, udaletxeko ganbararen berritzeaz arduratu da.

Zeintzuk dira zure zaletasunak?

Astronomia eta marraztea. Astronomia umetatik gustatzen zait. Ikastaro bat egin nuen eta prismatikoak eta mapa bat erabiltzen ditut zerua behatzeko.

Itsaso oso toki ona da horretarako.

Gustuko planeta?

Pelikula edo telesail bat?

Matrix.

Musika talde bat edo musikari bat?

Lana del Rey.

Abesti bat?

Enya-ren Only time.

Kolore bat?

Horia.

Oporretarako toki bat?

Kalifornia. Duela hiru urte egon ginen .

Liburu bat?

Printze txikia.

Zer gosaltzen duzu?

Jupiter. Zulo beltzen atzean egon daitekeenari buruz hausnartzea ere asko gustatzen zait. Ezin ulertu hori...

Tea ogi xigortuarekin.

Egunen batean gizakia Martera iritsiko da. Joango al zinateke?

Itsason biziko ez bazina?

Noski! Umetan idatzi nuen ipuin batean 2200. urtean oporretara gainontzeko planetetara joango ginela jarri nuen.

Eraikin bat?

Oteitzaren museoa.

Zein da jaso duzun opari bereziena?

11 arrosako lore sorta.

Villabonan, baina Itsasoko lasaitasuna faltan sumatuko nuke.

Itsasoko alkatea bazina, zer egingo zenuke?

Arkitektura tradizionala zaintzeaz gain, egungoari keinu bat egingo nioke.

10 Errainuak Anaitze Jauregi Larraona

# 419 • 2021eko maiatzaren 7a

Anaitze Jauregi Larraona Ortzadar Elkartea (Ordizia)

KURBA

Txikitatik kamera bat izan dut esku artean, eta nire lehenengo soldatarekin reflexa erosi nuen. Kaleko argazkiak, argazki erreportajeak, bidaietakoak eta ekitaldietako argazkiak dira gehien egiten ditudanak. Kazetaria naiz eta nire argazkietan horren isla dagoela uste dut.

Errainuak 11 Anaitze Jauregi Larraona

2021eko maiatzaren 7a • # 419

Ordiziako Ortzadar Elkarteko kide izateak ere beste argazki mota ezberdin batzuk egiteko aukera eman dit. Oso garrantzitsua da ikasten jarraitzea.

Azken urte honetan gure gertuko inguruan aurkitzen dena aztertzen, batez ere, beste modu batera begiratzen hasi naiz

nire kameraren bitartez eta lan horren ondorioz, ikusten duzuen argazki hau atera nuen. Argazkia 2021eko otsaileko arratsalde batean egina dago, Ordizian.

Bertan gelditu eta lekua denbora batez aztertu nuen. Niretzat argazki honetan argia da garrantzitsuena.

Datu teknikoak Olympus E-M10MarkII • 14-42mm • f/11 • 1/125s • ISO200 • 23mm

12 Erretratua Irudi baten istorioa

# 419 • 2021eko maiatzaren 7a

Erretratua

FESTALEKU PAREGABEA

Tere Garmendia Altuna Lazkaomendi

Maiatzeko lehen asteburuan Lazkaomendi erromeria leku aparta bihurtu ohi da.

Zenbat oroitzapen gozo gordeak ote ditugu auzotarrok! Gaztetxo nintzenetik auzoko festa giroan murgiltzen ginen.

Bertako haurrek, gaztetxoek eta helduxeagoek osatzen genuen Lazkaomendiko kuadrilla.

L

agun taldea igandeetan elkartzen ginen festak antolatzeko Lartxaiko pilotaleku inguruan, baita arratsalde pasa jolas egiteko ere. Ah, hori bai, txikienoi beti atea zaintzea egokitzen zitzaigun futbolean!

Oso gogoan dut behin egundoko ilusioarekin antolatu genuela kontzertu berezi bat larunbaterako: Haizea folk taldearena. Talde honen estreinako kontzertua izan zen, gainera. Non eta Lazkaomendin! Pilotalekuan txosna eta

Lazkaomendiko jaietan, igande arratsaldean izaten diren jolasetan, auzotarrak sokatiran.

Goierriko Hitza

herri afaria antolatu genuen. Errifak ere atera genituen, nonbaitetik festak ordaindu behar eta.

Igandean, berriz, ekintzez betetako egitaraua izaten zen Itxurrene aurrean, eta txosna jartzen genuen ogitartekoak eta edariak saltzeko. Goizean goiz, Altxorraren bila jolasean kateatzen ginen txikienak, gerora hartu zuen indarra Lazkaotik Itxurrenerako ibilaldi neurtuak. Eguerdian, haur-jolas erakargarriak izaten ziren sari bereziekin, nahi zutenek parte har zezaten. Zerrendatu egingo ditut buruan gordeak ditudan jolasak, ziur batek baino gehiagok ere gogoratuko dituela! Zinta jokoa: bizikletaren gainean hurbildu eta ziria zintak puntan zeraman uztaian sartzea zen egin beharreko balentria. Erroskilak sokatik zintzilik ipini eta zegokionak, eskuak atzean zituela, ahoz jaten saiatu.

Mozorro jolasa: beste puntan zegoen maleta bateko arropekin zein lehenago mozorrotu… Bi hagen artean jasotako sokatik zintzilik opariz eta gozokiz betetako loreontziak ipini eta begiak estalita makil batekin loreontzia jo eta

apurtzea zen egin beharrekoa. Ontzi ezberdinetan, batean irina, bestean ura jarri eta bertan utzitako txanponak ahoz harrapatzea zen xedea eta, nola ez!, klasikoetan klasikoena: aulki jokoa.

Bai haurrentzat, bai helduentzat.

Transmisio lanari esker Giro aparta sortzen zen, tartean norbaitek mikrofonotik zirikatu edo xaxatzen zuela… Ondoren, bertsolariak eta trikitilariak, bai eguerdian bai arratsalde erdian… Arratsaldean, bertako festen antolatzaileak protagonista bihurtzen ziren: asto lasterketetan, aizkolarietan eta sokatiran, Lazkaomendikoak Lazkaokoen aurka! Gogoratzen naiz gehienetan indarrak Lazkaomendikoen aldera egiten zuela.

Festak horrela antolatzea, auzolanean, elkarrekin parte hartuz, haurren, gazteen eta helduen artean, ilusioz egiten den lana da, eta are pozgarriagoa da ikustea ondorengoengana egindako transmisio lanari eskerrak, Lazkaomendiko jaiek bizi-bizirik jarraitzen dutela.

Gaztejira 13 Mari Garcia Tejedor • Oier Fernandez

2021eko maiatzaren 7a • # 419

«Argi nuen hau zela benetan nahi nuena» MARI GARCIA TEJEDOR • Interpretazioa ikaslea

OIER FERNANDEZ Beltza kolore

Testua eta argazkia: Ane Garmendia

oierfernandez_

komunikazioa ikasi nuen. Hau ere zinemarekin lotuta dago hein batean, eta klaseko lan batzuetarako antzeztea egokitu izan zait gainera. Ikasten ari nintzen bitartean, interpretazio klase batzuetara joan nintzen, eta horren ondoren argi ikusi nuen zer zen benetan ikasi nahi nuena.

Zer nahiago duzu antzezterako garaian, antzerkia ala zinema?

Kosta egiten zait galdera horri erantzutea, baina egia da zinema deigarriagoa egiten zaidala. Hala ere, antzerkian lan egiteko aukera ere eduki nahiko nuke.

Batxilergoan institutuko antzerki taldean egon nintzen. Desberdina da, zuzenean ari zara, sentimenduak eta emozioak ezberdinak dira, eta hori sentitzea ere gustatuko litzaidake. Antzerki bat egin eta gero sekulako betetasuna sentitzen duzu.

Zer da gehien gustatzen zaizuna zure ikasketetatik? Eta zer gutxien?

M

ari Garcia Tejedorrek (Zaldibia, 1997) joan den urtean amaitu zuen ikus-entzunezko gradua. Orain, bere amets handienetako bat betetzeko asmoz, interpretazioa ikasten hasi da Madrilgo Work in Progress eskolan.

Interpretazioa ikasten hasi zara. Zerk motibatu zintuen horretara?

Txikitatik gustatu izan zait interpretazioaren mundu hau. Pelikulak edota marrazki bizidunak ikusten nituenean, ni pertsonaia bat gehiago nintzela imajinatzen nuen, baina ez nekien nik izan nahi nuen hori ikasteko aukera zegoenik. 4.DBHra heldu nintzenean, interpretazioa ikasi nahi nuela erabaki nuen.

Unibertsitatera joateko garaia iritsi zenean, betiko gauzak entzun beharra izan nituen: «Ez al duzu uste hobe dela karrera bat ikastea? Aurrerago izango duzu interpretazio klaseetara joateko aukera». Azkenean ikus-entzunezko

Egia esan dena gustatzen zait, aurten egiten ari naizen irakasgai guztiak gustatzen zaizkit. Urtebete daramat soilik, eta dagoeneko izugarri ikasi dut, eta egunero ikasten jarraitzen dut. Irakasleak izugarriak dira, eta bertako jendea ere oso jatorra eta langilea da, oso talde polita sortu dugu. Ez nuke sekula imajinatuko zenbat gauza ikasi behar diren aktore izateko.

Dagoeneko egin al duzu interpretazioarekin lotutako proiekturen bat?

Ez dut gauza handirik egin oraindik. Batxilergoan, aipatu bezala, antzerki bat egin genuen. Figurante moduan ere ibili izan naiz bi pelikulatan: Hil Kanpaiaken eta Woody Allenen Rifkin's Festivalen. Nire unibertsitatean abeslari bat zegoen, eta hark grabatutako bi bideoklipetan agertu naiz baita ere. Azken lana Madrilen izan da, film labur batean. @marigarciaaa25

Uraren onura, publikoa, guztiona

N

ire izena Plixti da. Sarritan Euskal Herrian plixti-plaxta ibiltzen baikara. Ziklo erraldoia eta oso zaila egiten dugu nik eta nire lagunek. Zuen etxeetara ura arazorik gabe heltzeko.

Gure lana, oso baliagarria da. Esfortzu handia egiten dugu dena berde mantentzeko eta zuek egarririk ez izateko. Egiten duguna, normalean, ez da oso garestia izaten eta udaletxeek ordaintzendigute zuen etxeetara iristeko. Zuek ere ordaintzen duzue, noski, baina ez da oso prezio handia izaten...

Duela egun batzuk, Urola ibaian lagun bat egin nuen. Berak herritar talde bat, guri prezioa jartzen digun horien aurka protestan ari direla esan zidan. Ez baita merkea gure lana Urretxu eta Zumarragan. Beriek argi zuten gure lana denon eskuetara iritsi behar dela arazorik gabe, eta horretarako uraren kudeaketa sitema publikoa eskatzen zuten. Familia, taberna eta beste zenbait erakundek, gure lana behar dute bizitzeko. Guk oso gustura egiten dugu lan beraien txorrotetara iristeko, baina enpresa pribatu batek jartzen dio gure lanari prezioa. Nola liteke hori? Herriarentzat lan egiten dugun mila tantanek, eta ez patrika diruz betetzen duten enpresari handientzat.

Guk ere protesta egingo dugu. Herriak gure lana kudeatzea nahi dugulako!

14 Erreportajea IIrimoko biodibertsitatea berreskuratzen

# 419 • 2021eko maiatzaren 7a

Erreportajea

INGURUMENAK ARNASA HAR DEZAN Irimo mendiaren inguruko biodibertsitatea hobetzeko eta areagotzeko plana abian du Urretxuko Udalak. Iaztik, 2.850 zuhaitz landatu dituzte.

Testua eta argazkia: Ariane Vierbücher

A

zkeneko 40 urtean, Urretxuko Irimo mendiaren inguruetan, pinua nagusitu da. Lehen begiratu batean ere nabarmena da hori. Urretxuko Udalak baina, biodibertsitatea kontserbatu eta areagotzeko plana abian du, 2020eko maiatzean aurkeztu zuena. Hala, udalaren jabetzako lurretan, bertako espezieak landatzen hasiak dira. Momentuz, 2.850 zuhaitz landare landatu dituzte, eta asmoa da bide horretan jarraitzea.

Irimo mendiaren biodibertsitate planak, «Irimo mendian kokatuta dauden eta udalaren jabetzakoak diren lur sailetan zein helburu eta asmo dauden biltzen du», hasi da Amaia Lizarralde Urretxuko Udaleko Ingurumen teknikaria. «Epe luzerako plana da; hurrengo

15 urteetan zein ekintza egin beharko liratekeen biltzen du».

Lizarraldek berak azaldu duenez, batetik, Agenda 2030 egitasmoaren barruan kokatzen da plana. «Horren baitan, hainbat helburu zehaztuta daude, eta plan honek zehazki, biodibertsitatea kontserbatu eta areagotzeko helburuari erantzuten dio». Bestalde, «Urretxuko Udalak klima aldaketaren kontrako plan bat ezarrita dauka, eta hor ere, helburu zehatz bezala ezarrita dago, bertako basoa kontserbatu eta areagotzea». Azken horri dagokionez, gehitu du «garrantzia handia» daukala, bi alderdi jasotzen dituelako: «Mitigazioa, gizakiak sortutako kutsadura gutxiagotzea, alegia; eta gizakia klima aldaketara moldatzea, hau da, eragingo dituen efektuetara moldatzea». Bero boladak gero handiagoak izango dira, neguan ur jarioak kontzentratuago egongo dira... eta horren aurrean, «bertako basoak eta landaretzak eragingo

duen inpaktuari aurre egiteko baldintza hobeak jasotzen ditu». Gainera, «geroz eta baso azalera handiagoa eduki, CO2 mitigazio hori lortzen dugu».

Beraz, bi efektuak lortzen dira.

Lau eremu erosi ditu udalak Bide horretan, Irimo inguruan hainbat lursail eskuratu ditu Urretxuko Udalak.

Hala, 8,2 hektarea, jabetza publikokoak dira jada. Igerileku ondoan, bi lursail eskuratu ziren, eta Santa Kutz inguruan beste lur sail bat, beste jabetza batzuen artean.

Biodibertsitate plana aurkeztu zenean, Jon Luki Urretxuko alkateak iragarri zuen, epe motzean, Pagoeta auzoan, Santa Barbaran eta Joxe Mari Iparragirre institutuaren azpian lanean hasiko zirela, eta hala egin dute.

Iaz, institutuaren inguruan landaketak egin zituzten. Lizarraldek esan duenez, ordura arte belardi erabilera zuen eremu horrek, eta arrisku handirik su-

Erreportajea 15 IIrimoko biodibertsitatea berreskuratzen

2021eko maiatzaren 7a • # 419

Joxe Mari Iparragirre institutu ondoko zelaian landaketak egin ziren iaz biodibertsitatea hobetu eta lurrari eusteko.

2.850

Zuhaitz landare Irimo mendiaren inguruko biodibertsitatea hobetzeko planaren barruan 2.850 zuhaitz landare landatu ditu Urretxuko Udalak. Bertako espezieak dira landatutakoak: Haritzak, pagoak, gereziondoak, lizarrak, ezki arbola eta astigarra.

Planaren baitan, zuhaitz eguna berreskuratzea ere aurreikusten dute, ingurumenarekiko kontzientzia areagotu dadin gizartean.

posatzen ez zuten gain-azaleko lur jausi batzuk gertatu ziren bertan. Beraz, zuhaitzak landatuta, «biodibertsitatea hobetzeko helburuaz gain, lur hori egonkortzea ere lortuko da». Hala, 2.600 landare txiki landatu zituzten, bertako espezieak guztiak; haritzak, lizarrak, gereziondoak eta zuhaixka desberdinak. Inguru horretan gainera badaude bi errekasto, uda garaian normalean urik ez daramatenak, baina neguan ur dexente eta hezetasun asko jasotzen dutenak. Eremu horretarako egokiak diren landareak dira, Lizarraldek argitu duenez: «Ura xurgatuko dute, eta hala, lortuko dugu ur horrek kalterik ez sortzea».

Bestalde, igerileku ondoko pinudia bota eta garbiketa lanak egin ziren, eta aurten, landaketak egin dira. Eremu horretan berreskurapena areagotze aldera, zuhaitz landare handiagoak jarri dira. 250 zuhaitz landare sartu ziren; lizarra, haritza, astigarra, gereziondoa, eta ezki arbola. Horrez gain, aurreratu du, igerileku ondoko eremu horretan, aisialdirako leku txiki bat egiteko aukera aztertu dutela. Baina badirudi azken aldian, apurketa dexente gertatu direla bertan, beraz, momentuz itxaron egingo dutela, landatutako zuhaitz gazteek indarra hartu arte behintzat. Bide batez, eremu hauek errespetatzeko eskaera ere egin die herritarrei.

Santa Kutz ondoko lur sailari dagokionez, zati batean, pinudia bota zuten, eta ezertan hasi aurretik, garbiketa lanak egin nahi dituztela kontatu du ingurumen teknikariak. «Naturalki ateratzen den begetazioa errespetatuz eta errefortzuzko landaketak eginez jardungo dugu bertan, berezko landareria berreskuratzea bilatzen baitugu».

Inguruarentzat aproposa Landaketez gain, panel informatiboak ere jarriko dituzte, hiru zehazki: bata, igerilekuko eremu horretan; institutuko partzelaren ondoan; eta hirugarrena Santa Barbaran. «Panel horietan, ingurune horietako ezaugarrien inguruko informazioa egongo da, biodibertsitatea zer den eta egiten ari garen lanarekin zer lortu nahi deugun ere azalduko da bertan». Helburua da, bertatik pasatzen den orok, «informazioa esku-eskura izatea, eta ingurumenarekiko kontzientzia ezartzea gizartean».

Gaurko Irimo oso bestelakoa zen ga-

Espezie inbaditzaileen aurka lanean

Z

uhaitz landaketez aparte, tokiko biodibertsitatearentzat kaltegarri diren landare espezie inbaditzaileen erradikazion ere lanean ari da Urretxuko Udala.

Azken urteotan, Igerileku inguruetan, Panpa belarra geroz eta gehiago haziz joan da. Eremu publikoan dagoena kendu dute, baina eremu pribatuetan dagoena kentzeko lanean ere ari dira, lur eremu horietako jabeekin hitz eginez. Chalotia japonica izena duen espeziea ere detektatu dute, eta kontrolpean dute haren zabalpena.

rai batean. Zer zegoen pinu landaketen aurretik? Hori ere oso kontutan izan dute, orain arteko lanak egin aurretik. «Altuera kota eta orientazioaren arabera, landareria desberdina egongo litzateke naturalki», azaldu du Lizarraldek.

«Orain pinua ikusten dugun tokian, denboran atzera joanda, larreak ziren nagusi, eta gizakia eremu horiek ustiatzeaz bizi izan zen». Eta horren aurretik, «berezko basoa izan zen, hariztiak, baso mistoak eta pagadiak». Pagoa, «600 metrotik gora» egon ohi da. Irimok, duen garaieragatik, «pagoa izango zuen begetazio potentziala, gizakiak eraginik izango ez balu». 600 metrotik bera berriz, «hariztia eta baso mistoa, hau da, haritza beste espezie batzuekin bizikidetzan». Landatu diren espezieen artean daude haritza eta pagoa.

Bukatzeko, Irimok gordetzen dituen altxorrak ere gogora ekarri nahi izan ditu Lizarraldek. «Gaur egun, lehenengo begiratu horretan pinua nagusi bada ere, oraindik badaude baso polit askoak, oraindik, gordetzen ditu altxor oso preziatuak, pago motzen edo lepatuen basoa bada oraindik». Pago lepatuak, Euskal Herriko ondare direla esan daiteke.

Ikatza egiteko mozten zizkieten adarrak, ontzigintzarako ere bai, eta urte askotan zehar egindako mozketek eman diete gaur egun duten itxura berezia.

16 Eszena Goierriko kultur plaza

# 419 • 2021eko maiatzaren 7a

Dantza

Maiatzak dakarrena Oihane Vicente Dantzaria

Oihane, gaur dantza dago?

P

asa den ostegunean, dantzaren nazioarteko eguna ospatu zen eta ez nuen Instagram eta Facebookerako post ederrik prestatu, ez dut argazki polit batekin dantzaren inguruko hausnarketa bultzatuko duenik idatzi. Ez dut bete dantza irakasle eta dantzari onaren papera.

Arkaitz Goiberrik mezu bat bidali zidan gainera asteazkenean, «Oihane, kolaborazioa tokatzen zaizu».

Dantza aske sentitzeko egiten dugu, gure emozioak adierazi, desestresatu eta arazoak ahazteko. Berdina gertatzen da dantza lana denean? WhatsApp dantza ikasleen gurasoen, irakasleen eta ikasle nagusien taldez beteta daukat. Ez dakit noiz begiratu ahal izango dudan mugikorra laneko mezurik irakurri gabe. «Gaur dantza dago?» eta nire baitan pentsatzen dut «ea, sen ̃ ora, ez al zizuten bada ikasturte hasieran egutegi bat eman? Ba begiratu!». Baina erantzun egiten diot, smiley artean.

Pandemia garaian gainera, garbitasun eta segurtasun neurri guztiak betetzeaz gain (ikasgelak korriente betean jartzea esaterako, koronabirusa ez dakit baina katarroa fijo), ziurtagiriak behar ditut. Uste dut munduan mugikortasun ziurtagiri gehien duen langilea naizela, Ezkiorako, Eskoriatzarako, Aramaixo, Urretxu, Beasain... Tailer solteetarako ere beste hainbeste, mugikortasun ziurtagiria bidaltzen dizute zure ordu eta erdiko dantza tailerra egin nahi dutela konfirmatzeko.

Dantza zoragarria da, aske sentiarazten gaitu, pasioa da, bokazioa, bla bla bla. Hori guztia bada, baina dantza lana ere bada eta beste lan guztietan bezala baldintza duinak izan nahi ditugu, laneko ordutegi bat izan nahi dugu; dantzaz bizitzeak ez du esan nahi edozein momentutan lan egin nahi dudanik ezta kosterik ez duenik ere. Lan normala duzuenok bezala, diruaren truke lan egiten dugu. Gure lana gustuko dugu, baina gauza guztiek bezala, pasioek ere bere neurria behar dute.

Bertsoak Legazpin, jaiak gogoan Festen faltan, kultur ekitaldi ugari dituzte Legazpin. Labaka, Sarriegi, Zuazubiskar eta Laburu ariko dira gaur bertsotan.

Lekua: Agirre-Etxeberri • Eguna: Gaur • Ordua: 19:00

Tenpora taldearen zuzenekoa Beasainen Beasainen ere, kultur egitarau betea antolatu dute maiatzerako. Igandean, Tenpora taldeak disko berria aurkeztuko du.

Lekua: Gernika pasealekua • Eguna: Hilak 9 • Ordua: 19:00

Garmendia eta Plazaola, Ordizian Aitziber Garmendia eta Jon Plazaola goierritarren Losers antzezlan arrakastatsua Ordiziara iritsiko da hil honetan.

Lekua: Herri antzokia • Eguna: Hilak 21 • Ordua: 19:00

Brumadensa taldea, labetik Labeagara Labetik atera berria duen diskoa aurkeztuko du Brumadensa Urretxu-Zumarragako taldeak, Lee Kore oñatiarrekin.

Lekua: Labeaga aretoa • Eguna: Hilak 22 • Ordua: 18:00

Erakusleihoa 17 Merkataritza eta zerbitzuak

2021eko maiatzaren 7a • # 419

Dekorazioa Agurtzane Iturbe Eguren • Agurtzane Dekorazioa (Zumarraga) Espazio atenporalak eta goxoak lortuko ditugu, praktikoari eta gaurkotasunari uko egin gabe

Oreka berri baten bila...

B

igarren aukera bat ematearen aldekoa naiz. Gure etxean hobekuntzak egiteko momentua iristen denean, kezkak agertzen dira. Nondik nora hasi? Hau modan izango da ala ez... Hala ere, modan egotea baino, aktuala edo gaurkotasuna izatea garrantzitsuagoa dela iruditzen zait.

Jo dezagun adibide bezala, urte batzuk dituen logela bat berritu nahi dugula. Logelako ohea, armairua, gaueko

mahaitxoak... Gaur egungo tendentzia denaren baino ilunagoa eta astunagoak edo pisutxuagoak izango dira kasu askotan. Baina sarritan, lehengo edo garai bateko altzari horiek kalitate onekoak izaten dira eta profesionalen aholkuak eta irizpideak jarraituz, beste begirada berri batekin bigarren aukera bat bilatu diezaiekegu. Aukera ugari daude horretarako: lakatu egin daitezke, edo arindu, ohe burua aldatu... Altzari asko «tuneatu» egin daitezke, bizi berri bat

eman. Beraz, elementu bakoitzari bigarren aukera bat emanez, oreka berri bat bilatzeko aholkua emango nuke, zaharra den guztia bota gabe, edo eta dena berria jarri gabe. Profesionalek beraien ezagutzak mahai gainean jarrita, ideia berri interesgarriak sortzen dira. Izan ere, ona den produktu batek, zahartze ona izaten duenez, bigarren aukera bat merezi du.

Jakina, altzariekin batera, logelari gaurkotasuna emate horretan, pareten koloreak, argiaren kokapenak, oihalak, alfonbrak, koadroak edo argazkiek asko lagunduko dute.

Denboran iraungo duena Lehengoaren eta gaurkotasunaren arteko oreka berri horrekin, espazio atenporalak, denboran ondo iraungo dutenak eta goxoak lortuko ditugu, praktikoari eta gaurkotasunari uko egin gabe.

Azken urteotan diseinuzko altzarien eta berriaren bolada izan dugu. Etxe asko oso berdinak ikusi ditugu, nortasunik gabeak. Baina etxeak gure nortasunaren isla izan behar du, pertsonalizatu egin behar ditugu.

18 Kontrakantxa Komikia • Aliritzian

# 419 • 2021eko maiatzaren 7a

Komikia

Aliritzian

Eresti Oiarbide • Hizkuntza aholkularia

Zaila baino zailagoa

I

storio bat kontatzera nator. Demagun bikote gazte ekolo- teko dirua aurrezten hasita zeudenean, horra lehenengo gista batek gurasoenetik joateko aukera izan duela halako ezustekoa, garbigailua izorratu zaie. Teknikariari deitu diote, batean, eta biziko den etxea bete bebaina lasai daude, makina berria da, kalihar dutela; ohea, sofa bat, komuneko tate onekoa, motorrak 10 urteko bermea armairua, dutxa, sukaldeko mahaia eta du; ez da konponketa garestia izango. Irietxetresna elektrikoak –sofa handi satsi da teknikaria, eta berehala ikusi ditu Zaharkitze marra bada, ohea ere geroko utzi daitearazoa eta irtenbidea, «danborra ardaprogramatua eta ke–. Beharrezkotzat jotako horiek erostzetik hautsi da; merkeagoa da berria antzeko praktikak teko justuko gaitasun ekonomikoa izanerostea konpontzea baino». Eta honakoa da ere, bikote gazteak denda handietako gehitu du: «Badakizue nik konponketak legezkoak diren eskaintza erakargarriei muzin egin, eta egiteagatik kobratzen dudala, baina hoartean, zail jartzen denda txikietara jotzea erabaki du. rixe da errealitatea». dizkigute gauzak Aukeretan merkeena hautatu dute kaEzinezkoa da norbere balio guztiekiko su guztietan, sukaldeko etxetresna elekkoherente izatea egunero eta uneoro. trikoetan izan ezik. Kasu horretan, efiBaina zaharkitze programatua eta antzezientzia energetikoa izan dute kontuan, ko praktikak legezkoak diren artean, are eta, gainera, ahalik eta urte gehien iraun dezaten, kalitate zailago jartzen dizkigute gauzak. Bada garaia legea honelako onekoak erostea erabaki dute; ez garestienak, baina ezta mer- egiteko moduak ekiditeko baliatzeko, egunerokoan birziklatzeko, berrerabiltzeko eta gutxiago kontsumitzeko egiten dukeenak ere.

Pasatu dira 5 urte, eta balkoirako mahaia eta aulkiak eros- gun ahalegina ez dadin alferrik izan.