GoiBerri 449. zenbakia

zk. 449 2021eko abenduaren 31 www.goiberri.eus

Iritzia

03

Miren Estensoro Garcia. Kultur eta sormen industriaren ekarpenaz

Erreportajea

10-11

Zazpi puntetan eta Oletan zentral eoliko bana egiteko proiektua dago

04

Elkarrizketa

14-15

Isabel Etxeberria: «Maisu-maistra berriak gaizki ikusiak ginen»

Maialen Olano _Jostuna eta moda diseinatzailea

«ZERBAIT ONA BADAUKAT, LAN HONEKIKO DUDAN PASIOA DA»

02 Publizitatea # 449 • 2021eko abenduaren 31

Iritzia 03 Miren Estensoro Garcia • Ekonomia ikertzailea

2021EKO ABENDUAREN 31

Itzain

# 449

Miren Estensoro Garcia • Ekonomia ikertzailea

Kultur eta sormen industriaren ekarpenaz

Argitaratzailea: Goierriko Hedabideak SL

Koordinatzailea: Iñaki Gurrutxaga

Kudeatzailea: Josu Iñigo

Erredakzio-burua: Loinaz Agirre

Diseinua: Adaki (Eneko Maiz)

Banaketa: Bidera zerbitzuak.

Berria Taldea Lege gordailua: SS-1638/2011

Egoitzak: Beasain: Oriamendi, 32. 20200.

Urretxu: Iparragirre, 11 (Kaletxiki).

20700.

Telefonoak: Beasain: 943-16 00 56 Urretxu: 943-72 34 08 Webgunea: goiberri.eus

Posta elektronikoa: goiberri@hitza.eus

Publizitatea: 607 530 424 jizagirre@hitza.eus

Bezero arreta, harpidetzak: 902-82 02 01 harpidetza@hitza.eus

Diruz laguntzen duten erakundeak: Udalak: Altzaga, Arama, Ataun, Beasain, Itsasondo, Legorreta, Mutiloa, Olaberria, Segura, Urretxu, Zaldibia, Zerain eta Zumarraga

Azaleko irudia: Gorka Gomez

P

andemia honen eragina ez da berdina tea, diseinua edo publizitatea dira, hurrenez huizaten ari guztiontzat, eta ezta gure eko- rren, enplegu gehien biltzen duten jarduera adanomia osatzen duten sektore ezberdi- rrak. Juridikoki autonomoak diren eta batez besnentzat ere. Lehengo urtearen amaieran tez 3-4 pertsonez osatzen diren enpresa txikiak argitaratu genituen analisiek argi erakutsi zuten dira gehienak. Kontua da, industria honetan sarCOVID-19aren eragina bortitza izan dela merka- tzen den enplegua, aldi berean, ekonomiako bestaritza, ostalaritza eta garraio sektorean adibi- te sektore batzuetan ari dela ekarpena egiten. dez. Horiez gain, ordea, badira horrenbeste arreta Hau da, kultur eta sormen industriak ekonomiajarri ez zaien baina arrisku handikoak izendatu ko beste jarduera adar batzuetan ere sortzen du genituen beste sektore batzuk. Horien artean da- jarduera. Adibidez diseinuan, itzulpengintzan go kultur eta sormen industriarena. Gure anali- edota publizitatean ari diren profesionalak I+G+I sien arabera, krisi aurretiko egoera berreskura- jardueretan enplegatuak daude. Edota musika tzen azkenetakoa izango da industria hau. eta hizkuntzalaritzako profesionalak hezkuntza Kulturgintza eta sorkuntzari loturiko jardue- sektorean ari direla. Edota moda diseinuak edota rek komunitatea sendotu eta saretzeko, ezberdi- liburu eta prentsaren sektoreak industria jarduenen artean elkar-ezagutzeko eta komunikazioa- ra sortzen duela. Ekonomiako sektore ezberdiren alde egiten duen lana ukaezina da. Horrekin nen arteko loturak aztertzea, sektore zehatz babatera, lurralde bateko pertsonen identitatea in- ten balioari balioa ematea ezinbestekoa da. dartu eta azkenean ongizatea eskaintzeko jarKulturgintzan eta sormenean enplegatutako duera giltzarriak dira. Hortik harago, kultura eta pertsonek duten ezagutza oso baliagarria izan lisormen industriak jarduera ekonomiko gisa du- teke, adibidez, haur, nerabe edo etxeko heldueten balioa, eta lehiakortasun jasangarri eta inklu- nekin aldaketa klimatikoari, gizarte arrakalari siboagoa bultzatzeko duen potentziala azpima- edota pandemiari loturiko edukiak formatu erarratu nahiko nuke. Ekarpen hokargarrietan landu ahal izateko. ri sektoreak ekonomian duen Edota orokorrean, eskuartean dipisu eta paperari buruzko anatugun erronketan baliabide eta irKultur eta sormen tenbideak bilatzeko berrikuntza lisiek dakarte argitara.

Orkestrako lankideek egin industria izango da prozesuetan jarduteko. Pandedituzten ikerketa batean eramiak horrenbeste jipoitu duen kulkrisi aurretiko kusten da sektore honetan datur eta sormenari lotutako ekonoegoera goela Euskal Autonomia Erkimia ezin dugu deskuidatu. Enpleberreskuratzen degoaren enpleguaren %4 ingua babesteaz gain, gizarte moazkenetakoa guru. Ikus-entzunezkoak, libuduan aurrera egiteko ekarpen hanru eta prentsaren sektorea, ardia egin dezake industria honek.

04 Hitz-aspertuan Maialen Olano Etxeberria • Jostuna eta moda diseinatzailea

Elkarrizketa

Maialen Olano Etxeberria Jostuna eta moda diseinatzailea

«GURE DENDAN SARTZEN DENA ETXEAN SENTITZEA NAHI DUGU» Testua: Tere Madinabeitia

Argazkia: Gorka Gomez

Migdala hitzak esanahi berezia du Maialen Olanorentzat (Zaldibia, 1976). Maialen izenaren aldaera hebrearra da, eta Beasainen duen emakumezkoen arropa dendarako erabili du. Migdalak 20 urte beteko ditu laster, eta bertan Nagore ahizparekin batera egindako ibilbidean, moda diseinuaren munduan tokia egitea lortu du.

# 449 • 2021eko abenduaren 31

Hitz-aspertuan 05 2021eko abenduaren 31 • # 449

Maialen Olano Etxeberria • Jostuna eta moda diseinatzailea

Moda munduan lan egiten duzu.

Oso txikitatik esaten nuen zer izan nahi nuen, beti izan dut oso argi.

Zein da zure historia?

Zortzi urtekin Zaldibiako baserrian asko egoten nintzen, amona Mariarekin.

Garai hartan lagunek bakarrik utzi nindutelako piska bat eta zaintzen gintuen emakumea ere, ezkondu eta beste herri batera joan zelako bizitzera. Triste nengoen, eta orduan garatu nuen modarekiko edo jostearekiko jolasak sendatu ninduen bakardade hartatik.

Zein izan zen jolas hura?

Amonak brodatzen erakutsi zidan. Oso autoestimu bajuarekin nengoen, eta amonak behin eta berriz esaten zuenez zein esku ona nuen josteko, ba alaitasuna piztu zidan barruan. Gainera amona oso kolore zalea zen, oihalak kolore askotakoak erabiltzen zituen... eta biok gure lantxoak egiten hasi ginen.

Eta ispiluaren aurreko nire jolasa ere garrantsitzua zen. Lagunekin ezin nintzen jolastu, eta ordu asko sartzen nituen gurasoen logelan, amaren armairuko gauzak eta arropak ateratzen eta janzten. Pertsonaia desberdinak adoptatzen nituen, look ezberdinekin pertsona haiek imitatuz ondo pasatzeko.

Handik hasi nintzen esaten moda diseinatzailea izango nintzela.

Beste ikasketa batzuk egin zenituen.

Idazkaritza ikasi nuen lehenengo, eta gero hasi nintzen Donostiako eskola batean moda diseinua ikasten, gero Bartzelonan, Italian... Eta 24 urterekin, ikasten eta lanean batera ibili ondoren, nire ametsa betetzera iritsi nintzen, eta Migdala jantzidenda ireki nuen.

Denda Beasainen ireki zenuen.

Bai, haurtzaroa Zaldibian igaro nuen, lehen ikasketak bertan egin nituen, eta gero Tolosara joan nintzen. Beasainera gutxitan etortzen nintzen eta lagun batekin etorri nintzen batean, kafea har-

06 Hitz-aspertuan Maialen Olano Etxeberria • Jostuna eta moda diseinatzailea

# 449 • 2021eko abenduaren 31

Zein da?

tzera sartu ginen Bideluze tabernara, eta jabeak lana eskaini zidan. 20 urte nituen. Gero Donostian ibili nintzen beste taberna batean, eta estetika zentro batean ere bai. Lanean aritu bitartean, ikasten jarraitu nuen eta moda ikasketak amaitu nituen.

Non ikasi zenuen moda diseinua?

Donostiako moda eskola batean, baina titulua lortzeko Bartzelonara joan nintzen eta handik Italiara, Milanera.

Zer ikasi zenuen?

Diseinuaz gain, irudi aholkularitza ere erakutsi ziguten, eskaparatismoa, koloreak... Ikasketak amaitutakoan, master bat izango balitz bezala, lanbide horrekin lotutako gaiak ikasten joan naiz, ikastaroak eta tailerrak eginez.

Eta moda diseinatzaile bihurtu zinen.

Nik ez dut neure burua moda diseinatzaile gisa aurkezten, baizik eta jostun bezala. Aldi berean, oso jendezalea naiz.

Jendearei esker bizi gara, eta dendan egunero jendearekin egote horrek erakusten dit hankak lurrean edukitzen eta josten ditudan gauzak egunerokotasunari lotzen eta errealagoak izaten.

Nola egiten duzu lan?

Sentimenduz beteriko izena

A

skotan galdetu diote Maialen Olanori Migdala izenaren jatorriaz.

«Gauza asko daude izen horren barruan, baina batez ere sentimendu berezi bat dago». Migdala Maialen da hebreeraz, baina Maialen Olanok ez du harremanik mundu hebrearrarekin. Nola iritsi da orduan deitura hori bere bizitzara?

«Txikia nintzenean banuen irakasle bat asko maite ninduena, eta nik ere asko maite nuena, eta koadro txiki bat oparitu zidan. Maialen izenaren esanahiari buruzkoa zen, eta han agertzen zen Migdala zela hebreeraz. Opariak ilusio handia egin zidan, eta irakasle harekin konpartitzen nuen zaldien mundua tarteko, esan nion egunen batean nire lehen behorrari izen hori jarriko niola,

izan genuen harremanari omenalditxo bat egiteko asmoz».

Esan eta izan. Behor hura jaio zenean, Migdala izena jarri zion, denda ireki baino lau urte lehenago. Migdala behorra bizirik dago oraindik, eta haren gainean ez dabilenean, begira egoten zaio Maialen, asko gustatzen zaiolako aske dagoenean nola mugitzen den.

Dendari ere izen bera jarri zion, eta hari lotuta, tximeleta baten irudia erantsi zion. «Tximeletak hegan egitea, askatasuna adierazten dit». Horrez gain, hainbeste gustatzen zaion zeta lortzeko prozesu naturalean gertatzen den metamorfosia ekartzen dio gogora, eta pertsonaren metamorfosiarekin lotzen du Maialenek, bere lanarekin zerikusia duelako prozesu horrek.

Nik badakit arropa ez dela pertsona baten gauzarik garrantzitsuena, baina niri asko esaten dit pertsona horri buruz, eta badago pertsona bat dezente ezagutzeko modua janzten den arabera. Gero, probadoreetan oso harreman polita sortzen da jendearekin, eta ikusten duzu, adibidez, zoragarri ikusten duzun neska bat konplejuz beteta dagoela, eta ispiluan ez duela ikusten berak islatzen duen irudia. Ni oso pozik bizi naiz jendearekin dudan tratu horrekin.

Noiz zabaldu zenuen denda?

2002an, bideragarritasun plan bat egin ondoren. Prozesu horretan zer denda mota nahi nuen, zer genero mota saldu nahi nuen... zehaztu nuen. Eta aurreneko momentutik sentitu nuen asmatu nuela, edo jendeari erakargarri egin zitzaiola nik aukeratutakoa.

Bakarrik ekin zenion proiektuari?

Nagore ahizpa izan dut beti ondoan, bere laguntza ezinbestekoa da. Beti dago gertu ni bultzatzen, laguntzen eta ulertzen.

Saldu bakarrik ez, josi ere egiten dituzue arropak.

Dendan beti izan da josteko tailer bat.

Beste diseinatzaile batzuen arropak saltzen ditugu, baina batez ere guk egiten ditugunak. Horrez gain, beste enpresa

Hitz-aspertuan 07 Maialen Olano Etxeberria • Jostuna eta moda diseinatzailea

2021eko abenduaren 31 • # 449

batzuentzako diseinatzaile eta jostun bezala ere lan egiten dugu.

azkenaldian ez da aukera handirik egon horretarako .

Nolakoak dira zuen jantziak?

Nola eragin dizue pandemiak?

Bi gauza egiten ditugu. Bilduma osoak, alde batetik, eta bestetik, neurrira egindakoak: neurri bereziak dituzulako, egun berezi baterako, lanerako, ezkontza baterako...

Gogorra izan zen denda ixtea, zer zetorren ez jakitea, eta gurea bezala beste sektore guztiak ere berdin ikustea. Hilabete hauetan lan bikoitza egin dugula esan daiteke, gutxiago saltzeko gainera.

Zein da zuen jantzien ezaugarria?

Sare sozialetan murgildu zarete.

Gustatzen zait edo saiatzen naiz oihal naturalak erabiltzen, jantzi atenporalak edo modaz pasatzen ez direnak egiten, erosoak direnak, kalitate-prezio aldetik orekatuak... Horez gain, egiten ditudan bilduma guztiak istorio batetik ateratzen dira, izan daiteke pelikula bat, esaldi bat, pertsona bat...

Bai. Internetez saltzearen kontrakoak izan gara, beti gustatu izan zaigulako zuzeneko tratua eta gure bezeroek gure arropa bertatik bertara ikustea, ukitzea, probatzea... Baina bezeroak izan dira hori eskatu digutenak. Horrela hasi ginen, bideo batzuk grabatu genituen... eta ikusi dugu dendako eskaparatearekin baino gehiago saltzen dugula sare sozialen bidez. Niri ez zait partzela hori asko gustatzen, alde batetik gure filosofiarekin asko ez delako lotzen, baina aurrera ateratzen asko lagundu digu. Hauxe izan da dendaren 20 urteetan izan dugun aldaketarik handiena, eskaparate bat izatetik eskaparate asko edukitzea: Facebook, Instagram, webgunea...

Zenbat bilduma egiten dituzu urtean?

Urtero bi, udaberri-udan eta udazkenneguan, eta denboraldia aurrera doan eran jantzi gehiago sartzen joaten naiz.

Nik diseinatzen ditut guztiak, eta gero jostun talde batek josten ditu.

Zer dago diseinu baten atzean?

Jende askok uste du diseinatzea marrazki bat egitea dela bakarrik. Baina ideia bat edukitzea, ideia horrekin oihal bat aukeratzea, marrazki bat egitea, marrazki hori oihalean gauzatzea, eta hori jostea, hori da jantzi bat hasi eta bukatu arte diseinatzea.

Etorkizuna nola ikusten duzu?

Zaila ikusten dut, erraza ez delako ezer, baina ilusioa ez dut galtzen. Zerbait ona

Migdalak 20 urte beteko ditu laster.

Lehen Oriamendi kalean geuden, eta oso gustura egon ginen. Orain Kale Nagusian gaude, eta hemen ere oso gustura gaude. Urteurrena ospatzeko asmoa badugu. Alde batetik 20 urte gutxi iruditzen zait, baina bestetik, ikaragarri.

Asko aldatu da denda urte hauetan?

Nire ustez ez. Guk beti nahi izan dugu dendan sartzen dena etxean sentitzea, beti eduki dugu kalitate-prezio oreka bat izateko ardura, beti gustatu izan zait jantziak bereziak eta atenporalak izatea, eta bezeroek sentitzea maitasunarekin eginda daudela... Kontzeptu horiek guztiak beti mantendu ditugu.

Eta bezeroak, aldatu dira?

Beti izan ditugu emakume gazteak eta helduak, eta azkenaldian gertatzen ari zaigu larunbat gauetan ateratzeko janzten nituen neska haiek orain janzten ditudala seme-alaben jaunartzerako. Horrek izugarrizko poza ematen dit.

Zeren bila joaten dira zure dendara?

Batzuei ez zaie janztea gustatzen eta gure laguntza eskatzen dute, baina gehiengoak zerbait berezia nahi dutelako datoz, kapritxoren bat edo. Tamalez,

«Aurreneko momentutik sentitu nuen dendarekin asmatu nuela, jendeari erakargarri egin zitzaiola nik aukeratutakoa» «20 urteetan, aldaketa nagusia eskaparate bat izan beharrean eskaparate asko izatea da: Facebook, Instagram, webgunea...»

«Beasain uzteko asmorik ez dut, inolaz ere. Hemen oso gustura sentitzen naiz eta oso eskertuta nago herriarekin»

badaukat, pasioa da. Orain, Nagore eta biok aurrera begira gaude, proiektu berritan sartu gara gainera, eta ilusioz ikusten dugu etorkizun hori. Moda, Migdala eta Beasain lotzen dituen proiektuak ditugu esku artean.

Dendaz gain, Migdalaren outlet ekitaldiak ezagunak dira.

Urtero egiten ditugu bi 2006tik, udaberrian eta udazken amaieran. Lehena beldurrez egin nuen, Beasainen egitea aukeratu nuelako eta jendea ez zela hurbilduko pentsatu nuelako, baina ondo atera zen. Ni zaldibiarra naiz, baina Beasain oso garrantzitsua da nire bizitzan. Denda hemen dago, hemen bizi naiz, nire bi semeak beasaindarrak dira... Eta outlet-ak hemen egiten ditut, azken urteetan Igartza jauregian. Azkena duela egun gutxi batzuk egin dugu.

Baliarrainen ere egiten dituzue.

Bai, Lopetegi jauregian. Hura kudeatzen duena nire laguna da, eta gonbitea luzatu zidan. Jauregia asko gustatzen zaidanez, eta erronkak ere gustuko ditudanez, baiezk0a esan nion, eta han ere urtero egiten ditugu.

Desfilerik ez al duzu egiten?

Aspaldian ez, pandemiagatik, baina urtero egiten ditugu desfile pribatuak, bildumak erakusteko. Beste etxe batzuetarako diseinatzen dut, eta horiei erakusteko izaten dira, Bartzelonan, Donostian.... Dendan ere egin izan ditut, neure lan propioak erakusteko.

Zergatik denda bat Beasainen eta ez Donostian, adibidez?

Begira, Donostiako bezeroek ere horixe galdetzen didate, ea noiz irekiko dudan denda bat han. Baina oso zaila da, eta Beasain uzteko asmorik ez dut, inolaz ere. Hemen oso gustura sentitzen naiz eta oso eskertuta nago herriarekin. Gure jostun gehientsuenak ere Beasaingoak dira, eta lana egiteko oso erosoa da.

Azkenean, dena ondo badago... zergatik utzi Beasain?

Urtea nola dator Migdalan?

Outleta bukatu eta Gabonetako kanpainan sartuta gaude, beherapenetan ere bai, eta hurrengo denboraldirako arropa berria sartuta dugu dagoeneko.

Nolakoa da denboraldi berria ?

Bizitasun dezente dator, beharra ere badugu! Gero, beti bezala, pastel eta lur koloreak ere bai, eta kolore azidoak ere badatoz berriro. Soineko asko izango dira. Gure dendan gehien saldu den jantzia soinekoa izan da beti.

08 Herri jakintza Toponimia

# 449 • 2021eko abenduaren 31

Orrialde honetarako ekarpenik egin nahi izanez gero: goiberri@hitza.eus

Hitzen ganbara

Esaera zaharra

Efemerideak

Idaurre: Lastaiak jo eta harrotzeko erabiltzen zen gailua. Bi makila motz ziren, elkarri uhal batekin lotuta. Koltxoiaren barruko artilea atera, eta tarteka idaurrarekin jota astintzen zen, oreatzeko, garbitzeko eta harrotzeko, atzera koltxoian sartu aurretik.

«Urte berri, ekarri ekarri, daukenak ez daukenari, nik etzeukeat eta neri»

1948-12-28. Urtsuaran auzoa Seguratik atera eta Idiazabalen parte izatera igaro zen.

1979-12-30. Mikel Gaztañaga Etxeberria txirrindularia jaio zen, Itsasondon.

1928-12-31. Astigarreta udalerria Beasaini lotu zitzaion, auzo bihurtuta.

Urte berri eguna, ez dala egun txarra, lurrera erori dala, gure sapai zarra.

Daukanak ez daukenari, nik ez daukat eta neri. Kantaretan bat, kantaretan bi, ekaizu aginaldoa Jainkoagati.

Toponimia

Oiangu ala Oianguren?

Testua: Antonio Berasategi

E

ta Eitza ala Eitzaga? Ahozkoak eta idatzizkoak, biek osatzen dute hizkuntza baten gorputza; berak hiztunentzat duen balioa eta erabilgarritasuna erakusten dute.

Euskarari begiratuta, kontu jakina da motz samarra dugula idatzizko tradizioa, ez oso oparoa; ahozkoaren indarrak ekarri du, batik bat, gure gizartean euskara tresna baliagarria eta, beraz, baliozkoa ere izatea. Ez dira, dena dela, bi osagai horiek bat bestetik guztiz apartekoak, eta bat landu eta aberasteak bestea ere garatzea ekartzen du, baina ez biak nahastu eta bat egiteraino.

Nahasketa gertatzea ez da seinale ona, eta uste dut izenburuan ageri diren bitasun horietan gertatzen ari denak euskararen garapenak beharko lukeen oreka galarazi egiten duela.

Esan dut euskarak tradizio idatzi oso oparoa ez duela izan, baina toponimia alorrean gabezia hori ez dagoela ere baieztatuko nuke. Gaztelaniazko testuetan bada ere, leku askotan daude jasota gure bazterrak identifikatzeko erabili diren izenak. Hori edukitzea ere, horratik, ez da nahikoa; paper artean gorde-ezkutatuta dugun altxor hori agerian jarri, landu eta gaurkotu egin behar da, eta hor ere hankamotz samar gabiltzala iruditzen zait.

Idatzizko tradizioan ederki islatuta dauden Ordiziako Oianguren eta Zumarragako Eitzaga-ren parean, ahozko

Oianguren baserria. Ariane Vierbücher

hizkerako ‘Oianguun’ eta ‘Eitzaa’ formak etorri zaizkigu ahoz, beste hitz batzuetan ere gertatu den bezalaxe: ‘suren bat > suun bat’ edota ‘lotsagatik > lotsaatik’, konparazio baterako. Jakin izan dugu noiz erabili forma bat (idatzizkoa) eta noiz bestea (ahozkoa).

Forma trakestuak baztertu Bide luzea daukagu idatzizkoa landu eta aberasten oraindik. Edozein moduz, pauso seguru samar batzuk ere ematen ari gara (euskara batu edo estandarraz ari naiz). Baina goiko erakundeen eskutik aske, geure kasa, zerbait sortu eta

aurrera eraman behar dugunean, nahikoa lan.

Ahozkoan bete-beteko zentzua duten ‘Eitzaa’ eta ‘Oianguun’ idatzizkoan ikusten ditut nik barra-barra sartuta eta ez bere horretan (gaitzerdi hala balitz!), fonetika aldetik (doinuan, azentuan) aldrebestu eta ‘Eitza’ eta ‘Oiangu’ bihurtuta baino. Udalek eurek egindako mapa toponimikoetan idatzizko formak behar bezala jasota edukiagatik, udal horiexen idatzietan berez ahozkorako aproposak diren forma (trakestu) horiek nabarmentzen dira.

Horrenbestez, ahozkoa pobretzen ari zaigun honetan, hori idatzizkoa ere kutsatzen ari zaigu eta ez gara gauza bien arteko orekari eusteko. Txarra izango da konparazioak egiten ibiltzea, baina zer pentsatuko genuke andaluziar peto batek Sevilla ez, baina, ‘Zeviya’ idatziko balu?

Eta izenburukoak bezala, bada makina bat gehiago aipatzeko modukoa. Herriz herriko mapetan ikusi ditut txukun-txukun idatzita Aginaga (Zumarragako auzoa), Aizpieta (Zeraingo meategia), Iraegi (Ormaiztegiko industrialde berria), Atxurbide (Ataun eta Idiazabal arteko mendia), baina gero eguneroko idatzietan ‘Agiña’, ‘Aizpitta’, ‘Irai’ eta ‘Atxurbi’ bihurtuta. Gure hizkuntza landu eta baliagarriagoa bihurtu nahi badugu, ez dut uste horrelakoak oinarri sendoegia direnik.

Eta hori bideratzea behintzat gure esku dago. Zeuri, irakurle, botako dizut orain pilota. Erabaki zer nahi duzun zure herriarentzat: ‘Altzaa’, ‘Itxasondo’, ‘Zaldibi’, ‘Olaberri’, ‘Lazkau’, ‘Izal’, ‘Ormaizti’, ‘Zeama’, ‘Gabiri’, ‘Zumarra’, ‘Leazpi’...

Bertsoa • Kate motzean 09 ̃a Agirrezabala Maide Garmendia Jauregi • Alon

2021eko abenduaren 31 • # 449

Gaiak hala dio

Kate motzean Alon ̃ a Agirrezabala • Yoga irakaslea

Maide Garmendia Jauregi Gaia: Covid ziurtagiria Neurria: Hamalauko handia Doinua: Beste bateko iñularretan Azken aldian bizi duguna ez da asunto makala ta hor gabiltza noraezean nor epaitu, nor seinala ziurtagiri ziurgabe bat zergatik da funtzionala? eskubideak pribilegio; estutzen doa uhala diziplina bat ezarri nahian, diziplina kulturala nahiz batzuk esan elkartasuna edo osasuna dala da bazterketa, inposaketa eta kontrol soziala Ta ze joera arriskutsuak sortu dituzten neurrira eskubideak ezeztagarri, legea nahieran, tira polizia zein armada bera noiznahi dator atarira bizitza nola garestitu den pobretzea nork eskiba enpresari ta politikari karetak erori dira alde bakarra osatu dute ezkerretik eskubira antolakuntzaz erantzutea dagokiguna hori da

HURRENGOA » Bertsolaria: Lander Arizmendi Fernandez Gaia: Gauerdiko kafea

«Bizitzako eta etxeko proiektu bat da eskola» Testua eta argazkia: Mikel Albisu

Alon ̃ a Agirrezabala Aruni (Alegia, 1975) yoga irakaslea da, eta Satya Yoga eskola ireki du Ordizian. Aurretik herriz herri ibiltzen zen irakasten –Tolosa, Villabona, Alegia, Azkoitia, Donostia, Itsasondo, Ordizia...–, baina beti izan du eskolarena buruan, «bizitzako eta etxeko proiektu bat izan da. Nire bikotea, Rahula, Yoga irakaslea da. Sanatana Dharma Eskolatik gatoz. Bi energia indartsu gehitzean sortu dugu hau».

Ze bide egin duzu bertara iritsi arte?

18 urterekin yoga praktikekin hasi nintzen barne bake bila nonbait. Kartel batek erakarri eta lehenengo saioa jaso ondoren, nire bidea hortik zela sentitu eta formakuntzekin hasi nintzen.

Zer moduz doa hasiera?

Polita izan da benetan. Lehengo ikasleei eta hurbildu diren berriei esker energia polita mugitzen ari da taldeetan.

Nire barrena. Beti oporretan nago.

Ze zaletasun dituzu?

Inoiz ahaztuko ez duzun eguna.

Gitarra, olio-pintura eta irakurtzea.

Nire haurren jaiotzak.

Pelikula bat edo telesail bat.

Awake. La vida de Yogananda.

Liburu bat.

Yoga Sutras Patanjali.

Musika talde edo abeslari bat.

Jaso duzun oparirik bereziena.

Krishna Dash.

Bizitzako plazer txiki bat.

Abesti bat.

Om namah Shivaya (Krishna Dash).

Kolore bat.

Familian gauza goxoak dastatzea.

Seme-alabak.

Amets bat.

Yogaren irakaskuntzak ikasleen arimetara ahalik eta garbien iristea.

Goierriko txoko bat.

Zuria.

Txindoki inguruan ezagutzen dudan zelai bat.

Zer gosaltzen duzu?

Ordizian biziko ez bazina...

Infusio bat, ogi txigortua ahuakate edo tahinarekin, intxaurrak...

Ez diot garrantzirik ematen non, baina etxe txiki bat berde pixka batekin gustura hartuko nuke.

Oporretarako leku bat.

10 Erreportajea Aerosorgailuak Zazpi Puntetan eta Oletan

# 449 • 2021eko abenduaren 31

Erreportajea

ZAZPI PUNTAK ETA OLETA, ARRISKUAN Capital Energy enpresak zentral eoliko bana egin nahi du Urretxuko Zazpi Puntetan eta Zumarragako Oleta mendian.

Testuak: Asier Zaldua Argazkia: Gotzon Aranburu

C

apital Energy energia eoliko eskabide-zorro handiena duen Estatuko enpresa da. Jaurlaritzari bi zentralak egiteko baimena eskatu dio, eta egitasmoak aurrera eginez gero, osoki Gipuzkoako lurretan egongo diren lehenak izango dira.

Izan ere, Elgeakoa Arabako eta Gipuzkoako lurretan dago. Egitasmoak ezinegona sortu du Urretxu eta Zumarragan.

Oletan lau aerosorgailu jarri nahi dituzte. Bakoitza 4,5 megawattekoa. 18 megawatt guztira. Aurrekontua 15,3 milioi eurokoa da. Zazpi Puntetan, berriz, bi aerosorgailu jarri nahi dituzte.

Bakoitza sei megawattekoa. Aurrekontua 10,2 milioi eurokoa da. Zazpi Puntetako aerosorgailuak Capital Energyren handienak dira. Bestalde, Araban eta

Bizkaian zentral eoliko gehiago egin nahi dituzte.

Egitasmoa Euskal Herriko Agintaritzaren Aldizkarian eta Gipuzkoako Aldizkari Ofizialean argitaratu da. Alegazioak aurkezteko epea da. Ondoren, ingurumen baimena beharko dute.

Egitasmoak zeresan handia piztu du Urretxun eta Zumarragan. Batez ere, mendizaleen artean. Goierri kirol elkartearen mendi saileko kideak sututa ageri dira. «Duela lau aste izan genuen proiektuaren berri. Ez dugu besoak gurutzaturik gelditu nahi. Zerbait egin nahi dugu. Hasteko, kartelak jarriko ditugu. Aurten ere ez dugu Urteberri eguna Irimon ospatzerik, baina aerosorgailuen aurkako kartela jarriko dugu, mendizaleek ikus dezaten. Kalean eta Santa Barbaran ere kartelak jarriko ditugu, gutxienez jendeak zer egin nahi den jakin dezan», aipatu du Javi Areizagak.

Txema Aldanondok egun hauetan Irimora jende asko joaten dela gogoratu

du eta alegazioak egiteko aukera ere aztertuko dutela aipatu du. Dena den, burumakur ageri da. «Botere guztia jaurlaritzari ematen dion lege berri honekin, akabo», gehitu du. Areizaga mobilizazioek gutxienez egitasmoa atzeratzea espero du. «Ahal dugun guztia egingo dugu egitasmoa aurrera atera ez dadin.

Esan digutenaren arabera, beraien asmoa 2023an lanean hastea da».

Kalean, jende askok proiektuarengatik galdetu diela diote. «Batzuk kezkatuta daude, baina beste batzuk ez dira ekologistak diote», dio Aldanondok.

Areizagak zentralek kalte handia eragiten dutela gogoratu du. «Ez da errota bakarrik. Horiek mendira eraman behar dira eta horretarako sekulak pistak egin behar dira. Eta errotetako bat Irimoko buzoitik oso gertu jarri nahi dute. Helikoptero batean eramaten ez badute, kristoren pista egingo dute».

Irimoko lursailak pribatuak dira.

«Baserritarrari diru pila bat ematen ba-

Erreportajea 11 Aerosorgailuak Zazpi Puntetan eta Oletan

2021eko abenduaren 31 • # 449

Irimo mendiko gurutzea, elurtuta. Zazpi puntetan 6 megavatioko bi aerosorgailu jarri nahi dituzte. Mendizaleak kezkatuta daude.

diote...», gehitu du Jaione Adradosek.

«Baina Zazpi Puntak horrela ikustea...», erantzun du Areizagak. «Errotak arriskutsuak dira, gainera. Hegaletan izotza sortzen da eta izotz hori azpitik pasatzen denaren gainera eror daiteke. Eta ez da gauza bera errota horiek eremu zabal batean ikustea edo Irimo bezalako mendi txiki batean ikustea», esan du Adradosek.

Areizagak duela urte batzuk ere Oletan aerosorgailuak jartzen saiatu zirela gogoratu du. «Jesus Iturbe eta Josu Jon Imaz Zumarragako udaletxean zeuden, eta aurka azaldu ziren. Orain beste saiakera bat egin behar dute». Aldanondok ingurumenaren zainketaz hitz egiten dela eta ondoren halakoak jartzen direla gehitu du. «Igeldon ere haizeak joko du, hemen baino gehiago, baina ez dute errotarik jartzen!». Areizagak Zazpi Puntakoak eta Oletakoak lehenengoak izango direla uste du. Ondoren gehiago jarriko dituztela.

Jonmikel Intsausti Ostadar mendi taldeko lehendakaria ere kezkatuta ageri da. Bere izenean eman du iritzia, elkarteko bazkideak oraindik ez baitira elkartu gaiari buruz hitz egiteko. «Lehendabizi galdera bat egin beharko genioke gure buruari: prest al gaude zentral eolikoak eraikiz geratzen zaizkigun ingurune naturalak txikiziora eramatera? Gipuzkoarrok ondo ezagutzen dugu Gipuzkoako orografia. Oso populatua den herrialdean, haran guztiak industrializatuta ditugu. Mendiak dira geratzen zaizkigun birika bakarrak. Urretxu-Zumarragakoa ez da salbuespena».

Arnasguneak diren bi mendi

Oleta mendian 4,5 megavatioko lau aerosorgailu jarri nahi dituzte eta Irimoko Zazpi Puntetan seiko bi Goierri kirol elkartearen mendi sailak zentral eolikoen aurka mobilizatzeko asmoa azaldu du

Izan ere, Zazpi Puntak eta Oleta arnasguneak dira. «Urretxu-Zumarragan balio handikotzat ditugu gune hauek: Irimo da Urretxuko mendialde bakarra, XX. mende hasieratik urretxuarren birika (Lizarriturriko iturria 1936koa da).

Zumarragako Izazpi-Oleta kordalak estazio megalitikoa du eta balio handiko espazioa da. Duela 25 bat urte, zentral eoliko erraldoi baten arriskua izan zuen eta berriz arriskuan dago».

Mendia industrializatu nahi dela salatu du. «Instalazio industrial hauekin (hala daude izendatuta), mendia industrializatuko genuke, kalte handiak eraginez. 40-50 metroko luzera duten hegalak kamioi luzeetan eraman behar dira. Garaiera handiko garabiak ere igo

Eguzki talde ekologistaren iritzia

E

guzki talde ekologistako Garikoitz Plazaolak beraien apustua energia alternatiboa dela gogoratu du. «Gure apustua, energia kontsumitzen den lekutik ahalik eta gertuen ekoiztea da. Baina kontua ez da energia berriztagarria izatea. Berriztagarria izatea ez da nahikoa, alternatiboa izatea ere beharrezkoa da. Hau da, kontrol publikoarekin ekoitziko dena.

Energia herritarrek kontrolatu behar dute, iturria denona baita.

Trekutzen eta Oletan jarri nahi diren aerosorgailuen kasuan, energia berriztagarriaz ari gara, baina zentralizatua izaten jarraitzen du.

Enpresak berak sortu eta salduko du. Guk azpiegiturak bertakook eraikitzea nahi dugu eta azpiegitura horiek sortuko duten energia bertakoen kontsumora zuzentzea, ez salmentara».

behar dira. Lurrazpiko kableak instalatzeko zulaketa handiak egin behar dira.

Kamioientzako egokienak diren tokietan bihurgune zabalak dituzten pistak zabaldu behar dira gailurreriara iritsi ahal izateko, baso mozketak, lautze operazioak... Irimoren kasuan Zazpi Puntak betirako desager litezke».

Gainera, etorkizunean errota gehiago jarri ditzaketela uste du. «Etorkizunari begira eta aurreikusitako erroten kokapena ikusita, bi guneetan errota gehiago jartzeko arriskua dago: behin pistak zabaldurik, errazagoa litzateke mendialde osoa errotaz betetzea».

Eusko Legebiltzarrak onartutako legeak eskumen osoa Eusko Jaurlaritzari ematen diote, eta beraz, udalek ezin dutela egitasmoa galarazi gogoratu du.

Eta bukatzeko, galdera bat bota du.

«Zein irizpide hartu dira kokapenak aukeratzeko? Soilik produktibitatea hartu al da kontuan? Ala turismo masiboari kalterik ez egitea erabaki al da?».

12 Erretratua Irudi baten istorioa

# 449 • 2021eko abenduaren 31

Erretratua

OSTADARRAREN KOLOREAK

Amaritu mendian, 2006ko azaroaren 26an.

Ostadar Mendi Taldearen bilduma

Jonmikel Intsausti Urretxu-Zumarraga

L

agun-taldeko Jesusmarirekin hasi nintzen mendira igotzen, hogei urte inguru nituela. Igandero goizeko 08:00etan, artilezko galtzerdi pare biren gainean anaiak Leonen erabilitako bota militarrak jantzi –besterik ez nuen orduan– eta Piedad kaleko Iturri-berritik ateraz Izazpiranzko bidea egiten genuen elkarrekin.

Bagenuen beti solastatzeko gaia. Aitortzen dut berarekin egin nintzela mendizale, eta Izazpigaina dela Goierri eta Euskal Herriko tontor guztietarik

gehien maite dudana (une honetan kezka besterik ez daukat barnean, kolokan baitago gure mendien etorkizuna). Jaistean ez zen inoiz faltan Antiopeko Elizalde tabernan egindako geldialdia: salda eta txorizo-pintxoarekin berreskuratzen genuen goranzkoan gastatutakoa.

Handik lau bat urtera kuadrillako beste lagun batek, Imanolek, Ostadar Mendi Taldearen irteera batean parte hartzera animatu ninduen (bera dagoeneko bertan ibilia zen). Oraindik gogoan daukat 1991ko urtarrileko irteera hura, goiz hotz eta lainotsu hartan Allekoko pagadi ederretik eta Puttarriko gain estutik igaro ginenekoa. Txango gehiago etorriko ziren gero. Urte amaieran, Imanolekin batera, mendi taldearen zuzendaritzan laguntzea erabaki nuen.

Gaur artean.

Ostadar Mendi Taldean lagundu izanak, herritar, mendizale eta pertsona gisa asko aberastu nau. Alde batetik elkarlanean mendi-talde baten kudeaketa nolakoa den ikasi dut eta jende jator

ugari ezagutu dut bidezidorrean. Ibilaldietan ia Euskal Herri osoko bazterrak ezagutu ditut. Eguzki zein lainopean, elur, harri, orbel, belar eta lokatz gainean ibili gara milaka paisaia eder ikusiz eta igandez igande, ostadarraren mila koloreak iragazi ditut begi-ninietatik.

Bestalde, egindako txangoek, superazio prozesuan ene burua hobeto ezagutzeko aukera eman didate, amaigabe egiten zitzaizkidan aldapa gogor horiek ekinez gainditu ditudalarik.

Lepoz lepo, tontorrik tontor, kilometro andana egin bitartean lagun onak izan ditut aldamenean, hizketarako, baita elkarri laguntzeko ere: noizbait makalaldiren bat pasatakoa naiz eta berriz mila esker orduan eskua emateagatik. Azkenik, elkartean ni baino zaharrago zirenengandik asko ikasi dut, eta zorionekoa ni, eurengandik ikasitakoa bizitzan baliagarria zaidalako.

35 urte pasa dira bai, mendiko botak jantzi eta lokarriak sendo lotzean oraindik sentitzen dudan zirrara ezin dut lerrootan deskribatu.

Gaztejira 13 Oihane Saez Murgiondo • Leire Perlines Apalategi

2021eko abenduaren 31 • # 449

«Kontzertuak izatea gustatuko litzaidake » OIHANE SAEZ MURGIONDO • Musikaria

LEIRE PERLINES APALATEGI Hitz batzuk Etxaguenetik @leireperlines

Muxu bat

U

Testua: Aitor Garmendia

Argazkia: Goierri Telebista

D

Momentuz, bukatuta lau edo bost dauzkat.

Zer moduz joan zen lehen kontzertua?

Normalean, esperientzia pertsonaletan oinarritzen dira: nire kezkak, etorkizunari buruzko aurreikuspenak… Baita gai orokorragoak ere, jendeari gehiago iritsiko zaizkionak.

uela urtebete inguru, sare sozialetan abesti ezagunen bertsioak egiten hasi zen Oihane Saez Murgiondo (Beasain, 2000). Jada, bere abestiak ere idatzi ditu eta, hilaren 11n, lehen kontzertua eman zuen bakarlari gisa Seguran.

Oso esperientzia polita izan zen. Amaieran, Euskal Herrian Euskaraz kantua abestu nuen eta jendeak nirekin batera abestu zuen.

Kontzertu gehiago emateko asmorik ba al duzu?

Momentuz ez daukat ezer itxita, baina bai. Gustatuko litzaidake hemendik aurrera kontzertu gehiago ematea.

Noiz hasi zinen abesten?

Txikitan musika eskolan hasi nintzen eta, han, biolina jotzen ikasi nuen. Gero, abesbatzan ibili nintzen. Baina, bakarlari bezala, duela urtebete inguru. Sare sozialetan abestien bertsioak igotzen hasi nintzen eta horrela sortu zaizkit aukerak.

Zure abestiak ere idatzi dituzu.

Bai. Hamabost edo hamasei urterekin, harmonia ikasi nuen musika-eskolan eta, ordutik, idazten aritu naiz. Halere, orain dela urtebete inguru hasi nintzen maiztasun handiago batekin idazten.

Zenbat abesti idatzi dituzu?

Zein gaietan oinarritzen dira abesti horiek?

Euskaraz zein ingelesez aritzen zara.

Euskara da nire hizkuntza. Ezinezkoa zait euskaraz ez idaztea. Ingelesa ere ondo menperatzen dudan hizkuntza da, eta gainera, musika asko entzuten dut hizkuntza horretan. ingelesez abestera ere naturalki ateratzen zait.

Beraz, musika gehiena ingelesez entzuten duzu?

Bai, hori da. Euskaldunak ere bai, baina ingelesezko musika asko entzuten dut.

Fisika ikasten ari zara, baina musikan etorkizunik ikusten al duzu?

Lehenik Fisika amaituko dut. Uste dut fisikari moduan edukiko dudala lana, baina musika inoiz alde batera utzi gabe. Musikatik bakarrik bizi ahal izatea suertatuko balitzaidake, hori aukeratuko nuke. Baina, oso zaila denez, lana daukadan bitartean musika alde batera utzi gabe jarraituko dut.

rtea amaitzear da. Lehenengo aldiz aldizkari honetan zerbait idatzi nuenetik urtebete igaro da jada. Baita gehiago ere.

Ezer ez da aldatu. Tira, gauza batzuk bai, baina kalera atera eta bertan aurkitzen dugun bizitza berdina da.

Aldaketa berdinekin, murrizketa berdinekin, eta gainera, iaz izan genituen murrizketa berdinekin egingo dugula topo dirudi.

Hilabete hauetan stand by-n egon gara. Egoerak hobera egiten zuela uste genuen gehienok, normaltasuna gero eta gertuago ikusten genuelarik, azken bolada honetako kasuen gorakada hau gertatu den arte. Berriz atzera pausuak emango ditugula dirudi aurrera egin beharrean, eta nekea ari da egiten egoera. Luzea, oso luzea.

Egun bereziak datoz aurretik, familiaren eta lagunen goxotasunean igaro beharrekoak. Batzuk gogoz hartzen dituzte oporraldi hauek, baina badira tristura dela-eta egun hauek denbora salto batekin ekidin nahi dituztenak. Ez dira une errazak jende askorentzat. Isolatuta daude asko, eta, badira sekula itzuliko ez direnak.

Egongelan, terrazan... zuhaitza jarri, koloretako argiak piztu, eta gozatu Gabonetako opor hauekin. Betikoa; denbora urrea da. Behin igarota, ez dago atzera bueltarik. Hemendik, besarkada bat une hauetan mahaiaren inguruan falta direnei, gureei.

14 Elkarrizketa Isabel Etxeberria • Irakaslea

# 449 • 2021eko abenduaren 31

Elkarrizketa Isabel Etxeberria Gorriti Frankismoak errepresaliatutako maistra

«GU EUSKALDUNAK IZAN GARA BETI, EZ DA AHAZTEN HORI; GUREA, GUREA DA» Testuak: Aimar Maiz

Argazkia: Jordi Borràs

Oztopoei, gerrei eta errepresio frankistari aurre egindakoa da Isabel Etxeberria Gorriti (Donostia, 1915-1-31). 107 urte betetzera doala, Sant Jordiren Gurutzea gorazarre saria eman dio Generalitateak, abenduaren 13an; Kataluniako aitortza handienetakoa. Maistra izan zen Gabirian 1941etik 1943ra. Ez zioten barkatu ‘Errepublikaren maistra’ izatea.

Non jaiotakoa zara zu?

Nora jo zuten gurasoek?

Ni Donostian jaio nintzen, Prim kalean.

Baina nire aita debarra zen, eta Diputazioko delineatzailea. Gipuzkoa guztian ibiltzen zen lanean. Etxeak-eta egiten zituen; berak bakarrik ez, noski. Azkenean, Colon Pasealekuan bizi ginen.

Arroara. Nik bi anaia neuzkan, bat medikua, mediku ikaslea oraindik; eta bestea ingeniari ikasten ari zen. Baina 25 urterekin, aita, ama eta denak beldurrez, Arroara joan ziren, bere etxera, eta gerra denboran han egon ziren.

Ama zen donostiarra, agian?

Donostiako zuen etxean beste batzuk zeudela esan duzu. Zein?

Nire ama Arroakoa zen, Zestoako auzo txiki batekoa. Nik beti Donostian ikasi nuen. Gero, gerra denboran ni Araban nengoen, azkeneko herrietako batean [Quintanilla de la Ribera, Erriberabeitia], Miranda ondoan. Gerrak han harrapatu ninduen. Ni kanpoan nintzen, eta nire familia Donostian. Baina Donostia libratu zenean hara joan nintzen, amarengana eta aitarengana. Ez zegoen inor etxean, beste batzuk sartu ziren gure etxean. Arabako herrira itzuli beharra eduki nuen.

Francoren aldeko jendeak hartuta zeukan gure etxea, eta, noski, Arabara itzuli nintzen. Opor garaia zen, baina ni lehenago Araban gelditu nintzen. Herri hartan zegoen apaiza Astigarragakoa zen; Mateo Mujika gotzaina etortzekoa zen herrira, eta apaizak eskatu zidan gotzaina joan arte gelditzeko. Gelditu egin nintzen, eta han harrapatu ninduen gerrak.

Ezagutu al zenuen Mateo Mujika?

Bai horixe! Elkarrekin bazkaldu genuen.

Gero kanpora bidali zuen Francok, eta itsutu egin zen. Zarautzen hil zen. Zarautzen zegoela ere nik bisitatu nuen, azkenekoz han ikusi nuen. Gogoratzeko gauza txarrak dira.

Maistra izateko ikasi zenuen zuk.

Ni Errepublika denborako maistra nintzen. Gure taldea oso diferentea zen aurreko maisu-maistretatik. Guri ikasketa gehiago eskatu zizkiguten titulua lortzeko, baina ordaindu ere gehiago ordaintzen ziguten. Franco iritsi zenean kendu zigun. Francok dena kendu zidan, dena. En fin.

Arabatik Getariara joan zinen. Noiz?

Depuratu gintuztenean. Gu, maisu berriak, gaizki ikusiak ginen, beste karrera bat eta beste pentsakera bat geneukalako. Eta edozein lekutara bidali gintuzten. Niri Getaria kasualitatez eman zidaten destino bezala. Han bi urte egon

Elkarrizketa 15 Isabel Etxeberria • Irakaslea

2021eko abenduaren 31 • # 449

nean, baina azkenean ondo atera zen. Ni ondo egon nintzen herri denetan, hori egia da.

Zuek abertzaleak zineten?

Beti euskaldunak. Euskaldunak, beti.

Hori ez da ahazten. Guk dena maite dugu, baina gurea, gurea da.

Orain zeinekin aritzen zara euskaraz?

Inorekin ez. Ahaztu egin zait asko. Nire gizona katalana zen, eta lehenengo urteetan, Donostiako automobila edo jendea ikusten zuenean, jendea etxera ekartzen zuen, euskaraz egiteko. Noizean behin Donostiara joaten ginen, ama ikusteko. Aita hila zen. Euskaraz orduan hitz egiten nuen. Nire alabei euskaraz ez erakutsia, hori da nire pekatu handia!

Gabirian non bizi izan zinen? Orduko herria nola gogoratzen duzu?

Ostatuan egon nintzen, baina hangoak beste etxe batean bizi ziren eta hara aldatu ninduten gero, [Pepe] Azarola musikariaren etxera [Txoko]. Haren pianoa zegoen gelan lo egiten nuen, nire ohearen ondoan zegoen pianoa. Pilar, Mariatxo, Domenika… ez dakit inor biziko den han. Plaza, eskola, parrokia, Ostatua, dena bertan zegoen. Zapatuan etxera joaten nintzen, Donostiara. Gogoratzen naiz estaziora joateko oinez pasatzen genuela [Ormaiztegiko] burdinezko zubia. Oinez! Eta erdia puskatuta zegoen. Nola atrebitzen ginen hura oinez pasatzen? Ikaratu egiten naiz gogoratzen naizenean. Gaztetako gauzak.

Isabel Etxeberria Llança herrian (Girona, Katalunia) bizi da 1943tik. 1980an utzi zuen irakaskuntzako lana. Jordi Borràs

«Ni Errepublikako maistra nintzen. Ikasketa gehiago eskatu zizkiguten, baina gehiago ordaindu ere bai.

Francok dena kendu zidan, dena» «Azarola musikariaren pianoa zegoen gelan lo egiten nuen. Gabiriatik behartuta joan nintzen, bidali gintuztelako»

Ausarta izan...

nintzen, eta Getarian nengoela bukatu zen gerra. Beste destino bat eman zidaten orduan, eta Gipuzkoaren beste aldera bidali ninduten: Gabiriara. Gure promoziokoak batetik bestera erabili gintuzten, ez ziguten plaza finkorik ematen. Azkenean, eman ziguten aukeratzeko. Baina lehenego maisu guztiek aukeratu zituzten lekuak, eta Errepublikako plangintzakoak ginenok azkena aukeratu ahal izan genuen. Eta zegoena aukeratu genuen. Horietatik, itsasoa zeukan edozein herri hartu nuen.

Llança egokitu zitzaizun, Gironan.

Itsasoa nahi zenuen?

Bai, beti. Andaluziara, edo Valentziara, edo Kastillara ez nuen nahi, eta Katalunia tokatu zitzaidan: Llança. Han ezkondu nintzen, eta han gelditu nintzen.

Nire bizitza ez da normala izan, gorabehera nahikoa izan nuen gazte nintze-

Hala da. Gabiriatik behartuta joan nintzen, bidali gintuztelako. Nire ondoren ezagutzen nuen bat etorri zen, Eugenia.

Hark jada jabetzan zeukan plaza, eta finko geratu zen. Ni interino egon nintzen. Baina Gabiriako oroitzapen onak dauzkat, ondo egon nintzen. Neskato asko gogoratzen ditut, izenak, aurpegiak... Bizitza, azken batean. Oraindik erretratuak, postalak, eta neskatoekin argazkiak badauzkat. Maisu kide bezala lagun ona izan nuen, Juan Mujika.

106 urte noiz eginda zaude?

Urtarrilaren 31n. Ez dut uste Donostiara gehiago joango naizenik. Getarian liburu bat atera zuten, eta gonbidatu egin naute joateko. Baina joaten banaiz, Gabiriara ailegatuko naiz. Urte gehiegi dira, baina oraindik ondo nago. Nire edadearekin ezin ditut planak edo geroko asmoak egin. Baina gustatuko litzaidake Gabiriaraino joatea. Baina, beno, hori amets egitea ere bada pixka bat.

16 Eszena Goierriko kultur plaza

# 449 • 2021eko abenduaren 31

Dantza

Urtarrilak dakarrena Oihane Vicente

Z

Dantzaria

Antzerki Garaia bueltan da

Poxpolo ta poxpolin

Beasaingo eta Ordiziako udalen Antzerki Garaia egitaraua, Lekanosa Teatro taldearen El instituto T lanak zabalduko du.

Lekua: Usurbe Antzokia • Eguna: Urtarrilak 14 • Ordua: 20:30

ergatik ari da hain mutil gutxi euskal dantzak ikasten eta zer egin daiteke haiek erakartzeko? Azken aldian galdera hau askotan egin didate. Momentu honetan euskal dantzako 109 ikasleren irakaslea naiz, horietatik 6 besterik ez dira ustez genero begirada normatibo batetik mutil bezala ulertzen ditugun pertsonak.

Mutil batzuek, lehen hezkuntzan, dantza eta futbolaren artean aukeratu behar badute, gehienetan dantza eskolak uzten dituzte; beste batzuk bakarrik eta desberdinak sentiZergatik ari da tzen dira dantza taldeko nesken artean, eta horregatik uz- hain mutil gutxi ten dute. Ume hauei, barne euskal dantzak gatazka bat sortzen zaie so- ikasten eta zer zialki mutil bezala beraietaz egin daiteke haiek espero denaren eta gustatzen zaienaren artean. Gizarteak erakartzeko? esaten die futbola aukeratu behar dutela, baina beraiek badakite dantza ere gustatzen zaiela eta gainera ondo pasatzen dutela bertan. Haurrek hori guztia sentitzea eta beraien aukeraketak gatazka horren baitan hartu behar izatea oso kezkagarria iruditzen zait.

Mutilak erakartzeko estrategiak bilatu baino, uste dut hausnartu behar dugula ea euskal dantzek zein genero eredu islatzen duten oraindik: mutil eta nesken dantzak bereizten ote diren, dantza mistoetan rol estereotipatuak hartzen jarraitzen dugun, arropa ezberdina erabiltzen jarraitzen dugun generoaren arabera, eta abar. Zein da gure haurrei ematen ari garen mezua tradizioaren izenean?

Arah taldearen ganbera musika Garazi Zabaleta beasaindarrak sortutako Arah taldearen ganbera doinuak Lazkaon entzuteko aukera izango da laster.

Lekua: Areria aretoa • Eguna: Hilak 16 • Ordua: Zehazteko

McOnak taldea zuzenean, Legorretan Irlandar folk eta rock doinuak uztartuz egin da ezagun McOnak talde bizkaitarra. Urtarrilean Legorretan izango dira.

Lekua: Herri Antzokia • Eguna: Hilak 22 • Sarrerak: wegow.com

Pirritx eta Porrotx Urretxu-Zumarragan Pirritx, Porrotx eta Marimotots pailazoek irekiko dute UrretxuZumarragako antzerki egitaraua, Kuikui ikuskizunarekin.

Lekua: Urtarrilak 23 • Lekua: Ederrena• Ordua: 16:30/18:00

Erakusleihoa 17 Merkataritza eta zerbitzuak

2021eko abenduaren 31 • # 449

Literatura Izaskun eta Maite Izagirre Sarriegi • Mirentxu liburudenda (Beasain)

Liburu artean

D

urangoko Azoka pasa berria denean, berritasun ugari daude liburudendetako apaletan.

Beti da liburu bat irakurtzeko eta oparitzeko garai ona baina Eguberri garai hau, ezinhobea da liburuetan barneratzeko eta istorioez gozatzeko. Euskarazko liburuen zerrenda duzue ondorengo lerroetan.

Helduei dagokienean, etxeko bi idazleen lanak aipatuz hasiko gara: Mikel Urdangarinen Simone de Beauvoir. Norbanakoa eta burujabetza eta Migel Angel Mintegiren 9 mm Parabellum. Gainerakoan, Lander Garroren Faith; Eider Rodriguezen Eraikuntzarako materiala; Goizalde Landabasoren Krakovia; Alaine Agirreren Karena; Kirmen Uriberen Izurdeen Aurreko bizitza; Juanjo Olasagarreren Mamu eratortzeko moduan eta Juan Mari Torrealdairen Egunkaria.

Gizarte zibilaren arrakasta azpimarratu nahiko genituzke.

Itzulpenetan ere aukera zabala dago: Irene Vallejoren Infinitua ihi batean Fernando Reyk itzulia; Walden Danele Sarriugartek itzulia, eta Silvia Federiciren Larruazalaren periferiaz haraindi, Amaia Astobizak itzulia. Helduentzako komikiek ere arrakasta handia izaten dute eta liburu interesgarriak argitaratu dira: Jules jauna, Sua eta Jarraitu inurriari. Asterix eta Obelixen berria ere bai: Asterix eta Grifoa.

Gazteentzat Alberdaniaren Erria Txikota bilduma berrian Amaia Telleria idiazabaldararen Pitzatuta gaude denok eta Teresa Caloren Aurkituko zaitut dira lehenengo bi tituluak.

Tristura; Miren Agure Meaberen Katta bilduma, Pintto liburu musikatuak, Uxue Juarezen Kastoreren bidaia, Antton Kazabonen Potto Pottoka dira iritsi berriak. Poltsan eramateko zazpi liburuxkako Nanoliburuak aukera polita da.

Haur eta gaztetxoak Gaztetxoagoekin jarraituz, Amaia Telleriaren Zuhara liburuarekin batera, klasikoak diren hiru bildumetako liburuki berriak kaleratu dituzte: Onin bildumako 7. liburukia Denboraren Makina, Goazenen bildumako Jasone Osororen laugarrena, Asteburu bat eskiatzen eta Nur-en 16. liburukia, Nur eta zirko miragarria.

Txikiagoentzat, Bernardo Atxagaren Ata Pank Ate Punkyren Desioa; Kuku bildumako Joseba Sarrionaindiaren

Musikaren arloan Jon Maiaren Kantu bat gara berehala agortu bada ere, CDetan badago zer entzunik: Gontzal Mendibilen Nengoen Bizi Gabe Biziz; Jabier Muguruzaren Dodoa; Huntzaren Ezin Ezer Espero; Mikel Urdangarinen Haitzetan 1997-2022; Ruper Ordorikaren Amour eta Toujours, Idoiaren Ilun eta abar; eta Kalakan-Euskadiko Orkestraren eta Bulego taldeenak. Goazenen diskoak ere ez du hutsik egin.

18 Kontrakantxa Komikia • Aliritzian

# 449 • 2021eko abenduaren 31

Komikia

Aliritzian

Mikel Alvarez • Gidoigilea

Kantu errezeta (II)

E

z dakit zuek, baina ni bukle amaiezin bat bizitzearen sentsazioarekin nabil azkenaldian. Tira, azkenaldian baino… azken urte eta erdian. Seigarren olatuak, beste behin, eta oinarri epidemiologiko ororen aurka hartutako erabakiei esker, gure politikarien ezgaitasuna mahai gainean jarri duen honetan, zutabe bonba bat idazteko grina piztu zait. Ni bezain aspertuta egongo zarete kontu hauekin, eta azkeneko zutabean proposatutako kantu zerrendak izandako arrakasta kontuan izanda, beste kantu errezeta bat ekarri nahi izan dizuet. Gaurkoan lasaitzeko helburua duen bat da. Prest?

Islandia aldera bidaiatuko dugu hasteko. Talde kuttun dudan Sigur Rós taldearen Starálfur jarriko dugu hasteko. Ohean dagoela, iratxo bat ikusten duen haur baten istorioa kontatzen zaigu bertan doinu eta giro lasaigarrietan. Bigarrenaren bila goaz, eta horretarako, Portland euritsura egingo dugu jauzi.

Bertan topatuko dugu nire artistarik maiteenetako bat, Peter Broderick, eta kantu hau gustuko baduzue, ez galdu aukera be-

re musika entzuten jarraitzeko: Below it. Pultsazioak jaitsi zaizkizuela sumatu duzue dagoeneko, edo? Tira, goazen hurrengoarekin, badirudi kantu lasaiak iparraldeko kontua direla, beraz, Islandiara joko dugu beste behin. Ásgeir handiaren Myndir ederraren txanda da oraingoan. Ez dakit zuek, baina ni ahaztu naiz zutabe bonba idazteko grinez… Beno, hartu dezagun ferry bat eta goazen Irlandara, James Vincent McMorrow dugu eta bertan zain bere debut laneko We Don’t Eat zoragarriarekin.

Egin dugu bide ia osoa kantu hau amaitzerako. Ondo zaudete? Niri balio izan dit behintzat nerbioak lasaitzeko. Lasai hasi eta lasai amaituko dugu. Hori bai, giro positibo batekin, gauzak dauden bezala, beharko dugulakoan naiz. HorreOinarri ororen aurka tarako, Suediara joango hartutako erabakiei gara oraingo honetan. esker, ‘zutabe bonba’ Bertan, Jose Gonzalezen bat idazteko grina Stay Alive aukeratu eta play botoiari emango piztu zait diogu azkenekoz. Ondo, ezta?

Ez dakit zuei balio izan dizuen, baina niri behintzat bai. Maite ditudan bost kantuko zerrenda hau entzuteko alde batetik, eta ziur aski kartzelara eramango ninduen zutabea ez idazteko bestetik. Ondo pasa egun hauek.