GoiBerri 481. zenbakia

Iritzia

Patxi Zubizarreta Dorronsoro. Lur Gardeneko baratzea

Mari Karmen Insausti

Oinetako saltzailea

Argitaratzailea: Goierriko Hedabideak SL Koordinatzailea: Kerman Garralda Kudeatzailea: Miren Sudupe Erredakzio burua: Loinaz Agirre Diseinua: Adaki (Eneko Maiz) Banaketa: Bidera zerbitzuak Berria Taldea Lege gordailua: SS 1638/2011

Egoitzak: Beasain: Oriamendi, 32 20200 Urretxu: Iparragirre, 11 (Kaletxiki) 20700

Telefonoak: Beasain: 943 16 00 56 Urretxu: 943 72 34 08

Webgunea: goiberri eus Posta elektronikoa: goiberri@hitza eus Publizitatea: 607 530 424 jizagirre@hitza eus

Bezero arreta, harpidetzak: 943 30 30 35 hitzakide@hitza eus

Diruz laguntzen duten erakundeak: Udalak: Altzaga Arama Ataun Beasain Itsasondo Legorreta, Mutiloa, Olaberria, Segura, Urretxu, Zaldibia, Zerain eta Zumarraga

Itzain

Lur Gardeneko baratzea

St e p h a n e M a l l a r m e k a m e t s b a t z e u k a n , a m e t s b a t e k b i z i i z a n z u e n p o e t a f r a n tsesa: hitzen zurrunbiloan, hitz bakarre ko poema bat idatzi nahi izan zuen, bai na hitz bakar hark mundu osoa bildu eta labur b i l d u b e h a r z u e n , e t a mundua adierazi Hitz hu r a bizitza i z a n z i t e k e e n , edo haren ahizpa heriotza; hitz hura argia izan ziteke en, edo haren anaia ilunta suna; e d o t a denbora, h i t z e r r u k i g a b e a . M e n d e b a t g e r o a g o , h a l a k o b a t e a n , R u b e m A l v e s p e n t s a l a r i b r a s i l d a r r a k a u r k i t u z u e n M a l l a r m e k a m e s t u t a k o h i t z e s e n t z i a l a , e d e r t a s u n a r e n , e g o k i t a s u n a r e n , a m o d i o a r e n , z o r i o n t a s u naren sintesia:

jardim

Azaleko irudia: Gorka Gomez

edo Una temporada en Tinker Greek liburu ha rrigarriekin, edota Marokoko lur lehorretan lo rategi bat eraikitzen tematu zen Umberto Pasti ren Perdido en elparaíso lanarekin

Patxi Zubizarreta Dorronsoro Idazlea

B a i n a i r u d i p e n a , j o a n b e r r i z a i g u n u d a n , z i u r t a s u n a b i l a k a t u z a i t , k o n b e n t z i m e n d u a k a s i k , i z a n e r e a b u z t u k o u d a m i n e a n o a s i p a r e g a b e b a t e z a g u t z e k o z o r t e a i z a n b a i t u t , b e n e t a k o o p a r i a , e t a b e r t a t i k b e r t a r a O i a r tzungo zoko moko batean d a g o , t e l e b i s t a m u n d u t i k Bricomania, Decogar den datorren Iñaki Segu rolak sortua, lorategien lo rategi halako bat, ezin deli k a t u a g o a , e z i n e d e r r a g o a , ezin bizipozgarriagoa

Oiartzungo zoko-moko batean dago lorategien lorategi halako bat, ezin delikatuagoa, ezin ederragoa, ezin bizipozgarriagoa

I r u d i p e n a d a u k a t n i e r e , u r t e e n p o d e r i o z , a n tzeko ondoriora iritsi nai z e l a , a k a s o e s a e r a a r a b i a r bat atsegin dudalako: «Li b u r u a , p o l t s i k o a n d a r a magun lorategia da». Edo, a k a s o , g e r o e t a s a i a k e r a g e h i a g o i r a k u r t z e n d u d a lako, eta irakurgai horien gaia lorategia edo pa radisua delako. Hala gertatu zitzaidan Santiago Beruete idazle nafarraren Jardinosofia edo Ver dolatria liburu miresgarriekin, edota Annie Di llard idazlearen Enseñarle a hablar a una piedra

M u n d u t i k a t , L u r G a r den jardim ean, urezko is p i l u e t a n a g e r i e t a i g e r i , nork bere barruan daukan l o r a t e g i a t o p a t u n u e n e t a , Mallarme gogoan, Shakes

p e a r e p o e t a r e n h i t z o k i n a k o r d a t u n i n t z e n : « D e n b o r a k e z b a i t u a t z e r a e g i t e n , i n o r e n l o r e e n z a i n e g o n b e h a r r e a n , l a n d a t u zerorren lorategia eta apaindu zerorren arima». G e r o , J a p o n i a k o l o r a t e g i b a t e t i k i r t e n b a n i n t z bezala, indarberrituta, Pier Paul Berzaitz zube r o t a r r a r e n k a n t u a e t o r r i z i t z a i d a n g o g o r a e t a ezpainetara: Baratze bat nahidizut egin.

Elkarrizketa Mari Karmen Insausti Oinetako saltzailea

«DENDAKO LANA

DA NIRETZAT

LASAITASUNA ETA BIZITZAZ DISFRUTATZEA»

Ordiziako denda zaharrenetako bat da Urdaneta kalean dagoen Arizmendi zapata denda. Bertako arduraduna da Mari Karmen Insausti (Zaldibia, 1936). 86 urte ditu, 64 daramatza senarrak ireki zuen dendan lanean, eta erretiratzeko gogo handirik ez badu ere, dendako eguneroko martxak ematen baitio pizgarria, agurrerako data bat ipini beharko duela pentsatzen hasi da. Bitartean, bere ibilbideaz eta beste hainbat kontutaz, luze eta zabal mintzatu da.

Testua: Ariane Vierbücher

Argazkia: Gorka Gomez

Z a l d i b i a n j a i o t a ko a o m e n z a r a . N o l a oroitzen dituzu haurtzaroko garaiak?

I b a r g u r e n T x i k i b a s e r r i a n j a i o t a k o a naiz, baserri txikia zen, kaleko baserria. Oiloak, behi bi, baratze txiki bat geni tuen Oso urte onak izan ziren Orduan zazpi urte arte ez ginen eskolara joaten. Eskola nazionalean aritu nintzen. Garai h a r t a n , D o k t r i n a e s a t e n g e n i o n , o r a i n katekesia esaten zaionari, eta nik ez ne k i e n e z i r a k u r t z e n , B i k a r i o a k e s a n z i

d a n : ‘ H o r r e n n e s k a h a n d i a e t a i r a k u r t z e n i k a s i g a b e o r a i n d i k ? ’ A m a r i e s a n n i o n , e z d i t g e h i a g o b u r l a r i k e g i n g o , bihartik irakurriko det. Eta hasi nintzen riki raka

Ondoren, joan nintzen eskola parti k u l a r r a e s a t e n g e n i o n e r a , n e s k a e t a m u t i l j o a t e n g i n e n . H a n e r e u r t e b e t e egin nuen Ez dakit esaten zorionez edo zoritxarrez, baina izan nuen maistra bat lepra pasa zuena. Alaba bat zuen, eta oso

zakar egiten zion Balentina zuen izena, o s o o s o p o l i t a z e n E z d a k i t z e n g u r i ikara sartzeagatik edo... Erakusteko, or dea, oso ona zen. Biderkaketa taula era kutsi zigun, kantuan Numeroak egiten, i r a k u r t z e n b a i n o l e h e n a g o i k a s i n u e n , edo agian ni nintzen gogoa nuena. Adin desberdinetako haurrak nahasita geun den; 15 urtera artekoak zeuden Nik, 13 urterekin utzi nion eskolara joateari

Josten ere ikasi genuen eskolan. 7 8

u r t e r a k o , o j a l a k e g i t e n g e n i t u e n N i k h a t z a z a l a k j a n e g i t e n n i t u e n , b a i n a k o s t a t a e r e i k a s i n u e n j o s t e n . G u s t o r a j o a t e n n i n t z e n , l a g u n e k i n e l k a r t z e k o aitzakia ere bazen

I k a s l e b e z a l a , k a p r i t x o s a e t a h a r r o xamarra nintzen. Nazionaletan ez hain b e s t e , b a i n a p a r t i k u l a r r e a n h a s i g i n e nean neska eta mutil Lehenengo ikasi egin behar genuen lezioa eta gero idatzi, faltarik gabe, noski! Niri berdin zitzai dan, edozein modutan egiten nuen, eta hori da harro xamarra izatea Eta jolastu zertan jolasten zenuten? Garai hartan ‘txingon’ jolasten genuen. Pelotan ere bai Ez nintzen pelotari ona, b a i n a t i r a , G e r o e z k u t a k e t a n , n e s k a eta mutil.

Kozkortzen joan zinenean... Kozkortu nintzenean, Ordiziako azoka ra etortzen nintzen amonarekin. Ez zen etxean ekoizitakoa, erosi eta saldu egi t e n g e n u e n g a z t a E t x e a n e g i t e n g e n u e n z e r b a i t , b a i n a e t x e r a k o z e n . E t a gainera ez genuen beti izaten. Nolatan etorri ziren Ordiziara? 14 urterekin Olano tabernara etorri nin tzen lanera, neska txikia zaintzera, jaie t a n [ j a i e g u n e t a n ] . O s o o n d o k o n p o n tzen nintzen etxekoekin, eta poliki po liki edalontziak eta garbitzen hasi nin t z e n , e t a p i x k a n a p i x k a n a , t a b e r n a k o lanetan sartzen hasi nintzen. Zazpi ur tez egon nintzen hantxe lanean, astebu ruetan, ezkondu baino urtebete lehena go arte. Ondoren, Cartonajes Nadallan

Hitz

Mari Karmen Insausti • Oinetako 2saltzailea

tegian aritu nintzen lanean, urtebetez.

K a r t o i z k o k a x a k e g i t e n g e n i t u e n , t x o k o l a t e z k o b o n b o i a k g o r d e t z e k o a d i b i d e z . 1 8 u r t e i z a n g o n i t u e n . G u s t u r a egon nintzen.

O rd u r a ko e z a g u t z e n z e n u e n z u re s enarra izango zena?

J a i o e t a s e g i t u a n e z a g u t u n u e n . O r d i z i a k o a z e n b a i n a e n k a r g u b a t e r a j o a n zen gure etxera, Zaldibiara, eta orduan ezagutu nuen Praka motzak zituen jan t z i t a , e z z a i t b u r u t i k k e n d u b e h i n e r e [lepokoa ukitzen du]. Jende askok esa t e n d i t , t a b e r n a n e z a g u t u n u e l a , b a i n a ez da egia Gu bion familiek harremana zuten aurretik, gaztagileak zirelako. Noiz egin zineten bikote?

Sodaduskatik itzuli zenean Nik 19 urte eta berak 23 zituen Ondoren, gure etxe r a e t o r r i z e n , Z a l d i b i a r a , b a s e r r i a e r e gustuko zuen, artean nik senide txikiak n i t u e n H a m a r a n a i a r r e b a g i n e n , s e i neska eta lau mutil, eta ni nintzen zaha r r e n a , t x i k i e n a r e k i n , 1 9 u r t e k o a l d e a nuen. Juan Bautista Arizmendi zen nire gizona Ezkondu eta hiru urtera izan ge nuen lehen umea

N o i z h a s i z i n e n A r i z m e n d i z a p a t a dendan lanean?

Senarrak bazuen zapata denda ni hona etortzerako. Donostian egon zen zapa t a k n o l a e g i t e n z i r e n i k a s t e n e t a O r d i zian, berriz, zapatak konpontzen. 1958 u r t e a n h a s i n i n t z e n n i z a p a t a d e n d a n 64 urte daramatzat hemen lanean. Eta dendak 66 ditu, bi urte lehenago zabal du zuten Nolakoa zen orduko denda?

E z d a a s k o a l d a t u . E g u r r a d a g o e n t o kian, baldosa zegoen lehen. Mostradore atzeko arkua, hasiera hasieratik dago Zapatak probatzeko eserlekuak zeuden, ispilua eta ondoren jarri genituen… Eta eguneroko martxa, nolakoa zen? Astelehenetan, goizetan, neguan, seku lako lana izaten genuen Orduan ez ze g o e n k a l e f a k z i o r i k , e t x e e t a n s u a e g u rrarekin egiten zen, ekonomika izaten zen, baina ez zen gaur egun etxeetan da goen kalefakziorik Eta orduan, hankak h o z t u , b u s t i e g i t e n z i r e n . H o r r e g a t i k , astelehen goiza lan askokoa izaten zen guretzat Asteazkenetan ere jende asko ibiltzen zen, Azoka egunagatik

Zer gogoratzen duzu azoka egun haietaz?

K a l e a n g a z t e l e r a h i t z e g i t e n z e l a a s k o Nik tabernan, eta ferian ikasi nuen gaz t e l e r a , b a t i k b a t , b a i n a b e h i n e r e o n d o

Zein da?

Betikoaren xarma duena

Denda berriek ez duten xarma berezia du Arizmendi zapatadendak Urdaneta kaleko 10. zenbakian dago. Gerturatzen hasi eta ataria eta haren al de banatan dauden bi erakusleiho txikiak ikusi orduko, segituan konturatzen da bat historia darion toki batean sar tzera doala. Dendaren barruko aldeak ere ez du alferrekorik; salgarrien kaxatxoak tapatzen dituzte paretak, eta goiko aldeetan, bi urtxintxa eta azeri bat, disekatuta. Egurrezko mostradore aren atzean, bigarren estantzia batera sarbidea, arku forma duena, egurrez koa. Ezin da ikusi zer dagoen beste alde an, oihal sendo bat baitu zintzilik. Hala ko batean, oihalaren atzetik agertu da Mari Karmen Insausti, dendako ardura duna. Txikia, baina batere eskasa, doto re jantzita eta orraztuta. «Meriendatzeko ezer ez dut ba!», esan du alde guztietara begira, «ez baduzue sagarren bat

nahi?» bukatu du eskaintzen Zapata kutxen artean, sagar eder batzuk ditu, dozena edo, Ordiziako Euskal Jaietan, erakusleihoak apaintzeko, baserriren batetik ekarritakoak Betiko dendarien, betiko jendearen kortesia du Umearoko eta kozkortu zeneko ga raiak oroitu ditu lehenengo. 86 urte be teak ditu, baina memoria fotografikoa erakutsi du Juan Bautista bere senarra izan zena gogoratu duenean batez ere; harekiko maitasun sugarra bizirik du oraindik, lepokoari helduta eutsi dio emozioari, konfesionario txikian Den da bat baino gehiago baita Arizmendi zapata denda; Insaustirentzat «dena» izan da 64 urte egin ditu bertan lanean, erretiroa hartzeko adin ofiziala, duela 20 urte bete zuen, baina lana eta hori baino gehiago, bere senarrak esfortzu handiarekin zabaldutako negozioa bizirik mantentzeak ematen dio kemena

« 1958 urtean hasi nintzen ni zapata dendan. 64 urte daramatzat hemen lanean. Bi urte lehenago ireki zuten»

«Azokan gaztelera entzuten zen gehien. Nik tabernan, eta ferian ikasi nuen gaztelera, batik bat, baina behin ere ondo ez»

Nolako postuak egoten ziren?

A s k o t a r i k o a k ! U d a l e t x e a z p i a n j a r t z e n g e n u e n g u k p o s t u a , g a z t a s a l t z e n g e n u e n e a n . N i r e g i z o n a r e n e t x e k o e k e r e jartzen zuten postua, gazta saltzen zu ten haiek ere Bilbotik etortzen zen, pe rretxiku garaian mutil bat Kotxearekin e t o r t z e n z e n , e t a b e r e a m a k l a g u n t z e n zion. Gaztaina garaian ere, asko izaten zen Oraingo azokarekin ez du zer ikusi rik Plazako aldamen guztian, oinetako a k , a i z k o r a k , a r t i l e a k , . . . G o i k o a l d e a n , ere jartzen ziren postuak. Ezkondu on doren, zapata dendako postua ipintzen g e n u e n h a n T e l a k s a l t z e n e r e e g o t e n zen beste bat.

Gustuko zenuen azokara saltzera joa tea?

Ez zen gehien gustatzen zitzaidana, bai na denda urruti gelditzen zen….

Dendan nola antolatzen zineten?

Dendan nik ematen nien bezeroei arre t a , e t a s e n a r r a k , z a p a t a k e g i n e t a k o n pontzen zituen. Larunbatetan, ahizpak ere laguntzen zigun. Bera konponketak n a h i z i t u z t e n h a i e t a z a r d u r a t z e n z e n Zuloak josi ere egiten ziren Zapatak tin tatzeko ohitura ere galdu da jada, baina g a r a i b a t e a n , o h i k o a z e n . E t a z a p a t a k egiten langileak ere izan genituen

N o l a ko z a p a t a k e g i t e n z i t u e n s e n arrak?

i n g u r u a n e g i t e n g e n u e n n e g u r a k o e s kaera Orduan ez zegoen gaur egun ze goen aukera zabala Biajanteak etortzen ziren, muestrariorekin. Arnedon eta El d a , A l a c a n t i n g u r u a n z e u d e n z a p a t a etxe onenak Emakumezkoentzat oine tako oso onak ere, Mallorkan egiten zi tuzten. Rejillazkoak berriz, kartzela on doko herrietan egiten ziren, izan ere, re jillak kartzeletan egiten zituzten

Moda aldatzen joan den moduan aldatuko zen dendako martxa ere...

Bai, hala da! Erosketa ohiturak asko as k o a l d a t z e n j o a n d i r a K o n p e t e n t z i a handitu egin da: garai batean ez zeuden h o r r e n b e s t e d e n d a , e z m e r k a t a r i t z a z e n t r o h a n d i a k , e z I n t e r n e t , . . . H o r r e k guztiak eragin digu

Hala ere, zuk hemen jarraitzen duzu...

e z . E s k o l a n e r e i k a s i n u e n z e r b a i t . H o rretarako ariketak egiten genituen. Or diziara etorri nintzenean, kale honetan [Urdaneta kalea] batez ere, erdaraz asko e g i t e n z e n ; g e r r a o s t e a z e n , k a n p o t i k etorritako langileak ere bazeuden, Or dizian jaiotakoek ere gazteleraz egiteko joera handia zuten Azokan erdipurdi e g i t e n z e n e u s k a r a z . T o l o s a k o a z o k a n b a i , h a n b a i e g i t e n z u t e n . H e m e n a h a l z u e n g u z t i a k g a z t e l e r a z h i t z e g i t e n zuen Jendeak ikasi egin nahi zuen gaz telera, barre egiten zigutelako gaztelera ondo ez hitz egiteagatik. Eta gainontzean? G i r o h a n d i k o e g u n a i z a t e n z e n J e n d e a s k o g e r t u r a t z e n z e n . E t o r t z e n z i r e n t x a r l a t a n a k [ k a l e z k a l e k o s a l m e n t a n aritzen den eta salgaia ahoz iragartzen duen pertsona], eta gure aitak beti esa t e n z i g u n ; « J e n d e a s k o i n g u r a t z e n d a haien ondora eta kontuz! karteristak ere hantxe izango dira eta!» Batzuetan gai nera, gutxien espero zenuena zen karte rista. Gu saiatzen ginen kontuz ibiltzen.

G i z o n e z k o e n t z a k o e t a e m a k u m e z k o entzako egiten zituen Oraindik gorde t a d i t u t s e n a r r a k e r a b i l t z e n z i t u e n hainbat erreminta, eta berak egindako o i n e t a k o a k e r e [ a z a l e k o a r g a z k i k o a k ] J a n z t e k o a k , e t a m e n d i k o a k e r e e g i t e n z i t u e n . N e u r r i r a e g i t e a e z z e n m e r k e a , e t a o i n a k d e l i k a t u a k z i t u z t e n e k , b a t e z ere oinak oso zabalak zituztenak, ziren h o r r e l a k o a k e r o s t e n z i t u z t e n a k B a t z u e t a n , e r a k u s l e i h o a n i k u s t e n z i t u z ten beste zapata batzuk gustatu, eta an t z e k o a k e g i t e n s a i a t z e n z e n s e n a r r a D o n o s t i a r a b i d a l t z e n g e n u e n k o r t e a egiteko. Urte askoan egin zituen zapa tak. 50 urte arte bai, eta zapata konpon ketan 60 urte gehixeago arte Konpon du asko asko egiten zen

B e s t e l a ko a k e r e s a l t z e n z e n i t u z t e n , eta gainera horri eutsi diozue, gaur ar te. Zertan oinarritu izan zara saltzeko materiala aukeratzeko?

Batez ere, kalitatean, modarekin batera. B a i n a b e t i p e n t s a t u i z a n d u t k a l i t a t e a zela oinarrizkoa Garai hartan adibidez, u m e e n t z a k o z a p a t e n a r t e a n , g o r i l a markako oinetakoak zeuden. San Juan

Bai, nabaritzen hasia naiz, gorputzak ez d i d a l a j a r r a i t z e n , e t a p e n t s a t z e n h a s i n a i z e r r e t i r o a h a r t u b e h a r k o d u d a l a , baina asko asko kostatzen ari zait era baki hori hartzea. 86 urte ditut, 64 pasa d i t u t h e m e n . N i r e s e n a r r a k i r e k i t a k o negozioa da, garai hartan esfortzu han d i a e g i n z u e n l o k a l b a t e r o s i e t a h a u m a r t x a n j a r t z e k o . N i r e b i z i t z a r e n z a t i oso garrantzitsu bat pasatu dut hemen, eta askok esaten didaten arren, baduda l a e r r e t i r a t z e k o g a r a i a , l a s a i b i z i t z e k o eta gozatzeko garaia, niretzako hau da lasaitasuna eta hau da disfrutatzea. Pe na da erreleborik ez izatea Hala izanda ere, esandakoa, gorputzak ez dit berdin erantzuten, eta laster jarriko dugu agu rrerako data

«Saltzen genuen kalitatea, modarekin batera. Baina beti pentsatu izan dut kalitatea zela oinarrizkoa»

«Pentsatzen hasi naiz erretiroa hartu beharko dudala, baina asko-asko kostatzen ari zait erabaki hori hartzea»

Mari Karmen Insausti • Oinetako 2saltzailea

Hitzen ganbara

Ixipue: Brotxa (latineko ‘hyssopus’ etik, gaztelaniaz ‘hisopo’; era berean, hara grezierako ‘hyssopos’ etik, eta horra hebraierako ‘ezob’ etik). Apai zak mezetan ur bedeinkatua botatzeko erabiltzen duen tresna

Sendabelarrak

Santio belarra

Aplikazio ugari izan ditzake sendabelar honek, bai infusio moduan hartuz, bai olio modura igurtziz.

Esaera zaharra

«Aldapan behera santu guztiek lagun tzen dute»

Leku erosoan ez dago inoren laguntza beharrik. Orduan denak dira emateko borondatetsu Gauzak zailtzen direne an, bestelakoa da kontua

Efemerideak

1932 9 20. Xalbador Garmendia idaz lea eta euskalaria jaio zen, Zaldibian 1993-9-22 Irene Usabiaga txirrindula ri profesionala jaio zen, Ordizian. 1995 9 24. Ane Etxezarreta futbolari profesionala jaio zen, Beasainen

» Izen herrikoia

Santio belarra / San Joan belarra

» Izen zientifikoa

Hipericum perforatum L (Clusiaceae)

» Ezaugarriak

Metro bat luze izatera iristen da landare hau Zurtoin tente batetik adarrak ate r a t z e n z a i z k i o a l d e e t a r a N a h i k o a d a r tsua da, hostoak oposatuak ditu, eta ar gira bideratuz gero, zulotxo ugari ditue l a i k u s d a i t e k e L o r e h o r i a k s o r t a t a n jaiotzen dira landarearen muturrean Mendiko soilguneetan, bideetan eta landa ez oso hezeetan hazten da.

» Atal erabilgarriak

Normalean loreak erabiltzen dira, bai na hostoak ere erabil daitezke.

» Propietateak eta erabilpenak

E r a b i l p e n e t a a p l i k a z i o u g a r i i z a n d i tzake sendabelar honek.

I n f u s i o a : B e h e r a k o a e t e t e k o , d i g e s t i o e t a g i b e l e s t i m u l a t z a i l e m o d u a n , h i l e r o k o a e r r e g u l a t u e t a m i n a

a r i n t z e k o , d e p r e s i o e t a i n s o m n i o k a s u e t a n l a s a i g a r r i m o d u a n G i l t z u r r u n e t a m a s k u r i k o g a i x o t a s u n e t a n a n t i i n f l a m a t o r i o m o d u a n e r a b i l d a i t e k e , b a i t a u r d a i l e k o u l t z e r a k s e n d a t z e k o e r e B r o n k i t i s , a s m a e t a k a t a r r o kasuetan ere hartzen da. Horretarako, 3 0 g r a m o l a n d a r e u r l i t r o b a t e a n e g o s i , e t a b i z p a h i r u e d a l o n t z i i n f u s i o edan behar dira egunean

O l i o a : O l i o a e r e a s k o e r a b i l t z e n d a zirkulazioa aktibatzeko, erreuma, zia t i k a , l u n b a g o e t a m u s k u l u e t a k o m i n a a r i n t z e k o I g u r t z i a k e m a n b e h a r d i r a l a n d a r e a r e n o l i o a r e k i n . B e l a r r i k o m i naren kasuan, olio tanta pare bat bota b e h a r d a b e l a r r i a n O l i o a p r e s t a t z e k o 2 0 0 g r a m o S a n t i o b e l a r l o r e o n t z i b a t e a n j a r r i , 1 . 0 0 0 m i l i l i t r o o l i b a o l i o

g e h i t u , o n d o i t x i , e t a e g u z k i t a n j a r r i 4 0 e g u n e z , n o i z b e h i n k a a s t i n d u z O l i o a k k o l o r e g o r r i a h a r t u k o d u . F i l tratu, eta tarro garbi batean gorde.

» Kontraindikazioak

Landare fotosentibera izanik, alergiak d i t u z t e n p e r t s o n e k e t a e g u z k i i z p i e kin oso sentiberak direnek kontu han d i z h a r t u b e h a r d u t e l a n d a r e h a u , e r r e a k z i o a k g e r t a d a i t e z k e e l a k o . O r o k o r r e a n , o l i o a e m a n o n d o r e n e z j a r r i e g u z k i t a n , e t a s a i a t u e g u z k i i z p i a k saihesten

Iturria:

Legorretako Udalak kaleratutako

‘Ez zela kajoi batean gordetzekoa’ liburua.

Orrialde honetarako ekarpenik egin nahi izanez gero: goiberri@hitza.eus

G aiak hala dio

Kate motzean

Montse Martinez • Olaberriko odol emailea

«Odol ematea besteei laguntzeko modu bat da»

Ekaitz Goikoetxea Asurabarrena

Gaia: Hormak

Neurria: Hamarreko txikia Doinua: Jardin bat zuretzat

«Etorkinak urruti behar genituzke», «Gizonek bi barrabil izaten dituzte», «Trans, gay ta lesbianek zenbat desajuste!», hauek eta antzeko zenbait pozoi huste, paretek egunero hormatzen gaituzte

Mehatxu, gutxiespen ta irain segida, ortografi akatsak bakarrik balira!

Amorratuta nago paretei begira, nahiz jakinda inor ez den etortzen argira, ezer ikasi gabe asko hiltzen dira

Olaberrian 20 25 pertsona elkartzen di ra lau hilabetero odola emateko, tartean izaten da Montse Martinez (Olaberria, 1967). Bera da herriko odol emaile elkar teko presidentea, duela 15 urte sortu zu t e n e t i k M a r t i n e z e n t z a t « b e s t e e i l a guntzeko modu bat da. Eta gustatuko li tzaidake, beharrean izaten banaiz, nire tzat ere odola izatea» Honela, herrita r r a k a n i m a t u n a h i d i t u o d o l a e m a t e r a «beharrezkoa baita eta ez baitauka or dezkorik».

Ze zaletasun dituzu?

Z a l e t a s u n u g a r i d i t u t A s k o i r a k u r t z e n dut, kakorratz lana, bolilloak eta mota askotako bildumak egiten ditut.

Pelikula bat.

HURRENGOA »

Bertsolaria: German Urteaga Garmendia

Los Goonies Liburu bat.

Erromako historiari buruzko edozein. Abeslari bat edo talde bat.

La oreja de van Gogh

Abesti bat.

Mediterraneo Oporretarako leku bat

N i r e a i t a r e n j a i o t e r r i a B u r g o s k o G a r ganchon (Espainia)

Zer gosaltzen duzu? Txikoria, diabetesa dela eta ez baitidate Cola Cao hartzen uzten. Kolore bat.

Berdea

Inoiz ahaztuko ez duzun eguna Iloben jaiotegunak.

Jaso duzun oparirik bereziena. Lore sorta bat

Amets bat.

Erretiroa hartzea. Bizitzako plazer txiki bat. Gauez paseatzea izarrei begira Goierriko txoko bat.

Larraitz.

Olaberrian biziko ez bazina... Lazkaon

Testua eta argazkia: Mikel Albisu

Erreportajea

TROIKO URTEGIA , ARAZOA ALA NATUR ONDAREA?

Troiko urmaela lehortu eta birlandatzeko proiektuaren aurrean, Itsas Enara elkarteak dio biodibertsitate balioa galduko lukeela.

Ga b i r i a e t a M u t i l o a a r t e a n d a goen urmaela da Troiko urte gia, egun animalia espezie ez b e r d i n a k o s t a t a t z e n d i t u e n 4 , 5 h e k t a r e a k o u r m a s a O r m a i z t e g i t i k GI 3540 errepidetik joan daiteke, baita Mutiloako eta Zeraingo meatze barru t i e t a t i k e r e . G a b i r i a e t a M u t i l o a b a n a t z e n d i t u e n G e s a l a e r r e k a k o u r a r e k i n s o r t u t a k o u r t e g i a d a 1 9 8 6 a n m e a t z e gune bat ireki zuen Exminesa enpresak u r t e g i a b a i n o p i x k a b a t g o r a g o , i b a i a n g o r a , e t a 1 9 9 2 r a a r t e b e r u n a e t a z i n k a ustiatu zuen Urtegia erabili zuen mate r i a l h o r i e t a t i k a t e r a t a k o h o n d a k i n a k gordetzeko. Urteen poderioz, material h o r i a z p i a n s e d i m e n t a t u t a g e r a t u d a , eta ustiapena utzi zenetik gaur egunera arteko tartean, naturarekin bat egin du

u r t e g i k o e r e m u a k e t a i n g u r u m e n a r e n p a r t e d a u r m a e l a E h u n d i k g o r a e z p e zieren bizitoki edo geraleku bilakatu da 1996an Asfaltos Urretxu enpresak erosi zituen meatze guneko lurrak, baita ur tegia ere Eusko Jaurlaritzaren Energia ren Euskal Agentziaren laguntzarekin, urmaela lehortzeko eta lehengoratzeko proiektua jarri nahi du martxan.

Itsas Enara Ornitologia Elkarteak sa l a t u d u e z d e l a « b e h a r b e z a l a b a l o r a t u urmaelak azaltzen duen ingurumen ba lio handia», eta lehengoratze proiektu h o r r e k i n G i p u z k o a k o b i o d i b e r t s i t a t e rik handienetakoa duen urmaela desa g e r t u k o l i t z a t e k e e l a : « Z a z p i e s p e z i e k habia egiteko erabiltzen dute Troiko ur maela eta ehundik gora espezie negutar e t a m i g r a t z a i l e k b e r t a n n e g u a i g a r o t z e n d u t e e d o a t s e d e n a h a r t z e n d u t e . Hamar mehatxatutako Espezieen Eus k a l K a t a l o g o a n a g e r t z e n d i r a E z d a g o zalantzarik, Gipuzkoa mailan, uretako hegaztientzat garrantzia handiko lekua

d e l a » . U r t e o s o a n z e h a r u r m a i l a i a k o n s t a n t e a m a n t e n t z e n d u u r t e g i a k , eta hori da berezitasunetako bat Espe zie ugariren ugalketarako eta babesera ko beharrezkoa den landaredia garatzea ahalbidetzen du Kokapen ezkutuak eta sarbide mugatuak ere eragin du fauna rentzako babeslekua izatea.

Kurriloak geratzen diren lurraldeko l e k u b a k a r r e n e t a r i k o a d a A r r a n o arrantzalearen presentzia ere frogatuta d a g o , e t a a t s e d e n l e k u a d a a m i a m o k o zuriarentzat, amiamoko beltzarentzat eta atalarrarentzat Ahate espezie ugari e r e b e r t a n e l i k a t z e n d i r a ; T r o i a k d u murgilari arrunten eta mottodunen ne gutar dentsitaterik handiena lurralde an Gainera, Troiak Gipuzkoako odona tu espezieen %90 ostatatzen du Egoera egokian Urmaelaren itxierarako proiektuak bio dibertsitate horren suntsiketa ekarriko lukeela dio Itsas Enarak, eta instituzioei

Troiko urmaela lehortu eta birlandatzeko proiektua

Testuak: Laida Goiburu

«Goialdean dagoen meatze gunea da benetan kontaminazio bisuala, kimikoa eta organikoa sortu duena, ez urmaela»

Oier Oiarbide Gabiriako alkatea

«Biodibertsitate aldetik aberatsa da eta ingurumen aldetik aukera bat. Azterketa egin beharko litzateke»

Iñaki Ugalde Mutiloako alkatea

eskatu die urtegia gaur egungo egoeran mantentzeko: «Urmaela klausuratzeko egindako proiektuan agertzen den mo d u a n , a u k e r a h o r i b i d e r a g a r r i a d a t e k nikoki. Modu horretan, Gipuzkoako in gurumenaren ikuspegitik, ordezkaezin d e n i n g u r u n e p a r e g a b e a m a n t e n d u k o litzateke».

Asfaltos Urretxu enpresak eta Ener g i a r e n E u s k a l A g e n t z i a k i t x i e r a r a k o e g i n d a k o p r o i e k t u a n a i p a t z e n d e n e z , u r t e g i k o i n s t a l a z i o a k e g o e r a e g o k i a n daude eta ez daukate arriskurik. Kolap so bat egongo balitz, baina, azpian dau den material horiek arazoak sortuko li t u z k e t e . B e s t e a u k e r a b a t z u k a z t e r t u badituzte ere, arrazoi tekniko edo eko n o m i k o e n g a t i k b a z t e r t u d i t u z t e , e t a proiektuan aurkeztutako aukera nagu sia urtegia lehortzea eta ondoren belar d i a l a n d a t z e a d a . 2 4 h i l a b e t e k o o b r a i z a n g o l i t z a t e k e , 2 6 2 6 4 3 5 e u r o k o a u rrekontuarekin

Udalen erantzuna

J a r r e r a e z b e r d i n a k a z a l e r a t u d i t u l e h e n g o r a t z e k o p r o i e k t u h o r r e k I t s a s Enara Ornitologia Elkartearen erantzu na ez ezik, udalen erantzuna ere izan du. Gabiriako Udalak proiektuari buruzko txostena bidali du Eusko Jaurlaritzako Ekonomiaren Garapen Jasangarritasun eta Ingurumen sailera, Jaurlaritzak es k a t u t a , e t a u r t e g i a s o i l i k a l d a t z e a r e n kontrako jarrera argia azaldu du. «Urte g i a n b a k a r r i k e z , l a n o r o k o r r a g o a i z a n beharko litzateke, meatze gune osoan», adierazi du Oier Oiarbide alkateak

E z d u t e z a l a n t z a n j a r t z e n s e d i m e n t a t u t a k o m a t e r i a l a k b e r t a n d a u d e n i k , b a i n a e z d u t e b e g i o n e z i k u s t e n s o i l i k urmaela eraldatzea, hori izanik naturak b e r r e s k u r a t u d u e n e r e m u b a k a r r a . «Beste interes batzuk» egon daitezkee lakoan, desadostasun osoa agertu dute: « E z d u g u n a h i , e z z a i g u i r u d i t z e n h o r i denik dagoen beharra, baizik eta beste b a t . G o i a l d e h o r r e t a n d a g o e n m e a t z e gunea da benetan kontaminazio bisua la, kimikoa eta organikoa sortu duena, eta ukitu gabe dagoena, ez urmaela. Mi na bera seilatu gabe dago, desmantela tu gabe, itxi zenean bezalaxe Ez gaude a d o s j u s t u n a t u r a k b e r e k a b u z b e r r e s kuratu duen hori aldatu nahi izateare kin».

P r o i e k t u a k d u e n z e h a z t a s u n f a l t a ere salatu dute: «Urmaela estali egingo litzateke, baina ez digute adierazten ze

PROIEKTUKO AUKERAK

IDOM enpresari esleitu diote proiektua egiteko lana eta martxoan argitaratu zuen itxierarako aztertu dituzten aukerak.

» Dagoen bezala uztea

Urmaela dagoen bezala uztea, manteni mendu programa bat ezarrita etengabe kontrolpean izateko Ia baztertuta dago erabili beharko lituzketen baliabideenga tik eta ezingo luketelako itxi epe luzera.

» Zati bat estaltzea

80 160 metro inguruko zatia estaliko lu kete, eta beste zatia agerian utzi. Ez dute egoki ikusten ez delako arazo kimikoa guztiz desagertzen

» Estalki lehor bat jartzea

Ura sartzea galarazteko estalki lehor bat jarriko lukete Hori ere baztertu da ez li tzatekeelako guztiz lehortuko eta 10 20 urteren buruan konpondu beharko litzate keelako

» Urmaela lehortzea

Ezartzekotan egingo luketena eta garatu dutena urmaela lehortzea eta lehengora tzea da Drainatze sistema batekin lehor tu, estali eta begetazioa landatuko lukete

r e k i n e s t a l i k o d u t e n » . O i a r b i d e k a z p i marratu bezala, Gabiriako Udala desa dos agertuko da proiektuaren helburua e t a l o r t u n a h i d e n a « b e n e t a n i n g u r u horren berreskurapena dela» ikusi arte. « B e s t e i n t e r e s b a t e k i n l o t z e n d u g u proiektua urmaelarekin izatea Proiek tu horrek gure bultzada edukitzekotan beharko luke zerbait integrala izan, zo nalde osoa tratatuko duena, eta orduan adostuko genuke»

Troiko eremurik handiena Gabiriako udalerrian dago, eta beste zatia Mutilo a n M u t i l o a k o U d a l a k e z d u g a i a n s a k o n d u n a h i i z a n , e t a a g e r t u d u h a r r e m a n e t a n j a r r i b e h a r k o d i r e l a p r o i e k tuaren sustatzaile eta egileekin. «Biodi b e r t s i t a t e a l d e t i k a b e r a t s a d a u r t e g i a eta ingurumen aldetik aukera bat eman d e z a k e . A z t e r k e t a b a t e g i n b e h a r k o l i tzateke, oraindik egin ez duguna. Inpli k a t u t a k o e r a k u n d e e t a e n p r e s e k i n h a rremanetan egon beharko dugu», azal du du Iñaki Ugalde alkateak.

Troiko urmaela lehortu eta birlandatzeko 2proiektua

Troiko urmaela, Gabiria eta Mutiloa artean dago Gaur egun animallia espezie ugari bizi da bertan Itsas Enara Ornitologia Elkartea

Erretratua

URRETXUKO JAIETAKO KARROZAK

Marian Toledo Kortabarria Urretxu Beasain

He m e n d u z u e n a r g a z k i a 1992ko Euskal Jaiko karroza desfilekoa da. Zergatik auke r a t u d u d a n u r t e h o r r e t a k o a ? B a u r t e h o r r e t a n a z k e n e a n k a r r o z e n d e s f i l e a n p a r t e h a r t u n u e l a k o l a g u n e k i n b a t e r a . G a z t e a k g i n e n e a n n e s k a kuadrillek ez genuen karrozarik egiten, e t a o n d o r i o z e z i n i z a t e n g e n u e n p a r t e hartu karroza desfilean. Urteetan desfi leari begira inbiditan egon ondoren guk ere azkenean Euskal Jaiko karroza des f i l e a n p a r t e h a r t z e k o a u k e r a i z a n g e n u e n u r t e h a r t a n I r a u l t z a k u a d r i l l a r i esker. Urte hartan Iraultza kuadrillako e k g a r a i b a t e k o e z t e i a k g o g o r a t u n a h i i z a n z i t u z t e n A r g a z k i a r e n e r d i a n s e n a r g a i a a z a l t z e n d a , B i t t o r U r b e g a i n . O n d o a n , e r d i e z k u t u a n , e m a z t e g a i a ,

Miren Josu Aranburu. Eta inguruan par te hartu zuten hainbat herritar

Izan ere, ehun lagunek baino gehia g o k p a r t e h a r t u g e n u e n e z t e i e t a n . G u gonbidatuak ginen eta jo ta fuego aritu ginela dantzan gogoratzen dut Arropak O r e r e t a k o E r e i n t z a t a l d e a k e t a L u r r a dantza taldeak utzitakoak ziren, arreoa (kutxa bat, aulkiak, lihozko izarak…….) bi gurditan ikus zitekeen, eta ezkontza batean janaria ezin denez falta karrozan arkumea burduntzian erretzen eta talo a k e g i t e n a r i t u z i r e n . E z z u t e n e z , l a n makala egin hori guztia lortzen eta an tolatzen Iraultza kuadrillakoek!!!

Gure karroza lehenengoa zenez, hasi g i n e n d e s f i l a t z e n , e t a h a s i e t a l a s t e r , Isabeleko etxetik kea ateratzen ari zela ikusi genuen Isabeleko etxeak su hartu z u e n ! O n d o k o e t x e b a t e k o o b r a t a n z e goen andamio bat hartu eta etxean ze goen jendeari ateratzen laguntzen aritu z i r e n ¡ e z k o n t z a k o s e n a r g a i a , z e n b a i t gonbidatu eta zenbait herritar….Udalak

ordaindu omen zuen tindategiko faktu ra Estualdiaren ondoren jarraitu zuen desfileak eta iritsi zen plazara Urte har tan Iraultza kuadrillak irabazi zuen on do merezita!

G u r e g a r a i a n n e s k a k u a d r i l l e k , e z genuen karrozarik egiten, gu baino ha mar bat urte gazteagoak direnak hasi zi r e n e g i t e n . G a u r e g u n , b e r r i z , n e s k a kuadrilla askok egiten dituzte karrozak K a r r o z e n d e s f i l e a h o r r e t a n a l d a t u d e n b e z a l a e t o r k i z u n e a n a l d a k e t a k i z a n g o d i r a U r r e t x u k o E u s k a l J a i a n e t a k a r r o zen desfilean Gero eta globalizatuagoa d e n m u n d u h o n e t a n , a l d a k e t a k a l d a keta jarrai dezatela bai neskek (eta baita m u t i l e k e r e ) e u s k a l t a s u n a e t a e u s k a l kultura aldarrikatzen eta gure hizkun tzan bizitzen

E t a j a k i n a , j a r r a i d e z a g u n I p a r r a g i r r e r e n G e r n i k a k o A r b o l a a b e s t e n , e t a abestiaren bukaeran beti bezala hona koa abesten: Gora Iparragirre eta urre txuarrak, Gora !!!!

1992an Iraultza kuadrillak garai bateko ezteiak gogoratu zituen Jose Luis Garmendiak utzitako argazkia

Munduan barrena ikasten: Atzerriko egonaldiak

Testua: Maider Insausti Argazkia: Aroa Saez de Egilaz Junquera

Iraila hasi eta besarkada luzeak iris t e n d i r a , i k a s k e t a p r o z e s u a n a t z e r r i r a b i d a i a t z e k o h a u t u a h a r t z e n duten horiek agurtzeko unea Izan lagun, anai arreba zein ikaskide. Eras m u s , S I C U E e d o t a b e s t e p r o g r a m a r e n b a t e k i n a t z e r r i r a d o a z e n e n a g u r j a i ugari ikusi ahal izan dira Goierrin azken hilabetean. Itzulera ere eder askoa izan o h i d a , b e r r i z e l k a r i k u s t e a , e s p e r i e n tziak partekatzea Urtero urtero ikasle ugari joaten dira

L a i d a Z a b a l e t a d e B e n i t o ( B e a s a i n , 2002) Portugalera joan zen joan den as tean, otsailera arte eta orrialde honetan utzi ditu bere sentsazio eta urduritasu n a k . I l u s i o z j o a n d a e t a e s p e r i e n t z i a «erabat aldrebesa» izango delakoan da g o e l a a d i e r a z i d u H o r r e z g a i n , e t x e t i k kanpoko bere lehen esperientzia izango d a e t a z e n b a i t b e l d u r e r e a i t o r t u d i t u , hala nola «ez bere lekua topatzea bertan edota galduta sentitzea» Hala ere, «bi z i t z a z i k a s i k o d u e l a k o a n » e t a l a g u n ugari egingo dituelakoan dago.

Txiletik bueltan

Batzuk joan eta besteak etorri. Aroa Sa e z d e E g i l a z J u n q u e r a ( Z e r a i n , 2 0 0 1 ) a t z e r r i k o e s p e r i e n t z i a b i z i t z e t i k d u e l a hilabete eta erdi itzuli zen, Latinoame rikatik hain zuzen ere. Txilera egin zuen b i d a i a e t a b e r t a n b i z i t a k o a « a h a z t e z i na» izan da Harreman berri ugari egi t e a z g a i n « a s k o i k a s i z u e n e g u n e r o k o t a s u n e k o b i z i t z a z » . E s p e r i e n t z i a k o k o n t u r i k a z p i m a r r a g a r r i e n a a u k e r a tzea zaila izan du Saez de Egilazek baina « b e s t e k u l t u r a b a t e z a g u t z e a r e n a b e rastasuna eta bertako benetako bizitza e z a g u t z e a r e n a » a i p a t u d i t u , b e s t e a k beste Hala ere, bidaietan beti izaten di ra une onak zein txarrak, kasu honetan, u n i b e r t s i t a t e a n paroia e g i n z u t e n e k o oroitzapena ekarri du gogora, izan ere, nahiz eta Argentinara bidaiatxo bat egi teko aukera eman zion honek, larri ibili zen EHU ra bidali beharreko ikasketen

Torres del Paine Patagonia txiletarrean

emaitzak eskuratzeko, zenbait irakasle

r e n t r a b a k t a r t e k o . H o r r e z g a i n , e z i n

i z a n z i t u e n z e n b a i t k l a s e k i d e a g u r t u E s p e r i e n t z i a h o n e n o n d o r e n b e r r i r o

etxean da, eta halako esperientzia bizi t z e a « m u n d u g u z t i a r i g o m e n d a t z e n diola» aitortu du, bizitzan behin izaten baita eta asko ikasten da

Erreportajea

ESPEZIARIK

GABEKO ODOLKIAK

Zaldibiako Beko Karnizerie harategiko Pili Sukiak eta Diuvel Alvarezek irabazi dute Ordiziako Euskal Jaietako Goierriko Odolki Bikainenaren lehiaketa. Hestebete hori egiteko duten moduaz eta bezeroen artean duen estimazioaz hitz egin dute bi harakinek.

Testua/argazkia: Iñaki Gurrutxaga

Ez bata ez bestea ez dira harakin tradizioko familian jaioak. Bizi tzaren patuak eraman ditu lan gintza honetan aritzera, eta pa tu berak elkartu zituen orain bi urte Pili Sukiak 2008tik gobernatzen zuen Zaldi b i a n P i l i T o l o s a k e r r e n t a n e m a n d a k o h a r a t e g i a , e t a h a r k e r a k u t s i z i z k i o n odolkiak eta mondeju zuriak egiteko se k r e t u g u z t i a k . 2 0 2 0 a n i t x i z u e n I ñ a k i Erauskinek plaza inguruan zuen hara tegia, eta herriko harategi bakarra iza tera pasa zen Pilirena Pandemia etorri zen tartean, eta lan ordu luzeko egunak.

Halako krisi momentuek, ordea, bes t e l a k o a t e a k z a b a l t z e n d i t u z t e l a e s a n ohi da Aspaldiko urteetan Zaldibian bi zi den jatorri kubatarreko Diuvel Alva r e z k u a d r i l l a k o a k d i r a b i a k p r e s t agertu zitzaion elkarrekin aritzeko, eta b i e n a r t e a n B e k o K a r n i z e r i e h a r a t e g i a ireki zuten Erauskinek utzitako lokale

an «Izena bera ere kuadrillan jarri ge nion, herrian hala deitzen baitzitzaion harategi honi. Izen horren aldeko alda r r i k a p e n a e g i n n a h i n u k e , i z a n e r e , l e h i a k e t e t a n e t a p r e n t s a n i z e n h o r i e z beste denak irakurri baititugu», nabar mendu du Alvarezek. 2020ko uztailaren 1ean inauguratu zuten

Espezia bakarra, Kaiena piperra Bataren urtetako eskarmentuak eta ha si berriaren grinak uztartuta abiatu zu ten proiektua Lehen ere txapel eta oho r e z k o p o s t u d e z e n t e l o r t u a d a S u k i a G o i e r r i m a i l a k o l e h i a k e t e t a n 2 0 1 3 a n e r e O r d i z i a n i r a b a z i z u e n , n a h i z e t a halakoen oso zalea ez den aitortu Gaz tea bai ordea: «Hasi ginenean argi nuen s a r i k e t a r a k o e r r e g u l a r r a g o a k i z a n b e h a r g e n u e l a 2 0 2 0 a n , B e a s a i n e n , k a l e egin genuen, baina Ordiziako Gipuzko ako Txapelketarako akatsa zuzendu, eta

«Goierriko odolkigileok odolki ezberdinak egiten ditugu nahiz eta osagai berdinak erabili. Guk odol gutxiago erabiltzen dugu»

Pili Sukia

Beko Karnizerie

«Guk hemengo produktua erabiltzen dugu. Hemengo porrua erabili edo Errioxakoa, aldea dago. Zaporean eragina dauka»

Diuvel Alvarez

Beko Karnizerie

Olanorengandik puntu bakarrera gera t u g i n e n » . A u r t e n g o i r a i l e a n , L a r r u n Arri elkarteak Euskal Jaietan antolatzen d u e n G o i e r r i k o O d o l k i B i k a i n e n a r e n txapelketa irabazi dute

B e r e e g u n e a n P i l i T o l o s a k S u k i a r i e r a k u t s i z i o n m o d u a n j a r r a i t z e n d u t e odolkiak egiten «Tipula, porrua, txerri gantza, odola, gatza eta Kaiena piperra E z d i o g u b e s t e l a k o e s p e z i a r i k b o t a t z e n » , z e h a z t u d u S u k i a k . H a i e n o d o l k i e t a n b a r a z k i a n a b a r m e n t z e n d e l a e s a n o h i d u t e b e z e r o e k S u k i a k h o n e l a d i o : « E z d a k i t h a l a d e n . E g i a d e n a d a Goierriko odolkigileok odolki ezberdi n a k e g i t e n d i t u g u l a n a h i z e t a o s a g a i b e r d i n a k e r a b i l i B a t z u e k , i g o a l , o d o l gehiago bai, guk gutxixeago erabiltzen dugula esango nuke».

Lehengaien kalitateari egin dio aipa m e n a A l v a r e z e k : « G u k h e m e n g o p r o duktua erabiltzen dugu, eta horrek za

porean eragina dauka Hemengo porrua erabili edo Errioxakoa, aldea dago. Ger tuko produktuarekin lan egitea eta hu ra mimatzea da sekretua»

Aldiko 35-40 kilo artean

H a l a k o s a r i b a t i r a b a z t e a k e t a t x a p e l a O r d i z i a k o G a z t a T x a p e l k e t a j o k a t z e n den toki berean jasotzeak salmentetan e r a g i n i k b a o t e d u e n g a l d e t u t a , h o n a erantzuna: «Gure bezeroak Zaldibiako a k d i r a b a t e z e r e , b a i n a b a i , a z k e n h a mabost bat egunetan etorri zaigu kan p o k o j e n d e p i x k a b a t . H e r r i t x i k i a d a h a u , e t a z a i l a d a o h i t u r a z j e n d e a h o n a odolkiak erostera etortzea Mondejuek bai, mondejuek erakartzen dute jendea Bertako produktu bat da, eta haiek eros t e r a e t o r t z e n d i r e n e k o d o l k i a e r e e r o s dezakete tartean», argitu du Alvarezek

I r a i l h a s i e r a n e k i n z i o t e n o d o l k i s a soiari, eta Aste Santuak bitarte jardun

Asteazkenean egin dute lehen mondeju txanda

Odolkien denboraldiari irail hasieran ekin zioten Beko Karnizerie harategian, eta orain mondeju zuriarekin hasiko dira Asteazkenean ziren egitekoak kanpaina honetako aurrenekoak.

San Migel eta Santa Fe aurrea da Zaldibiako hestebete ezagun hori egiten hasteko garaia, eta denbo raz mugatuagoa bada ere, lanez trinkoagoa da «Urri bukaerara arte behintzat, Ardiki Egunera ar te, astean bi txanda egingo ditu gu», azaldu du Sukiak.

Mondeju zuriekin bai, hauekin izaten dituzte enkarguak «Odol kiak baino gehiago egiten ditugu aldiko, eta taberna, jatetxe eta bezero partikularren enkarguak izaten ditugu Kanpoko jendeak ere badu ohitura erostera etor tzeko». Aurtengo festetarako erronka handia dute, Santa Fe bezpera egunez plazan banatzen diren mondeju guztiak haiek egin beharko baitituzte. 2019a bitarte herriko bi harategien artean ba natzen zuten lan hori

g o d u t e « S a l m e n t a g e h i e n a k E g u b e rriak bitartean izaten dira, hortik aurre ra gutxiago egin eta saltzen ditugu», ze haztu du Sukiak Astearte bazkalondo an egin dute aste honetako lehen odolki t x a n d a . E s k a r i a r e n a r a b e r a b e h i n e d o bitan egiten dituzte odolkiak, 35 40 kilo artean aldiko «Hori da gure neurria»

L a n b o l a d a b e t e a i z a t e n d u t e u d a z ken negukoa, baina argi dute hestebe teak egiteko langintza honi eutsi behar diotela, harategi soiletik nekez aterako b a i l u k e t e b i z i m o d u a , S u k i a k a d i e r a z i duenez. «Hauek ematen dute irabazia, eta uda parteko hilabeteetan egiten ez dugun lana konpentsatzeko balio digu A s k o a l d a t u d i r a h a r a t e g i m u n d u a e t a jendearen erosketa ohiturak. Sari hauek egindako lanaren ordaina dira, erreko nozimendua, eta gustura hartzen dira» Eta orain, Santa Fe bezperatan, monde juekin hasiko dira. Badute lana.

Diuvel Alvarez eta Pili Sukia Zaldibiako Beko Karnizerie harategiko harakinak, asteartean egindako odolkiak eskutan

Hestebete garaia Zaldibiako Beko Karnizerie 2harategian

Literatura Asteburuak dakarrena

Antxiñe Mendizabal Aranburu Idazlea eta editorea

Hondamendi baten kronika intimoa

Ho n d a m e n d i a r i b e r e b a i t a n h i t z e g i t e n u t z i z i d a t z i d u E i d e r R o d r i g u e z e k Eraikuntzarako materiala, bere lehen eleberria, «ez idatzi nahiago izango nu keena». Aitortzen du barruan zeramala isilean ida tzia, luzaroan Irakurlearentzat, ordea, iktusa izan berri duen aitaren ondoan hasten da narrazioa Dena den, ia lehen orritik argi geratzen zaio irakurleari ez dela bat bateko kontua edo gertakaria izan, gainbehera askoz ere lehenagotik datorrela.

Idazketa hondamendi baten kronika intimoa bihurtu du idazleak, aita alaba protagonista dituena; alkoholak kutsatu tako harremana. Narrazioa aurreraka doan heinean istorioak denboran atzera egingo du, iraganera, «gogoratzeko baino ha ren begietatik ikusteko» Kontakizuna iluna eta gogorra izan arren, narratzailearen aldetik badago etengabeko argiaren bi laketa nabarmen bat, irakurlea harrapatzen duena. Argi prin tza batzuk pitzatzen dute liburuaren azalari darion laiotza.

Alabarentzat hondamendiaz idaztea aitarekin egoteko mo dua bilakatzen da: «Hau ez da idaztea, hau berarekin egotea da ni beste norbait izanda». Elkarrengandik urrun egote horren ondoriozko isiltasunak eta esan ezin direnak gotorleku baino gudaleku bihurtzen dira eta aita eraisten doan heinean, alaba bere burua eraikitzen doa Hondarrezko erlojua bezala, erdi bat hustu ahala betetzen da beste erdia.

Hausnarketak, galdera sortak, gutunak, zerrendak, argaz kien deskribapenak, pieza asko ditu liburuak; etxe bat altxa tzeko ere, eraikuntzarako material asko behar da Eta aitarekin partekatzeko idazleak sortu duen etxe berri hau eraiki ahala konturatu da, pentsatu eta sentitu arren, ez zekien gauza asko zituela bere baitan: «Esan nintzakeenik ere ez nekien eta esan ezin nituenez idatzi ditut»

Dualismoa gainditzeko aldarria, bertsoz

Haizea eta Oihana Aranak, Aner Peritz eta Leire Vargasek eRRe

A l d a r r i b a t b e r t s o z e m a n a l d i a e g i n g o d u t e L a z k a o n N o r b e re gorputza eta bertsolaritza zeharkatzen dituzten hamar eszena lantzen dituzte, hainbat dualismo hizpide hartuta Bertsolari tza, antzerkia, musika eta poesia uztartzen ditu ikuskizunak Eguna: Gaur, hilak 23 •Lekua:Areria (Lazkao)• Ordua: 20:30

Amatasunaren inguruan gogoeta egiteko ikuskizuna

O i h a n a I g u a r a n b e r t s o l a r i a k eta Amaiur Luluaga dantzariak Amaraun ikuskizuna taularatu ko dute gaur, hilak 23, Segurako Baratze pilotalekuan Ama t a s u n a re n i n g u r u ko h a u s n a r keta bat kontatzen dute.

Noir Socharen kontzertua Legorretan

Talidomidak kaltetutakoen aldeko V Jardunaldiak egingo dira asteburuan Legorretan Tartean, Noir Socha talde ordiziarrak kontzertua egingo du gaur, hilak 23, Legorretako plazan

Osasuna

Saioa Otegi Apaolatza • Saiatuz Psikologia (Ordizia)

Roletik harago

Ze r k e r a m a n z a i t u g u r a s o i z a t e r a ? E t a e z b a z a r a , z e r k e r a m a n z a i t u e z i z a t e r a ? Z e r d a g u r a s o i z a t e a ? G i z a k i a k d i r e n e n g u r a sotasuna soilik al da zilegi terminologia honetan?

Prest zaude izateak ala ez izateak da raman ardura zure gain hartzeko, dena d e l a k o a d a t o r r e n a e r e ? Z u r e b u r u a r i galdetu al diozu noizbait zertarako nahi zenuen guraso izan?

A i t a t a s u n e t i k , a m a t a s u n e t i k b i z i t z a r e k i k o p l a n t e a m e n d u a e g i t e a n z e r , non, noiz eta nola bizi nahi duzun kon tzienteki landu nahi al duzu?

Hau da, erabakiak hartuz, norabidea jorratuz?

Ez gara gertatzen zaigunari atentzio osoa eta zabala jarrita bizi, bai neketsua izan daitekeelako agian edo gogorik ez delako jabetzeko ere. Presa gehiegi eza r r i t a k o h e l b u r u a k , e s p e k t a t i b a k b e t e tzeko agian? Ardura edo presio handie gia? Barne hausnarketan baino axaletik bizitzea hobe?

Ez da erraza nahi duguna lortzea oz t o p o r i k e t a i k a s k u n t z a r i k i z a n g a b e Teorian badakigu, praktikan ordea, bi zipen guztiek ematen diguten ikaskun tza esperimentatzen egotea ez da hain «komodoa»

Beldurrez, amorruz, tristuraz bizi di t z a k e g u : S a k o n e k o a z e z o h a r t u e d o

agian ukatu eta zirimolatuta geratu Bi

z i p e n a r e n b i k t i m a b i l a k a t u z p a s i b o , geldo, estatiko, ardurarik hartu gabe.

Aldaketa bat gertatu da, bat batean. «Hara abixurik ez dut jaso, ez nuen es pero, a ze amorrua! Nire planetan ez ze goen hau, ze frustrazioa».

Zerk eraman zaitu guraso izatera?

Eta ez bazara, zerk

eraman zaitu ez izatera?

Zer da guraso izatea?

Sentsazioei kasu egitea

Gorputzeko sentsazioei kasu egitea, hi tza ematea, kontziente egitea, ohartzea e d o j a b e t z e a t o k a t z e n z a i g u , z e r i k a s i d e z a k e g u n e s p e r i e n t z i a h o r r e n o n d o rioz hausnartzea, gure mapatik harago j o a t e a , i k u s p e g i a z a b a l t z e a , b i r m o l d a tzea, egokitzea

Hautu bat «Uf, ze pereza. Ez dut nahi, ez dut gogo rik edo ezin dut» ere esan ohi dugu Gu r a s o i z a t e a i k a s k e t a i n t e n t s i b o b a t d a , amaitzen ez dena. Hautu bat ere bai he ziketa bat eskaintzeko gidari bilakatzen zaituena Zein da datozenei eman nahi diezun bidea, eta zeintzuk dira arauak? Mugak eta libertateak?

Lortu al duzu nahi zenuen hori gura so izanik? Izan/go ez bazara, nola eragi ten dizu besteen gurasotasunak?

Marian Velasco • Mekanizazio teknikaria

Paleolitiko teknologikoa

Galdera bat egingo dizuet. Beharrezkoa da? Pertsona orok, gertatzen diren gauza guztiei buruz duten iri t z i e n z e r r e n d a o s o a a d i e r a z t e a b e h a r r e z k o a d a ? Edozein pertsonak, edozein gauzaren aurrean duen e r r e a k z i o a k o n p a r t i t z e a b e h a r r e z k o a d a ? Z a b o r g u z t i h o r i egunero produzitzea zein kontsumitzea beharrezkoa da?

Benetan gara hain egozentrikoak? Gure iritzia ezinbeste koa dela pentsatzeko bezain egozentrikoak gara? Gure bizipe nak besteekin partekatzeko bezain garrantzitsuak direla uste dugu? Benetan gara horren egozentrikoak?

Zeini inporta zaio ba? Zeini inporta zaio film edo liburu ho rri buruz duzun iritzia? Edo zeinen alde egiten duzun edozein kirol apustuan? Patata tortilla tipularekin edo gabe gustoko duzun? Zeini inporta zaio krisi existentzial baten aurrean no la jokatzen duzun? Zeini inporta zaizkio zure sasi psikologo,

sasi filosofo, sasi pentsalari gogoetak? Inori ere ez. Bost axola zure ergelkeriak!

Are gehiago, zeini axola zaio momentuan egiten ari zaren hori? Zeini axola zaio gaur, atzo, edo haurtzaroan gertatu zi tzaizuna? Zeini axola zaio non egon zinen/zauden/egongo za ren oporretan? Zeini axola zaio filtroekin nola ikusten zaren? Edo filtro gabe? Besterik gabe, zeini axola zaio nola ikusten za ren?

B e s t e e r a b a t e r a g a l d e t u k o d i z u e t . B a a l d a g o a h o a i t x i t a mantendu dezakeen inor? Ba al dago oraindik anonimotasu n e a n z o r i o n t s u b i z i d e n inor?

E t a b a i , n i k e r e g a rrantzirik gabeko hitzen z a b o r t e g i b i h u r t u d u t t a r t e h a u . N i k e r e z e n tzurik gabeko argazkiak z e i n s e l f i a k p a r t e k a t u d i t u t n i r e s a r e s o z i a l e t a n . N i e r e s a s i p e n t s a l e t z a t n u e n n e u r e b u r u a . B a i n a h a u izango da nire azken aletxoa

Eztanda egin dut, eta paleolitiko teknologikora itzultzea erabaki dut. Izan ontsa!

Aliritzian

Eztanda egin dut, eta paleolitiko teknologikora itzultzea erabaki dut. Izan ontsa!

Lazkao

Sanmigeletako kultur jarduerak Ormaiztegin

Irailak 24, lar unbata

09:00: 26 mendi bizikleta proba 10:30: Haurrentzako jokoak eta hamaiketakoa, gizarte etxeko belardian 11:45: 30 San Migel toka txapelketa herrikoia, gizarte etxean

Ondoren: 26 Harrikari txapelketa herrikoia, Berjaldegin

16:00: 30 San Migel mus txapelketa herrikoia, eliz atarian

16:30: Futbol 3, Urbeltz zelaian

17:45: XVI San Migel patata tortilla txapelketa, Arbolarian 021:00: Afari herrikoia, karpan

Ondoren: Benta Zaharreko Mutiko Alaiak taldearekin kale animazioa

Itsasondo

Irailak 23, os tirala

16:30: Zinta karrera eta ondoren askari festa 17:30: Helduen jolasak 18:30: Pregoia eta ijito jaitsiera Ondoren, Batukaleroak 21:00: Herri afaria 23:30: Trikidantz Goizaldean baratxuri zopa eta txokolatea

Irailak 24, lar unbata

09:00: Goiz eresia 12:00: Beitiko igoera 14:30: Paella jana

17:30: Txan magoa 19:00: Ijito Showa 20:30: Hanburgesa jana 22:30: Matraka elektrotxaranga 00:00: DJ Unax Naza

Irailak 25, igandea

09:00: Goiz eresia 10:00: Puzgarriak, Beiti kalean 12:00: Hamaiketakoa, herriko plazan 16:00: Puzgarriak, Beiti kalean 18:30: Pilota partida 19:30: Pregoia eta ijitoaren igoera 20:00: Sagardo dastaketa

A ltzaga

Irailak 29, os teguna

12:00: Meza Nagusia 14:00: Herri bazkaria, Eneko Dorronsoro eta Iban Urdangarin trikitilarie kin Ondoren toka txapelketa

Irailak 30, os tirala

17:30: Txan magoa 19:30: Patata tortilla (helduak) eta pintxo hotza (haurrak) lehiaketa

Ur r iak 1, lar unbata

11:00 13:00 eta 16:00 18:00: Puzgarriak Bukaeran txokolate jana

21:00: Herri afaria 22:00: Mugipanderoa taldearen emanaldia

Ur r iak 2, igandea

18:00: Herri kirolak: Udane eta Joseba Ostolaza harri jasotzen Hodei Ez peleta eta Iñaki Azurmendi aizkoran Ondoren: Sagardo dastaketa

Angel Elortza

Lau eguneko festak Gaintzan

Irailak 29, os teguna

San Migel Eguna

12:30: Meza Ondoren, hamaiketakoa jubilatuentzat Kale Txikin

14:00: Herri bazkaria Ondoren, toka txapelketa 19:00: Patata tortilla lehiaketa

Irailak 30, os tirala

19:00: Txupinazoa

Ondoren: Mozorro poteoa

20:30: Herri afaria

23:00: Bingoa

19:00: Txupinazoa

Ondoren: Herriko gazteen playback a Ondoren: Erromeria Elizagoien ahizpekin

Ur r iak 1, lar unbata

12:00: Helduen jolasak 17:00: Puzgarriak I zezen mekaniko lehiaketa 18:30 00:30: Mabon Musik Fest: Hizpide, talde sorpresa, Brea eta talde sorpresa Bertako produktuen parrilla, txosna eta jateko gunea egongo dira

Ur r iak 2, igandea

12:00: 37 txirrindulari igoera 17:00: Haurrentzako jolasak 18:00: Arku tiroa

19:00: Mondejua eta ardoa Egun osoan zehar: Trikitilariak

Arkaitz Apalategi

Iraila festa hilabetea Lazkaon

Irailak 23, os tirala

20:30: eRRe Aldarri bat bertsoz Bertso paper dramatizatuak bitasunen in guruan, Haizea Arana, Leire Vargas, Aner Euzkitze eta Oihana Aranare kin Arerian

Irailak 24, lar unbata

11:00: Eskolaumeen duatloia 19:00: Sagardo dastaketa

19:00: Jundajo txaranga

19:00: Lazkaoko talogileak

Irailak 25, igandea

Goizean zehar: Basherri eguna, plazan

10:00: Josetxo Imaz lasterketa, haurren saioa

11:00: Josetxo Imaz lasterketa, helduen saioa Hasiera eta helmuga Laz kaon izango dira

Irailak 28, as teazkena

18:00: Euskaraldiaren kalejira

Irailak 29, os teguna

San Migel Eguna

10:00-13:00: Haurren eta gazteen parkea 10:30: San Migel Pilota txapelketa 12:00: Meza Nagusia 16:00-19:00: Haurren eta gazteen parkea 18:00: Alaitasuna errondaila, Orobionen

19:00: Suthai batukada taldea

20:30: Herri afaria*

22:30: Iratzar erromeri taldea

* Herri afarirako tokia erreserbatzeko txartelak irailaren 26an, astelehena, banatuko dira udaletxean

Lazkao • San Migel jaiak

Gehigarria • 2022ko irailaren 23a

Arkaitz Apalategi

Lazkao

San Migel 2jaiak

022ko irailaren 23a • Gehigarria