2
Hayme Ana Bacıbey Ödülleri Türkiye’nin ilk çiftçi kadın Milletvekili
Tü r k i ye B a c ı b e y ’ i
2026 Kent Kültürü Gazetesi 9-22 Ocak 2017
Şekibe İnsel Anısına Sahiplerini Buluyor ÇANKAYA’NIN KADIN SAHİPLERİ
Latife UŞŞAKİ
Mevhibe İNÖNÜ
Reşide BAYAR
Emine ERDOĞAN Melahat GÜRSEL
Emel KORUTÜRK
Atıfet SUNAY
Sekine EVREN
“Bu günler geçecek, bizi güzel günler bekliyor.” derken sesi titriyordu. Ağlayan herkesi teskin etti. Metaneti inanılmazdı. O kadar güçlüydü ki ve o kardar inançlı, sanki başı örtülü bir amazon gibiydi. Eşi hapisteyken bile çalışmaları aksatmadı asla. Onun için sadece bir lider eşi diyemem. Lider ruhlu, lider mizaçlı bir kadın. Sibel ERASLAN
Dünyada kurulan ilk kadın teşkilatı örgütüne Anadolu Bacıları Birliği, onun lideri olan kadına da ‘Bacıbey’ denirdi. Anadolu Bacıları, kimsesiz kız çocuklarına sahip çıkar, bu çocukları eğitir, evlenmelerinden iş sahibi olmalarına kadar onların yanında olurlardı. Bacıbeyler, ‘sosyal devlet anlayışının’ 8 asır önceki adı oldular. Anadolu Bacıları felsefesi, Bacıbey Hayme Ana’nın çalışmalarıyla dünyanın en büyük ve en uzun ömürlü Türk devleti olan Osmanlı İmparatorluğu’nda devlet yönetim tarzına dönüştü.
Semra ÖZAL
Nazmiye DEMİREL
Hayme Ana’yı herhangi bir Türk annesinden ayıran en önemli niteliği; 8 asır önce bilek ve kılıç gücüne ihtiyaç duyulan bir dünyada, Fırat’ta boğulan kocası Gündüz Alp Bey’in vasiyetine uyarak Anadolu yürüyüşüne devam etmesidir. Hayme Ana yürüyüşünü sürdürmese Anadolu’da mutlaka bir Türk devleti kurulurdu ama bu dünyaya nizam veren Osmanlı Devleti olmazdı...
Semra SEZER
Hayrünnisa GÜL
İngilizler için kraliçe Elizabeth, Fransızlar için Jeanne D’Arc, Ruslar için Katerina ne ise bizim için Hayme Ana O’dur... Cumhuriyet tarihinde ilk defa Emine Erdoğan ile birlikte bir Cumhurbaşkanı eşi; Hayme Ana misali, Türkiye ve dünyaya değer katarak, kadınlar, çocuklar ve tüm mağdurlar için farkındalık oluşturan çalışmalara imza atıyor. Bu yönüyle Emine Erdoğan, Türkiye Bacıbey’i olduğunu ispatlıyor.
3
Gerçek Tarih Yapıcısı Kadınlara Saygı Duruşunun Adı:
Hayme Ana Bacıbey Ödülleri...
2026 Kent Kültürü Gazetesi 9-22 Ocak 2017
“Bizim gerçeğimiz çocuklarımızın rüyasına dönüşmesin” diyen, Hayme Ana misali çalışmalarının yansımaları, yaşadığı şehir, Türkiye ve dünyaya değer katarak farkındalık oluşturan öncü kadınlara bir saygı duruşu olarak Hayme Ana Bacıbey Ödülleri, Kadın milletvekillerinin TBMM’ye girişinin yıl dönümü olan 8 Şubatta Şekibe İnsel anısına İnegöl’de sahiplerini bulacak.
8 Şubat 1935’te TBMM’ye giren ilk çiftçi kadın milletvekili olan Şekibe İnsel, aynı dönemde meclise giren Satı Kadın’dan sonra bir tesiste adı yaşatılan ilk isim olacak. İnegöl Belediye Başkanı Alinur Aktaş’ın girişimleriyle Türkiye’nin ilk çiftçi kadın milletvekilinin adı, temelleri 30 Kasım 2016 ‘da atılan Şekibe İnsel Tabiat Çiftliği projesiyle yaşatılacak.
Atatürk, 8 Şubat 1935’te Anadolu’nun Bacıbeyleri’ni milletvekili olarak TBMM’de fiilen yönetime ortak etti. Bugün siyasetin Bacıbey’leri 22 dönemdir TBMM’de ülkemize hizmet ediyor… 22 dönemde kadın milletvekilleri 494 sandalyede temsil hakkı kazandı. Türkiye’nin ilk seçilmiş kadın bakanı İmren Aykut, 47. Hükümette 30 yıl önce görev aldı. Cumhuriyet tarihinde 5 dönem üst üste seçilen ilk kadın milletvekili olan Işılay Saygın, ayrıca aralıksız olarak 5 hükümette görev yapan tek kadın bakan. Işılay Saygın siyasete 44 yıl önce 1973 yerel seçimlerinde adım attı. 7 kez sandıktan çıkma başarısıyla erişilmesi güç bir rekoru elinde tutuyor. 26. dönemde TBMM’ye 4 dönem ve üzeri girme başarısı gösteren 7 ismin girmiş olması, Kadın siyasetinin ustalarının ‘ŞED’ kuşanmalarını hak ettiklerini gösteriyor.
2026
Kent Kültürü Gazetesi Yıl: 2 Sayı: 8 9-22 Ocak 2017 Ahmet Hamdi Tanpınar’ın Şehirleri, Başkentler, Çalıkuşları, Bacıbey Kent Kültürü Derneği İktisadi Teşekkülü adına Sahibi ve Yazı İşleri Müdürü: Sosyolog Mutlu ÇINAR sosyologmutlucinar@gmail.com Gsm: 0532 163 8762
www.bacibey.com
Yönetim Kurulu ve Yayın Kurulu
Kadriye SARIBIYIK
Yunus AYDIN
Arzu KUTLUCAN
Mutlu ÇINAR
Kamil GÖRAL
Selda TEKMAN
Faruk ÖZCAN
Bursa Kent Konseyi
Uludağ OSB
KENT Gazetesi Y.K. Başkanı
Sosyolog
Bursa Kent Konseyi Y.K. Üyesi
Türk Metal Sendikası
Genel Sekreter
Kadın Meclisi Başkanı
Başkanı
Kent Kültürü Derneği Başkanı
İnşaat Mühendisi
Bursa Şubeleri Kadın Kolları Başkanı
Dernek Merkezi: Altınova Mahallesi, Buttim İş Merkezi E Blok Kat: 5 No: 1564 Osmangazi / BURSA E-posta: kentkulturudernegi@gmail.com Grafik Tasarım: Serkan BEYOĞLU ® Baskı: Eser OFSET Baskı Dükkanı Gülbahçe Mah. 4. Vatan Sokak No: 2/1, 16010 Osmangazi / BURSA
Ali TOMBAŞ TOMBAŞ GRUP Yönetim Kurulu Başkanı
ÖNSÖZ
Bacıbey Hayme Ana’nın “bu topraklar bizim son durağımız olsun” vasiyeti Türkiye Cumhuriyeti’nde bizim gerçeğimiz oldu.
4
26. dönemde TBMM’ye 4 dönem ve üzeri girme başarısı gösteren 7 ismin girmiş olması, Kadın siyasetinin ustalarının ‘ŞED’ kuşanmalarını hak ettiklerini gösteriyor.
Siyasette ustalıklarını ispatladıkları için
“ŞED” KUŞANACAKLAR
2026 Kent Kültürü Gazetesi 1-14 Ocak 2017
Ahilikte en önemli ritüel Şed kuşanmadır. Siyasetin Bacıbeylerine Şed kuşanabilmeyi hak etmelerinin ispatı 4 dönemdir partilerinin ve sandıkta seçmenin rızasını kazanabilmiş olmalarıdır. Türkiye şartlarında 4 dönem yerini koruyabilmek kadın siyasetinde ustaların ustası olarak Şed kuşanabilmeye hak kazanmanın kendisidir.
5
Gerçek Tarih Yapıcısı Kadınlara Saygı Duruşunun Adı:
Hayme Ana Bacıbey Ödülleri...
2026 Kent Kültürü Gazetesi 9-22 Ocak 2017
Cumhuriyet tarihinde 5 dönem üst üste seçilen ilk kadın milletvekili olan Işılay Saygın, ayrıca aralıksız olarak 5 hükümette görev yapan tek kadın bakan. Işılay Saygın siyasete 44 yıl önce 1973 yerel seçimlerinde adım attı. 7 kez sandıktan çıkma başarısıyla erişilmesi güç bir rekoru elinde tutuyor. (51.52.53.54. ve 55. Hükümet.)
Tansu ÇİLLER
Güler İLERİ
Türkan AKYOL
Ayfer YILMAZ
Meral AKŞENER
Nimet BAŞ
Selma Aliye KAVAF
Fatma Güldemet SARI
Fatma Betül SAYAN KAYA
49. ve 54. Hükümet
49. Hükümet
49. ve 50. Hükümet
Melda BAYER
Tayyibe GÜLEK
Güldal AKŞİT 58 . Hükümet
59. ve 60. Hükümet
Ayşenur İSLAM
Sema RAMAZANOĞLU
57. Hükümet
Fatma ŞAHİN 61. Hükümet
57. Hükümet
61. ve 62. Hükümet
30 yıl
64. Hükümet
53. ve 54. Hükümet
64. Hükümet
54. Hükümet
60. Hükümet
65. Hükümet
Türkiye’nin ilk seçilmiş kadın bakanı İmren Aykut, 47. Hükümette 30 yıl önce görev aldı. (46.47.48.53. ve 55. Hükümet.)
Seçilmiş Kadın Bakanlarımız
44 yıl
6
1935-80 Yılları Milletvekilleri
2026 Kent Kültürü Gazetesi 9-22 Ocak 2017
Tek parti döneminde ve ilk çok partili seçimde TBMM’ye giren tek isim Tezer Taşkıran, Demokrat parti listelerinde 3 dönem yer alan tek isim Hatice Nazlı Tlabar oldu. Halide Edip Adıvar, Bağımsız olarak meclise giren ilk kadın milletvekili olarak tarihe geçti.
Benal Nevzat ISTAR ARIMAN
Sabiha GÖKÇÜL ERBAY
Fatma MEMİK
Mihri PEKTAŞ
Fakiye ÖYMEN
Mebrure GÖNENÇ
Nakiye ELGÜN
Türkan ÖRS BAŞTUĞ
Hatı ÇIRPAN
Meliha ULAŞ
Şekibe İNSEL
Huriye ÖNİZ BAHA
Ferruh GÜPGÜP
Bahire BEDİŞ MOROVA
Fatma Esma NAYMAN
Seniha HIZAL
Sabiha GÖRKEY
Hatice ÖZGENER
Belkıs BAYKAN
Şehime YUNUS
Şemsa İŞÇEN
Muammer DEVELİ
Salise ABANOZOĞLU
Bergube GÜRLEYÜK
Hasene ILGAZ
Hacer DİCLE
Mebrure AKSOLEY
Saada EMİN KAATÇILAR
Çok Partili Dönem Başlangıcı Zekiye MOLAOĞLU
Zehra BUDUNÇ
Latife Bekir ÇEYREKBAŞI
Makbule DIBLAN
Tezer TAŞKIRAN
Hilal ÜLMAN
Ayşe GÜNEL
Halide EDİP ADIVAR
Hatice Nazlı TLABAR
Nuriye Pınar ERDEM
Aliye TEMUÇİN COŞKUN
Arife Necla TEKİNEL
Perihan ARIBURUN
Übeyde ELLİ
Saadet EVREN
Neriman AĞAOĞLU
Melahat GEDİK
Nilüfer GÜRSOY
Türkan SEÇKİN
Sevinç DÜŞÜNSEL
Behice BORAN
Suna TURAL
Zekiye GÜLSEN
Naime İkbal TOKGÖZ
Mualla AKARCA
Feriha Fatma ÖZTÜRK
Ayşe Aliye KÖKSAL
Fatma Gülhis MANKUT
Şükriye TOK
Çağlayan EGE
Piraye LEVENT
Aybel UĞURAL
Sevil KORUM
Arife Necla Tekinel, 1960 ihtilali öncesi ve 1980 ihtilali sonrası meclise girme başarısıyla siyasi tarihteki yerini aldı. 8 Şubat 1935’ten, AK Partinin Türk siyasetine merhaba dediği 3 Kasım 2002 seçimlerine kadar mecliste kadınlar 163 sandalye ile temsil edildiler. Bu dönemde meclise 101 farklı isim girdi.
Türkan Turgut ARIKAN
Mihriban ERDEN
Rezan ŞAHİNKAYA
Neriman ELGİN
Göksel KALAYCIOĞLU
Günseli ÖZKAYA
Tülay ÖNEY
Leyla YENİAY KÖSEOĞLU
Türkan AKYOL
Birgen KELEŞ
Fethiye ÖZVER
Güler İLERİ
Melike Tugay HASEFE
Sema PİŞKİNSÜT
Ümran AKKAN
Oya ARASLI
Ayfer YILMAZ
Gencay GÜRÜN
Zerrin YENİCELİ
Hatice Ayseli GÖKSOY
Lale AYTAMAN
Tayyibe GÜLEK
Gönül SARAY ALPHAN
Mleda BAYER
Ayşe GÜROCAK
Oya AKGÖNENÇ MUĞİSUDDİN
Esved ÖZDOĞU
Sebahat VARDAR
Melek DENLİ KARACA
AYşe Nazlı ILICAK
Nazire KARAKUŞ
Yücel ERDENER
Meral AKŞENER
Nesrin NAS
Merve Kavakçı Milletvekili seçildiği halde yemin edemediği için fiili olarak Milletvekilliği yapmadı. Sulhiye SERBEST
Nesrin ÜNAL
Perihan YILMAZ
Güler ASLAN
Sevgi ESEN
Tansu ÇİLLER Türkiye’nin ilk ve tek kadın başbakanı Tansu Çiller’in görev yaptığı dönemde mecliste sadece 8 kadın milletvekili vardı. Tansu Çiller 3 dönem Milletvekili olarak TBMM’nde yer aldı.
Son 4 seçimde MHP 12 sandalyeyi kadın milletvekillerine ayırırken 6 farklı isim mecliste yer aldı.
Ruhsar DEMİREL
Arzu ERDEM
Deniz DEPBOYLU
Zuhal TOPCU
Meral AKŞENER
Şenol BAL
2026 Kent Kültürü Gazetesi 9-22 Ocak 2017
1983-2002 Yılları Milletvekilleri
Bahriye ÜÇOK
7
8
AK Parti Kadın Milletvekilleri
2026 Kent Kültürü Gazetesi 9-22 Ocak 2017
Son 5 seçimde AK Parti kendinden önceki 17 dönemde toplam kadın milletvekili sayısı olan 163’ün 1 fazlası kadın milletvekilini meclise gönderdi. AK Parti listelerinden 98 farklı kadın milletvekili meclise girdi. 22 dönemdir kadınlar milletvekili olarak TBMM’de yer alıyor. 22. Dönem 13 Milletvekili Ayhan Zeynep TEKİN BÖRÜ
Remziye ÖZTOPRAK
Güldal AKŞİT
Gülseren TOPUZ
Halide İNCEKARA
Nimet BAŞ
Nükhet HOTAR
Fatma ŞAHİN
Reyhan BALANDI
Semiha ÖYÜŞ
İnci ÖZDEMİR
Serpil YILDIZ
Fatoş GÜRKAN
İlknur İNCEÖZ
Fatma SALMAN
Aşkın ASAN
Zeynep DAĞI
Ayşe AKBAŞ
Canan CANDEMİR ÇELİK
Selma Aliye KAVAF
Fazilet DAĞCI ÇIĞLIK
Özlem MÜFTÜOĞLU
Ayşe Nur BAHÇEKAPILI
Canan KALSIN
Mesude Nursuna MEMECAN
Edibe SÖZEN
Özlem PİLTANOĞLU TÜRKÖNE
Azize Sibel GÖNÜL
Ayşe TÜRKMENOĞLU
Öznur ÇALIK
Gönül BEKİN ŞAHKULUBEY
Çağla AKTEMUR ÖZYAVUZ
Zeynep Karahan USLU
23. Dönem 30 Milletvekili
24. Dönem 46 Milletvekili Dilek YÜKSEL
Safiye SEYMENOĞLU
Gülşen ORHAN
Birnur ŞAHİNOĞLU
Alev DEDEGİL
Tülay SELAMOĞLU
Nurdan ŞANLI
Gökçen ÖZDOĞAN ENÇ
Tülay BABUŞCU
Tülin ERKAL KARA
Nurcan DALBUDAK
Mine LÖK BEYAZ
Oya ERONAT
Sermin BALIK
Ülker CAN
Derya BAKBAK
Türkan DAĞOĞLU
Gülay DALYAN
Tülay KAYNARCA
Mihrimah Belma SATIR
Sevim SAVAŞER
İlknur DENİZLİ
Nesrin ULEMA
Sevde BAYAZIT KAÇAR
Pelin GÜNDEŞ BAKIR
Gülay SAMANCI
Ülker GÜZEL
9
Gerçek Tarih Yapıcısı Kadınlara Saygı Duruşunun Adı:
Hayme Ana Bacıbey Ödülleri...
2026 Kent Kültürü Gazetesi 9-22 Ocak 2017
Çiğdem Münevver ÖKTEN
Ayşenur İSLAM
Tülay BAKIR
Özlem YEMİŞÇİ
Havva TALAY ÇALIŞ
Rüveyde Gülseren IŞIK
Hamide SÜRÜCÜ
Fatma Gaye GÜLER
Jülide SARIEROĞLU
Lütfiye Selva ÇAM
Sena Nur Çelik
Ayşe KEŞİR
Zehra TAŞKESENLİOĞLU
Ravza KAVAKÇI KAN
Remziye SIVACI
Şebnem KOCAKELÇİ
Serpil BULUT
Özlem ZENGİN
Fatma Güldemet SARI
Sema KIRCI
Emine YAVUZ GÖZGEÇ
Bennur KARABURUN
Lütfiye İlksen KURT
Fatma BENLİ
Nursel REYHANLIOĞLU
Radiye SEZER KATIRCIOĞLU
Hüsnüye ERDOĞAN
Hatice Dudu ÖZKAL
Sema RAMAZANOĞLU
26. Dönem 34 Milletvekili Leyla ŞAHİN USTA
Çiğdem KARASLAN
Ayşe DOĞAN
Ayşe SULA KÖSEOĞLU
AK Partili Yönetici Kadın Milletvekilleri
Emine Nur GÜNAY
Serap YAŞAR
Hülya NERGİS
Ceyda BÖLÜNMEZ ÇANKIRI
Fatma Betül SAYAN KAYA Ayşe Nur BAHÇEKAPILI
İlknur İNCEÖZ
AK Partili Kadın Bakanlar
Güldal AKŞİT
Nimet BAŞ
Selma Aliye KAVAF
Fatma ŞAHİN
Öznur ÇALIK
Nükhet HOTAR
Ayşenur İSLAM
Sema RAMAZANOĞLU
Fatma Güldemet SARI
Fatma Betül SAYAN KAYA
Çiğdem KARAASLAN
Lütfiye Selva ÇAM
Hava YILDIRIM
Zeynep AKGÜN
Filiz ULUSOY
Fatma TORU
AK Partili İlçe Belediye Başkanları
Saliha ŞENGÜL
Fethiye ATLI
AK Parti Kadın Milletvekilleri
25. Dönem 41 Milletvekili
10 CHP Kadın Milletvekilleri
2026 Kent Kültürü Gazetesi 9-22 Ocak 2017
Son 5 seçimde CHP 82 sandalyeyi kadın milletvekillerine ayırırken 46 farklı isim mecliste yer aldı. 22. Dönem 11 Milletvekili Oya ARASLI
Gaye BATUR
Ayşe Gülsün BİLGEHAN
Özlem ÇERÇİOĞLU
Sıdıka AKDOĞAN
Zeynep Damla GÜLER
23. Dönem 10 Milletvekili Birgen KELEŞ
Güldal MUMCU
Bihlun TAMAYLIGİL
Canan ARITMAN
Türkan MİÇOĞULLARI
Nesrin BAYTOK
24. Dönem 19 Milletvekili Ayşe Jale AĞIRBAŞ
Necla ARAT
Fatmanur SERTER
Sena KALELİ
Sabahat AKKİRAZ
Ayşe ESER DANIŞOĞLU
Sedef KÜÇÜK
Aylin NAZLIAKA
Emine Ülker TARHAN
Ayşe Nedret AKOVA
Melda ONUR
Şafak PAVEY
Binnaz TOPRAK
25. ve 26. Dönem 21 Milletvekili Birgül ARMAN GÜLER
Hülya GÜVEN
Sakine ÖZ
Candan YÜCEER
Dilek AKAGÜNDÜZ YILMAZ
Burcu KÖKSAL
Şenal SARIHAN
Nurhayat ALTACA KAYIŞOĞLU
Lale KARABIYIK
Melike BASMACI
Gaye USLUER
Gamze AKKUŞ İLGEZDİ
Selina DOĞAN
Didem ENGİN
Gülay YEDEKCİ
Sibel ÖZDEMİR
Zeynep ALTIOK
Selin SAYEK BÖKE
Fatma KAPLAN HÜRRİYET
Elif Doğan TÜRKMEN
CHP Genel Merkezi Kadın Yöneticiler Tur Yıldız BİÇER
Lale KARABIYIK
Zeynep ALTIOK
Selin SAYEK BÖKE
Yasemin ÖNEY CANKURTARAN
Fatma KÖSE
Birsen ÇELİK
Zehra ÖZYOL
Handan TOPRAK BENLİ
Sibel UYAR
Sema PEKDAŞ
CHP Kadın Belediye Başkanları Özlem ÇERÇİOĞLU
Kelebek etkisi teorisinin gerçekliğini tarihin derinliklerinde; “Bir mıhın bir nal, bir nalın bir at, bir atın bir öncü, bir öncünün bir savaş, bir savaşın bir vatan kurtarabileceği yaklaşımını” hayattan bir parça olarak görmek istersek sadece Hayme Ana Bacıbey Ödüllerini 8 Şubat 2017’de alacaklar listesine bakmamız yeterli.
Derya OVACIKLI
15 Temmuz kalkışması sırasında Kahramankazan ilçesinde yaralanarak gazi ünvanı kazanan tek seçilmiş Bacıbey.
2026 Kent Kültürü Gazetesi 9-22 Ocak 2017
İnisiyatif kullanarak Türkiye’nin kaderini değiştirdiler
Hande FIRAT
15 Temmuz kalkışması sırasında Cumhurbaşkanımız Recep Tayyip Erdoğan ile gerçekleştirdiği telefon bağlantısıyla süreci değiştiren Bacıbey.
11
12 Algıları değiştirdiler
2026 Kent Kültürü Gazetesi 9-22 Ocak 2017
Hayme Ana Bacıbey Ödülleri Türkiye’nin ilk çiftçi kadın Milletvekili
Şekibe İnsel Anısına Sahiplerini Buluyor
Pelin ÇİFT
Gündem Ötesi programıyla Türk halkının tarihe ve gündeme bakış açısını değiştiren Bacıbey.
Doç. Dr. E. Sare AYDIN YILMAZ Cinsiyetçi olmadan kadın ve farkındalık çalışmalarına imza atan Bacıbey.
Gerçek Tarih Yapıcısı Kadınlara Saygı Duruşunun Adı:
Hayme Ana Bacıbey Ödülleri...
Fatma TORU
Baciyan-ı Meram projesiyle 8 asır sonra Anadolu Bacıları anlayışına yeniden hayat veren Bacıbey.
2026 Kent Kültürü Gazetesi 9-22 Ocak 2017
Anad olu Ba c ıla r ı o n la rl a h ay at b uld u
Serpil TİMURAY
Vodafone Grubu Ticari Operasyonlar ve Strateji Dünya Başkanı olarak Türk kadınlarını yönetici olarak bir üst lige taşıyan Bacıbey.
13
14 Cinsiyetçi olmadan siyaset yaptılar
2026 Kent Kültürü Gazetesi 9-22 Ocak 2017
Hayme Ana Bacıbey Ödülleri Türkiye’nin ilk çiftçi kadın Milletvekili
Şekibe İnsel Anısına Sahiplerini Buluyor Bacıbey Hayme Ana’nın “bu topraklar bizim son durağımız olsun” vasiyeti Türkiye Cumhuriyeti’nde bizim gerçeğimiz oldu. “Bizim gerçeğimiz çocuklarımızın rüyasına dönüşmesin” diyen, Hayme Ana misali çalışmalarının yansımaları, yaşadığı şehir, Türkiye ve dünyaya değer katarak farkındalık oluşturan öncü kadınlarımıza bir saygı duruşu olarak her sene 8 Şubat 1935 te meclise giren 18 öncü kadınımızdan birinin seçim bölgesinde, onun adına gerçekleştirilen Hayme Ana Bacıbey Ödülleri bu yıl TBMM’ye giren ilk çiftçi kadın milletvekili Şekibe İnsel anısına İnegöl’de sahiplerini bulacak. “Dünyada hiçbir milletin kadını milletimi kurtuluşa ve zafere götürmekte Anadolu kadınından daha fazla çalıştım, gayret gösterdim’ diyemez…” sözlerinin gereğini Atatürk, 8 Şubat 1935’te Anadolu’nun Bacıbeyleri’ni milletvekili olarak TBMM’de fiilen yönetime ortak ederek yerine getirdi. İçişleri Bakanı Şükrü Kaya: “Atatürk, Büyük Millet Meclisi’ne kadınların kırk sandalye ile katılması arzusunu özel notu ile iletti. Biz hükümet olarak sayıyı fazla bulduk. Bu tercihimizi kendisine hükümet adına arz ettiğim zaman, üzüntüsü her halinden belli oluyordu. Fakat ısrar etmedi. Hatta bir espri yaptı ‘Gelecek seçimlerde kadınlar, sayıları oranında Meclise girip, kendi kabinelerini kurduklarında, bakalım sen bakan olabilir misin?’ dedi.” …. 1 mart 1935 te TBMM de İlk yemin eden Afyon saylavı Mebrûre Gönenç oldu . Mebrûre Gönenç’in kaplıcaların düzenlenerek hizmete açılması raporundan 80 yıl sonra Afyonkarahisar bugün Türkiye’nin kaplıca başkenti. Türkiye’ye Körler Alfabesi’nin getirilmesinde önemli rol oynadı. 13 Ocak 1920’de Sultanahmet Mitingi’nde Muallimler Cemiyeti Başkanı olarak konuşan,
kurtuluş mücadelesinin efsane isimlerinden Nakiye Elgün 3 dönem Erzurum mebusluğu yaptı. V. dönemde kürsüye en sık çıkan kadın milletvekilleri Nakiye Elgün ve Fatma Memik oldu. Atatürk, 1929’da Tıp Fakültesini birincilikle bitiren Fatma Memik’in özellikle milletvekili olmasını istemişti. “Fakirlerin anası doktor” olarak anılan Memik milletvekili adayı gösterilişini şu şekilde anlatıyor. “Gazetelerde listeler çıkmış… Ben de Gureba’dan çıktım. Şehremini’de tramvay bekliyordum. Bir doktor geldi. ‘Tebrik ederim.’ dedi. Şaşırdım. ‘Saylav namzedi gösterilmişsiniz…’ dedi. Büsbütün hayret ettim. Sonra ikinci bir doktora rast geldim. Yine bir tebrik… Şaka ediyorlar sanıyor, bir türlü inanamıyordum…” Hatı (Satı) Çırpan: Altı çocuk annesi ve Kazan Köyü Muhtarı olan satı kadının milletvekili olmasını Atatürk “İşte mebus olacak kadın.” sözleriyle istemiş ve adını Orta Asya Türkleri arasında ün yapan bir kadına izafen “Hatı” olarak değiştirmişti. Türkan Baştuğ: Soyadı Kanunu’ndan sonra Başbuğ soyadını alan Türkan Hanım’a Atatürk: “Başbuğ benim. Senin soyadın Baştuğ olsun.” diyerek ona Baştuğ soyadını vermişti. 1908 doğumlu Sabiha Gökçül Erbay 27 yaşında TBMM’ye giren en genç kadın milletvekili unvanını aldı. Atatürk’ün Samsun’a çıkışının 20.
Yılında gerçekleşen 1939 seçimlerinde Sabiha Gökçül Erbay ve Meliha Ulaş Samsundan, Benal Nevzat Arıman ve Şehime Yunus İzmirden milletvekili seçilerek ilk kez aynı şehirden 2 kadın milletvekilinin meclise girişini tarihe not düştüler. Ayşe Şekibe İnsel: Türkiyenin ilk çiftçi kadın milletvekili olarak Türk siyaset tarihine geçti. Hatice Özgener: 71 yaşında meclise ara seçimlerle giren en yaşlı kadın üye oldu. Huriye Öniz Baha’nın seçim bölgesi olan Diyarbakır’ın sorunlarıyla ilgili olarak hazırladığı raporu güncelliğini koruyor. Fakiye Öymen: 1625 oy alarak en yüksek oy sayısıyla seçilen kadın milletvekili oldu. Ferruh Güpgüp: milli mücadelede yerini alan kayserinin ilk kadın milletvekili. Resim öğretmeni olan Bahire Morova’ya ressam anlamına gelen “Bediz” adını Atatürk verdi. Bediz hanımın hazırladığı rapordaki Konya’nın demiryolu ile Ankara’ya bağlanması gerekliliği 2011 de Hızlı tren projesiyle gerçeğe dönüştü. Bahire Bediz Hanım Atatürk’ün ölüm günü olan 10 Kasım 1938 tarihinde vefat etti. Mihri Pektaş: 3 dönem Malatya milletvekilliği yaptı. 1935 hazırladığı raporda Malatya için istediği Çimento Fabrikasının temeli 80 yıl sonra atılabildi. Esma Nayman: Çocuk ıslah evlerinin kurulması, sosyoloji ve psikolojiden anlayan hakimlerin görev yaptığı çocuk mahkemelerinin kurulması projeleriyle bugüne mesaj veren özel bir milletvekili. Hatice Sabiha Görkey: Dârülfünun’dan mezun
Gerçek Tarih Yapıcısı Kadınlara Saygı Duruşunun Adı:
Hayme Ana Bacıbey Ödülleri...
TRT
Yüz Yıllık Mühür kadın kahramanlar projesiyle Diriliş Ertuğrul dizisiyle oluşturduğu kadın farkındalığına yeni bir anlayış getirdi.
Türkiye - Türk Dünyası Yörük Türkmen Birliği Türkiye, Yörük Türkmen Birliği çatısı altında Bacıbey örgütlenmesine gitti.
Ayşe BÖHÜRLER
BÜYÜK GÖÇ ve HAYME ANA belgeseliyle 8 asırlık bir anlayışı tozlu raflardan indiren yapımcı Bacıbey.
2026 Kent Kültürü Gazetesi 9-22 Ocak 2017
Kadın ve farkındalık çalışması yapan kurumlar
olan ilk beş kız öğrenciden biridir. Seniha Nafız Hızal: Türkiye’nin ilk kadın müfettişidir. Benal Nevzat İştar Arıman: Babası İzmir’in ünlü gazetecisi ve Jöntürklerden Tevfik Nevzat bey 1905 de hapishanede öldürülerek olaya intihar süsü verilmişti. Atatürk’ün, siyasi faaliyetlerini yakından izlediği Benal Nevzat için: “Şair Tevfik Nevzat Bey’in şair kızını milletvekili intihap edeceksiniz.” sözleri sonrası İzmir milletvekili seçilen Benal hanım aynı şehirden 4 dönem aralıksız meclise giren ilk isim oldu. 30 Kasım 1984’te Milliyet Gazetesi’nde çıkan bir röportajında “Kadını bugün zorla Meclis’e alıyorlar. Bakan bile yapmıyorlar. Onun için Türk kadını çok çalışmalı, mücadele etmelidir. Atatürk bir gün bana: ‘Mecliste kaç kadın var?’ diye sormuştu. ’18.’ dedim. “Daha çok çalışın da bunu duble edin.’ dedi. ‘Çalışıyoruz efendim.’ dedim. Oysa Atatürk yaşasaydı bu sayı ancak onunla iki misline, üç misline çıkabilir.” demişti. Bu röportajdan 3 yıl sonra 1987 de İmren Aykut Türkiye’nin ilk seçilmiş kadın bakanı olarak 47. Hükümette yer aldı. Bugün siyasetin Bacıbey’leri 22 dönemdir TBMM’de ülkemize hizmet ediyor… 22 dönemde kadın milletvekilleri 494 sandalyede temsil hakkı kazandı. Son 5 seçimde AK Parti kendinden önceki 17 dönemlerdeki toplam kadın milletvekili sayısından 1 fazla sandalyeyi 164 kadın milletvekillerine ayırdı. AK parti listelerinden 98 farklı kadın milletvekili meclise girdi. Benal hanımın temennisini gerçeğe dönüştürmek AK Partiye nasip oldu. Türkiye’nin ilk ve tek kadın başbakanını Tansu Çiller’in görev yaptığı dönemde mecliste sadece 8 kadın milletvekili vardı. Cumhuriyet tarihinde 5 dönem üst üste seçilen ilk kadın milletvekili olan Işılay Saygın, ayrıca aralıksız olarak 5 hükümette görev yapan tek kadın bakan. Işılay Saygın siyasete 44 yıl önce 1973 yerel seçimlerinde adım attı. 7 kez sandıktan çıkma başarısıyla erişilmesi güç bir rekoru elinde tutuyor.
15
16
2026 Kent Kültürü Gazetesi 9-22 Ocak 2017