W TYM ROZDZIALE: × × × ×
Dowiesz się, gdzie możesz znaleźć pomysły na powieść. Poznasz kolejne ćwiczenia na rozbudzenie wyobraźni. Usłyszysz, że twoja powieść na pewno będzie banalna. Zapoznasz się z testem: Co trzeba wiedzieć, zanim napisze się pierwsze zdanie powieści. × Zdecydujesz, jak chcesz się zabrać do pisania powieści. × Przekonasz się, jak ważny jest temat i pytania w twojej powieści. × Przeczytasz o prześwitującej pisarce.
Skąd wziąć pomysł na powieść? Fantastyczne pomysły na powieści znajdują się w trzech szufladach: SZUFLADA CZERWONA Są w niej istotne dla ciebie problemy. Zaznacz sobie od razu, które dziś wydają ci się ważne:
• krzywda i przemoc człowieka wobec zwierząt (dręczenie psów na łańcuchu, • • • • • • • •
wykorzystywanie koni, męczenie zwierząt gospodarskich, skazywanie kotów i psów domowych na nudę i samotność), kompleksy (odstające uszy, tusza, rzadkie włosy), tęsknota za bliskością – za chłopakiem, za przyjaźnią, za rodzicami, za kimś ważnym, kogo przy tobie już nie ma, poczucie alienacji, samotności, bycia wykluczonym, bestialstwo grupy – przemoc psychiczna, stalking, mobbing, strach przed czymś (wystąpieniem na koncercie, nową szkołą, nowym chłopakiem twojej mamy, starszym bratem, sąsiadem z dołu), zazdrość (o chłopaka, koleżankę, rodzeństwo, nowego partnera twojej mamy albo taty), walka z nałogiem (narkotyki, alkohol, cukier, gry komputerowe), zagubienie w życiu lub zgubienie telefonu taty.
Zobacz, że do jednej czerwonej szuflady wrzuciłam problemy różnego kalibru (ogromne i mniejsze).
prawda? Sami najlepiej wiemy, jaka jest wielkość naszego problemu. Z boku problemy innych wydają nam się nic niewarte. My to mamy problemy, a inni ludzie przejmują się wyłącznie głupotami. Właśnie tak nie możesz myśleć, jeśli masz być dobrą pisarką. SZUFLADA ZIELONA W niej żyją fascynujący bohaterowie. Są tacy ludzie, o których możemy słuchać bez końca. Irena Sendlerowa, Maria Skłodowska-Curie, Ernest Hemingway, moja babcia Marianna, Fryderyk Chopin, mój starszy brat. Są ludzie, których osobowość jest tak fascynująca, że ich życie (fascynujący ludzie zazwyczaj mają fascynujące życie) jest gotową książką. Wielu debiutantów koniecznie chce wymyślać powieść. Błąd! Bywa, że cioteczny brat twojego dziadka jest człowiekiem, o którym warto napisać. SZUFLADA CZARNA To twoja nieokiełznana wyobraźnia. Jest tam totalny miszmasz. Rządzą tu pytania w rodzaju „co by było, gdyby?”. Właśnie! A co by było,
• gdyby jutro zniknęły wszystkie mamy? • gdybyś obudziła się z trzecim okiem na czole i tym okiem widziałabyś przeszłość? • gdyby wszyscy ludzie z dużych miast zamienili się w borsuki? • gdybyś znalazła eliksir młodości, ale on by działał tylko przez dwa lata? • gdyby twój młodszy brat po upadku z hulajnogi zyskał dar przenoszenia się w czasie, ale jego dar działałby wyłącznie na ludzi, którzy zgolą sobie brwi?
✗ Napisz kilka zdań w rodzaju „co by było, gdyby?”. To świetne ćwiczenie dla przyszłej pisarki i znakomity temat do rozmowy z koleżankami. Co by było, gdyby ………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………… Co by było, gdyby ………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………… Co by było, gdyby ………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………… Każda pisarka ma swoją ulubioną szufladę z pomysłami. Ty również po napisaniu trzeciej powieści będziesz wiedziała, jak chcesz zaczynać pracę nad książką. Na razie wypróbuj wszystkie sposoby.
Pamiętaj: Problem jest wielki, gdy przytłacza bohatera. To twój bohater decyduje, czy problem jest mały czy ogromny. Przecież tobie też się to przytrafia. Szalejesz z rozpaczy, a ludzie wzruszają ramionami i mówią: „Czym ty się przejmujesz?”. Denerwujące,
Rada: Co wybierasz? Ważny problem, fascynującego bohatera czy pisanie o zwariowa nych sytuacjach? A może masz jakąś czwartą szufladę?
34
35
Być jak Ksenofont z Efezu Piszesz o miłości? E, to takie banalne. Piszesz o śmierci? E, to takie banalne. Piszesz o morderstwie, wyprawie, przemocy, przyjaźni, zazdrości, domu dziecka, poprawczaku, psie, koniu, kocie, rybach, przegranej, wygranej? Cokolwiek wybierzesz, okaże się, że ktoś już na ten temat napisał. Ktoś mądry powiedział, że pierwszy człowiek, który porównał zęby swojej ukochanej do pereł, był poetą; reszta to tylko plagiatorzy i kiczmani. Nie przejmuj się tym i od razu wybij sobie z głowy pomysł, że napiszesz coś absolutnie oryginalnego. Nie napiszesz niczego zupełnie nowego, bo ludzie piszą powieści od tysięcy lat. Ksenofont z Efezu uznawany jest za pierwszego powieściopisarza w dziejach ludzkości. Napisał pięć tomów… romansu. Banalny – zwyczajny, przeciętny, pozbawiony oryginalności. Oryginalny – inny niż to, co jest powszechnie znane; niewzorowany na niczym. Romans – gatunek w literaturze, który opowiada o miłości dwojga ludzi i zazwyczaj ma szczęśliwe zakończenie.
Obsesyjne dążenie do oryginalności prowadzi do tego, że napiszesz jakieś dziwadło bez akcji, bohaterów i tematu – coś, czego nikt nie zrozumie i nie będzie chciał czytać. Nie myśl więc o tym, żeby twoja powieść była oryginalna. Wystarczy, że będzie ciekawa.
✎
Test sześciu pytań Jeśli masz już jakiś mglisty pomysł, jaką powieść chcesz napisać, to teraz warto wykonać na niej test sześciu pytań. Pomyśl o książce, którą chcesz napisać, i odpowiedz na pytania: CO TO ZA GATUNEK LITERACKI? Zakładam, że chcesz napisać powieść. Ustal, co to za rodzaj powieści: psychologiczna, przygodowa, horror, fantasy, science-fiction, historyczna, biografia? Twój czytelnik chce z góry wiedzieć, jaki to rodzaj książki, i ty też musisz to wiedzieć. Nie może ci „wyjść” jakiś gatunek. O tym decydujesz, zanim napiszesz pierwsze zdanie. Oto sześć miejsc. W każdym z nich narysuj postać z odpowiedniego gatunku powieści.
36
• fantasy
• kryminał
• psychologiczna
• powieść drogi
• historyczna
• przygodowa
37