Fragment książki „Szablą odbierzemy"

Mimo ostrzeżenia odwrócił się i spojrzał w wylot lufy. Żołnierz był młody, miał szary mundur, a przekrzywiona zawadiacko czapka nadawała mu wygląd wesołka. Jego oczy były jednak poważne. Świdrowały chłopca, jakby miały go przewiercić, zajrzeć do środka.

– Co tu robisz?

– Muszę do dworu! – wyszeptał chłopiec, nagle poczuł suchość w gardle.

– Musisz? – Na sekundę w spojrzeniu żołnierza pojawiła się kpina. – A to co? – Szturchnął karabinem torbę.

– Mam oddać – powiedział. – Dał mi jeden taki.

– A sam nie mógł?

– Nie mógł! Żołnierz zarzucił karabin na ramię i sięgnął po gwizdek.

Ostry świst przeciął powietrze. Chwilę później usłyszeli odpowiedź. Trzy krótkie gwizdki, a po nich podniesione głosy i tętent konia.

– Miej się na baczności. – Żołnierz poprawił mundur. – Z porucznikiem nie ma żartów. Jeśli łżesz, po tobie! Pod sąd i kula w łeb!

Jeździec wyprysnął zza krzaków, objechał ich wkoło i pochylił się w siodle.

– Co z nim?

– Musi do dworu! – zameldował żołnierz. – No i to! – Pokazał torbę zwisającą z ramienia chłopca.

Oficer zeskoczył z konia. Wyciągnął rękę i zbaraniał.

70

– Nasza! To… to… sztabówka! Z rozkazami dla… – Urwał i potrząsnął ramieniem chłopca. – Skąd to masz, gadaj!

– Jeden taki mu dał – żołnierz uprzedził chłopca. – Ale można mu wierzyć? Na szpiega nie wygląda. Może ukradł?

Porucznik spojrzał z niedowierzaniem.

– Ukradł i niesie do dworu?! Ten, co ci dał… żyje? – zapytał już mniej surowo. – No, gadaj wreszcie!

Olo skinął głową.

– Żyje, bitwa była. Wojska pełno.

– Austriackiego?

– Moskali!

– Ścigano was?

– Ścigali! Mnie się udało!

– Zostawiłeś go?

Potrząsnął głową.

– Sam został! Kazał iść i oddać to w Czaplach. Mówił, że ważne!

Z tej urywanej, nieskładnej opowieści zaczął wyłaniać się prawdziwy obraz zdarzeń.

– Dobrze. – Oficer przerwał śledztwo. – Reszta we dworze. Samemu Komendantowi opowiesz. Nawet nie wiesz, coś ocalił! – Potrząsnął torbą i dosiadł konia.

– Prowadź go do dworu! – rozkazał żołnierzowi. – Albo zaraz do kuchni, pewnie nic nie jadł.

Na jego widok kucharka aż plasnęła w dłonie.

– Jezusie! A cóż to za cudak! Co cię tak wybieliło?

71

Olo sposępniał. Gdyby nie był tak głodny i zmęczony, uciekłby, nie zostałby ani chwili. Dosyć miał już pytań i wydziwiania. Gadać, że wybielił się w skałach?

– Żaden cudak! – Niespodziewanie w jego obronie stanął żołnierz. – Przez granicę szedł. Z meldunkami chodził.

Jeść mu dajcie! Głodny jak wilk.

Kucharka westchnęła i przyjrzała się chłopcu spod oka.

Bez słowa wskazała kran i stojącą pod nim blaszaną miednicę.

– No! – zachęcił żołnierz. – Myj się, nie żałuj mydła.

Przed Komendantem staniesz! I fason trzymaj! Choćby nie wiem co!

Mimo otwartych okien salon gęsto wypełniał papierosowy dym. Trójka oficerów pochylała się nad rozłożonymi na stole mapami. Najstarszy z nich, z czarnym wąsem i nastroszonymi brwiami, wodził palcem po czerwonych strzałkach.

Od czasu do czasu odrywał wzrok od mapy i półgłosem zadawał pytania pozostałym. Zza uchylonych drzwi sąsiedniego pokoju dochodziły ciche dźwięki fortepianu.

Nagle muzykę zmącił odgłos szybkich, energicznych kroków. W progu salonu pojawił się jeszcze jeden oficer.

– Panie Komendancie! – zwrócił się do najstarszego z obecnych, trzaskając obcasami.

Piłsudski podniósł głowę. Przez moment wpatrywał się w wyciągniętego jak struna porucznika.

72

– O co chodzi?

– Jest kurier, panie Komendancie!

Spojrzenie Piłsudskiego zatrzymało się na trzymanej przez oficera skórzanej raportówce.

– Co to znaczy?

– To kuriera! Nie przedarł się, panie Komendancie!

Osaczyli go, ale wyrwał się Moskalom. Żeby ocalić plany i rozkazy… wrócił! Nie miał wyjścia.

Zdawało się, że spod krzaczastych brwi sypnęło iskrami.

– Wrócił? Był rozkaz dostarczyć! Wołać go!

– Tak jest! – Oficera jakby zdmuchnęło z progu. Zaraz jednak pojawił się znowu, trzymając za rękę chłopca.

– Kurier?

– Tak jest, panie Komendancie! Mówi, że się przedarł, że ocalił plany!

Piłsudski sięgnął do kieszeni po srebrną papierośnicę, otworzył ją, ale zaraz zamknął z powrotem.

– On? – zapytał. – Co, u diabła, to znaczy? Co z Sępem?

Gdzie porucznik Sęp? Dzieciak zamiast kuriera? Powariowaliście?

– Porucznik Sęp był zmuszony… Był… – Twarz raportującego oficera zmieniała się jak u kameleona. Najpierw zbladła, potem poczerwieniała. – Był zmuszony posłużyć się…

– Dzieciakiem? – Komendant zrobił krok w stronę chłopca i pochylił się do jego twarzy.

73

– Masz jakieś imię, chłopcze? Albo pseudonim?

Olo był tak speszony, że miał pustkę w głowie. Stał jak niemowa i bezradnie skubał brzeg koszuli.

– Nie bój się. – Ręka Komendanta spoczęła na jego ramieniu. – Jeśli tego dokonałeś… toś zuch! Spisałeś się.

Chcesz służyć Polsce?

Olo pomyślał, że to żart albo sen! Ma służyć pod Komendantem? Przed oczami przemknęły obrazy domu, matki, oficera z nieśmiertelnikiem i nagle odzyskał głos.

– Chcę – tchnął ledwo słyszalnie.

Piłsudski miał coś jeszcze dodać, gdy stojący przy stole oficerowie rzucili się nagle do okna.

– Panie Komendancie! Patrol Beliny! Wrócili. Wygląda, że wszyscy. I jeszcze prowadzą konie! Zdobyli konie!

– To dobrze! Niech się zameldują. A wy – Piłsudski zwrócił się do spokojniejszego już porucznika – zaprowadźcie tego strzelca na kwatery i niech mu wyfasują mundur.

A przynajmniej kurtkę. To wojsko, a nie jakiś przytułek.

I weźcie go do oddziału. Konno jeździsz, chłopcze?

Olo skinął głową trochę bez przekonania. Jeździł, a jakże! Jak wszystkie dzieciaki we wsi, tyle że na oklep. Na wojskowym koniu, w prawdziwym siodle, nigdy. W upalne dni razem z siostrą pławili siwka w stawie. Czasem pozwalał się dosiadać, ale to była przecież tylko zabawa.

74