SA Droëbone | Summer 2012 | Uitgawe 45 by Greenpepper Communication

DROËBONE DRYBEANS

SOMER/SUMMER 2012 UITGAWE/EDITION 45

Kontrakverbouing vs markonstuimigheid Planttyd van droëbone Beans in South Korea

DROËBONE DRYBEANS

bemarking • marketing

Inhoud • Contents Redaksionele Brief / Letter from the Editor 4 'n Woord van die voorsitter / A word from the chairman 5

> 34

Bemarking / Marketing 6 Droëbone behaal rekordpryse en bied goeie alternatief as wisselbougewas 7 Kontrakverbouing vs markonstuimigheid 8 When panic strikes 10 More confidence in Beanex

SOMER/SUMMER 2012 UITGAWE/EDITION 45

Produksie / Production 12 13 14 15

An update on the bean scene in the Western Cape Hantering van saad het invloed op opkoms en stand Planttyd van droëbone Regop-groeiers en rywydtes Nuwe oesmetode van droëbone

Navorsing / Research 16 Wat is die nut en waarde van navorsing? DPO-Groep / DPO Group

Droëbone Produsente Organisasie (DPO) aanvaar geen verantwoordelikheid vir aansprake wat in advertensies gemaak word deur ander liggame of organisasies nie. Geen artikel, foto of reproduksie-materiaal hierin mag sonder verlof van DPO gereproduseer word nie, ingevolge Artikel 12(7) van die Wet op Outeursreg van 1987. Vir hergebruik deur media kontak die redakteur. Regstellings word slegs oorweeg indien ‘n tipografiese fout die bemarkingswaarde van ‘n advertensie of promosie verminder. Voorbladfoto/Cover photograph Jedrie Harmse • 082 578 7257 Ontwerp en uitleg/Design and lay out Chilli Design • 012 332 3833 Drukwerk/Printing Seriti Printing • (012) 333 9757

Clive Trent - Redakteur/Editor 072 672 0201 Skryf aan/Write to: Posbus/PO Box 15587, Lynn East, 0039 Tel.: 012 819 8100, Faks/Fax: 012 819 8122 E-pos: admin@beans.co.za, Internet: www.beans.co.za

18 19 20 21 24

CBS word nou Plantovita Dienste aan die bonebedryf word voortgesit Welkom in ons midde Ons gaan dié 'gentleman' mis Dié geleentheid kweek bewustheid Meeting people and exploring new frontiers Die DPO ploeg terug Saadverwerkingsaanlegte hou voordele in

> 18 > 24

Internasionale nuus / International news 26 New data allows beans to be labelled a "Good Source of Protein" 27 BestBeans – news from the US Dry Bean Industry Ekonomiese oorsig / Economic overview 28 Food price inflation: A third wave? Arbeidsake / Labour Matters 32 LWO-Nuusbrief / LWO Newsletter Aktueel / Topical 34 36 37 38 39

Istanbul – 'n Reis op 'n towertapyt Beans in South Korea GTI-Grading- and Fumigation courses GTI-Gradering- en Berokingskursusse Klein-maatjie Kompetisie Tannie Lena vertel … Die nuwe perdjie

Vir die dames / For the ladies 40 41 42

How to be the best you Die manne onthul: Wat maak 'n vrou sexy A healthy lifestyle / 'n Gesonde leefstyl 5 Bean minestrone Someruitgawe • nr 45

> 36

Redaksionele brief Letter from the Editor

What a season! Wat ’n seisoen!

rodusente kan die 2011/2012-seisoen met reg as ’n baie moeilike seisoen bestempel. Dit het egter ook aangename verassings gehad wat dit alles die moeite werd gemaak het. Ernstige droogte in die belangrikste produksiegebiede met gepaardgaande oesverliese het boere se lewens moeilik gemaak. Die voorkoms van gewone skroei hierdie seisoen het ook in baie gevalle belowende oeste ernstig beskadig en tot ’n afname in die totale voorrade aanleiding gegee. Gelukkig is daar ook ’n positiewe kant. Die gehalte van die oes was baie goed en daarom kon die hoogste pryse in die geskiedenis van die Suid-Afrikaanse bonebedryf hierdie seisoen behaal word – tot so hoog as R16 000 per ton. Voorwaar ’n welkome verrassing, veral as hoë insetkoste en al die risiko’s met boneverbouing in gedagte gehou word. Nou staan ons weer voor ’n nuwe seisoen en elkeen vra die vraag: “Is bone ’n wyse gewaskeuse?” Kyk ons na al die faktore wat ’n invloed op die bedryf het en waaroor die boer geen beheer het nie, soos die weer en die internasionale bonemark, is dit ’n grondige vraag om te vra. Maar in die lig van die huidige uitstekende bonepryse en die gesonde toestand van die plaaslike en die internasionale bonemark, behoort die antwoord duidelik ‘Ja’ te wees. Kwaliteit en voortgesette beskikbaarheid, veral in die internasionale mark, gaan die deurslag gee. In hierdie uitgawe van SA Droëbone sluit ons dan ’n aantal artikels in wat op produksie fokus en belangrike wenke vir suksesvolle boneproduksie oordra. Indien u nog vrae het nadat u die artikels gelees het, kan u ons kantoor gerus skakel. Onthou, die DPO is u organisasie en is deurgaans tot u diens.

he producers can rightly regard the 2011/2012 season as a very difficult season. It did, however, also present a few surprises which made it all worthwhile.

Serious drought in the most important production areas with the concomitant crop losses made the producers’ lives difficult. The occurrence of common blight this season also damaged promising crops seriously in many cases and led to a decrease in the total supply. There was fortunately also a positive side. The quality of the crop was very good and this made it possible to fetch the highest prices in the history of the South African bean industry this season – as high as R16 000 per ton. Certainly a welcome surprise, especially bearing the high input costs and all the risks involved in bean production in mind. We are now standing at the beginning of a new season and everyone is asking the question: “Are beans a wise crop choice?” If one looks at all the factors having an influence on the industry and over which the producer has no control, such as the weather and the international bean market, this is a well-founded question to ask. But in view of the present excellent bean prices, the answer should clearly be “Yes”. Quality and continuous availability, especially in the international market, will be the determining factors. In this edition of SA Drybeans we are therefore including a few articles focussing on production and conveying important hints for successful bean production. Should you have more questions after reading the articles, please feel free to contact our office. Remember, the DPO is your organisation and continually at your service.

Die uitgawe sluit ook die jongste aanduidings van die internasionale bonemarkte, die gebruiklike bydraes van ABSA Bank oor die huidige ekonomie en die LWO se bydrae oor arbeidsake in.

The edition also includes the latest indications of the international bean markets, the usual contribution of ABSA Bank with regard to the present economy and LWO’s contribution about labour-related matters.

Tannie Lena vertel ook weer ’n lekker storie vir die kleinspan en op bladsy 38 is pryse te wen in ’n lekker opwindende kompetisie vir ons maats.

Tannie Lena again tells a lovely story to the little ones and on Page 38 prizes are to be won in an exciting competition for our little friends.

Die redaksie is teleurgesteld oor die min reaksie wat ons van lesers af kry. Sonder u insette is dit moeilik om u behoeftes te bepaal. Laat gerus van u hoor.

The editor is disappointed about the little reaction which we receive from our readers. Without your inputs it is difficult to determine your needs. Please let us hear from you.

Alle sterkte met die komende produksieseisoen. En onthou, soos Albie van Zyl van Lutzville onlangs by die opening van die Hoofbestuursvergadering gesê het: “Dit is só belangrik om te alle tye op die wysheid en ondersteuning van die Skepper te vertrou.”

Everything of the best for the coming production season. And remember, as Albie van Zyl of Lutzville recently said when opening the meeting of the National Executive: “It is so important to have faith in the wisdom and support of the Creator at all times.”

Summer edition • nr 45

'n Woord van die voorsitter A word from the chairman

Kersgroete en voorspoed vir die nuwe jaar

Festive Season’s greetings and a prosperous new year

Aan alle mede-boneprodusente en ander ewe belangrike rolspelers in die bonebedryf.

To all fellow-producers and other equally important role players in the bean industry

Die tyd het die afgelope paar maande in sommige opsigte vinnig gevlieg en ons nader weer eens die einde van ’n jaar en die Kersgety. Die Kersgety is altyd ’n tyd van blydskap – veral as ons aan die opoffering van Christus dink. Dit is ook ’n tyd van verposing en heerlike samesyn van die familie – dit wil sê, ’n tydjie waar kommer en sorge tweede kom en die voete weer gevind kan word – ’n waardevolle geskenk van ons Hemelse Vader. Mens moet egter ook die tyd maak om die tyd van die jaar die gedagtes so ’n bietjie oor die afgelope jaar en die toekoms te laat dwaal.

The past couple of months, time seems to have flown by quickly in some respects and we are again approaching the end of a year and Christmas. Christmas is always a time of joy – especially when we think of Christ’s sacrifice. It is also a time of relaxation and a pleasant time spent with the family – that is to say, a time when concerns and sorrow come second and one can once again find one’s feet – a valuable gift from our Heavenly Father. One should, however, also make time at this time of the year to allow one’s thoughts to dwell a while on the past year and the future.

Vir die bonebedryf was die afgelope produksieen bemarkingseisoen een van gemengde uitkomste – enersyds produksiegebiede wat met droogte en gewone skroei en die gepaardgaande oesverliese geteister is en andersyds ’n opbrengs van goeie kwaliteit en uitstekende bonepryse – selfs so hoog as R16 000 per ton – die hoogste in die geskiedenis van ons bedryf. Terugsette inaggenome was ek nog altyd en is nog van mening dat daar ’n goeie toekoms op ons in die bonebedryf wag. Die geheim is om die uitdagings wat die bedryf bied, raak te sien en met ywer aan te pak. Indien alle rolspelers in die bedryf in hierdie gees saamwerk, sal ons wel die wenpaal suksesvol haal.

For the bean industry the past production and marketing season was one of mixed outcomes – on the one hand production areas ravaged by drought and the occurrence of common blight with the concomitant crop losses and on the other hand good quality and excellent bean prices – even as high as R16 000 per ton – the highest ever obtained in the history of the bean industry. With due consideration of setbacks, I have always been and still am of the opinion that a good future is awaiting the bean industry. The secret is to recognize and to tackle the challenges presented by the industry with enthusiasm. If all the role players cooperate in this spirit, we shall definitely reach the winning post successfully.

Aan my mede-lede van die DPO-Hoofbestuur, asook al die personeel wat ’n waardevolle diens aan die DPO-Groep lewer, baie dankie vir u volgehoue steun, toewyding en harde werk die afgelope jaar. Ek maak ook graag van hierdie geleentheid gebruik om elkeen wat by die bonebedryf betrokke is van harte ‘n baie Geseënde Kersgety 2012 toe te wens. Mag die vrede en innerlike geluk wat die Kersboodskap jaarliks aan ons bied, u vanjaar weer ryklik seën. Ek wens u ook ‘n baie Voorspoedige Bonejaar 2013 toe! Kom ons vertrou volgende jaar ten volle op die Here se onbeperkte genade en liefde om na ons belange om te sien en ons ryklik te seën. Ook belangrik is om die nuwe jaar met ywer en ’n strewe na integriteit aan te pak en tot die beste van ons vermoëns deur te voer.

To my fellow-members of the National Executive, as well as the personnel who render a valuable service to the DPO Group, thank you very much for your continued support, dedication and hard work the past year. I also wish to avail myself of this opportunity to heartily wish everyone involved in the bean industry a very Blessed Festive Season 2012. May the peace and inner happiness which the Christmas message offers us every year, bless you richly this year. I also wish you a very Prosperous Bean Year 2013! Let us trust fully on God’s unlimited mercy and love to see to our interests and bless us richly next year. Also important is the need to tackle the new year with enthusiasm and to strive for integrity and to follow this through to the best of our ability.

Someruitgawe • nr 45

Droëbone behaal rekordpryse en bied

goeie alternatief as wisselbougewas Chris Kleingeld – Hoofbestuurder, DPO

Die voornemens om droëbone te plant was die afgelope seisoen aanvanklik laag, veral aangesien produsente twee agtereenvolgende moeilike seisoene beleef het en ‘n totaal van slegs 37 050 hektaar is onder droëbone aangeplant.

ie seisoen is deur wisselvallige klimaat en droogtes gekenmerk, maar ten spyte daarvan is daar goeie oeste behaal en het die totale produksie tot ’n hoeveelheid van 47 280 ton gestyg – 5 296 ton meer as in die 2010/2011-produksieseisoen. Rooi Gespikkelde bone het 76 % van die oes uitgemaak met Kleinwitbone 21 persent. Dit was dan ook die grootste Kleinwitoes in die geskiedenis van die SuidAfrikaanse bonebedryf. Met die bemarking van die oes het dit ook besonder goed gegaan. Die belangrikste rede vir die groot vraag na droëbone is die lae voorraadvlakke op internasionale markte. Dit is die tweede keer sedert 1991 dat beide NoordAmerika en Sjina in dieselfde jaar produksieprobleme ondervind het. Internasionaal het pryse as gevolg hiervan drasties van ongeveer VSA$720 per ton tot meer

Summer edition • nr 45

as VSA$1 700 per ton vir Cranberry-tipes gestyg. Plaaslik is bone teen ‘n gemiddelde prys van R10 255 per ton verkoop en die hoogste prys wat behaal is, was R16 000 per ton. Gemiddeld het produsente R3 703 per ton meer as in die vorige jaar ontvang (‘n styging van 56,7%). Die meeste plaaslike voorraad is uitverkoop en minder as 2 000 ton is nog op plase beskikbaar. Beanex, ‘n maatskappy van die DPO, het vanjaar bone namens 79 produsente bemark. ‘n Totaal van 20 kopers het voorraad by Beanex aangekoop. Terugvoer van kliënte is oor die algemeen positief oor die diens wat Beanex lewer.

Die verwagting is dat pryse internasionaal steeds stewig sal bly Hierdie stewige pryse gee daartoe aanleiding dat saad skaars is. Daar is ook nuwe tegnologie wat die risiko aan droëboneproduksie

verbonde deur verhoogde stroopkapasiteit aansienlik verlaag. Die nuwe Valtrac-trekkers wat in SuidAfrika bemark word, lewer ‘n groot bydrae tot hierdie verhoogde stroopkapasiteit. Die waarde van droëbone as wisselbougewas is weereens vanjaar deur beter as gemiddelde opbrengste met uitstekende kwaliteit ten spyte van die droogte bewys. Aangesien droëbone vlak wortelstelsel het, is gronde nie buitensporig uitgeput nie en kan verwag word dat opvolggewasse goed op bonelande sal presteer.

NAVRAE Indien daar enige verdere inligting benodig word kan u gerus met Chris Kleingeld van die DPO in verbinding tree by 082 388 0500.

bemarking • marketing

Kontrakverbouing markonstuimigheid Chris Kleingeld – Hoofbestuurder, DPO

'N Probleem wat al die jare kenmerkend van die bemarking van droëbone was, is ’n gebrek aan ’n markmeganisme om aan die begin van die seisoen te verhoed dat onrealisties lae bonepryse daargestel word. Die hoofrede hiervoor was nog altyd dat die vroeë bonelewerings geskied in ’n tyd wanneer die produsente gewoonlik om welke rede ook al ’n kontantvloeitekort ondervind en boonop produksieskuld moet begin terugbetaal. Die produsente het gevolglik tydens die 2011-DPO-Kongres opdrag gegee dat die DPO ondersoek instel na ’n geskikte markmeganisme om die probleem aan te spreek – moontlik hantering van die bemarking van die oes by wyse van bonepoele in die produksiegebiede om toevoer tot die mark tot ’n groter mate te kan bestuur. Die verlangde ondersoek is dan ook na afloop van die Kongres met ywer deur die Hoofbestuurder en Bestuurder: Finansies & Admini strasie van die DPO, naamlik mnre Chris Kleingeld en Riaan van Rensburg, onderskeidelik aangepak. Die moontlikheid van meer uitgebreide kontrakverbouing het na vore gekom. Die gedagte was dat produsente oorreed moet word om ’n bepaalde persentasie van hul oeste, sê 30%, by wyse van vaste kontrakte met die handel moet verbind. Die ondervinding is dat die handel daarvan hou om ’n bepaalde persentasie van hul aankope vroeg in die lewerings tydperk aan te koop ten einde latere teleurstelling te voorkom. Die oplossing was daarin geleë om die twee partye bymekaar te bring en onderhandelings aan te moedig. Die ondervinding was dat daar wel produsente en handelaars was wat in belang van die

bedryf bereid was om ’n geskikte bemarkingsreëling te oorweeg. Die handel se siening was dat ‘n hoeveelheid van minstens 10 000 ton bone beskikbaar moet wees om werklik stabiliteit in die mark te kan bewerkstellig. Dit is vir die handel belangrik dat volumes gewaarborg kan word en die handel se benadering is gewoonlik om ± 30% van hul behoeftes vooruit te kontrakteer. Die deelnemende handelaars het hul bereid verklaar om gesamentlik ’n totale hoeveelheid van ± 12 000 ton by wyse van kontrakte op te neem. Die deelnemende produsente was bereid om 30% tot 50% van hul oeste op ’n kontrakbasis aan die handel beskikbaar te stel. Produ sente het uiteindelik gesamentlik ± 4 500 ton vir die projek beskikbaar gestel. Wat prys betref, het die handel hul berekenings op invoerpariteit gebaseer – in daardie stadium $950 teen ‘n wisselkoers van R7-50/$. Die produsente het hul berekenings op insetkoste gebaseer. Daar is uiteindelik op ‘n produsentekontrakprys van R8 500 per ton ooreengekom en daar is daarin geslaag om sewe handelaars en 24 produsente by die projek te betrek.

Voordele vir produsente Uit die oogpunt van die produsente is dit belangrik dat die kontrak ‘n force majeure-klousule bevat. Dit is egter ‘n vereiste dat die betrokke skade onmiddellik aanhangig gemaak moet word. Verder maak die kontrak voorsiening vir die lewe ring van bone van verskillende grade (kwaliteitsvlakke) – maar nie ondergraad bone nie. ‘n Belangrike voordeel vir die produsente is dat die produsente die kontrakte as sekuriteit kan aanbied wanneer

daar om produksiefinansiering aansoek gedoen word. Mnre Dry Bean Seed sal byvoorbeeld bereid wees om saad op krediet aan ‘n produsent met ‘n kontrak as sekuriteit te lewer. Lewering van die gekontrakteerde oeste het in April vanjaar begin. Teleurstellend, alhoewel in die omstandighede te wagte, was dat daar reeds vroeg in die leweringstydperk deelnemende produsente was wat, met inagneming van die huidige markpryse wat behaal word, nie met die kontrakprys tevrede was nie. Die meeste produsente was egter positief en was bereid gewees om ten spyte van ’n laer inkomste per ton hul kontraktuele verpligtinge na te kom. Verdere onderhande lings word tans met die handel gevoer en wel met betrekking tot die betaling- en leweringsreëlings ten opsigte van toekomstige kontrakverbouingsprojekte.

Daar wink ‘n belowende toekoms vir droëbone.

Meer belangstelling in kontrakverbouing Dit is verblydend dat daar tans duidelik meer belangstelling in kontrakverbouing bestaan. Waar daar die vorige seisoen (2010/2011) slegs daarin geslaag kon word om die verhandeling van 1 000 ton bone by wyse van kontrakte te bewerkstellig, is daar vanjaar 4 500 ton by die projek betrokke. Dit is veral die produsente in die Oos-Vrystaat wat bereid was om aan die projek deel te neem. Die vraag ontstaan tot welke mate die sluit van verbouingskontrakte die afgelope seisoen tot die huidige uitstekende bonepryse bygedra het. Dit is waar dat ’n sameloop van omstandighede ’n belangrike rol met betrekking tot die huidige vlak van bonepryse bygedra het. Faktore soos ’n

>> bl 8

Someruitgawe • nr 45

R OA D

When panic strikes Wayne Chemaly – Komga Distributors PRE-PACKERS

The old adage “one is never too old to learn” has truly applied to all players in the dry bean market this season, from producers, traders and pre-packers to retailers.

The season started earlier than usual due to the drought. Buyer panic set in. As we, the buyers, all scrambled to secure our yearly stock requirements or at least until imports are expected in late October or early November, producer prices rose on a daily basis. Panic struck. While ridiculously high prices were being offered to the producer, who was also willing to play the horse trader game, we all forgot about our consumer! Could she at the end of the day afford these high prices? We as buyers and pre-packers truly underestimated our consumer. We underestimated her because we did not understand her. We all assumed that she would accept these higher prices because she had no option. Well we were all wrong.

Consumer demand at store level plummeted with consumers moving out of the dry bean category in pursuit of cheaper alternatives like eggs, chicken and soya mince. So what have we, the players in the dry bean market

>> bl 7

Die toekoms van kontrakverbouing Die vraag is of kontrakverbouing ’n toekoms in Suid-Afrika het. Dit sal uiteraard afhang of die bedryf

Summer edition • nr 45

customer than to find a new one. Let’s hope that normality reigns and things return to normal where dry beans become affordable to everyone again. Let’s hope not too much damage has been done!

KONTRAKVERBOUING vs MARKONSTUIMIGHEID

wêreldwye tekort aan bone wat tot hoë internasionale bonepryse aanleiding gegee het en die feit dat die plaaslike droogte tot die lewering van baie goeie kwaliteit aanleiding gegee het, moet nie uit die oog verloor word nie. Daar is egter geen twyfel dat die heelwat groter mate van kontrakverbouing wat bewerkstellig is, ’n belangrike bydraende rol gespeel het. Die toevoer tot die mark is beslis op die wyse beter bestuur.

done? Most of all we have made the dry bean category unaffordable to the rural poor. The rural poor are the bulk of our consumers. Urbanisation has already dampened demand for dry beans because of the long time it takes to cook beans with samp. Urbanites, unlike their rural counterparts, do not have 4 hours to spend cooking samp and beans! An old age pensioner receives a grant from the government of R1200-00 per month. Take the retail selling price of R100-00 (R20 000- 00 per ton) for a 5kg pack of dry beans as a percentage of income. 8,3% (100/1200x100) of her income is absorbed by the purchase of the 5kg of dry beans. She cannot survive so she has to source alternative forms of cheaper protein, or she and her family eat dry beans less often. As marketers we all know that it is a lot easier keeping an existing

as geheel daarby gaan baat en dit blyk wel die geval te wees. Dat ’n groter mate van prysstabiliteit vir alle rolspelers en kontinue voorsiening vir die handelaars tot voordeel strek, is nie te betwyfel nie. Indien die produsente van ’n winsgewende rendement ten opsigte van hul produk verseker kan word, sal uiteraard tot ’n uitbreiding in boneproduksie bydra, en met inagneming daarvan dat groot hoeveelhede bone jaarliks ingevoer moet word om aan die plaaslike vraag na die produk te voldoen, bestaan daar beslis heelwat ruimte vir uitbreiding. Vir die handel sal die versekering van kontinue voorsiening teen markverwante pryse die geskarrel

na voorrade wat kenmerkend van die afgelope seisoen was, uitskakel. Ook baie belangrik is dat die handel die plaaslik geproduseerde produk verkies. Daar kan wel aanvaar word dat die wêreldvoorsieningsituasie – veral invoere vanaf Sjina – en gepaardgaande internasionale prysvlakke ’n beduidende rol sal speel. Die weer sal uiteraard altyd ’n faktor wees. Markverwagtinge en realiteite sal egter uiteindelik deurslaggewend wees. Ten einde die bonebedryf in Suid-Afrika uit te bou, kan kontrakverbouing ’n belangrike bydrae maak. Die DPO steun steeds inisiatiewe om kontrakverbouing te bevorder.

bemarking • marketing

Someruitgawe • nr 45

More confidence in Beanex Riaan van Rensburg – Managing Director, Beanex (Pty) Ltd

In 2004 it was decided to introduce the local bean industry to the e-age. The idea was to establish an electronic trading platform for beans where the seller and buyer of beans could meet and trade in an environment of trust.

The result was the development of the Beanex trading platform. This was an undertaking of the DPO in partnership with eexperts Mindshift Communication.

To both parties the system was to offer the opportunity of trading online in the comfort of their offices with as small a risk as possible.

Underlying principles

How did the system function?

Very important are the principles in terms of which the system was to function in the interests of all the parties concerned: • For the buyer the system was to ensure the quality of the purchase. • For the seller the system was to ensure payment. • For both parties the system was to provide for a reliable mechanism able to resolve disputes which could possibly arise – we are all human!

Summer edition • nr 45

In short, and without becoming too technical, the system functioned as follows: • Beans offered for sale on the platform were sampled and graded by an independent grader and an official and therefore reliable grading certificate was issued in respect of the lot. • A digital representative photo of the product offered for sale could be viewed online.

• Buyers could make online offers for the presentation. Once a deal had been clinched the buyer was to pay for the beans concerned before delivery and had seven days from date of receipt to object to/dispute the quality of the beans received. The payment was kept in trust by Beanex. Disputes which arose were dealt with in terms of the system.

To the benefit of all in the industry The system was to provide a winwin opportunity for all participants. The seller was granted an opportunity to offer his product to a wide range of potential buyers to whom he would normally be unknown or not have access. The buyer had a wide variety of stock of the specific

bemarking • marketing 2010 season

2011 season

2012 season

4 500 tons

6 800 tons

10 500

Number of traders (buyers) involved

Number of producers (sellers) involved

Total sales via Beanex

quality required from which to choose. The system therefore brought the sellers and buyers in touch with one another in a safe trading environment serving the interests of both parties.

Introduced widely in the industry As is the case with all innovations it initially took time to introduce the system effectively to all concerned in the industry. Here the DPO took the lead and made a concerted effort to bring the system and the opportunities which it offered to the attention of both parties. This was done at the DPO’s various Information Days presented in the respective bean production areas countrywide and attended by a wide spectrum of role players in the industry. An effective tool was the regular DPO newsletters sent to all involved in the industry. The system was, of course, also introduced via this publication sent to all participants in the industry. The Beanex broker at the offices of the DPO also promoted the system actively twenty-four / seven and interest and participation in the system grew.

A fundamental flaw Innovations normally face challenges. Unforeseen realities need to be taken into consideration and Beanex was no exception. An important challenge was the fact that although the buyers could view the digital photo of the beans offered as well as an official grading certificate in respect of the beans online, their buyers normally insisted on seeing physical samples of the beans. It was there-

fore necessary to provide many of the buyers with physical samples of the beans and this gave rise to a dual system. After a time it was decided to abandon the trading platform and to focus on physical samples only. Messrs Mindshift Communication fell away and the DPO became the sole shareholder in the system.

A clear expansion of the interest in Beanex During the past marketing season there was a clear increase in participation in the Beanex system – indicating more confidence in Beanex. The figures speak for themselves: The past season Beanex was also closely involved in the handling of the contracted supplies of beans – a new trend in bean marketing.

Influenced the market positively It is not always possible to determine the extent of the influence of any particular participant/factor in marketing in terms of specifics. This is also true of the importance and extent of Beanex’ contribution to the excellent bean prices obtained the past marketing season. The main reason for the improved bean market was, of course, the worldwide shortage of beans caused by the fact that the USA and China experienced poor bean crops in the same year – a phenomenon which occurred last 19 years ago and led to a considerable increase in international bean prices. There is, however, no doubt that the active participation of Beanex in the marketplace did make a meaningful contribution.

The future An important question is what one can expect of Beanex in the future. This will, of course, be influenced by a myriad of factors including the international bean market situation, the local supply, continued confidence in Beanex, etc. There is, however, no doubt that Beanex has an important role to play in the local bean market, and via the DPO as mouthpiece of the local bean industry, possibly in the international bean market.

A peep behind the Bamboo curtain A delegation of bean producers and members of the Management of Messrs Beanex were invited to visit China in September this year. During the visit the participants had an opportunity to visit farms in the bean producing areas of China, as well as bean cleaning and processing plants. They also enjoyed access to Chinese exporters of beans. A broad spectrum of the Chinese bean industry was therefore covered. A full report of their findings was not available when this article was written, but some of their impressions will be shared in the next edition.

For more information on the Beanex system and the ways in which you as trader or producer could possibly benefit from participation in Beanex, please feel free to contact Riaan van Rensburg, Managing Director, at 012 819 8114 / 082 388 0510. E-mail: marketing@ beanseed.co.za.

Someruitgawe • nr 45

An update on the bean scene

in the Western Cape Pat Hagan – DPO Marketing Consultant Western Cape

One of the approaches of the DPO’s Marketing Consultant in the Western Cape, Pat Hagan, to actively promote the consumption of dry beans is to focus on the health benefits to be derived from including beans in the daily diet.

Pat HAgan is closely involved in the activities of a number of clinics in the Western Cape where she propagates the consumption of beans to combat specific chronic diseases such as diabetes. Pat recently reported: I have become involved in giving nutrition talks about beans to various clinics in the Western Cape. The most recent addition to the clinics which I visit are the Clothing Industry Health Care Fund Health Centres. There are seven of these health centres in the Cape Peninsula and I have visited six of the seven. These are very well run centres where a large number of patients are seen daily. I visit the centres in the early morning so as to minimise the disruption of the activities of the sisters attending to the patients. I have really found this to be very lucrative as the patients enjoy hearing about the health benefits of beans and love to obtain bean recipes so that they can give their families a nutritious meal which is affordable. Diabetes, cholesterol and hypertension patients also appreciate the literature which I am able to hand out to them about the properties of beans which will benefit them such as the low GI, low fat and high fibre content of dry beans. I feel that these are the people who need to have the knowledge of healthy food choices such as dry beans to feed their families nutritiously.

Summer edition • nr 45

Pat Hagan, DPO Marketing Consultant in the Western Cape, is involved at the Silwood Cordon Bleu School in Rondebosh. Students (above) are encouraged to include beans in recipes in this year's recipe development competition with the theme 'Beans on the modern menu.'

Reach them and teach them while they're young One of Pat’s approaches to encouraging the consumption of dry beans is to reach the young ones of today to ensure the inclusion of a healthy and nutritious food choice such as beans in the daily diet tomorrow. To this end Pat is closely involved in the Silwood Cordon Bleu School in Rondebosch. The experience is that students completing their studies at Silwood are sought after chefs worldwide. The school is therefore an excellent place to promote a beneficial food choice. Pat has the following to say: She is currently organising the 2012 recipe development competition at the Silwood Cordon Bleu School in Rondebosch – an annual event which always bears fruit. The theme for this year’s competition is 'Beans on the modern menu'. "We are hoping to gain some innovative and exciting ideas from students at this top cookery school in South Africa. This competition makes the students think out of the box and we are looking forward to a good response this year," Pat said.

Left and above: Visitors and patients of clinics in the Cape Peninsula are educated in the nutrition value of beans. Pat gives nutrition talks at various clinics and hands out packets of beans.

produksie • production

Hantering van saad

het invloed op opkoms en stand Mossie Mostert – Produksiebeampte, DPO

ry Bean Seed tref groot voorsorg om saad met ’n hoë kiemingspersentasie aan die produsent te le wer om ’n goeie opkoms en stand te verseker. In die verband word daar veral op die volgende gelet:

Optrek van aanplantings Die saadkwekers wat die saad aan Dry Bean Seed lewer, trek die bone-aanplantings op sodra die saad sogenaamd “fisiologies ryp” is – wanneer ± 80% van die groen kleur van die peule na ’n roomkleur verander – en plaas die plante in windrye om te droog. Die plante is dan nog vol groen blare. Hierdie windrye word vir 10 tot 14 dae gelaat om te droog. Sodra die pitvog tot om en by 16% gedaal het, word die saad gedors en in half-ton massasakke op die plaas opgeberg en later na Dry Bean Seed se saadverwerkingsaanleg te Zeekoegat in die Pretoriaomgewing vervoer. Die massasakke is baie dig en die bonesaad verloor gevolglik baie min vog in die tydperk. By die saadverwerkingsaanleg word gepoog om die saad te verwerk voordat die vogpersentasie laer as 12% gedaal het.

Bepaling van kiemings persentasie By ontvangs van die produk by die saadverwerkingsaanleg word ’n “rou monster” van die betrokke saad getrek om die kiemings

persentasie van die saad by wyse van ’n kiemingstoets by die Plantovita-laboratorium (ook te Zeekoegat) te bepaal. Nadat die saad verwerk is, word ’n verdere kiemingsmonster van elke subkode (400 X 25 kg-eenhede saad) getrek en vir kieming getoets. Hierdie kiemingspersentasie en dié ten opsigte van die “rou monster” verskil normaalweg baie min.

Verpakking en vervoer By die saadverwerkingsaanleg word die sakkies saad onmiddellik na verwerking op palette gepak (48 X 25 kg-eenhede saad per palet), met plastiekmateriaal toegedraai en met plastiekbande op die palette vasgebind ten einde beweging van die saad wat die kiemingspersentasie nadelig kan beïnvloed, te beperk en om sodoende ook hantering van die saadsakkies te vergemaklik. Wanneer die saad later uitgelaai word, word die hele palet as ’n eenheid met ’n vurkhyser hanteer en nie individuele sakkies nie. Die koper ontvang gevolglik sy saad op die plaas stewig op ’n palet verpak en wel met die persentasie kieming soos by Plantovita bepaal. Wat daarna met die saad in die produsent se stoor gebeur, gaan deur die produsent se werksaktiwiteit bepaal word.

Hantering op die plaas Dit is in elke produsent se eie belang dat hy sy arbeiders deeglik inlig dat bonesaad baie sensitief vir hantering is en dat foutiewe hantering kan veroorsaak dat die kiemingpersentasie van die saad verlaag kan word met die gepaardgaande swak opkoms en stand. Die volgende is uiters belangrik: • Moet nooit op saadsakke trap nie. • Moenie saadsakke op sleepwaens/bakkies gooi nie – hanteer versigtig. • As saad in die stoor behandel word, moet dit op so ’n wyse hanteer word dat die saad nie beskadig kan word nie. Saadlobbe wat so min as 1mm beweeg, breek los van die kiemplantjie en die betrokke saad is dan “dooie saad”.

Dry Bean Seed lewer saad met hoë kiem persentasie aan die produsent. Dit is in elke produsent se belang dat hy sy arbeiders deeglik inlig en oplei om bonesaad korrek te hanteer.

• Waar moontlik moet saad slegs met ’n toestel wat vir die doel ontwerp is, behandel word – nie met konkreetmengers nie. • Die meeste Soygro-produkte kan deesdae in die plantvoor met toedieners toegedien word – doen dit liefs so. • As saad in die stoor behandel word, moet die saad nie in die son afdroog nie. Doen die behandeling binne die stoor. • Wanneer saad met ’n swamdoder soos Celeste & Aprin XL behandel is, moet die produsente onthou dat die saadvloei in die planterbak nie na wense sal wees nie. Daar moet dus grafietpoeier of kalk in die planterbak gegooi word elke keer as die saadbakke opgevul word om die vloei te verbeter.

Navrae: Mossie Mostert by 082 388 0509.

Someruitgawe • nr 45

Planttyd van droëbone Mossie Mostert – Produksiebeampte, DPO

Oor die jare heen het ek by verskeie geleenthede daarop gewys dat bone se opbrengs ernstig benadeel word indien dit te laat in die seisoen geplant word. Produsente koop maklik ’n planter om sojabone mee te plant – waarom nie ook ’n boneplanter koop en op die optimale planttyd hul bone plant nie? Hoe later in die plantseisoen bone geplant word, hoe kleiner sal die opbrengs wees omdat hitte eenhede en dagliglengte afneem.

Lang-groeiseisoenkultivars Die algemeen aanvaarde (ideale) planttyd vir droëbone is vanaf 20 November tot 20 Desember in die geval van die meeste boneproduksiegebiede. Van die lang-groeiseisoenkultivars kan egter selfs so vroeg as vanaf 1 November geplant word. Die meeste lang-groeiseisoenkultivars wat na 23 Desember geplant word, loop die gevaar om koueskade vroeg in April op te doen. Daarom behoort die afsnydatum van 20 Desember,

en nie Kersdag nie, die laaste plantdatum vir bone te wees.

Laat mielie-aanplantings nie ’n faktor nie Dit is so dat reënval ook ’n rol by die bepaling van die plantdatum van bone speel, maar die plantdatum behoort beslis nie af te hang van die feit dat daar nog mielies is wat geplant moet word voordat die bone geplant kan word nie. Navrae: Mossie Mostert by 082 388 0509.

Regop-groeiers en rywydtes Mossie Mostert – Produksiebeampte, DPO Ons is lank reeds gewoond om droëbone onder droëlandtoestande, soos in die geval van mielies, in 90cm rye te plant – en dit is goed so. Die vraag ontstaan egter of ons die regop-groeiers ook in 90cm rye behoort te plant en of dit eerder in 75cm rye gevestig behoort te word. As ons na rywydtes kyk, is daar 22 rye meer per hektaar in die geval van 75cm rye as by 90cm rye. Die spasiëring in die 75cm ry moet dus aangepas word sodat ons by dieselfde plantpopulasie kan bly – anders kan mededinging

Summer edition • nr 45

vir voeding en water later te groot word.

Regop-groeiers Regop-groeiers in 90cm rye sal baie langer as ranker-tipes neem om die grond tussen die rye te benut. Die regop-tipes in 75cm rye sal egter die oop strook tussen die rye gouer kan benut omdat die plante die oop strook gouer sal bedek as in die 90cm rye die geval sal wees. Ek is bewus van die probleme wat kan ontstaan as mielies in

90cm rye en bone in 75cm rye gevestig word en daar met dieselfde implemente geskoffel moet word, maar as dit ’n finansiële voordeel kan inhou, waarom dit nie beproef nie? Die kultivars wat ons rofweg as regop-groeiers kan beskou, is die PAN 92-reeks kultivars, Ukulinga, OPS-RS2 en RS5, PAN 116 en die Afgri-kultivars A470 en A471. Die res van die tans bestaande kultivars is meer vir 90cm rye geskik.

Navrae: Mossie Mostert by 082 388 0509.

produksie • production

Planttyd is op ons In die vorige uitgawe het ons gesels oor nuwe oesmetodes, Bok van Zyl bespreek hier wat alles nog voor planttyd gedoen moet word. Nuwe grondvoorbereiding vir die nuwe aanplan tingseisoen vind nou plaas nadat die grondontle dingsresultate bekend gemaak is en die tekorte aangespreek is. Diep-tand bewerking word toegepas om moontlike verdigtingslae op te hef en die finale voorbereiding van die saadbed sal voor plantdatum, naamlik 20 November 2012, plaasvind. Die plan is om hierdie seisoen weer kultivars met hoogdraende peule aan te plant en wel met ’n ryspasiëring van 45 cm en plantestand van 70 000 plante per hektaar. Die doel van 45 cm rye is om die windeffek teë te werk wat die plante tydens fisiologiese rypwording omwaai en die stamme breek. Tydens die plantproses word onkruidprobleme ook aangespreek deur ’n spuit wat op die planter gemonteer is. Daar word geplant met ’n kunsmismengsel wat uit 65 N en 22 P en 26 K bestaan met ’n mikro-element in die kunsmismengsel gemeng. ’n Opvolgverslag sal in die volgende uitgawe gepubliseer word.

Someruitgawe • nr 45

Wat is die nut en waarde

van navorsing? Dr Willem Otto, NWK Bpk.

Dr Otto beantwoord 'n paar belangrike vrae rondom gewasproduksiestelsels en opbrengsbeperkende probleme

"As ons na die komponente kyk waaruit gewasproduksiestelsels bestaan, is daar baie gebiede waaroor vrae gevra kan word en waar daar opbrengsbeperkende probleme kan voorkom," sê dr Otto.

Suksesvolle gewasverbouing is die mees ekonomiese benutting van die biologiese potensiaal van die natuurlike hulpbronne.

Ons leef vandag in ‘n wêreld waar die volume en beskikbaarheid van inligting eksponensieel toeneem. Die sogenaamde inligtingsontploffing is steeds met ons. Kennis oor feitlik enige veld word daagliks deur navorsing en ondersoeke, openbare opinie en probleemoplossings aangevul. ‘n Mens kan soms wonder wat navorsing behels en waarom dit steeds nodig is om navorsing te doen? Na soveel jare van ondervinding met gewasverbouing behoort die beste produksiepraktyke tog aan almal bekend te wees. Die vraag is reeds in 1983 al gevra (Buys, 1983) en ons kan onsself dit ook nou weer afvra. Elke boer/landbouer weet egter dat die saak nie so eenvoudig is nie. Dit is ‘n mondvol: Die natuur, met al die moontlikhede wat dit bied, maar ook knellende beperkings wat dit kan stel; die ekonomiese lewensvatbaarheid van ‘n produksieprogram met die koste-insette en inkomstepotensiaal; en dan ook die persoon wat die moontlikhede tesame met die beperkinge suksesvol en effektief moet bestuur.

Summer edition • nr 45

Voorbeelde is watter kultivar vir die beste opbrengs aangeplant moet word; hoe bestuur ek die onkruid-, siekte- en insekproble me; wat is die mees volhoubare wisselboustelsel; wat is die ekonomies regverdigbare bemesting en groeibevorderaars/potensiaal ontsluiters wat toegedien kan word, en so kan ons aangaan. Alle navorsing word dus gemotiveer deur ‘n vraag-/probleemsituasie. ‘n Oplossing of ‘n verklaring vir die probleem wat voorkom, is die doelwit wat gevind moet word. Die situasie is egter dat ons so deur inligting toegegooi word dat ons in die sogenaamde ‘analysis paralysis’ verval het. Ons word oorweldig deur die volume kennis en inligting beskikbaar, voor- en nadele word breedvoerig bespreek, en die seleksie en gebruik van toepaslike inligting word hierdeur bemoeilik. Ons hoor dikwels dat gesê word – ‘Man, die mense praat my nou net deurmekaar’. Die gevolg hiervan is dat verkeerde besluite soms geneem word omdat inligting nie effektief gesif kan word om by die beste keuses uit te kom nie. Daarom dat verskeie praktyke, veral in landbou, oor jare steeds nie verander het nie. ‘Ons het dit nog altyd so en so gedoen’ is ‘n stelling wat gemaak word wanneer inligting en die keuse van ‘n moontlike alternatief vir mense en boere grys hare laat kry.

Hoe kan ons die beste keuses maak uit die magdom van opsies en inligting wat beskikbaar is? Die inwin van breedvoerige agtergrond en inligting oor die onderwerp ter sprake is die eerste stap. Hierna moet die inligting krities oorweeg word, en indien ‘n pro bleem ondersoek word, moet die probleemstelling duidelik wees sodat die soektog op oplossings gefokus kan word. Hierdie situasie is daagliks in die landbou-omgewing aan die gebeur. Daar is ‘n oorvloed van nuwe en ou produkte oor die hele gewasverbouingspek trum beskikbaar en kultivars met verskeie agronomiese eienskappe en voordele kom en gaan deurgaans. Tydens die beplanningsfase van die produksie-seisoen word besluitnemers gebombardeer met inligting oor wat nou eintlik gedoen en aangeplant moet word. Wat landbounavorsing aanbetref, is die Navorsingafdeling van Landboubestuursdienste se funksie om vir die NWK-bedieningsgebied wetenskaplik verantwoordbare inligting beskikbaar te stel sodat die besluitnemingsproses vergemaklik kan word. Die proefwerk wat uitgevoer word, sluit kultivar evaluasies, bemestingsproewe, toets van biologiese en chemiese saadbehandelings en blaarbespuitingsprodukte, plantestande en rywydtes en ander aspekte van

navorsing • research belang in. Die uiteinde van die navorsing is dan ‘n duidelike idee van watter keuses en produkte ‘n wesenlike ekonomiese voordeel in produksies inhou. Van die resultate word gebruik om bestaande riglyne te bevestig of verder te verfyn, soos in bemestingsriglyne die geval is. Resultate word gebruik om produkgebruiksaanwysings aan te pas om risiko’s vir gewasse te voorkom, effektiewe groeistadia vir bespuitings en beheer van siektes te bevestig en om die korrekte dosis te bepaal waar die beste ekonomiese voordeel verkry word. Word die beskikbare resultate oorweeg en gebruik in die beplanningsproses? Uit die resultate wat beskikbaar is, word verskeie parameters bereken. Die rasionaal is dan om tydens besluitneming oor byvoorbeeld kultivarkeuse die kultivars te oorweeg wat die hoogste opbrengste gelewer het en die genetiese potensiaal toon om hoë opbrengste te lewer. Daar moet ‘n strewe wees om gemiddelde opbrengste te verhoog deur beter en hoër opbrengspotensiaal kultivars te kies. Die stabiliteit van ‘n kultivar se opbrengsprestasie oor ‘n aantal seisoene is verder ‘n aanduiding van die aanpassing by wisselende klimaatsomstandighede, en ook ‘n manier om risiko te bestuur. Sentiment speel dalk ‘n rol by kultivarkeuse of keuse van ‘n sekere maatskappy se produk.

Enige gewasproduksiestelsel bestaan hoofsaaklik uit die volgende komponente: • Grond – met sekere chemiese en fisiese eienskappe • Gewas – met unieke eienskap pe, spesifieke aanpassing en produksiebestuursbehoeftes • Klimaat – wat makro- en mikroklimaateienskappe insluit

Ander oorwegings kan ook ‘n rol in die gebruik van ‘n produk vir ‘n spesifieke doel speel. Die punt is egter dat as daar na opbrengs per hektaar en inkomste gekyk word, die keuse van ‘n kultivar belangrik raak. Vertolking van statistieke uit die Nasionale Kultivarprogramme raak dus al meer belangrik om die regte kultivarkeuses te ondersteun. Die jaarlikse navorsingsverslae van die LNR se onderskeie kultivarevaluasieprogramme sluit die belangrike statistieke in, waaruit ingeligte keuses op grond van die proefwerk van verskeie groeiseisoene gemaak kan word. In die geval van droëbone word beskikbare kultivars jaarliks in die Nasionale Droëbonekultivarproe we objektief met mekaar vergelyk en is die resultate beskikbaar. In die NWK bedieningsgebied word droëboneproewe deur die Landboubestuursdienste reeds oor ‘n aantal jare uitgevoer (NWK, 2011). Die magdom blaar- en saadbehandelingsprodukte wat in die mark beskikbaar is, moet deeglik evalueer word om die ekonomiese voordele in produksiestelsels te bepaal. Die spreekwoordelike koring en kaf moet van mekaar geskei word. Nuwe ontwikkelinge soos nano-tegnologie het ook die mark as opwindende produkte met belowende fisiologiese effekte getref en word tans beproef. Die strewe bly om goeie opbrengs en kwaliteit te verseker deur genetiese potensiaal van kultivars te ontsluit.

Addisionele komponente van belang: • Kennis, ondervinding, toerus ting, kapitaal en bestuursvermoë van die landbouer • Verbouingsgeskiedenis van ‘n land • Gewasverbouingspraktyke soos grondbewerking, kultivarkeuse, plantestand, en bemesting • Onkruid-, insek- en siektevoorkoms en beheermaatreëls • Gebruik van groeistimuleren de biologiese en chemiese produkte

Bestuursinsette gee die deurslag Dit is duidelik dat hoë vlakke van bestuursinsette in elke stap van veral droëboneproduksie benodig word om te verseker dat groei en ontwikkeling optimaal bestuur word. Agronomiese praktyke is belangrik, maar so ook die oesproses en die beskikbaarheid van toerusting tydens oes. Al die faktore moet effektief bestuur word om suksesvolle droëboneproduksie te verseker. Die keuse van die regte kultivar vir die spesifieke omstandighede waar die aanplanting gedoen gaan word, is slegs die beginpunt van die produksieproses. Daar moet verder op die positiewe bydrae van droëbone tot gewasproduksie gefokus word om uitbreiding in produksies aan te moedig. Alhoewel die uitbreiding in hektare onder droëbone deels bepaal word deur die pryse van mielies en ander gewasse wat in huidige stelsels aangeplant word, speel die beskikbare hektare in ‘n gegewe wisselbousiklus ook ‘n rol.

Min gewasse kan met droëbone mee ding wanneer die winspotensiaal as ‘n persentasie van die direkte insette bereken word, terwyl droëbone oor die langtermyn ‘n beter belegging op opbrengs as sojabone kan realiseer. Waar laat dit ons? Ons moet strewe na volhoubare produksie, terwyl mededingendheid in die vrye mark ook al hoe meer belang rik word. Navorsing moet dus wyer kyk as net na spesifieke probleem oplossings en die effektiwiteit van produksiestelsels as ‘n geheel, maar ook die biologiese, sowel as ekonomiese volhoubaarheid daarvan ondersoek. In die strewe na die volhoubaarheid van produksie sal die kombinasies van wisselbou en bewerkingstelsels ook in die toekoms aangeraak moet word.

Navrae: Kontak dr Willem Otto by 018 633 1143 of willem@nwk.co.za. Bronnelys: • Buys, AJ, 1983. Hoekom navorsing? Plantvoedsel, Oktober 1983, pp 23-24. • NWK, 2011. Proefresultateverslag van Navorsingsafdeling, Departement Landboubestuursdienste.

Someruitgawe • nr 45

CBS word nou Plantovita Marieta Botha – Bestuurder: Laboratoriumdienste

In 2011 het die DPO die moontlikheid ondersoek om die laboratorium aktiwiteite by CBS in ’n aparte maatskappy te vestig.

Die Coen Bezuidenhout-saadtoetssentrum (CBS) te Zeekoegat, noord van Pretoria, is in die vroeë negentiger jare hoofsaaklik met die oog op dienslewe ring aan die droëbonesaadbedryf ge stig. Die dienslewering het siekte- sowel as kiemingen suiwerheidstoetse op droëbonesaad ingesluit. Die aktiwiteite van die saadtoetssentrum het ook op ’n heelwat kleiner skaal as tans siekte toetse op aartappelmoere ingesluit wat vir toetsing vir sertifiseringsdoeleindes aangebied is. Mettertyd het die prentjie noemenswaardig verander. Die hoofrede – ‘n daling in die aantal

Summer edition • nr 45

hektare onder droëbonesaadver bouing en ‘n groeiende moerbe dryf. Gevolglik het die verdeling van aktiwiteite by CBS tot so ’n mate verander dat 90% van die toetse by die laboratorium tans vir die moerbedryf en slegs 10% vir die droëbonesaadbedryf gedoen word.

Stigting van nuwe laboratoriummaatskappy In 2011 het die Hoofbestuur van die DPO om bepaalde redes opdrag gegee dat ondersoek ingestel word na die moontlikheid en wenslikheid dat die laboratoriumaktiwiteite by CBS in ’n aparte laboratoriummaatskappy gevestig word en dat Coen Bezuidenhoutsaadtoetssentrum as ’n suiwer eiendomsmaatskappy behou word. Dié aanbeveling het gelei tot die stigting van ’n nuwe laboratoriummaatskappy, genaamd Plantovita, wat die laboratoriumfasiliteit by CBS huur. Dit het die laboratorium genoop om van naam te verander en dié staan nou as Plantovita bekend.

Verandering van eienaarskap Die DPO het in ’n opvolgstap die direksie van Aartappellaboratoriumdienste genader oor die moontlikheid dat hulle ’n 90% aandeel in Plantovita opneem gesien in die lig van die moerbedryf se aandeel in die omset van Plantovita. Die aanbod is na deeglike en positiewe samesprekings gunstig aanvaar. Die aandeelhouding word dus opgeneem deur die vier laboratoriummaatskappye in die aartappelproduksiestreke en die aartappellaboratoriummaatskappy wat later in Mpumalanga gestig is. Aartappellaboratoriumdienste het die dienste van die vier streeklaboratoriums gekoördineer en ’n laboratoriumpoel bedryf met die oog op egalisering van tariewe. Sedert 1 Julie 2012 het die DPO dus ’n 10%-aandeel in Plantovita behou. Dit is gedoen om inspraak in die besluitneming rondom die operasionele bestuur van die maatskappy te verseker. Die oorblywende 90% van die aandele is, onderworpe aan sekere voorwaardes, aan die aartappellaboratoriumsmaatskappye beskikbaar gestel.

DPO-Groep • DPO Group

Dienste aan die bonebedryf word voortgesit Die laboratorium sal voort gaan om belangrike dienste aan die bonebedryf te lewer, naamlik: • B epaling van siekte status, kieming en suiwerheid: Siektebepalings word gedoen op droëbonesaadmonsters wat volgens ISTA-standaarde getrek en vir die voorkoms van spesifieke patogene ondersoek word. Kieming- en suiwerheidsbepa lings word op sertifiserings monsters uitgevoer deur gekwalifiseerde Saadanaliste. Hulle is deur die Departement van Landbou, Bosbou en Vis serye opgelei en as Saadana liste geregistreer. Alle kiemingen suiwerheidsondersoeke is ook aan streng ISTA-reëls onderhewig. Die uitslae van alle siekte- en kiemingen suiwerheidtoetse word na die Suid-Afrikaanse

Nasionale Saadorganisasie (SANSOR) deurgegee.

• P roduksie van siektevrye bonesaad deur middel van meristeem– kweking: Plantovita verskaf die siektevrye meristeemplantjies op bestel ling aan Dry Bean Seed. Dit is ’n prosedure wat vaardigheid en toewyding verg.

• Diagnostiese dienste: Dit behels ondersoeke na die siektestatus van enkel plante of peule hetsy dit deur patogene (swamme, bakterie en virus) veroorsaak word of fisiologies van aard is.

• G oed gekwalifiseerde en opgeleide personeel

die Laboratoriumtegnici sluit ’n MSc-graad in Mikrobiologie, ’n MSc-graad in Plantpatologie en toepaslike Nasionale Diplomas in. Die Laboratoriumtegnici word in hulle werk ondersteun deur sewe Laboratoriumassi stente. Hulle is onmisbaar in die optimale funksionering van die saadtoetssentrum.

• B ly tot bonebedryf verbind

Soos in die missie van Plantovita verwoord, bly die laboratorium daartoe verbind om aan die bonesaadbedryf laboratoriumdienste te lewer wat op gesonde wetenskaplike beginsels gebaseer is. Dié dienste word deur gekwalifiseerde en opgeleide personeel uitgevoer en is koste-effektief.

Standaarde by Plantovita word verseker deur die 14 goed gekwalifiseerde en opgeleide permanente personeellede van Plantovita. Die kwalifikasies van

Someruitgawe • nr 45

Personeelnuus van die DPO

Harry is betrokke by die kweekhuise van Plantovita, Zeekoegat, met die siektevrye vermeerde ring van bonesaad.

Welkom in ons midde

MNR Harry (Herman) Koekemoer het vroeër vanjaar by die DPO begin werk. Hy doen tans sy praktiese opleiding by die DPO as deel van ’n Landbou diploma in Gewasproduksie aan die Tshwane Universiteit van Tegnologie. As deel van die opleiding was Harry vroeër vanjaar by die

DPO se 2012-strookproewe betrokke. Hy is nou in die kweekhuise by die laboratoriumkompleks Plantovita te Zeekoegat met die siektevrye vermeerdering van bonesaad besig. Dit is ’n waardevolle funksie van die DPO wat waarskynlik in die toekoms uitgebrei sal word. Harry is 'n Pretorianer en het in

2007 aan die Hoërskool Overkruin gematrikuleer, waarna hy in die konstruksiebedryf gewerk het. Hy het egter gevind dat hy ’n groter passie vir die landbou het en het in 2010 Landbou begin studeer. Welkom, Harry. Die DPO wens jou sterkte met jou studies toe en sien uit na baie jare se saamwerk.

Ons gaan dié 'gentleman' mis Ons neem afskeid van 'n besondere mens

"Mnr Jacob Weddy Matjeni was 'n man waarop staatgemaak kon word. Sy besondere humorsin het telkemale in moeilike omstandighede vir ’n glimlag gesorg," vertel sy kollegas by Plantovita. "Ons onthou Jacob as ’n 'gentleman, ’n ware vriend en ’n besondere mens." Die dood van Jacob (45), ’n laboratoriumassistent by Plantovita, op 1 Mei 2012 was vir sy kollegas ’n groot skok. Jacob het op 1 April 1991 as laboratoriumassistent by die Coen Bezuidenhout-saadtoetssentrum begin werk. Hy was verantwoordelik vir die ontvangs en kontrolering van aartappelmoermonsters vir spesifieke virustoetse. Sy verantwoordelikhede het oor jare uitgebrei na die bestuur, instandhouding en netheid van die warmkamer waarin die monsters voor toetsing geplaas word. In die lig van die doel van die toetse vir die sertifisering van moere het Jacob ’n enorme bydrae gelewer in ’n proses vanwaar monsters vanaf ontvangs deurgaans korrek hanteer moet word ten einde optimale toetsuitslae te verseker. Jacob sal onthou word vir sy presisie en netheid. "Jacob Weddy Matjeni het mooi en sag getrap in ons lewens en ons harte. Om Jacob vir 21 jaar in ons lewens te kon hê, was ons voorreg."

Summer edition • nr 45

Jacob Weddy Matjeni besig om te doen wat hy die beste gedoen het, kontrolering van aartappelmoermonsters in die saadtoetssentrum. Sy afsterwe is 'n groot verlies vir Plantovita.

DPO-Groep • DPO Group

Dié geleentheid kweek bewustheid Machelene Joubert – Vryskut joernalis en Bemarkingskonsultant

ansa Shavathon is ‘n kankerbewusmakingsveldtog wat jaarliks regoor Suid-Afrika plaasvind. Tydens dié geleentheid kan mense hulle hare laat skeer of kleur en só hul steun aan kankeroorlewendes gee. Die geld wat tydens die dag ingesamel word, word onder meer vir kankernavorsing gebruik en help ook om oorlewendes van kanker te ondersteun. Hierdie jaar het Kansa Shavathon op 3 Maart 2012 plaasgevind. Dit was die ideale geleentheid vir die DPO om die gesondheidsvoordele van droëbone te bemark aangesien droëbone kanker kan help beveg. Die DPO het ‘n stalletjie beman by Kolonnade Retailpark, ‘n winkelsentrum in Pretoria waar die Kansa Shavathon plaasgevind het. Die DPO se boodskap was eenvoudig: Droëbone kan sekere kanker (soos bors-, kolon- en prostaatkanker en kwaadaardige gewasse) help voorkom. Pakkies droëbone, kompleet met ‘n resep, ‘n advertensie van ons resepteboek Bone Renaissance: Die Intelligente Koskeuse en ‘n vraelys oor die persoonlike verbruik van droëbone is vir elke persoon gegee wat hulle hare gekleur of geskeer het.

Twee resepteboeke is tydens die dag as pryse geskenk. Foto’s: Julian van Eck

Machelene Joubert, ‘n verteenwoordiger van die DPO, en Theo Boshoff, die dag se seremoniemeester en ‘n sanger, by die DPO se stalletjie.

Meeting people and Die DPO ploeg terug exploring new frontiers Machelene Joubert – Vryskut Joernalis en Bemarkingskonsultant

Machelene Joubert – Freelance Journalist and Marketing Consultant

Ms Poppy Bapela, the Provincial Coordinator of Gauteng Province’s Department of Sport, Arts, Culture and Recreation. On 8 February 2012 a representative of the DPO, Machelene Joubert, met with Ms Poppy Bapela, the Provincial Coordinator of Gauteng Province’s Department of Sport, Arts, Culture and Recreation. The purpose of the visit was twofold: Firstly to introduce the DPO to the Department by giving a broad overview of the work in which the DPO is involved and

secondly to collaborate with the Department by promoting the health benefits and nutritional value of dry beans at events organised by the Department. Poppy also received a recipe book, Bean Renaissance: The Intelligent Food Choice, as well as the then latest editions of the DPO’s publications SA Dry Beans and Bean There.

Elkeen van die sowat sestig inwoners van Phyllis Robertson-huis in Pretoria het ‘n pakkie droëbone van 250g gekry. Die droëbone, wat as ‘n maaltyd gebruik is, het deel van die DPO se gemeenskapsbetrokkenheidprojek vir 2012 uitgemaak. Die tehuis is ‘n nie-winsgewende organisasie wat vir die afgelope vyftig jaar na volwasse gestremdes omsien. Rina Bredenkamp van Phyllis Robertson-huis skryf: “Ons wil net baie, baie dankie sê vir die droëbone wat julle aan ons geskenk het; ons waardeer dit regtig ongelooflik baie. Om die woord dankie te gebruik, klink na net nog ‘n woord, maar glo my hierdie woordjie kom uit die diepte van ons harte en met groot waardering. Wees verseker dat ons inwoners die bone baie gaan geniet. Nogmaals dankie en ons bid julle seën en voorspoed toe. Ek hoop en glo dat ons nog vir BAIE jare ‘n pad kan stap.”

Someruitgawe • nr 45

Summer edition â&#x20AC;˘ nr 45

DPO-Groep • DPO Group

Someruitgawe • nr 45

Saadverwerkingsaanlegte hou voordele in

Jacques Wickens, Dry Bean Seed (Pty) Ltd

Die verwerking van die maatskappy Dry Bean Seed (DBS) se bonesaad was in die verlede aan saadverwerkers uitgekontrakteer. Dit het bepaalde voordele ingehou, insluitende ’n besparing van kapitaal wat vir die oprigting van ’n geskikte saadverwer kingsaanleg benodig word en, nie die minste nie, die ontduiking van arbeidsprobleme.

aar is egter in 2006 besluit om veral met die oog op ’n beter kontrole oor kwaliteit die verwerkings aksie self te behartig. ’n Geskikte saadverwerkingsaanleg met ’n verwerkingskapasiteit van ± drie ton saad per uur is dan ook opgerig op ’n plot van die maatskappy Coen Bezuidenhout-saadtoetssentrum te Zeekoegat noord van Pretoria, ook die tuiste van Plantovita, die laboratoriumkompleks waar DBS se saad vir kieming en siektestatus getoets word. ’n Bestaande saadstoor op die plot is later ook in ’n kleiner verwerkingsaanleg met ’n verwerkingskapasiteit van ± twee ton per uur omskep. Dit het die kapasiteit van die verwerkingsfasiliteit bevredigend uitgebrei.

Geselekteerde saadkwekers by die produksie van saad betrokke DBS se bonesaad word verbou deur saadkwekers wat vir die doel deur DBS gekontrakteer word. Die belangrikste saadproduksiegebiede is die Lutzville-gebied in die Wes-Kaap waar DBS se Teler- en Basissaad geproduseer word en die Ohrigstad-gebied waar die grootste persentasie van DBS se kommersiële bonesaad verbou word. Kwekers in ander gebiede, insluitende die Marble Hall-, Ofco-

Summer edition • nr 45

laco- en Hoedspruit-omgewings, verbou ook bonesaad heel suksesvol vir DBS. Die kwekers word deurgaans met inagneming van kennis en kundigheid ten opsigte van die verbouing van bone geselekteer en produseer dan ook ’n produk van hoë kwaliteit. Kwaliteit hang van die volgende faktore af: Genetiese egtheid en ‘n relatiewe voggehalte ten tye van lewering. Die ondervinding is dat daar ’n besliste korrelasie tussen voggehalte en hoë kiemingspersentasie bestaan. ’n Goeie kiemingspersentasie word, onder andere, ook ernstig deur die hanteringsproses beïnvloed – derhalwe die obsessie by die saadverwerkingsaanleg met betrekking tot die versigtige hantering van die saad. Die rou produk word deur die saadkwekers in massasakke aan die saadverwerkingsaanleg gele wer – ongeveer 1 600 ton saad per jaar. Die kwekers produseer gemiddeld 40 ton saad en wel met inagneming van die kultivars en die grootte van die produksie wat die kweker kan hanteer. Lewering van saad van verskillende bonekultivars aan die saadverwerkingsaan leg plaas uiteraard heelwat druk op die Bestuur van die aanleg om te verseker dat daar vanaf dag een nie vermenging van kultivars plaasvind nie.

Belangrik om slegs die beste kwaliteit saad te bekom By ontvangs van die rou produk word monsters van die onderskeie lewerings getrek en dit word vir voorverwerkingskiemingstoet sing aan Plantovita besorg. Om te verseker dat die kommersiële boneprodusente slegs die beste kwaliteit bonesaad kan bekom, word die rou produk dan aan ’n sorgvuldige verwerkingsproses onderwerp. Verwerking van bonesaad vind jaarliks vanaf Mei tot November plaas. Dit word deur elf permanente werknemers en ± 90 tydelike werkers by die saadverwerkingsaanleg behartig. Die saad word eers deur ’n voorskoonmaker gesif om soveel moontlik ongewenste materiaal soos klippe, sand, stokkies, ens. te verwyder. Die skoonmaakproses word dan met ’n gravitasietafel verfyn om die ligter en gevlekte sade te verwyder. Daarna word die saad met die hand op sorteerbande geselekteer onder andere om te verseker dat alle swak kwaliteit saad en vreemde voorwerpe verwyder word. Die saad word daarna in 25 kg-saadsakkies verpak en in terme van kultivar en kwaliteitsvereistes geëtiketteer. Na verwerking word die saad weer eens by Plantovita vir kieming getoets. Verder

DPO-Groep • DPO Group

Schalk Davel, Produksiebeampte, en Jacques Wickens, Direkteur: Produksie in die saadverwerkingsaanleg

word die siektestatus by Plantovita bepaal. Die belangrikheid van die kwaliteit van die eindproduk kan nie genoeg beklemtoon word nie. Saadkwaliteit is vir die kommersiële produsent geweldig belangrik om ’n suksesvolle kommersiële produksie te behaal. Lae kwaliteit kan tot swak opkoms en ’n onegalige stand aanleiding gee. Laasgenoemde kan tot gevolg hê dat die oes onegalig ryp word en ook tot oesprobleme en opbrengsverliese lei. Gesertifiseerde bonesaad met ’n kieming van hoër as 70% is essensieel vir ’n suksesvolle kommersiële verbouing van bone. Nog meer belangrik is die gebruik van siektevrye gesertifiseerde saad wat die moontlikheid van bakteriese en swamsiektes verlaag om daardeur die opbrengs te verbeter.

Verwerking van ander kommoditeite

Saadverwerking is 'n arbeidsintensiewe bedryf.

James Wickens, Direkteur: Saadverwerking

Saadsakkies word op palette gelaai vir maklike hantering in die verwerkingsaanleg.

Hierdie palette saad is byna gereed om die aanleg te verlaat.

Die saadverwerkingsaanleg is meerdoelig en kan vir die verwerking van ander landboukommoditeite aangewend word. Daar word dan ook jaarliks mieliesaad (± 400 ton) en kommersiële bone (± 200 ton) by die aanleg verwerk. Dit beteken natuurlik vir DBS ’n aanvullende inkomste.

Bo: Die saad word in 500 kg sakke gelewer. Die permanente personeel by die aanleg. Someruitgawe • nr 45

New data allows beans to be labelled a International news Winnipeg (August 20, 2012) – New data adopted by Health Canada means food manufacturers can now include statements like “Good Source of Protein” on canned and dried pulses (peas, beans, lentils and chickpeas).

“Good Source of Protein”

Canadian consumers are increasingly looking for healthy messaging on food labels, and these new rules will make it easier for shoppers to make healthy choices. Health Canada recently approved Pulse Canada’s submission to adopt new Protein Efficiency Ratio (PER) data for pulses. PER values are used to determine the protein rating which is based on a 250 ml serving, Health Canada’s Reasonable Daily Intake (RDI) for pulses. Previously only cooked chickpeas (a 250 ml serving) could make a claim for “Good source of protein,” based on existing PER values. Research completed in 2010/2011 shows that additional pulses, including beans, may now be eligible for protein content claims. This new data will be made public as the values are updated on the CFIA website in the coming weeks. “The nutritional value of protein is based on both quantity and quality. These newly adopted PER values will enable the industry to highlight the protein in pulses, creating a new marketing opportunity”, says Tanya Der, Manager of Food Innovation & Marketing with Pulse Canada. The Protein Efficiency Ratio (PER) is a measurement of protein quality recognized by Health Canada and is the value from which protein source claims for foods are calculated. The original PER values for some pulses were out-dated, undervalued or missing. In November 2010, the Canadian pulse industry, with support from Agriculture and Agri-Food, Canada’s Agricultural Flexibility Fund, funded a study conducted by Dr James House of the University of Manitoba to analyse the

Summer edition • nr 45

protein quality of pulses using PER and PDCAAS methodologies (PDCAAS is the method used in the U.S. and internationally.) For more information feel free

to contact Courtney Hirota, Director of Marketing & Communications of Pulse Canada, (204) 925-3785, chirota@pulsecanada.com.

Canada is at present the world’s largest supplier of pulses, with exports reaching more than 150 countries and the interests of the pulse industry of Canada is the responsibility of Pulse Canada, the national association representing growers, traders and processors of Canadian pulse crops.

a93h The new valTra a93h froM finland 72 kw @ 1900 rPM (75 Max @ 2100 rPM) 370 nm @ 1400 rPM

under r500 000 + vaT

The loading TracTor • • • •

industry leading forward/reverse shuttle integrated handbrake hydraulic multidisc clutch Stepping on the brake below 12km/h disengages the clutch • optional electronic valves

The baling TracTor

• only step on the brake to release a bale • Pull off again by releasing the brake

unrivalled efficiency and conTrol • • • • • •

3,3l SiSu diesel 3 cylinder engine common rail, turbo charged, intercooled chassis integrated fuel tank 12-Speed valTra hiTech shuttle electronic PTo control cruise control for km/h or rPM

The haulage TracTor • Scharmuller draw frame • hiShift button gear change • hydraulic trailer brakes

oPTional feaTureS

• front linkage • Twin track reverse drive • 540 eco PTo at 1594 rPM

internasionale nuus international news

BestBeans - news from the US Dry Bean Industry US DRY BEANS Acreage Report - June 29, 2012 US Department of Agriculture National Agricultural Statistics Service Area Planted

2012 Crop Progress US dry edible bean planted area is estimated at 660,740 hectares for 2012, up 35% from 2011. Harvested area is forecast at 636,000 hectares, 36% above the previous year. Planted area is expected to be higher than last year in 14 of the 18 estimating States. In North Dakota, planting began at the end of April, progressed quickly during mid-May, and was virtually completed by the first week of June. 59% of the dry edible bean crop was emerged as of June 3, almost two weeks ahead of average. In Michigan, dry bean planting proceeded more quickly than normal due to an early start and favorable planting conditions. The crop was 7% planted at the end of May. However, growers made excellent progress and had 92% of the beans in the ground by midJune. Emergence was quick due to adequate moisture and warm soils. Minnesota planting progress was well ahead of the previous year and the 5-year average. As of May 27, the crop was 79% planted compared with 36% last year and 58% for the 5-year average. As of June 17, 98% of the crop was emerged and 84% was rated in fair to good condition. Contact us: jstobbs@marketbase.fr

2011

2012

hectares

488,020

660,740

Area Harvested 2011

2012

% change

hectares

+35.4

467,780

Yield (MT) 2011

Production (MT) 2012

2011

1.92

2012

899,610

Area Planted Dry Beans by State

2011

2012

hectares

Arizona

3,441

3,644

5.9

California

18,421

17,814

-3.3

Colorado

15,385

20,243

31.6

Idaho

38,462

52,632

36.8

Kansas

2,632

2,024

-23.1

Michigan

68,826

72,874

5.9

Minnesota

56,680

64,777

14.3

Montana

6,073

10,121

66.7

Nebraska

44,534

66,802

50.0

New Mexico

5,061

3,644

-28.0

New York

4,858

3,239

-33.3

165,992

267,206

61.0

Oregon

2,591

3,036

17.2

South Dakota

4,130

4,858

17.6

Texas

3,644

4,858

33.3

Washington

31,174

46,559

49.4

Wisconsin

2,046

2,308

7.5

Wyoming

14,070

14,372

1.4

North Dakota

% change

Someruitgawe â&#x20AC;˘ nr 45

Food price inflation: A third wave? COMMODITIES RESEARCH Cross Currents | 18 July 2012 Commodity Cross Currents

wice in the past few years, in 2007-08 and 2011, rising agricultural product prices have sparked severe bouts of food price inflation. With US grain and soybean prices undergoing some of the most rapid increases on record recently, and now trading within touching distance of all-time highs, the risks of a third wave of food price inflation are growing fast. The proximate cause of the current price spike is the worst US drought in 56 years, which is massively reducing this year’s harvest expectations. However, bad weather in Black Sea grain-exporting regions, a poor start to the Indian monsoons and an incipient El Nino are all adding to weather concerns and suggest that physical tightness could spread from US corn and soybeans to many other regions and crops as well in the coming months. The potential for further production downgrades, strong demand from major food importers and sharply rising input costs all suggest there is significant price upside ahead, especially in wheat, corn and soybeans futures. Large output gaps and sluggish growth rates, plus the effect of recent improvements in domestic agricultural market logistics, mean that emerging markets are better placed to cope with higher food prices than in 2008. Barclays economists are sanguine about the risks currently posed to the growth outlook by food price inflation. Watch out for the reintroduction of trade restrictions and/or a surge in import demand. Export bans exacerbated each of the past two waves of food price inflation, though no such actions have been taken yet. Another risk is that many importing countries have been caught out by rising prices and may be forced back into the market soon.

Gary Smith, Portfolio Management, ABSA Bank

After some of the most rapid price increases in agricultural futures ever over the past few months, does the global economy stand on the brink of another such episode? We examine the causes of the recent price spike, look at the similarities with previous periods of food price inflation, especially in 2008, and assess the potential effects on key emerging market economies.

Our main findings are as follows: 1. A US weather shock is the key current price driver, but concerns are also developing regarding cropgrowing conditions in other regions. Unlike 2008, when the problem was a gradual accumulation of poor weather in many regions, the current price spike is focused on a sudden US drought – the worst in 56 years – affecting grains and soybeans. Concerns in other parts of the world are also starting to mount, however: low soil moisture is reducing yields dramatically amongst Black Sea grain exporters, whilst India’s monsoon rains are running 20% below average, threatening lentil, rice and oilseed harvests. 2. Tightness is currently limited to soybeans and corn, but could spread much more widely if an incipient El Nino reaches fruition. In the past few weeks, many regional weather agencies have begun warning of El Nino conditions developing in the Pacific, potentially threatening a wide range of different crops in southeast Asia, Latin America and parts of Africa. 3. There is limited global capability to absorb grain and oilseed shortfalls, though China looks comfortable for now. Global stocks of agricultural products were tighter in 2007-08, but there is still only limited slack in the system. Global wheat stocks have been rebuilt substantially in the past four years, but not those of corn or soybeans. The USDA predicts US soybean stocks are heading for a 40-year low by the end of the current marketing year. Corn stocks, although predicted to build slightly, will still be close to their lowest levels in more than 15 years. One bright spot is China where after the persistent drawdown of corn, soybeans and

Food price inflation: Risks, threats and consequences Bouts of food price inflation have been a regular occurrence in many parts of the world over the past few years. In 200708, a combination of low inventories, bad weather and burgeoning emerging market demand caused price spikes and food riots in many parts of the world. Then in 2011, although food price rises were less explosive, their contribution to unrest in the Middle East meant the consequences were arguably even greater.

Summer edition • nr 45

ekonomiese oorsig economic overview

wheat inventories in the past decade, grain stocks have risen again and are now about a third of annual supply. 4. Emerging markets are better placed to cope with rising food prices than was the case in 2008 or 2011. Inflation in most emerging markets (EMs) has been falling for some time now, helped by lower energy prices. The dollar is also weaker against many EM currencies than it was in 2008. A macro-economic outlook characterised by large output gaps and sluggish growth rates, plus the effect of recent improvements in domestic agricultural market logistics made by several EMs, mean that our local economists are sanguine about the risks posed to the growth outlook by food price inflation. India appears the most vulnerable major EM due to its relatively weak economic outlook and the growing likelihood of a poor monsoon season. 5. Further price increases lie ahead, and agricultural commodity markets will remain the outperformers of the commodity complex for the rest of 2012. The S&PGSCI agriculture spot price index has gained 16% so far this year, compared with an 8% loss for the composite index. We have recently made significant upgrades to some of the Barclays agricultural price forecasts. In terms of potential price appreciation from average price levels by Q4 compared with Q2, agricultural commodities now lead the way, with wheat (+32%), corn (+18%), cocoa (+13%) and soybeans (+12%) heading the list of gainers. 6. W atch out for the reintroduction of trade restrictions and/or a surge in import demand. The re-imposition of export barriers on agricultural commodities, widespread in 2007-08, would represent a significant deterioration of the situation. Given their track record and the steep decline in recent grain harvest estimates, the most likely place for such a trend to start would be the Black Sea grain exporters (for example Russia, Ukraine and Kazakhstan). On the other side of the ledger, many big buyers have been waiting for lower prices. In particular, there are a number of Asian corn buyers and some big MENA wheat importers that may soon be forced to buy.

bemarking • marketing

Someruitgawe • nr 45

Summer edition â&#x20AC;˘ nr 45

arbeidsake labour matters

Someruitgawe â&#x20AC;˘ nr 45

Nuusbrief van die Werkgewersorganisasie

Summer edition â&#x20AC;˘ nr 45

arbeidsake labour matters

Someruitgawe â&#x20AC;˘ nr 45

Istanbul ’n Reis op ’n towertapyt

M Marieta Botha – Bestuurder: Laboratoriumdienste

As ek nou ooit my lewe in die goeie ou RSA vir elders anders in die wêreld sou verruil, word ek ’n Turkse burger. Turkye noem ek onbeskaamd my tweede tuiste. Dit is ’n land met ’n siel.

y ontdekking van hierdie land, het begin in Istanbul. Istanbul was eens die Konstantinopel soos ons dit uit die geskiedenis ken. Die pleknaam, K-o-n-s-t-a-n-t-i-n-o-p-e-l laat my aan oud dink. Antieke oud. Met fassinerende datums soos : “... in die jaar 532 na Christus ” of “ ... 900 jaar na die groot aardbewing...” Hierdie wêreld tel immers al die dae op die kalender 3000 plus jare voor Christus. In die tyd toe die wêreld nog vol rumoerig hede en plundering en bloeddorstige barbare was, het hierdie stad op verskeie stadiums in die geskiedenis daarvan vir ’n tyd aan elke magtige volk behoort – die Bisantyne, die Romeine, die Ottomane. Die aantrekkingskrag natuurlik, die strate giese ligging van hierdie stukkie aarde – so wydsbeen oor die Bosporus-straat, met een been in Europa en die ander in Asië.

Summer edition • nr 45

Die skrif was aan die muur Dis op hierdie einste Bosporus in ’n veerboot waar ek vir die eerste maal van die bekoring van hierdie stad bewus geword het. Dit was laatmiddag. So met die laaste sonstrepe oor die water. ’n Koel briesie. Meeue se gekrys. Die Azaan (gebedsroep) oor 4000 plus minarette. Die wit skuim van

die bootskroewe. Op die horison die Galata-toring. Die blink lyne van die vissermanne op die brug. Die rooi vlag van Turkye rustig roerend. En die silhoeët van hierdie ongelooflike mooi antieke stad teen die ondergaande son. Vir my was die skrif aan die muur. Maak geen fout nie. Istanbul is met 16 miljoen inwoners ’n metropolis. Duisende mense wat enige tyd in enige plek stroom-op en stroom-af beweeg. Donker koppe deinend soos kelp op ’n see. Hier en daar spatsels kleur van die bont kopdoeke van die meer konserwatiewe Turkse vrou. Lang modieuse jasse gevou om lang lenige jongmanslywe. ’n Genepoel van die mooiste mense jare gelede ge-handpick deur die kieskeurige Sultans. Flirts en gladdebekke. Merhaba Angelina Joli ! Welcome to my magic carpet shop. I sell you an original Turkish carpet dating from the times of the Ottoman at a special discount price...

‘n Pandora-boks van kleur en tekstuur en kultuur Istanbul is fassinerend. Met die somer paleise van die Sultan op die oewer van die Bosporus. Paleise met geskifte matte, reusagtige porseleinvase, ivoor, massiewe kristalkandelare, glimmende houtvloere en marmerpilare fluister van die mag en rykdom van vergane tye. In die 2500 + jaar oue Hagia Sophia staan die geskiedenis van die Christendom en Islam skouer aan skouer. Besoekers welkom! in die moskees ontwerp en gebou deur Mimar Sinan, sy bekendste werk die

aktueel • topical

Suleiman Moskee in Istanbul. Sinan, gebore in die jaar 1489, en die man wat die kenmerkende silhoeët van Istanbul ontwerp, gevestig en verewig het. En om vir die Romeine krediet te gee – die spokerige ondergrondse reservoir met die reusagtige kop van Medusa onderstebo in die water. Istanbul is ’n Pandora-boks vir die versamelaar van kleur en tekstuur en kultuur. Een draai deur die toeristemark en Egyptian Spice Bazaar en jy, die bedwelmde toeris, is aan die meester smous uitgelewer. Elke kooptransaksie word oor ’n glasie Turkse chai (tee) onderhandel. And some Turkish delight for you Angelina? Niks word ontsien om jou sag te maak nie. In hoe veel plekke op hierdie aarde kan mens nog uit ’n boepens goiingsak gedroogde roosknoppies of ’n pond saffraan koop? En heuning in koeke? En kaneel in stokkies? Jou sintuie slurp hierdie towerwêreld van speserye en bestanddele en kleur en geur. Die oer DNA in jou verlang na klipstrate, na kamele met klokkies, na bontgeweefde saalsakke met skatte en na ’n lewe weg van die Hyperamas en die Shoprites.

Die derde grootste cuisine in die wêreld Die Turke spog met die derde grootste cuisine in die wêreld – nogal met tye vol humor en ongewoon: Hoenderbors melktert nagereg ( Tuvukgogsu)! Fassinerend! Hoe het die hoender in die melktert beland? So af en toe sien mens die alewige Amerikaanse invloed – Starbucks, McDonalds, maar genadiglik het die Turke hulle kostradisies behou. Grootliks Mediterreens. Die klem op die kwaliteit van die kos. Genotvol. Van die eenvoudigste Turkse pizza tot by vyfster seekos. Skottels vol olywe en kaas. Tee word in galonne gedrink. Net so swart in klein glasies met klein glaspierinkies. Wat wou Royal Albert! En van Yeni Rahki wil ek nooit weer hoor nie – so ’n anysagtige drankie wat die Turke soos Coca Cola wegsluk. Na een mikro liter van die suiwer etanol het ek vir ’n hele dag met ’n allemintige hoofpyn rondgesteier. Turkse koffie syfer deur die tande. Een koppie hou jou twee aande agtermekaar wakker.

My hart loop oor van liefde vir hierdie land Ek het beperkte tyd en plek om aan my liefde vir Turkye af te staan. Om die hele Turkye in een enkele artikel te beskryf, is vir my ’n bietjie van ’n “tall order”. Ek kan ’n ensiklopedie oor Turkye skryf. My hart loop oor van liefde vir hierdie land. ’n Affair wat in 2003 met my eerste besoek begin het. Turkye is ’n bucket-list avontuur vir elke vry gees met die wanderlust in die voete en ’n kriewel onder die enjinkap.

Someruitgawe • nr 45

Bean paste is put in many sweet pastries and when you first look at it you think that it is chocolate.

Beans in South Korea Pat Hagan – DPO Marketing Consultant, Western Cape

MY HUSBAND AND I were fortunate to travel to South Korea in August this year to visit our daughter who is teaching there. We were amazed to see what the Koreans eat containing Red Kidney beans, as well as bean paste. The bean paste is rather bland, and when put in a crumpet or pastry, it is not that appetizing to our way of eating, but it is enjoyed by the Koreans. Another favourite is Red Kidney bean and green tea frappuccino. I have to admit that we did not try this.

Red Kidney beans are also eaten with fruit salad and in the summer this is very popular. We did not see any dry beans on the shelves in the supermarkets, and on account of the language barrier, it was difficult to find out why. We did, however, see imported tinned Red Kidney beans marketed by Tesco – to my knowledge a British supermarket chain. All in all it was great for me to see how popular beans are in Korea.

Bean paste is put in many sweet pastries and crumpets.

The bean paste is rather bland, but the Koreans enjoy it in crumpets or pastries.

Summer edition • nr 45

Canned Red Kidney beans in supermarkets. Red Kidney beans are also eaten with fruit salad and in the summer this is very popular with Koreans.

aktueel • topical

GTI-Grading- and Fumigation courses Training of GTI GTI is a company which delivers essential services and training both locally and internationally to the primary and secondary agricultural industry. The training includes courses with regard to grain storage, handling, pest control and quality control. Training is conducted according to the applicable unit standards and requirements and the candidate will be assessed against the outcome as stated in the unit standards. A high standard of training is maintained. Training is presented in both English and Afrikaans. When registering for a course the candidate must indicate his/her language preference in order to provide the

candidate with a manual of his/her preferred language.

The following fumigation courses will be presented later this year:

Registered with AgriSETA

Basic Fumigation Module: 05/11/2012 – 09/11/2012

GTI is registered with AgriSeta as a training provider. GTI courses have been evaluated by AgriSeta and are registered. The GTI training personnel are qualified as assessors and registered at AgriSeta. Also important is that GTI is a BEE registered company. GTI-courses The Basic Module must be completed before candidates can be enrolled for any Grading / Fumigation modules.

Bulk Fumigation: 09/11/2012 – 13/11/2012 Circulation Fumigation: 13/11/2012 – 15/11/2012 Bag Fumigation: 15/11/2012 – 16/11/2012 These courses are presented at Nampo Park, Bothaville.

For more information please contact GTI: Tel: +27 [0] 12 546-9240 Fax/Faks: +27 [0] 12 546-3159 E-mail/E-pos: info@gtinstitute.co.za Web: http://gtinstitute.co.za

Experience has shown that there is a definite need for more knowledge about grading and fumigation in the grain industry and this shortcoming can be fulfilled by GTI.

GTI-Gradering- en Berokingskursusse Opleiding van GTI GTI is ‘n maatskappy wat noodsaaklike dienste en opleiding nie net plaaslik nie, maar ook op internasionale vlak aan die primêre- en sekondêre landboubedryf verskaf. Die opleiding sluit kursusse ten opsigte van graanopberging, -hantering, bestryding van ber-gingsplae, asook kwaliteitbeheer in en geskied volgens die toepaslike eenheidstandaarde en –vereistes. Die kandidaat word geassesseer teenoor die uitkomstes soos in die eenheidstandaarde vervat. ’n Hoë standaard van opleiding word gehandhaaf. Die kursusse word in beide Afrikaans en Engels aangebied. Die kandidaat moet tydens registrasie aandui in watter taal hy/sy die kursus wil aflê, sodat

studie-materiaal in die verkose taal verskaf kan word.

AgriSETA-geregistreer GTI is by AgriSeta as ‘n opleidingsverskaffer geregistreer en die GTI-kursusse is deur AgriSeta geëvalueer en geregistreer. Verder is die GTI-opleidingspersoneel as assessors gekwalifiseer en is by AgriSeta geregistreer. Ook belangrik is dat GTI ‘n SEBgeregistreerde maatskappy is.

GTI-kursusse Neem asseblief kennis dat kandidate die Basiese Module moet aflê voordat die betrokke Gradering-/Berokingsmodules gevolg kan word.

Die volgende berokingskursusse sal vanjaar aangebied word: Basiese Berokingsmodule: 05/11/2012 – 09/11/2012 Losmaat-beroking: 09/11/2012 – 13/11/2012 Sirkulasieberoking: 13/11/2012 – 15/11/2012 Sakberoking: 15/11/2012 – 16/11/2012 Die kursusse word te Nampopark, Bothaville aangebied.

Vir meer besonderhede tree gerus met GTI in verbinding: Tel: +27 [0] 12 546-9240 Fax/Faks: +27 [0] 12 546-3159 E-mail/E-pos: info@gtinstitute.co.za Web: http://gtinstitute.co.za

Die ondervinding het geleer dat daar ‘n daadwerklike behoefte aan kennis van gradering- en beroking in die graanbedryf bestaan en die leemte kan deur GTI vervul word.

Someruitgawe • nr 45

Klein-maatjie Kompetisie Hallo maats, Tannie Lena het met SA Droëbone gereël om vir julle ‘n kans te gee om ook iets te wen! Al die maatjies wat 7 jaar en jonger is, kan deelneem. Wat word van julle verwag?

Om deel te neem, word daar van julle verwag om vir ons ‘n mooi prent te teken en in te kleur. Die tema is “Op die plaas”. Julle kan enigiets wat op die plaas is of wat daar gebeur, vir ons teken en instuur.

Die drie beste inskrywings gaan elkeen ‘n prys wen:

•

1ste prys is R300.00 kontant

•

3de prys is R100.00 kontant

•

2de prys is R200.00 kontant

Elke deelnemer se mamma gaan ook ‘n eksemplaar van die DPO se kleurryke resepteboek wen omdat sy die moeite gaan doen om julle inskrywings aan ons te pos. Pos die inskrywing aan:

Droëbone Produsente Organisasie, Posbus 15587, Lynn East, 0039

Die volgende besonderhede is belangrik: 1. 2. 3. 4.

Naam van kind Adres van kind Ouderdom van kind Kontak-telefoonnommer

Die sluitingsdatum vir die kompetisie is 30 November 2012. 38

Summer edition • nr 45

Tannie Lena vertel …

Hallo maaitjies,

p ‘n dag toe Karel en Marie saam met hulle mamma van die dorp af huis toe ry, sien hulle ‘n jong vulletjie teen die heining naby hulle plaas se ingang. Hulle is dadelik opgewonde en wil baie graag die perdjie vir hulle-self neem. Mamma verduidelik dat hulle nie net die perdjie kan hou nie – dit is iemand anders se perdjie en hulle sal moet uitvind wie die eienaar van die perdjie is. Toe hulle tuiskom stuur mamma een van die plaaswerkers om die perdjie in ‘n kampie te jaag voordat die perdjie in die pad voor ‘n voertuig beland. Sy skakel ook al die bure en kennisse in die omgewing om te hoor of die perdjie aan een van hulle behoort. Sy kon nie die eienaar opspoor nie. Sy sê toe vir Karel en Marie dat hulle die perdjie mag voer en versorg totdat die regmatige eienaar opgespoor word.

Weke later Daar gaan weke verby dat Karel en Marie die perdjie versorg en vertroetel sonder dat iemand navraag doen. Hulle neem die perdjie vir wandelinge in die veld sodat hy oefe-ning kan kry. Hy groei mooi en is ook heeltemal mak. Die twee besluit toe dat die perdjie nou ‘n naam moet kry. Hulle noem hom “Optel” want hulle het hom mos langs die pad opgetel. Optel het groot geword – ’n perd geword – en op ‘n dag besluit Karel en Marie dat dit nou tyd is om te leer perdry. Dit was nogal groot pret en hulle en Optel het dit baie geniet. Pappa het vir Optel ‘n saal en toom gekoop en ook ‘n hindernisbaan op die plaas gebou. Hieraan moes Optel en die kinders eers gewoond raak voordat hulle kon opklim en leer om te ry. Dit was vir hulle en vir Optel baie lekker om op die plaas rond te ry. Karel en Marie het Optel daagliks

geborsel en sy hare het baie mooi geblink. Hulle was so trots op hulle nuwe maat.

’n Groot verrassing Op ‘n dag het daar ‘n reisiger op die plaas aangekom. Hy het die kinders op die mooi perd gesien en vra toe of hulle nie maar die perd aan hom wil verkoop nie. “Die perd is eensaam en ek het ‘n hele paar perde op my plot”, het hy gesê. “Hierdie jong hings is net wat ek graag wil hê.” Die kinders was baie ontsteld en wou glad nie hê dat Optel van die plaas af weggaan nie. Dit het Pappa en Mamma laat dink dat Optel regtig eensaam is en dat ‘n maat vir Optel nou regtig ‘n goeie idée is. Hulle het dit as ‘n verrassing vir die kinders gehou. Een middag toe Karel en Marie van die skool af kom en hulle gaan kyk hoe dit met Optel gaan, sien hulle ‘n nuwe perdjie in die kamp waar Optel bly. Hulle was baie bly oor die nuwe perdjie. Dadelik kry die perd toe ‘n naam. Hulle noem haar Mooinooi. Optel was net so bly oor die nuwe maat. As die kinders hom neem om te gaan ry, het hulle Mooinooi saam geneem sodat die twee perde aan mekaar en die omgewing waar hulle ry, gewoond kan raak. Optel en Mooinooi het groot maats geword. Hulle was goed versorg en die kamp waar hulle bedags gebly het, was mooi groen.

’n Eie perdeboerder y aan die gang ‘n Tyd later het Mooinooi ‘n vulletjie gekry. Die kinders was baie opgewonde en hulle eie perdeboerdery was aan die gang. Hulle het besluit dat hulle die perdjie ook gaan leer om paal te spring. Die kinders en die perde op hierdie plaas sou nooit raai dat hulle so lief vir mekaar kon wees nie.

Someruitgawe • nr 45

Die manne onthul:

Wat maak ’n vrou sexy

Machelene Joubert – Vryskut Joernalis en Bemamkingskonsultant

How to be the best you Machelene Joubert – Freelance Journalist and Marketing Consultant

“Being happy, filled with zest for life and having a great attitude are really the keys to a great physical appearance,” says Vanessa Ascencao Here are a few of her top tips: TRY TO CONSUME FOOD rich in antioxidants such as carrots, pumpkin, watercress, berries, broccoli, fish and seafood. Opt for fresh fruit and vegetables, as well as natural yoghurts (choose the low fat and organic option). • • • •

Add a tablespoon of fresh seeds to your meals. Drink plenty of water – six to eight glasses a day are ideal. Try to cut out any fried and/or fatty foods and try to limit your intake of sugary foods and refined carbohydrates such as white bread. Limit your intake of alcohol, tea, coffee and red meat.

Franciska Venter, the Product Training Manager of Virgin Active South Africa, gives the following advice: • Exercise regularly: The American College of Sports Medicine recommends 30 to 45 minutes of moderate exercise every day. • Before you start any exercise routine, consult your doctor first to rule out any condition that could be aggravated by exercise. • If you are a smoker, now is the perfect time to stop as smoking is linked to various life-threatening diseases such as heart diseases and cancer. • Do not only visit the doctor when you fall ill, go for annual medical check-ups. • Stay within your weight range: Those extra kilograms put additional strain on your heart and put you at risk for some forms of cancer. • Take care of you back: Ensure that your exercise programme incorporates safe and balanced core exercises which will support your back in daily activities.

Summer edition • nr 45

David Fourie: “... heeltemal gemaklik in haar vel.” Vir hom moet ’n vrou nie probeer om sexy te wees nie, sê David Fourie, ’n sanger. “Ek dink vroue het ’n moeilike taak met advertensies in die media van superslank lywe en perfekte gesigte, maar wat ek baie sexy vind, is ’n vrou wat nie volgens hedendaagse norme perfek is nie en heeltemal gemaklik in haar vel is.”

Fredi Nest: “Hoe minder geite, hoe meer sexy.” “Ek is ’n aardse mens,” vertel Fredi Nest, ’n liedjieskrywer en sanger, “hoe minder geite, hoe meer sexy. ’n Vrou moet haarself kan wees en nie bang wees om soms sonder grimering te loop nie. Ek hou van mooi hande en voete en van ’n vrou wat my in die oë kyk as ons groet, want oë is die vensters van die hart.”

Jakkie Louw: “Elke vrou kan sexy wees...” Nog ’n liedjieskrywer en sanger, Jakkie Louw, vertel: “Ek dink enige vrou kan sexy wees as sy gemaklik in haar vel voel. My vrou Anel het baie selfvertroue en dit maak haar vir my sexy. Dit help ook baie dat sy topfiks is en elke dag graag oefen. Ja, sy vat bietjie langer as ek om klaar te maak, maar sy lyk baie beter as ek daarna.”

vir vir die die dames dames for for the the ladies ladies

How does one maintain a healthy lifestyle in today’s hurried life? Here are a few useful tips.

Balance is the key

“Leading a healthy lifestyle requires a balance of regular exercise, a well-balanced diet and a positive mindset,” believes Michelle Letcher, a fitness guru. “I don’t believe in fad diets, diet pills or low-carb or high-protein diets, nor do I believe in intermittent exercising. In order to have a lifetime of health and wellness, you need to make a lifestyle change: Commit to an exercise or activity which you love doing and stick to an eating plan which can be followed for life.” Michelle Letcher

Hoe handhaaf mens ’n gesonde leefstyl in vandag se gejaagde lewe? SA Droëbone het gaan uitvind.

Keep your blood sugar in check

Want to shed a few extra kilograms the healthy way? According to Patrick Holford, a nutritionist and author, starving oneself, following strict eating rituals or eliminating certain foods are myths when it comes to successfully losing weight. “When you haven’t eaten for a while, your blood sugar level dips and you become hungry. Stable blood sugar is therefore not only crucial for successful weight-loss, but it will also make you feel more energetic. When your blood sugar is too high, you gain weight and when it is too low, you feel lethargic. The secret is making healthy food choices which provide your body with the right quantities of glucose.” Patrick Holford

A healthy lifestyle ’n Gesonde leefstyl Machelene Joubert – Vryskutjoernalis en bemarkingskonsultant

Belê in ’n versapper

Pieter Cloete, ’n besigheidsman, vertel dat hy nagenoeg 13 kilogram in ’n jaar verloor het deur slegs te begin ontbyt eet, meer gereeld te oefen en gesond te eet. “Ek was nie ’n wortel- of appeltipe-ou nie totdat ek in ’n versapper belê het. Nou versap ek in die middae ’n paar groentes soos wortels, seldery, appels of selfs ’n bietjie beet om my eetlus voor aandete te demp." "Deur dié groentes te versap, kry jy al die nodige voedingswaarde in wat die liggaam in elk geval nie sou inkry indien dieselfde kos gaargemaak sou word nie.” Pieter Cloete

Exercise in the great outdoors

Not big on the gym or exercising in general? Why not consider other options like mountain biking, trail running, hiking or boot camp programmes like Adventure Boot Camp, asks Genevieve van der Vyver from Adventure Boot Camp. “Exercising outdoors helps to alleviate the stress associated with being cooped up at work or home. Research also shows that natural sunlight helps to make one feel more positive and has a significant effect on maintaining one’s immune system. Thus, being in the sun for a few minutes every day, helps to prevent common ailments.” Genevieve van der Vyver

A good night’s rest is crucial

’n Gesonde uitkyk op die lewe

“You need your beauty sleep,” says Vanessa Ascencao, a nutritionist. “While you sleep, your body produces growth hormones which stimulate the production of new cells. Sleep and rest will erase that haggard look on your face. So, get in your eight hours of rest.” Research confirms that chronic sleep interruption can be harmful to your health. Lack of sleep, which can be caused by snoring, can result in drowsiness, fatigue, irritability, headaches, weight-gain, depression and even a lack in libido. It can further lead to sleep deprivation and/ or sleep-apnea. For more information on sleep interruption visit www.snoremeds. co.za (SnoreMeds™ is a mouthpiece which helps people who suffer from snoring and sleep-apnea, to sleep better at night). Vanessa Ascencao

MoniQue, ’n sangeres, glo dat nie net jou liggaam gesond moet wees nie, maar jou gees ook. “Ek dink dat jy gelukkiger sal wees as jy jouself toelaat om die beste uit die lewe te neem en dit te waardeer en nie oor negatiewe dinge te top nie; leer daaruit en gaan sterker voort,” meen sy. “Maak seker jy omring jouself met mense wat die beste eienskappe in jou uitbring en wat jou toelaat om jou beste self te wees - onthou om dieselfde vir hulle te doen. Ek glo vas dat jy die meeste genot uit die lewe kry as jy kan leer om onselfsugtig en eerlik te lewe; en dit sluit jou slegste en beste eienskappe in.” MoniQue

Patrick Holford

MoniQue

Vanessa Ascencao

Genevieve van der Vyver

Die kenners

Winteruitgawe • nr 44

5 BEAN MINESTRONE

Summer edition • nr 45

Double Master II 

2 row pickup to harvest ± 1 ha/hr

Double Master IV 

4 row pickup to harvest ± 2,2ha/hr

Twin Master 

Tractors with Loaders Front linkage

Bean & peanut harvesters

Reitz: Koos 082 940 1696 Gauteng: Kobus 082 934 3544 Parys: Alfred 076 981 8654 Southern KZN: Mike 082 414 5530 Northern KZN: Richard 073 599 3199 North West: Tom 082 923 5387 Limpopo: Eben 082 927 3712

Manure spreaders

Silage trailers Slurry tankers

Self-propelled

and trailed sprayers

6 row pickup to harvest ± 3 ha/hr

No-till planter Disc harrows AST matic

Mowers Ploughs Rakes, tedders Disc harrows

Self-loading trailers

HEAD OFFICE: Parys 056 817 7308

Mowers and grassland equipment from

Proven cutter bar Cutter – proven technology technology Welded, very flat cutter bar Clamped counter blades Modular design Secure quick change knife system

Forage harvesters,

Fert. spreaders

No-till multi-crop planters