Plein
zoekt smoel! Inspiratieboek
Voorwoord Het Gele Rijders Plein verdient beter. Dat schreven we half maart in een oproep aan Arnhemmers om hun ideeën voor dit plein met ons te delen. Arnhem lijkt een haat/liefde verhouding met het plein te hebben. Het is in ieder geval een plein dat emoties oproept en waar mensen zich betrokken bij voelen. Die betrokkenheid moeten we koesteren. Maar we moeten ook keuzes durven te maken. Keuzes die mogelijk niet voor eeuwig zijn maar die wel duidelijkheid geven.
Bijgaand inspiratieboek biedt een overzicht van de ideeën die zijn opgehaald. Ik wil iedereen die zijn of haar inspiratie met ons gedeeld heeft bedanken. De opbrengst van alle suggesties zijn waardevol en dragen daarmee bij aan ons doel om het Gele Rijders Plein te verbeteren.
Het plein ontbeert feitelijk een eigen identiteit. Het heeft in het verleden al verschillende functies gehad. Zo stond er de Willemskazerne, heeft het Thorbeckelyceum er gestaan en heeft het tot voor kort gefunctioneerd als parkeerplaats en evenemententerrein. Kortom een verscheidenheid aan functies die niet voor eeuwig bleken. Om iedereen de kans te geven hun inspiratie voor het plein met ons te delen zijn verschillende mogelijkheden georganiseerd. Zo was er op zaterdag 25 maart een meet-up op het plein zelf. Daar kon iedereen die dat wilde zijn ideeën delen en bracht een sneltekenaar de suggesties in beeld. Maandag 27 maart was er, mede op verzoek van ondernemers uit de binnenstad, een bijeenkomst waar ondernemers hun ideeën kwijt konden. Voor mensen die hun ideeen liever digitaal wilde delen was er de website meedoeninarnhem.nl. Maar ook op de Facebook-pagina en op het Instagram-account van de gemeente kwamen ideeën binnen.
Ine van Burgsteden, Projectwethouder Gele Rijdersplein April 2017
Voorwoord
Foto-impressie 25 maart
BEZOEKERS Groen, groen en nog eens groen Het meeste genoemde idee van allemaal. Het Gele Rijders Plein zou meer groen moeten krijgen. Maak er een stadspark van, zet er meer (fruit)bomen en planten neer, leg er gras in, laat er water lopen. Het zijn toekomstbeelden van bezoekers. 21 deelnemers vinden dit een goed idee
Werkplekken op het plein Je laptop openklappen en gebruik maken van een wifi-verbinding. Terwijl je zit op een stoel of bank met daarvoor een tafel, werk je aan een studieopdracht of ben je met je werk bezig. In de zon en in de buitenlucht. 4 deelnemers vinden dit een goed idee
Meer horeca Er mag meer horeca gevestigd worden op en rond het plein. Als de zon schijnt, dan heeft het hele plein zonlicht. Ideaal voor horeca met een terras. Maak er meer restaurants, meer cafés en meer koffietenten.
Markt Bezoekers zien het Gele Rijders Plein ook als ideale plek voor de warenmarkt, een boekenmarkt, een vrijmarkt of een rommelmarkt. 7 deelnemers vinden dit een goed idee
Wederopbouwplein Maak van het Gele Rijders Plein een echt wederopbouwplein en geef het een zwaartepunt. Plak de voorgevel van Royal aan een overdekte versmarkt noord/zuid gericht. Het plein krijgt beslotenheid intimiteit en eenheid van stijl. 7 deelnemers vinden dit een goed idee
Vermaak voor kinderen De binnenstad is voor jong en oud. Het plein is een mooie plek voor kinderen die willen spelen. Zet een (duurzame) speeltoestellen neer zodat kinderen die in de binnenstad komen of wonen ook buiten kunnen spelen. Een mooie plek voor een speeltuin. 7 deelnemers vinden dit een goed idee
4 deelnemers vinden dit een goed idee
Foodtrucks & live muziek Het plein leent zich uitstekend voor foodtrucks vinden bezoekers. Daarnaast zouden ze graag live muziek in de weekenden willen. 9 deelnemers vinden dit een goed idee
Parkeren De één wil juist wel parkeren op het Gele Rijders Plein de ander geeft juist aan blij te zijn dat er niet meer geparkeerd kan worden. Er zijn zowel voorstanders als tegenstanders. 7 deelnemers vinden dit een goed idee
Bezoekers inspiratiedag 25 maart
Een tribune Bouw een tribune op het plein zodat mensen plaats kunnen nemen als er mensen optreden. 1 deelnemer vindt dit een goed idee
mooie verbinding tussen Burgers Zoo en de binnenstad van Arnhem zou zijn. 2 deelnemers vinden dit een goed idee
Fietsenstalling Fijn dat er een fietsenstalling is. Alleen mag deze minder prominent aanwezig zijn. In Rotterdam hebben ze het al; een verlaagde fietsenstalling met daaromheen veel groen. Mensen kunnen hun fiets parkeren en het plein heeft toch een groene uitstraling.
Een schaatsbaan In de koude maanden een schaatsbaan op het Gele Rijders Plein. Jong en oud die lekker aan het schaatsen zijn. Lampjes die branden en mensen die genieten van een warme choco. 1 deelnemer vindt dit een goed idee
4 deelnemers vinden dit een goed idee
Houd er een duurzaamheidsexpositie Een plein waar beelden staan die gemaakt zijn van afval. 1 deelnemer vindt dit een goed idee
Een stadsstrand Stadsstranden zijn kunstmatig aangelegde stranden in een stad. Het is hierbij de bedoeling om de stad meer uitstraling te geven en om de bewoners van de stad toch een beetje van een strand te kunnen laten genieten, zonder dat ze hiervoor ver weg hoeven te gaan. Stadsstranden zijn redelijk nieuw, maar toch al gebruikt in veel steden zoals Amsterdam en Parijs.
Skateplein Maak er faciliteiten voor skaters. Op dit moment gaan veel skateboarders naar Arnhem Centraal. Hier wordt zowel positief als negatief op gereageerd. Door er halfpipes of quaterpipes te plaatsen hebben skaters hun eigen plek. 4 deelnemers vinden dit een goed idee
Fontein Restaureer de fontein en laat het water verschillende kleuren spuiten. Oranje tijdens Koningsdag. Geel/zwart als Vitesse een belangrijke wedstrijd speelt etc. 6 deelnemers vinden dit een goed idee
3 deelnemers vinden dit een goed idee
Aardvarken naar het Gele Rijders Plein Het aardvarken ligt nu bij Rozet. Dit is tijdelijk. Geef het aardvarken een nieuwe plek op het Gele Rijders Plein. Een bezoeker gaf aan dat het een
Bezoekers inspiratiedag 25 maart
Fontein opknappen De fontein opknappen en verplaatsen naar het midden van het plein. 4 deelnemers vinden dit een goed idee
Kleinschalige evenementen Een foodtruck, een koffiestand, iemand die een instrument bespeelt, kleinschalig vermaak voor omwonenden en passanten van het Gele Rijders Plein. 8 deelnemers vinden dit een goed idee
Geen hangplek Een omwonende geeft aan niet dat het geen hangplek moet worden. 1 deelnemer vindt dit een goed idee
Pergola De pergola mag verdwijnen van het plein. Het is geen toegevoegde waarde meer en het doet afbreuk aan de uitstraling van het plein. 6 deelnemers vinden dit een goed idee
Parkeren Maak er parkeerplaatsen van voor omwonenden. Een omwonende geeft aan dat het ‘s avonds of ‘s nachts een onguur plein is wat een onveilig gevoel geeft. Nu er niet meer geparkeerd kan worden, moeten omwonenden een stuk lopen voor hun auto. Een andere omwonende geeft aan dat er een parkeergarage mag komen. 2 deelnemers vinden dit een goed idee
Bezoekers inspiratiedag 25 maart
Restaureer het monument Restaureer het monument zodat het een visitekaartje voor het plein wordt. 1 deelnemer vindt dit een goed idee
Maak een park met daaronder een parkeergarage Zowel groen als een plein waar mensen hun auto kunnen parkeren. De parkeergarage moet ondergronds gebouwd worden. Het park is bovengronds en een plek waar mensen kunnen werken en studeren. 1 deelnemer vindt dit een goed idee
Terras Meer terrassen realiseren op het plein. Het plein vangt de hele dag zon. 4 deelnemers vinden dit een goed idee
Fietsenstalling Een ondernemer vindt dat het pand van de Bristol zeer geschikt is om er een fietsenstalling van te maken. Het is goedkoper dan een ondergrondse fietsenstalling te maken. 1 deelnemer vindt dit een goed idee
Auto’s in de Looierstraat Laat de auto’s weer toe in de Looierstraat. Laat ze draaien op de kop van het Gele Rijders Plein. De ondernemer ziet dan weer toekomst voor zakelijke dienstverlening zoals uitzendbureaus en winkels.
Realiseer een aantrekkelijke looproute Vanuit het station, de Looierstraat of via andere wegen een aantrekkelijke route creĂŤren richting het Gele Rijders Plein. 1 deelnemer vindt dit een goed idee
1 deelnemer vindt dit een goed idee
Bezoekers inspiratiedag 25 maart
Foto-impressie 25 maart
Inspiratie ondernemersavond Fietsenstalling Ondernemers hebben de voorkeur voor een spreiding van de mogelijkheden om fietsen te stallen over de gehele binnenstad. Indien er toch gekozen wordt voor een grote bewaakte stallingsplek, maak er dan iets bijzonders van! Neem als voorbeeld Alphen aan de Rijn. Zie inspiratiebeeld op pagina 14. Fontein Fontein met het monument is van toegevoegde waarde voor het gebied! Dit water beter uitnutten voor de openbare ruimte (Zie pagina 11). Pergola Pergola functioneert nu niet en is een sta-in-de-weg. Maak er een bijzonder bouwwerk van (inspiratie Sevilla op pagina 10 en 15) die een optimale toevoeging geeft aan de publieksruimte. Geeft een mooie scheiding tussen reuring/luwte kant van het plein met een functie voor de openbare ruimte (concert, overdekte antiek/boeken etc markt). Daarnaast kan bij grote evenementen de “luwte zijde” betrokken worden, waardoor het plein multifunctioneel kan worden gebruikt.
Luwte versus reuring Plein bestaat uit een reuringzijde op de “kopse kant” van het plein en “luwte gebied” aan de achterzijde. Luwtezijde geschikt voor rommel en antiekmarkten. Scheiding Afscheiding tussen luwte- en reuringzijde is wenselijk, pas echter op voor mono-functionaliteit van het totaal. Zoek niet direct in de bebouwing van “gezochte toevoegingen”, maar benadruk het gebruik van de openbare ruimte. Janspoort Graag veel aandacht voor de Janspoort als toegang tot de binnenstad. Moet veel beter uitgelicht worden en nu de kans om hier aandacht op te vestigen. Parkeren & flitsparkeren Ondernemers zien graag mogelijkheden voor bewonersparkeren in het gebied, bijvoorbeeld in het Bristolpand. Flitsparkeren is een wens in de Looierstraat.
Attractie Stad als attractie. De binnenstad gaat meer dan alleen om shoppen. Beleving staat voorop en ook na 18.00 uur is er een binnenstad. Inspiratie: reuzenrad. Zie pagina 13.
Inspiratie ondernemersavond 27 maart 2017
Inspiratie: Metropole Parasol, Sevilla Redevelopment of Plaza de la Encarnacion, Seville, Spain Function: archeological site, farmers market, elevated plaza, multiple bars and restaurants Site area: 18,000 square meters Building area: 5,000 square meters Total floor Area: 12,670 square meters Number of floors: 4 Height of the building: 28.50 meters Structure: concrete, timber and steel Principal Exterior: timber and granite Principal interior material: concrete, granite and steel Designing period: 2004-2005 Construction period: 2005-2011 Building/Cost: 90 Million Euro
Inspiratie ondernemersavond 27 maart 2017
Even ingemonteerd
Inspiratie ondernemersavond 27 maart 2017
Inspiratie ondernemersavond 27 maart 2017
Stad = attractie
Inspiratie ondernemersavond 27 maart 2017
En / of: een fietsenstalling, maar dan zรณ dat die in het beeld iets bijdraagt
Inspiratie ondernemersavond 27 maart 2017
150 pp stallingsgarage voor vergunninghouders
Flitsparkeren
Maar in elk geval: toevoegen parkeren t.b.v. vergunningen voor huidige en nieuwe bewoners noordschil Binnenstad, en ondernemers.
Flitsparkeren brengt de plint weer tot leven (geen retail, maar dienstverlening / commerciĂŤle ruimte / praktijkruimte)
Stel 150 plaatsen (is mogelijk op Bristol-kavel)
Zondagmiddagconcert, openluchtmarkt, buitenpodium, stedenbouwkundige scheiding, eye catcher, ‌.
Inspiratie ondernemersavond 27 maart 2017
Gele Rijders Plein: De Groene Fabriek,
Arnhemse stadstuin voor wonen, werken en winkelen
made in [Arnhem]
colofon City Centrum Arnhem Zetta Stichting voor maatschappelijk vastgoed SAB Stedenbouwkundig adviesbureau Arnhem Orke Management bv Rejoko beheer bv D&M architecten Lay out folder SAB Arnhem
Inspiratie ondernemersavond 27 maart 2017
Aanleiding
De Groene Fabriek
Organisatie
Over het Gele Rijders Plein wordt al heel lang en heel veel gepraat. Niet alleen door de gemeentelijke politiek, maar ook door bewoners en ondernemers op en rond het plein en elders in de stad. Daar is ook aanleiding toe. Was het plein vroeger, samen met de karakteristieke omringende gebouwen, van ondermeer de HBS, een plaats van betekenis, tegenwoordig ligt het plein min of meer geïsoleerd tussen de Jansbuitensingel en de lange zuidelijke pleinwand naar de binnenstad. Dit komt onder meer doordat het plein niet meer bereikbaar is voor doorgaand verkeer en ook de ruimtelijke en functionele verbinding met de rest van de binnenstad ontbreekt. Dit heeft onder andere leegstand tot gevolg, onlangs geïllustreerd door het vertrek van de EkoPlaza, die stelt “meer in het zicht te willen zitten, het Gele Rijders Plein is een achterafplek” (De Gelderlander 15 maart 2014).
De Groene Fabriek haalt het groen en ondernemend Arnhem naar de binnenstad. Het is een uniek ‘Arnhems’ plein. Enerzijds dynamisch met economische activiteit, anderzijds een groene plek in de binnenstad waar het fijn verblijven is.
Op en rond het Gele Rijders Plein is sprake van een groot aantal verschillende soorten partijen met uiteenlopende en soms tegengestelde belangen. Om een ontwikkeling van het plein vorm te geven vinden wij kennis over en begrip van de verschillende rollen en partijen nodig, samen vormen zij immers de bouwstenen voor de totstandkoming van een effectieve samenwerking op en rond het plein. Dit pleit in de voorbereiding en bij de verdere uitwerking van bestaande ideeën voor een grondige lokale en misschien wel regionale krachtenveldanalyse en het helder beschrijven van de belangen en rollen van betrokkenen, op basis waarvan een gebiedsspecifiek samenwerkingsverband kan worden gebouwd en de hierbij behorende strategieën en een plan van aanpak kunnen worden gemaakt. Voor de vormgeving van een samenwerkingsverband ten behoeve van de ontwikkeling en exploitatie van De Groene Fabriek staat ons een publiekprivate samenwerking voor ogen.
Arnhemse stadstuin voor wonen, werken en winkelen
De ligging van het Gele Rijders Plein aan de rand van de binnenstad biedt kansen om het plein en de bebouwing weer een functie te geven die niet alleen vernieuwend is voor de binnenstad van Arnhem, maar ook sociaal-maatschappelijk verbonden is met de stad. Eerste aanzetten hiervoor zijn er al: • De herbouw van de HBS; • Plannen voor een hotel in het voormalige gebouw van de ABN-AMRO; • Mobiele units voor startende ondernemers; • Leer- en werkplaatsen in bestaande winkelpanden. Maar er is meer nodig. Het Gele Rijders Plein moet zich kunnen laten zien en moet herkenbaar zijn als kenmerkende en mooie plek in de stad. Daar willen Arnhemse ondernemers mee aan de slag. Nu niet meer praten, maar doen. In dit document laten wij zien hoe we dit gaan doen en wat ons voor ogen staat.
De Groene Fabriek biedt ondernemende mensen de mogelijkheid om op het plein een eigen bedrijf te starten in een levendige omgeving met andere startende ondernemers. Met de geboden faciliteiten ontstaat er voor starters een laagdrempelige toegang tot De Groene Fabriek. Daarnaast worden op De Groene Fabriek ook ambachtelijke beroepen beoefend en is sprake van opleidingen in de trend van “meester-gezel” verhoudingen, waarmee een nieuwe bron van economische activiteit wordt aangeboord. Deze kan variëren van fietsenmakers tot bakkers, slagers en brouwers van “Arnhemsch” bier. De Groene Fabriek vormt ook bij uitstek de plaats waar de plek van Arnhem als regionale hoofdstad van een sterk op regionaal en biologisch geteeld aanbod aan voedsel, tot uitdrukking komt. De economische activiteiten zijn op een innovatieve wijze ingebed in een vergroende omgeving. Duurzame, innovatieve keuzes bij deze inrichting zijn hierbij de standaard.
De samenwerking vindt plaats op basis van gelijkwaardigheid en gezamenlijk worden middelen ingezet ter realisatie van de gestelde doelen. Binnen de beheeractiviteiten werkt iedere participant vanuit zijn eigen rol. Gemeentelijke participatie is gewenst vanwege de nodige doorzettingsmacht, de borging van informatiestromen en het uitwisselen van kennis. Deze beheerorganisatie zal een intermediaire organisatie zijn, dat wil zeggen dat zij tussen de partijen staat en niet het eigendom is van of opereert namens, één of meerdere van de deelnemende partijen op of rond De Groene Fabriek. Om als legitieme organisatie in het beheer van De Groene Fabriek te kunnen functioneren, zal de gemeente deze organisatie bij voorbaat als gesprekspartner moeten accepteren.
Wij zien de ondernemers als de primaire drijvende kracht voor het plein. Daarom stellen wij voor om onder de parapluie van City Centrum Arnhem een professionele en onafhankelijke beheerorganisatie te vormen, die De Groene Fabriek als ‘bedrijvigheidsterrein’ op een bedrijfsmatige manier beheert, promoot en verder ontwikkelt. Wij nodigen, naast de huidige gebruikers van het Gele Rijders Plein, de gemeente Arnhem, de provincie Gelderland en ook de vastgoedeigenaren uit om actief binnen deze organisatie te participeren.
Inspiratie ondernemersavond 27 maart 2017
Aansluiting beleid gemeente Een eerste analyse van het gemeentelijk beleid laat zien dat ons idee voor het plein past binnen het gemeentelijke beleid, zoals verwoord in de Structuurvisie en Koers Binnenstad. Onderstaand hebben we enkele citaten uit deze gemeentelijke beleidsstukken weergegeven, zodat snel inzichtelijk is waarop onze ideeën aanhaken. • • • • • • • • • •
‘Ruimte voor initiatieven van onderaf’; ‘Initiatieven faciliteren en stimuleren, die bijdragen aan economische vitaliteit en beleving van het plein’; ‘Waar nodig actief ingrijpen in de openbare ruimte’; ‘Geen toevoeging van winkels of kantoren’; ‘Inhaken op nieuwe thema’s als energie, klimaat, etc.’; ‘Herstellen stadspassage als verbindende schakel’; ‘Pleinen vragen aandacht’; ‘Dooradering beken (beekherstel)’; ‘Duurzaamheid’; ‘Opwarming tegengaan’;
De Groene Fabriek anno 2020
• •
•
• •
‘Geen concurrentie, maar eigen stedelijk milieu’; De ligging in de binnenstad met alle voordelen daarvan, gecombineerd met overige delen van de binnenstad zoals Gele Rijders Plein en het noordoostelijk deel van de binnenstad moeten hier niet de concurentie mee aangaan maar een eigen stedelijk milieu bieden: menging met stedelijk wonen, kleinschalige creatieve bedrijvigheid met een ‘etalagefunctie’, met bepaalde winkelmilieus die als niches aanvullend zijn op het kernwinkelapparaat’; ‘de relatieve rust en luwte ervan, biedt kansen voor het creëren van een bijzonder woon- en werkmilieu dat een waardevolle aanvulling is op de bestaande binnenstad. Verstilde stedelijke sfeer’; ‘Ruimte voor transformatie’; ‘Leefbaarheid betekent onder meer optimale afstemming arbeidsmarkt-onderwijs’.
Na mijn studie Tuin- en Landschapsarchitectuur (2015) ben ik teruggegaan naar mijn geboorteplaats in het westen van het land. Inmiddels 5 jaar ouder en samenwonend, besluit ik met mijn vriendin een weekendje naar Arnhem te gaan. Om ‘oude’ vrienden weer eens te ontmoeten, maar ook om te zien hoe Arnhem de afgelopen jaren veranderd is.
En hé, wordt daar nou een bank verplaatst en zien we dat daar bloembakken verreden worden? Het blijkt waarheid. Het plein is flexibel ingericht. Mensen kunnen bij elkaar in het zonnetje zitten, of het bankje weer verschuiven om een kopje koffie bij een mobiele unit te drinken. Door deze flexibele inrichting blijkt het plein ook zeer geschikt voor evenementen.
Het valt ons, bij aankomst op station Arnhem op, dat de bouwput verdwenen is en de stad een station van allure heeft. De looproute naar het centrum is fraai vormgegeven en leidt ons naar de entree van de binnenstad bij de Jansstraat. Maar ineens valt ons oog op een nieuw karakteristiek gebouw op de kop van het Gele Rijders Plein. We zien een creatieve broedplaats van jong ondernemerschap en studenten in, zo blijkt uit navraag, het herbouwde karakteristieke gebouw van de HBS. En wat schetst onze verbazing als we voorbij het gebouw lopen, het plein heeft een ware metamorfose ondergaan. Het is een groen plein geworden, waarop diverse mobiele units staan, van waaruit het jong ondernemerschap in de praktijk wordt gebracht (nu De Groene Fabriek lees ik). Het plein oogt relaxed. Op de bankjes en muurtjes zitten jongeren, gezinnen en ouderen te genieten van de groene ruimte in de stad.
Aan de overzijde van het plein is het voormalige ABN-AMRO gebouw omgetoverd tot nieuwe ‘hotspot’.Verder valt ons op dat de aanpalende panden eveneens verkleuren. De gebruikers haken in op de dynamiek van het plein en de rust die het plein biedt in een toch al drukke binnenstad. Al pratende met bovenal jonge ondernemers horen we dat het plein ‘Made in Arnhem’ is. De ondernemers komen van Arnhemse scholen en worden ter plekke begeleid. De inrichting van het plein is uitgedacht en gemaakt door Arnhemmers. Het plein blijkt verankerd in de stad en dat geeft direct het succes weer! Eén ding weten we zeker: De Groene Fabriek is een geweldige creatieve broedplaats in de binnenstad geworden! Wij komen gauw nog eens terug!
Inspiratie ondernemersavond 27 maart 2017
Gele Rijders Plein: De Groene Fabriek Bedrijvigheid en ondernemen
Regionaal en biologisch
Sonsbeek tot in de stad
Verblijfsklimaat en evenementen
Park Sonsbeek
Gele Rijders Plein
Binnenstad
Marktplein
concept
Rijn
‘plint’ van bedrijvigheid & ondernemen langzaam verkeer &bevoorrading
afbeelding
units
flexibel te plaatsen units ‘Jansbeek’
HBS
verblijfs- & ontmoetingsplek hotel
units
langzaam verkeer & bevoorrading
‘plint’ van bedrijvigheid & ondernemen
Levendig
Groen en duurzaam
Creatief
Inspiratie ondernemersavond 27 maart 2017
Inspiratie www.meedoeninarnhem.nl
Inspiratie www.meedoeninarnhem.nl
Inspiratie www.meedoeninarnhem.nl
Inspiratie www.meedoeninarnhem.nl
Inspiratie www.meedoeninarnhem.nl
Inspiratie www.meedoeninarnhem.nl
Foto-impressie 25 maart
Inspiratie www.meedoeninarnhem.nl
Inspiratie www.meedoeninarnhem.nl
Inspiratie www.meedoeninarnhem.nl
Inspiratie www.meedoeninarnhem.nl
Inspiratie www.meedoeninarnhem.nl
Inspiratie www.meedoeninarnhem.nl
Foto-impressie 25 maart
Inspiratie social media
Inspiratie social media
Foto-impressie 25 maart
Inspiratie social media
>
>
Schets sneltekenaar 25 maart
Colofon April 2017 Uitgave gemeente Arnhem Met dank aan alle inzenders