Grutte Gelf nûmer 7, 18 desimber 2018

2

Kolofon “Grutte Gelf” is it doarpsblêd fan en foar Surhuzum Ienentritichste jiergong, nûmer 7, 18 desimber 2018 Redaksje: Djoeke Postma-de Jong, Bonhommestrjitte 2, till. 351767 Meindert Brouwer, De Iennen 8, till. 352201 Auke Elzinga, Bonhommestrjitte 9, till. 365144 Kornelis van Dekken, till. 0513-684467 Kopij-adres: Utjefte: Fjouwerwykliks Grutte Gelf Oplage: 475 stiks p/a Bonhommestrjitte 2 IBAN: NL27 RABO 0304 2716 91 9283 VC Surhuizum Besoarging: E-mail: redactie@gruttegelf.nl Fam. Mulder, H.J. v.d. Veenstrjitte 1 Website: www.gruttegelf.nl T. Linker-IJtsma, till. 351663 Harmen Scheepsma, till. 351769 De redaksje behâldt har it rjocht foar om ynlevere kopij te wegerjen of mooglik yn te koartsjen.

Wij wensen jullie allemaal een kerstmis zรณ bijzonder En een gelukkig 2019 met telkens weer een ander wonder.

De redactie Laat de Kerst, het feest van het Licht, De vrijheid terugbrengen op ieders gezicht.

Ik heb daarom een wens voor iedereen, een mooie Kerst met lieve mensen om je heen.

Mensen die van je houden om wie je bent, in wie je misschien een stukje van jezelf herkent.

Laat merken dat je om die mensen geeft, dat je samen met hen iets moois beleeft.

Voel de warmte die dat alles brengen kan, geniet van de liefde tussen ouders, kinderen, vrouw en man.

En vergeet niet om al de liefde die je hebt gekregen, aan iedereen die het nodig heeft door te geven.

4

5

Surhuzum Alert!

Op de eerste maandag van de maand gaat de bel. De sirenes en NL-alert zijn overdag al getest, toch klinkt het een beetje als een alarmbel. Voor de deur staan Sita Land-Dotinga en Jacob Hooghiemstra namens Plaatselijk Belang.

De sticker bij de deur geeft aan: geen verkopers aan de deur. Ze blijken echter een belangrijke boodschap te hebben, die ze graag via de Grutte Gelf kwijt willen aan de bewoners van Surhuizum. Hoewel die tijd er weer aan komt, is het bepaald geen kerstboodschap. Wel een terugblik, zoals die aan het einde van het jaar vaak plaatsvindt. Tegelijk wordt dan meestal vooruit gekeken naar het nieuwe jaar en daar dreigt het heel erg mis te gaan.

Wat is er aan de hand? Plaatselijke Belang is druk bezig met allerlei projecten.

Van sommigen is het resultaat zichtbaar, zoals bijvoorbeeld de reconstructie van de Doarpsstrjitte die in de afrondende fase zit. Ook van sommige commissies die onder de verantwoordelijkheid van Plaatselijk Belang vallen, is zichtbaar wat er gebeurt. Kijk maar naar de Grutte Gelf waarin u dit nu leest. Of de Sinterklaascommissie die net weer een goed georganiseerde intocht achter de rug heeft. Of de BistepĂ´le, waarvan velen uit het dorp genieten. En als straks de balkespringer eindelijk verplaatst gaat worden, kan niemand daar (figuurlijk) omheen. Mocht Piet Paulusma gelijk krijgen met zijn voorspelling van een strenge winter, dan is het de IJsbaancommissie die zorgt dat u in ons dorp kunt schaatsen.

Er zijn echter ook projecten die minder op de voorgrond plaatsvinden, maar die erg belangrijk zijn voor de toekomst van ons dorp. Het opstellen van een dorpsvisie, wat willen, kunnen en moeten we met ons dorp in de toekomst? En wat is daarin de rol van Plaatselijk Belang en de bewoners van Surhuizum?

Moeten de werkzaamheden van Plaatselijk Belang niet worden vastgelegd in een handboek? Het DOM-project, waarover u vast nog meer gaat horen, richt zich op duurzame projecten. Hoe gaan we dat invullen in ons dorp?

Allemaal goede vragen, zult u denken en mooi dat Plaatselijk Belang zo actief is en druk bezig is met het beantwoorden daarvan. Dat dit en ook het uitvoeren van de eerdergenoemde praktische zaken veel tijd kost, zult u ook begrijpen.

Maar dan nog een aanvullende vraag: weet u hoeveel mensen er op dit moment zitting hebben in Plaatselijk Belang? Dat antwoord is een stuk gemakkelijker te geven dan dat op de voorgaande vragen: dat zijn er 4! Naast Sita en Jacob, zijn dat Cora Groenhof en AndrĂŠ Barwegen.

Zo weinig mensen, voor zoveel taken. Het is bijna onmogelijk, want nog lang niet alles is genoemd. Want wie gaat er naar de Federatie-vergadering van de

6

Voor al uw partytenten,marktkramen tafels en stoelen, terrasverwarmers springkussens en verlichting.

Alles voor uw feest en evenement!

www.tm-verhuur.nl - mobiel 06 16870888

7 dorpen in de gemeente? Iemand van PB. Wie zorgt dat er bij een bijzondere gebeurtenis in het dorp een attentie wordt geregeld? Iemand van PB. Wie zorgt dat nieuwe bewoners, wanneer ze zich hebben gemeld, worden verwelkomd met een attentie en worden gevraagd of ze lid willen worden? Wie zorgt dat de Doarpsjûn weer wordt georganiseerd? Wie zorgt voor de verdeling van de subsidies aan diverse verenigingen en organisaties in ons dorp, bijvoorbeeld uit het Leefbaarheidsfonds? Wie steunt de binnenkort te houden Slach om ‘e toer en de Delfeart? Op al die vragen is het antwoord: Plaatselijk Belang.

Wie doet nu een beroep op de inwoners van Surhuizum? Plaatselijk Belang!

En daar komt het Surhuzum-alert om de hoek kijken. Zo lukt het namelijk niet langer, er moeten mensen bij om als Plaatselijk Belang stand te kunnen houden.

Gebeurt dat niet, dan is het echt op korte termijn einde verhaal en komen alle zaken die in dit artikel aan de orde zijn gekomen, op losse schroeven te staan.

Diverse oproepen hebben niets opgeleverd. Diverse mensen zijn benaderd.

Sommigen reageren daar positief op, maar zijn alleen beschikbaar voor éénmalige commissies en niet voor een vaste plaats in het bestuur. Die vastigheid is juist nodig om de klus te kunnen klaren de komende jaren. En het gaat niet om één persoon, hoe meer mensen hoe beter. De gezegden luiden niet voor niets: “vele handen maken licht werk” en “hoe meer zielen, hoe meer vreugd”.

Onder de vele betrokken bewoners van ons dorp zullen nu vast mensen zijn die denken: dit mag niet gebeuren. Zij kunnen contact opnemen met Plaatselijk Belang om informatie te vragen of zich aan te melden. Het is eventueel zelfs mogelijk (vrijblijvend!) een aantal vergaderingen bij te wonen om een goede indruk te krijgen van de gang van zaken.

De boodschap van Sita en Jacob is bij mij duidelijk overgekomen. Ik hoop bij u ook! Als ze de deur weer uitgaan, zie ik de eerste kerstversieringen in de buurt alweer hangen. Ik denk nog even aan die eerdergenoemde kerstboodschap. Koning Willem Alexander heeft er ook ieder jaar eentje en in die van vorig jaar sprak hij over gemeenschapszin. Mensen moeten volgens hem “niet zoeken naar een breder ik, maar naar een groter wij”. Het lijkt volgens de koning steeds moeilijker te worden om elkaar in het dagelijks leven te ontmoeten. “De plaatsen waar heel uiteenlopende mensen elkaar van oudsher tegenkomen verliezen die verbindende functie steeds meer.”

Met dit alles in het achterhoofd wens ik u prettige kerstdagen en een heel goed nieuwjaar!

Meindert Brouwer

8

9

Sinterklaas gaat als de brandweer in Surhuizum

Als de spannende dagen rond Sinterklaas weer in aantocht zijn wordt iedereen onrustig en overstuur, van groot tot klein.

Dan is er ook nog een heel gedoe over Zwarte Piet intussen, reden voor de Sint om de verhitte gemoederen wat te blussen.

Met loeiende sirene kwam hij in een mooie brandweerauto aan en had maar liefst een viertal Pieten dicht om zich heen staan.

De sirene werd al snel overstemd door prachtige muziek, vele Sinterklaasliedjes speelde de band, het was echt uniek.

Toen een rondrit door het dorp, mensen langs de kant en de Sint maar onvermoeibaar zwaaien met zijn witte want.

In het dorpshuis stond hij de kinderen t/m groep 4 te woord en hoewel er zorgen over waren, waren de pakjes ongehoord.

Prachtig vonden de kinderen het, pepernoten in elke hoek en daarna ging de Sint ook nog bij het jeugdhonk op bezoek.

Ook daar werden Sint en al zijn lekkernijen gewaardeerd.

Sint was zeer blij en zei alvast dat hij volgend jaar terugkeert!

10

11

Pieten Sport en Spel

Woensdag 28 november organiseerde SVS een Pieten Sport en Spel voor de kinderen van de basisschool. Eerst waren de kinderen van groep 1 t/m 4 aan de beurt en daarna de kinderen van groep 5 t/m 8. Maar liefst 34 kinderen mochten onder leiding van Merwin en Johan pakjes bezorgen. Ze moesten balanceren, klimmen en pakjes door de schoorsteen gooien. Het werd een geslaagd Pieten Sport en Spel. De kinderen kregen allemaal een Pietendiploma en een lekkere versnapering.

Kerstmorgen zang Wie ligt er nu niet graag lekker op zijn bed als het buiten koud en guur is.

En ja dat koude en gure weer hebben we soms op de vroege Eerste Kerstdag.

Maar er zijn dorpsgenoten die op deze vroege morgen wel vroeg uit de veren zijn.

Ze doen dit om tijdens een rondgang door ons dorp kerstliederen ten gehore te brengen door middel van muziek en zang.

In het verleden ging dit altijd samen met ons muziekkorps Excelsior.

Gelukkig lukt het nog om elk jaar weer met enkele ex leden van Excelsior de zang te begeleiden.

We nodigen dan ook een ieder uit om dit deze keer weer mogelijk te maken.

Wel hopen we dat er meer zangers zullen komen als de afgelopen jaren daar het

12

13 met een (te) kleine groep zangers wel erg moeilijk wordt om boven de muzikanten uit te komen.

Laten we met elkaar ervoor zorgen dat de blijde boodschap ook in Surhuizum gehoord wordt.

Vooral als je weet dat er zieke en bejaarde dorpsgenoten zijn die op ons liggen te wachten.

Echt het geeft je een voldaan gevoel als je na de rondgang terug bent in De Delfeart en geniet van een lekker kop koffie met broodje. Want wat is er mooier om de geboorte van onze Heiland met elkaar op deze manier ’s morgens vroeg in ons dorp bekend te maken.

Als je dit alles aanspreekt kom dan Eerste Kerstdag ’s morgens om 5.45 uur naar De Delfeart.

Alvast bedankt namens de luisteraars

Vijf 40-jarige jubilarissen bij SVS

Vanaf 1978 zijn mevr. Pool, mevr. Dijkstra, mevr. van Dijk, mevr. Scheepsma en mevr. Kloosterman al sportief bezig bij Sport Vereniging Surhuizum. Na afloop van hun actieve uur damesfit kregen zij namens het bestuur een smaakvol presentje overhandigd.

Dat er nog vele sportieve jaren mogen volgen!

14

Opgeven kan niet meer want we zitten al helemaal vol, maar het belooft een gezellige avond te worden en voor de supporters is er ook wel een oliebol. Kom 29 december gezellig langs vanaf 19.00 uur in De Delfeart.

15

Vrijdag 28 december 9de editie Slach om ’e Toer

Op de laatste vrijdag van het jaar wordt vanuit Surhuizum alweer voor de 9de keer de wandeltocht ‘Slach om ’e Toer’ georganiseerd. Elk jaar benutten ruim duizend wandelaars de vrije dag tussen Kerst en Nieuwjaar om naar buiten te gaan en lekker het jaar uit te stappen door de Noardlike Fryske Wâlden.

Even lekker ontspannen in de buitenlucht om de ingenomen calorieën tijdens de kerstdagen te verwerken. Dit jaar wordt er gelopen ten noordwesten van Surhuizum en blijven de wandelaars bijna geheel binnen de grenzen van de gemeente Achtkarspelen. Er kan gekozen worden uit drie afstanden van 10, 20 of 30 km. Net als voorgaande jaren lopen de wandelaars ook dit jaar over ‘oude paden en nieuwe wegen’, met enkele passages over onverharde paden en door weilanden die normaal niet toegankelijk zijn voor publiek.

De start en finish is in MFC De Delfeart in Surhuizum, Bartemerwei 21a. Voor de 30 km is de start tussen 8.30 en 9.30 uur, voor de 20 km tussen 9.00 en 10.00 uur en voor de 10 km tussen 9.30 en 12.00 uur. Het startbureau sluit om 16.30 uur. Het inschrijfgeld is voor de 10 km € 5,00, voor de 20 km € 6,00 en voor de 30 km € 8,00. Kinderen tot 12 jaar kunnen gratis deelnemen. Slach om ’e Toer is een goed verzorgde tocht met versnaperingen en rustpunten om de vijf, zeven of negen kilometer. Na afloop krijgt iedereen een bord snert en ligt er voor iedereen een medaille klaar. De organisatie hoopt dat veel wandelaars gaan genieten van deze prachtige tocht. De Surhúster kuiertocht is niet alleen

16 een tocht voor de doorgewinterde loper, maar met name de kortere afstanden zijn ook uitermate geschikt om met het gezin te lopen. Meer informatie en het laatste nieuws kunt u vinden op www. slachometoer.frl of volg ons op Facebook en Twitter via slachometoer.

Kerst en nieuwjaarswens Langs deze weg wil ik alle inwoners van Surhuizum hele mooie feestdagen en een heel goed nieuwjaar toewensen, bovenal een heel goede gezondheid.

Albert Bakker, Burg. Wuiteweg 140. Bertilla Kamer 46. 9203 KP Drachten.

ASC JO14 ongeslagen kampioen

Na de laatste wedstrijd van ASC JO14 uit tegen de Monnik op Schiermonnikoog werden de jongens bij terugkomst in Augustinusga opgewacht. Er stond namelijk een tractor met kar klaar om de jongens door Augustinusga en Surhuizum te laten rijden. Dit geweldige team van jongens uit Augustinusga en Surhuizum had deze verrassing dubbel en dwars verdiend. Onder leiding van Sietse Hofstede en vaste grensrechter en verslaggever Roelof Tuinstra heeft dit team alle 10 de wedstrijden gewonnen. En wat nog mooier is, iedereen van dit team heeft minimaal 1 keer een doelpunt gescoord. Na elke wedstrijd werd er een geweldig verslag door Roelof Tuinstra geschreven en op de site van ASC gezet.

17

Achter v.l.n.r.: Sietse Hofstede (trainer), Figou v.d. Veen, Jorrit Stienstra, Sake Brouwer, Sander de Boer, Ieme Pool, Arend Veenstra, André Alma en Roelof Tuinstra (grensrechter).

Voor v.l.n.r.: Johannes Brandsma, Pieter Nicolai, Dirk Fokke Mozes, Sietse Jagersma, Sjoerd de Beer, Tygo Borger, Jesse van Dijk en Frans Elzinga.

Skûtelbank

Jubileum

In memoriam

Rommert Kats Eringalaan 8 -k. 20, Buitenpost Overleden 23 november 2018 Leeftijd 83 jaar

: Op 29 december hopen onze ouders, schoonouders, pake en beppe: Jacob en Maike Mulder, H.J. van der Veen­ strjitte 1, 35 jaar getrouwd te zijn.

Felicitaties van Anja en Martijn; Esmee, Nynke en Da­ niël en Lammert en Marjan.

Berichten voor de Skûtelbank kunt u mailen naar: redactie@gruttegelf.nl

18

19

Kleuren met Lytse Gelf Wintersport Skie en sneeuw plezier in de winter.

20

Uitnodiging kerstnachtdienst

IEDEREEN IS WELKOM! Wanneer

: maandag 24 december a.s.

Waar

: Doarpstsjerke

Aanvang

: 22.00 uur

Voorganger : Da. G. Borger-Koetsier Thema : ‘Licht in de duisternis’ M.m.v.

: Begeleidingsband ‘Foar Jo’

Margriet Gjaltema, dwarsfluit

Enkele blaasinstrumenten, o.a. Marijke Brandsma en Annet Bouma Na de dienst staat er warme chocomelk en glühwein klaar!

21

De Bazuin rocks tijdens November Winds!

Zaterdag 24 november jl. werd voor de 9de keer het November Winds-concert georganiseerd door Fanfare De Bazuin uit Augustinusga. In al die jaren is het concept van dit concert niet veranderd en dat maakt dat November Winds herkenbaar is en bij velen als vast item op de kalender staat. Dit jaar was gekozen om een zanger met combo te contracteren en dat was nog niet eerder gebeurd in de historie van November Winds. Het bleek een gouden greep want de gelegenheidsband wist samen met De Bazuin de uitverkochte zaal plat te spelen met alle overbekende tophits van de legendarische popgroep Queen. I want it all, Who wants to live forever, Don't stop me now en diverse medleys met de grootste hits passeerden de revue. Het publiek wist dit zeer te waarderen en zong, klapte en danste enthousiast mee.

Hielke Hiemstra met zijn solo (foto gemaakt door Evert van Leersum).

Voor de pauze viel er ook veel te genieten. Dirigent Gerk Huisma, sinds december 2017 op de bok bij De Bazuin, had een gevarieerd programma samengesteld. Een stevig openingswerk, het emotionele Abide with Me en een razend knappe solo van eigen lid Ellen Jager op altsaxofoon wist het publiek te boeien.

De mars Friendship! van componist Harrie Janssen werd gespeeld als symbool voor de vriendschappelijke sfeer die er heerst bij De Bazuin. De grappige noot ontbrak ook niet; Hielke Hiemstra soleerde in Rockin' Rickie Rocket, een slagwerksolo die hij (net als bij luchtgitaar-spelen) op een denkbeeldig drumstel

22

23 vertolkte. De drumgeluiden werden op de achtergrond gemaakt door een groepje Bazuiners wat een hilarisch effect gaf.

Links voorzitter Hindrik Tabak, in het midden Marijke Brandsma, rechts Marten de Jong, de echtgenoot van Froukje de Jong.

Tijdens het concert werd ook de Aanmoedigingsprijs uitgereikt. In de bomvolle Jacob Tsjerke in Drogeham werd althoorniste Marijke Brandsma naar voren geroepen om de trofee uit handen van voorzitter Hindrik Tabak in ontvangst te nemen. De Aanmoedigingsprijs werd enkele jaren geleden in het leven geroepen ter nagedachtenis aan het overleden oud-lid Froukje de Jong. De prijs gaat naar een jeugdlid tot en met 17 jaar die een aanmoediging of compliment verdient. Marijke was blij verrast en zeer verguld met deze mooie prijs. Ook werd tijdens dit concert een jubilaris in het zonnetje gezet, namelijk Jaap Elzinga - 46 jaar muzikant. De viering van deze mijlpaal ging vergezeld met felicitaties, een beeldje en een bos bloemen. Kortom, een zeer geslaagd concert wat zeker in 2019 een vervolg krijgt wanneer November Winds voor de 10de keer wordt gehouden!

De Bazuin maakt zich nu op voor de muzikale activiteiten rondom de Kerst en deelname aan het Open Nederlandse Fanfare Kampioenschap in april 2019.

24

25

Wereldlichtjesdag in Surhuizum Op de tweede zondag van december worden alle mensen over de hele wereld herdacht tijdens Wereldlichtjesdag. Om 19.00 uur gaan wereldwijd kaarsjes branden om hen te herdenken, om licht en warmte over te brengen op degene die hen zo missen, om elkaar te laten weten dat we er altijd voor hun zullen zijn.

In Surhuizum werd deze herdenking gehouden op de begraafplaats aan de Bartemerwei en deze keer werden mensen ook in de gelegenheid gesteld om op de begraafplaats rondom de kerk hun overledenen te gedenken.

De samenkomst was om 18.15 uur, de herdenking heeft een open karakter, dus iedereen was van harte welkom.

Na het welkomstwoord door onze voorzitter Jurjen Dijkstra werden gedichten voorgelezen door Thea Spinder en Djoeke Postma.

Na de koffie kreeg men een lichtje mee voor hen die zij meedragen in hun hart.

De saamhorigheid buiten in de kou was voelbaar. Het was indrukwekkend, juist ook om het stil verdriet dat deze mensen met zich meedragen.

26

27 Voor alle mensen die een dierbare hebben verloren is december een moeilijke maand. Deze herdenking heeft velen van ons, goed gedaan. Dit mogen we nooit vergeten en zullen ze voor altijd in het licht zetten.

Adembenemend was dan ook de verlichte begraafplaats met langs alle paden de brandende waxinelichtjes en de fakkels.

Hartverwarmend was alle medewerking die wij bij het organiseren hiervan kregen van vrijwilligers.

Namens bestuur uitvaartvereniging De Laatste Eer, Djoeke Postma

Bedankt Lieve mensen, Wij willen jullie bedanken voor al die kaarten die wij mochten ontvangen vanwege onze 45 jarige trouwdag.

Heel, heel hartelijk bedankt!

Feike en Henny

28

29

Vrijwilligers gezocht!

We kunnen terug kijken op een heel mooi jaar. Een jaar waarin het dorpshuis weer volop werd bezocht. Door jong en oud, en alles daar tussenin. Wat hebben we veel initiatieven uit het dorp gehad. Zo zijn er weer een aantal themafeesten geweest, vergaderingen, knutsel-, schilder en handwerkclubs, maar ook hebben veel vrienden en families hun (besloten) feest gevierd in het dorpshuis. Fantastisch om te zien dat deze ontmoetingsplek zijn functie weer terug heeft. We mogen wel zeggen dat ons doel bereikt is, nadat we in 2017 het interieur hebben aangepakt.

Nu kan een dorpshuis niet draaien zonder vrijwilligers. En omdat een schone omgeving belangrijk is voor een goede sfeer, zijn ook zeker onze schoonmakers onmisbaar. Meerdere malen hebben we een oproep gedaan voor deze groep vrijwilligers. Gelukkig zijn er al een aantal Surhuizumers die dit voor ons doen en hebben zich inmiddels ook een paar nieuwe aangemeld. Maar er kunnen nog een paar bij. Want hoe meer vrijwilligers er zijn, hoe minder vaak je wordt ingepland.

Inmiddels heeft het bestuur besloten om aan de schoonmaakvrijwilligers een vergoeding te betalen. Uit noodzaak, omdat we anders de planning niet rond zullen krijgen,maar ook omdat schoonmaken nu eenmaal niet het leukste werk is. Daarom hopen we jullie met de vrijwilligersvergoeding toch over de streep te halen om ons te helpen. De vergoeding voor 2019 bedraagt voor iemand van 22 jaar of ouder € 4,50 per uur, met een maximum van € 170 per maand en een maximum van € 1.700 per jaar.

U kunt zich opgeven bij één van de bestuursleden of door een mail te sturen naar delfeartsurhuizum@gmail.com. De schoonmakers werken in ploegen van twee, dus als u met uw vriend, vriendin, heit, mem, beppe of wie dan ook wilt samenwerken, kunt u zich ook per twee opgeven. U bent voor ons onmisbaar en van grote waarde. Helpt u ons mee?

Johan, Marten, Wiebina, Jelly en Jan

30

31

Bijzondere berichten uit de media

Grutte Gelf seit...

Wat in knuppel, net?

Grutte Gelf Doordenker Lag verder dan verwacht:

32

Ook dit jaar organiseert ASC’75, voorafgaande aan de nieuwjaarsreceptie de traditionele 5 km nieuwjaarsloop.

De nieuwjaarsloop vindt plaats op zaterdag 5 januari en is voor iedereen ouder dan 13 jaar.

Inschrijven kan vanaf 13.30 uur in de kantine van ASC’75.

De start vindt plaats om 14.00 uur.

En ook dit jaar wordt er weer gestreden om de velbegeerde wisselbeker en zijn er per categorie prijzen te winnen.

Trek 5 januari je sportschoenen aan en doe gezellig mee!

33

Kanon fan Surhuzum De molenafbraak te Surhuizum in 1714 Ook in onze tijd zijn de belastingen niet geliefd, maar geen belasting is ooit zo impopulair geweest als het z.g. gemaal; dit was het recht dat betaald moest worden bij het malen van granen. Reeds in 1580 lezen we iets omtrent de heffing van zulk een recht, wanneer de Friese stadhouder “om den tegenwoordigen crych te beter te becostigen ende te mogen onderholden” ordonneert zo spoedig mogelijk “die generaele middelen ofte imposten” in werking te brengen en daarbij Gedeputeerden opdracht geeft alle molenaars stuk voor stuk onder ede te doen verklaren, dat zij geen “molt oft weyt voortsaen sullen maelen oft doen maelen” alvorens zij niet het bewijst van de Ontvanger kunnen overleggen, dat zij “de impositien daer toe” betaald hebben.

Zolang deze belasting geheven werd - en zij werd in Friesland eerst opgeheven op 1 Januari 1856 - hoort men van oppositie van de zijde der molenaars, van pogingen tot ontduiking, van listen en lagen, van het bedreigen van de ambtenaren die moesten toezien dat de belasting niet ontdoken werd, van officiële strafmaatregelen en van spontaan volksverzet. Dat de overheid er niettegenstaande dit alles toch niet aan dacht het gemaal buiten werking te stellen, vindt kennelijk zijn oorzaak in de rijke baten welke deze belasting opdracht. Om één voorbeeld te noemen: in 1855 (het jaar vóór de opheffing) incasseerde de provincie ingevolge het gemaal niet minder dan ruim 198.689 gulden, voorwaar een aanzienlijk sommetje!

Om niet te uitvoerig te worden, stippen wij hier nog aan, dat de Staten in 1638 zich er ernstig over beklaagden, dat, terwijl zij naarstig naar middelen zochten “om een swaren oorloge soo te water als te lande” te kunnen bekostigen, velen zich niet ontzagen de belastingen te ontduiken. Met name gold dit voor het gemaal, ten aanzien waarvan “seer grote en menichvuldigen en grouwe frauden, dieverien begaan worden door quaet en ook weynich aangeven der granen”.

Maar de hoogmogende heren hadden een wapen bij de hand. Zij bepaalden, dat iedere molen die het voorafgaande half jaar minder dan 300 gulden aan belasting had opgebracht, een jaar werkloos zou moeten stilstaan. Tevens werd een commissie in uitzicht gesteld, die moest uitmaken in hoeverre bepaalde

34

35 molens nog levensvatbaarheid bezaten. Vielen haar bevindingen negatief uit, dan zouden zulke molens “tot redelijke costen van ’t landt” worden afgebroken.

In Groningen waren reeds in 1628 overeenkomstige maatregelen getroffen en ook deze kwamen evenals de Friese neer op “een rigoureuze sanering van deze bedrijfstak”. De commissie kon reeds op 22 Maart 1639 een lijst van molens overleggen “die afgebroken moeten worden en niet weder opgemaeckt sullen worden”. Op deze lijst nu, die voor de Friese molenhistorie van groot belang is, komt ook reeds voor de molen te Surhuizum!

Dat intussen de ambtelijke molens ook toen zeer langzaam maalden, blijkt wel uit het feit, dat de Surhuizumer molen het nadien nog vijfenzeventig jaar heeft uitgehouden. Zoals wel vaker met commissies geschiedt, hoort men na 1639 niets meer van dit door de heren Andrée, Nijs, Nauta en Aysma gevormde college. Wel wordt er zo nu en dan veranderingen gebracht in het minimum waaraan de molens moeten voldoen. In het begin der 18de eeuw werden de puntjes echter op de i gezet. Ged. Staten besloten n.l. op 26 Maart 1712 die molens te doen afbreken, die “geen 400 gulden in de twee laatste half jaaren hebben gerendeerd” en benoemen weer eens een commissie om de molens die afgebroken zouden moeten worden, te taxeren. Deze taxatie kwam tot stand onder mederwerking van de “bequame ongeinteresseerde” molenbouwers Auke Bouwes Disma, van Sneek, en Sybren Senties, van Rien. 12 Februari 1714 dienden zij hun rapport in. De molen te Surhuizum werd op 931 gulden en 10 stuivers gewaardeerd... Het doodvonnis was uitgesproken.

De molen van Surhuizum op de kaart van Schotanus.

36

37 Intussen was het eerste bedrijf van het Surhuizumer molendrama reeds gespeeld. Blijkbaar hadden Gedeputeerde Staten begin 1714 het gerecht van Achtkarspelen opgedragen alvast de spil uit de molen te nemen, omdat deze toch onder het belastingminimum bleef. Gedeputeerde Staten behandelden namelijk op 22 Januari van dat jaar een missive van genoemd gerecht, gedateerd de 19de, “seggende niet in staet te sullen konnen sijn, omme de spillen van de meulens in Surhuijsum en op ’t Wijsel (die moest er dus ook aan geloven) weg te nemen”, omdat de ingezetenen “van haer gerijff wordende ontbloot… soo het algemene seggen gingh” zich tegen de uitvoering van de plannen zouden verzetten. Inderdaad was het afbreken van de dorpsmolen voor de dorpsgenoten een last, omdat zij dan met hun granen vaak een verre reis naar een molen in de omtrek moesten maken.

Gedeputeerde Staten waren niet van plan voor de houding der bevolking te capituleren en gaven kort en goed kapitein Rocqueval alsmede kapitein-luitenant Haersma bevel de volgende morgen “mee het opgaen van de poort tusschen ses en seven uiren” met zes officieren, acht sergeanten, acht korporaals en honderd zestig man te voet, benevens een luitenant met vijf en twintig paarden naar Twijzel te trekken om daar de timmerman mr. Pijtter Jansen te assisteren “in het uitnemen van de spil uit de meulen”. Desnoods moest geweld met geweld worden beantwoord. Des avonds moest de troep naar Surhuizum marcheren om daar hetzelfde stukje uit te halen. Blijkbaar was men van de “woudlieden” wel wat gewend, want de bevelhebber moest zorgen des nacht zijn soldaten in twee, drie of vier schuren bij elkaar te houden “en daerdoor alle occasie (gelegenheid) tot desordre (ongeregeldheden) te beletten”. In het bijzonder moest hij alle maatregelen nemen “tot het voorkomen van brand”.

De 25ste bracht de kapitein verslag uit. Gebleken was, dat des Dinsdags tevoren onbekenden de klok te Surhuizum hadden “geklipt” en verhinderd hadden, dat de spil was weggenomen. Toen de soldaten echter verschenen, kon Pieter Jansen “sonder enige assistentie van militie” zijn opdracht verrichten.

De molen was dus uitgeschakeld, maar hij moest ook nog worden afgebroken.

De grietman kreeg hiertoe op 27 September 1714 order, maar moest Gedeputeerde Staten alweer berichten, dat hij zich niet van die opdracht kon kwijten.

Toen de timmerlui met de executeur en de gerechtdienaren hun plicht wilden doen, - zo schreef hij in een missive die op 7 October werd behandeld - waren zij daarin namelijk “belet geworden, soo door de molenaar selve, als het gemene grauw, dat bij de menigte op de been was gekomen omme sulz te weeren”, deshalve het gezag maar was afgetrokken.

Dan moet de sterke arm maar gepantserd worden: “Een commando cavalerie en infanterie van 100 man geordonneert om de timmerlieden te Surhuizum te

38

39 assisteren bij het afbreken van de molen aldaar”, aldus het besluit van Gedeputeerden. Dit was voor de Surhuizumers uiteraard geen “partûr” en zo raakte het dorp zijn molen kwijt.

Dit venster maakt deel uit van de ‘Kanon fan Surhuzum’ en is onderdeel van het project Friese Dorpscanons.

Kijk voor meer vensters op www.aldsurhuzum.nl/doarpskanon

36ste Winterwandeltocht voor de wandelliefhebbers!

Op 19 januari 2019 organiseert wandelvereniging De Trochsetters uit Drachten de 36ste Winterwandeltocht. De start is vanuit ‘t Trefpunt (locatie Talant), De Wissel 1, 9244 EW Beetsterzwaag. Het beloofd een mooie tocht te worden met geheel vernieuwde routes.

U kunt kiezen uit 4 afstanden. De starttijden zijn: 25 km tussen 09.00 en 10.00 uur 15 km tussen 10.00 en 12.00 uur 10 km tussen 10.00 en 13.00 uur 5 km tussen 10.00 en 13.00 uur Kijk voor meer informatie op www.trochsetters.com.

Graag tot ziens op 19 januari 2019 in Beetsterzwaag.

40

41

Sing Zing Sjong Iedereen kan zingen en samen zingen geeft plezier Op 2 februari 2019 vormen we in Opende voor één keer een groot meezing pop-up koor.

Een tijd terug zijn we enthousiast gestart met de voorbereidingen voor deze avond. We zijn geïnspireerd door de prachtige YouTube video’s van Choir Choir Choir een Canadees pop-up koor waarbij iedereen mee kan zingen.

En wat in Canada kan, dat kan zeker ook in Opende.

Het Barontheater is besproken, de muzikanten en de dirigente zijn geregeld. We zingen die avond liedjes van recent overleden popartiesten zoals Avicii, David Bowie, Lou Reed en Thé Lau. We zijn blij dat de artiesten/muzikanten Michiel Veenstra, Else van der Greft en Albert van der Tuin hun medewerking verlenen. Zij zingen mee en zorgen voor de muzikale begeleiding.

Het programma ziet er als volgt uit: 19.00 uur Inloop 19.30 uur Starten met instuderen 21.00 uur Pauze 21.30 uur Starten Sing Zing Sjong 22.30 uur Afsluitend optreden van Michiel, Else en Albert.

Come Sing Along and Let your heart Sing!

Meld je snel aan en kom met ons op 2 februari a.s. het grootste koor van Opende vormen in het prachtige Barontheater. Je kaartje (€ 11,50) koop je via de website www.vanplan.nl. Kijk voor info op www.barontheater.nl en op onze Facebook-pagina Sing Zing Sjong Dirkje, Luciënne, Sanne, Renny, Lutske en Tineke

42

Zoekplaatje Het vorige zoekplaatje eindigde met deze zin uit de hint: “alle inzenders verdienen dan ook eigenlijk wel een bloemetje”. Er was nog iemand die er zo over dacht, namelijk de enige echte Sinterklaas: Lieve Surhústers, wat is het toch altijd fijn om bij jullie in Surhuizum te zijn Zoals jullie wel hebben vernomen ben ik in een mooie brandweerauto aangekomen Na een gezellige middag met de kinderen in het dorpshuis ging ik moe maar voldaan weer naar huis Gedichten maken doe ik niet daarvoor heb ik mijn gedichten piet Maar één gedicht maak ik altijd zelf dat is voor het zoekplaatje in de Grutte Gelf Ik las weer alle zoekplaatjes van het afgelopen jaar met respect; velen kregen het zoeken weer voorelkaar Te noemen: Arnout de Haan en Jappie en Bettie Ytsma ja zelfs Jan Oosterhoff en Fransje Bouma Ook Greetje deed een keer mee met het zoekplaatje maar herkende niet eens haar eigen naambord plaatje!!!

Fam Hofstede en fam Mulder vanzelf die twee doen ook altijd fanatiek met het zoekplaatje mee De “beppesizzers” weten ook al hoe het zoeken gaat Beppe, het zoekplaatje is bij jullie in de straat Het zijn Esmee, Nynke en Daniël ja met beppe de Feanster bezorgen, dan leer je het wel Het is zoals het gezegde: jong geleerd (in dit geval) jong gedaan en zo kom ik bij een grote bekende aan Die geeft de oplossing nog altijd heel precies natuurlijk heb ik het over meneer De Vries!

Niet alleen de oplossingen heeft hij goed ook gezegdes en spreuken geeft hij in overvloed En zo ben ik bij de blije fietser aanbeland en die is altijd blij, want als ze het zoekplaatje heeft gevonden, straalt haar hele gezicht en geeft ze de oplossing (nog) altijd in de vorm van een gedicht Ook gaat de blije fietser veel met de wandelvrouwen op pad en dan beleven ze altijd wel wat!!!

43 Natuurlijk moesten ze ook bij de opening van de bakker wezen maar oei!!! het brood viel op de grond heb ik in de Gelf gelezen Maar de vrouwen wandelen nog elke week twee keer!! en zo vinden ook zij het zoekplaatje altijd weer Maar één keer hebben ze Klaske in verlegenheid gebracht want Klaske geeft ook wel eens een zoekopdracht Konden ze het die keer niet vinden misschien?? of was het vanaf de weg echt niet te zien!!!

Klaske, trek je van de wandelvrouwen niks aan hoor! kon jij het helpen, iemand zette er boomstammen voor Prachtig al die zoekplaatjes van 2018 Ik verheug me nu al op die in 2019 Ik wens u allen een gezond en gelukkig nieuwjaar en zeg maar weer: tot volgend jaar Die Sint kan zelf ook behoorlijk goed dichten vinden wij! En met het noemen van al die trouwe inzenders, maakte hij die ook vast weer blij. Ons in ieder geval zeer zeker wel, want samen met dit gedicht zat via een ingenieuze constructie een heerlijk cadeautje in/aan/voor/achter de brievenbus. De bijgaande foto bewijst dat dus. Het mag van ons wel ieder jaar Sinterklaas zijn. En om maar even in de gedichtensfeer te blijven, de blije fietser die kan er ook wat van. Want de bloemen aan de muur, die zag ze over haar stuur (nee, ze wás niet overstuur, voor zover we weten): Een bloempje aan de muur maar waar ik mijn fiets ook heen stuur helaas: ik kan het bloemetje niet vinden maar dat mag voor één keer niet hind’ren Met de wandelvrouwen maakte ik een praatje maar die konden ook niks zeggen over het zoekplaatje Ondertussen zat ik mij af te vragen welke straat heb ik dan overgeslagen?

Dan maar niet een “oplossing” dacht ik zo hopelijk verdwijnt mijn oplossing niet in de papierkliko!!

Dat zou wel heel jammer wezen want dan kan niemand mijn wens lezen Dit was het laatste zoekplaatje van dit jaar dat er nog vele mogen volgen volgend jaar Ik wens iedereen prettige Kerstdagen met elkaar en een gezond, gelukkig en liefdevol nieuwjaar!

44 Prachtige woorden van de Blije Fietser, waar wij ons natuurlijk helemaal bij aansluiten. En wij hebben ook al een goed voornemen voor dat nieuwe jaar: dat er geen enkele oplossingen meer in de kliko verdwijnt. Dat is ons deze keer gelukt (voor zover we weten) en gelukkig maar inderdaad, want zo konden we ook lezen dat Jelle de Vries het beste met ons voor heeft: “We winskje elkenien a very good Christmas and a happy Newyear!” staat er op de kerstkaart waarop zijn oplossing staat vermeld. Niet alleen van alle markten, maar ook van alle talen thuis, die Jelle, daar hoeft hij geen grote broek voor aan te trekken. En ook voor de oplossing hoef je hem niet achter de broek, want die is zoals altijd weer paraat: Het zoekplaatje zou zich moeten bevinden op een rode stenen muur. Nou dat scheelt een slok op een borrel, want dan valt de helft van de woningen af. Toevallig bevond ik me op de Bonhommestrjitte en zag ineens het zoekplaatje op nummer 32. Dus voordat ik aan de zoektocht begon, was het alweer voorbij.

Nog een Fries wijsheid: “men moat net alles sizze wat men wit, mar wol alles witte wat men seit”!

Dan de wandeldames, die waren ook weer paraat.

We konden het op onze route het zoekplaatje niet vinden, en daarom zij we wat laat met het inleveren. Maar op de valreep vond een van onze dames het toch nog, en wel op de Bonhomme nr 32 bij de fam van der Veen. Maar het mooie van dat is, dat er in alle gedeeltes van Surhuizum eentje van ons woont, zodat we het meestal wel vinden.

Duidelijke taal en een goede spreiding van kansen hebben de dames. We raden ze aan eens met z’n allen naar het casino te gaan, volgens ons komen ze daar ook met de hoofdprijs en de bloemen naar buiten. En dan zetten Jacob en Maike de bloemetjes nog even buiten: Deze mooie bloemen staan bij de fam Van der Veen, Bonhommestrjitte 32, op de muur.

45 Volgens Piet komen deze winter de bloemen dik op de ramen te staan en wordt het koud. Voor het zover is, hopen wij dat u naast het zoeken naar het nieuwe plaatje nog genoeg tijd overhoudt voor een paar warme en gezellige kerstdagen en dat u scherp het nieuwe jaar weer ingaat. Dat nieuwe plaatje behoeft eigenlijk geen hint. Oh ja, we zijn nog wel iemand vergeten te bedanken voor haar inzending van de bloemen, dat wel!

Geef uw oplossing door aan Meindert Brouwer, de Iennen 8, tel. 0512 352201 (sms of whatsapp: 06 11249922) of ĂŠĂŠn van de andere redactieleden. mailen kan naar redactie@gruttegelf.nl of de.brouwers@hotmail.com. Heeft u ook een zoekplaatje? Stuur het in! Veel succes en tot de volgende Gelf.

Spreuk van de maand Geluk is de kunst een boeket te maken van de bloemen waar je bij kunt.

Wilt u ook adverteren in de Grutte Gelf?

Mail dan naar redactie@gruttegelf.nl voor meer informatie.

46

Servicerubriek Alarmnummers Politie, buurtagent Hendrik de Haan, tel. 0900-8844 Misdaad Anoniem, tel. 0800-7000 Alarmnummer, tel. 112 Dorpsbibliotheek Surhuizum Openingstijden: dinsdagochtend van 10.00-12.00 uur, en iedere eerste donderdag van de maand van 19.0020.00 uur.

Dorpenteam Achtkarspelen Inloopmiddag ieder tweede dinsdag van de maand van 15.00-17.00 uur in De Delfeart.

Plaatselijk Belang Jacob Hooghiemstra, voorzitter André Barwegen, secretaris, email pbsurhuizum@gmail.com Gerke Holthuis, penningmeester Sita Dotinga, notuliste Cora Groenhof Openingstijden Dinsdag 9.00-12.00 uur

19.00-21.00 uur Donderdag 9.00-12.00 uur

19.00-21.00 uur Vrijdag 9.00-12.00 uur Verder op afspraak

MFC De Delfeart Johan Bolhuis, voorzitter Marten Kloosterman, secretaris Wiebina Top, penningmeester Jelly Posthumus Jan Rodenhuis Informatie, vragen en reserveringen: Brenda Sanderman, tel. 0512-358564, email info@delfeartsurhuizum.nl Begrafenisver. “De Laatste Eer” Jurjen Dijkstra, voorz., tel. 351872 Hiltsje van der Brug, bode, tel. 0610542628

47

Wurklist 21 december

19.30 uur

23 december 24 december 28 december

9.30 uur 22.00 uur

29 december

19.00 uur

31 december

19.30 uur

1 januari 5 januari 11 januari

va. 0.30 uur 14.00 uur 19.30 uur

Klaverjassen in De Praetkoer, voor leden en donateurs kv. DTS. Kinderkerstfeest in It gebou.

Kerstnachtdienst in de Doarpstsjerke.

Wandeltocht Slach om ’e Toer met start en finish in De Delfeart.

It Surhúster Oliebollenmixtoernooi in De Delfeart.

Oudjaars klaverjassen in De Praetkoer, voor leden en donateurs kv. DTS. Nieuwjaarsfeest met DJ Anko in De Delfeart.

Nieuwjaarsloop sv. ASC’75, vanaf sportpark Easterbuorren in Augustinusga.

Klaverjassen in De Delfeart.

Iedere dinsdagavond om 19.30 uur schilderclub in ‘De Delfeart’.

Info: Annemarie Groendijk, tel. 06-25443523.

Iedere donderdag om 9.30 uur gezellige koffieochtend in ‘De Delfeart’.

Iedere donderdagavond van 20.00-22.00 uur repeteert Popkoor Akkoord in ‘De Delfeart’. Info: popkoor-akkoord.webs.com.

Oplossing Grutte Gelf doordenker Antwoord: ha-r-in-g

Kopijsluiting

Nieuwe kopij kunt u tot maandag 7 januari 2019 inleveren bij: Djoeke Postma-de Jong, Bonhommestrjitte 2 (zie ook kolofon)

of telefonisch doorgeven op nummer 351767

of mailen naar: redactie@gruttegelf.nl óók online op www.gruttegelf.nl