Slavs and Tatars to kolektyw artystyczny, który tworzy razem od 10 lat. Artystów interesuje przede wszystkim Eurazja, czyli region znajdujący się między już zburzonym Murem Berlińskim a Wielkim Murem Chińskim. Twórcy ze Slavs and Tatars mieszkają w różnych krajach, mówią wieloma językami, podróżują po całym świecie. Fascynuje ich historia, przenikanie kultur, języków i tradycji.
——— KARTA Edukacyjna dla dzieci ———
1 Co to za kolorowy bujak? Gdzie zwykle widujesz takie figurki? Mężczyzna w charakterystycznym nakryciu głowy to Molla Nasreddin – bohater legend i baśni, mędrzec i głupiec równocześnie. Jak myślisz, czemu siedzi na osiołku tyłem? To zwrócenie uwagi na to, że warto spoglądać w przeszłość, myśleć o historii, wyciągać wnioski, żeby nie popełnić tych samych błędów. Trzeba patrzeć wstecz, bo nie da się iść do przodu, jeśli się nie pozna i nie zrozumie tego, co jest za nami.
Ta nietypowa praca zachęca do interakcji. Ty też możesz usiąść na osiołku! Zdecyduj tylko jak – przodem czy tyłem do kierunku jazdy?
Tytuł wystawy odwołuje się do tradycji przekazywania opowieści z ust do ust. Usta-usta to też określenie udzielania pierwszej pomocy za pomocą sztucznego oddychania, ale tu chodzi o ożywianie tradycji i historii
WYSTAWA GRUPY
poprzez ich przekazywanie z pokolenia na pokolenie.
SLAVS AND TATARS
Często nie doceniamy naszej tradycji, a powinna być ona
USTA USTA
istotnym elementem współczesnego świata i naszego życia.
2
3
4
Choinka do góry nogami ubrana w różowe neony zamiast lampek choinkowych? Sztuka współczesna bywa naprawdę dziwna! Artyści lubią bawić się różnymi tematami, robią coś na opak, żartują ze znanych tematów, skłaniając nas w ten sposób do myślenia. Wiesz, że zanim pojawiły się choinki, pod sufitem wieszano do góry nogami gałązki sosny, jodły lub świerku? Jak myślisz, czy za dwa miesiące nasza choinka będzie wyglądać tak samo jak dzisiaj? A Twoja choinka w domu?
Na tradycyjny rożen do pieczenia kebabu artyści nadziali książki.
Komiksowe ilustracje wyszyte na dywanach opowiadają historię zmian językowych. Język zmienia się, a wraz z nim słowa i nazwy. W XIX wieku część terytorium Polski należała do Rosji – mocarstwa rządzonego przez cara. Rosjanie wprowadzili na podbitych ziemiach obowiązek mówienia i pisania po rosyjsku. Język polski jest dość podobny do rosyjskiego w brzmieniu, lecz zupełnie różni się od niego w zapisie.
A Ty jak ubierasz choinkę? Udekoruj narysowaną choinkę wszystkim, czym tylko chcesz!
Ile ich jest? Potrafisz rozpoznać, w jakich językach zostały napisane? Czemu artyści wybrali właśnie te książki? Ponieważ prezentują różne dziedziny i wiedzę. Okazuje się, że czytanie i jedzenie ma ze sobą wiele wspólnego. Czytanie wiąże się z myśleniem, ale i trawieniem – wiedzy. Jedzenie to pochłanianie, tak samo jak pochłania się książki, żeby szybko poznać ich zakończenie lub dowiedzieć się czegoś nowego.
Przyjrzyj się wszystkim dywanom i odnajdź znaki znajdujące się poniżej.
Jedna z książek leżących na dywanie prezentuje różne nazwy miejscowości – odnajdź Tomaszów Lubelski, Wrocław i Karakoc i zobacz, jak zmieniał się zapis nazw tych miast.
Dzieci musiały uczyć się w szkołach rosyjskiego alfabetu, czyli cyrylicy, i zapisywać przy jego pomocy polskie wyrazy. Okazało się jednak, że nie jest to takie proste! W alfabecie rosyjskim nie ma takich liter jak „ą” i „ę”! Jak można było wybrnąć z tej trudnej sytuacji? Rosjanie wprowadzili swoje dwie bardzo stare litery Ѫѫ i Ѧѧ. Możesz je zobaczyć w tej sali w formie drewnianych rzeźb-konfesjonałów. Okazuje się, że alfabet może się buntować przeciwko nagłym zmianom.
Spróbuj wymówić na głos litery „ą” i „ę”. Czy wydobywają się one z twojego gardła? A może z nosa?
5
6
Z czym Ci się kojarzy ten drewniany element? To przegroda nosowa! Dotknij tego kształtu, popchnij go i pójdź dalej. Wypisz niżej, jakie części ciała są związane z mówieniem.
Usiądź, oprzyj się o zielone oparcie i odpocznij.
W S_ _ Z E B _ _ E SZ _ N _ E CH _ Z _ S _ _ Z BRZMI W T _ _ CINIE
SZEDŁ S _ _ _ A _ UCH _ S _ OS _
7 Na świecie jest kilka tysięcy oficjalnych języków. Możesz sobie wyobrazić, że ludzie wszędzie mówią w tym samym języku? Pewnie byłoby łatwiej podróżować, ale o ile nudniejszy byłby świat. Stań na środku różowego dywanu i posłuchaj, co to za dźwięk wypływa z lustrzanych głośników. To tekst na temat przemawiania i stosowania języka – języka, który może przynieść szczęście lub pecha. Zwróć uwagę, że w filmach często na oryginalną ścieżkę dźwiękową nakładany jest głos lektora, tłumaczącego obcy język – jesteśmy w stanie słyszeć oba języki, ale zwykle wsłuchujemy się w ten, który znamy lepiej. W ten sposób obcy język miesza z się z naszym ojczystym. A co jeśli tekst mówiony jest równocześnie w 5 językach? Co usłyszymy?
1 ………...................................................………............................................... 2 ……...................................................……….................................................. 3 ……...................................................……….................................................. 4 ……...................................................……….................................................. 5 ……...................................................………..................................................
Spróbuj rozpoznać chociaż trzy języki! Wiesz, co oznaczają wyrażenia „trzymać język za zębami” i „rozwiązać komuś język”?
Wiesz, na czym siedzisz? Ten zielony mebel to też forma litery i zabawy językiem. Niektóre dźwięki i litery w innych językach są bardzo trudne do wymówienia. Forma litery nosowego „n” w języku tureckim, została przekształcona w przestrzenny obiekt, który może być używany jako oparcie. Zamiast językowo-nosowego zakrętu mamy oryginalną podporę dla pleców. Tytuł tej pracy to Krętacz nosowy. W języku polskim też jest wiele trudnych liter, takich jak Ź, SZ, CZ, ale i całych słów oraz zdań. Poniżej wypisane zostały znane polskie łamańce językowe. Uzupełnij puste kreski literami, a później spróbuj wymówić na głos:
STÓŁ Z PO _ _ Ł _ M _ _ _ N _ M _ NOGAMI
8 Spróbuj przejrzeć się w tej wyjątkowej lustrzanej mozaice. Ta praca nawiązuje do tradycji irańskiej mozaiki lustrzanej. Wyobraź sobie wnętrze budynku całe pokryte lustrami… Tak właśnie wygląda meczet Shah Cheragh w Shiraz, w Iranie. Jego nazwę tłumaczy się jako Król Światła i łatwo domyślić się dlaczego. Meczet wygląda zwyczajnie z zewnątrz, ale w środku podobno zapiera dech w piersi – miliony maleńkich odłamków luster odbijają tu światło we wszystkich kierunkach, nadając miejscu niepowtarzalny klimat i charakter.
9 Spójrz na leżące na stole świecące elementy – z czym Ci się kojarzą kształty tych lamp, wykonanych z ręcznie dmuchanego szkła? Może z jakimś owocem? Pachnące i smaczne melony były dawniej bardzo pożądanym produktem, wysyłano je władcom jako dar. Zwróć jeszcze uwagę na ten dziwny globus! Tytuł tej pracy to Dunjas, Donyas, Dinias – te podobnie brzmiące słowa oznaczają jednak coś zupełnie innego: pigwa, świat i melon. W języku serbskim dunja to imię kobiece symbolizujące piękno, a po arabsku i turecku oznacza świat. Z czym Tobie się kojarzy?
Wiesz, co jeszcze ma wiele krawędzi, świeci i odbija światło?
10
——— KARTA Edukacyjna dla dzieci ———
Centrum Sztuki Współczesnej Zamek Ujazdowski ul. Jazdów 2, Warszawa www.csw.art.pl Teksty: Iga Fijałkowska, Beata Bartosewicz Opracowanie graficzne: Jakub Stępień
25.11.2016 —19.02.2017
W tej pięknej niebieskiej baszcie naprawdę trudno się skoncentrować – uwagę przyciąga srebrna podłoga, ale jak podniesiesz głowę, to zobaczysz…pająki! Czyli tradycyjne ludowe dekoracje, symbolizujące dobrobyt i szczęście w nowym roku. Zastanów się, z czego zostały zrobione. Kiedyś tworzono je z naturalnych materiałów, takich jak słoma, pióra, włóczka, fasola; później zaczęto używać kolorowego papieru. Czy przypominają prawdziwe pająki? Fajnie by było powiesić coś takiego w swoim pokoju? Stworzenie takiego dużego pająka jest bardzo pracochłonne i wymaga dużo cierpliwości, ale możesz spróbować zrobić mniejszą wersję! Wpisz w wyszukiwarce internetowej hasło:
ludowe pająki
Czas na zabawę językową! Niżej wypisane są różne słowa, dopisz drugie, podobnie brzmiące, ale o innym znaczeniu, jak np. BUCIK – BUDZIK, KOK – SOK
11 Obejrzyj niebiesko-żółty dywan – wyszyto na nim napis w języku arabskim, jednak artyści do liter dodali nóżki, tworząc z nich ludziki. Stwórz swoje postacie z liter!
12 Co to za śpiew? Z głośnika wyglądającego jak totem można usłyszeć wiersz polskiego poety, Czesława Miłosza. Po przetłumaczeniu na język perski brzmi on jak pieśń, zupełnie się zmienia. Czy przy tłumaczeniu z jednego języka na drugi coś się traci? Artyści uważają, ze wręcz przeciwnie – takie mieszanie języków zawsze niesie ze sobą duże korzyści.
KOZA TAMA BUŁKA GÓRA PASEK