1
Hoe voelt het om een Russische zangeres, koordirigente en artistiek directeur van een winters kamermuziekfestival in Nederland te zijn? ‘Ik vind het heel fijn om in Amsterdam te wonen. Ik ben dol op Russische muziek en ik ben blij dat ik verschillende kansen heb om die muziek in alle rijkdom in Nederland te laten klinken. Het is leuk dat ik daarbij ook fantastische Russische musici naar Nederland kan laten komen. Wel een beetje jammer is dat ik door mijn Russische nationaliteit soms in een soort niche wordt geplaatst, waardoor mensen denken dat ik alleen maar Russische muziek kan uitvoeren. En dat is helemaal niet waar. Ik heb brede interesses in de muziek en zing net zo mooi Bach als Rachmaninoff.’
conflicten op te lossen, moeilijke gesprekken te verlichten en slecht nieuws te accepteren. Onze droom is door te groeien in het aantal concerten en het publieksbereik. Sommige plannen zijn al concreet, maar dat mogen wij nu nog niet aan iedereen vertellen.’
10 vragen anna azernikova Lustrum
— tekst: Wenneke Savenije foto’s: Moniek Spaans —
Winteravonden aan de Amstel 10 vragen voor Anna Azernikova
2
Wat vormde de inspiratiebron voor Winteravonden aan de Amstel, dat nu al zijn 5e jaar ingaat? Wat waren voor jou de hoogtepunten van de afgelopen jaren? ‘Inspiratiebron waren voor mij de beroemde Decemberavonden van Sviatoslav Richter in Moskou. Als kind was ik ontzettend onder de indruk van die concerten, waar ik met mijn ouders vaak naartoe ging. Dat was altijd een feest. Er speelden ongelofelijk goede musici, en ik genoot van de intieme sfeer van de museumzaal en van de tentoonstelling. Ik vergelijk mezelf natuurlijk absoluut niet met Richter, maar ik geloof wel dat het mij gelukt is om iets van die bijzondere sfeer naar Amsterdam over te hevelen. Hoogtepunten, oh jee, dat waren er voor mij zo veel! Het Borodin kwartet kwam spelen op de eerste editie. Ik vind het nog steeds een wonder dat ze hun vertrouwen aan mij hebben geschonken, terwijl niemand nog wist of het festival überhaupt iets zou worden. En dan de legendarische celliste Natalia Gutman, die een paar keer is komen spelen. Het was voor mij een ongelofelijk plezier om haar als goede vriendin en muzikale partner van Richter in de Hermitage te horen spelen! Ik denk vaak terug aan de gezelligheid van onze gezamenlijke avonden, haar verhalen, haar droge humor. We hebben zo veel gelachen samen– ook om de grapjes van haar zoon Svjatoslav Moroz, waarbij zijzelf, hoe serieus ze ook is, bijna onder de tafel lag van het lachen. Dan waren er hele mooie pianorecitals en kamermuziekconcerten van Boris Berezovsky, Severin von Eckardstein, Alexei Lubimov. En dan het spel van al die getalenteerde kinderen van de Gnessin school, om maar enkele hoogtepunten te noemen.’
3
Wat heb je geleerd van eerdere festivals? Wat doe je inmiddels anders en wat zijn grote dromen voor de toekomst? ‘Ik heb natuurlijk veel moeten leren. Om van die mooie droom om in Amsterdam een fijn Russische festival te organiseren ook waar te maken, moesten heel veel stappen worden gezet. Maar het belangrijkste dat ik nu aan het leren ben - en dat proces is nog niet klaar! - is om dingen wat meer los te laten en veel meer humor te hebben. In 2013 was ik door elk negatief gesprek of van iedere afwijzing een paar dagen van slag. Nu is het al wat moeilijker geworden om mij van mijn stuk te krijgen. En humor helpt toch ook vaak om 4 muze 6—2017
5 muze 6—2017
4
In hoeverre sluit het Festival traditiegetrouw aan bij de exposities in de Hermitage? ‘Ik probeer het altijd, soms is het makkelijker en soms is het een echte uitdaging, zoals dit jaar. Maar ik vind het super leuk om elke keer weer te proberen deze puzzel op te lossen.’
5
Het thema Hollandse Meesters versus Russische muziek & musici ligt niet erg voor de hand. Hoe heb je daar voor dit lustrumjaar iets op verzonnen? ‘Ik vind fijn om de verbanden te zoeken. En dit jaar kwam ik op het volgende idee. Ik ging kijken, wanneer de Hollandse meesters naar Sint Petersburg zijn gekomen. Grotendeels in de tijd van Catharina de Grote, die wij vorig jaar al hebben gehad. Maar er kwamen ook nog wat Hollandse meesters in de tijd van Anna Paulowna naar Sint Petersburg, na de dood van Willem de Tweede, ten tijde van de regering van haar broer Nikolai de Eerste. Juist in die periode bloeiden de muzieksalons in Rusland als nooit tevoren. Daar werden de nieuwste composities gepresenteerd, en er werden ook voorstellingen gegeven en gedichten voorgedragen. Daarom heb ik het hele zondagprogramma op 17 december aan de Russische muzieksalons van die tijd opgedragen. De sfeer ervan kan het publiek overdag ervaren in het mooie Tassenmuseum en het Cromhouthuis, met als hoogtepunt een avondconcert in de Hermitage.’
6
Zou het Hollandse muziekleven er anders uit hebben gezien zonder de Russische salons van Wielgorsky e.a.? ‘Oh, dat weet ik niet. Maar dat in de salon van deze gebroeders veel van de muziek van die tijd een podium vond, heeft zeker zijn sporen nagelaten. Mikhail Glinka presenteerde daar veel van zijn nieuwe werken en zelfs zijn opera Leven voor de Tsaar, die wordt beschouwd als de eerste Russische opera, was daar in kamerbezetting voor de eerste keer te horen. Robert Schumann en Clara Wieck hebben er meerdere keren concerten gegeven, maar ook Berlioz. Een van de gebroeders was bevriend met Beethoven en hij was een grote promoter van zijn muziek in Rusland. Al Beethovens strijkkwartetten werden ook in de salon gespeeld.’
7
Welke Russische musici en/of componisten breng je dit jaar naar de Hermitage en wat is er bijzonder aan hen? ‘Dit jaar vieren wij natuurlijk een jubileum en
daarom vond ik het leuk om sommige musici, die al eerder op ons festival gespeeld hebben, opnieuw uit te nodigen. Zo verwelkomen wij dit jaar weer Alexei Lubimov en Olga Pashchenko, maar we zijn ook blij met onze niet-Russische collega’s – waaronder Severin von Eckardstein, Plamena Mangova en het Dudok Kwartet. Ons grootste nieuws van dit lustumjaar is de geweldige Russische cellist Alexander Kniazev. Hij heeft nog niet eerder op Winteravonden aan de Amstel gespeeld en wij zijn ontzettend verheugd met zijn komst. Het muziekspectrum is heel breed dit jaar, van een cellosuite van Bach en een strijkkwartet van Mozart tot aan de muziek van Glinka, Skrjabin, Rahmaninoff, Prokofiev en Sjostakowitsj. Heel bijzonder is, dat de Moskouse componist Pavel Karmanov speciaal voor ons lustrum in opdracht van het festival een stuk heeft geschreven op een gedicht van Josif Brodsky. Het gedicht heet Holland. En Pavel vindt het een Hommage aan Nederland en zijn favoriete componist Simeon ten Holt. Dit stuk wordt op Slotconcert in première gebracht.’
dagen voor ons festival een groot deel van dit programma op de Decemberavonden in Moskou spelen. Dat maakt de link nog sterker.’
10
Is het festival voor alle leeftijden? En is het de bedoeling dat iedereen verkleed naar Richters Maskerade komt? ‘Ons festival is dit jaar zeker voor alle leeftijden. Wij hebben veel programma’s voor kinderen. Er is een poppenvoorstelling van het Russische theater Koekla met een Russisch sprookje, maar dat dan wel in het Nederlands. En vanwege groot succes in het verleden, herhalen we tijdens onze jubileumeditie Peter en de Wolf van Prokofiev. Het wordt in een kamerbezetting gespeeld door Russische en Nederlandse jonge talenten en gepresenteerd door Frank Groothof.
8
Gaat de Duitse meesterpianist Severin von Eckartstein goed samen met de muziek van Rachmaninoff, Scriabine, Medtner, Prokofiev e.a. Russische muziek? ‘Ik vind van wel. Zeker in de muziek van Scriabine, Medtner en Prokofiev is hij helemaal in zijn element. Hij is een grote liefhebber van Medtner en heeft zelfs een hele cd opgenomen met zijn werken. Severins interpretatie van de Russische muziek is misschien niet zo standaard, maar dat maakt het zeker niet minder mooi. Hij werpt als het ware een blik op de Russische muziek van een andere kant, waardoor er verborgen parels worden ontdekt.’
9
Is Rachmaninoff volgens jou de grootste Russische componist? Vanwaar een hele Rach Night? ‘Rachmaninoff is volgens mij zonder twijfel een van de grootste Russische componisten, maar er zijn er zeker ook nog wel een paar anderen te noemen. Toen ik met het programma van dit jaar bezig was, realiseerde ik me opeens dat er in de afgelopen vier jaar bijna geen muziek van Rachmaninoff heeft geklonken op Winteravonden aan de Amstel. Terwijl hij een van de beroemdste Russische componisten ooit is! Dat vond ik niet terecht en daarom wilde ik in onze lustrumeditie eer betuigen aan deze grote meester, door een volledige concert aan zijn werk te wijden. Ik ben heel blij dat we zijn Cellosonate konden programmeren in een ongetwijfeld fantastische uitvoering door Alexander Kniazev. Wat ik ook super gaaf vind, is dat Plamena Mangova en Alexander Kniazev tien 6 muze6—2017
De Maskerade is geïnspireerd op de feestelijke Oud en Nieuw-vieringen bij Richter thuis. Hij was vreselijk streng en je mocht daar echt niet zonder kostuum komen! Hij nam zijn eigen kostuum ook heel serieus. Maar wij zijn niet zo streng als de grote maestro. Bij onze Maskerade moet iedereen zich vooral fantastisch en feestelijk voelen! Wij stellen het zeker op prijs als mensen verkleed komen. Maar alle andere kledingstijlen, van spijkerbroek tot Gala, zijn ook welkom:). Degene, die geen tijd hebben om een kostuum voor zichzelf te regelen, krijgen een masker van ons cadeau.’