Een portie Tongeren by Hands bvba

Een portie

Tongeren

inhoud 5

Edito door Bart Somers

6 Vijf dromen voor Tongeren

De geschoren benen

Inspiratie uit Kopenhagen

De helpende handen

Inspiratie uit Avignon

61 62

Natuur in beeld

Tongeren in 8 voorwerpen

Stonehenge komt naar Tongeren

Zorgzaam Tongeren Interview met Maggie De Block & Eric Christiaens

Wij van Tongeren

Inspiratie uit Kortrijk

De digitale heirbaan van Robert Cailliau

Vroeger en nu

Wereldspelers onder één dak in Tongeren

Karel Van Eetvelt: Meer dan 2000 jaar handel veeg je niet zo maar weg

Pluk de dag Zeetong op Tongerse wijze van Jan Wirix

Trots op Tongeren Interview met Patrick Dewael

Tongeren in cijfers

Inspiratie uit Mechelen

Verborgen moois …

Over de Tong …

colofon

Vijf realisaties voor Tongeren

Inspiratie uit Maastricht

De kerk in het midden

Verantwoordelijke uitgever: Patrick Dewael, Linderstraat 62, 3700 Tongeren Redactie: Thomas Vanwing & Steven Coenegrachts Foto’s: Luc Daelemans, Henri Savenay, Stadsarchief

Tongeren in beeld

Uw Tongeren! Wanneer we over politiek spreken, gaat het al te vaak over Brussel en te weinig over de steden en gemeenten. Nochtans is de stad de plaats waar we wonen, werken en ontspannen. Het is de plaats waar iedereen thuis komt, waar we samen leven. Het lokale bestuursniveau is dus minstens even belangrijk als het Vlaamse of federale. In het parlement zijn problemen abstract. Burgers en hun zorgen gaan op in tabellen en statistieken. In het stadhuis zijn de uitdagingen net heel tastbaar. Een burgemeester wordt elke dag in de ogen gekeken. In de nationale politiek kan je scoren met ideologische muren en loopgraven. Een lokaal politicus moet in de eerste plaats bruggen bouwen. Ik geloof dus enorm in het belang en de kracht van steden en gemeenten. Zij kunnen echt het verschil maken voor burgers. Zij kennen de lokale noden het best. Zij kunnen oplossingen uitwerken op maat van de mensen. Een lokaal bestuur doet dat overigens niet alleen, maar met haar burgers. Een stad maak je samen. Door engagement in verenigingen of het middenveld, vrijwilligerswerk, inspraak in het bestuur… Daarom moeten lokale besturen meer bevoegdheden, meer financiële slagkracht en vooral ook meer vertrouwen krijgen. Sommige steden dwingen die grotere rol nu al af. Ze wachten niet op richtlijnen van Brussel om in actie te schieten en hun verantwoordelijkheid te nemen. Ze ondergaan geen veranderingen. Ze geven zelf hun toekomst vorm. Ze doen!

Tongeren is één van die steden. Daar zit uw burgemeester zeker voor iets tussen. Ik ken hem al meer dan twintig jaar als een goede vriend. Patrick is bijzonder gedreven, koppig ook. Hij zet zijn wil door. Hij krijgt zaken gedaan. In zijn Tongeren, maar ook in Brussel voor Tongeren. Hij gooit altijd zijn volle gewicht en enthousiasme in de schaal. Kijk eens waar dat je stad heeft gebracht? De bloeiende cultuurprojecten, volle bedrijventerreinen, mooie woon- en stadsvernieuwing, goede scholen... U ziet aan alles dat uw stad naar morgen kijkt. In dit magazine komt u te weten hoe Tongeren vorm geeft aan veranderingen, welke visie hierachter schuilgaat, welke dromen de burgemeester heeft voor de stad, welke steden hiervoor inspiratie bieden, hoe gewone Tongenaren naar hun stad kijken en zo veel meer. Kortom: een stevige portie Tongeren! Blader, lees en ontdek waarom u trots mag zijn op Tongeren. Uw Tongeren.

BART SOMERS Burgemeester Mechelen World Mayor 2017

Vijf dromen voor Tongeren

VANOP DE BASILIEK UITKIJKEN OVER TONGEREN

Onze basiliek uit 1240 is het grootste en mooiste monument van Limburg. We hebben geïnvesteerd in de restauratie en het Teseum. Binnenkort opent ook de archeologische kelder. Het is dus stilaan tijd voor de volgende stap: het toegankelijk maken van de 54,5 meter hoge toren. Straks kunnen Tongenaren en toeristen van over de hele wereld genieten van het mooiste zicht over onze stad… en Haspengouw!

FIETSEN OP EEN GROENE RING

Het is druk op onze ring. Veel zwaar verkeer hoort er niet thuis. Nu de plannen om dat verkeer om te leiden stilaan in uitvoering zijn, kunnen we beginnen met het herinrichten van de ring. Dat moet een groene ruimte worden, waar naast de auto vooral ook de fietser en wandelaar een volwaardige plaats krijgen. De ring moet ook voor hen een veilige verbinding vormen tussen het centrum, onze parken, het station en alle stadsdelen.

TONGEREN, HET AVIGNON VAN HET NOORDEN

Op het cultuurfestival van Avignon maakt een breed en internationaal publiek op een laagdrempelige manier kennis met vernieuwend theater, dans, muziek, beeldende kunst… Cultuurstad Tongeren heeft met onze vele musea, de Velinx, B-Classic en MoMeNT alle troeven in handen om uit te groeien tot de culturele hotspot van de Euregio. Wij moeten de toon zetten. Cultuur brengt meer dan honderdduizend mensen naar onze stad. Cultuur verbindt. Zoals toen we deze zomer met honderden Tongenaren onze schouders zetten onder de kartonnen basiliek van Grossetête.

SLIM TONGEREN

Officiële documenten 24/7 opvragen via een digitaal loket. Tickets voor de Velinx boeken via digitale borden op straat. Gratis wifi in de

stad. Via een stadsapp informatie krijgen over verkeerssituaties, parkeermogelijkheden en evenementen… De eerste stad wordt ook een digitale stad!

SAMEN WERKEN AAN ONZE STAD

Samen met het schepencollege en de medewerkers van de stad, werk ik elke dag aan de toekomst van Tongeren. Zodat het steeds aangenamer wordt om hier te wonen, te werken, te ontspannen, te zorgen… Maar een stad bouw je niet alleen. De Tongenaren hebben duizend en één ideeën om nog beter te worden. Deze suggesties moeten we nog meer meenemen in ons beleid. Waarom niet met een vorm van burgerparticipatie? Kijk snel op p76!

Wij van Tongeren

Marleen Dewallef: “ Het kan al wel eens een heksenketel zijn bij ons thuis, dat is waar. Gelukkig wonen we in de ideale stad: compact en gezellig, maar toch met alle faciliteiten.”

t a w s e l l a r e i h n e “Wij hebb ” t f e e h g i d o n n i z e een jong g Marleen Dewallef is moeder van twee en startte in augustus haar eigen zaak in de Maastrichterstraat. Ze is verliefd op Tongeren omdat jonge gezinnen zich hier thuis kunnen voelen en alle kansen krijgen. We vallen in alle vroegte binnen in de boetiek van Marleen nog voor ze geopend is. “Geen probleem. Ik sta heel vroeg op. Terwijl mijn man en kinderen nog slapen, trek ik regelmatig mijn loopschoenen aan en ga ik joggen in de Kevie. Heerlijk vind ik dat. Weet je trouwens dat de Kevie ‘s ochtends op zijn mooist is? De stilte, de ochtenddauw en de pure natuurgeuren maken dat ik in alle rust kan nadenken. Het is daar dat ik de knoop doorhakte om een nieuwe start te nemen. Ik droomde al jaren van een eigen winkel. Nu dat de beide kinderen naar de kleuterschool gaan, voelde ik dat de tijd rijp was om de sprong te wagen.” Waarom in Tongeren? “Ik ben van Tongeren, dit is mijn stad. Ik erger me al lang aan die verhalen alsof de stad dood is. Daar zijn we toch met z’n allen verantwoordelijk voor? Ik ben er van overtuigd dat je met een creatief concept en ondernemerszin de concurrentie met de e-commerce aankan. Als je een goed product verkoopt dat je op een eerlijke manier aan de man -of vrouw in mijn geval- brengt, dan heb je een voetje voor. Welke vrouw wordt niet graag in de watten gelegd en goed geadviseerd? De ondersteuning die een starter hier in Tongeren krijgt, heeft mij over de streep

getrokken. Ik had geen enkele ervaring als middenstander, maar bij de dienst economie was ik welkom met al mijn vragen. De renovatieen starterspremie van elk 10.000 euro hebben mij ook flink op weg geholpen.” Een eigen winkel, een gezin met twee kinderen, dat lijkt me een druk bestaan… “Het is een kwestie van een goede planning en goede afspraken. Ik run de winkel en neem de zorg voor de kinderen en het huishouden grotendeels voor mijn rekening. Mijn man heeft een drukke baan en is vaak nog laat onderweg. Daarbuiten engageert hij zich ook als vrijwilliger bij de brandweer. Het kan al wel eens een heksenketel zijn bij ons thuis, dat is waar. Gelukkig wonen we in de ideale stad: compact en gezellig, maar toch met alle faciliteiten. De school van de kinderen is om de hoek en er is een uitgebreid aanbod aan opvang, zelfs tijdens schoolvakanties. Mijn kinderen zijn dol op de sportkampen. Mijn oudste is 5 en wil nu ook heel graag naar de tennisclub. In onze schaarse vrije tijd vind je ons geregeld in het Gallo-Romeins Museum, echt een aanrader voor gezinnen met jonge kinderen. Of op het Statiepleintje in Nerem, heerlijk om daar een verse pint te drinken op een gezellig terrasje.”

Jij bent wel een echte enthousiaste Tongenaar. Wat kan er beter? “Mijn liefde voor de stad werkt zelfs aanstekelijk. Mijn man is afkomstig van Neerpelt en voelt zich hier helemaal thuis. Wij hebben hier alles wat we nodig hebben en nu ik mijn professionele droom heb kunnen waar maken, is het plaatje compleet. Uiteraard zie ik nog werkpunten. Zo hoop ik dat er snel werk gemaakt wordt van de herinrichting van de stationsomgeving. Het is geen al te fraaie omgeving terwijl het toch een belangrijke welkomstpoort is voor de stad. En als straks mijn kinderen kunnen fietsen, hoop ik dat er nog meer veilige fietspaden bijkomen. Maar ik hoor dat daar aan wordt gewerkt.”

Wij van Tongeren

, g a d e d u o e g i d r Een waa thuis of bij Heidi Heidi Reggers is sinds 2015 hoofdverpleegkundige in het Woonzorgcentrum De Motten. Ze ziet dat het zorglandschap volop in beweging is. Ook in Tongeren. “De uitdaging voor de toekomst is om de ouderenzorg toegankelijk en betaalbaar te houden en om mensen zoveel mogelijk toe te laten thuis te blijven wonen. Een oude boom verplant je niet zomaar.” Je bent hoofdverpleegkundige. Een zware job? “Het is vooral een heel uitdagende job. Geen enkele dag is dezelfde. We werken met een divers team met verschillende expertises. Rechtstreeks of onrechtstreeks kom ik elke dag in contact met de bewoners en hun familie, de medewerkers op onze afdeling, vrijwilligers, studenten, de directie… Het is mijn taak om de verwachtingen van iedereen op mekaar af te stemmen. Dat betekent vaak een gulden middenweg zoeken. Maar dat lukt elke dag wonderwel.” We worden allemaal ouder. Wat is de impact daarvan op het zorglandschap? “Klopt. De vraag naar ouderenzorg zal alleen maar toenemen. Ouderen willen uiteraard liefst zo lang mogelijk thuis blijven wonen. Een oude boom verplant je niet zomaar. Dus worden er veel inspanningen gedaan om die zorg thuis mogelijk te maken. Maar als dat niet meer gaat, ontvangen we ouderen met open armen in ons woonzorgcentrum. De laatste jaren zie je dat vooral de zwaar zorgbehoevenden bij ons terecht komen. Dat betekent dat meer en meer ouderen ook effectief thuis kwalitatief kunnen blijven wonen. Een positieve evolutie.”

Welke diensten helpen ouderen zoal om langer zelfstandig thuis te kunnen wonen? “Dat zijn er heel wat. Je hebt natuurlijk verpleegkundigen, kinesisten, dokters enzovoort die aan huis komen. En iedereen kent Familiehulp of andere organisaties die een handje toesteken in het huishouden. Maar via dienstencentrum De Piepel hebben mensen toegang tot nog heel wat meer diensten. Zo is er klusjesdienst Het Kerwei die kleine herstellingen komt doen in de woning. De mindermobielencentrale brengt je naar een dorpsrestaurant voor een lekkere maaltijd en sociaal contact. Er is ook een boodschappendienst die ouderen toelaat zelf naar de winkel te gaan samen met een vrijwilliger. Ook zijn er bezoekersteams die simpelweg bij mensen binnenspringen voor een babbel en samen met de mensen op zoek gaan naar oplossingen voor eventuele problemen. Er gebeurt zoveel. Teveel om op te sommen, eigenlijk. Ik vind het prachtig te zien hoeveel van de zorg door vrijwilligers wordt gedragen. Ook hier in het woonzorgcentrum. Het is mede door dat belangeloze engagement van velen dat de kwaliteit van onze zorg zo hoog is.”

Heidi Reggers: “ Ik vind het prachtig te zien hoeveel van de zorg door vrijwilligers wordt gedragen. Ook hier in het woonzorgcentrum. Het is mede door dat belangeloze engagement van velen dat de kwaliteit van onze zorg zo hoog is.”

Dat klinkt heel hoopgevend. Zijn er ook uitdagingen op komst? “Er is natuurlijk de betaalbaarheid en de toegankelijkheid van de zorg. Daar maken mensen zich zorgen om. Het is belangrijk dat iedereen toegang blijft hebben tot de diensten die hij of zij nodig heeft. Verder moeten we de tijd blijven nemen om elke zorgvraag grondig te bekijken. We moeten zoveel mogelijk oplossingen op maat uitwerken. Ons doel is om iedereen een waardige oude dag te geven.”

Heidi Reggers: “ Ouderen willen uiteraard liefst zo lang mogelijk thuis blijven wonen. Een oude boom verplant je niet zomaar. Maar als dat niet meer gaat, ontvangen we ouderen met open armen in ons woonzorgcentrum.”

Wij van Tongeren

Van Ford Genk naar Tongeren-Oost Ronny Morrhey is geboren en getogen in Tongeren. Hij is één van de vele Limburgers die hun baan verloren bij de sluiting van Ford Genk. Vandaag werkt de 50-jarige Ronny bij Rajapack op Tongeren-Oost.

Ronny Morrhey: “ Het grootste voordeel is dat ik nu zo vlak bij huis werk. Dat is onbetaalbaar. Ik ga met de fiets naar het werk.”

“Op 24 oktober 2012 maakte de Ford-directie bekend dat de fabriek in Genk eind 2014 definitief zou dichtgaan. Die mededeling kwam als een donderslag bij heldere hemel. Er was woede, verontwaardiging en ongeloof bij mij en mijn collega’s. 29 jaar werkte ik toen al bij Ford. Ik kon het me niet anders voorstellen. Op 18 december 2014 was het zo ver. In de loop van de voormiddag liep de laatste Ford Mondeo van de band. Later op de dag ging de fabriek definitief dicht. Samen met 4.000 collega’s stond ik op straat. Dat was een van de zwartste dagen uit de Limburgse geschiedenis.” Hoe ga je dan verder met je leven? “Ergens ben ik na de sluitingsaankondiging blijven hopen op een goede afloop. Maar dat is tegen beter weten in. Dus was ik tegelijkertijd ook op zoek gegaan naar een nieuwe job. Niet evident op mijn leeftijd. Enkele kennissen werken op Tongeren-Oost en ik hoorde daar altijd positieve verhalen over. Het zijn ook niet de minste bedrijven die daar gevestigd zijn. Bij Rajapack waren ze destijds op zoek naar nieuwe medewerkers. Ik heb gesolliciteerd en kon vrijwel onmiddellijk na de sluiting aan de slag. Men zei altijd dat Ford-arbeiders heel competent en productief zijn, dat ze behoren tot de top van de wereld. Daar waren ze bij Rajapack blijkbaar ook van overtuigd. Intussen werken hier al 10 ex-Ford medewerkers!”

Hoe beviel de nieuwe werkomgeving? “Het is altijd even wennen. Ik zat nog een tijd vastgeroest in de gewoontes van Ford. Gelukkig had mijn nieuwe werkgever daar begrip voor. Op zeker ogenblik heb ik de klik kunnen maken: nieuwe werkgever, nieuwe start. Werken in posten is intussen voorgoed voorbij, ik werk nu in dagdienst. Bij Ford deed ik bandwerk, vandaag werk ik in de logistieke sector als magazijnier. Beide jobs zijn echt niet te vergelijken. Ik ben blij dat ik op mijn leeftijd niet meer aan de band sta. Maar het grootste voordeel is dat ik nu zo vlak bij huis werk. Dat is onbetaalbaar. Ik ga met de fiets naar het werk. Mijn nieuwe job is dus ook goed voor mijn fysieke gezondheid en ik draag mijn steentje bij aan een beter milieu. Achteraf durf ik zeggen dat de sluiting van Ford voor mij persoonlijk een zegen was.” U gaat dus met de fiets naar het werk? Dat gaat vlot? “Ja hoor. Ik woon in Vreren en de verbinding naar Tongeren-Oost is goed. Op een aantal aandachtspunten na. Zo zou een fietsbrug in Mal over de Jeker handig zijn. Op Tongeren-Oost zou een uitrit naar de Viséweg voor de werknemers die aan die kant van de stad wonen een verbetering zijn. Nu moet alle verkeer over twee uitritten naar de Maastrichtersteenweg. Die zit overvol en is niet echt veilig voor fietsers. Met de herinrichting van het open afrittencomplex is opti-

maal aan de fietser gedacht maar er ontbreekt nog de link naar het centrum van Tongeren.”

“ Op 18 december 2014 liep de laatste Ford Mondeo van de band. Dat was een van de zwartste dagen uit de Limburgse geschiedenis.”

Wij van Tongeren

s r e z e L e n o w e g n O e D Sinds oktober 2015 komt de leeskring ‘De Ongewone Lezer’ om de twee maanden samen in ‘de literaire’ van de Phare. “Een boek lezen doe je alleen. Maar door er nadien samen over te praten, maken wij er een collectieve ervaring van”, vertellen Mariette Henckens en Servais Savenay die er van in het prille begin bij zijn. De leeskring is een initiatief van het Willemsfonds Tongeren. De naam heeft de kring ontleend aan de titel van het eerste boek dat op de leeslijst belandde: ‘De Ongewone Lezer’ van Alan Benett. “Een grappig en gevat boek”, vindt Servais. “Het vertelt het verhaal van de koningin van Engeland die per toeval in een bibliotheek terecht komt. Daar leent ze een boek uit en voor ze het goed en wel beseft, geraakt ze verslaafd aan lezen. Het maakt van haar uiteindelijk een ander en beter mens.” Het boek is een ode aan de literatuur en lag daarom voor de hand als eerste boek voor de leeskring. De deelnemers kozen daarna voor ‘Jij zegt het’ van Connie Palmen en ‘Het huis van de moskee’ van Kader Abdolah. Ook ‘Ons soort mensen’ van Juli Zeh kwam al aan bod. In dat boek wordt de rust in een plattelandsdorp verstoord wanneer een groot bedrijf er een windmolenpark wil bouwen. “Een herkenbaar verhaal nu er op veel plaatsen windmolens in het landschap opduiken. We kiezen bewust voor fictie die liefst ook nog eens dicht bij het echte leven staat”, legt Mariette uit. Boeken lezen is vaak eenzaam. Je bent vaak afgesloten van de wereld, alleen met het verhaal en je gedachten. Elke lezer vormt zich ook een eigen beeld van de personages en omgeving. Of het dan niet vreemd is om daarover te praten in een groep? “Ach, daar ben je snel over. Een leeskring is ongelofelijk boeiend. Vaak word

je verrast door inzichten van anderen. Of ben je geraakt door de reacties en de emoties die dit bij mensen oproept. Je leert ook veel over de logica en de diepere lagen die schrijvers vaak in hun romans steken. Zelf kan je die niet altijd allemaal blootleggen. Wij komen altijd met heel veel plezier naar de bijeenkomsten die deskundig geleid worden door Greet Op de Beeck en die we afsluiten met een goede babbel en een drankje!” besluiten Henckens en Savenay.

Leeskring ‘De Ongewone Lezer’, tweemaandelijks op maandag in Au Phare.

“ Een leeskring is ongelofelijk boeiend. Vaak word je verrast door inzichten van anderen. Of ben je geraakt door de reacties en de emoties die dit bij mensen oproept.”

Wij van Tongeren

e s r e g n o T e d r a a w , Hal P jeugd thuis komt

Jorne Franssen, Polar Dogs: “ Met deze repetitieruimte hebben we eindelijk een plek in eigen stad om te repeteren zonder klachten van de buren. Ook zij zullen dus tevreden zijn.”

Hal P in het Pliniuspark werd in september met een knal geopend. Op het programma van Pline Fest in de vroegere Mulkenhal: bands, DJ’s en stand- up comedians. Wij trokken op reportage. Het mag duidelijk zijn: de Tongerse jeugd is met een buitenschoolse kinderopvang, speelpleinwerking, fuifhal en repetitieruimtes baas in Hal P! Polar Dogs gaf op 8 september het startschot van Pline Fest. De band van Tongerse bodem omschrijft zichzelf als ‘de perfecte mix tussen marginaliteit en professionaliteit. Zoals yin en yang maar dan met bier en gitaren!’ De mix van gitaren, zang en drums klonk alvast strak. Een bezwete leadzanger Jorne Franssen zei ons na het optreden dat het een hele eer was dit festivalletje te mogen openen. “Voor startende bands is het belangrijk om thuis in Tongeren maar ook in de buurt te kunnen optreden. Zo doen we ervaring op, kunnen we groeien en aan naambekendheid winnen.” Ook de andere bands op de affiche So long So long, Steele Justice, The Hellbillies en the Sha-La-Lee’s speelden de pannen van het dak. In een andere ruimte ging het er iets rustiger aan toe. Jens Brugmans en Gerben Thijs zijn beginnende stand-up comedians en wisten de lachspieren van de aanwezigen op de proef te stellen. “Mijn goede voornemen voor 2017 was 10 kilo afvallen. Ik ben op de goede weg, nog slechts 15 te gaan. Het besef kwam toen ik 99 kilo woog en een lasagne van 1 kilo opgegeten had. Toen bestond ik uit precies 1% lasagne.” Yannick Noben en ervaren rot Nigel Williams deden er nog een schep bovenop. Lachen, gieren, brullen. Zelden was de uitdrukking zo van toepassing.

Om de dansbenen los te gooien, trokken we tot slot naar de zaal die gevuld werd met pompende beats van een indrukwekkende line-up van DJ’s. DOEMP, Gorilla Radio, Radio Topkaas, Kwijt Trek System en DJ Toni Pipeloni vs Freddy Macaroni dwongen heel de hal tot dansen. En of dat lukte! Stilletjes aan de kant van een drankje sippen was ten strengste verboden.

SPELEN, FUIVEN EN REPETEREN

Alle aanwezigen waren lovend over de unieke locatie. De vroegere tennishal in het Pliniuspark werd de laatste maanden verbouwd tot een heus jongerencentrum met een naschoolse kinderopvang, faciliteiten voor de speelpleinwerking, een repetitieruimte en fuifzaal. Het Kinderparadijs biedt naschoolse kinderopvang voor 126 kinderen. “Er is een aparte toegang en parking. Ouders krijgen dus alle tijd en ruimte om hun kind veilig te brengen en op te halen. Er is een binnenspeelruimte en een aparte ruimte om huiswerk te maken”, legt Marleen Matthijs verantwoordelijke van Kinderparadijs uit. Tijdens de schoolvakanties organiseert de stad Tongeren hier speelpleinwerking voor kinderen van 6 tot 12 jaar. “’t Ravottekot heeft deze zomer al meer

“ ’t Ravottekot heeft deze zomer al meer dan 2000 kinderen opgevangen.”

dan 2000 kinderen opgevangen! Naast enkele speellokalen zijn er voor speelpleinwerking twee grote polyvalente ruimtes voor grote spelmomenten”, vertelt Stijn Vliegen van de Tongerse jeugddienst. Een van de twee polyvalente ruimtes van 310m² is volledig ingericht als fuifzaal. Hier kunnen tot 300 fuifbeesten terecht voor een feestje of een andere activiteit. Maar iedereen kan de ruimte huren voor kleine optredens en feesten. Tussen de hal en de vijver ligt een repetitielokaal. Lokale bands kunnen deze ruimte huren via de Jeugddienst van de stad. Jorne Franssen, zanger van Polar Dogs, is alvast tevreden: “Met deze repetitieruimte hebben we eindelijk een plek in eigen stad om te repeteren. De ligging middenin het Pliniuspark werkt inspirerend. En we kunnen nu volop muziek maken zonder klachten van de buren. Ook zij zullen dus tevreden zijn! (lacht)”

inspiratie uit …

KO RT RI JK

De smartphone en het internet zijn niet meer weg te denken uit ons leven. Maar hoe kan een lokale overheid moderne technologieën inzetten om de dienstverlening voor haar burgers te verbeteren? Daarvoor gaan we te rade in Kortrijk. De stad won al meerdere smart city awards. Burgemeester Vincent Van Quickenborne lanceerde begin 2013 een telefonisch meldpunt 1777 ter vervanging van alle telefoonnummers aan de stad en een bijhorende smartphone-app. “Daarmee kunnen Kortrijkzanen eenvoudig en snel problemen zoals een slecht onderhouden trottoir of sluikstort melden. De stadsdiensten gaan meteen aan de slag om het euvel te verhelpen en geven feedback aan de burger”, legt Van Quickenborne uit. Deze applicatie is een groot succes en krijgt in vele steden navolging.

Vincent Van Quickenborne:

“ Veel documenten of aanvragen kan je bij ons online via de site doen. Je krijgt ze binnen de 2 minuten in je mailbox. Zo gemakkelijk als Booking.com.”

De stad poogt zo veel mogelijk van haar dienstverlening online aan te bieden. “Veel documenten of aanvragen kan je bij ons online via de site doen. Je krijgt ze binnen de 2 minuten in je mailbox. Zo gemakkelijk als Booking.com. Dat bespaart je een bezoekje aan het stadhuis. Moet of wil je toch langskomen, dan kan je online een afspraak maken om wachttijden te vermijden. Deze kleine ingrepen verhogen de klanttevredenheid van de burgers enorm.” Kortrijk biedt ook gratis wifi aan in de binnenstad en installeerde daarvoor 150 hotspots.

SLIM PARKEREN

Ook op vlak van parkeerbeleid is Kortrijk een pionier door moderne technologiën in te zetten. Het Shop&Go-systeem leverde de stad een smart city award op. Van Quickenborne: “Veel burgers en winkeliers ervaren een tekort aan parkeerplaatsen vlakbij winkels. Dankzij Shop&Go kan je een half

uur gratis parkeren voor een snelle boodschap. Vanaf het moment dat je de wagen parkeert, pikken de sensoren in de grond dit op. Na een half uur krijgen de parkeerwachters een signaal dat de wagen er nog steeds staat en riskeer je een boete. Zowel handelaars, bewoners als bezoekers vinden dit een fair en geweldig systeem.” Daarnaast heeft Kortrijk dynamische parkeerborden die aangeven in welke parkings plaatsen vrij zijn. In de toekomst wil de stad deze info ook beschikbaar maken voor je gps in de auto zodat je rechtstreeks naar een vrije ondergrondse of bovengrondse parkeerplaats met sensoren kan rijden. Bovendien kan je overal in Kortrijk zonder parkeerticket of cash je parking betalen.

Vincent Van Quickenborne: “Dankzij Shop&Go kan je een half uur gratis parkeren voor een snelle boodschap.”

SMART CITY TOEPASSINGEN IN TONGEREN FREE WIFI in de binnenstad. PARKEERSENSOREN inclusief koppeling met dynamische verkeersborden, mogelijkheid om beleidsanalyses uit te voeren. THUISLOKET DIGITALE INFORMATIEBORDEN

Interview met Patrick Dewael

Trots op Tongeren Het is een zonnige septemberochtend wanneer we afspreken met burgemeester Patrick Dewael. Onze dampende kop koffie is nog maar net geserveerd of hij valt al met de deur in huis: “Al heel mijn leven probeer ik de toekomstige ontwikkeling van Tongeren te sturen. Veel veranderingen zetten we zelf in gang. Denk aan de vele cultuurinitiatieven, de ontwikkeling van bedrijventerreinen, woonprojecten… Maar andere veranderingen komen op je af, en die moet je mee vorm geven. Kijk bijvoorbeeld naar het hele fenomeen van de e-commerce en het gewijzigde consumentengedrag. Wie had dat zien aankomen? Het heeft een grote impact op onze stad. De leegstand is voor vele Tongenaren - waaronder mezelf - een doorn in het oog. Dan is de vraag: hoe ga je hier mee om? Niet bij de pakken blijven zitten natuurlijk! We moeten daar geen schrik voor hebben, maar ons wel aanpassen.” Een prikkelend gesprek met de burgemeester over het gisteren, vandaag en morgen van de stad… en geschoren benen.

OVER HANDEL…

volle woningen? We geven ook subsidies voor gevelrenovaties. En wie een zaak start in het centrum krijgt een starterspremie. Zo slaan we drie vliegen in één klap: de leegstand wordt tegengegaan, ondernemen wordt gestimuleerd, en het centrum wordt verfraaid.”

Is de commerciële leegstand enkel te wijten aan de consument? “Weet je, leegstand treft niet alleen Tongeren maar alle steden van een vergelijkbare omvang. Vroeger trokken de inwoners van een Was de inplanting van het stad naar het centrum voor al hun T-Forum buiten de stad niet aankopen. Een vers brood of stuk nefast voor de binnenstad? vlees, een nieuwe jeans of koel“Ik blijf pal achter deze beslissing kast… Vandaag zijn we allemaal staan. Ik zei net mobiel en onlial dat grotene. Als het snel re ketens geen moet gaan, “ Je krijgt in het centrum plaats vonden gaan we naar een nieuw soort handel, in ons centrum. de supermarkt met winkels die een echte Ofwel vertrekof bestellen we meerwaarde bieden ten ken die dan uit ons product Tongeren en even online. opzichte van ketens. ” bouwen ze een Dat wordt dan baanwinkel net de dag erna over onze geaan de deur meentegrens, ofwel biedt je hen geleverd. Gemakkelijk. Willen we zelf voldoende handelsruimte aan. eens gaan shoppen, dan gaan we We hebben gekozen voor het tweemet de auto naar grotere shopde. T-Forum kwam er sowieso, pingcentra zoals Hasselt, Antwermaar nu levert het wel 195 jobs op pen of Maasmechelen Village… in Tongeren en niet erbuiten. De Natuurlijk heeft dat gevolgen voor Tongenaren kunnen ook dicht bij kleinere handelscentra. We dragen huis winkelen in deze ketens. Boallemaal een stukje verantwoordevendien hebben we duidelijke relijkheid. Waarom kopen we niet gels opgelegd om een stadsvlucht allemaal weer wat meer lokaal? van kleinere winkels tegen te gaan. Het aanbod is er! Daarnaast moeZo is Horeca er bijvoorbeeld verten we als stad de evolutie mee in boden. De winkels liggen mooi op een nieuwe richting sturen.” één terrein geconcentreerd, zodat er geen lelijke sliert baanwinkels Hoe pakt Tongeren dit aan? zou ontstaan.” “Op verschillende manieren. Neem nu het stadscentrum. Daar Is dit handelsbeleid succesvol? waren ooit meer dan 200 commer“Wel, iedereen kan vaststellen dat ciële panden van aan het station er nieuwe zaken starten in het centot aan de markt. Ter vergelijking: trum en dat er panden worden gealle winkels in het centrum van renoveerd. Je krijgt daar een nieuw Bilzen passen in de Maastrichtersoort handel, met winkels die een straat. De vraag drong zich op of echte meerwaarde bieden ten opwe die ooit nog kregen ingevuld. zichte van ketens. Willen we in ons Sommige soorten van kleinhandel centrum de zoveelste keten die we verdwijnen immers. Onder meer in elke stad vinden? Of willen we omdat ze opgeslokt worden door net winkels die unieke producten grotere ketens. Maar die vinden aanbieden, winkels die extra serdan weer geen geschikte panden vice bieden en inspelen op e-comin het centrum. Daarom hebben merce... Dát zijn handelszaken we drie jaar geleden gekozen om waarvoor inwoners van Tongeren een aantal van die handelspanden - maar ook mensen van buiten te herbestemmen door middel onze stad - speciaal naar het stadsvan een nieuw ruimtelijk uitvoecentrum komen. Dat soort kleinringsplan voor het centrum. Veel handel is volledig complementair van die panden zijn bijvoorbeeld met de ketens op het T-Forum, jarenlang verwaarloosd. Waarom wat ook een economisch succes ze niet verbouwen tot kwaliteits-

is. Kijk, leegstand heeft Tongeren misschien als eerste stad getroffen, maar we hebben het probleem ook als eerste aangepakt. Dat kost tijd en er zijn altijd groeipijnen, maar ik denk dat we met dit beleid van Tongeren een handelsstad van de 21ste eeuw maken. We moeten die bladzijde durven omdraaien.” Je hebt ‘Tongeren shoppingstad’ dus niet opgegeven? (Fel) “Natuurlijk niet. Tongeren zal altijd een handelsstad blijven. Handel doet een stad leven. Een centrum heeft winkels nodig. Net zoals een centrum culturele trekpleisters, evenementen, inwoners en goede horeca nodig heeft. Zonder een van die ingrediënten pakt de mayonaise niet. Vergeet ook niet dat onze gezellige antiekmarkt - de grootste van de Benelux - wekelijks duizenden bezoekers naar het centrum en de winkels trekt. Wie Tongeren zegt, zegt ook antiekmarkt. Maar de vraag drong zich wel op of we Tongeren énkel als shoppingstad in de markt moeten zetten. Ik denk dat we met die ambitie niet uniek zijn. En het label shoppingstad is te beperkend voor een stad als Tongeren. Wij hebben toch zo veel meer in onze mars?”

OVER CULTUUR… Zoals cultuur? “Tongeren is de oudste en eerste stad van ons land. Daarmee zijn we wel uniek. Tongeren is het aan zichzelf verplicht om die identiteit uit te spelen. Het verleden is voor ons echt een goed kompas om de toekomst mee uit te stippelen. ‘Tongeren cultuurstad’ sluit trouwens ook naadloos aan op ‘Tongeren shoppingstad’. Onze musea en cultuurfestivals lokken immers tienduizenden bezoekers naar onze stad. Die doen onze winkelstraten aan, eten een hapje in onze toprestaurants en brasseries. Ze blijven ook meer en meer overnachten in de hotels en b&b’s. Dat zorgt voor een enorme economische meerwaarde en versterking van ons centrum en de dorpen. Een goed voorbeeld is was de tijdelijke pop-up bar BOEF in Julianus.

â&#x20AC;&#x153; Mocht men vroeger geen ambitie getoond hebben, hadden we vandaag geen prachtige basiliek.â&#x20AC;?

Dat is echt een hotspot geworden tijdens ons zomers cultuurfestival MoMeNT-Tijd voor Tongeren. Dat trok 17.000 bezoekers!” Hoe speelt Tongeren haar verleden uit? “Ons Romeins verleden spreekt natuurlijk tot ieders verbeelding. Ook de Tongenaren zelf zijn daar enorm fier op. Het GalloRomeins Museum verbeeldt die trots en behoort tot de Europese top. De tijdelijke tentoonstellingen die mensen van heinde en ver naar Tongeren trekken, zitten daar natuurlijk voor iets tussen. Tongeren was in de Romeinse tijd de hoofdstad van een veel groter gebied. Die verbondenheid bestaat vandaag nog. We delen immers ons verleden met Maastricht, Aken, Luik en Keulen. Ik wil die Euregionale relatie versterken door met deze steden samen te werken op vlak van cultuur. Dat kan ook met Haspengouwse steden waarmee we het verleden van het Prinsbisdom Luik delen. Maastricht heeft enkele jaren geleden naast de titel van culturele hoofdstad van Europa gegrepen, maar we moeten de krachten opnieuw bundelen als Euregio.” Sommigen vinden al deze cultuurprojecten te ambitieus. “Mocht men vroeger geen ambitie getoond hebben, hadden we vandaag geen prachtige basiliek. Een basiliek waar we vandaag met de schatkamer een nieuw museum aan gekoppeld hebben, en waaronder je binnenkort in de kelders zo de lagen van onze Tongerse geschiedenis kan bekijken. Die lagen leren ons niet alleen iets over de verschillende periodes uit onze geschiedenis, maar staan voor mij ook symbool voor de verschillende functies die onze stad vervult, bijvoorbeeld als handels- en cultuurcentrum. Het religieus verleden zit ook in ons DNA. Met ons kerkenplan proberen we kerken te conserveren en slim te herbestemmen. De Kroningsfeesten vormen een zevenjaarlijkse hoogmis. Een evenement dat de Tongenaren zelf organiseren met steun van de stad, dat ons allemaal verbindt en duizenden bezoekers

aantrekt. Maar sommigen vinden onze cultuurprojecten inderdaad te ambitieus. ‘Wat doet dat wit ding daar nu in het water’, hoor je dan over het kunstwerk Roman Riots van Naveau aan de Jeker. Het huidige Gallo-Romeins Museum vonden sommigen destijds ook te pompeus, te modern. Net zoals de Velinx. Maar eigenlijk hebben we nieuwe monumenten gebouwd voor de toekomst.”

Cultuurminister Gatz heeft bijvoorbeeld belangrijke subsidies toegekend aan MoMeNT. Net omdat we verfrissend zijn en de lat hoog leggen. Het stadsmuzikantenfestival in het Begijnhof is een goed voorbeeld. Op elke Vlaamse markt zetten ze in de zomer wel een podium met steeds dezelfde artiesten. Niet zo in Tongeren. Ook het feit dat het Gallo-Romeins Museum wordt overgedragen van de provincie Verleden en naar onze stad “ Voor dit brede heden lopen en niet naar cultuurbeleid is in mekaar Vlaanderen, is over in de een belangrijke natuurlijk geld nodig. stad? motie van verDat komt niet uit de lucht “Je kan ze niet trouwen in ons vallen. Daar moet je voor los zien van cultuurbeleid. knokken in Brussel. mekaar. Als Ik wilde niet Dat is mijn voortdurende we enkel naar dat het muons verleden seum het zoopdracht.” zouden kijken, veelste Vlaams dan worden museum in de we een tweede rij zou worden. Bokrijk. We Dus kwamen moeten de lijn van het verleden we met een plan om het in eigen doortrekken tot in de toekomst. beheer verder te laten groeien, ook Daarom presenteren we ook hein een breder internationaal kader. dendaagse kunst in het Gallo-RoDe middelen daarvoor komen opmeins Museum, bijvoorbeeld met nieuw van Vlaanderen. De TongeTimeless Beauty. Ook met munaar zal geen cent extra moeten ziekfestival B-Classic leggen we betalen.” de link, door op historische locaties concerten te organiseren. Het nieuwe zomerfestival MoMeNT draaide helemaal rond het concept OVER WONEN, tijd en de verbinding tussen verleWERKEN EN LEVEN… den en heden. De kartonnen toren van de basiliek die we allemaal Is er met al die evenementen samen met kunstenaar Grossetête nog plaats voor de Tongenaar op de markt bouwden, de tumuli in Tongeren? van Pistoletto, de jonge kunste“Natuurlijk. Ik denk dat we een naars die nieuwe kunst creëren… gezond evenwicht hebben in ons Velen vinden het geweldig, andecentrum tussen de verschillende ren zijn sceptisch. Maar prikkelen, functies. Nogmaals: een stad kan meningen ontlokken, dat is net de niet leven zonder horeca, winkels, bedoeling van hedendaagse kunst. inwoners, evenementen, een bruiJe moet je er door laten verleisend verenigingsleven... Je ziet dat den. Toen ik minister van Cultuur mensen – jong en oud – opnieuw werd in 1985 was ik een cultureel in het centrum willen wonen, net groentje, maar vandaag ben ik nog omwille van die aangename mix. steeds verliefd.” We hebben hier ook op ingezet met ons woonbeleid. Ik haalde Brussel steunt Tongeren in al het herbestemmingsproject en haar ambities? de renovatiesubsidies aan. Maar “Voor dit brede cultuurbeleid is ook voor bouwontwikkelaars natuurlijk geld nodig. Dat komt leggen we de lat hoog. Geen lelijniet uit de lucht vallen. Daar moet ke stadskankers meer. Eigenaars je voor knokken in Brussel. Dat worden ook aangespoord om is mijn voortdurende opdracht. hun gebouwen te onderhouden.

â&#x20AC;&#x153; Ik heb in 2012 gezegd dat we Plinius terug moeten geven aan de Tongenaar. We hebben woord gehouden.â&#x20AC;?

“ We moeten wagens niet verbieden in onze stad, maar tegelijkertijd zeg ik: de toekomst is niet aan de auto.” De stad draagt ook haar steentje bij. Zo hebben we het minder karakteristieke pand van de Standaard Boekhandel in de Maastrichterstraat opgekocht om het te slopen. Tussen de twee prachtige kanunnikenhuizen hoort een gebouw dat ons centrum siert. De stad zal het huis Theelen restaureren en Het Belang van Limburg zal er een mini-museum in huisvesten. Vele Tongenaren weten niet dat die krant in Tongeren is geboren!” En buiten het centrum? “Ook daar verbeteren we de woonkwaliteit. Vroeger was de infrastructuur – zeg maar rioleringen, wegen… – in de dorpen ondermaats. De laatste jaren hebben we een inhaalbeweging gemaakt en de cirkel is bijna rond. We hebben meer dan 400 km gemeentewegen. Werken daaraan zijn nooit prettig. Maar de mensen zijn toch altijd tevreden met hun nieuwe straat. Ook leuk is dat her en der de horeca in de dorpen heropleeft, mede dankzij de vele fietsers en wandelaars. Er zijn ook interessante woonprojecten, zoals de Ambiorixkazerne, Heuveldal en de Chocoladefabriek. Ontwikkelaars geloven in het potentieel van Tongeren, en ze hebben gelijk.” Tongeren trekt nieuwe bewoners aan? “Een van de leukste taken van een burgemeester is mensen trouwen. Vaak gaat het om jonge mensen die niet van Tongeren zijn. Dat is een goeie barometer. Ik vraag hen dan wat hen naar onze stad brengt. Vaak krijg je hetzelfde antwoord: ‘We hebben hier een betaalbare bouwgrond gevonden, we liggen dicht bij de snelweg, er zijn hier goede scholen, er is hier veel te

beleven, en - niet onbelangrijk we hebben hier een job.’ Tongeren heeft zowel de voordelen van een stad als het platteland. Die troeven moeten we stuk voor stuk uitspelen. Zo trek je de mensen aan die een stad nodig heeft om te groeien, maar zo houd je ook jonge Tongenaren hier die anders naar de grotere steden vluchten.” Hoeveel jobs zijn er bijgekomen in de laatste jaren? “Dat is onmogelijk te tellen. Maar alleen al op onze industrieparken werken bijna 3.000 mensen. Die zaten eivol, dus hebben we als bestuur bijkomende ruimte gecreëerd om te ondernemen op Tongeren-Oost. Daar komen naar schatting 750 arbeidsplaatsen bij. De interesse voor Tongeren is natuurlijk niet vreemd: onze stad ligt strategisch in de Euregio, langs twee snelwegen, op 15km van de luchthaven van Bierset, bij een kanaal. Die economische motor legt geen windeieren: bedrijven zorgen voor werk en betalen belastingen. Onderschat ook niet de rechtstreekse en onrechtstreekse jobcreatie door toerisme en cultuur.” Is het ook aangenaam leven in Tongeren? (Onverstoord): “En vergeet niet dat we in een wijzigend ziekenhuislandschap ook ons Vesalius-ziekenhuis stevig verankerd hebben. Met 800 arbeidsplaatsen is dat nog altijd de grootste werkgever. Betaalbare gezondheidszorg is onbetaalbaar. Voor de Tongenaar blijft die ook dichtbij. Als zoon van een 96-jarige moeder begrijp ik hoe belangrijk de zorg voor onze ouderen is. Ook daar heeft de stad haar verantwoordelijkheid genomen door private en publieke zorgaanbieders te ondersteunen. Dus om op je

vraag te antwoorden: ja, voor jong, minder jong en oud is het aangenaam leven in Tongeren. We blijven daaraan werken. Ik heb in mijn vorige boekje gezegd dat we Plinius terug moeten geven aan de Tongenaar. We hebben woord gehouden: vandaag gaat zowat iedereen er wandelen, joggen, zwemmen, naar de speelpleinwerking of kinderopvang, repeteren in de P-Hal… We herstellen de Wallen in hun oude glorie door de cirkel opnieuw rond te maken. De Motten worden heraangelegd. Hoeveel volk me al heeft aangesproken over het openleggen van de Jeker? Zelf liet ik mij hiervoor inspireren door Danny Baillien en Jean Merken. Maar iedereen kijkt daar nu naar uit. En wat gezegd over ons prachtig natuurdomein de Kevie. Die groene longen en rustplaatsen hebben we nodig. Daar komt de Tongenaar op adem.” Ondertussen staat de ring wel vol auto’s en passeert er veel zwaar verkeer. “Klopt. De vrachtwagens die onze industrieparken aandoen, maken noodgedwongen gebruik van wegen en rijden door het centrum en door dorpen waar ze niet moeten zijn. In de jaren ’60 is een historische kans gemist om grotere lussen te voorzien rond de stad om dit zwaar verkeer om te leiden. Noodgedwongen proberen we die situatie nu recht te zetten. De noordoostelijke omleidingsweg zit op schema. De werken daaraan starten begin 2018. Voor de zuidoostelijke indringsweg lopen er gesprekken met het Vlaams Agentschap Wegen. We hebben dat dossier niet in eigen handen. Alleszins: dit moet worden opgelost. Tractoren met suikerbieten in het centrum, dat kan niet…”

En wat dan met het autoverkeer? Wordt het centrum van Tongeren op een dag verkeersvrij? “Naast het zware verkeer, heb je onze auto’s. Ik denk dat we allemaal moeten toegeven dat we daaraan verknocht zijn. Het is ook zo gemakkelijk om tot voor de deur van een winkel te rijden. Maar dat heeft natuurlijk een prijs in de vorm van overlast, files, parkeerproblemen… We moeten wagens niet verbieden in onze stad, maar tegelijkertijd zeg ik: de toekomst is niet aan de auto. Die mentaliteitsverandering merk ik ook bij meer en meer burgers. We zouden allemaal vaker de reflex moeten hebben: ‘Heb ik echt de auto nodig voor die boodschap, of neem ik snel de fiets?’ Als stadsbestuur stimuleren we dit. Ja, we voorzien voldoende parking aan de rand en in de stad, maar sommige zones zijn autovrij. Tegelijkertijd willen we de fietsers meer ademruimte geven door in te zetten op betere fietspaden en snelle fietsverbindingen. De NMBS heeft eindelijk middelen vrijgemaakt voor een nieuwe parking aan het station. De Lijn heeft er een nieuwe stelplaats gebouwd. De stad zal zorgen voor veilige fietsverbindingen. Dat zijn bijkomende stimulansen voor duurzaam vervoer.”

OVER CENTEN EN FUSIES…

“ Ik heb nog vele dromen voor Tongeren. Maar wat zijn de dromen van de Tongenaren zelf? Ik wil die samen met hen in het najaar bespreken!”

Kwatongen beweren dat al die projecten Tongeren in de schulden duwen. (Windt zich op) “Dat riedeltje ben ik zo beu als koude pap omdat het simpelweg niet klopt. Ik ben een liberaal, wij letten op de kas. Ten eerste voldoet Tongeren jaar na jaar aan strengste begrotingsnormen die opgelegd worden door Vlaanderen. Ten tweede zijn de belastingen voor de Tongenaar de afgelopen 30 jaar alleen maar verlaagd. En ten derde is het kortzichtig om te beweren dat de stad failliet gaat door te investeren. Door te investeren krijg je een mooie markt en betere wegen, door te

investeren krijg je opnieuw een buitenzwembad en mooie parken, door te investeren krijg je goede scholen… Dat zijn investeringen in de toekomst.” De kritiek is dus onterecht? “Ja! De eerste drie jaar van deze legislatuur hebben we de schuld afgebouwd. Nu is er opnieuw wat ruimte om te investeren. We doen dat weloverwogen. Onze leninglast moet je vergelijken met een jong gezin met bouwplannen dat vooruit wil. Een bedrijf dat niet investeert, gaat kapot. Een stad die niet investeert, staat stil. En stilstaan is achteruit gaan. Telkens als de oppositie deze plaat oplegt in de gemeenteraad, neem ik een wit blad en vraag ik naar hun alternatieven. Willen ze Plinius bijvoorbeeld sluiten? Dat blad is nog altijd leeg.” Sommige gemeenten fuseren om hun financiële slagkracht te vergroten. “Ik verzet me tegen fusies die door de strot van de burgers worden geduwd, vlak voor de verkiezingen omwille van partijstrategische overwegingen. Een fusie moet de laatste stap zijn in een logisch proces. Geen gedwongen huwelijk, maar een natuurlijk: je leert mekaar kennen, je vormt een stel, je gaat wettelijk samenwonen en uiteindelijk trouw je. We werken vandaag al samen met andere gemeenten uit Haspengouw. Bijvoorbeeld op vlak van toerisme. We delen ook een brandweerzone. De politiezones zullen ongetwijfeld op termijn worden hertekend. Wie weet leidt al die samenwerking wel ooit tot een fusie met de ene of de andere gemeente. Maar vandaag is die niet aan de orde.”

OVER HET BURGEMEESTERSCHAP… Kan je de Tongenaar typeren? “Tongenaren zijn vaak kritisch, maar ze hebben het hart op de juiste plaats. Ze zien wat er minder goed is en wat we niet hebben. Ze zeggen je dat ook. Maar dat

siert hen. Het houdt me scherp, ik put er motivatie en inspiratie uit. Je moet in die moeilijkheden de mogelijkheden zien. Zelf ben ik ook een typische Tongenaar. Voor alles kritisch. Als ik in een andere stad of het buitenland rondloop, denk ik voortdurend: ‘Verdikke, dat moeten wij ook hebben.’ Tot spijt van de medewerkers die dat dan meteen moeten onderzoeken. Zo zullen we binnenkort voor meer groen zorgen op de grote markt. Daar komen platanen. Afgekeken uit Italië.” (lacht) En wat dan met dat grote Tongers hart? “Awel, die typering is even belangrijk. We zijn dan misschien wel kritisch, maar minstens even trots op onze stad. Durft er iemand te lachen met Tongeren of Limburg, dan verdedigen de Tongenaren hun stad met hart en ziel. Dan realiseren we ons ook wat we wél allemaal hebben en dat is best veel. Over de Virga Jesse feesten in Hasselt waren ze het allemaal eens: de Kroningsfeesten waren mooier! (lacht) De Tongenaar laat zijn groot hart ook zien. Wat me bijvoorbeeld enorm geraakt heeft, is de solidariteit die ontstond met de familie van Elke Vanbockrijck die slachtoffer werd van de terreuraanslag in Barcelona. Die verbondenheid van onze leefgemeenschap is heel schoon. Je ziet dat ook tijdens de Kroningsfeesten. Dan is de stad één. Tongeren op haar best!” Hoe groot is de kloof tussen burger en politiek? “Ik ben nu toch al een tijdje politiek actief en volgens mij is die kloof nog nooit zo klein geweest. Mensen knopen vlotter dan vroeger het gesprek aan om hun mening te geven of hun problemen aan te kaarten. Ik juich dat alleen maar toe. Wanneer ik rondloop in de stad, voel je de polsslag van de Tongenaar. We hebben ook een goed functionerend meldpunt waar burgers kunnen wijzen op knelpunten. Je probeert suggesties mee te nemen en mensen altijd zo goed mogelijk te helpen. Maar ik ben wel het type politicus dat ook meteen eerlijk zegt waar het op staat als iets niet gaat. De tijd

“ Als liberaal geloof ik erg in de idee dat we zelf ons lot in handen hebben. Dat we samen de toekomst kunnen maken.” van ons kent ons en voorkeursbehandelingen ligt achter ons. Een politicus dient het algemeen belang. Die ethische grens mag je nooit oversteken.” Hebben de sociale media bijgedragen aan het verkleinen van de kloof? “Dat is een moeilijke vraag. Enerzijds zijn ze een zegen omdat ze de drempel om politici aan te spreken verlagen. Iedereen kan zijn mening geven. Maar anderzijds staat de digitale dialoog soms een echt gesprek in de weg. Omdat men kampeert op het eigen grote gelijk. Luisteren we nog wel naar mekaar? Als ik soms commentaren lees op Facebook, lijkt het wel alsof we in een stad wonen waar werkelijk niets goed is. Soit, die bagger nemen we erbij. Maar waar ik echt de rode lijn trek, waar ik echt van walg, zijn de haatdragende en racistische uitlatingen. De sociale media kunnen fungeren als een megafoon voor die polarisatie.” Is de combinatie van een nationaal en lokaal mandaat een verrijking of verarming? “Ik ben er rotsvast van overtuigd dat mijn functies als burgemeester en parlementslid mekaar alleen maar versterken. Je kan nationaal gewicht en invloed in de schaal leggen om cultuurgeld naar hier te halen, om het gerecht hier te houden enzovoort. Daardoor kan Tongeren boven haar gewicht boksen. Niemand zal mij dit kwalijk nemen. Anderzijds neem ik de lokale ervaring mee naar Brussel. Ik weet wat het is om een stad te besturen, om de veiligheid te garanderen, om een motorbende de deur te wijzen… De twee zijn trouwens goed te combineren. Ik ben bijna dagelijks in het Praeto-

rium, al is het ’s morgens vroeg of ‘s avonds laat. Een stad bestuur je niet alleen. We hebben een sterk schepencollege en heel bekwame ambtenaren. Uiteraard gebeurt het dat ik een begroeting van een overledene mis omdat pakweg de onderzoekscommissie aanslagen ’s avonds uitloopt. Dat is jammer. Maar aan de andere kant vraag ik me ook af of ik echt een betere burgemeester zou zijn moest ik elke dag van 8 uur op het stadhuis zitten en ’s avonds als laatste het licht uit doen. Ik denk het niet.” Is de toekomst aan de steden of aan nationale overheden? “We hebben te veel overheid in dit land en daardoor verloopt niet alles efficiënt. Maar één ding is zeker: het lokale bestuursniveau zal alleen aan belang winnen. Omdat steden en gemeenten op maat van de lokale noden kunnen werken, omdat ze wendbaar zijn, omdat ze snel kunnen beslissen. Ik geloof heel erg in de lokale bestuurskracht. Als je in Brussel iets wil realiseren als minister of parlementslid, dan kunnen er jaren over gaan. Hier in Tongeren kan een idee een paar maanden later gerealiseerd zijn. Daarom ook dat burgers meer vertrouwen hebben in de lokale politiek. Politici kunnen hier het verschil maken. Kijk naar Bart Somers die Mechelen heeft getransformeerd van een verloederde naar een bruisende stad. Vincent Van Quickenborne doet nu hetzelfde in Kortrijk.” Wat drijft je als burgemeester? “Ik heb Tongeren van kindsbeen af zien veranderen. Een stad is altijd in beweging en onderhevig aan veranderingen. Een stad is nooit ‘af ’. Sinds ik actief ben in de politiek, is het mijn doel geweest om die toekomst van Tongeren

te sturen in de goede richting en veranderingen die op ons afkomen mee vorm te geven. Dat is vaak sleuren en trekken, overleggen en nóg eens overleggen. Als liberaal geloof ik erg in de idee dat we zelf ons lot in handen hebben. Dat we samen de toekomst kunnen maken. Soms zijn er tegenslagen en stoot je op de grenzen van die maakbaarheid. Denk aan de leegstand of de vertraging van de omleidingswegen. Soms komt er kritiek. Maar dat maakt je sterker. Morgen is er weer een dag om aan de slag te gaan en beter te doen. Voor de Tongenaar.” Word je dan niet geleefd? Waar kom je tot rust? “Geen compassie met de politiekers! (lacht) Dat meen ik. Burgemeester ben je 24 op 24, 7 op 7 en dat is een keuze. Maar ik heb sinds drie jaar een kleinzoon, Matthias. Dat doet je veel zaken relativeren. Een zondagse wandeling in de Kevie met Greet en onze hond Kasper, of een fietstocht met ons clubje ‘De geschoren benen’, dat zijn momenten dat je alles loslaat. Inclusief de kopgroep, die beter getraind is dan mij! Daarna volgt een frisse pint in ’t Poorthuis. Altijd leuk om in zo’n gezellig kader wat te leuteren met de mensen en de laatste nieuwtjes te vernemen die ik in het Praetorium niet hoor. Op zaterdagmiddag discussiëren we met onze allesbehalve serieuze debatclub ‘De ton der wijzen’ in Au Phare over alles en niets. De politiek is nooit ver weg. Aard van het beestje zeker?”

De helpende handen. Elke dag zijn er vele vrijwilligers in de weer in allerlei verenigingen en goede doelen. Deze helpende handen maken van Tongeren de warme stad waar iedereen zich thuis voelt en niemand achterblijft. De volgende mensen staan symbool voor de honderden vrijwilligers die onze stad rijk is. Dankjewel!

ChloĂŠ Beaume - Scouts Sint-Servaes Diets-Heur

Jos Fagard - Teeltadvies Land- en Tuinbouw en

Fruitteelt

Steve Cutaia - Rode Kruis Tongeren

Jean Ghijsens - Buurthuis Riksingen

Auguste (“Gus”) Simon Patria - SK - KFC Heur-Tongeren

Georgette Morias en Marie-Louise (Wiske) Proe smans Dorpsrestaurant

François Rosmeulen Muziek- en Toneelmaatschappij Casino

Albert (“Bert”) Nijs - Sint-Evermaruscomité Rutten Lieve Van Namen - Federatieteam Parochies Jekervallei Nestor (Nes) Henrotte, Rik Vliegen, Jean-Marie Marguillier Sint-Vincentius

Senne (met mevr. Lydia Rochus) Belgisch Centrum voor Geleidehonden

Jo Claes en Danielle Gybels - De Dansende Kers

Albert Knapen - St

adsarchief

tlichtjes

inspiratie uit …

AV IG NO N

“Sur le pont, d’Avignon, on y danse, on y danse.” Elk jaar in juli brengen 500.000 bezoekers aan het cultuurfestival dit kinderliedje haast in de praktijk. Dan is Avignon dé place to be voor theater, dans, muziek, beeldende kunt... En dat legt de historische stad geen windeieren!

De stad verdient voor elke geïnvesteerde euro er vijf tot zes terug. Vooral hotels, restaurants en winkels profiteren van de honderdduizenden bezoekers.

Het Franse Avignon telt amper 90.000 inwoners maar heeft wel een rijke en bewogen geschiedenis. In 1309 ruilde de Franse paus Clemens V Rome in voor Avignon. Tussen 1309 en 1377 zetelden hier zeven pausen, waarna nog 4 tegenpausen volgden. Verwarrende tijden in de Rooms-katholieke Kerk… Avignon groeide op korte tijd uit tot een belangrijk religieus, politiek en economisch centrum. De stad werd omwald en op amper 17 jaar bouwden de Fransen het grootste Gothische bouwwerk uit de Middeleeuwen, het Palais des Papes. Vandaag is het centrum erkend als UNESCO werelderfgoed.

Deze stad vormt het prachtige decor voor een van de grootste theaterfestivals van Europa, ja zelfs ter wereld. Jean Vilar richtte het festival in 1947 op met de bedoeling om het Franse theater nieuw leven in te blazen. Vandaag is het festival uitgegroeid tot de place to be voor een internationaal en breed publiek dat op een laagdrempelige manier kennis wil maken met al wat nieuw is in de wereld van theater, dans, muziek, beeldende kunst…

TWEE FESTIVALS, HALF MILJOEN BEZOEKERS

Eigenlijk zijn er twee festivals die tegelijkertijd plaatsvinden. Enerzijds is er het officiële Festival d’Avignon. Op de affiche staan alle

grote namen geprogrammeerd, vaak met premières, op prachtige locaties zoals de binnenkoer van het Palais des Papes. Maar er is ook ruimte voor debatten en lezingen. Anderzijds heb je het Festival Off, het officieuze programma dat inmiddels meer bezoekers trekt dan het officiële. Het gaat om maar liefst 1.150 voorstellingen op 110 locaties. Hier is plaats voor zowat alles: van buikdans tot streetdance, van klassiek theater tot een ouderwetse klucht. Cultuurliefhebbers, toeristen, theaterdirecteurs en programmatoren van over de hele wereld verdringen mekaar om erbij te kunnen zijn. De twee festivals trekken in de maand juli samen meer dan een half miljoen bezoekers naar Avignon. Het totale budget bedraagt 12 miljoen euro. Het ministerie van Cultuur en de stad Avignon financieren het leeu-

wendeel. Een goede investering zo blijkt. Volgens een studie van het Centre Norbert Elias van de Universiteit van Avignon verdient de stad voor elke geïnvesteerde euro er vijf tot zes terug. Vooral hotels, restaurants en winkels profiteren van de honderdduizenden bezoekers. Door volop de kaart te trekken van cultuur en toerisme, zette Avignon zich op de kaart met een geheel eigen identiteit. Door uit te gaan van de kracht van het verleden, doet de stad vandaag met kunst nadenken over de toekomst.

â&#x20AC;&#x153; Onze basiliek is met de kloostergang en Teseum opgewaardeerd tot een heus museumcomplex. Binnenkort kan je in de kelders zelfs de lagen van onze Tongerse geschiedenis bekijken. Die lagen leren ons niet alleen iets over de verschillende periodes uit onze geschiedenis, maar staan voor mij ook symbool voor de verschillende functies die onze stad vervult, bijvoorbeeld als handels- en cultuurcentrum.â&#x20AC;?

De digitale heirbaan van Robert Cailliau Vandaag kunnen we ons een leven zonder internet haast niet meer voorstellen. Maar wist je dat een Tongenaar het World Wide Web heeft uitgevonden? Het verhaal van Robert Cailliau, de pionier uit de eerste stad die met zijn digitale heirbaan de wereld veroverde… Robert werd op 26 januari 1947 geboren in Tongeren. Hij liep school aan het Koninklijk Atheneum. In 1958 verhuisde hij met zijn gezin naar Deurne. Geprikkeld door wiskunde en wetenschappen, trok hij naar de Universiteit van Gent om burgerlijk ingenieur te studeren. De briljante student trok daarna naar de Verenigde Staten om nog een bijkomend diploma in de computerwetenschappen te behalen aan de University of Michigan. Bij zijn terugkeer werd hij assistent aan de Gentse universiteit en tijdens zijn jaar legerdienst, schreef Robert computerprogramma’s om troepenbewegingen te simuleren.

EEN DIGITALE HEIRBAAN VAN TONGERSE MAKELIJ

In 1974 ging Cailliau werken bij het Europees Centrum voor Nucleair Onderzoek in Genève, beter bekend als het CERN. Op dat moment bestond Arpanet al vijf jaar. Arpanet was het netwerk dat computers van Amerikaanse universiteiten verbond. In 1983 schakelde Arpanet over op het TCP/IP-protocol dat vandaag nog steeds gebruikt wordt. Maar het was Robert Cailliau die samen met zijn Britse collega Tim Berners-Lee vanaf 1989 het World Wide Web bouwde.

Deze uitvinding heeft de wereld letterlijk veranderd. Voor de komst van het www, waren computers en dataservers wel verbonden met mekaar via het internet, maar nu werd de informatie die ze uitwisselden ook leesbaar en toegankelijk voor het brede publiek. Dat gebeurt via gebruiksvriendelijke webbrowsers die we vandaag allemaal gebruiken om te surfen. Naar eigen zeggen besefte Robert in 1990 al dat deze uitvinding van een ongeziene schaal was. Opvallend is ook dat er tot op vandaag weinig of niets aan veranderd is. Cailliau vergelijkt het met een Romeinse heirbaan. Vandaag rijden we nog altijd over verharde wegen. Dat is het fundament. Alleen gebruiken we nu auto’s in plaats van paard en kar. We geraken dus sneller op onze bestemming.

dorpje, dichtbij Genève. Hij blijft wel enorm geëngageerd om wereldproblemen zoals de dreigende overbevolking en de klimaatverandering aan te pakken. Hij waarschuwt ook voor de gevaren van het internet, zoals fake news of de machtsconcentratie van bedrijven zoals Facebook en Google die ontelbaar veel gegevens van zowat alle mensen bezitten.

MAATSCHAPPELIJK ENGAGEMENT

Vanzelfsprekend ontving Robert talloze internationale onderscheidingen en eredoctoraten. In 2004 werd de Tongenaar tot Commandeur in de Leopoldsorde gekroond en is sinds 2006 ook ereburger van onze stad. In 2007 ging hij op pensioen, maar hij bleef nog lange tijd voordrachten geven. De uitvinder van de digitale heirbaan geniet nu van de rust in een klein Frans

Robert Cailliau waarschuwt ook voor de gevaren van het internet, zoals fake news of de machtsconcentratie van bedrijven zoals Facebook en Google die ontelbaar veel gegevens van zowat alle mensen bezitten.

Wereldspelers onder één dak in Tongeren

Sergio Canini:

“ Onze lokale verankering levert dus niet alleen de regio, maar ook ons bedrijf veel kansen en voordelen op.”

Met Tongeren-Oost en Overhaem telt onze stad twee bedrijventerreinen waar 101 bedrijven en 2.877 werknemers dagelijks in de weer zijn. Internationale spelers zoals SKF, Bose en Rajapack gebruiken Tongeren als logistieke hub voor de verdeling van hun producten over Europa. Maar onze industrieterreinen bieden ook onderdak aan productiebedrijven met wereldfaam. Van gekookte eieren tot stalen dakpannen. Tongeren exporteert ze over de hele wereld. We bezoeken Metrotile op Tongeren-Oost. Het bedrijf van Sergio Canini is gespecialiseerd in de productie van stalen dakpannen en groeide op twintig jaar tijd uit tot een wereldspeler. “Wij realiseren 25% van onze omzet in Europa, de rest van onze dakpannen vliegen de wereld rond, tot in alle uithoeken”, vertelt Canini trots. “Om onze marktpositie te versterken, hebben we ook verkoopkantoren in het verre buitenland, bijvoorbeeld in Japan. In 2015 leidde dat tot een belangrijk contract van ongeveer 8 miljoen euro met Daito, een bedrijf gespecialiseerd in bouwmaterialen. Dergelijke contracten hebben uiteraard ook een positieve impact op de werkgelegenheid in Tongeren. Want het is hier dat onze dakpannen worden gemaakt. Er werken bij ons 75 mensen.” Die lokale productie in België is opmerkelijk gezien meer en meer industriële activiteit verschuift naar lageloonlanden. Canini: “De loonkosten zijn in België natuurlijk hoog. Ik merk dat de regering maatregelen neemt om ze te doen dalen. Maar voor onze producten is die loonkost niet doorslaggevend. Bij ons speelt ook de kwaliteit van het personeel een belangrijke rol, dat mag zijn prijs hebben. Goed opgeleide, meertalige werknemers, daar zijn wij elke dag naar op zoek. En die vind je gemakkelijk in Tongeren en omgeving. Het is ongelofelijk hoeveel mensen

hier tweetalig Frans-Nederlands zijn en Engels spreken. Jongeren groeien daar mee op.”

LOKALE VERANKERING: EEN WIN-WINSITUATIE

Maar voelt een wereldspeler als Metrotile zich dan nog altijd op zijn plaats in het kleine Tongeren? De ceo laat er geen twijfel over bestaan. “Onze roots liggen hier. Die geef je niet zo maar op. De verstandhouding met het stadsbestuur en tussen de bedrijfsleiders in de buurt is erg goed. We hebben regelmatig contact en leren op die manier veel van mekaar. We zijn een bedrijf dat zich concentreert op een nichemarkt en sterk afhankelijk is van innovatie. Wij steunen hiervoor onder meer op een partnership met de UHasselt. Onze lokale verankering levert dus niet alleen de regio, maar ook ons bedrijf veel kansen en voordelen op.”

Sergio Canini: “Goed opgeleide, meertalige werknemers vind je gemakkelijk in Tongeren en omgeving.”

Dat Tongeren-Oost nog uitbreidt met 50 hectaren vindt Canini een goede zaak. “Het biedt enerzijds een opportuniteit voor de bestaande bedrijven die willen groeien. Maar het biedt ook kansen om nieuwe bedrijven en ondernemers aan te trekken. Die extra jobs in eigen streek vergroten alleen maar de aantrekkingskracht van onze stad.”

Handelscentra staan overal in Vlaanderen voor grote uitdagingen. Maar Karel Van Eetvelt, tot voor kort topman van zelfstandigenorganisatie Unizo, ziet vooral kansen voor ondernemers en steden om ook in de 21ste eeuw hun handelskernen te laten bloeien. Een gesprek. Hoe heeft u het Vlaamse retail landschap zien evolueren sinds 2000? “Er hebben zich twee grote evoluties voltrokken. Enerzijds zie je dat er meer en meer handel wordt gedreven buiten de centra. Ketens zijn op zoek naar goedkopere locaties, terwijl consumenten vaak ook kiezen voor het gemak van een baanwinkel. Dat zorgt voor druk op binnensteden, niet alleen in Vlaanderen, maar over de hele wereld. Kijk naar de Verenigde Staten waar zowat alle handel zich afspeelt in grote malls. Anderzijds is er de digitalisering die de retail sector op haar kop zet. Vlaanderen liep wat achter op vlak van e-commerce, maar de consument heeft nu duidelijk de weg naar de online winkels gevonden.”

“ Meer dan 2000 jaar handel veeg je niet zomaar weg” KAREL VAN EETVELT :

Spits dit eens even toe op Limburg? “Limburg bestaat voor een groot deel uit landelijke gebieden. In deze gemeenten zal je enkel nog de verkoop van dagdagelijkse goederen aantreffen, bijvoorbeeld in gespecialiseerde voedingswinkels en kleinere supermarkten. Daarnaast zijn er een beperkt aantal centrumsteden, waaronder Tongeren. Die stad heeft het potentieel om de retail bediener te zijn van een heel groot landelijk gebied rondom haar. Denk aan naburige gemeenten zoals Riemst, Bilzen, Kortessem, Borgloon, Crisnée… Het komt er op aan om het publiek uit dat groot gebied aan te trekken.”

Wat zijn de troeven van handelsstad Tongeren? “Ten eerste dus haar ligging, middenin landelijk gebied met veel potentiële kopers die naar de stad moeten. Ten tweede is Tongeren een echte belevingsstad, nog meer dan Hasselt bijvoorbeeld. Er komt veel volk over de vloer door de culturele evenementen, de musea, de zondagse antiekmarkt, het Haspengouws fietstoerisme… Die mensen spenderen uiteraard ook geld in de winkels. Ten derde is er het Tongers stadsbestuur dat echt de wil heeft om handel in het centrum te stimuleren. Die drie troeven maken dat ik als buitenstaander zeg: Tongeren heeft een enorm potentieel.”

“ De consument is uiteindelijk op zoek naar gemak, maar houdt ook wel van de beleving van shoppen. Hier moeten de handelaars op inspelen, een meerwaarde bieden ten opzichte van online winkels of anonieme ketens.”

Hoe kan het beleid handelszaken ondersteunen? “Citymarketing is belangrijk. Zo lok je consumenten naar je stad. Zij moeten wéten dat je in Tongeren voor alles terecht kan. Koopzondagen dragen aan dat imago bij. Een bestuur moet ook investeren in haar binnenstad zodat ze echt aantrekkelijk is. Mooie winkelstraten, niet te veel storend verkeer, voldoende ondergrondse parkings, aangename pleinen met horeca… Een stad heeft ook een goede mix aan winkels nodig. Winkels die een meerwaarde bieden ten opzichte van de supermarkt of keten, die je nergens anders vindt. Je kan die als bestuur aantrekken door mee op zoek te gaan naar een geschikt pand, starterspremies te geven, of zelfs ondernemers actief te scouten. Ik

“ Leegstand zie je o-ve-ral. Dat keer je niet in een paar jaar tijd. Dat vraagt volharding, blijvende investeringen en geduld.” INITIATIEVEN IN TONGEREN STARTERSPREMIE voor nieuwe ondernemers in centrum AMBI-PAS: gezamenlijke klantenkaart Voldoende BETAALBARE ondergrondse PARKINGS KOOPZONDAGEN in combinatie met antiekmarkt, tentoonstellingen, events in de stad Nieuw RUIMTELIJK PLAN voor centrum dat herbestemming handelspanden naar andere functies mogelijk maakt SUBSIDIES voor renovaties CITYMARKETING campagnes “Tongeren Shoppingstad”

WIN JE EIGEN WINKEL jaar gratis huur, marketingbudget, opleiding Unizo…

ben de afgelopen jaren een paar keer op bezoek geweest in Tongeren, en stel vast dat het bestuur mijn tips ter harte heeft genomen. (lacht)” Toch blijven er nog een aantal panden leeg staan. “Leegstand zie je o-ve-ral. Dat keer je niet in een paar jaar tijd. Dat vraagt volharding, blijvende investeringen en geduld. Maar ik ben er van overtuigd dat Tongeren weer stappen vooruit zal gezet hebben tegen de volgende keer dat ik de stad bezoek.” Er wordt vaak gewezen naar het T-Forum als boosdoener. “Het klopt dat de komst van winkels buiten de centra, de binnensteden onder druk zet. Maar je moet toch ook een duidelijk onderscheid maken tussen kleine en grote winkels. Neem nu grote interieurzaken. Die vinden niet altijd een voldoende groot pand in de stad. Ik heb er niets op tegen dat grotere winkels op een terrein buiten het centrum worden gegroepeerd. T-Forum past in zo’n plaatje. Maar tegelijkertijd moet het stadsbestuur op termijn werk maken van het terug verwijderen van kleinere winkels op het T-Forum die eigenlijk in het stadscentrum thuis horen. Het centrum is voldoende aantrekkelijk.” Welke verantwoordelijkheid dragen consumenten en handelaars? “Uiteraard heeft ook ons gewijzigd koopgedrag een grote impact op kernen. Maar hoe je het draait of keert: de klant is koning. We willen e-commerce of grote ketens toch niet verbieden? De consument is uiteindelijk op zoek naar gemak, maar houdt ook wel van de beleving van shoppen. Hiermee

moeten de handelaars aan de slag, hier moeten ze op inspelen. Dat kan door klanten exclusieve producten aan te bieden, ze in de watten te leggen, te spelen met openingsuren en zondagsopeningen, ook online aanwezig te zijn enzovoort. Op die manier kan je als handelaar een meerwaarde bieden ten opzichte van online winkels of anonieme ketens. Handelaars moeten zich verenigen en samenwerken om initiatieven op poten te zetten. Zoals een gezamenlijke klantenkaart bijvoorbeeld. Samen sta je sterker. Combineer al die inspanningen van handelaars én stadsbesturen, en je komt er. Daar ben ik zeker van.” Tot slot, welke zijn de origineelste projecten die een stad al heeft ingezet om het centrum te versterken? “Het ter beschikking stellen van panden aan tijdelijke pop-up stores. Tongeren deed dit al in 2011 als ik me niet vergis. Dat is in alle steden een succes. Weet je, het geeft -vaak jonge- mensen de kans en het vertrouwen om te ondernemen, om hun droom te realiseren. Je ziet ook dat zaakjes die enkel online verkopen, via zo’n popup testen of een echte winkel kan werken. De pop-ups zijn vaak hip en trekken nieuw publiek naar de stad. Vanuit Unizo hebben we dergelijke initiatieven altijd ondersteund. Daarnaast heeft Mechelen een innovatief project uitgetest waarbij fietskoeriers de goederen die mensen kochten in de fysieke winkels of online thuis bezorgden. Daar zie ik wel toekomst in! Het combineert de pluspunten van lokaal winkelen en e-commerce.”

Karel Van Eetvelt: “ Ligging, een echte belevingsstad en een stadsbestuur dat echt de wil heeft: die drie troeven maken dat ik als buitenstaander zeg: Tongeren heeft een enorm potentieel.”

ZEETONG OP TONGERSE WIJZE Ingrediënten (2 personen): - 2 filets van tong - 1 sjalot - 20 cl rode wijn - Paddenstoelen uit de groeves van Zichen-Zussen-Bolder - 4 aardappelen - Verse waterkers uit Lauw en peterselie - Broodcroutons

Pluk de dag Tongeren is in de wijde omgeving gekend voor haar uitstekende restaurants. Wij trokken naar Carpe Diem in de Rietmusweg en vroegen meesterkok Jan Wirix om een van zijn recepten te delen met de Tongenaren! De drijvende krachten achter Carpe Diem zijn vader en zoon Wirix. In de keuken beter bekend als senior en junior. Wat begon als hobby van Jan senior groeide uit tot een ware passie. Jan volgde een traiteursopleiding en zette vanaf 1980 zijn eerste stappen als cateraar. Al snel werd Carpe Diem een vaste waarde in het gastronomisch landschap. In 2013 werd Jan bekroond met de titel ‘Meesterkok van België’. Het ultieme be-

wijs dat Carpe Diem een buitengewoon hoog culinair niveau aanbiedt. Het team kookte al voor het Festival van Vlaanderen, het Internationaal Filmfestival Gent, Concentra, de VRT, Woestijnvis, RSC Anderlecht … Trouwfeesten en banketten voor meer dan 1.000 genodigden zijn geen uitzondering. Maar ze verzorgen met even veel plezier intieme etentjes in familiale kring.

Bereiding: - Stoof de fijngesneden sjalot in een klontje boter. - Bedek de bodem van een ovenvaste schotel met de gestoofde sjalot. - Leg de tongfilets hier bovenop en overgiet ze met de rode wijn. - Dek af met folie en laat de vis 10 minuutjes garen in een voorverwarmde oven van 200°. - Stoof de verse paddenstoelen met peper, zout en wat citroensap. - Eens de vis gaar is, vermeng je het kookvocht van de vis met de paddenstoelen. Dit laat je inkoken en werk je nadien af met een klontje boter. - Bereid een klassieke aardappelpuree. Deze dresseer je met de waterkers, broodcroutons en peterselie.

Tongeren in cijfers

2016: 30.931

2012: 30.756

2014: 30.760

2010: 30.382

2008: 30.039

1.366

2006: 29.950

WERKGELEGENHEID:

Even vergelijken ...

INWONERS:

CO2-EMISSIES - EVOLUTIE 2015 T.O.V. 2011 OPENBARE VERLICHTING

VERKEER

bedrijven

(maart 2017) TONGEREN

GEMIDDELDE GEMEENTE

TONGEREN

GEMIDDELDE GEMEENTE

-17,0%

-12,5%

-0,9%

+6,2%

10.813

2.593

jobs (2014)

zelfstandigen

OUDERENZORG IN PUBLIEKE EN PRIVATE INITIATIEVEN:

EVOLUTIE SCHULD PER INWONER:

ONDERWIJS:

2500

TONGEREN

ST.-TRUIDEN

BILZEN ST.-TRUIDEN

2000

141

serviceflats

rustoordbedden

(2016)

BILZEN

2.961

408

€ 1.801

SECUNDAIR

LAGER

3.110

€ 1.793

1500

TONGEREN

€ 1.258

1000 2006

(2016)

2016-2017

2007

2008

2009

2010

2011

2012

2013

2014

2015

INVESTERINGSBEDRAG PER JAAR (x1.000): ST.-TRUIDEN

25000

culturele verenigingen

€ 24.843

20000

VERENIGINGSLEVEN:

128

2016

15000

sportverenigingen

jeugdverenigingen

TONGEREN

10000

€ 10.459 BILZEN

5000

€ 4.921

0 2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012

2013

2014

2015

2016

VERY IRRITATING POLICE

Somers werd in 2001 burgemeester en zette vanaf dag één in op twee sporen. Enerzijds voerde Somers een kordaat veiligheidsbeleid. “Wat zijn we met wetten en regels als ze niet worden nageleefd?” Hij versterkte de Mechelse politie die de opdracht kreeg een lik-op-stuk-beleid te voeren. Daarbij kregen draaideurcriminelen en jongeren een VIP-behandeling, van een Very Irritating Police welteverstaan. “Onze agenten volgden deze probleemjongeren en criminelen op de voet, zodat ze goed voelden dat ze in het oog werden gehouden en zich geen misstap konden permitteren”, zegt Somers daarover. Het aantal diefstallen, inbraken, steaming-klachten enzovoort daalden spectaculair. “Pas als je stad weer veilig is, kan ze opnieuw bloeien. Zo trekken we nu weer volop jonge gezinnen aan die op zoek zijn naar een betaalbare woning, en die ze vinden in wijken die vroeger haast onleefbaar waren. Dat zijn nu multiculturele buurten in plaats van monoculturele enclaves. Bovendien hebben we de probleemjongeren ook een dienst bewezen. Als we hen hadden laten ontsporen, waren het vandaag misschien wel zware criminelen, of erger nog.”

inspiratie uit …

M EC HE LE N Vroeger stond Mechelen bekend als het Chicago aan de Dijle, verwijzend naar de veiligheids- en samenlevingsproblemen. Bart Somers, dit jaar uitgeroepen tot de beste burgemeester ter wereld, veranderde Mechelen in een bloeiende en hippe centrumstad. Welke lessen trekken we uit deze transformatie?

Ook vandaag nog zet Mechelen sterk in op veiligheid. De afgelopen jaren installeerde Somers een heus cameraschild rond de stad. Die camera’s dienen om op te treden tegen snelheidsovertreders maar evenzeer tegen zwaar verkeer dat sluipwegen doorheen woonwijken gebruikt. Uiteraard komen de camera’s met nummerplaatherkenning ook van pas in de strijd tegen rondtrekkende bendes en criminelen. Het cameraschild mist haar effect niet. In de eerste helft van 2015 hielp het 172 misdaden ophelderen, tot moorden toe. Somers: “Wegpiraten en criminelen weten dat ze in Mechelen tegen de lamp lopen. Ik ben ervan

overtuigd dat dat de levenskwaliteit in mijn stad substantieel verhoogt dankzij dit cameraschild.”

SAMEN LEVEN

Tegelijkertijd zet Somers maximaal in op een inclusieve samenleving. Dankzij een doorgedreven wijkwerking, sterke scholen, een bloeiend verenigingsleven… kunnen alle Mechelaren deel uitmaken van de samenleving. Hij ziet een stad als een kansenmachine, waarbij je kansen moet geven én grijpen. “In Mechelen is er één gemeenschap, en dat is de Mechelse gemeenschap.” Volgens Somers is dat een van de voornaamste redenen waarom er geen Syriëstrijders uit Mechelen vertrokken zijn. “Als we consequent en niet selectief onze fundamentele waarden omzetten in de praktijk - ik spreek dan over gelijke kansen, non-discriminatie, naast de gelijkheid tussen mannen en vrouwen en de vrijheid van meningsuiting - dan wordt het model van de rechtstaat en de democratie aantrekkelijker dan extremistische alternatieven.”

DALENDE CRIMINALITEIT IN TONGEREN

• Daling aantal inbreuken tussen 2012 en 2016 van 2361 naar 1993. • Daling criminaliteitsgraad (aantal inbreuken per maand per 1000 inwoners) van 6,42 naar 5,39.

BLAUW OP STRAAT IN TONGEREN

• 68 voltijdse equivalenten • Altijd minstens één interventieploeg op de weg, in het weekend ook steeds een bijkomende piekploeg • Wijkdienst met 9 inspecteurs • Verkeerdienst met 4 agenten • 24/24u onthaal, met lokale dispatching

ANPR CAMERA

• 5 ANPR camera’s van de politiezone (Romeinse Kassei, Hoeise Kassei, Luikersteenweg, Viséweg en één op de snelweg)

Bart Somers: “Wegpiraten en criminelen weten dat ze in Mechelen tegen de lamp lopen.”

De geschoren benen FIETSROUTE VAN DEZE REPORTAGE - 59KM -

107 110 109 108 68 67 66 65 558 11 88 557 401 402 405 432 407 114 112 111

Elke zondagmorgen vertrekt om klokslag 10 uur een groepje wielertoeristen aan Ambiorix. Het zijn ‘de geschoren benen’, vrienden van onze burgemeester. Wij sprongen mee op de koersfiets voor een pittige maar prachtige rit in eigen streek. En voor leuke anekdotes uiteraard. Het informele wielerclubje van de geschoren benen bestaat al dertig jaar. Patrick en Henri zijn de founding fathers. “Samen met nog een paar vrienden trokken we er wekelijks op uit voor een stevige rit. Heerlijk om het hoofd leeg te maken na een drukke week. In die eerste jaren gingen we ook wel eens op fietsweekend in Zeeland. We zijn zelfs de Ventoux opgereden”, blikt Henri terug op de beginjaren terwijl we via het Pliniuspark koers zetten richting Bilzen.

KOP EN STAART

Vanaf Munsterbilzen volgen we het jaagpad van het Albertkanaal richting Lanaken en dan Vroenhoven. Het peloton van zes mannen en drie vrouwen fietst mooi twee aan twee, maar de broers Henri en Michel trekken steevast de kop. “Wij zitten gemakkelijk 8.000km per jaar op de fiets. Dan offeren we ons graag op om de groep uit de wind te zetten”, plaagt Michel. Patrick laat zich niet onbetuigd en roept vanuit de staart: “Die

mannen spelen vals! Ze gaan op hoogtestage in Spanje en trainen drie keer per week. Zo is het gemakkelijk.” Van een beetje concurrentie zijn de vrienden niet vies. Naar verluidt wordt ook Patrick wel al eens alleen op de fiets gesignaleerd tijdens een stiekeme training. Wat er ook van zij: op zondag rijden de geschoren benen samen uit, gemiddeld voor een tocht van 75km. “We doen daar een uur of drie over. Maar als Patrick in de studio van de Zevende Dag zit in Brussel, zijn we een beetje sneller thuis”, lachen Felix en Jean. We volgen vandaag het lievelingsparcours van de burgemeester. Na het passeren van de grotten van Kanne en de

“ Als Patrick in de studio van de Zevende Dag zit in Brussel, zijn we een beetje sneller thuis.”

Patrick:

“ Ik ben niet gebouwd om te klimmen op deze bergen.”

FAVORIETE ROUTES

Henri:

TONGEREN - LANAKEN MAASMECHELEN - AS BILZEN - TONGEREN - 85KM -

“ Bergen vind je in Oostenrijk, dit zijn molshoopjes.”

Fietsen is in de Deense hoofdstad gewoon het snelst, omdat er een goede infrastructuur is. Zo zet de stad in op snelle fietsverbindingen tussen bijvoorbeeld het centrum en een woonwijk aan de rand.

112 113 86 89 68 67 66 65 558 131 54 559 58 57 60 551

brug van Vroenhoven steken we de taalgrens over. We ruilen het jaagpad voor de Vallée du Geer, beter bekend als de Jekervallei. Die brengt ons langs de forten van Eben-Emael. “Een belangrijk stuk geschiedenis dat me steeds doet nadenken”, mijmert Patrick. Tussen neus en lippen bekent hij dat hij hun parcours naar Maasmechelen eigenlijk verkiest boven dit. “Minder hoogtemeters. Ik ben niet gebouwd om te klimmen op deze bergen.” Waarop Henri: “Bergen vind je in Oostenrijk, dit zijn molshoopjes.” We blijven de Jeker volgen en via de idyllische Waalse dorpjes Bassenge en Boirs bereiken we opnieuw de Tongerse grond van Mal en Sluizen. Ondanks de kilometers en opgestoken tegenwind fonkelen de ogen van de burgemeester: “Kijk eens hoe de Jeker hier kabbelt in haar bedding, één met de omgeving. Prachtig toch. Ik ben echt trots dat we onze rivier opnieuw gaan openleggen langs de stad.” Eveline merkt intussen op hoeveel wandelaars er weer op uit zijn in de Kevie.

SAMEN UIT, SAMEN THUIS

Het gezelschap steekt de Jeker een laatste keer over en trekt nog even door richting Moerenpoort. “Het kan mee of tegenzitten op de fiets, maar er is één zekerheid: eindigen doen we in het Poorthuis”, zeggen Carmen en Steven. De herfstzon staat op het terras en na de verkwikkende Ice Tea bestelt het ge-

565 535 534 64 567 69 104 84

85 108 109 110 107 HEERS - SINT-TRUIDEN WELLEN - 70KM -

111 116 117 132 133 157 536 158 160 164 167 168 134 135 189 147 172 180 149 148 153 152 136 139 128 129 107

zelschap een frisse pint. “Hier een uurtje uitblazen na de tocht, met zicht op de Moerenpoort. Meer heeft een mens niet nodig”, besluit Patrick. Haast waren we vergeten onze belangrijkste vraag te stellen. Van waar komt de naam ‘geschoren benen’? Een ideetje van Reinhilde, zo blijkt: “Toen de vrouwen de club hebben vervoegd, heb ik een whatsapp-groepje gemaakt om af te spreken en ik gaf het die naam. Om uit te dagen natuurlijk. Wie van de mannen zou zo ver gaan?” Blijkbaar alleen Henri en Steven. “De enige échte coureurs. Uit liefde voor de sport”, lachen ze.

inspiratie uit …

KO PE NH AG EN Kopenhagen is de fietshoofdstad van de wereld. De Denen omarmden decennia geleden de fiets als volwaardig vervoersmiddel, naast de auto en het openbaar vervoer. Hoe kunnen we ook bij ons de fiets meer ademruimte geven? In Kopenhagen neemt 62% van de inwoners de fiets naar het werk of de school. 9% kiest voor de auto. In Vlaanderen zien we het omgekeerde beeld. Amper 14% kiest voor de fiets, terwijl 70% de wagen neemt. Uiteraard kan je een hoofdstad onmogelijk vergelijken met een kleine stad als Tongeren. Maar toch stemmen deze cijfers tot nadenken. Fietsen is gezond en goed voor het milieu. Toch volstaat dit niet altijd om op onze tweewieler te springen. Kopenhagen leert ons dat ook een hoog gebruiksgemak meespeelt in onze overweging. Fietsen is in de Deense hoofdstad gewoon het snelst, omdat er een goede infrastructuur is. Zo zet de stad in op snelle fietsverbindingen tussen bijvoorbeeld het centrum en een woonwijk aan de rand. Er zijn zowat overal afgescheiden en veilige fietspaden zonder al te veel kruispunten waar je moet stop-

pen. Daarnaast zijn vervoersmiddelen goed op mekaar afgestemd. In Denemarken kan de fiets vlot mee op de trein en aan de stations kan je een fiets huren. Ook bij ons bestaan al de blue bikes van de NMBS, maar ze moeten nog aan populariteit winnen. Her en der zie je in Kopenhagen ook laadpalen voor elektrische fietsen. Meten is weten, dus Kopenhagen monitort alle verkeersstromen om te kunnen detecteren waar ze de infrastructuur moeten aanpassen.

AUTO NIET WEGPESTEN

Opvallend: de auto wordt niet weggepest in Kopenhagen. Het is een en-en-verhaal. Naast een rijstrook is er een even brede fietsstrook. Bij het herinrichten van de openbare ruimte wordt de fiets volwaardig in rekening genomen. Wanneer het sneeuwt, wordt eerst het fietspad vrij gemaakt. Maar tegelijkertijd zijn er voldoende

parkings in de stad voorzien. Dat de Scandinaven intussen sterk inzetten op het vergroenen van hun wagenpark is geen geheim. Volvo gaat vanaf 2019 enkel nog elektrische wagens bouwen! Het is die gezonde combinatie die we ook in ons land en stad moeten nastreven. Daarvoor moeten we dus sterk investeren in een betere en snellere fietsinfrastructuur. Vlaanderen pompt deze legislatuur 300 miljoen euro in 800 km fietspaden en fietsostrades. Tongeren legt 6,7 km fietspaden en 8,1 km fietssuggestiestroken aan. Een belangrijk project is bijvoorbeeld de aanleg van een fietspad op de Nieuwe Steenweg. De verbinding tussen de Bilzer- en Hasseltsesteenweg wordt zo een pak veiliger. Dan rest er enkel nog een mentaliteitsverandering in onze hoofden. Naar verluidt krioelt het zelfs bij regenweer van de fietsers in Kopenhagen. De nakomelingen van de Romeinen gaan toch niet onder doen voor die van de Vikingen?

Natuur in beeld De rijke natuur van onze stad is een grote troef. Ze trekt toeristen aan, maar draagt ook bij tot onze eigen levenskwaliteit. Het stadsbestuur investeert dan ook in de Kevie, groene plekjes, straatgeveltuintjes, het openleggen van de Jeker â&#x20AC;Ś Ook de Tongenaar zelf laat zich niet onbetuigd. Zo worden er boomplantacties georganiseerd, wordt het zwerfvuil opgeruimd en werd het voormalig speelveld van Diets-Heur omgevormd tot een bloemenweide waar bijen thuis zijn. Samen maken we Tongeren nog mooier, gezonder en groener.

Zorgzaam Tongeren ‘En een goede gezondheid!’ Het is ongetwijfeld het belangrijkste wat we mekaar toewensen bij het nieuwe jaar. De Tongenaren kunnen daarvoor rekenen op een professioneel, goed uitgerust en ambitieus ziekenhuis in hun eigen stad. Een gesprek met directeur van het az Vesalius Eric Christiaens en minister van Volksgezondheid Maggie De Block over de zorg van morgen. Onze gezondheidszorg staat bekend als een van de beste ter wereld. Wat is de grootste uitdaging waar we voor staan om dat zo te houden? De Block: “We moeten enerzijds onze zorg op het hoogste niveau én toegankelijk houden voor iedereen, en anderzijds waken over de betaalbaarheid. Dat is een uitdaging omdat de nood aan zorg in de toekomst alleen maar zal toenemen. Mensen worden gelukkig alsmaar ouder, maar worden gedurende hun leven ook geconfronteerd met langdurige ziektes. Die kunnen we beter en beter behandelen, maar de nieuwe spitstechnologieën zijn ook duur.” Hoe zorg je er voor dat de factuur dan niet ontspoort? De Block: “Door onze gezondheidszorg efficiënter te maken. We gaan overconsumptie van medische hulp en medicijnen tegen. We stimuleren artsen om generische geneesmiddelen voor te schrijven. We onderhandelen met de farmaceutische bedrijven over betere prijsvoorwaarden… Belangrijk daarbij is om aan te geven dat door al deze ingrepen de factuur voor de patiënt niet stijgt. Integendeel, voor veel behandelingen daalt ze. Binnenkort zal ook psychologische hulp worden terugbetaald. Het budget van onze gezondheidszorg stijgt elk jaar. Onze gezond-

heid is dan ook goud waard.” Hoe speelt het az Vesalius in op deze nieuwe uitdagingen? Christiaens: “Wij investeren volop in de nieuwste machines, digitale toepassingen en behandelingen, zodat we de hoogste kwaliteit van zorg kunnen bieden aan de Tongenaren. Daar staan meer dan 100 artsen en ruim 600 verpleegkundigen en paramedici 24 op 24 uur, 7 dagen op 7 voor garant. Dat werk werd onlangs bekroond met een officiële erkenning door het Nederlands Instituut voor Accreditatie in de Zorg. Als directie zijn we bijzonder trots op onze mensen. We bereiden ons volop voor op de toekomst. Zo zetten we in op preventie, een korter verblijf in het ziekenhuis in combinatie met een uitgebreidere thuiszorg, intensieve samenwerking met huisartsen…”

ZORGNETTEN Gaat het ziekenhuis ook samenwerken met andere? De Block: “Een van de speerpunten van de hervorming van de gezondheidszorg is het creëren van ziekenhuisnetwerken. De bedoeling is dat ziekenhuizen in een regio intensief gaan samenwerken, onder meer door zich elk toe te leggen op bepaalde speciale

Maggie De Block: “ Door alle hervormingen zal de factuur van de patiënt niet stijgen. Integendeel, voor veel behandelingen daalt ze. Binnenkort zal ook psychologische hulp worden terugbetaald.”

Eric Christiaens: “ We bieden de hoogste kwaliteit van zorg aan de Tongenaren. Daar staan meer dan 100 artsen en ruim 600 verpleegkundigen en paramedici 24 op 24 uur, 7 dagen op 7 voor garant.”

Ann Lenaers, bestuurslid AZ Vesalius: “ Het az wil zich samen met de stad blijven inspannen om de nabijheid van uitstekende gezondheidszorg te garanderen.”

HET AZ VESALIUS IN CIJFERS:

DOORVERWIJZINGSGEBIED

100.000 INWONERS

326

130 ARTSEN

BEDDEN

AFDELINGEN

behandelingen. Een voorbeeld: nu kan je in zowat alle ziekenhuizen terecht voor ingrijpende longchirurgie. Maar het is veel kostenefficiënter om die behandeling maar in bepaalde ziekenhuizen aan te bieden waardoor ook de kwaliteit van de behandeling beter wordt. We waken er over dat de patiënt steeds in een beperkte straal rond zijn woonplaats die zorg zal kunnen krijgen.”

privépartner medebeheerder van ons ziekenhuis. Ze steunt ons in al deze hervormingen maar speelt ook een actieve rol. Zo werken we met het stadsbestuur samen door informatieavonden rond preventie te organiseren voor de burgers. Er vonden er al plaats over borstkanker, menopauze, maag- en darmaandoeningen… Het az wil zich samen met de stad blijven inspannen om de nabijheid van uitstekende gezondheidszorg te garanderen. Dat is onze garantie aan de Tongenaren.”

Christiaens: “Klopt! Momenteel zet het az Vesalius zo’n zorgnetwerk op met het Jessa ziekenhuis in Hasselt en het Sint-Franciscus ziekenhuis in Heusden-Zolder. Wie zich gaat toeleggen op welke speciale en risicovolle behandelingen is nog niet beslist. Maar voor de meest voorkomende ingrepen zullen patiënten altijd in Tongeren terecht kunnen uiteraard.” Welke rol kan de lokale overheid spelen? Christiaens: “De stad Tongeren is samen met Bilzen en een

800

PERSONEELSLEDEN

CAMPUSSEN TONGEREN & BILZEN

Maggie De Block: “ Doordat ziekenhuizen in netwerken gaan samenwerken, kunnen we de behandelingen kwalitatief nog verbeteren. Dat komt de patiënt ten goede.”

De minister knikt instemmend? De Block: “Ik kan de intensieve samenwerking tussen ziekenhuizen, huisartsen, verstrekkers van thuiszorg, patiëntenverenigingen en lokale overheden alleen maar toejuichen. De toekomst is aan deze uitgebreide zorgnetten zodat we de patiënten de best mogelijke zorg kunnen geven!”

Vijf realisaties voor Tongeren

3 DE JEKER

JOBS, JOBS, JOBS

Een stad die wil groeien en bloeien, moet mensen aantrekken met jobs. We hebben hier sterk op ingezet door Tongeren aantrekkelijk te maken voor werkgevers en hen ruimte te geven om te ondernemen. Met resultaat: 13.400 mensen verdienen hun boterham in Tongeren. We staan op de vijfde plaats in Limburg wat het aantal jobs betreft terwijl we slechts de elfde grootste stad zijn naar bevolkingsaantal. Alleen al door de ontwikkeling van Tongeren-Oost en Overhaem hebben we om en bij de 2.800 jobs gecreëerd. Met de uitbreiding van Tongeren-Oost, willen we daar minstens 750 jobs bovenop doen. Ook de groei van cultuur en toerisme zorgt voor bijkomende tewerkstelling.

Het opnieuw openleggen van de Jeker leek ooit een verre droom. Maar in amper twee jaar tijd hebben we dit project op de sporen gezet. De Vlaamse overheid financiert de helft van de uitvoering. Water in de stad zorgt voor leven. Het geeft een nieuwe dynamiek. In de geplande parkzone aan de Jeker zullen we kunnen wandelen, sporten, of gewoon tot rust komen. We leggen ook volkstuintjes aan als overgang naar de Kevie. Dit is een project waar elke Tongenaar trots op kan zijn.

2 DE KEVIE

De Kevie is de groene parel aan de kroon van onze stad waar het aangenaam vertoeven is. We hebben de afgelopen jaren tienduizenden euro’s geïnvesteerd in de ontwikkeling van dit waardevol natuurgebied. Denk aan wandelen knuppelpaden, het herstel van de oude poorten, de aanplanting van nieuwe bomen… Voor de zomer hebben we met een ijzersterk dossier maar liefst 500.000 euro van Limburg Sterk Merk binnengehaald. Dit geld gaan we investeren in een bezoekerscentrum, toegangspoorten, een waterpartij en een heuse uitkijktoren. De Kevie groeit zo uit tot een van de belangrijkste natuurgebieden van Limburg.

4 PLINIUS

In 2012 beloofden we Plinius terug te geven aan de Tongenaar. We zijn daar op één legislatuur in geslaagd. Vandaag kunnen we opnieuw zwemmen in openlucht. In het prachtige park gaan zovele mensen joggen, wandelen, picknicken en spelen. Bezoekers kunnen er terecht in het toeristisch onthaal of op de mooiste camperparking van Haspengouw. Hal P is de place to be voor de jeugd, met een fuifzaal, repetitieruimte, speelpleinwerking en buitenschoolse kinderopvang. Plinius leeft!

EEN PROPERE STAD

Inwoners verwachten volkomen terecht dat hun stad, wijk en straat er netjes en aantrekkelijk bijliggen. Daarom hebben we de afgelopen jaren in alle dorpen geïnvesteerd in de herinrichting van straten en pleinen, in de aanleg van groen en kunst op straat. Eigen stadspersoneel, private firma’s en mensen uit sociale tewerkstellingsprojecten werken elke dag keihard aan het onderhoud en de netheid van onze openbare ruimte. Een propere stad, is een leefbare stad.

inspiratie uit …

Armand Vliegen: “ Tongeren en Maastricht zijn geen concurrenten. Het winkelaanbod zal misschien groter zijn in Maastricht. Maar dat is geen probleem. Want Tongeren heeft naast haar winkels ook andere troeven. Nederlanders zijn dol op jullie antiekmarkt en bezoeken graag jullie musea.”

M AA ST RI CHT We trekken over de Nederlandse grens naar Wyck. Ooit een vergeten en verlaten stadsdeel aan de rand van Maastricht, maar vandaag een hippe wijk vol leuke cafés, boetiekjes, concept stores, pop-ups, try-outs en boekenwinkels. Het wemelt hier van foodies, studenten en fashionista’s. Tot een aantal jaren geleden lieten de vele bezoekers van Maastricht Wyck -uitgesproken als ‘Wiek’rechts liggen. Letterlijk, aan de andere kant van de Maas. Ook de Maastrichtenaar was niet meer geïnteresseerd in dit stadsdeel. Leegstand lag de loer. De immer bedrijvige Nederlanders hertekenden daarop het concept van Wyck: geen wereldmerken meer, geen ketens, wel aandacht voor de nieuwe consument die geeft om een gezonde en ecologische levensstijl, die kiest voor exclusieve mode, voor lifestyle, voor verfijnd eten. Deze aanpak sloeg aan, stelt ook Armand Vliegen vast. Hij is ondernemer in hart en nieren. “Wyck is er in geslaagd om zich te onderscheiden. Steden moeten uitzoeken waar ze uniek in zijn, en daarop inzetten. Zo breng je leven in de brouwerij.” Vliegen is een onvoorwaardelijke fan van zowel Nederlands als Belgisch Limburg. In zijn boek ‘Grenzeloos Ondernemen’ brengt hij het verhaal van zestig Limburgse ondernemers die het lef hebben om over de landsgrenzen heen samen te werken. “Ik droom van één Limburg, maar ik besef dat er nog veel water door de Maas zal vloeien eer dat realiteit wordt. We zijn wel op de goede weg. Door samen te werken geraken we verder. Voor ons Limburgers zijn grenzen immers niet relevant. Dat komt door onze plek op de landkaart en onze gedeelde geschiedenis en cultuur. Mensen zoeken een job over de

landsgrens, of ondernemen in onze beide landen. Dat loont.”

MAASTRICHT EN TONGEREN VERSTERKEN MEKAAR

Volgens Vliegen zijn Tongeren en Maastricht dus geen concurrenten. “Maastricht telt 120.000 inwoners, dat zijn er vier keer meer dan Tongeren. Het winkelaanbod zal dus altijd groter zijn in Maastricht. Maar dat is geen probleem. Want Tongeren heeft naast haar winkels ook andere troeven. Nederlanders zijn dol op jullie antiekmarkt en bezoeken graag jullie musea. Ook het fietsroutenetwerk en de fijne horecazaken worden bijzonder gesmaakt. Uit cijfers blijkt dat ook Duitsers meer en meer de weg naar onze beide steden vinden. Dat is niet te verwonderen. In Noordrijn-Westfalen wonen 18 miljoen mensen, op anderhalf uur rijden van hier. Al die tweeverdieners die met hun kinderen een daguitstap willen maken dicht bij huis zijn een enorm potentieel.”

Grenzeloos ondernemen, Armand Vliegen, 2011

Het komt er dus op aan die kansen te zien en ze te grijpen. Maar Vliegen is er gerust in: “Jullie Tongenaren geven blijk van creativiteit en ondernemingszin. Jullie weten wat jullie troeven zijn en zetten ze goed in de markt. Dat zorgt voor nieuwe interesse in jullie stad, net zoals de Maastrichtenaar opnieuw verliefd is geworden op Wyck!”

De kerk in het midden De kerk is nog altijd het geografische en symbolische middelpunt van een stad of dorp. De gebouwen staan symbool voor een rijk verleden, maar velen geraken in ongebruik en daardoor is hun toekomst onzeker. Hoe ziet Tongeren de toekomst van haar religieus patrimonium? Een gesprek met Jan Jaspers.

Een weldoordachte en breed geJaspers is de voorzitter van de dragen bestemming is het hoofdKerkfabriek Onze-Lieve-Vroudoel. “Veertien Tongerse kerken webasiliek van Tongeren en dizijn beschermde monumenten en recteur van het departement Onpareltjes van architectuur en geroerend Kerkelijk Erfgoed van het schiedenis. Een aangepaste, volleCentrum voor Religieuze Kunst dige of gedeeltelijke bestemming en Cultuur. Deze organisatie behiervoor vinden is niet evident. Er geleidt gemeentebesturen en kergingen ook stemmen op om somkelijke overheden onder meer in mige kerken te ontwijden en te het opstellen van hun kerkenplan, verkopen. Maar zo’n operatie kan maar geeft ook advies over het beenkel slagen als de kerk effectief heer van het religieus erfgoed van haar religieuze functie verloren alle erkende erediensten. Hij kent heeft en je tevens een draagvlak de problematiek als geen ander: hebt bij de in“Steeds minwoners. Ik pas der mensen Jan Jaspers : daarenboven nemen deel “ We mogen onze voor situaties aan de zonkerken toch niet laten waarbij een dagse misviekerk wordt ringen, maar verkommeren? verkocht en de kosten voor Moeten we kerken vervolgens onderhoud en sluiten of herbestemmen? een bestemrenovatie blijDit vraagt een sereen ming krijgt die ven natuurlijk debat en weloverwogen haaks staat op even hoog. de identiteit Tijd om na te keuzes, met respect van een dorp. denken over voor de omgeving, Neem nu de de toekomst omwonenden en de Begijnhofkerk. dus… En dat kerkgemeenschap.” Daar wilde ieis een delicate mand een café oefening. We in beginnen. Ik mogen onze denk niet dat kerken toch veel Tongenaren dat een geslaagde niet laten verkommeren? Moeten herbestemming vinden.” Jaspers is we kerken sluiten of herbestemveel meer te vinden voor het plan men? Dit vraagt een sereen debat zoals dat in Piringen voorligt. en weloverwogen keuzes, met “Daar is een uitgesproken vraag respect voor de omgeving, omwonaar een buurthuis. Dat kan mooi nenden en de kerkgemeenschap.” gecombineerd worden, toch? Het is trouwens vrij uniek dat in het Tongeren ging in dialoog met Tongers kerkenplan geen enkele meer dan 250 belanghebbenden kerk volledig wordt onttrokken zoals de kerkfabrieken, scholen, aan de eredienst. Er zal dus altijd verenigingen en andere belanplaats blijven voor vieringen, ook gengroepen. “Geen overbodige al gaat het maar om enkele dienoefening gezien de omvang van de sten per jaar.” uitdaging in Tongeren”, meent Jaspers. “Vlaanderen telt 1.800 kerVoor de kerken die niet meer exken verspreid over 308 gemeenclusief voorbehouden zijn voor ten. Dat zijn er ongeveer 6 per de eredienst, werd geopteerd gemeente. Tongeren heeft er 22. voor een ‘nevenbestemming’, een En dan tel ik de Begijnhofkerk, de combinatie dus van eredienst en Gasthuis- en de Ursulakapel niet een andere functie. Voor deze eens mee. Al die kerken onderkerken blijven we ‘out of the box’ houden kost heel veel engagement denken. “Ik heb in mijn funcvan vrijwilligers én handenvol tie al vele voorstellen gehoord geld van de overheid.” en onderzocht”, reageert Jaspers. Mensen verwijzen dan vaak naar de ‘mooiste boekenwinkel van de KERK EN BUURTHUIS wereld’ in de Dominicanenkerk Toch was besparen niet het uitvan Maastricht. “Een fantastische gangspunt van het kerkenplan.

herbestemming uiteraard, maar de groep die hierin 1,3 miljoen euro investeerde, is inmiddels wel mede daardoor failliet gegaan. We moeten dus te allen tijde voorzichtig en realistisch blijven.”

CONSTANTE DIALOOG

Daarom dat het traject dat de stad Tongeren heeft opgezet, niet stopt bij het vaststellen van het kerkenplan in de gemeenteraad. In samenwerking met de UHasselt loopt nu een vervolgtraject. En ook de lokale gemeenschap blijven we betrekken bij de herbestemming van hun kerk. De les uit Tongeren? “In dialoog met lokale gemeenschap en met de voeten op de grond op zoek gaan naar een realistische toekomst voor de Tongerse kerkgebouwen. Alleen zo houden we de kerk in het midden, en kunnen we een nieuwe, mooie laag toevoegen aan hun rijke geschiedenis”, besluit Jaspers.

Jan Jaspers: “In Piringen is een uitgesproken vraag naar een buurthuis. Dat kan mooi gecombineerd worden, toch? Het is trouwens vrij uniek dat in het Tongers kerkenplan geen enkele kerk volledig wordt onttrokken aan de eredienst.”

Tongeren in beeld

we samen. De toekomst van onze stad maken n? Wat zijn jouw dromen voor Tongere samen Laat het ons weten, en we gaan er ar! naja het over in gesprek in

Patrick

TONGEREN IN

VOORWERPEN

Sint-Truidersteenweg 14 3700 Tongeren Naam: Adres:

dromenvantongeren@gmail.com facebook.com/dewaelp @patrickdewael

E-mail:

MOSSELPOT Tongeren ligt niet aan zee. Toch serveren ze in de Eerste Stad niet alleen de eerste maar ook de beste mosselen van het land. Onze gespecialiseerde mosselrestaurants zijn een echte aanrader.

STREEKBIEREN ANTIEK Onze wekelijkse antiekmarkt is de grootste van Europa. Elke zondag zakken duizenden bezoekers vanuit de hele wereld af naar Tongeren om op schattenjacht te gaan. De antiekmarkt is een trekker en blijver van formaat.

Tongeren is een bierstad. In augustus vindt het jaarlijks bierfestival Ambierorix plaats. De hoogmis voor alle belangrijke binnen- en buitenlandse brouwers … én bierliefhebbers. Tongeren telt twee stadsbieren: La Cresse en Tungri. Schol!

KUNST IN DE STAD Tongeren investeert in kunstwerken in de openbare ruimte. Dit zijn de monumenten van morgen. Onze schatten van gisteren zijn te bewonderen in onze topmusea, zoals het Gallo-Romeins Museum of nieuwe Teseum.

CRESSON De Tongerse waterkers behoort tot de beste van het land. Onze cresson is smakelijk en gezond: het gewas is rijk aan voedingsvezels, vitamine A en C en is een goede bron van ijzer en calcium. Vraag er naar in de verswinkels!

MIJLPAAL

HET BELANG VAN LIMBURG

ZWAAN

Deze mijlpaal of itinerarium werd begin 19de eeuw gevonden aan het casino. Het is een restant van een Romeinse wegwijzer op de heirbaan en geeft de afstanden weer tot andere belangrijke steden zoals Keulen en Bavay.

Het Belang van Limburg werd geboren in onze Eerste Stad. Binnenkort kan je de geschiedenis van het “Belangske” ontdekken in het huis Theelen in een museum dat de stad samen met Concentra realiseert.

De zwaan is al eeuwen terug te vinden op ons wapenschild en verwijst waarschijnlijk naar een Tongers riddergeslacht. Straks wanneer de Jeker opnieuw openligt, kunnen de zwanen weer ronddrijven in de binnenstad.

“Stonehenge komt naar Tongeren!” BART DISTELMANS, GALLO-ROMEINS MUSEUM:

Op 1 januari 2018 draagt de provincie het Gallo-Romeins Museum over aan de stad. “Maar van die verandering zal onze bezoeker niets merken”, zegt Bart Distelmans, al 15 jaar actief in het museum en sinds afgelopen zomer directeur. “Onze ambities blijven groot en we voelen dat het stadsbestuur ons daarin steunt.” Is de museumploeg klaar voor de overdracht? “Ja hoor. We weten al een hele tijd dat we vanaf 2018 onder Tongerse vlag zullen werken. De voorbereidingen zijn dus al lang aan de gang. Zo’n verandering brengt natuurlijk altijd wat onzekerheden en zenuwachtigheid met zich mee, maar de stad heeft ons op alle vlakken kunnen geruststellen.”

Spraakwater, onze lezingenreeks. En we plannen volop gezinsvriendelijke vakantie-activiteiten.”

Jaarlijks bezoeken gemiddeld 100.000 mensen het GalloRomeins Museum. Wat zullen zij merken van deze operatie? “Helemaal niets! (lacht) Dat is toch de bedoeling. Zowel organisatorisch als inhoudelijk zijn we vlot tot goede afspraken gekomen. Ook Tongeren wil volop inzetten op het museum. De stad kiest voor continuïteit.”

Boeiend! Staat er ook een nieuw tentoonstellingsproject op stapel? “Inderdaad. Het vergt jaren voorbereiding om nieuwe tentoonstellingen te ontwikkelen die voldoen aan de kwaliteit die mensen van ons gewoon zijn. In 2018 presenteren we een expositie over het mythische Stonehenge, één van de belangrijkste prehistorische monumenten ter wereld. Tegelijkertijd zijn we bezig met een oefening op langere termijn. We willen binnen enkele jaren een nieuwe permanente tentoonstelling kunnen openen. Die moet het verhaal vertellen van Tongeren als dynamisch centrum van de Civitas Tungrorum.”

Waar zijn jullie zoal mee bezig? “Goh. Te veel om op te sommen. Tot eind december is Igor Philtjens, provinciaal gedeputeerde voor Cultuur, Erfgoed en Toerisme, verantwoordelijk voor het Gallo-Romeins Museum. Hij staat erop een bloeiend museum over te dragen. We werken hard aan extra programma’s voor schoolgroepen. Wist je dat we jaarlijks meer dan 30.000 leerlingen en studenten over de vloer krijgen? Ook leiden we momenteel een nieuwe groep gidsen op. Veel tijd gaat naar het registreren van onze collectie en het voeren van wetenschappelijk onderzoek. Want ook dat is een belangrijke functie van een museum. Er is een nieuwe editie van

De Civitas Tungrorum, dat is Latijn voor mij. “In de Romeinse tijd was Tongeren de hoofdplaats van een bestuursdistrict: de Civitas Tungrorum. Dat strekte zich uit over grote delen van Vlaanderen en Wallonië. Ook omvatte het de regio rond Maastricht. We willen graag het museum zijn van en voor alle inwoners van dat gebied. Zo kunnen we uitgroeien tot een echt Euregionaal museum. De bedoeling is dat meer mensen een band opbouwen met ons museum en naar Tongeren afzakken voor een bezoek en- wie weet- een fietstocht door de omgeving, een etentje in een van de fijne restaurants hier of een overnachting.”

Het museum heeft ook toeristische ambities? “We willen op dat vlak zeker ons steentje bijdragen, in samenwerking met andere Tongerse instellingen. De archeologische site onder de Basiliek, het Teseum en het Gallo-Romeins Museum kunnen elkaar zeker versterken. We moeten die unieke cluster promotioneel uitspelen. De aantrekkingskracht van de stad voor cultuurtoeristen kan zo verder groeien. Ook het festival MoMeNT draagt hiertoe bij, samen met B-Classic, De Velinx en Pentagoon Academie. Het museum zoekt met al die organisaties naar synergieën.” ‘Timeless Beauty’ was een mooie kruisbestuiving van erfgoed met hedendaagse kunst. Zetten jullie die lijn verder? “Het is geen must om dit bij elke expositie te doen. Het ene onderwerp leent zich daar makkelijker toe dan het andere. Anderzijds moeten we op dat vlak geen kansen laten liggen. Hedendaagse kunst kan ons helpen om het verre verleden beter te begrijpen. Het opent onze blik. Soms krijgen we via die kunst inzicht in de gedachten en handelingen van onze voorouders. Dat zeggen en schrijven bekende archeologen. Ook helpt kunst bezoekers linken te leggen met vandaag. En laat dat nu net de missie van het museum zijn. De eerste stad van het land biedt toch het perfecte decor voor zo’n versmelting van verleden, heden en toekomst, niet?”

Bart Distelmans:

“ De eerste stad van het land biedt het perfecte decor voor een versmelting van verleden, heden en toekomst.”

Vroeger & nu â&#x20AC;¦

HET GALLO-ROMEINS MUSEUM

DE JEKER

LE DÔME

GROTE MARKT

STANDAARD BOEKHANDEL

Verborgen moois … Herken jij al deze mooie plekjes in Tongeren? Mail de juiste oplossing vóór 1 december naar dromenvantongeren@gmail.com of stuur deze pagina’s met vermelding van je naam en adres naar Sint-Truidersteenweg 14, 3700 Tongeren. Onder de juiste inschrijvingen verloten we een portie mosselen!

1. ..................................................................

8. ..................................................................

9. ..................................................................

10. ........................................................... .......

2. ..................................................................

3. ..................................................................

4. ..................................................................

11. ................................................................

12. ................................................................

13. ................................................................

5. ..................................................................

6. ..................................................................

7. ..................................................................

14. ................................................................

15. ................................................................

16. ................................................................

Over de …

...Tong!

GEORGES WILLEMAERS:

PIM LAKAY:

“ Teungënêrë kónnë dèk fain mïnsë zin.”

“De Teungënèr.”

Zjiè gô’t het gëleuvë of nie, dauë (duwen) ô’n èin rai Tùngënêrë en zjiè dauwt héel Tóngërë zo plat as èin vaig (vijg). Mais kritijièrë dat kónnë Tùngënêrë òuk sjauw goed. Dat és allèin mèr èin veurdèil wôo vêe hùbbë ôndërvonnë mèt het organizjièrë van Túngërsë fèstë. Dénk mèr ô’n de viering van Tóngërë 2000 én 1985. Nie te gëleuvë wai moeilïk dat wô’s úm te starten mèr mèt de steun van de stad en AL de Túngërnèrë loep alles van ë sentsjë. Wai de kortègë vjièdig wôs moestë vêe mïnse rëfüzzièrë (weigeren). Tot zèlvërs auwzë Keuning Bauwdëwijn en Keuningin Fabiola wôrë én (in) Tongërë présent. Aut dank zin vêe zèlvërs ontvangë gëwès op het pà’lais (paleis). Zo momèntë vërgèt zjiè nooit, wai lief auwzë Keuning en Keuningin mèt ô’s konvërsjièrë en surtoe wai de Tùngënêrë sjarmàant zin. Dan vült zjiè oech zo fièr as wàandlaus mèt zo èinë goeië kritiek. Ich hùb het gëlùk gëhad vaif Kroningsfèstë te môgë organizjièrë. Dat allèin és de moeitë wièd ùm dóo èinë boek yùvër te sjraivë. Drai doezend mïnsë op de bèin kraigë veur te partisipjièrë ô’n de përsêssë ter érë van Slïvvròu. Plus dai 17 dùr’pë wôo dóo 100% àtër stùn. Ilke Kroning mèt het Kroningscomëtait tèlt allèin mèr 80 vërgôdëringë plus kontaktë met het stadspersonéel, politie, struòtkometaitë, waikcometaitë, pers en dan nog lénks en rêechs iet bai wèrkë én het totôol kómë vêe ô’n 200 vërgôdëringë. Dan de kontakte mèt het Palais en de lotto bóo auwzë Maijeur Patrick Dewael yùvëral de deurë uòpë düut gó’n. Al mèt al zin Túngënêrë héel ô’ngenôom mïnsë en blaivë èch positief veur hùn stad te promotë. “Luò’t (laat) ze mèr kallë, vêe gó’n vots.”

Dô és zoïet waai ‘n Teungërse mêntalëtait. Dat és met gein pen te bësjraivë. Dat hèt te môkë mèt de héel langë gëschiëdënïs van ous stad. Veul polëtïkë vëraandërïngë, mèt altaid aandër bôzë én dus veul klóotmëvées met ambëtaantighèdsë. De Teungënèrë wointë dat triebël mùu én begöstë te lammertïèrë. Yùvër vanallës én nog veul mée. Hët wóntë èchtë kritiïkeurs … én dat ziën zë nog altaaid. Dô keump nog mèt dat ous dialèc héel rauw és. Zo zèggë zë dat ‘Hâssëlërë kôol zîn, dat Traiënërë jovióal zîn en dat de Teungënërë brutóal zîn’. Dat hèt allein iet mèt ous tôol te môkë, want én de grónd és de Teugënër në lievë mins, mèt het hat op de zjüstë plàk. Hè kan nie tjègë onrêech of bësjaarmèkkërs. Hè môk gan plëzier én drénk gan ë pintjë. Zë zîngë dan het lïdjë: “Mieke sjénk nog ein… van ôs Teungërs bierkë, van ôs Teungërs bierkë,. Mieke sjénk nog ein, ’t lûp mich zuut tot én më bein”. As zjié van Tóngërë ziet, dan ziet zjié van de Stad, van Bëgaainhëf, van de Lyurë of van Broek, veur mèt de bëlankrikstë te blaivë. Waai ich nóg në gammêe wôs zaagtë vè van daai van de Stad dat zë van kôolëchèts yuvër hün assël kiekdë en dat zë mèt hün thaus Frans kaldë. Dat ‘t Bëgaainhëf krioeldë van de gâljaars én dat het op de Lyurë heel dèk op z’n Apachë wós. Ich wós van Broek, ouk sjauw mannë, mè allëkaantë bo vè koemë begostë zë te zèngë: “De mannë van Broek, daai zîn zo kloek, ze sjai.. van angs al én hün broek, zë dóurë niet thaus gón, zë dóurë nie thais gón”, mè dan zóngë vè: “Zjié mót oeg van Broek hougë want anës krèg djié klûp, allë wèkë twee blaa ougë én einë staivë rûk”. Eigëlik ’n manjëfîkë folkloorë, spaitïg genoeg hélëgans foetsjï . De èchtë Teungëse mêntëlait ès t’ bestë te vénnë én de tribëlë raikdóm van het Teungërs. Sürtou as zë ‘t yuvër polëtikërs hübbë wô onderein kallë. Dan heurt zjië dèk: ”Dat kan tër op zainë bauk sjraivë” én heel zjèkër: “Dè mok van ein sjiet në donderslôg”. As zë ‘t yuvër vrouwëlïkë colléga’s hübbë dan és ’t van: “Daai laach nog nie al ziet zë ein sjiet de moer oploupë”, mè ’t sjeunstë zèggë zë as ’t yuvër ’n zièkër përtai geit: “As ein koe sjét, lichtë zévë aandër heunë stat ómhóog”. Teungërs és DE tôol, même bürgëmeistër Pëtriek Dëwâal kalt zó mèt zain kammërôtë.

Wij dromen van Tongeren! Jij ook?