nu
eu kl r
krant
in
buurtkrant van het A-Kwartier jaargang 29 nummer 3 2013
... .
In gesprek met CvdK Max van den Berg Het Vindhek in het plantsoen Hoekstraat nu al een woonstraat? Nieuw: de Uurwerker
1
Belangrijke adressen/telefoonnummers: Politie: 0900-8844 Meldpunt overlast: 5875885 brugt.aanen@groningen.politie.nl Wijkpost Binnenstad voor klachten over uw woonomgeving: 3678910 Huisvuil en Oud Papier: zie de Afvalwijzer op de site van de gemeente: www.gemeente.groningen.nl/restafval/afvalwijzer Groot afval op afroep: 3671000. A-krant De A-krant is een uitgave van de buurtvereniging ‘Het A-Kwartier’ en verschijnt 4x per jaar in een oplage van ruim 1700 exemplaren. Bij een teveel aan kopij kan de redactie besluiten de kopij verkort, niet of pas in een volgend nummer te plaatsen. Ingezonden brieven worden niet anoniem geplaatst en de schrijver/ster is verantwoordelijk voor de inhoud. Bestuur buurtvereniging Het A-Kwartier: Esther Klaver (voorzitter) 06 46133635 Henk Cuperus (secretaris) 3181363 Sjoerd Stienstra (penningmeester) 3114770 Fleur Woudstra (activiteiten) 5892320 Gerard Gosen 06 44454668 Denies Margry 06 34852291
aeklaver@gmail.com henkcuperus@tele2.nl sjoerdstienstra@home.nl fleurwoudstra@gmail.com gerardgosen@hotmail.com d.margry@gmail.com
Buurtpand de Oude Drogisterij: Lage der A 4: Hans Imelman, 3125020 website: www.a-kwartier.nl Hier is elke laatste zondag van de maand de Buurtborrel van 16.00-18.00 uur. Post voor Het A-Kwartier en voor de A-krant kunt u sturen naar: Visserstraat 10a, 9712 CV Groningen. e-mail: hetakwartier@gmail.com Wilt u het A-Mail bulletin ontvangen? Geef uw e-mailadres door aan: amailbulletin@gmail.com
van de redactie De A-krant in kleur. Na 28 jaar in zwart/wit wordt het tijd voor een nieuw gezicht. Met enige weemoed nemen we afscheid van drukkerij De Marge die bijna 25 jaar verantwoordelijk is geweest voor het drukwerk. “En al die bezuinigingen dan?”, roept u wellicht, “kan dat allemaal uit?” Ja. Het kan uit. De prijsvechter waar de A-krant nu in kleur gemaakt wordt is voordeliger dan de zwart/wit buurtdrukker. Het lijkt bizar, maar het is de realiteit. De herfst staat voor de deur, dus tijd om terug te blikken op de zomer. En wat een prachtige zomer was het. De barbecues werden massaal naar de tuin en de kaderand getild; na jaren zagen we weer eens zwemmers in de A en de dames van Het Achterpand aan de Lage der A profiteerden van het mooie weer door gezellig buiten in de zon te breien (foto boven). Een herfst-editie die er mag zijn deze A-krant: een gesprek met CvdK en buurtbewoner Max van den Berg, we blikken terug op enkele hoogtepunten van het Buurtleven: de Culinaire Zwerftocht, de fietstocht, het eerste Grachtenfestijn (foto rechts) en de opening van het Vindhek in het plantsoen. Geen Geschiedenis van mijn Huis ditmaal, maar die van een straat: de Hoekstraat. Huisdichter Sacha Landkroon liet zich ditmaal inspireren door een foto van de A-brug uit 1911 en verder de dingen die u van ons gewend bent: bestuursberichten, de activiteitenrubriek, een recept en weer veel Allerlei uit de Buurt.
....
inhoud
Bestuursberichten 5 Activiteiten buurtvereniging 7 Bob’s column 9 Interview Max van den Berg 11 Het Vindhek in het plantsoen 15 Fietsen met Henk 17 De Hoekstraat 18 Culinaire Zwerftocht 23
3
Allerlei uit de buurt 25 Dichter bij toen 29 Aan tafel bij s’Amuse 31 Woordvreugd: de puzzel 33 De Uurwerker 35 Het Grachtenfestijn 36 Klein, smal en hoog 37 Colofon 38
...
van het bestuur Wat ziet de Sledemennerstraat er nu al vrolijk uit! De gemeente moest wel eerst voor de fraaie geveltuinen vergunningen afgeven. Het is de bedoeling, dat geveltuinen na het groot onderhoud van volgend jaar daar zonder verdere vergunning mogelijk worden. Het is tegenwoordig mogelijk op www.gemeentegroningen.nl te zoeken naar actuele omgevingsvergunningen. De zoekresultaten kunnen beperkt worden tot een op te geven straal rond een bepaald adres of buurt. De buurtindeling wijkt helaas nog wel steeds af van de wijkindeling van de wijkorganisaties. Een donker deel op hoek van de Hoekstraat en de Oude Kijk in ’t Jatstraat wordt beter verlicht door twee armaturen naar elkaar toe te draaien. Mocht dit niet afdoende zijn, dan komt er alsnog een extra lamp bij. De gemeente heeft geconstateerd dat de straatstenen aan de Reitdiepskade er na afloop van de graafwerkzaamheden niet weer goed zijn teruggelegd. De aannemer moet het wegdek alsnog in orde maken. De professionele uitbaters van bierboten zijn door de horecacontroleurs aangesproken om geluidsoverlast op het water zoveel mogelijk tegen te gaan.
foto Han Santing
Verontwaardigd zijn we, dat de aanpak van verdere splitsing van woningen nog altijd niet voor de binnenstad (en dus het grootste deel van onze wijk) opgaat, omdat de 15%-norm er nog steeds niet geldt, in tegenstelling tot in alle andere wijken.
5
Er wordt steeds meer tolerantie van ons binnenstadbewoners verwacht als het gaat om geluidsoverlast. Als je steeds vaker ’s nachts wreed uit je slaap wordt gehaald door feestgangers van zeer diverse pluimage en telkens meer luidruchtige buitenevenementen letterlijk voor je deur geplaatst krijgt, is de grens van wat een gewoon mens die zijn (nacht-)rust nodig heeft, ruimschoots overschreden! Voor een soepelere verkeersregulering rondom de Visserbrug is de bebording op ons verzoek aangepast. Wanneer de tijdelijke verkeersdoorstroming nog steeds niet goed blijkt te verlopen, kan de situatie nog verder worden aangepast. Spreekuur over alles rondom de opknapbeurt van de Visserbrug is elke dinsdagochtend van 9.00 tot 10.00 uur in het Oude Kijk pand nr. 66. Wat een verrassende gevolgen kan zo’n wegversperring toch hebben: plots kun je op de Noorderhaven bij de Sleutel heerlijk in de zon gezellig op straat eten!
Bij ons Oktober-overleg met de gemeente wordt er door de ambtenaren geluisterd naar hoe wij vanuit het A-Kwartier de toekomst zien ten aanzien van wonen en leefbaarheid in onze buurt. Mail ons uw eigen gedachten hierover vooral vóór 10 oktober: hetakwartier@gmail.com zodat we uw suggesties mee kunnen nemen.
6
Gezinsbode 2 juli 2013
De drugsoverlast lijkt af en toe warempel iets afgenomen. Gevreesd wordt wel, dat bij minder politie-inzet de oude situatie snel terug is. Onlangs is het evaluatierapport hierover van Bureau Intraval gereedgekomen. Een tweede rapport volgt nog over cameratoezicht. Kom op 31 oktober vooral naar de Oude Drogisterij wanneer de onderzoekers van Intraval beide A-Kwartier-rapporten zelf aan u komen toelichten. Een goede gelegenheid hierover eens van gedachten te wisselen. En blijf intussen vooral alle overlast wél melden!
activiteiten buurtvereniging Fleur Woudstra
...
Zondag 29 september 13.30-16.00 uur: F ietstocht (vervalt bij regen). Start Lage der A 4 16.00-18.00 uur: Buurtborrel in de Oude Drogisterij Zondag 27 oktober 16.00-18.00 uur: Buurtborrel in de Oude Drogisterij Donderdag 31 oktober 20.00 uur: A lgemene Leden Vergadering in de Oude Drogisterij. Na 21.00 uur voor alle bewoners van het A-Kwartier een boeiende presentatie met discussie van Bureau Intraval over de recent verschenen rapporten over onderzoeken in onze buurt aangaande overlast en het al of niet daaruit voortvloeiende cameratoezicht. Agenda: 1. Opening, welkomstwoord door de voorzitter en mededelingen 2. Verslag van de vorige ALV 3. De begroting voor 2014 4. Het werkplan voor 2014 5. Bureau Intraval 6. Drankjes, hapjes en gezelligheid Zondag 17 november 14.00-16.00 uur: wijnproeverij in de Oude Drogisterij. Speciaal voor de bewoners van het A-Kwartier komt wijnspecialist Enrico van Gall & Gall weer een speciaal op de feestdagen afgestemde wijnproeverij houden. Deelnemers krijgen die middag van Enrico interessante informatie over de ter plekke te proeven wijnen gecombineerd met daarbij passende verrassingshapjes. Let op! De wijnproeverij is uitsluitend toegankelijk voor diegenen die zich v贸贸r 10 november hebben aangemeld 猫n vooruit hebben betaald. Liefst per e-mail:
7
hetakwartier@gmail.com of door een briefje met naam, adres en telefoonnummer en je e-mailadres erop door de brievenbus aan het Lage der A 4 te gooien . Kosten: € 17,50 p.p. voor leden van de buurtvereniging of met een geldige collegekaart. € 22,50 voor niet-leden. Deelname op volgorde van betaling op girorekening 5031398 t.n.v. Het A-Kwartier Buurtvereniging onder vermelding van ‘Wijnproeverij’. Zondag 24 november: Sinterklaas in het A-Kwartier! 14.30 uur: De goede oude Sint komt ook dit jaar voor alle (klein-)kinderen van het A-Kwartier naar de Oude Drogisterij. Opgave per e-mail naar: wilbertwolthers@hotmail.com onder vermelding van naam, adres, telefoonnummer en e-mailadres plus de leeftijd van het kind/de kinderen. Bovendien €5,- per kind overmaken op girorekening 5031398 t.n.v. Het A-Kwartier, Buurtvereniging, onder vermelding van ‘Sinterklaas’, liefst vóór 16 november. Telefonische opgave is ook mogelijk via: 06- 30346613 Aansluitend: 16.00-18.00 uur de laatste Buurtborrel van 2013. Kijk op www.a-kwartier.nl voor de laatste stand van zaken
Hoge der A 20e 9712 AD Groningen 050 3120895
margovandersluis@ziggo.nl www.margovandersluis.nl
8
Koude douche Bob van Dijk
H
9
foto Han Santing
et Deense stel met zeiljacht had zich er zo op verheugd: elk jaar de Hollandse zeilvakantie afsluiten in Groningen bij Christa, de goedlachse en gastvriendelijke havenmeesteres in de Oosterhaven. Mooie voorzieningen, goede centrale ligging, en van daaruit lekker duur dineren in het A-Kwartier bij Muller met een mooie frisse Elzasserwijn vooraf. Dat heb je in Denemarken niet zo veel. De Plantsoenbrug gooit roet in het eten. Deze bloedhete zaterdagavond in augustus moeten ze uren wachten. En ze wilden zo graag koel douchen en zich opfrissen voor het diner. De brugwachters en technici van Rusthoven maken overuren. Uiteindelijk wordt manuele mankracht toegepast en draait om 22 uur de brug alsnog langzaam open. De Denen mogen van de brugwachter op de Hoge der A aanleggen, gratis maar dat is in het weekend toch al meestal zo. Het is te laat voor Muller; morgen dan maar. Na een kalme zondagbrunch aan boord willen ze alsnog naar de Oosterhaven, maar nu is ineens ook de A-brug defect. Geen beweging in te krijgen. Uitzetting door de hitte, oppert een Duitser die er meteen de brandweer bij wil halen om koel bluswater op de raderen te spuiten. De Rusthoventjes werken zich weer kwadratisch in het zweet maar het mag niet baten. Pas maandagmorgen kunnen nieuwe onderdelen soelaas bieden. De Denen voelen zich gevangene van de tropisch warme stadsgracht, zonder de meest basale voorzieningen. Die lekkere koele douche in Christa’s jachthaven, stroom voor de accu en vers drinkwater kunnen ze alweer vergeten. En Muller al helemaal, want ze voelen zich plakkerig vies, niet chic. Tja: die gemeentelijke jachthaven op A-locatie, gratis nota bene. Maar geen enkele voorziening. Een tip wellicht voor de beleidsmakers? En Muller? Die is maandags gesloten ... Maar Christa niet, en dat maakt veel weer goed!
De commissaris vertelt 10
24 Jaar jong maakte hij zijn entree als strijdbare jonge wethouder in Groningen. Lang niet iedereen deelde zijn visie, maar feit is dat een bepalend deel van de stad er zonder hem heel anders had uitgezien. Sinds 2007 is hij terug in de stad: als CvdK, maar ook als A-Kwartierbewoner Bob van Dijk/Han Santing
E
lke morgen geniet hij weer als hij vanuit zijn appartement op hoge A-locatie “door zijn levensverhaal heen” naar zijn werkvertrekken in het Provinciehuis mag fietsen: Commissaris van de Koning Max van den Berg. Welwillend schenkt hij ons drie kwartier in zijn drukke agenda om ons A-Kwartier een persoonlijke indruk van hem te mogen doen vormen. Druk heeft hij het zeker: na ons vertrek rond 17 uur staat er nog een vol avondprogramma te wachten. ‘Topsport’ noemt hij het zelf. Vandaar dat hij dat lange lijf van hem in goede conditie houdt door veel te fietsen en meerdere malen per week baantjes te trekken in het zwembad. Zijn levensverhaal betekent voor hem de herinrichting van met name de Groningse binnenstad. Een mix van herstelde historische plekken en horecagelegenheden naast verantwoord ingepaste nieuwbouw. Vaak met succes, maar soms ook met tegenslagen: “Ik was verdomde boos over de afbraak van de concertzaal van de Harmonie, maar gelukkig hebben we de voorgevel van het gebouw en de Napoleontische boogstraat binnenin weten te behouden”. Hij noemt de nieuwbouw in de Turftorenstraat, de kwalitatieve verbetering van Hoge en Lage der A, etablissementen als Wolthoorn, De Sleutel, Sigaar & Miss Blanche, maar ook Academie Minerva aan de Zuiderkuipen, het Groninger Museum en het UMCG die zich in de structuur van de binnenstad hebben kunnen incorporeren. “Vroeger was er nauwelijks anderhalf hotel in Stad te bekennen, maar kijk nu eens!”. “Het is een verrekt mooie stad geworden”, laat de CvdK trots en met voldoening weten. “En als je het genoegen hebt om er centraal in te mogen wo-
11
nen, dan moet je genoegen nemen met wat overlast en zonodig mensen er corrigerend op durven aanspreken. Natuurlijk moet je op overlast regels stellen, maar soms kunnen mensen elkaar daar wonderbaarlijk goed zelf op aanspreken. Daar heb je lang niet altijd een overheid bij nodig.” De Harmonie brengt ons op zang en dat weer op zijn vermeende katholieke opvoeding, zo zou je kunnen begrijpen uit zijn cv op WikiPedia. Hij blijkt echter (vanuit nota bene een humanistisch/protestants nest) uit praktische overwegingen (Hengelo en Enschede vond hij te ver weg) gekozen te hebben voor een schoolopleiding bij de paters Karmelieten in Oldenzaal, alwaar hij genoot van Gregoriaans zingen en de debatteerkunsten. Hij ging sociologie studeren in Groningen en belandde vooraleerst in de provinciale politiek. Van daaruit had hij uiteraard veel contact met stadspolitici maar ook met jonge architecten; hij gaf zelfs les aan de Academie voor Bouwkunst. Zo ontstond een breed gevoel van politieke wending, meer openheid, een bredere invalshoek, grotere waardering voor de stad en wat die kon. Begin zeventiger jaren zette dit door en kwamen de nieuwe ideeën rond een beschermd stadsgezicht, wijkvernieuwing, het beruchte verkeerscirculatieplan (“Tja, je moet je van tevoren wel even voorbereiden wanneer je met de auto de binnenstad in gaat”), en inrichting van het centrum, de ‘huiskamer’ van Stad. “Vernieuwen vanuit de waardering voor wat er was’, noemt hij het zelf. Acht jaren als wethouder van Cultuur volgden, de tijd van Wallage en Van den Berg cum suis, een mooie opbouwende periode. Daarna voorzitter van de PvdA, directeur NOVIB, lid van het Europees Parlement, en in 2007 weer terug in Groningen als CvdK. Tot 2016 blijft hij dat; dan wordt hij 70 en gaat hij stoppen.
12
Margrietus Johannes (Max) van den Berg Ammerstol, 22 maart 1946 • Studeerde sociologie aan de RUG • Tussen 1970 en 1978: Wethouder in Groningen van Cultuur, Monumentenzorg, Verkeer, Openbare Werken, Openbaar Vervoer, Volks- huisvesting & Stadsontwikkeling. • Van 1979 tot 1986: Partijvoorzitter PvdA • Van 1986 tot 1999: Voorzitter NOVIB • Van 1999 tot 2007: Lid Europees Parlement • Vanaf 2007: Commissaris van de Koningin/Koning in Groningen
Maar hij geniet dagelijks van zijn werk: “Het is mooi om al je ervaringen nu in breder perspectief te zien en over te dragen aan mensen die je nog goed kent van vroeger, maar vooral ook aan de kinderen van die mensen. De jeugd is de toekomst en mooi om mee samen te werken. Ik ben niet van de nostalgie, ik houd van nu.” Is Van den Berg als bestuurder in al die jaren veranderd? “Ja, in de jaren ‘70 was het vooral een politieke strijd om dingen voor elkaar te krijgen. Nu zit ik in een positie boven de partijen die ik door de verschillende ervaringen die ik heb opgedaan samen kan brengen.” We sluiten af met wat persoonlijker vragen. U heeft een soort weekendhuwelijk met uw vrouw Geke van der Wal (journaliste en momenteel directeur Fonds Bijzondere Journalistieke Projecten). Hoe werkt dat? “Enkele malen per jaar ben ik een weekend in Amsterdam, maar meestal komt Geke donderdags naar Groningen en blijft dan tot maandag. En dat doet ze al zes jaar, dus men zou haar hier in Groningen onderhand wel eens moeten kennen ...” Uw hobbies, behalve zwemmen? “Lezen, met name literatuur, geen biografieën of historische dingen. En muziek: blues en jazz enerzijds, en lyrische Italiaanse opera anderzijds hebben mijn voorkeur. En ik zing af en toe - tussen de schuifdeuren - met gitaar”. Een afsluitend verzoek: zoudt u de lustrum-editie van het 5de Grootscheeps Scheepsdictee op het schip Jozephina willen presenteren? “Jazeker, als mijn agenda het toelaat.” En raad eens: dat is zo! We zien u graag als dicteepresentator terug op maandagavond 4 november!
13
Kunstproeverij
Erika Stulp
Oude Kijk in ‘t Jatstraat 62
open op afspraak: 050 3184651 06 36167686
www.erikastulp.nl
Het Vindhek
Denies Margry
foto Han Santing
Hoewel ik mijn regenpak aan had, waren mijn voeten koud en nat toen ik op donderdag 15 augustus in het Noorderplantsoen aankwam. Volgens buienalarm zou het om 16.00 u droog zijn, maar ja, je moet ook niet alles geloven wat je digitaal doorkrijgt. Ik ging er heen voor de officiële onthulling van het Vindhek. In dit kunstwerk kunnen bezoekers en passanten gevonden voorwerpen goed in het zicht hangen, zodat de eventuele verliezer zijn spulletjes weer terug kan vinden. Buurtbewoonster Willemien Wierenga lanceerde het idee van een Vindhek al begin 2010. Dat het dik drie jaar duurde voordat de gemeente eindelijk groen licht gaf kwam o.a. omdat de het lastig was een goede plek te vinden waar het Vindhek mocht komen te staan. De beschermde status van het park veroorzaakte problemen. Nu staat het op de Speelweide, vlak langs de Nassaulaan en de Oranjesingel rond een tulpenboom die in het voorjaar al is geplant. Kunstenaar Annemarieke Weber maakte van alle Vindhekperikelen een toepasslijk ‘Kerstverhaal’. Daarna onthulden wethouder Jan Seton, Willemien Wierenga en Annemarieke Weber dan
15
(eindelijk) gezamenlijk het Vindhek. Het werd meteen in gebruik genomen: in een mum van tijd hing het vol met schoentjes, speelgoed, fietszadelhoesjes, handschoenen, weessokken en wat niet al. Hierdoor veranderde dit interactieve kunstwerk meteen van vorm en kleur. Ook in andere steden is het Vindhek een succes: op dit moment zijn er Vindhekken in Amsterdam en Utrecht, in Amersfoort is er één in de maak. Ik hoorde dat passanten niet alleen gevonden voorwerpen in het Vindhek hangen, maar dit kunstwerk ook gebruiken om er liefdesbriefjes, foto’s en andere creatieve invallen in te hangen. Dat belooft dus wat hier in Groningen, zeker nu de opening samenviel met ons creatieve festival Noorderzon.
16
Fietsen met Henk
Henk Cuperus
Op zondag 30 juni was het prachtig weer, dus gingen we fietsen om het Groninger land te bewonderen en om daarna des te meer van de buurtborrel te ‘mogen’ genieten. De eerste kilometers waren niet al te idyllisch, want die voerden langs het Damsterdiep, dus over de Oostersluis (wel leuk, met al die scheepvaart) en langs het sprookjesachtige Lewenborg. Maar we gaan hier geen andere stadswijken vergelijken met het A-Kwartier!
foto Fleur Woudstra
Eenmaal linksafgeslagen naar Garmerwolde konden we genieten van het wijdse Groninger landschap. De tocht voerde langs Thesinge (Taisen in het Gronings), Sint Annen en Ellerhuizen naar Zuidwolde, waar we op het terras van Moeke Vaatstra konden pauzeren. Ondanks de minutieuze voorbereiding door de reisleider/schrijver van dit stukje was het toch nog nodig een wegwijzer te raadplegen, getuige de foto. De terugtocht naar de stad kende nog een kleine omweg via het natuurgebied de Koningslaagte wegens werkzaamheden aan de Noordzeebrug, maar dat mocht de pret van de fietstocht en de buurtborrel in de Oude Drogisterij daarna niet drukken.
17
Oude tijden keren terug: de Hoekstraat weer een woonstraat
18
Wie Hoekstraat hoort denkt aan raamprostitutie. Maar klopt dat beeld eigenlijk wel? Buurtgenoot Gerard Gosen woont al sinds 1970 in de Hoekstraat en schetst de geschiedenis.
P
er 1 januari 2016 is het zover: dan worden de vergunningen voor prostitutie in de Vishoek, Hoekstraat en Muurstraat (verder te noemen Hoekstraat) niet verlengd en worden deze straten weer ‘gewone’ woonstraten. De foto links geeft een mooi beeld van dit stukje stad in oude tijden: een kinderfeest in de Hoekstraat/hoek 4e Drift in de jaren ‘20. Tot aan de Tweede Wereldoorlog was het een straat net zoals de Folkingestraat met veel Joodse middenstand. Na 1945 werden veel van de oude huisjes afgebroken en kwam er nieuwbouw voor in de plaats. Het is eigenlijk van vrij recente datum dat in deze drie straten prostitutie een wat grotere rol ging spelen. Tot 1983 was het uitsluitend een woonbuurt met slechts enkele panden waar prostitutie plaatsvond. Dit was dan in panden van buurtbewoners zelf. Zoals Ome Piet, wiens vrouw achter het raam zat en blauwe Leo die heroïneverslaafde meisjes huisvestte. Zo was de situatie door de hele stad. Er waren ramen aan de Lage der A, de Kromme Elleboog, de Coehoornsingel etc. Deze situatie begon verder om zich heen te grijpen. Steeds meer ramen door de hele stad. De wildgroei was aanleiding voor de gemeente om tot een beleid te komen waarbij de prostitutie slechts in twee gebieden gedoogd werd. Nieuwstad en Hoekstraat. Voor de bewoners van de Hoekstraat was dit aanleiding om hier tegen te ageren. Dat heeft geresulteerd in het stellen van grenzen aan het aantal ramen dat daar gevestigd mocht worden. Er is dan ook nog steeds sprake van een woonbuurt. Dit beleid leidde ook tot een verandering in de exploitatie. De Nieuwstad bleef in handen van buurtbewoners. De Hoekstraat kwam deels in handen van mensen van buiten Groningen met een soms twijfelachtige achtergrond. Dat de Hoekstraat desondanks nog steeds een woonstraat is blijkt uit de cijfers. Bij de gemeente staan er 330 inwoners ingeschreven. Er zijn 22 prostitutiepanden en daarnaast zijn er ook nog 17 bedrijven die niet aan
19
19
www.sksg.nl
De allerbeste kinderopvang.
SKSG laat kinderen zichzelf zijn. Kinderopvang is samenspel. Tussen u en onze mensen, de school en de samenleving. Verantwoorde en veilige kinderopvang met aandacht voor de ontwikkeling van uw kind. Daar bent u naar op zoek. Vertrouwd en bij u in de buurt. Loop gerust eens bij ons binnen of bel voor een vrijblijvende afspraak: 050 317 13 90 SKSG Hummelhuis (0-4 jaar) Spilsluizen 3, 050 313 19 62 Gastouderopvang (0-13 jaar) 050 317 13 91
SKSG Kastanjeplein (0-13 jaar) + de enige Peuterspeelzaal in het centrum Nieuwstad 12, 050 313 98 28
Uw kind in vertrouwde handen Heresingel 10, 9711 ES Groningen t 050 317 13 90 e klantenservice@sksg.nl i www.sksg.nl
foto Arthur Kamminga
de prostitutie zijn gerelateerd. Het aantal inwoners is in feite nog veel groter, een behoorlijk aantal inwoners staan niet in de Hoekstraat ingeschreven maar aan het Gasthuisstraatje, de Noorderhaven z.z., de 4e en 5e Drift en de Oude Kijk in ‘t Jatstraat.
foto Han Santing
Toch overheerst bij veel buitenstaanders het beeld van een straat waar de nadruk op prostitutie ligt. Dit heeft een heel eenvoudige oorzaak. De ramen met de rode lampjes vallen het meeste op. Daarom bepalen die het beeld. Ook in gevellengte uitgedrukt is hooguit 25% ingevuld door prostitutie. In 2000 is de prostitutie in Nederland gelegaliseerd en wordt er gewerkt met vergunningen. Gezien het woonkarakter van de Hoekstraat en de overlast die prostitutie voor bewoners met zich mee brengt heeft de gemeenteraad unaniem besloten om per 1 januari 2016 geen vergunningen meer te verstrekken. Alleen in de Nieuwstad blijft dan nog prostitutie bestaan. Er is daar zelfs nog een kleine uitbreiding mogelijk. ‘Kan dat wel, een geringer aanbod van prostitutie?’ hoor ik wel eens. Bureau Intraval heeft dat voor de gemeente onderzocht en kwam tot de conclusie dat dit goed moet kunnen. Er heeft de afgelopen jaren een behoorlijke verschuiving plaatsgevonden naar andere vormen van sekscontacten door de opkomst van het internet. De vraag is behoorlijk afgenomen. Daardoor worden prostituees ook vaak gedwongen bodemprijzen te hanteren. Volgens het AD kunnen in Den Haag bezoekers al voor 10 euro terecht. (ANP 30 juli 2013)
21
EETCAFÉ HAVENZICHT Dagschotels v.a. € 7,50 tot € 15,00 Keuken open: 17.00 tot 21.00 uur Lage der A 37 Groningen 050 - 3126621 / 06 23140333 cafehavenzicht@ziggo.nl www.havenzichtgroningen.nl
Denies Margry Er was aardig wat reclame voor de Eerste Culinaire Zwerftocht gemaakt en er kwamen steeds meer aanmeldingen binnen bij het nieuwe Gmail adres van de buurtvereniging. Op woensdag 19 juni zelf stond er een rij voor de computer die door loting zou bepalen in welk restaurant de deelnemers zouden aanschuiven. De sfeer was ontspannen en onder het toeziend oog van twee enthousiaste collega’s uit de Hortusbuurt kreeg iedereen een culinaire route toegedeeld: drie dinergangen en elke gang in een ander restaurant. Het was voor iedereen een verrassing waar ze terecht zouden komen en omdat er wel 10 restaurants in onze wijk meededen was het aanbod heel gevarieerd. Als je na een menu gang weer naar het volgende restaurant wandelde kwam je andere ‘culizwervers’ op straat tegen, soms namen deze zelfs nog net de laatste happen van hun menu gang als je aankwam. Na afloop ontmoette iedereen elkaar weer bij café Havenzicht, waar we tegen inlevering van het evaluatieformulier een drankje kregen aangeboden. Het was mooi weer en zo kwam het dat de stoep bij Havenzicht vol stond met buurtbewoners die gezellig aan het napraten waren. De reacties waren overwegend positief. Omdat smaken verschillen waren de meningen soms verdeeld over het eten, maar iedereen was het er over eens dat deze zwerftocht een vervolg mag (moet!) krijgen. Toen na afloop iedereen huiswaarts was gekeerd bleef de organisatie achter met een stapel evaluatieformulieren. Deze worden vast uitgebreid bestudeerd zodat de Culinaire Zwerftocht het volgend jaar een verbeterd vervolg kan krijgen.
23
...
allerlei uit de buurt Ger Euwals/Han Santing Op 31 augustus en 1 september vond de 6e editie van Proeven in Groningen op de pleinen van het Harmoniecomplex plaats. Dit evenement heeft zich inmiddels bewezen. Voor de lekkerbekken (en wie is dat niet) is er altijd veel te genieten van bijzondere culinaire prestaties door vaklui uit Stad en Ommeland. Elke maandagavond in juli werd het prachtige Schnitgerorgel in de A-kerk bespeeld. Peter Westerbrink, de vaste organist van de kerk, opende de reeks op 1 juli. Hij speelde werken van Heinrich Scheidemann. Voor één bezoeker herleefden oude tijden. Hij had als jongetje tussen 1955 en 1965 vaak in zijn bed aan de overkant van de straat naar de orgelconcerten geluisterd. Net als toen was hij nu diep onder de indruk van de sonore klanken. Hondenbezitters in de binnenstad hebben het moeilijk. De hond dient aangelijnd te zijn bij het verlaten van het huis en pas na het binnengaan mag hij weer los. De Rarekiek, de dagelijkse rubriek in het Dagblad van het Noorden over bijzondere voorvallen, vertelde woensdag 3 juli hoe hond Gijsje het haasje werd toen zijn eigenaar hem op de Kuipersplaats op nog geen tien meter van huis los liet. De man ging op de bon: 70 euro. Ook andere buurtbewoners overkwam hetzelfde. Eind juli overleed Albert Mollema van Slagerij Mollema in de Verlengde Visserstraat, waarin nu het ‘goudkantoor’ gevestigd is. Precies 20 jaar geleden ging Albert met pensioen en deed de zaak over aan zijn broer Henk. Die werkte daar tot 2000. Wie al lang in de buurt woont herinnert zich de kwaliteitsproducten uit deze slagerij. De leverworst van Mollema was een begrip tot in de verre omtrek. Albert Mollema werd 85 jaar.
25
Officieel heeft het plein tussen Uurwerkersgang en Kleine Kromme Elleboog geen naam. Toch kenden velen het plein een naam toe: Lijstenmakersplein (lijstenmaker Kees Beikes zou zich daar wellicht vestigen), Klapperplein (in de tijd dat Harrie de Vries eetcafé Klapper exploiteerde), Pim Fortuynplein (na de moord op Fortuyn in 2002 geopperd omdat hij bestuurslid geweest was van de Stichting Studenten Huisvesting die aan de wieg stond van de nieuwbouw op die plek). De afgelopen jaren is Pinteliersplein de officieuze naam. Bij de commissie voor straatnamen ligt nu het verzoek het plein officieel een naam te geven en wel: Ypke Gietemaplein. Zeker heeft Ypke Gietema veel voetstappen gezet op en in de directe omgeving van dit plein maar of hij blij zou zijn met een naar hem genoemd plein? In het voorjaar werden op verscheidene plekken in de Sledemennerstraat, vooral tussen A-straat en Dwarsstraat, buxusheggetjes gepoot. Initiatief hiervoor kwam van bewoners die graag meer groen in de straat wilden. Het zag er direct al een stuk fraaier en natuurlijker uit. Wel jammer dat bij een enkel heggetje het groen bruin kleurde omdat de buxus moeite had te aarden op zijn nieuwe plek. De flat aan de Westersingel/hoek Reitdiepskade (een ontwerp van de Groningse architect Klein), die bij zijn oplevering op 1 december 1950 de wolkenkrabber van Groningen genoemd werd –”vanaf het dakterras uitzicht op het Paterswoldsemeer” jubelde men- was half juli nog maar nauwelijks weer voorzien van het wapenschild van Stad, een nauwkeurige replica van het gestolen schild, of opnieuw waren twee hufters bezig het schild te stelen. Een studenten’grap’? Gelukkig wist een bewoner door luid kabaal te maken het tweetal te verjagen. De Visserbrug stond in het middelpunt van de belangstelling afgelopen maanden. Eerst had het verkeer (vooral de auto’s) grote moeite zijn weg te vinden maar dat probleem loste zich al snel op. Vervol-
26
gens werd de bakstenen fundering van een zestiende-eeuws bruggenhoofd bloot gelegd. Ten slotte kregen de houten platen, waarmee het werkterrein is afgezet kleurrijke beschilderingen, die verwezen naar het terras van De Sleutel en naar het advocatenkantoor. Saaie platen werden vrolijk en vriendelijk. Nieuwe plannen voor wat in de volksmond al het Wijnand van Smeedenplantsoen is gaan heten. Aan de Lutkenieuwstraat moeten 17 ruim opgezette stadswoningen komen op de plaats waar vroeger het congrescentrum Het Tehuis heeft gestaan. Het ontwerp is gemaakt door het Groninger architectenbureau De Zwarte Hond. Het project krijgt de naam Agaathhof, qua naamgeving een prachtige hommage aan de echtgenote van architect Jurjen van der Meer. Het Tehuis werd in al 2005 afgebroken, maar eerdere plannen voor woningbouw op deze locatie (de Kaatsbaan) werden afgeblazen na het instorten van de woningmarkt. Ook werd er langdurig geprocedeerd tegen de nieuwbouw door omwonenden. De woningen zijn zo ontworpen dat ze het midden houden tussen historisch en modern. (HS)
De prachtige bloemenzaak Maison du Beau op de hoek van Gasthuistraat/Hoekstraat is voorgoed gesloten. Half mei raakte de eigenaar, Michell de Mooy, bij een auto-ongeluk ernstig gewond. Toch probeerde hij na korte tijd zijn zaak weer te laten draaien, ook met hulp van anderen. Dit was tegen de zin van artsen en andere revalidatiemedewerkers. Michell stond voor misschien wel de moeilijkste beslissing in zijn leven: stoppen met de winkel. Toen het besluit eenmaal gevallen was wilde hij niets liever dan met vrienden en bekenden, klanten en buurtgenoten afscheid nemen. Een uitnodiging voor vrijdag 19 juli ging de deur uit. Vrijwel de hele dag liepen mensen binnen om met Michell te delen dat helaas de bloemenzaak voorbij was. Dat was emotioneel. December 2010 opende Maison du Beau. Verbazing en verwondering alom. Velen
27
foto’s Han Santing
waren nieuwsgierig wie het waagde om op die plek een speciaalzaak te beginnen en namen een kijkje. Al snel kon de eigenaar op vaste klanten rekenen, ook omdat hij kwaliteit leverde. Daarnaast organiseerde hij bijzondere workshops waarin het werken met bloemen gecombineerd werd met culinaire hoogstandjes. Jammer, vreselijk jammer dat deze exclusieve zaak niet meer is.
28
...
Bommen Berend, de 28e augustus, was een zonovergoten dag. En zoals we van het Groninger Oranje-comitĂŠ mogen verwachten was er in de hele stad weer van alles te doen voor jong en oud. Zo ook in het A-Kwartier. Aan de Hoge der A trok net als de vorige jaren de uitgebreide boeken- en stripmarkt duizenden liefhebbers. De vijfde editie van de fameuze Drakenbootraces vond ditmaal plaats tussen de A-brug en de Museumbrug en ook dit jaar trok het spektakel weer veel kijkers. Traditiegetrouw werd de 28e afgesloten met een groots vuurwerk. (HS)
dichter bij toen A-kwartiertje
“Ik zal even heel eerlijk wezen, eigenlijk word ik de hele dag door genaaid.” Meneer de brugdraaier spreekt en begint te zweten. De pet niet langer op zijn hoofd kleurt boven uniform wat fraaier. “Voor wandelaars ga ik te traag. Fietsers die haasten mobilisten, de lijnen 15 moeten pijlsnel ergens zijn.
Hij heeft ze zien gaan en zien komen. Studenten die met 10 kilo buikvet de stad weer verlaten hoeren en heren, de wankele gang van bejaarden. “Vroeger zat die speelgoedwinkel daar, met Jacob nee Gerard. Nu is mijn brug het speeltje voor gasten Armenen Bulgaren Chinezen verweesde jongens
in vreemde steden.” Dichters dichtten gedichten bij tramhaltes die nooit verschenen. De markt ligt erachter met Kiel z’n broodjeskar die hem het broodje van de week het hele jaar voor 2,50 wil slijten. Hij groet bewoners die dood zijn in gedachten nog en wacht tot een professor voorbij schrijdt. Zo draaien brug en wachter met de tijd. Sacha Landkroon
aan tafel bij:
s’amuse
foto Han Santing
...
Ook in deze A-krant een recept uit de keuken van een van de restaurants die deelnamen aan de Culinaire Zwerftocht. Deze keer: kerriesoep met gamba’s voor 4 personen
s’Amuse Cateraar Pottebakkersrijge 8 9718 AE Groningen
2 eetlepels ke rrie 4 gamba’s 65 cl. kokosm elk 1 liter visboui llon
25 cl. arachi de-olie ¼ ui 15 gram arro wroot* snufje zout
• Snipper de ui • Doe olie in de pan op ee n laag vuur • Myoteer* de kerrie en doe de uitjes • Voeg de ko erbij kosmelk toe • Doe de koud e visbouillon erbij • Maak de ga mba schoon door de scha het geheel al en de kop voorzichtig er in af te halen. kanaal door Verwijder he met een offi t darm- cemesje een te maken, snee over de hieronder zit rug een • Zet een pa n op het vuur darmpje (meestal zwart) met een beet • Bak de gam je arachideol ba in een hete ie pan en zout • Spies de ga hem achteraf mba op een prikker • Leng de ar rowroot aan met water (n • Meng dit m et als zetmee et de soep to l) tdat die gebo • Breng de so nden is ep op smaak met zout en • Vlak voor peper het serveren de gambaspies en dan de so in een komm ep opschenk etje en *) Ar rowroot is een grote ov wouden wor erblijvende pl dt gevonden. ant die in rege De wortels nverwerkt dat worden tot wordt gebrui poeder *) Myo kt als vegeta teren is het risch bindmid op del. laag vuur verh in een beetje itten van spec olie, met als erijen, doel de smaa specerijen en ko nt verbetering va n de structuu wikkeling van de r. Eet smakel ijk! Ineke de Bo er
050-3129213 info@samuse.nl
31
de puzzel:
eenvoudig, makkelijk Bob van Dijk De vorige puzzel, een sudoku/conundrum, was beslist niet moeilijk maar toch waren er welgeteld twee inzenders. De oplossing luidde twee getallen: 90 en 93. Na wederom tossen met mijn beroemde zilveren dollarstuk kwam ditmaal de heer H.G.A. (Herman) van Erp, van de gelijknamige drankenhandel/slijterij en bovendien fenomenaal lage baszanger bij Concertkoor KOV, bovendrijven als winnaar. De € 10,00 waardebon voor boekhandel ‘Kunst & Vliegwerk’ komt naar je toe, Herman! Ditmaal een nóg makkelijker puzzel, echt: deze is heeeel eenvoudig. Kijken wat er nu gebeurt, of er wat meer inzendingen komen ... De puzzel is horecagerelateerd. Zes omschrijvingen wijzen de weg, waarna in de verticale rij het motto van deze puzzel verschijnt. Simpel toch? Succes! 1: 2: 3: 4: 5: 6:
heren-rookwaar, de pineut zijn, Groningse kroeg voormalige damespeuk, zusje van no. 1, Groningse kroeg voetbal, Jan & Youri, Groningse kroeg, vlakbij no. 6 Groningse kroeg met veel Belgisch bier en studenten elk slot heeft er een, Gronings etablissement Gronings biljartcafé, in 2008 1ste plaats in Café Top-100
Oplossingen vóór 1 december inzenden naar: badijk@gmail.com of in de brievenbus van Reitdiepskade 1001 (schip Jozephina).
33
Verlengde Visserstraat 3 | 9718 JA Groningen | T : 050 - 311 52 90 F : 050 - 589 29 25 | E : info@teunbosma.nl | www.teunbosma.nl
TE HUUR Op Schiermonnikoog, het mooiste plekje van Nederland Genieten en relaxen in appartement ‘Schier’ aan de Badweg, op 50 meter van het strand. Vanuit uw woon- en slaapkamer heeft u een riant uitzicht over de zee, de duinen en het strand. U ziet de zeehondjes liggen! Het appartement bevindt zich op de 1e verdieping van het gemoderniseerde Noderstraun-complex. Behalve het unieke uitzicht is er ook een romantische open haard, de inrichting is gerieflijk en sfeervol en van alle gemakken voorzien (ook wifi). Kijk voor meer informatie, mogelijkheden voor reserveren en prijzen op onze website: www.appartement-schiermonnikoog.nl
in de buurt: de uurwerker ‘It’s Time’ staat in grote letters op de ramen van het nieuwe etablissement aan het Pinteliersplein tussen de Uurwerkersgang en de Kleine Kromme Elleboog. En het werd ook tijd dat hier iets nieuws kwam, want het is alweer vijf jaar geleden dat eetcafé De Klapper sloot. De Uurwerker is de gelegenheid gedoopt en alles in het interieur en in de vormgeving verwijst ook naar Tijd: het adres is Uurwerkersgang 24/7, het beeldmerk is een klok en binnen sieren talloze klokken de muren. Het pand is ingrijpend verbouwd en een stuk groter dan de Klapper van vroeger. Ruim 550 m² waar je kunt eten: pizza’s (uit de enige foto’s Han Santing hout-gestookte oven in heel Groningen), lunchen, ontbijten en uiteraard drinken, maar je kunt er ook werken. Studenten die liever niet in een overvolle UB willen zitten kunnen er met hun laptop wegzakken in de luxueuze Chesterfieldbanken en gebruikmaken van de supersnelle internetverbinding. Bedrijfsleider Kiliaan Klarenbeek (23) - foto links - is al sinds zijn 17e werkzaam in de horeca. Hij was eerder bedrijfsleider bij de Sigaar. Het interieur is een idee van architect Ronald Hooft, die ook verantwoordelijk is voor de nieuwe Winebar die binnenkort aan de Hoge der A zijn deuren opent. Voor de huisstijl tekende Björn Eerkes, o.m. docent aan de Kunstacademie. Hij bedacht ook de promotieactie waarbij 120 mensen met een kartonnen klok op hun hoofd vanuit alle windrichtingen door de stad naar de Uurwerker liepen. Filmpjes daarvan zijn op Youtube te zien. Een nachtcafé wordt de Uurwerker niet; men wil graag de gasten van het Universiteitshotel er pal boven te vriend houden. (Han Santing)
35
foto’s Han Santing, Bob van Dijk
het grachtenfestijn
In het weekend van 31 augustus en 1 september vond voor het eerst het Grachtenfestijn plaats, georganiseerd door de Stichting Grachtenfestijn. Vooral bedoeld als promotie van de Groninger grachten. “Van de meeste steden weten mensen dat er grachten zijn, maar van Groningen is dat amper bekend, terwijl Groningen prachtige grachten en grachtenpanden heeft!” aldus de Stichting. Het evenement moet een jaarlijks terugkerende happening worden. “Want zoveel gebeurt er in Groningen nog niet in/ rond het water.” De meerwaarde van het festijn voor het A-kwartier is volgens de Stichting dat er extra bezoekers naar o.a. het A-kwartier komen. “Bewoners en bedrijven zijn uitgenodigd mee te denken en doen, om er samen een succes van te maken.” Is dat gelukt? Het weer was perfect, het thema duurzaamheid kwam goed uit de verf op de informatiemarkt langs de Hoge der A, er was muziek in uiteenlopende stijlen en talloze boten voeren mee in de parade op zondag. Je zou zeggen: de ideale mix. Het publiek stroomde echter niet massaal toe. Volgend jaar maar eens weer(zien)… Gea Scheperkeuter
KLEIN, SMAL EN HOOG
Het lijkt een trend te worden: steeds vaker zie je op plekken waar je geen huizen zou verwachten panden onstaan die klein, smal en vooral hoog zijn. Uit noodzaak geboren, maar is het daardoor ook wenselijk of mooi?
Twee van dit soort panden zijn recentelijk in het A-Kwartier gebouwd: één in de A-kerkstraat en de ander in de Sledemennerstraat op de hoek met de A-straat. Beide locaties zijn nou niet meteen plekken waar je woningbouw zou verwachten: het huis in de A-kerkstraat was voorheen een onbeduidende garage, aan de Sledemennerstraat was het niet veel meer dan een loze ruimte tussen de achterkant van Droppie en de voormalige bedrijfspanden van Waterborg. Het meest opvallende bij beide huizen is dat ze hoog zijn; ze steken ongegeneerd zeker een verdieping uit boven de omringende gebouwen. Vraag is natuurlijk of je je daar druk over moet maken. Feit is wel dat de bestaande gemeentelijke verordeningen over wat kan en mag door de tijd ingehaald lijken te zijn. Het bestemmingsplan dat de bouw in de binnenstad reguleert dateert uit 1995 en sinds die tijd is er politiek en maatschappelijk veel veranderd. Een nieuw Bestemmingsplan staat op stapel, maar verwacht wordt dat het definitieve besluit daarover pas in 2018 zal vallen. Was het plan uit ‘95 nog gericht op het bewaren van historische bouwstructuren met een leidende rol van gemeente en woningbouwcorporaties, nu leven we in andere tijden en de
37
colofon
• Sledemennerstraat 1 eigenaar: W. Bulten Architect: Urban Climat Architects • A-kerkstraat 19 eigenaar: Heidehaast Holding Architect: Vincenz & Vincenz
Redactie: Gea Scheperkeuter, Denies Margry, Henk Cuperus, Bob van Dijk, Han Santing (vormgeving & eindredactie) Medewerkers aan dit nummer: Fleur Woudstra, Gerard Gosen, Ger Euwals, Sacha Landkroon, Carlien Dubben (illustraties) Kopij voor A-krant 2013-4 inzenden vóór 1 december 2013
38
foto’s Han Santing
voorschriften veranderen mee. Dat is ook deels het gevolg van het nieuwe politieke spectrum: partijen die een kleinere invloed van de overheid voorstaan krijgen meer in de melk te brokkelen. De regels versoepelen. Er is zodoende steeds meer ruimte voor projectontwikkelaars en particuliere investeerders terwijl tegelijk een behoefte aan kleine, betaalbare huizen ook in de binnenstad blijft bestaan. En omdat de grond daar schaars is gaat men de lucht in. Voorbeelden daarvan kom je overal tegen: op een bestaand huis wordt een extra verdieping geplaatst, het zgn. ‘optoppen’. En met de lichte bouwmaterialen van tegenwoordig kan zoiets ook zonder al te veel problemen. Halverwege de Sledemennerstraat vind je daar een mooi voorbeeld van. En daarnaast ontstaan dus panden als die hier zijn genoemd. Bedoeld voor studenten en zonder al te veel toeters en bellen. De bewoners zullen tevreden zijn over hun centrale huisvesting, niet iedereen is even verrukt over deze ontwikkelingen en vraagt om een grotere rol van de Welstandscommissie in de besluitvorming; the sky mag dan the limit zijn, er moeten misschien toch grenzen gesteld worden. (Han Santing)
Word ook lid van Het A-Kwartier Veel mensen denken dat ze lid zijn van de buurtvereniging omdat ze de A-krant ontvangen. Dat is een misverstand. Lid zijn alleen degenen die zich ook daadwerkelijk aangemeld hebben en contributie betalen. Omdat de gemeente de komende jaren flink gaat bezuinigen is het van groot belang dat Het A-Kwartier zo veel mogelijk leden heeft. Behalve financieel heeft dat ook andere voordelen: een sterkere gesprekspartner in het overleg met derden en een veilige en gezellige buurt. Hierbij geef ik mij op als lid van buurtvereniging Het A-Kwartier Naam: .................................................................. Adres:
..................................................................
Postcode: …………...........
E-mail: .................................................................. Contributie: € 10,- eenpersoonshuishouden € 15,- huishouden van 2 of meer personen (omcirkelen wat gewenst is; niet direct betalen, u krijgt een acceptgiro) Deze strook kunt u in de bus doen bij A-Kerkstraat 22-5, of e-mail uw gegevens naar de penningmeester: sjoerdstienstra@home.nl
Pizzeria Ristorante
Napoli A-straat 9 9718 CP Groningen tel. (050) 314 49 91 www.napoligroningen.nl Dagelijks geopend van: 16.00 uur tot 23.00 uur (ook op zon- en feestdagen) 40