link Magazine 2022, #04

THEMA september 2022 | nummer 4 | jaargang 24 CEO CARL IS(247TAILORSTEEL)BERLOKRITISCH: DE TUSSENVERBINDINGTECHNOLOGIE,MARKTENMENS ‘DIT JAAR KIEZEN WE MET INGAAN’WEPARTNERSWELKEDETOEKOMST UITSLAG RONDE 1 ‘ONZE TOP 3 ZIJNMEEDENKERSUITGESPROKENENMEEWERKERS’ PRODRIVE EN PRODUCTIVITEIT ‘WIJ ONTWIKKELEN ZELF VINDENWANTOPLOSSINGEN,INDEMARKTWEZENIET’ ARBEIDSMARKTKRAPTE EEN ZORG, MAAR OOK KANSRIJK DUTCH INDUSTRIAL AND CUSTOMER AWARDS 2022 BENT U www.linkmagazine.nlKijkGENOMINEERD?snelop

inProgressemotionBezoekonsinUtrecht 27-30 SEPTEMBER

88 Met nieuwe Franse vestiging erbij zet Eltrex Motion in op verdere groei ‘De vraag achter de vraag: dáár draait het om’

WELKE PARTNERS WE

83 Groeistrategie Iteq mondt uit in strakkere planning en keuze voor de grotere oem’ers ‘Goed samenwerken vraagt dat klanten dezelfde professionaliteit hebben’

‘WE VINDENWANTZELFONTWIKKELENOPLOSSINGEN,INDEMARKTWEZENIET’

KANSRIJKEENARBEIDSMARKTKRAPTE:ZORG,MAAROOK THEMA

‘DIT JAAR KIEZEN WE

43 Klanten gaan eisen te voldoen aan CSRD, maar mkb voelt urgentie nog nauwelijks ‘Opzetten audit trail wordt straks een harde eis’

/22#4 3september 2022

CEOPRODUCTIESTRATEGIECARLBERLO(247TAILORSTEEL) IS KRITISCH: 44

STRATEGIE

‘Wie zijn nu je échte partners?’ Dat is dit jaar het thema van de DISCA-awards van Link Magazine. Inmiddels zijn tientallen klanten en toeleveranciers genomineerd voor de eerste ronde. Maar hoe zijn bedrijven te werk gegaan bij het kiezen van hun favorieten? Dat verschilt nogal. ‘Ik doe het uit de losse pols.’

OVER HIGHTECH STARTERS EN HUN ENFINANCIERINGSPROBLEMENINNOVATIES,ANDEREUITDAGINGEN

DE TUSSENVERBINDINGTECHNOLOGIE,MARKTENMENS

DUURZAAMHEID

Prodrive Technologies is steeds sterker aan het automatiseren. Het streeft naar een lightsout factory met zo weinig mogelijk handen in de productie. Daarom is de groep Industrial Automation continu bezig om nog slimmere productielijnen te ontwikkelen. Alles voor eigen gebruik. De leden van het platform Productiviteitsverbetering van Link Magazine gingen kijken.

12

74 Festo wil haar waardeketen het goede voorbeeld geven met verduurzaming eigen processen Bedrijf reeds voorbereid op ‘deglobalisering’

‘ONZE TOP 3 ZIJN MEEWERKERS’MEEDENKERSUITGESPROKENEN UITSLAGDISCA’22 VAN DE EERSTE R ONDE IS BEKEND

Na het terugtreden van oprichter Carel van Sorgen en de complete vernieuwing van het management raakt de groei van 247TailorSteel in een stroomversnelling. De succesverhalen gaan vooral over het digitale portaal, maar zeker zo interessant is de fysieke inrichting van de fabriek en de intensieve samenwerking met machineleveranciers. MET DE TOEKOMST INGAAN’

VERDER PAGINA

Met onder meer een verhaal over TouchWind, dat een windturbine ontwikkelt met één langgerekt rotorblad dat zich aanpast aan de windsnelheden, zodat het ook in stormachtig weer zijn werk blijft doen.

ZIE 5

PLATFORMPRODUCTIVITEITPRODUCTIVITEITSVERBETERING

Bedrijven moeten slim en creatief zijn om te kunnen blijven innoveren en ondanksproduceren,hettekort aan mensen. Wat zijn de ingrepen die meteen het businessmodel versterken? Hoeveel soelaas kan IT bieden, of komt het meer aan op een andere inrichting van het werk en de organisatie? En in hoeverre veroorzaakt het onderwijs de krapte? Moet daar de bezem doorheen?

104 Itsme al 30 jaar partner voor verlichting HAK naar LED

58 36

86 SEMICON TSMC-symposium in Amsterdam: op stoom voor 2-nanometer chips

Niets uit Link Magazine mag worden overgenomen of gereproduceerd zonder toestemming van de uitgever. Aan de inhoud van deze publicatie kunnen geen rechten worden ontleend.

MARTIN VAN ZAALEN Hoofdredacteur Link Magazine

Link Magazine is een manage mentblad over eigentijdse vormen van samenwerking tussen bedrijven onderling en tussen bedrijven, (semi-)overheid, universiteiten en hogescholen.

JIJ-BAKKEN

ROBOTISERING Prime Vision ontwikkelt en bouwt samen met VDL-bedrijven robot voor booming e-commerce

68 SERVITIZATION Belang datavergaring centraal tijdens event op Lely-campus

47 DIGITALISERING MES Hydra ondersteunt Koninklijke Mosa bij kwaliteitscontrole tegels

65

RAAD VAN ADVIES

77 COLUMN Teveel clouds geven gedonder

90 DOCUMENTBEHEER Mokveld maakt documenten stroom vloeiend met PRO.FILE-partner PLM Xpert

98 PROCESVERBETERING Snoepmachinefabrikant Tanis anticipeert met ERP-implementatie Fellowmind op doorgroei

100

78 SMART CUSTOMIZATION Link-platform Smart Customization|CtO te gast bij IHI Hauzer Techno Coating

107 UIT DE MARKT (Vervolg)

UITGEVER H&J Uitgevers Mireille van BosschewegGinkel 76 5151 BE Drunen (010) 451 55 10 06 51 78 41 uitgever@linkmagazine.nl97 www.linkmagazine.nl

ISSN 1568 - 1378

COLOFON

COLOFON

62 FOTONICA Consortium ontwikkelt testapparatuur die PICs-productie verder moet professionaliseren

6

5september 2022

JAARGANG 24, NUMMER 4, SEPTEMBER 2022

AAN DIT NUMMER WERKTEN MEE Jan Broeks, Hans van Eerden, Fred Franssen, Maarten Hummelen, Alexander Pil, Jan Tournois, Marjolein de Wit-Blok en Riejanne Wolswinkel.

COVERFOTO Studio Seesing Fotografie/247TailorSteel GRAFISCHE VORMGEVING Primo!Studio, Delft DRUK Veldhuis Media, Raalte

35 COLUMN Verloop heeft nooit één reden

ELEKTRIFICATIE Modelgebaseerd ontwerp MathWorks vergemakkelijkt de ontwikkeling van batterijbeheersystemen

‘Jij-bakken’ zit diep in onze genen verankerd. Als kleuter doen we het al, zonder dat we door onze ouders op die onderhandelingsstrategie gewezen zijn. ‘Hij mag ook nog buiten spelen, dan mag ik het ook!’ Afgelopen zomer hebben melkveehouders die aangeboren kwaliteit volop ingezet. Onder verwijzing naar hun net zo vervuilende Duitse collega’s, en dan hebben ze een punt. Maar de boeren refereerden ook aan ‘de industrie die gewoon haar uitstoot-gang kan gaan’. Wat natuurlijk niet klopt. Want in 2030 moet deze sector 49 procent minder CO2 uitstoten dan in 1990, zo staat expliciet in het NuKlimaatakkoord.kanhetzijndat menig ondernemer dit nog niet wist en daarom nog niet met trekkers snelwegen is gaan blokkeren, geen afval heeft gedumpt op afritten of vlaggen is gaan omkeren. Maar ook al gaat het u bij het lezen van deze column pas dagen: geen reden om net zo boos te worden als de boeren. Immers, die forse CO2-reductie hoeft uw verdienmodel niet aan te tasten. Integendeel. Onlangs sprak ik een metaalbedrijf dat drie oude lasersnijmachines had ingeruild voor drie nieuwe energiezuinige fiberlasers. Met als resultaat: het bedrijf als geheel verbruikt nu 20 procent minder energie én de productiecapaciteit is fors gestegen. Een melkveehouder heeft die luxe niet. De omzetefficiency van koeien is de laatste decennia fors verbeterd, maar door-innoveren zodat ze nog meer melk gaan produceren terwijl ze minder boeren, schijten en plassen is toch echt een utopie. Het CowToilet van Hanskamp kan zeker helpen. Maar dan spreekt in het nadeel van de agrosector dat die al tientallen jaren de grenzen van de regelgeving opzoekt en – met permissie van de (lokale) politiek – overschrijdt. Het voordeel van de twijfel is omgeslagen in het nadeel ervan.

HOOFDREDACTIE Martin A.M. van Zaalen EINDREDACTIE Lucy Holl, Wilma Schreiber redactie@linkmagazine.nl

93 TALKING INDUSTRY De strategie van BluePrint Automation in Woerden

Het eerstvolgende nummer van Link Magazine verschijnt 28 oktober. Het thema van dit nummer is: ‘Afspraken maken, en ze ook nakomen’.

@martin.vanzaalen@linkmagazine.nlMartinvanZaalen#linkmagazine.nl

72 PRODUCTIESTRATEGIE Panasonic Industry versterkt als marktspecialist de focus op lab automation

UIT DE MARKT

Link Magazine verschijnt zesmaal per jaar.

n deder-Enendiemaareuro-demetormen-gtijddk LIK

57 PARTNERS Henk Smid, directeur Variass, gaat samenwerking met complementaire AME verder vormgeven

De industrie zit in deze vergelijking dus comfortabel, maar geriefelijk achterover leunen is ongepast. Grote bedrijven doen dat ook niet. En zijn daar trots op. Een multinational als Schneider laat geen persbericht onbenut om te wijzen op hun ranking als duurzaamste bedrijf ter wereld. Begin juli was ik nog mee met een Festo-persreis naar Zuid-Duitsland –per trein, niet uit klimaatbewustzijn maar door een tekort aan bagagemedewerkers. Met als thema ‘Sustainability in automation technology’. Waarbij topman Oliver Jung trots openbaarde dat zijn onderneming per 2026 compleet klimaatneutraal zal zijn.

Magazine

EN VERDER: MARTIN

ABONNEMENTEN u 77,00 exclusief BTW per jaar ADVERTENTIE-EXPLOITATIE John van john.vanginkel@linkmagazine.nlGinkel (010) 451 55 10, 06 53 93 75 89

VOLGEND NUMMER

J. Beernink MSc (Golden Egg Check), ing. D.M. van Beers (Festo BV), P. Berting (Huisman), J.C.A. Buis MBA (RR Mechatronics), F.M. Eisma (Trumpf Nederland), P. Fokke (Siemens), ir. R. van Giessel (voormalig ceo Philips CFT), F. Groot (ISAH), ir. M.H. Hendrikse (HTSMboegbeeld), ing. J.B.P. Hol (Legrand Group), ir. T.J.J. van der Horst (TNO), S. Kleijngeld (Inther Group), dr. ir. M. Peters (ceo Plantlab), dr. ir. D.A. Schipper (Demcon), E. Severijn (Siemens PLM Software Benelux), J.A.J. Slobbe (VMI), H.G.H. Smid (Variass Group), ir. W.W.M. Smit MMC (DBSC Consulting), ir. H.H. Tappel (Bronkhorst High-Tech).

Althans: ‘In terms of scope 1 en 2’. Met andere woorden: de eigen processen plus wat door externe partijen gedaan wordt om Festo van energie te voorzien, zorgen in 2026 voor nul CO2-uitstoot. Echter, de emissies door het beleveren van Festo (upstream) en het gebruik van de Festo-producten door klanten (downstream) vallen in scope 3. Volgens het eigen Sustainability Report 2021 zorgen de scope 3-activiteiten ‘typisch’ voor vier keer meer emissies dan die in scope 1 en 2 gecombineerd. Festo doet ook daar wat aan, door toeleveranciers het goede voorbeeld te geven, bijvoorbeeld door zo min mogelijk per luchtvracht te verschepen, energiezuinigere pneumatiek en lichtgewicht cobots. Maar een net zero-doel voor scope 3 wordt niet gesteld. Voor Schneider geldt hetzelfde. Net als de agrosector hoopt ook de industrie zich uit de klimaatcrisis te innoveren. Want dan blijft het verdienmodel overeind. De veehouder heeft de pech dat zijn emissies grotendeels zicht- en ruikbaar plaatsvinden (scope 1), terwijl een industrieel bedrijf zijn uitstoot vooral elders veroorzaakt (scope 3). De boer kan dus met recht jij-bakken. Zijn zin moet hij echter niet krijgen. Net als vroeger: ‘Nóg langer opblijven? Nee, nú naar bed! Allebei!’

de praktijk te maken’, zegt Schwie tert, die aangeeft dat Evalan op verzoek van Defensie in een volgende fase nog een wobble index aan de wearable gaat toevoegen. ‘Als iemand tegen oververhitting aan zit, veran dert zijn balans en looppatroon, zo blijkt uit onderzoek. Op basis van een algoritme, ontwikkeld door MIT samen met het Amerikaanse leger, dat accelerator- en gyroscoopgege vens gebruikt, kun je aan de hand van iemands bewegingspatroon detecteren of hij in problemen komt.’

De hittemonitor vormde een mooie uitdaging voor het bedrijf, dat zich richt op het creëren van end-to-end IoT-oplossingen en het implemente ren van nieuwe technologie daarbij. Evalan werkt hiervoor nauw samen met klanten, die de domeinkennis en specifieke doelstellingen inbren gen, en levert zelf de technische kennis en capabilities. Hiertoe heeft het bedrijf een aantal bouwstenen ontwikkeld, waaronder BACE, een connector tussen een asset in het veld en de cloud. ‘Zo krijg je data uit machines, voertuigen of sensoren via een API in de cloud meteen aan geleverd. Juist die engineering voor integratie aan beide kanten is vaak de zwakke schakel. Klanten kennen doorgaans hun machines goed en weten ook welke data ze zouden wil len hebben, maar data uit machines in hun enterprise-systeem brengen, is soms lastig’, aldus Schwietert. De uitdaging voor Evalan zit steeds in het realiseren van de implementatie. ‘Vandaar dat we veel samen werken met kennisinstellingen en universiteiten om met hun prototypen en demonstrators de slag naar

europe/netherlandswww.thalesgroup.com/en/countries/

Impressie van de open dag. Foto: Thales

Uiteindelijk zou zo’n wobble index voldoende informatie kunnen opleveren en het dragen van een hartslagmeter overbodig maken. Inmiddels zet Defensie de hittemonitor operationeel in tijdens oefeningen (het device is niet bedoeld voor gevechtshandelingen). Hetzelfde geldt voor de brandweer Zuid-Holland-Zuid; de brandweer van Amsterdam gaat de hittemonitor testen.

Om al deze ontwikkelingen ook daadwerkelijk te kunnen produce ren, is het bedrijf altijd op zoek naar nieuwe medewerkers, zowel in bin nen- als buitenland. In tegenstelling tot veel andere bedrijven slaagt Thales daar relatief goed in. In een

interview (17 juli, AD) geeft Gerben Edelijn, ceo van Thales Nederland, aan: ‘Het personeelsbestand steeg de laatste vijf jaar van 1.600 tot 2.500 werknemers. En binnen drie jaar zal het bedrijf doorgroeien tot 2.800 werknemers. We hebben honderden nieuwe mensen kunnen aantrekken omdat we de ‘wow’-factor hebben.’ Het jubileum heeft Thales in de maand juli volop gevierd. Dit startte met de Open House Dag waarvoor zich 5.000 mensen aanmeldden. Werknemers en familie maar ook

heidsbelang had verworven, afstand van haar resterende 20 procentbelang. In 2008 werd de mechanicaafdeling van het bedrijf (bekend onder de naam MPM) overgenomen door Norma Holding dat inmiddels zelf is overgenomen door NTS Group.

oud-werknemers en vrienden wer den via een speciale rondleiding langs verschillende ‘honderd jaar’hoogtepunten geleid. Van het milieu competentiecentrum tot het print platencentrum en de productiehallen van de enorme radarsystemen. Daar naast konden de deelnemers een kijkje nemen in een 1:1 model van de commandokamer van een fregat en waren er kinderactiviteiten.

De hittemonitor maakt gebruik van data uit een hartslagmeter en van een algoritme. Foto: Evalan

100 JAAR THALES – TIJD VOOR TECHNOLOGIE

UIT DE MARKT

NV Hazemeijers fabriek van Sig naalapparaten werd op 6 juli 1922 opgericht om een vuurleiding voor een schip van de Koninklijke Marine te ontwikkelen. Het technisch alter natief voor de menselijke schutter maar dan sneller, nauwkeuriger en vrij van emoties. Het bleek het begin van een samenwerking die tot op de dag van vandaag bestaat. Inmiddels ontwikkelt en bouwt Thales Nederland voor de gehele defensie organisatie en levert veiligheidsoplossingen voor het spoor, trans port, ruimte en planeet. Het maakt onderdeel uit van een multinatio naal concern met 80.000 personeels Natuurlijkleden. zijn er in de afgelopen decennia uiteenlopende organisato rische ontwikkelingen te benoemen. De vestiging van Hollandse Signaal apparaten in Hengelo kreeg in 1990 de naam Thales Nederland. Toen verwierf het toenmalige ThomsonCSF, dat later is opgegaan in de Thales Groep, een meerderheidsbelang in Signaal. In 1992 deed Philips, dat in 1956 een meerder

Vier jaar geleden kreeg het Amster damse tech-bedrijf Evalan de opdracht van het ministerie van Defensie voor het ontwikkelen van een hittemonitor. Aanleiding was het feit dat soldaten tijdens oefenin gen soms oververhit raken, met incidenteel (blijvende) problemen als gevolg. Voor het detecteren van iemands kerntemperatuur werd eerder wel een hittepil gebruikt; deze moest echter uren van tevoren worden ingenomen. ‘Ons wearable device maakt gebruik van data uit een hartslagmeter en een algoritme dat is ontwikkeld door het Ameri kaanse leger en waarmee iemands kerntemperatuur wordt afgeleid uit diens hartslagwaardes. De uitkomst wordt vervolgens doorgestuurd naar de commandant of trainer, die aan de hand van een stoplichtsysteem ziet of iemand in de gevarenzone verkeert en daar vervolgens actie op onderneemt’, verklaart Henk Schwietert, ceo van Evalan, dat de hittemonitor assembleert, program meert, test en uitlevert. Het bedrijf werd opgericht in 2005 en telt ruim vijftig medewerkers.

www.evalan.com

IOT-OPLOSSING EVALAN VOORKOMT OVERVERHITTING SOLDATEN EN BRANDWEERLIEDEN

Uit alle historie blijkt dat bij Thales altijd ‘een enorme drive’ aanwezig is geweest om voortdurend nieuwe technologie te ontwikkelen. Vuur systemen werden uitgebreid met radarsystemen die, naar eigen zeggen, tot de beste van de wereld behoren. Maar ook andere veilig heidsoplossingen zijn doorontwik keld. Inmiddels bestaat ongeveer de helft van de omzet uit leveringen aan defensie – zowel in Nederland als daarbuiten – en heeft ‘cyber’ de volle aandacht.

6 september 2022

De wegenbouwer heeft vanaf 2018 voor in totaal 87.000 vierkante meter aan proefvakken gelegd met het zogeheten Grasfalt. Een deel van het bitumen hierin is vervangen door het natuurlijke kleefmiddel lignine dat wordt gewonnen uit olifantsgras. Deze lignine wordt

www.ntp.nl

19406ISAH-Advertentie-Linkmagazine-teasersindd125-08-202210:31

OLIFANTSGRAS VERVANGT BITUMEN IN ASFALT

koelwater en een voor het uitgaande gekoelde water. De behuizing van de manifolds is van roestvaststaal. De verbinding met de vier aluminium koelelementen en de machine ver loopt via slangen van PUR en verder is gebruik gemaakt van aluminium koppelingen om corrosie te voorkomen, schetst Dimitri Boekkooi, accountmanager bij Teesing, de oplossing. Bovendien zijn de alumi nium koppelingen speciaal ontwor pen voor deze applicatie. ‘Zodanig dat zij niet alleen op de slang passen, maar ook voldoen aan de strenge cleanroomspecificaties én compact genoeg zijn. Qua afmetingen zijn de koppelingen ongeveer een derde van de standaard koppelingen waardoor ze precies passen in de beperkte Inruimte.’totaal hebben zijn er twee proto types gebouwd en inmiddels is het eindontwerp goedgekeurd, gebouwd en in gebruik genomen. De assem blage van de onderdelen realiseert Teesing in eigen huis. Na assemblage wordt de module volgens clean roomspecificaties verpakt en naar

geleverd door de Arnhemse start-up Miscancell. Die heeft een bijzonder proces ontwikkeld dat olifantsgras uiteen laat vallen in diverse bruikbare componenten, waaronder de Delignine.eerste resultaten van Grasfalt zijn goed. De proefvakken – fietspaden, maar ook rotondes en toegangswegen waar veel vrachtverkeer over heen gaat – houden zich goed, aldus Buijs. ‘Het nadeel is alleen dat er toch nog bitumen in verwerkt is. Asfalt gaat normaal gesproken tus sen de twaalf en vijftien jaar mee. Daarna wordt het weggefreesd en vervolgens gemengd met nieuw asfalt. Maar er is wel steeds weer nieuw bindmiddel nodig. Daarom willen we toe naar een middel dat wel voor 100 procent bio-based is.’ Dus is er samen met Miscancell, bindmiddelspecialist BMI Esha en nog vier andere partijen verbonden aan het Asfalt Kennis Centrum gewerkt aan Harsfalt. Het bindmid del hierin is gebaseerd op twee biocomponenten geleverd door BMI Esha en de lignine van Miscancell. Dit drie-componenten bindmiddel is dus 100 procent bio-based, aldus Buijs. Na enkele tests in het labora

Voor een klant in de semi-conduc tor industrie ontwikkelde VDL Klima een module die het opge warmde koelwater van een produc tiemachine terugkoelt voor direct hergebruik. Geen eenvoudige taak aangezien er de nodige eisen werden gesteld aan afmetingen, componenten materiaalgebruik. Om die reden besteedde VDL Klima de ontwikke ling deels uit aan Teesing in Rijswijk. De complexiteit van het koelsysteem hing onder meer samen met de zeer geringe beschikbare inbouwruimte. Daarnaast verplichtte de afnemer het gebruik van specifieke alumini um koelelementen en golden strenge reinheidseisen op basis van clean roomspecificaties die gebruikelijk zijn in de semicon-industrie. Met inachtneming van al deze randvoorwaarden moest het systeem voldoende koelcapaciteit (flow) bie den om de machinebeschikbaarheid en nauwkeurigheid te garanderen. In nauw overleg ontwikkelde Teesing een passende oplossing die gebruik maakt van twee manifolds; een voor het inkomende verwarmde

torium heeft NTP, samen met vier andere aannemers, er deze zomer twee proefvakken mee aangelegd, in een parallelweg in de gemeente Assen en in een bindmiddelbehalveneeltennietvoorbij.GrasfaltDatkaartverouderingomjaargaanIJsselstreek.dedoorgangswegdrukkereingemeenteOude‘Wedienuviermonitorenhettempovanintebrengen.’stadiumishetinmiddelsHetblijktsnellerteslijdantraditioasfalt.Endatheterindeels

www.vdlklima.comwww.teesing.com

Maak het met Isah.

gedurende de tijd nog wel eens wijzigden. Boekkooi: ‘We hebben tijdens dit project dan ook niet alleen maar kennis opgedaan over zeer compacte koelsystemen, maar tevens ervaring opgedaan met het managen van projecten met deze looptijd en complexiteit.’

De grote oliemaatschappijen zijn hun kraakprocessen de laatste jaren steeds verder aan het optimaliseren voor de productie van brandstoffen. Dat levert meer en betere benzine op, maar gaat wel ten koste van de kwaliteit van een bijproduct: bitu men dat onder meer gebruikt wordt in asfalt. De oliemaatschappijen vinden dat niet erg – aan benzine verdienen ze nu eenmaal het meest. De wegenbouwers zijn er echter niet blij mee. Het bitumen plakt in hun asfalt de steentjes minder goed aan een waardoor de laag sneller slijt. Daar komt bij dat het bindmiddel, door de stijgende olieprijzen, steeds duurder wordt. Dus zijn de bouwers naarstig op zoek naar alternatieven. En dan het liefst van het type bio-based, zodat ook het milieu er voordeel bij heeft, vertelt Jeroen Buijs, manager onderzoek, ontwik keling en advies van NTP.

TEESING ONTWIKKELT INNOVATIEVE MANIFOLDS VOOR MINI-KOELSYSTEEM

bio-based is, voorkomt het ook CO2-emissies. Het olifantsgras neemt veel CO2 op (tot zes keer meer dan bos) en bij de aanleg kan worden gewerkt met een temperatuur die 40 graden Celsius lager ligt, wat gas scheelt. Met die verkoopargumenten wordt het nu

door NTP in Nederland bij opdrachtgevers als gemeentes en Rijkswaterstaat aan de man gebracht. ‘En uit alle hoeken van de wereld krijgen we er vragen over. Nee, nog geen orders. De wegenbouw is een conservatieve sector.’

ESTEPE is en blijft dankzij Isah Business Software toekomstbestendig en schaalbaar. Wil je weten hoe?

7september 2022

Een proefvak bij Assen. Foto: NTP

VDL Klima gestuurd. Het gaat om honderden units per jaar. Het hele traject van ontwikkeling tot aan de definitieve oplossing – die inmiddels naar volle tevredenheid functioneert – duurde ongeveer een jaar. Dit had onder meer te maken met het feit dat VDL Klima zelf ook in de ontwikkelingsfase van de machine zat waardoor specificaties

Kijk op de achterpagina

+ Digitaliseer je kantoor, werkvloer, operationele processen en productieketen en laat data voor je werken. Hierdoor krijg je unieke inzichten, verhoog je jouw efficiëntie en realiseer je groei met optimale marges. De voordelen van onze slimme software: + Stuur het gehele productieproces vanuit 1 systeem + Van planning tot facturatie inclusief boekhouden + Optimaliseer voorraadniveaus met MRP + Leverbetrouwbaarheid met sprongen omhoog + Wissel gemakkelijk informatie uit in de toeleveringsketen Denk je aan de maakindustrie? Dan denk je Exact. Ontdek alle andere voordelen van onze software op exact.nl/productie + stuklijstbeheer + materiaalplanning + werkorders + voorraadbeheer + kostprijscalculatie

De certificering voor SMC, dat in Nederland het hoofdkantoor heeft in Amsterdam, geldt in principe tot 2027, met een tussentijdse audit over twee jaar. En dat dus gericht op niveau 3, bedoeld voor cursisten zoals werkplaatschefs en service engineers. Tot op heden is SMC binnen Nederland de enige die de cursussen – voor wat betreft pneu matiek – op dat niveau kan aanbie den. SMC doet dat op zowel meer dere, eigen locaties in Nederland en

UIT DE MARKT

www.smc.eu/nl-nl/trainingen Foto: SMC

België als ook bij bedrijven zelf. Het aanbod is breed, vertelt Persoon, niet in de laatste plaats dankzij de aan scherping die nodig was voor de cer tificering. ‘We hebben ons aanbod kritisch bekeken, zijn het cursusmateriaal uitgebreid langsgelopen en hebben er zo voor gezorgd dat de les stof nog beter dan voorheen aansluit bij de praktijk.’ Het is volgens Per

ne, maar ook de spanningen in Azië. En dan zijn daar ook de uitdagingen voor wat betreft het klimaat en de explosief groeiende digitalisering. Kortom, genoeg om over te praten.

‘De industrie móet ook wel’, zegt Vissers. ‘Dit zijn de thema’s waar vooral middelgrote machinebouwers mee worstelen. Dus is voor diezelfde bedrijven nú het moment om de eigen digitale strategie aan te passen aan wat speelt in de markt. En ons te vragen ze te helpen.’

Begon Lenze ooit als aandrijfspecia list, inmiddels spelen de pijlers automatisering en digitalisering een minstens zo grote rol. Het zijn die drie niveaus waarop Lenze bedrijven dan ook kan ondersteunen, zegt Vissers, die beseft dat ook andere technologiebedrijven de klant kun nen helpen bij de stap naar een smart, digital factory. ‘Maar wat ons onderscheidt is de kennis van aan drijftechnologie. Die is voor een machinebouwer essentieel. We ken nen de do’s en don’ts voor een machine, en maken heel bewust de vertaalslag vanaf de productievloer naar de bovenliggende, digitale structuur.’

The courage of change, zoals de slogan van steunenluidt.jubileumjaardit‘Weonderinhetkader

van ons 75-jarig bestaan een speciaal duurzaamheids project. En gaan dat doen door ieder een bepaalde afstand te lopen, zwem men, roeien of welke activiteit dan

CERTIFICERING CU RSUSSEN SMC HELPT BIJ VINDEN JUISTE MEDEWERKER

soon dan ook die duidelijke relatie met het eigen werkveld, die cursisten kritischer laat nadenken. ‘Er wordt simpelweg nóg bewuster met ieders kennis omgegaan. Door ons als SMC – en door de cursisten net zo goed. De relatie met de praktijk is van enorm belang, en staat binnen het cursusaanbod centraal.’

Lenze bestaat 75 jaar. Een mooie aanleiding voor het van oorsprong Duitse technologiebedrijf om terug te kijken. En heus, dat gebeurt ook wel, vertelt Marc Vissers, marketingen communicatiemanager EMEA West. ‘Maar meer nog dan terugblikken kijken we vooral vooruit. En dat heel nadrukkelijk met de keten, machinebouwers, leveranciers en gebruikers. We brengen de markt bijeen, zoeken nadrukkelijk de ver binding.’ Zo ook in oktober, tijdens een tweedaagse conferentie in het Duitse Hamelen, waar het hoofd kantoor van Lenze zich bevindt. Topondernemers uit de gehele wereld komen er bijeen. Sprekers, rondetafelsessies, een factory tour door het gloednieuwe mechatronical competence center dat dan ook officieel wordt geopend: het event wordt volgens Vissers even interactief als divers, gekoppeld aan meerdere actuele thema’s. Want neem allereerst de vergrijzing, en de daaraan gerelateerde krapte en veranderende behoeften op de arbeidsmarkt. Denk bovendien aan de druk op de wereldwijde supply chain en de situatie rondom Oekraï

Omgekeerd geldt uiteraard hetzelf de, aangezien de certificering bedrij ven helpt sneller de geschikte mede werker dan wel opdrachtnemer te vinden. Juist in deze tijd van krapte op de arbeidsmarkt is dat meer dan welkom, stelt Persoon, die daarbij de waarde van de certificering voor zijinstromers benadrukt. ‘Een algeme ne erkenning zet mensen er eerder toe aan voor techniek te kiezen. In dat opzicht draagt de CETOP-certi ficering bij aan het terugdringen van de krapte op de arbeidsmarkt.’

Lenze is relateerdoproep,graagplaatstLenzeoplossingensprekenbezoekerslega’snamenshooptUtrecht.deseptember)(WoTS,ScienceTechnologybeurswezigseptembereindaanopdeWorldof&202227-30inJaarbeursinVissersermedezijncoldenodigeteoverdediebiedt.Ookhijtotslotnogeenge-aan

IN JUBILEUMJAAR ZOEKT LENZE NADRUKKELIJK DE VERBINDING

ook. Medewerkers van Lenze doen mee, maar we nodigen zeker ook mensen buiten ons bedrijf uit om aan te haken.’ Meer over de actie op: www.lenze.com

Foto: Lenze

9september 2022

Meer duidelijkheid over het algeme ne kennisniveau, zodat bedrijven weten welke expertise ze in huis halen. En ook: een aanscherping van het eigen cursusmateriaal, waardoor de lesstof nog beter dan voorheen aansluit bij de dagelijkse praktijk. Jos Persoon, opleider en trainer bij industrieel automatiseerder SMC, kan de waarde wel benoemen van de certificering ‘CETOP-Approved Education Centre Pneumatiek Level 3’. SMC kreeg het certificaat vorig jaar zomer van CETOP, de Europese koepelorganisatie voor pneumatiek en hydrauliek. Gericht op het volle dige cursusaanbod van SMC voor pneumatiek, waarbij de certificering volgens Persoon voorziet in een grote behoefte. ‘Zie het certificaat als een algemene erkenning, waarmee cursisten kunnen aantonen dat ze beschikken over de benodigde kennis. Daardoor vergroten ze hun kansen, aangezien de CETOP-certi ficering geldt op Europees niveau. Cursisten zijn breder inzetbaar.’

11september 2022

gegaan, dan kunnen de beelden die nen als bewijs. Ook voor snoeiwerk aan bomen – om dat op voldoende hoogte te doen voor vrachtauto’s die er onderdoor moeten – kunnen onze systemen worden ingezet. En voorzien van een infraroodcamera kan ermee gecheckt worden waar bovengrondse elektriciteitsleidingen te warm worden en waar dus pre ventief onderhoud nodig is. Klanten zijn de Googles, maar ook gemeen ten, Rijkswaterstaat, wegenbouwers en elektriciteitsberdrijven. Heel breed dus.’

STANDAARDISATIE-ERVARING OP CIVIELE MARKT BEREIDT NEDINSCO VOOR OP GROTE DEFENSIEORDERS

liggen lager met name omdat ons systeem veel energiezuiniger is.’

UIT DE MARKT

bedrijf FeyeCon Development & Implementation een technologische oplossing ontwikkeld.

Deze zomer kondigden Smart Delta en Nedinsco aan strategisch te gaan samenwerken aan de ontwikkeling, het vermarkten en de aftersales van 360°-camerasystemen voor mobile mapping. Daarbij concentreert Smart Delta zich met name op de ontwikkeling van de mobile mapping-software. Nedinsco legt zich toe op de ontwikkeling, pro ductie en service van de camerasys temen. En dit past precies in de stra tegie die het bedrijf uit Venlo eind vorig jaar heeft geformuleerd. Want centraal daarin staat de verbreding van de marktfocus van alleen defen sie naar ook – en vooral – de civiele markt. En die wordt bij uitstek bediend met deze ‘sferische 360°beeldvormingssystemen’, vertelt Nedinsco-ceo Arno Bouwmeester. ‘Het zijn systemen voor het street mappen als Google en Tomtom doen. Maar ze kunnen ook worden ingezet voor het nauwkeurig maar snel meten van de hoogte en breedte van straten en de status van alles daarom heen. Dat kan van pas komen als wegen opgebroken en vernieuwd moeten worden. De aannemer kan dan precies bepalen hoeveel asfalt of bestrating hij nodig heeft. Maar komen er klachten dat er bijvoorbeeld een tuinhek kapot is

Dit principe wordt ook voor het ‘ontkurken’ gebruikt, maar dan niet voor toevoegen, maar voor extrahe ren van de tca uit de kurk. Voorts is goed gekeken naar de bestaande technologie van de Franse kurken producent Diam. Die liep na 20 jaar uit het patent. Aanleiding voor con current Amorim uit Portugal om Woerlee te benaderen voor de ont wikkeling van een vergelijkbaar apparaat, maar dan een betere. En dat is gelukt, aldus Woerlee: ‘Onze

Geert Woerlee (rechts) en Rob van der Veer. Foto: FeyeCon

FEYECOM ONTWIKKELT MACHINE VOOR AMORIM: NOOIT MEER ‘KURK’

Celsius. Voor deze civiele systemen maken we natuurlijk wel dankbaar gebruik van de ontwikkel- en productiekennis die we voor defensie hebben Andersomopgebouwd.’zaldeervaring met het modulair werken ook van pas komen om het hoofd te bieden aan de grote defensieorders die Bouwmeester vanaf eind dit jaar verwacht. ‘De oor log in de Oekraïne is verschrikkelijk, vooral voor de direct getroffenen. Daarnaast zal het zijn impact hebben op de economie. Maar het is ook een wake-up-call voor de landen in Europa die sinds de jaren tachtig bezuinigd hebben op defensie. Het

www.smartdelta.nlwww.nedinsco.com

Die is deels gebaseerd is op de tech nologie die Woerlee eerder heeft ontwikkeld binnen het bedrijf DyeCoo waarvan hij tot 2016 direc teur was. Daarbij wordt onder hoge druk en bij hoge temperatuur CO2 gemengd met verf. Met dat mengsel wordt vervolgens textiel gekleurd.

extra budget dat de politiek defensie heeft toegezegd wordt nu vooral besteed aan het op niveau brengen van de munitievoorraden. Maar eind dit jaar, begin volgend jaar zullen orders vrijkomen voor militaire voertuigen met daarop onze syste men. Gezien de grote aantallen zul len de voertuigbouwers alles rond die systemen graag helemaal uit handen geven aan specialisten zoals wij zijn. En dan komt het goed uit dat standaardisatie een van de uit gangspunten is van de strategie die we eind 2021 hebben gekozen.’

Net als de verfmachine is ook dit apparaat – gedoopt Corberus – geïn dustrialiseerd en gebouwd door VDL ETG Projects. ‘Het eerste exemplaar draait nu bij Amorim. De tweede gaat in productie. Ik denk dat we er

Om die civiele markt te bedienen gebruikt Nedinsco de kennis die in de defensiemarkt is opgedaan. Het ontwikkel- en productieproces en de producten zijn echter wel heel anders. ‘We gaan nu uit van veel grotere aantallen dan gebruikelijk is voor defensieklanten. Daarom wer ken we met een modulaire opbouw waarbij de klant alleen de keuze heeft uit enkele opties. En vanzelf sprekend zijn onze systemen heel robuust – want ze moeten het altijd doen – , maar toch net wat minder dan de camerasystemen die op tanks worden gebouwd en ook moeten blijven functioneren pal naast een schietend kanon, bij 40 graden onder nul maar ook bij +70 graden

Iedere fervente wijndrinker zal het wel eens hebben meegemaakt. Trek je vol verlangen die mooie fles open, maar voordat je de eerste slok geno men hebt, herken je de geur van vochtige kelder al: kurk. De oorzaak is een bepaalde schimmel op de kurkbast. Die produceert trichloor anisol (tca) en zelfs verdund tot 0,1 parts per trillion kunnen de recept oren in de menselijke neus en tong dat goedje oppikken. Die schimmel zit het meest in de bast van de kurkeiken op Sardinië, maar ook die in Zuid-Portugal, Zuid-Spanje en Italië zijn er niet vrij van. Dat kost dus productie die niet eenvoudig is op te voeren: een kurkeik heeft dertig jaar nodig voordat die voor het eerst oogstrijp is en moet daarna weer negen jaar met rust worden gelaten. Even een paar bomen bijplanten is dus geen optie, maakt Geert Woerlee duidelijk. Hij heeft daarom met zijn

machine heeft een capex die 50 procent en een opex die 70 procent lager ligt. De lagere capex door een operationeleworden.gebouwdveelwaardoordeeerderbaseerdconstructie,slimmege-oponzeontwikkelverfmachinediegoedkoperkanEndekosten

nog tientallen zullen bouwen, uit sluitend voor Amorim. Zij hebben mee-ontwikkeld en meegefinan cierd’, verklaart hij de exclusiviteit. ‘Amorim heeft 30 procent van de wereldkurkmarkt in handen. En het zijn apparaten van vele miljoenen euro’s, dus een behoorlijke markt.’ www.feyecon.com

360°-camerasystemen voor mobile mapping. Foto: Nedinsco/Smart Delta

MINDER CONCURRENTIE TUSSEN SCHOLEN BEPLEIT –MAAR OOK ‘BREDERE BLIK’ BIJ WERVING NODIG

Het onderwijs in Nederland is momenteel echter onvoldoende in staat een hogere kwaliteit te bie den, aldus Van der Meer. De belangrijkste reden daarvoor is het teveel aan concurrentie tussen scholen en het niet goed functioneren van de overlegvormen. ‘Zowel tussen scholen op hetzelf de niveau als tussen het primair, voortgezet, mbo-, hbo- en wo-onderwijs is er concurrentie. Via marketingcampagnes wordt bijna letterlijk gevochten om leerlingen en studenten, om zo de investeringsgelden uit de staatskas veilig te Datstellen.’kost veel geld, bovendien zijn de opleidingen door scholen niet complementair aan elkaar. Dat leidt er onder andere toe dat te veel studen ten kiezen voor dezelfde populaire opleiding waar de markt geen behoefte aan heeft, en te weinig voor vakken waar bedrijven juist om zit ten te springen. ‘De grootste problemen zijn er

olgens de gegevens van het CBS waren er in het eerste kwartaal van dit jaar 133 vacatures op 100 werkzoekenden. In het tweede kwartaal werd de druk verder opgevoerd, kwamen er 16.000 openstaan de vacatures bij en daalde het aantal werklozen opnieuw. In de recente geschiedenis van ons land, weet Marc van der Meer, was de arbeidsmarkt krapte niet eerder zo groot. Een belangrijke oorzaak is de vergrijzing. Maar ook de gebrekkige aansluiting tussen het initieel en post-initieel onderwijs enerzijds en het bedrijfsleven ander zijds is een belangrijke factor, aldus de hoogleraar onderwijsarbeidsmarkt van Tilburg University. Daardoor worden werknemers niet goed voorbereid op wat hun loopbaan van hen vraagt, en eenmaal aan het werk worden ze niet in staat gesteld bij te blijven in hun vak. ‘De leercultuur schiet tekort’, zo duidt hij.

• ‘Automatisering verandert hooguit de aard van het werk.’

HOGERE PRODUCTIVITEIT, BETER ONDE RWIJS

ONDERWIJS TE DRUK MET ZICHZELF OM OOG TE HEBBEN VOOR INDUSTRIE

DOOR MARTIN VAN ZAALEN

• ‘Ook bedrijven kunnen veel meer doen om techniek te promoten.’

De in juni door het kabinet gelanceerde aanpak van de arbeidsmarktkrapte heeft drie pijlers: verminderen van de vraag naar arbeid, vergroten van het arbeidsaanbod en verbeteren van de match tussen aanbod en vraag. Welbeschouwd vergt dat – naast hogere lonen, lagere lasten en automatisering – bovenal beter, praktijkgericht onderwijs. De onderwijsinstellingen blijken echter te druk met zichzelf en elkaar om oog te hebben voor wat het bedrijfsleven nu werkelijk aan bagage vraagt. Dit gebrek aan ‘macrodoelmatigheid’ signaleert de regering wel, daar wat aan doen laat het kabinet echter aan het onderwijs zelf. Gelukkig kan de industrie ook zichzelf helpen, door niet massaal achter die ene, ideale kandidaat aan te jagen.

• ‘Dat gebruik van het woord skills… Waar het om zou moeten gaan is kénnis en vaardigheden.’

• ‘Zodra onderwijsinstellingen denken bij te zijn, is de praktijk alweer verder.’

V

Wie de Kamerbrief over ‘aanpak krapte op de arbeidsmarkt’ leest, eind juni door het kabinet naar de Tweede Kamer gestuurd, krijgt de indruk dat Van der Meer daar driftig aan heeft meege schreven. Want een van de voorgestelde acties is de ‘inzet op een leven lang ontwikkelen’. Toch is de tekst niet mede van zijn hand, zo maakt hij onmiddellijk duidelijk. ‘De arbeidsmarkt is continu in beweging. Er zijn voortdurend nieuwe skills en vaardigheden nodig voor nieuwe taken en banen die ontstaan’, zo begint de betreffende paragraaf. En die is meteen een steen des aan stoots voor Van der Meer. ‘Dat gebruik van het woord skills maakt mij direct al duidelijk dat de opstellers niet goed weten wat ze willen zeggen. Dus komen ze maar met een vage, Engelstalige term. Waar het om zou moeten gaan is kénnis en vaardigheden. Zonder kennis kun je nu eenmaal niet die volautomatische machine goed bedienen. Zonder kennis heb je te weinig inzicht in de

AFSTEMMEN MET BEDR IJVEN

productielijn waar de machine, waarvan jij de operator bent, deel van uitmaakt.’

•

THEMA

NIET SKILLS MAAR KENNIS

CONCURRENTIE FNUIKT KWALITEIT

Studenten en medewerkers moeten dus kennis en vaardigheden opdoen en zich daarin verder ontwikkelen, hun leven lang. Alleen dan kunnen ze optimaal productief zijn en zo de krapte op de arbeidsmarkt minder nijpend maken. De laatste jaren is de arbeidsproductiviteit in ons land na 10 jaar stagnatie weliswaar licht toegenomen, maar dat is geen reden voor achteroverleunen. De ING heeft becijferd dat de productiviteit met 5 procent per jaar omhoog moet om internationaal mee voorop te blijven lopen. Met name het mkb heeft door zijn geringe schaal en de toe nemende complexiteit (van technologie en regel geving) veel moeite dat tempo vol te houden. De aanhoudende personeelskrapte is daarvoor de hoogste hindernis. Het tij keren vergt beter onderwijs, met name voor personeel op de hoge re en lagere opleidingsniveaus, zo stelt de bank.

‘Meer overheidssturing krijgt de samenwerking tussen onderwijs en bedrijfsleven veel beter van de grond.’

Minder concurrentie en meer samenwerking in onderwijsland is dus dringend nodig, aldus Van der Meer. Ook moet wat hem betreft de

12 september 2022

Bedrijven moeten slim en creatief zijn om te kunnen blijven innoveren en produceren, ondanks het tekort aan mensen. Wat zijn de ingrepen die meteen het businessmodel ver sterken? Schaalvergroting, automatisering, digitalisering, lean werken, zelfsturende teams, configure-to-order? Hoeveel soelaas kan IT bieden, of komt het meer aan op een andere inrichting van het werk en de organisatie? En moet je die ingrepen sowieso niet doen om je aantrekkelijkheid te vergroten op de arbeids markt met zijn veeleisende kandidaten die vooral niet in een omgeving willen werken met archaïsche IT, controlerende chefs en strakke werktijden? En waar ligt eigenlijk de oorzaak van de krapte? Is het alleen de vergrijzing of zijn het ook de opleidingen? Moet de overheid vooral kennismigratie naar Nederland stimuleren, of nu echt eens de bezem door het onder wijsbestel halen?

ARBEIDSMARKTKRA PTE: EEN ZORG, MAAR OOK KANSRIJK

in het technisch beroepsonderwijs, met name het vmbo Techniek. Leerlingen en studenten worden bij hun studiekeuze niet voldoende gewezen op waar de beste baankansen liggen en krijgen te weinig inzicht in wat een opleiding werkelijk inhoudt. Ze moeten meer bij de hand genomen worden. Zonder zorgvuldige selectie, het prikke len van de nieuwsgierigheid en adequate inhou delijke diepgang haken studenten voortijdig af.’ Vervolgens moeten ze kostbare, tijdrovende omwegen afleggen om toch in een beroep terecht te komen dat bij hen past én waaraan behoefte is, zo duidt Van der Meer.

ANDER BEKOSTIGINGSSTELSEL

PRAKTIJKGERICHT, GOED GEFACILITEERD

kwalificatiestructuur op landelijk niveau ‘geharmo niseerd’ worden. ‘De eind termen, de competenties waarover je aan het einde van een opleiding moet beschikken, moeten meer in afstemming met het regionale bedrijfsleven zijn.’ Een derde struikelblok voor een leven lang ontwikkelen is het gebrek aan begelei ding bij het leren op de werkplek. ‘Voor het goed begeleiden van stagiairs, afstudeerders of starters zijn kennis en vaardigheden nodig, maar daarvoor wordt te weinig tijd inge ruimd. Binnen veel bedrij ven is voor begeleiden geen tijd: vanwege de drukte kan niemand gemist worden.’ Ook scholen doen te weinig met alle stage-inspannin gen. ‘Zonder gerichte reflec tie leren school en bedrijf onvoldoende van elkaar en komt het ontwikke lingsgericht werken niet voldoende van de grond.’

Geld lijkt dus niet het probleem. Probleem voor De Bruijn is wel dat de modules nu verzorgd worden voor leerlingen en studenten en voor medewerkers van bedrijven in Oost-Nederland. Zijn CSi is echter gevestigd in Raamsdonksveer, in Noord-Brabant, waar net zozeer een grote behoefte is aan praktijkgericht geschoolde roboticaspecialisten op alle niveaus. ‘Daarom probeer ik dit onderwijsaanbod nu met overheden, onderwijsinstellingen en collega-bedrijven ook in Zuid-Nederland uit te rollen. Dat vraagt niet alleen geld, maar ook kennis en tijd van de deelnemers.’ De Bruijn hoopt dat de eerste modules Industriële Robotica per studiejaar 2023/2024 ook in zijn regio van start kunnen en dat het vervolgens ‘een standaard aanbod wordt in alle regio’s in Nederland’.

Inmiddels wordt voor de niveaus 3 tot en met 6 het robotica-onderwijs verzorgd, in nauwe samenwerking met de mbo-onderwijsinstellingen Deltion College en Landstede en hogeschool Windesheim. ‘Het reguliere robotica-onderwijs is te theoretisch’, weet De Bruijn. ‘Deze nieuwe onderwijsmodules sluiten voor leerlingen en studenten veel beter aan bij wat in de praktijk precies gevraagd wordt. En dat toegespitst op wat een robot bij een klant in de productieomgeving moet doen.’

Eenzelfde catch22-situatie signaleert Van der Meer als het gaat om het sociaal innoveren, nodig om te zorgen dat technologische innovaties ook daadwerkelijk leiden tot een hogere producti viteit. ‘Digitalisering moet zorgen voor minder handwerk, en ook voor hetzelfde of meer werk met minder of hetzelfde aantal mensen. Maar dat lukt niet omdat operators niet in staat zijn hun doe-werk in te ruilen voor zelfstandig denkwerk. Deze vakmensen hebben in hun opleiding onvoldoende geleerd kennis te delen. Maar dat is wel nodig om de stap te kunnen zetten naar het uitvoeren van de nieuwe taken die na een automatiseringsslag ontstaan. Moesten ze eerst machines bedienen, nu moeten ze productielijnen monitoren en onderhouden.’

en toepassing ervan. ‘Zo weten ze ook zeker dat de bagage van de afgestudeerden prima aansluit bij de behoefte op de arbeidsmarkt.’

13september 2022 LEES VERDER OP PAGINA 14

Een ander bekostigingsstelsel ligt dus niet in het verschiet, terwijl er met name aan technisch geschoolden grote tekorten zijn – en de komende

Illustratie: Tom van Dun

Hoe meer studenten een onderwijsinstelling binnenhaalt, hoe meer financiering die verwerft, weet ook Jan de Bruijn. De mate waarin de arbeidsmarkt behoefte heeft aan hun afgestudeer den is voor de opleidingsinstellingen van minder belang. ‘Een bekostigingsstelsel dat wél rekening houdt met die behoefte, dat wél rekening houdt met het belang van opleidingen voor de toekomst van ons land zou veel beter zijn. Zodat er voor die opleidingen meer geld beschikbaar komt en het voor leerlingen en studenten aantrekkelijker gemaakt kan worden juist voor die studies te kiezen’, aldus De Bruijn, die directeur is van ont wikkelaar en bouwer van palletiseeroplossingen CSi. ‘Maar het ligt politiek natuurlijk lastig te bepalen welke opleiding nu en straks van waarde is voor onze samenleving, en welke niet.’

ZELFSTANDIG LEREN DENKEN

Een groot deel van de modules wordt aangebo den in een ruimte bij AWL die rijk is uitgerust met de modernste robotica-technologie. Praktijk gericht, goed gefaciliteerd onderwijs dus, dat aan trekkelijker is voor jongeren en relevanter voor bedrijven, aldus De Bruijn. De technologische mogelijkheden en de vereisten van de praktijk ontwikkelen zich heel snel; het ontbreekt het reguliere onderwijs aan de praktijkkennis en de (financiële) middelen om dat tempo bij te kun nen houden, volgens hem. ‘Zodra die instellingen denken bij te zijn, is de praktijk alweer verder.’

OOK IN ZUID-NEDERLAND

De financiering komt voor de helft van het Rijk (uit het Regionaal Investeringsfonds) en de provincie (Arbeidsmarkt- en Opleidingenfonds), de rest uit het A+O Metalektro-fonds en van de deelnemende bedrijven. In de Kamerbrief van juni meldt het kabinet dat voor deze vormen van publiek-private-samenwerking op mbo- en hbo-niveau reeds 210 miljoen euro van het Nationaal Groeifonds is toegekend.

Dus leveren de drie betrokken onderwijsinstellin gen de didactische kennis en de aangehaakte vijf tien bedrijven de technologie, praktische kennis

Met het oog op de arbeidsmarktkrapte snijdt het mes daarbij aan twee kanten, analyseert hij: ‘Dit robotica-onderwijs voorziet in een grote behoefte in een aanhoudende krapte van de arbeidsmarkt. Zelf kan ik zo vijf tot tien fte aan specialisten gebruiken, op het niveau van robotprogrammeur. Maar ook op dat van de systeemontwerper, die als specialist in staat is robotica te ontwerpen die goed geïntegreerd is in het grotere geheel van het

jaren blijven. Daarom heeft lasrobotspecialist AWL in Harderwijk in 2016 het initiatief geno men opleidingen op te zetten voor het scholen van robotica-specialisten. Binnen het samenwer kingsverband van het Smart Industry Fieldlab Industrial Robotics, waarvan De Bruijn medebestuurder is, hebben de betrokken onderwijsin stellingen en bedrijven samen onderwijsmodules ontwikkeld voor het mbo (niveau 3 en 4) en het hbo (5 en 6). Aan het pakket voor het universitai re niveau (7) wordt nog gesleuteld. Als dat rond is, ligt er volgens De Bruijn een onderwijsaanbod voor bijna het gehele spectrum, van robotics operator tot en met robotics system engineer.

Marc van der Meer (Tilburg University): ‘Zowel tussen scholen op hetzelfde niveau als tussen het primair, voortgezet, mbo-, hbo- en wo-onderwijs is er concurrentie. Via marketingcampagnes wordt bijna letterlijk gevochten om leerlingen en studenten.’ Foto: Tilburg University

Tijdens sollicitaties moeten ze veel meer letten op de motivatie van sollicitanten dan op hun techni sche kwalificaties. Technische werkgevers realiseren zich dat wel degelijk, zo komt uit de TechBarometer naar voren. Tegelijk ergert bijna een derde zich aan ‘onbekwame’ mensen die op hun technische vacatures afkomen. ‘Het behandelen van die sollicitaties vinden ze dan zonde van hun

Jan de Bruijn (CSi): ‘Een bekostigingsstelsel dat wél rekening houdt met die behoefte, dat wél rekening houdt met het belang van opleidingen voor de toekomst van ons land zou veel beter zijn.’ Foto: CSi ZORG, MAAR OOK KANSRIJK

Minder concurrentie tussen scholen en meer betrokkenheid en invloed van bedrijven kan de druk op de (technische) arbeidsmarkt verlichten. Toch kunnen ook werkgevers het zich een stuk makkelijk maken, door niet alleen te gaan voor die ‘ideale kandidaat’. En juist dat laatste gebeurt wel, zo blijkt uit de TechBarometer 2022 die het instituut voor technische opleidingen ROVC dit voorjaar publiceerde. ‘Dat zoeken is jammer, want die kandidaten zijn er bijna niet’, vertelt ROVC-directeur John Huizing. ‘Techneuten van 30 tot 35 jaar met 10 tot 12 jaar werkervaring zitten vast in een baan. Hun salarissen zijn de laatste jaren fors gestegen, wat niet zo vreemd is als je weet dat zij al gauw uit meer dan honderd banen kunnen kiezen.’

Automatisering wordt daar door het personeel gezien als een instrument om het werk aantrek kelijker te maken. Sterker nog, de IT die je als organisatie gebruikt, de softwareprogramma’s die medewerkers ter beschikking hebben om hun werk te organiseren en uit te voeren, wegen tegenwoordig behoorlijk zwaar bij het aantrekken

De ROVC-directeur bepleit dan ook bij werkge vers tijdig te zoeken naar capaciteit. ‘Natuurlijk, ik snap heel goed dat werkgevers pas gaan zoeken als er een grote opdracht ligt of als er een of twee ervaren krachten gaan vertrekken. Vooruitzien is nu eenmaal moeilijk. Maar willen ze hun capa citeitsproblemen oplossen dan moeten ze ook openstaan voor die sollicitant, met misschien niet de beste papieren, maar die wel gemotiveerd is voor techniek. Dat zijn jongeren, ouderen, vrouwen en zij-instromers. Maar veel werkgevers zien die helaas nog niet staan.’

De arbeidsmarktkrapte kan ook verminderen als meer jongeren voor techniek kiezen. Met dus een ander bekostigingsstelsel, dat de onderwijsinstel

VERVOLG VAN PAGINA 13 14 september 2022

productieproces. Als we dat soort mensen vol doende kunnen opleiden, zorgt dat ook voor een hoger niveau van automatisering bij onze klan ten. Die hoeven dan niet op zoek naar uitvoerend personeel.’

AAN BROMMERS GESLEUTELD?

VERANDERMANA GEMENT NODIG

Toch is het stroomlijnen van een organisatie geen kwestie van het simpelweg beschikbaar stellen van IT-tools. De medewerkers moeten hun

‘HUN WERVENDEWETENRECRUITERSKLAARBLIJKELIJKJUISTESNAARTERAKEN.ISMENSENWERK’

lingen motiveert open en eerlijk te zijn over baankansen en studie-inhoud. Daar ligt zeker een opdracht voor de overheid, erkent Huizing. ‘Maar ook de bedrijven kunnen veel meer doen om techniek te promoten en te laten zien dat het geen vies werk in ploegendienst is. Het achterhalen van de oorzaak van een technische storing bijvoorbeeld, wordt grotendeels gedaan vanachter de computer.’

ONVOLKOMENHEDEN ZICHTBAAR

Ook moeten werkgevers volgens Huizing veel beter gaan communiceren. En dat niet alleen met de jeugd en niet-ideale kandidaten, maar ook met de eigen mensen. Zo blijkt uit de TechBarometer dat veel werknemers die ándere oplossing voor het capaciteitsprobleem – automatisering – als een bedreiging zien. ‘Terwijl die hooguit de aard van het werk zal veranderen. De hoeveelheid werk wordt er niet minder op. Maar die bood schap weten werkgevers vaak niet goed over te brengen. Dat kan anders, want ik zie ook bedrijven met juist een laag verloop.’

THEMA ARBEIDSMARKTKRA PTE: EEN

en binden van mensen, is de ervaring van Edward Hofman. ‘Ook willen ze graag de moderne apps waarmee ze gemakkelijk informatie met collega’s en ketenpartners kunnen delen en in een handomdraai hun werk kunnen administreren. Mensen willen heel graag dat hun werk toegevoegde waarde heeft en zitten er dan niet op te wachten een flink deel van hun tijd aan administratie te beste den. Heb je dat goed voor elkaar, dan maakt je dat aantrekkelijk als werkgever’, aldus de vice president global digitalization & transformation bij machinebouwer VMI.

AUTOMATISERING ALS BEDREIGING

En wat fijn is voor de medewerkers is ook goed voor de efficiency en effectiviteit van de organisa tie, maakt Hofman duidelijk. ‘Wij bouwen hier toe naar een datagedreven organisatie. Een gedi gitaliseerde organisatie, waarin data niet vastge legd worden in allerlei in te vullen documenten, maar in IT-systemen. Dat verhoogt de efficiency en maakt onvolkomenheden in het werk zicht baar, zonder dat daarvoor weer allerlei menselijke handelingen als steekproeven en interviews noodzakelijk zijn. Onze kwaliteitsafdeling kan audits uitvoeren op basis van data uit de proces sen. Daaruit kan worden afgeleid of het gehele ontwerp- en voortbrengingsproces conform de afgesproken stappen doorlopen is. Of dat er ergens bepaalde zaken zijn overgeslagen. Ook is in die data te zien of bepaalde stappen steeds heel veel tijd kosten. Of dat een in het ontwerp door gevoerde wijziging geen opvolging krijgt in de stappen erna. Daarop kun je dan gericht acteren.’

IDEALE KANDIDAAT IS ER NIET

tijd.’ Terwijl die niet-voor-de-hand-liggende kan didaten kansen bieden. ‘Het installatiewerk voor bijvoorbeeld een warmtepomp kan ook gedaan worden door niet-gecertificeerde werknemers. Voor voorbereidend werk heb je geen certificaat nodig.’

Die niet-gecertificeerde mensen vind je juist onder die jongeren, ouderen, vrouwen en zijinstromers, constateert de TechBarometer. ‘Men sen die bijvoorbeeld eerder in de horeca werkten kunnen een deel van de week bij ons een oplei ding volgen en de andere dagen leren on the job, volgens het aloude meester-gezel-principe. Die mensen moet je tijdens de sollicitatie niet vragen naar hun diploma’s maar of ze in hun jeugd aan brommers hebben gesleuteld. Ik ken detacheer ders die er elk jaar weer in slagen groepen men sen te interesseren voor techniek. Hun recruiters weten klaarblijkelijk de juiste snaar te raken. Wer ven is mensenwerk.’

• marc-vandermeerwww.tilburguniversity.edu/nl/medewerkers/

15september 2022

manier van werken aanpassen en dat vraagt een traject van verandermanagement, erkent Hof man. VMI gebruikt daarvoor het ADKAR-model, dat uitgaat van awareness van de noodzaak om te veranderen, gevolgd door desire om te veranderen (ondersteund en actief betrokken worden bij het beïnvloeden van verandering) en knowledge van wat er moet veranderen en hoe dit te doen. Daar na volgt ability om de benodigde vaardigheden en gedragingen te leren en te oefenen, en tot slot reinforcement van de praktijk om veranderingen permanent te maken en te voorkomen dat het personeel terugvalt in oude gewoonten. ‘Dat is een ongoing proces, dat onze organisatie niet alleen efficiënter en effectiever maakt, maar dus ook veel aantrekkelijker om in te werken’, realiseert Hofman zich.

In een interview met de Volkskrant van deze zomer stelt ASML-topman Martin van den Brink dat hij het ‘in het huidige onderwijssysteem nooit had gehaald’. Toch bleek er ook veertig jaar gele den een flinke omweg nodig om hem op zijn plek te krijgen: van de lagere technische school (lts), via de mts en hts naar de Universiteit van Twente, waar de technisch natuurkundige als 26-jarige afstudeerde op zijn onderzoek naar stadsverwar ming. Van der Meer vindt het lastig te stellen dat

• www.vmi-group.com

Edward Hofman (VMI): ‘Mensen willen heel graag dat hun werk toegevoegde waarde heeft en zitten er dan niet op te wachten een flink deel van hun tijd aan administratie te besteden. Heb je dat goed voor elkaar, dan maakt je dat aantrekkelijk als werkgever.’ Foto: Hans Malestein.

mensen zo snel mogelijk op een passende en maatschappijrelevante arbeidsplaats te krijgen. Er wordt door het ministerie van OCW gewerkt aan een herziening van het ‘toetsingskader’ voor nieuwe opleidingen, om het ontstaan van nog meer populaire flutopleidingen te voorkomen. Het verbeteren van de ‘macrodoelmatigheid’ van het onderwijs wordt echter helemaal aan het onderwijs zelf overgelaten. Gezien het feit dat het ‘verbeteren van de match’ een van de pijlers is van het beleid: moet de overheid de regie niet zelf nemen? Hoogleraar Van der Meer: ‘De minister wil aan dwingende regels natuurlijk zijn handen niet branden. Want werkt het niet, dan is het zijn schuld. Dan een numerus fixus bij een te popu laire studie? Een ontwikkeld land als Nederland heeft ook talen en kunstgeschiedenis nodig. En de markt corrigeert uiteindelijk wel. Alleen voor het beroepsonderwijs zie ik graag meer sturing vanuit de overheid, om de samenwerking tussen onderwijs en bedrijfsleven op regionaal niveau veel beter van de grond te krijgen.’

Doen we altijd wat ons gevraagd wordt?

HANDEN NIET BRANDEN

Het woord ‘aantrekkelijker’ valt ook vaak in de Kamerbrief. Het kabinet oppert daarin allerhan de manieren om werk aantrekkelijk te maken: door hogere lonen, flexibele werktijden en meer verlofdagen, door omschoolfaciliteiten voor zijinstromers, kinderopvang voor jonge ouders, een ‘uitnodigend beleid’ voor aow’ers en kennis migranten en door het verlagen van de ‘marginale druk’ voor zij die een paar uur meer willen werken. Dat automatisering niet alleen een manier is om de vraag naar arbeid te verminde ren, die conclusie wordt door de opstellers echter niet Evenmingetrokken.wordt gerept over een andere manier van bekostigen van het onderwijs, om jonge

• www.rovc.nl

• www.csiportal.com

het onderwijs vroeger beter was: vergelijken is niet goed mogelijk. Wel verwijst hij naar het zwartboek Progressief Achteruit dat vorig najaar gepubliceerd is en waarin uitvoerig wordt beargumenteerd dat het basis- en voortgezet onder wijs fors ‘achteruit is gekacheld’. ‘Het beroepsonderwijs is daar vervolgens de dupe van.’

ASML-TOPMAN

Nee, niet altijd. Het is onze missie om complexe zaken eenvoudig te maken. Technologische kennis en expertise vormen de basis om onze klanten écht verder te helpen. Vanuit multidisciplinaire teams, die we allemaal onder één dak hebben, en samen met onze klanten en leveranciers weten wij innovatieve toekomstbestendige oplossingen te creëren. Doen wij altijd wat ons gevraagd wordt? We doen wat er bedoeld wordt. Wat we doen overstijgt afdelingen en branches, scan de QR-code en ontdek wie wij zijn!

17september 2022

Je bent voorzitter van Young Rexroth. Hoe is dat ontstaan?

‘Ruim vier jaar geleden nam een van onze mede werkers het initiatief hiervoor. Hij riep enthousi aste collega’s bij elkaar. Samen onderzochten we wensen en mogelijkheden en maakten we een plan. Dat presenteerden we aan de directie, die meteen heel enthousiast was en budget vrij maakte. Young Rexroth is een netwerk voor alle medewerkers tot en met 35 jaar, van alle locaties. Ook stagiairs en tijdelijke krachten worden automatisch lid.’

Hoe draagt dit bij aan het behoud van personeel?

‘Bosch Rexroth kent een vrij hoge gemiddelde leeftijd. Jonge mensen heb je nodig om samen nieuwe kennis tot je te nemen. Zij zijn vaak net afgestudeerd en kennen bijvoorbeeld alle ins en outs van de nieuwste software. Ik denk daarnaast dat jonge medewerkers het bedrijf levendig hou den. Anderzijds is de oudere generatie ontzettend belangrijk omdat ze de branche en het bedrijf op hun duimpje kennen. We hebben dus beide groepen hard nodig.’

THEMA ARBEIDSMARKTKRA PTE: EEN ZORG, MAAR OOK KANSRIJK

‘Young Rexroth heeft drie pijlers: Explore, Inspire en Excite. Alle activiteiten en evenementen passen

‘JONGE MEDEWERKERS BRENGEN NIEUWE KENNIS BINNEN’

Jullie zijn nu ook een jongerennetwerk gestart bij jullie moederbedrijf Bosch?

•

BOSCH REXR OTH BINDT TALENT MET JONGERENNETWERK

www.boschrexroth.com/nl/nl

‘De core doelstellingen zijn het binden en boeien van medewerkers. We binden hen met leuke acti viteiten en boeien met persoonlijke ontwikkeling. Want dat vinden jonge mensen eveneens belang rijk in hun werk. Het initiatief ontstond nog voor de echte krapte op de arbeidsmarkt, maar ik denk dat het zeker bijdraagt aan vasthouden van men sen. We merken dat jonge medewerkers zo voor onze neus worden weggekaapt. Young Rexroth kan net dat beetje extra zijn waarmee we hen voor ons bedrijf kunnen behouden.’

O

Dat zou je toch goed bij de personeelswerving kunnen gebruiken?

in een van die pijlers. Binnen Explore willen we ieders scope verbreden. Je kijkt mee op andere functiegebieden en op verschillende locaties. Dat kan ook in een ander land zijn, want Bosch Rex roth is een multinational. Zo kunnen jonge men sen hun horizon verbreden. Met Inspire willen we mensen stimuleren in hun persoonlijke ont wikkeling en laten meedenken over strategische topics. Excite is de funfactor. We zijn allemaal jonge mensen en willen ook leuke dingen doen die niet direct gerelateerd zijn aan de business. Zo organiseren we borrels, barbecues en sportactiviteiten om elkaar beter te leren kennen. Dat is ook fijn voor mensen uit het buitenland die bij ons werken. Zij hebben buiten het werk vaak nog maar een kleine sociale kring. Dan is het geweldig om elkaar te ontmoeten, met meer aandacht voor elkaars persoonlijke situatie.’

Wat doen jullie?

Heeft Bosch Rexroth veel buitenlandse werknemers?

‘We zagen al langere tijd een toename van expats uit het buitenland (lees ook het artikel over arbeidsmigratie, op pagina 18, red.). Op onze locatie in Eindhoven hebben we veel hoogopgeleide software engineers. Ongeveer de helft van onze collega’s daar is Engelstalig en de voertaal is Engels. In Boxtel verschuift het ook, steeds meer medewerkers zijn niet-Nederlands. Vanuit Young Rexroth communiceren we vaak in beide talen. En als er op een bijeenkomst maar één collega geen Nederlands spreekt, schakelen we over op Engels.’

‘Dat klopt. Young Rexroth richt zich op Neder land. Maar zowel Bosch Rexroth als Bosch zijn internationale bedrijven. Het idee van een jonge rennetwerk sprak Bosch ook aan. Dit voorjaar was het eerste live evenement van Young Bosch: met honderd jonge Bosch-medewerkers uit de Benelux gingen we plastic uit de Amsterdamse grachten vissen. Iedereen was superenthousiast omdat je collega’s ontmoet die je nog nooit hebt gezien.’

‘We hebben met Young Rexroth eerst gefocust op de interne kant: binden en boeien. Nu wordt het inderdaad een steeds belangrijker element in de externe communicatie. We kunnen er ons werkgeversmerk kracht mee bijzetten, zodat we nog aantrekkelijker zijn voor jong talent.’

Denise van Roosmalen: ‘We binden mensen met leuke activiteiten en boeien met persoonlijke ontwikkeling.’

Foto: Rexroth

Dit voorjaar visten jonge Bosch-medewerkers uit de Benelux plastic uit de Amsterdamse grachten. Foto: Marco de Swart

ok Bosch Rexroth heeft zeker last van de krapte op de arbeidsmarkt, zegt Denise van Roosmalen. ‘Het is nu in veel sectoren een issue, maar in de technische sector was het altijd al lastiger om aan personeel te komen. Bosch Rexroth heeft in Nederland locaties in Boxtel, Eindhoven en Haarlem. Totaal werken we hier met ruim 200 mensen en gemiddeld zijn er 15 vacatures. In regio Eindhoven is de zoektocht naar talent nog uitdagender, omdat er veel technische bedrij ven zitten. In Boxtel zoeken we allerlei personeel: niet alleen voor puur technische functies, maar ook voor functies daaromheen. Van een monteur in de fabriek tot een service engineer op de serviceafdeling.’

DOOR RIEJANNE WOLSWINKEL

Waarom is het zo belangrijk om jonge medewerkers te koesteren?

Bosch Rexroth ontwikkelt, bouwt en installeert complete aandrijf- en besturingssystemen. Daarmee richt het bedrijf zich op een specifieke technische markt, terwijl technisch talent schaars is. Met Young Rexroth bindt het bedrijf jonge medewerkers aan zich, vertelt corporate communication specialist Denise van Roosmalen.

I

trok het kabinet 50 miljoen euro uit voor de huisvesting van kwetsbare groepen, waaronder 4.700 woonplekken voor arbeidsmigranten, en in 2021 nogmaals 50 miljoen euro. David Kemps, sector banker Industrie bij ABN AMRO, onder zocht de situatie en voerde diverse gesprekken met industriële klanten over arbeidsmigranten. Daaruit blijkt dat ondernemers investeren in opleiding en taalbeheersing van arbeidsmigran ten en vaak bemiddelen bij huisvesting en gezins hereniging. ASML gaf onlangs aan mee te willen betalen om de woningbouw in vestigingsplaats Veldhoven te versnellen.

DOOR RIEJANNE WOLSWINKEL

Foto: ABN AMRO

18 september 2022

De arbeidsmarkt is krap en stelt ook de industrie voor grote uitdagingen. Arbeidsmigratie wordt als een oplossing gezien, maar stelt bedrijven tevens voor tal van vragen. Hoe zit het met huisvesting en hoe zorgen zij dat ze zich niet schuldig maken aan arbeidsuitbuiting? En: zijn er andere opties om medewerkers te werven?

Het kabinet stelde in 2020 een commissie in, onder leiding van Emile Roemer, die voorstellen moest doen om de positie van arbeidsmigranten te verbeteren. Een belangrijke aanbeveling van deze commissie-Roemer is goede en veilige huis vesting te organiseren voor arbeidsmigranten. Een heikel punt, omdat betaalbare woningen schaars zijn en de regelgeving bij gemeenten niet altijd even duidelijk is. Het is een taak van veel partijen, zoals gemeenten, provincies en huis vesters, schrijft Roemer in zijn rapport. In 2020

Per 2024 komt daarbij de verplichting vanuit de EU om te rapporteren over maat schappelijk verantwoord onderne men, op grond van de Corporate Sustainability Reporting Directive (CSRD). Ook ABN AMRO zal klanten daarop bevragen bij kre dietverlening, vertelt Kemps. ‘Als een bedrijf in het nieuws komt vanwege boetes en stillegging, is dat een enorm reputatierisico. Klanten moeten dus kunnen aantonen dat zij goed monitoren hoe er wordt omgegaan met de buitenlandse arbeidskrachten die zij inhuren. Een hoger risicoprofiel kan leiden tot een hogere rente of afwijzing van een aanvraag.’ En dat gaat de hele financiële sector doen, aange zien De Nederlandsche Bank dat controleert, weet Kemps. Hij ver wacht dat de grote uitbesteders ver volgens deze verantwoordelijkheid bij toeleveranciers zullen leggen.

Sector banker Industrie David Kemps: ‘Als je schaars personeel aan je wilt binden, moet je verder kijken dan de portemonnee. De industrie loopt daarin achter.’

‘WERKGEVERS MOETEN WELZIJN MEDEWERKERS OOK MEENEMEN IN STRATEGIE’

ONDERZOEK ABN AMRO OVER MIGRANT EN ANDERE ARBEIDSMARKTUITDAGINGEN

THEMA ARBEIDSMARKTKRA PTE:

De Nederlandse Arbeidsinspectie heeft de afge lopen jaren weinig industriële bedrijven beboet. Van de ongeschoolde arbeidsmigranten wordt het overgrote deel goed behandeld en marktcon form betaald. Toch is het van groot belang dat bedrijven zich realiseren dat zij medeverantwoor delijk zijn voor de uitzendkrachten die zij inzet ten binnen hun onderneming, zo geeft branche vereniging Koninklijke Metaalunie aan. Valt een werkgever onder de cao Metaal en Techniek, dan is hij bovendien verplicht om te werken met EEN ZORG, MAAR OOK KANSRIJK

https://abn.com/3Q4o5DN

Bron: Bemiddeling en inhuur van arbeidsmigranten. Het complete ABN AMRO-rapport Is te downloaden via

POSITIE VERBETEREN

n 2019 werkten er volgens het Centraal Bureau voor de Statistiek 767.571 arbeidsmigranten in Nederland, van wie zo’n 60.000 in de industrie. Het betreft grotendeels onge schoolde arbeiders uit vooral Oost-Europa, die met regelmaat kampen met problemen als uit buiting en gebrekkige huisvesting. Tot deze groep arbeidsmigranten behoren verder ook expats en kennismigranten. Zij werken voor Nederlandse hightechbedrijven zoals ASML, NXP, Philips en VDL en hun toeleveranciers.

INLENER VERANTWOORDELIJK

uitzendbureaus die gecertificeerd zijn door de Stichting Normering Arbeid (SNA). Wanneer het uitzendbureau niet alles op orde heeft of zich niet aan de regels houdt, kan de inlener aansprakelijk worden gesteld.

ZORG VOOR MEDEWERKERS

GOED WERKGEVERSCHAP

• Brancheorganisatie Uitzendbureaus (ledenregister): www.nbbu.nl/nl/onze-leden

Proud to be part of next level Socializing Meet & Greet: AAE opent haar deuren van 26/09 t/m 29/09, meld je aan via www.aaebv.com/experience

• Algemene Bond Uitzendondernemingen (ledenregister): www.abu.nl/over-abu/ledenregister

19september 2022

UITDAGINGEN IN HIGHTECH

heeft te maken met de leverzekerheid. Als omstandigheden onzeker worden, wil je zaken dichtbij hebben. Hoewel dat natuurlijk ook samenhangt met de kosten en wie daarvoor betaalt. Een consumentenproduct als een iPhone kun je niet zomaar honderd euro duurder maken, maar hetzelfde bedrag als meerprijs voor een geavanceerde productiemachine is geen probleem.’

• Overzicht van bedrijven die sinds 1 januari 2016 zijn geïnspecteerd op de wetgeving WAV, WML en WAADI: www.inspectieresultatenszw.nl

Voor bedrijven die (on)geschoold personeel inhuren, is goed werkgeverschap van groot belang. De volgende organisaties kunnen hierbij van dienst zijn:

• www.abnamro.nl/nl/zakelijk/insights

In de hightech industrie is de schaarste aan tech nisch geschoold personeel een groot probleem, aldus Kemps. ‘Voor deze bedrijven betekent het tekort aan arbeidskrachten met de juiste kennis een belemmering voor de groei. Robotisering en automatisering bieden perspectief, maar zijn slechts een beperkte oplossing voor de enorme personeelstekorten.’ Alleen al ASML maakte onlangs bekend zo veel groei te verwachten dat ze tot 2030 samen met toeleveranciers 70.000 men sen willen aannemen. Zou een oplossing niet kunnen zijn om juist meer nearshoring te doen? Kemps begrijpt de vraag, maar legt uit dat de industrie een zo efficiënt mogelijk georkestreerde sector is. ‘Er is zeker gekeken naar de voor- en nadelen van uitbesteding naar dichtbijgelegen landen. Met name de hightech kiest echt voor nabijheid van toeleveranciers en partners. Omdat communicatie op afstand lastig is, maar je in elkaars nabijheid ook veel beter innovatieve producten kunt bouwen. Je gaat makkelijk even langs om elkaar op weg te helpen.’ Dat weegt zwaarder dan goedkopere productie in landen als Polen of ‘NatuurlijkRoemenië.zijnbepaalde bewerkingen wel verder weg te brengen, met name als die al uitgekristalli seerd zijn, of als het gaat om bijvoorbeeld de pro ductie van oudere machines die nog veel worden verkocht. Het innovatieve stuk houdt een bedrijf als ASML echter graag dichtbij.’ Daarnaast ziet Kemps ook dat de industrie in het algemeen, door de coronapandemie en verstoringen in de logistiek, meer regionaliseert (local4local). ‘Dat

• Stichting Normering Arbeid gecertificeerde-ondernemingenwww.normeringarbeid.nl/snakeurmerk/:

• Stichting Normering Flexwonen (register van ondernemingen die aan de norm voor huisvesting van arbeidsmigranten www.normeringflexwonen.nl/registervoldoen):

Kemps heeft wel een ander idee om technisch geschoold personeel in de industrie aan te trek ken. ‘Als je schaars personeel aan je wilt binden, moet je verder kijken dan de portemonnee. De industrie loopt daarin achter. Waar het in Neder land veel draait om welvaart – hoe scoren we op het bruto binnenlands product per hoofd van de bevolking – verschuift die focus elders in de wereld steeds meer naar welzijn.’ Vorig jaar bracht ABN AMRO voor het eerste de Sectorale Welzijnsmonitor uit. Daaruit bleek dat het wel zijn van medewerkers in het eerste coronajaar 2020 toenam, terwijl de economie een flinke dip te verduren had. In eerdere jaren, waarin de eco nomie groeide, nam het welzijn van werknemers juist af of slechts mondjesmaat toe. ‘Verzuimper centages stegen. Mensen van 26 jaar met een burn-out zijn geen uitzondering. Daarom houd ik een pleidooi voor welzijn. En op dat vlak kun je aan heel veel knoppen draaien om mensen te werven.’ De focus op welzijn is ook zichtbaar in campusvorming, zoals bij Brainport Industries Campus in Eindhoven, waar werk, onderwijs

• Register Agrarisch Keurmerk Flexwonen: werkgeverslijn.nl/register

• Stichting PayOK (toetst of ondernemingen voldoen aan de Wet aanpak schijnconstructies): www.pay-ok.nl

en innovatie allemaal bij elkaar zitten. Kemps besluit: ‘Welzijn van de medewerkers moet bij elke strategische keuze die een bedrijf maakt, meewegen. Want je medewerkers zijn je kapitaal.’

Sioux Technologies werft al jarenlang mensen in het buitenland. Foto: Christ Clijsen

Een kennismigrant is een hoog opgeleide immigrant. Bijvoorbeeld een (gast)docent, een (wetenschappelijk) onderzoeker of een arts-in-opleiding. Een niet-Europe se kennismigrant kan onder voorwaarden naar Neder land komen om te werken. De werkgever moet een erkend referent zijn bij de Immigratie- en Naturalisatie dienst (IND), die de aanvraag om een kennismigrant naar Nederland te halen dan sneller behandelt.

• www.ind.nl/nl

MANKERENDE REGELING, MAAR SWZ HEEFT GEEN PLANNEN DIE AAN TE PASSEN

HARDE GRENS

Wanneer de kennismigrant bij deze leeftijd bij hetzelfde bedrijf blijft werken, is deze check niet verplicht. Het gevolg is dat sommige kennismi granten direct na hun dertigste bij een bedrijf vertrekken omdat ze bij de overgang naar een nieuwe werkgever meer kunnen verdienen.’ De reden van de regel kan Willems niet goed verkla ren. ‘Ik pleit voor het gestaffeld verhogen van de ondergrens van het salaris. Waardoor het hoogste

ioux Technologies, dat het hoofdkan toor heeft in Eindhoven, is een hightech solutions provider die altijd zoekt naar hoger opgeleid personeel. ‘De vijver in Nederland is al een tijdje te klein’, vertelt mana ging director Ron Willems. ‘Daarom werven wij al jarenlang mensen in het buitenland. Het meest ideale is het wanneer zij in hun eigen land voor ons bedrijf kunnen werken, bijvoorbeeld door het opzetten van een back office met een strategische partner. Ze werken dan in hun eigen omgeving, kennen de arbeidsmarkt en mensen en kunnen daar goed werk doen.’ Toch blijft het volgens Willems nodig om in Nederland voor het bedrijf aan de slag te gaan. ‘Dus vragen we men sen uit zowel de EU als daarbuiten om hier voor ons te komen werken. Deze aanpak werpt al jaren zijn vruchten af en is een echte win-winsituatie. Vooral jongeren vinden het een uitstekende stap in hun carrière om ervaring op te doen in het buitenland, zéker als het een westers land is. Omdat wij vestigingen in verschillende landen hebben, kunnen wij mensen de vraag voorleggen waar hun voorkeur naar uitgaat. Vorig jaar heb

Ook denkt Willems dat de zogeheten 30-procent regeling in de uitwerking soms roet in het eten gooit wanneer het om behoud van medewerkers gaat. Deze regeling biedt bedrijven de mogelijk heid om aan kennismigranten een bepaalde belastingvrije vergoeding toe te kennen voor de zogenoemde extraterritoriale kosten die ze maken voor hun (tijdelijke) verblijf in Neder land. ‘Deze regeling mag je vijf jaar toepassen’, vertelt Willems. ‘Wanneer die na vijf jaar wegvalt, heeft dit een behoorlijke impact op het nettoloon van deze mensen. Alle reden voor sommigen om te vertrekken; terug naar het eigen land of juist naar een ander Europees land waar nieuwe rege lingen gelden. En dat is wat mij betreft niet goed voor de BV Nederland.’ Liever ziet hij ook hier een geleidelijk verloop. ‘Dus eerder afbouwen van het percentage en eventueel wat langer door laten lopen. De kosten voor de overheid zijn dan hetzelfde, terwijl de kennismigrant minder behoefte heeft om na die tijd te vertrekken.’

Een goede zorg voor kennismigranten is natuur lijk ook in het belang van henzelf, zo benadrukt Willems. ‘We kijken wat dat betreft ook goed naar de levensfase van onze kennismigranten. Vinden zij bijvoorbeeld een partner, dan is dat vaak een beslispunt in hun leven: blijf ik in Nederland of

Werkgelegenheid (SZW), dat ook over arbeids migratie gaat: ‘Binnen ons ministerie krijgen we hoofdzakelijk positieve reacties vanuit het bedrijfsleven. Er wordt aangegeven dat de aan vraag eenvoudig is, en dat de bedrijven die aan de salariscriteria voldoen hun aanvraag al snel gehonoreerd zien.’

‘PAS SALARISCHECK AAN, ZODAT KENNISMIGRANT NIET TE SNEL VERTREKT’

THEMA MAAR OOK KANSRIJK

ARBEIDSMARKTKRA PTE: EEN ZORG,

REGELING KENNISMIGRANTEN

Een deeloplossing voor de arbeidskrapte is gebruikmaken van zogeheten kennismigranten. Die zijn hoog opgeleid buiten de EU en werken in Nederland aan technische en IT-oplossingen voor de vraagstukken van nu en morgen. Het aantrekken van deze mensen lukt relatief goed, maar wet- en regelgeving frustreren soms het behoud van deze waardevolle oplossing. Zo moeten 30-plussers veel meer verdienen als ze een nieuwe baan aannemen. Met als gevolg dat ze vertrekken bij het bedrijf waar ze als 30-minner binnenkwamen.

ben we dit nog gedaan bij studenten aan de universiteit in Istan bul, wat leidde tot enthousiaste reacties om in een ander land aan de slag te gaan.’

salaris niet rond het dertigste levensjaar valt, maar rond de leeftijd dat je dit – in mijn optiek –ook echt verdient; zo rond 34 à 35 jaar.’ Het ministerie van SZW geeft aan dat er op dit moment geen plannen zijn om de regeling aan te passen.

De ondergrens van het salaris dat kennismigranten verdienen ligt vast en staat op de site van de IND.

20 september 2022 S

‘MAAK 30-PROCENTREGELING GELEIDELIJK’

ONDERSTEUNEN BIJ ELKE LEVENSFASE

DOOR MARJOLEIN DE WIT-BLOK

Juist bij de salariscriteria ziet Willems echter een punt in de wetgeving dat wat hem betreft voor verbetering vatbaar is. Dit betreft de scheiding die de overheid maakt tussen mensen die jonger of ouder zijn dan 30 jaar. ‘De laatste groep kent een veel hogere ondergrens voor salaris, en de stap hiertussen is eenmalig en groot. Bedrijven moeten bij nieuwe kennismigranten een salarischeck doen en mogen de kennismigrant pas aannemen wanneer zij daaraan voldoen.

Het aantrekken vanderdegoedEUnemers–kennismigrantenvanuitsluitendwerk-vanbúitende–isinNederlandgeregeld.WesselHeus,woordvoerbijhetministerieSocialeZakenen

BIJ 30 JAAR

vesting. ‘Er is een enorm woningentekort, zeker in de regio Eindhoven. Het is goed te zien dat er in de samenwerkingsagenda met het Rijk meer en meer aandacht voor is. Deze agenda van de provincie Noord-Brabant en gemeente Eindhoven is bedoeld om onder andere het Rijk duidelijkheid te bieden over de strategische wensen van de regio. Daardoor kunnen we huidige inwoners en nieuwkomers straks sneller en beter huisvesten. En dat is hard nodig om de groei van deze regio en dus van het aantal werknemers bij te benen.’

ga ik terug naar mijn vaderland? Besluit de ken nismigrant hier te blijven en er komen kinderen, dan is er weer een keuzemoment om te vertrek ken of niet. Wanneer kinderen eenmaal naar school gaan wordt de kans op vertrek kleiner. Ook is er veel aandacht voor de partners van kennismigranten, door ook hén te helpen aan een al dan niet tijdelijke baan bij ons eventcentrum Sioux Labs. En natuurlijk ondersteunen wij kennismigranten bij het vinden van huisvesting en het opbouwen van een sociaal leven, zodat zij zich snel thuis voelen in Nederland.’

21september 2022

‘VERHOOG GESTAFFELD DE VANONDERGRENSHETSALARIS’

Om bedrijven in de regio te ondersteunen is onder meer het Brainport Talent Attraction Program opgezet. Foto: Bram Saeys

de aantrekkingskracht van Brainport Eindhoven in te zetten.’ Om bedrijven in de regio te onder steunen is onder meer het Brainport Talent Attraction Program voor bedrijven opgezet, waarmee Brainport Development zich richt op het aan trekken van internationale techneuten en IT’ers. Ook versterkt het program ma het mkb, zodat bedrijven zelf beter hun kennismigranten kunnen vinden en behouden.

ANDERE BOTTLENECK: HUISVESTING

• www.sioux.eu

• brainport-developmentwww.brainporteindhoven.com/nl/ontdek/

Nicole Zwetsloot is projectmanager International Talent bij ontwikkelingsmaatschappij Brainport Development. Ze richt zich er onder andere op de economische strategie van de regio Eind

Zwetsloot wijst tot slot op de grootste bottleneck bij het aantrekken van kennismigranten: de huis

BRAINPORT OP DE KAART ZETTEN

hoven, die met een dalende werkloosheid, een continuerende economische groei en een sterk stijgend aantal vacatures alle zeilen moet bijzet ten om de economische motor draaiend te hou den. ‘Talent is de brandstof en omdat hiervan in Nederland onvoldoende aanwezig is, willen we ook nenvoor.desimpelwegsloot.settelen’,omteomventrie.tech-hetsteuntDevelopmenttrekken.kenniswerkersinternationaleaanBrainportonderdaarbijvooralmkbindehighenmaakindus-‘VoordezebedrijishetveellastigerkennismigrantenvindenentehelpeninNederlandteweetZwet‘ZijhebbendaardetijdencapaciteitnietDusondersteuwijdebedrijven,doordaarbij

Na afschaffing van de coronamaatrege len werken Nederlanders momenteel nog ruim tweemaal zoveel thuis als vóór de pandemie, gemiddeld 6,5 uur per week. Dat blijkt uit onderzoek van het Kennisinstituut voor Mobiliteitsbeleid (KiM) dat is juli is gepubliceerd.

In de coronatijd hebben werkgevers en werknemers meer dan ooit kennis gemaakt met thuiswerken. Uit onderzoek blijkt dat bedrijven hun productiviteit nauwelijks zagen aangetast –soms zelf integendeel. En medewerkers stelden de vrijheid op prijs. Post-corona blijkt dat sommige ondernemingen iedereen weer op de zaak willen, om de bedrijfscultuur te borgen. Andere bedrijven hebben het hybride werken – deels thuis, deels op kantoor – geïntroduceerd, omdat het goed is voor het werk en werkplezier en de aantrekkelijkheid op de krappe arbeidsmarkt vergroot. Link Magazine legde vier stellingen over hybride werken voor aan vier mensen uit het industriële werkveld.

VIER VISIES OP HYBRIDE WERKEN ‘HYBRIDE WERKEN IS GEEN NICE TO HAVE MAAR EEN MUST HAVE’

THEMA ARBEIDSMARKTKRA PTE: EEN ZORG, MAAR

Op lange termijn verwachten werken den nog een kleine afname in het aantal uren dat zij thuiswerken. Uiteindelijk denken zij gemiddeld tweemaal zoveel thuis te werken als vóór de pandemie, gemiddeld 6 uur per week. De toename in thuiswerken is niet voor iedereen hetzelfde. Hoger opgeleiden, mensen met een kantoor- of managementfunctie en mensen die met het ov naar het werk reizen, verwachten bijvoorbeeld een grotere toename dan anderen. Het KiM levert kennis voor het mobiliteitsbeleid van het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat.

HOOGLERAAR STRATEG ISCH MANAGEMENT & INNOVATIE AAN AMSTERDAM BUSINESS SCHOOL (UVA)

• www.kimnet.nl

STELLING 3

Hybride werken is – in principe, in de praktijk en technisch – goed te implementeren in de processen van jegetuigtsocialewerkenHetdaarmee.diehybridezeermedewerkers(Jonge,(hettastdeinnovatievermogenfnuikendHybrideproductiebedrijven.industriëlewerkenisvoorhetvanondernemingendebedrijfscultuur‘wij-gevoel’)aan.vrouwelijke)hechtenaandevrijheiddiewerkenhenbiedt:boeienbindjetoestaanvanhybrideiseenvormvaninnovatiedievanvertrouweninmedewerkers.STELLING

‘Dezitten.’arbeidsmarktkrapte

22 september 2022

2

De dinsdag en de donderdag waren voor corona al de meest populaire dagen om naar het werk te gaan. Nu is dat niet veel anders. Ook blijft dat men

STELLING 4

‘De coronatijd heeft bewezen dat mensen thuis vaak nog productiever zijn dan op de zaak. Ook op de productievloer liep het werk goed door, ook al werkte de manager thuis. Veel managers hebben gemerkt dat ze hun mensen wel dege lijk kunnen vertrouwen, dat ze feitelijk kunnen volstaan met monitoren. Of zelfs dat ze overbodig zijn. Het besef is toegenomen dat mensen veelal heel goed in staat zijn hun eigen werk te organiseren, zowel op de werkvloer als op kantoor. Het werken met zelfsturende teams zal dan ook versneld doorzetten.’

DOOR MARTIN VAN ZAALEN

STELLING 1

Iets meer dan 4 op de 10 werkenden werkt wekelijks wel eens thuis. Dit is minder dan toen het thuiswerkadvies nog van kracht was, maar meer dan vóór de pandemie. Toen werkte 3 op de 10 werkenden wel eens thuis. De helft van de werkenden geeft aan dat zij niet kunnen thuiswerken, omdat het werk zich daar niet voor leent.

HENK VOLBERDAOOK KANSRIJK

kan deels worden opgelost door het onaangesproken reservoir aan arbeidskrachten de vrijheid te bieden daar en dan te werken waar het hen het beste uit komt. Sommige mensen moeten zorgtaken kunnen combineren met werk. Anderen zijn juist in de avonduren productiever, willen graag daar wonen waar je meer woonkwaliteit voor je geld krijgt. Hybride werken als arbeids voorwaarde is geen nice to have maar een must have. Zeker jonge mensen willen graag die vrijheid. Tegelijk hebben juist zij – meer dan de ervaren krachten – behoefte aan afstemming met collega’s. Goede onboarding moet wel meegenomen worden.’

‘Dat de kantoormedewerkers in coronatijd wel thuis konden werken, heeft toen al voor scheve ogen gezorgd bij productiemedewerkers. De coronatijd heeft duidelijk gemaakt dat veel meer functies op afstand uitgevoerd kunnen worden: ook een secretaresse blijkt goed op zijn minst een deel van de taken thuis te kunnen doen. Hybride werken in productiebedrijven kan, maar dan moet die brug tussen beide groepen medewerkers wel met zorg geslagen ‘Hetworden.’isvoor de kwaliteit van het werk heel belangrijk dat ook die controller of werkvoor bereider, die zijn werk goeddeels thuis kan doen, voldoende persoonlijk contact heeft met de operators. ERP-systemen kunnen zorgen voor een sluitende dataoverdracht, maar dan nog zijn die persoonlijke ontmoeting en band noodzakelijk. Die interactie is des te belangrij ker tussen mensen die samen iets moeten creëren. Natuurlijk bestaan er al langer global r&d-teams op afstand. Maar voor hardware moet je toch samen rond een prototype kunnen

ER WORDT TWEE KEER ZOVEEL THUIS GEWERKT, EN DAT BLIJFT ZO

op de vrijdag het minst vaak naar het werk reist.

CHIEF PEOPLE OFFICER BIJ VEGHELVANDERLANDE, RAF LAMBERTS

‘Werkgevers zullen eraan moeten wennen dat de bedrijfscultuur anders moet worden vorm gegeven, met andere middelen. Vroeger kwam iedereen naar de bedrijfs-bbq, tegenwoordig komt er geen hond meer. Ook voor de corona tijd was dat al het geval. Een lossere relatie onderhouden met het bedrijf waar je werkt, is dus meer een teken van de tijd. Werkgevers zullen creatief moeten zijn in het vormgeven van de cultuur van hun bedrijf. Het samen op kantoor moeten zijn staat hier los van.’

‘Voor innovatie is samenwerking noodzakelijk, op multidisciplinair niveau. Teambuilding en het creëren van team spirit zijn zeer belangrijk voor dat innovatievermogen. Daarom blijft het essentieel elkaar face to face te ontmoeten.’

vaker gezegd: de vertrouwens kwestie koppelen aan hybride werken is een achterhoedegevecht. Hybride werken is er en gaat niet meer weg. Ik denk oprecht dat men sen liever hun werk goed doen dan de kantjes ervan aflopen. Onderzoek wijst dit ook uit.’

RIK ZUIDMEER

‘Mee eens. Flexibiliteit in een productieomgeving is echter extra uitdagend. Wij doen dat onder andere door onze medewerkers flexibele werktijden te bieden. Ook is het mogelijk een vijfdaagse werkweek in te ruilen voor een vierdaagse.’

‘Mee eens. Maar vanuit huis werken moet tech nisch wel mogelijk zijn en binnen een produc tiebedrijf is dat lang niet altijd het geval. Of we medewerkers die ruimte bieden, is daarop terug te voeren. Het is geen kwestie van ver trouwen, want vertrouwen doen we ze.’

‘In mijn ogen heeft die behoefte aan vrijheid niets met gender te maken. In onze drukke maatschappij met een tekort aan arbeidskrachten, duurzaamheidsvraagstukken et cete ra zullen werkgevers flexibeler moeten worden in hun workforce. Hybride werken biedt dan veel ‘Ach,kansen.’ikhebhet

‘Uiteraard is het eenvoudiger om hybride werken te implementeren in bijvoorbeeld de professionele dienstverlening. Echter ook in een productiebedrijf staat niet iedereen de hele dag te monteren. Hybride werken betekent niet per se hele dagen thuiswerken, dit kan ook prima een dagdeel zijn of een paar uur.’

‘Mee eens, maar dit geldt niet voor jonge en vrouwelijke medewerkers in het bijzonder. Het is individueel afhankelijk. In de coronatijd hebben we onze expats zonder een privé sociaal netwerk hier in Brabant de ruimte gegeven toch naar het werk te komen, om een zaamheid te voorkomen, met in achtneming van alle regels die toen golden. En voor nieuwe medewerkers die het werk en de cultuur nog moeten leren kennen, hebben we een speciaal onboarding-programma, om ze binnen negen tig dagen op kruissnelheid te krijgen. Die stimuleren we in die periode zoveel mogelijk naar de zaak te komen, zoveel als zinvol is voor hun werk en henzelf.’

23september 2022

EDWARD VONCKEN

HEAD OF MERCURIBUSINESSINTERNATIONAL&PARTNER,URVAL

LEES VERDER OP PAGINA 21

CEO VAN KMWE, EINDH OVEN

‘In de coronatijd hebben we gemerkt dat hybride werken perfect is te integreren in onze activiteiten en dat het voordelen kan hebben voor het goed balanceren van werk en privé. Dat geldt wel met name voor functionarissen als bijvoorbeeld software engineers die het al gewend zijn agile, in teams en ook op afstand met elkaar samen te werken. Voor de assembla gemedewerkers hier geldt dat vanzelfsprekend niet. Maar als hybride teams bepaalde fysieke testen moeten uitvoeren doen ze dat ook op het werk. Uitgangspunt is steeds: kan het voor het werk, dan geven we die ruimte. Daarmee spelen we ook in op de wensen van sollicitanten.’

‘Daar waar het direct met de productie te maken heeft, is het noodzakelijk om dicht bij de productievloer te zijn. Support vanuit thuis is zeer complex en moeilijk te implementeren. Daar waar iets gemaakt moet worden, is thuiswerken geen optie.’

‘Het tast ons innovatievermogen niet aan, maar het is wel noodzakelijk ontmoetingsmomenten voor co-creatie bewust te plannen. Gelegenheden waarbij de teamleden hun ingevingen met elkaar kunnen uitwisselen en zo zorgen dat de som daarvan meer is dan de afzonderlijke ideeën. Die momenten op de zaak zijn dus in principe niet bedoeld om even de mail bij te werken. Zo borgen we ook onze bedrijfscultuur. Kenmerkend daarvoor is een grote betrokken heid van onze medewerkers. Zelf naar de zaak komen als het werk of de functie daarom vragen, doen ze dan ook graag.’

‘Als je sociale innovatie definieert als ‘medewer kers in hun kracht zetten’ ben ik het daarmee eens. Onze leidinggevenden konden in de coro natijd onmogelijk alles beheersen en hebben toen gemerkt dat ze kunnen vertrouwen op hun medewerkers. Dat die heel goed in staat zijn privé en zakelijk te balanceren. Op basis van vertrouwen kunnen werken is iets dat zeker leeft onder sollicitanten. Die willen bovenal graag werken in een omgeving waarin ze de ruimte krijgen het beste van zichzelf te laten zien. Afhankelijk van de aard van hun werk kan dat een hybride omgeving zijn.’

De gemiddelde leeftijd van de medewerkers bij Yellax is 35 jaar. Hoe komt dat? ‘Wij zijn nauw betrokken bij mbo- en hbo-opleidingen die zich richten op industriële automatisering, technische bedrijfskunde en softwareontwikkeling. Die gedreven jongens zoeken wij continu. Zij zijn de toekomst.’ Jongens? ‘Helaas grotendeels

25september 2022

Techniek is niet moeilijk, zegt ondernemer Patrick Vergeer, maar de juiste mensen vinden wel. Met zijn bedrijf Yellax heeft hij zinvolle oplossingen bedacht die helpen in een tijd van krapte op de arbeidsmarkt. Tegelijk ziet hij ook andere mogelijkheden.

Dergelijke oplossingen verhogen de productiviteit van engineers én maken het werk leuker,

YELLAX BIEDT OPLOSSINGEN OM WERK EFFICIËNTER ÉN LEUKER TE MAKEN

ergeer startte zijn techniekcarrière in de industriële automatisering: van een houtzagerij via een conservenfabriek naar een aardappelteler. ‘Ik zag veel dubbele werkzaamheden en fouten in projecten en dacht: dit kan slimmer.’ Zijn missie is om het werk voor engineers leuker te maken, routinematig werk te reduceren door te digitaliseren én daarmee de productiviteit te verhogen.

ervaart Vergeer. ‘Engineers zijn nu een flink deel van hun tijd kwijt met administratief werk, zoals het zoeken naar de juiste elektrotechnische producten.

Patrick Vergeer: ‘Een combinatie van mannen en vrouwen op de werkvloer werkt altijd beter.’ Foto: Yellax KANSRIJK

THEMA ARBEIDSMARKTKRA PTE: EEN ZORG, MAAR OOK

Vanaf zijn zolderkamer richtte Vergeer Yellax op, waarmee hij aanvankelijk voor oude werkgevers industriële machinebesturingen ontwierp. ‘Eerst maakte ik een model van een elektrotechnisch proces en ging dat vervolgens standaardiseren. Daarmee verkortte de doorlooptijd en verbeterde de kwaliteit van dit ontwerpproces, want eerder was dat afhankelijk van persoonlijke kennis.’ Deze ontwerpmethodiek is de basis geworden voor het programma Typical Manager; een configurator voor industriële besturingen. ‘Als de klant een machine ontwerpt, kan hij in Typical Manager zijn machinestandaard modulair beheren en elektrotechnische schema’s, besturings-

VROUWEN

Daarmee kan een engineer, in samenwerking met de commu nity, zijn productdata eenvoudig beheren en snel producten vergelijken en selecteren.

• www.yellax.com

NIET ADMINISTREREN, MAAR CREËREN

V

Er wordt steeds meer geautomatiseerd en geëlek trificeerd, weet Vergeer. Daarmee zal het werk alleen maar toenemen en de arbeidsmarktkrapte niet minder worden. ‘Dat lossen we niet zomaar op. Wat we echt moeten doen, is kennis delen en de sector versterken. Ik daag anderen daar ook toe uit. Want delen is vermenigvuldigen. In Nederland denken we graag dat we vooroplopen, bijvoorbeeld in de bouw van schakelkasten, maar dat valt tegen. Bovendien zien we bedrijven naar Oost-Europa vertrekken en moeten we het hoofd bieden aan de loonkloof met die landen. Dus is het belangrijk dat we kennis delen, processen optimaliseren en efficiëntie realiseren, om de business en de mensen in Nederland te behouden.’

software, maintenance data en documenten automatisch genereren. Het platform helpt bedrijven en engineers om efficiënter te werken. De productieplanning is beter, want standaardonderdelen worden in grotere series geproduceerd.’ Het resulteert in minder fouten, een snellere ontwerptijd en een hogere productiviteit.

Niet leuk en helemaal in deze krapte is dat zonde van hun tijd.’ Daar heeft Yellax het program ma BeeFinity voor ontwikkeld; een online catalogus van elektrotechnische producten.

STANDAARDISEREN ZORGT VOOR EFFICIENCY

LEUKER

Zo kunnen engineers een goed ontwerp maken met – in de toekomst – inzicht in de total cost of ownership, circulariteit en CO2-uitstoot.

KENNIS DELEN

‘ZELF ZIJN WE KRITISCH, ZOEKEN MENSEN DIE ZICH HERKENNEN IN ONS DNA’

Natuurlijk is het met oog op de arbeidsmarkt krapte fijn als engineers leuk werk kunnen doen en hun productiviteit omhoog gaat. Vergeer: ‘Zelf zijn we kritisch, zoeken mensen die zich herkennen in ons DNA: passie voor techniek en denken in het belang van de klant.’ De verleiding is groot om soms iemand aan te nemen die net niet matcht, zegt hij. ‘Maar toch doe ik het niet. We zoeken onder meer teamleden die beschikken over ontwerpkennis én de competenties om een team of bedrijf te helpen standaardiseren. Wij bieden onze engineers dat ontwikkelpad.’

DOOR RIEJANNE WOLSWINKEL

VACATURES

‘Het is onze droom dat goede productdata net zo beschikbaar zijn als zuurstof.’

jongens, ja’, reageert Vergeer. Wat is het toch, vraagt hij zich af, dat vrouwen in Nederland nog steeds zo weinig voor techniek kiezen? ‘In Polen en Roemenië zijn vrouwen juist veel werkzaam in de techniek.’ In zijn eigen bedrijf werken vijftig mensen, maar slechts drie vrouwen – geen van allen in een technische functie. Een enorm gemiste kans, vindt hij. ‘Ik zou graag meer vrou welijke engineers hebben. Als zij zouden weten hoeveel impact ze kunnen maken in de techniek! Een combinatie van mannen en vrouwen op de werkvloer werkt altijd beter.’

Edwin Dekker van NEVAT ondersteunt als bran chemanager van GPI NXT de uitwisseling binnen het platform. ‘Kenmerkend voor de programma’s die wij opzetten, is dat ze altijd gemaakt worden door de leden zelf. Want het doel is dat ze van elkaar leren, onder andere over welke stijl van leidinggeven het beste is voor het werken met zelfsturende teams en hoe ze daartoe hun processen het beste kunnen inrichten. Hiertoe organiseren we niet alleen meetings bij een van de deelnemers, maar gaan we ook op pad. Komende 25 tot 27 september bijvoorbeeld gaan we met GPI Next met Bystronic op bezoek bij Kurago en Mercedes in Spanje’, vertelt hij. ‘En

rond om – ad hoc – ervoor te zorgen dat zijn mensen de klussen afkregen die eigenlijk gisteren al klaar hadden moeten zijn. Die zorg heeft hij nu niet meer. Die teamleider gaat zich dan vanzelf veel meer concentreren op het bepalen van de beste technologie om een werkstuk te maken. Samen met zijn mensen. En als blijkt dat de tijd die werkvoorbereiding ervoor gecalcu leerd heeft toch te kort is, dan kop pelt de teamleider dat direct terug.’

DE EIGEN MENSEN ALS BESTE RECRUITERS

LEREN VAN ELKAAR

VEEL BETERE PLANNING

DOOR MARTIN VAN ZAALEN

D

26 september 2022

é manier om vacatures ingevuld te krij gen, is mond-tot-mondreclame, zo duidt Martijn Engwerda. Hij is opera tions director van Iteq, een bedrijf dat is gespecialiseerd in fijnmechanische plaatbewer king en actief in onder andere de apparatenbouw en de medische industrie (zie ook het artikel op pagina 83). Vanzelfsprekend heeft de groeiende onderneming de nodige vacatures. Het Nijkerkse bedrijf is op zoek naar lassers, zetters, engineers en ook een frontofficemedewerker. Die vinden is lastig, ondervindt commercial director Menno Bos. ‘Als mensen elders goed op hun plek zitten, vertrekken ze niet zomaar. Daarom investeren we zelf veel in het creëren van een fijne werkplek, om onze mensen te boeien en te binden. En dan worden ze ook ambassadeur van je bedrijf en zorgen vrijwel altijd voor sollicitanten met de kwaliteit die je zoekt. Want onze medewerkers voelen zich natuurlijk wel “verantwoordelijk” voor de mensen die ze aandragen.’

Een betere planning is voor de mensen op de werkvloer natuurlijk veel prettiger. Het werkple zier wordt verder vergroot doordat die vloer niet meer vol staat met onderhanden werk. ‘Voorheen stonden pallets met al het werk dat nog gedaan moest worden in het zicht van de mensen’, aldus Bos. ‘Dat gevoel van voortdurend achter de feiten aan lopen, motiveerde niet. Zoals we het nu georganiseerd hebben, geeft veel meer rust op de werkvloer. Die betere planning, waardoor er zelfstandig gewerkt kan worden, en de rust op de werkvloer zorgen ervoor dat onze mensen veel efficiënter werken, vaker zelf met goede voorstel len komen om hun werk beter en sneller te doen. Mensen zijn gemotiveerder. Belangrijk daarvoor is overigens ook dat je successen met z’n allen viert.’

Bos en Engwerda zijn beiden lid van GPI NXT (Groep Plaatverwerkende Industrie Next) van NEVAT, een groep waarin bedrijfsopvolgers en high potentials ervaringen uitwisselen. Bos: ‘Deze nieuwe generatie leidinggevenden van industriële bedrijven heeft minder op met het traditioneel, controlerend managen en veel meer met het nieuwe werken met veel ruimte voor zelfsturing.’ ‘Voorheen zaten directeuren op EEN ZORG, MAAR OOK KANSRIJK

THEMA ARBEIDSMARKTKRA PTE:

WERKVLOER IN PLAATS VAN TROON

een troon’, weet Engwerda. ‘Wij zijn meer op de werkvloer. We praten met onze mensen, nemen hen mee in onze visie en strategie door daarover elke twee maanden sessies te organiseren. We wisselen van gedachten over wat die nieuwe manier van werken voor de onderneming bete kent én wat het hun oplevert. Daarbij dragen we ook uit dat goed communiceren waar je mee bezig bent, niet alleen voor het management geldt. Ook een lasser moet zelf zorgen dat hij deelt waar hij tegenaanloopt om te kunnen verbeteren.’

Hoe ging Iteq te werk bij het creëren van die fijne werkplekken? ‘We hebben daartoe een verdere digitaliseringslag gemaakt. Daardoor konden we gaan werken met zelfsturende teams. Want we krijgen tegenwoordig heel veel data uit onze pro cessen. Die bieden veel beter zicht op hoeveel tijd er daadwerkelijk nodig is voor een bepaalde klus. Dat zorgt voor een veel betere planning’, verklaart Bos. ‘Voorheen was er vaak te weinig tijd voor een opdracht. Want een medewerker moest eerst op zoek naar de precieze specificaties en werkin structies en naar de materialen en tools die hij nodig had. Tegenwoordig is dat allemaal meteen Omdatvoorhanden.’deplanning nauwelijks meer een issue is, vult Engwerda aan, heeft de medewerker veel meer de vrije hand om zijn werk zelfstandig te doen. ‘Voorheen liep de teamleider voortdurend

ITEQ MAAKT VAN MEDEWERKERS AMBASSADEURS VAN HET BEDRIJF, MET SUPPORT VAN NEVAT

Menno Bos: ‘Als mensen elders goed op hun plek zitten, vertrekken ze niet zomaar.’ Foto’s: Com-magz

Digitalisering zorgt voor een betere planning. Dat resulteert in meer rust op de werkvloer en biedt ruimte voor zelfsturing. En dat vergroot weer het werkplezier en maakt werknemers tot ambassadeurs van hun bedrijf, die voor vacatures vaak de beste kandidaten voordragen. Aldus de strategie die Iteq uitgevoerd heeft om zowel haar positie op de markt van plaatbewerking als die op de arbeidsmarkt te verbeteren. Brancheorganisatie NEVAT ondersteunde daarbij.

GEMOTIVEERDERE MENSEN

VAN LEVENSBELANG

Die vervolgens nog eens onder streept dat digitali sering letterlijk van levensbelang is voor bedrijven.

• www.iteq.nl • www.nevat.nl

Martijn Engwerda: ‘Digitalisering is ook nodig voor het creëren van aantrekke lijke werkplekken waarmee je je mensen boeit en bindt.’

ingevoerd in deze branche. Zo constateert hij dat de laatste tijd veel kleinere verspanende bedrijven te koop worden aangeboden. ‘Bedrijven met meestal niet meer dan tien, vaak wat oudere medewerkers, die niet meer meekunnen met deze tijd. Die niet meer in staat zijn die digitaliseringsslag te maken. Daardoor

ring van processen centraal staat, is inmiddels achter de rug en vindt 27 september opnieuw plaats, op de hogeschool en op locatie bij een van de deelnemende bedrijven. De onderwerpen van deel 2 – onder meer ‘werken in de cloud’, ‘beter plannen’ en ‘integreren van diverse softwarepakketten’ – zijn bepaald. ‘Binnenkort starten we met de uit werking daarvan in een curriculum dat ondernemers moet helpen die onderwerpen te vertalen naar hun praktijk’, aldus Dekker.

Martijn Engwerda heeft voor die aanvullende digitaliseringsslag die Iteq gemaakt heeft, even eens deelgenomen aan het voortraject van het digitaliseringsprogramma dat NEVAT, samen met hogeschool Saxion, heeft opgezet. ‘Digitalisering is cruciaal voor het goed laten draaien, laten groeien van je onderneming. Maar het is ook nodig voor het creëren van aantrekkelijke werk

Hij is ook branche manager van bedrijvengroteNEVAT-groepdevanverspanendeendusgoed

INGEVULDOMRECLAMEMOND-TOT-MOND-ISDÉMANIERVACATURESTEKRIJGEN

27september 2022

hebben ze bijvoorbeeld vaak geen idee waarmee ze nu precies hun geld verdienen. Deze papaen-mamabedrijven hebben daardoor niet de efficiency en effectiviteit die tegenwoordig vereist is. En dan zit er niet veel anders op dan de onderneming te koop te zetten.’

plekken waarmee je je mensen boeit en bindt.’ Het eerste deel van dat programma, de master class Technology Roadmapping waarin digitalise

MASTERCLASS

aanstaande 15 november zijn we te gast bij Azora. De directeur vertelt dan hoe deze Achterhoekse thuiszorgorganisatie zelfsturend werken vorm geeft. Uitgelegd krijgen hoe in andere sectoren gewerkt wordt, brengt je vaak op nieuwe ideeën. En samen op pad gaan is altijd goed voor de teamspirit.’

ProCleanroom is jouw partner voor clean air solutions. Van ontwerp, fabricage, installatie en ISO-validatie tot het inrichten van de ruimtes, accessoires en consumables. Onze oplossingen sluiten naadloos aan op jouw behoeften.

Meer

dan 16 jaar ervaring Permanent en mobiel Flexibel Kwaliteitontwerpensnelle levering

Meer Neeminformatie?contactmet ons op:

ProCleanroom is jouw partner voor clean air solutions

TECHNOLOGYWEBUILDYOUREXPERTISE

+31 (0)40 400 28 74 info@procleanroom.com www.procleanroom.com

PROFESSIONALS IN CLEANROOM

De kracht van ProCleanroom

Bij ProCleanroom geloven we dat de beste cleanrooms en flowkasten worden gerealiseerd rondom de expertise die in deze stofarme ruimtes plaats gaat vinden. Dus nemen we het kritische proces van onze klanten als startpunt voor de ontwikkeling van onze cleanrooms en laminaire flowkasten. Vanuit kennis over jouw expertise ontleden we het kritische proces in de stofarme omgeving en ontdekken zo de eisen waaraan onze producten moeten voldoen.

goede te komen aan de Gelderse economie’, erkent Chris van Hoof, general manager van het OnePlanet Research Center in Wageningen en Nijmegen waarvan imec een van de partners is.

• ‘Op vacatures zijn in totaal 3.000 kandidaten afgekomen.’

LANGETERMIJNPOLITIEK

Van Hoof richt zich met zijn staf van 75 onder zoekers op de ontwikkeling van hightech applicaties voor met name de food- en agrosector. Zo sleutelt het onderzoekscentrum aan kunstmatige intelligentie om vertical farms te optimaliseren en aan sensoren die in het maag- en darmstelsel de impact van bepaalde voedingsstoffen registreren. En aan systemen voor de productie van plantaardig voedsel dat in de nabije toekomst het dierlijke moet gaan vervangen.

‘Het belastinggeld dat de provincie Gelderland investeert in ons onderzoek wordt wel geacht ten

en de industrialisatie van chips voor toepassingen in de gezondheidszorg in brede zin. Denk aan wearables, devices die patiënten dragen opdat ze klokrond gemonitord kunnen worden maar die – batterijgevoed – wel zo energiezuinig mogelijk moeten functioneren. Dat kan door te sleutelen aan de communicatietechnologie, de grootste energieverbruiker in zo’n device.

IMEC-DIRECTEUREN PROFITEREN VAN POLITIEK DIE ZICH RICHT OP DE LANGE TERMIJN

‘Maar de bakstenen voor de bouw van een onder zoeksfaciliteit zijn nu eenmaal moeilijk over meerdere landen te verdelen’, pakt Philips weer over. Met name de kleine Europese landen zouden aan gezamenlijk onderzoek niet de voor waarde moeten verbinden dat hun investering naar rato neerslaat op het eigen grondgebied, stelt ze.

ONDERZOEKSTERR EINEN

De regionale, nationale en Europese politiek kijken momenteel nadrukkelijk naar de lange termijn. Ruimhartig worden onderzoeksgelden beschikbaar gesteld om welvaart en welzijn veilig te stellen, ook voor toekomstige generaties. Geld is nu dus niet het meest urgente probleem voor Nederlandse onderzoeksinstellingen. Maar je hebt er alleen wat aan als je het kunt uitgeven aan salarissen van r&d-talent. In het aantrekken daarvan blijkt imec Nederland succesvol, anders dan menig industrieel bedrijf. Dat onderzoeksgeld per se moet neerslaan in de regio van de fournerende overheid, is wel een probleem.

DOOR MARTIN VAN ZAALEN

29september 2022

Onderwerp van gesprek met de twee directeuren is de arbeidsmarktkrapte en de impact daarvan op hun organisaties. Uitgaande van de veronder stelling dat geld – om die onderzoekers te betalen – momenteel veel minder een issue is. Anders dan wetenschappers gewend zijn, geeft zowel de provinciale, nationale als Brusselse politiek er momenteel blijk van verder te kijken dan de eerstvolgende verkiezingen. ‘Geld is er nooit genoeg, ook al investeert de overheid meer dan ooit’, duidt Philips. ‘OnePlanet’, rekent Van Hoof voor, ‘heeft een budget van in totaal 146 miljoen euro. Daarvan wordt 65 miljoen gefinancierd door de provincie Gelderland, voor een periode van acht jaar. Daarmee geeft de politiek aan wel degelijk oog te hebben voor de belangen van volgende generaties en bereid te zijn strategisch te investeren voor de lange termijn. Die durf en ambitie van de provincie komen uiteindelijk weer terug naar Gelderland, bijvoorbeeld door onze

lopt, in verschillende Europese landen wordt onderzoek gedaan op dezelfde terreinen. Maar binnen bijvoorbeeld de fotonica zijn er zoveel deelgebieden. Elk regionaal cluster neemt slechts één van die deelgebieden voor zijn rekening. En dat niet alle fotonica-onderzoek op één plek geconcentreerd is, zorgt voor meer onderlinge concurrentie, wat gezond kan zijn. Maar de onderlinge afstemming, het leren van elkaar, dat kan nog veel beter. Zodat de investering van belastinggeld in dat onderzoek tot nog meer resultaat leidt en één plus één drie wordt’, aldus Kathleen Philips, general manager van ‘imec bij Holst Centre in Eindhoven’, zoals de vestiging in de imec-huisstijl geduid wordt.

GELD IS NU NIET HET PROBLEEM, EN MENSEN EIGENLIJK OOK NIET

• ‘De politiek weet de juiste uitdagingen te kiezen.’

• ‘Voor mkb en start-ups doorlopen we de complete innovatiecyclus.’

• ‘Geld is er nooit genoeg, ook al investeert de overheid meer dan ooit.’

• ‘Mensen komen voor de uitdagingen en de evenwichtige werk-privébalans.’

NIET NAAR RATO

‘K

Het interview met de twee directeuren vindt plaats in het imec-gebouw op de High Tech Campus in Eindhoven, met Philips fysiek aanwezig en Van Hoof – wegens enig lichamelijk ongemak – vanaf zijn thuiswerkplek. Philips geeft leiding aan een imec-onderdeel van 125 mensen dat zich concentreert op onder meer het ontwerp

Chris van Hoof: ‘Als mensen hier vertrekken, zijn ze van veel meer toegevoegde waarde voor de industrie dan toen ze binnenkwamen.’ Foto’s: imec

THEMA OOK KANSRIJK

ARBEIDSMARKTKRA PTE: EEN ZORG, MAAR

LEES VERDER OP PAGINA 30

‘ONS ONDERZOEK IS DAADWERKELIJK VAN WAARDE VOOR DE INDUSTRIE’

Om te komen tot een maatschappijgerichte besteding van die overheidsgelden, stellen Holst Centre en OnePlanet allereerst technologieroadmaps op. Daarin staan de in hun ogen belangrijkste technologische uitdagingen voor de samenleving. Daarna wordt de belangrijkste industriële spelers gevraagd of ze die visies delen. De definitieve roadmaps vormen vervolgens de basis van allerhande projecten die deels met overheidsgeld, deels met geld van het bedrijfsleven gefinancierd worden.

• www.imec-int.com

• www.holstcentre.com

• www.oneplanetresearch.nl

ROADMAPS

imec is een onafhankelijk onderzoekscentrum op het gebied van micro-elektronica, nanotechnologie, kunst matige intelligentie, ontwerpmethodes en technologieën voor ICT-systemen. Imec startte in 1984: de eerste Vlaamse regering zette toen een programma op om de micro-elektronica-industrie in Vlaanderen te versterken. Het totale onderzoeksbudget is 732 miljoen euro (2021), deels bestaand uit over heidssubsidies. Er werken bijna 4.000 mensen op de Leuvense campus van imec. Onderzoeklocaties van imec zijn er ook in Gent, Antwerpen, Brussel, Genk, Hasselt en de VS en er is een vertegenwoordiging in China, India en Japan. In Nederland zijn de activiteiten ondergebracht in het Holst Centre in Eindhoven (samen met TNO) en in het OnePlanet Research Center in Wageningen (samen met Wageningen University & Research) en Nijmegen (samen met Radboud Universiteit en Radboudumc).

bijdrage aan een goed startersklimaat en omdat we mkb’ers unieke oplossingen bieden.’

‘Het toont aan dat ons werk relevante kennis oplevert’, vult Philips aan. Vaak betreft het productietechnologie, die participerende bedrij ven kunnen uitontwikkelen en naar de markt brengen. ‘Technologie die deze ondernemingen

competitiever maakt.’ ‘Deze manier van werken’, nuanceert Van Hoof, ‘past vooral bij de grote bedrijven. Daarom gaan we voor het mkb en start-ups nog een stap verder. Voor die bedrijven doorlopen we de complete innovatiecyclus. Met de IP die daar uit voortkomt, kunnen zij daarna aan de slag, tegen een markconforme vergoeding.’

Hoewel geld in het huidige tijdsgewricht dus niet het probleem is, blijft het slechts een middel met weinig waarde als je het niet kunt uitgegeven aan geschikte mensen voor onderzoekswerk. Juist de arbeidsmarktkrapte remt momenteel veel bedrij ven in hun innovatie en groei. Maar daar hebben de twee directeuren betrekkelijk weinig last van. ‘OnePlanet’, illustreert Van Hoof, ‘is in Wagenin gen gestart in 2019. Sindsdien zijn we gegroeid naar 75 medewerkers plus enkele tientallen studenten. Op vacatures zijn in totaal 3.000 kan didaten afgekomen. Veel jonge mensen, masters en PhD’s, maar ook ervaren mensen. En bijna een derde is vrouw, in de hightech is dat veel.’

‘Die langetermijnvisie’, vult Philips aan, ‘vind je ook terug in de opzet van het Nationaal Groei fonds dat projecten financiert met een looptijd van zes tot acht jaar. En ook de Europese Chips Act en de gelden die daarvoor zijn vrijgemaakt, laat zien dat de politiek de juiste uitdagingen weet te kiezen, om te voorkomen dat Europa op termijn zijn technologisch leiderschap helemaal uit handen geeft en achteropraakt.’

ARBEIDSMARKTKRAPTE

IMEC VERVOLG VAN PAGINA 29

‘En door uitdaging te bieden’, geeft Philips nog een argument, ‘voorkomen we dat jong Neder lands talent naar elders vertrekt en trekken we buitenlands talent aan.’ Het imec-instituut als geheel heeft 5.400 mensen aan boord, van 95 nationaliteiten. ‘Mensen komen voor de uitdagingen, maar kiezen ook voor een leven in Nederland of België, waar de werk-privébalans veel meer in evenwicht is dan in bijvoorbeeld de VS.’

‘In die opzet slagen wij goed’, aldus Van Hoof. ‘Van ons budget is ongeveer de helft afkomstig van bedrijven. Dat bewijst dat ons onderzoek daadwerkelijk van waarde is voor de industrie.’

30 september 2022

Talent dat bij deze onderzoekscentra werkt, is vanzelfsprekend niet beschikbaar voor industriële bedrijven. Wel onderstreept Van Hoof dat de doorstroom binnen OnePlanet groot is. ‘Het is een relatief jonge organisatie, want een ideale plek om je carrière te starten. Een groot deel van onze onder zoekers vertrekt na acht tot tien jaar naar het bedrijfsleven of begint voor zichzelf.’ Met in hun bagage veel waarde volle ervaring met het doorlopen van complexe innovatie trajecten. ‘Trajecten met alle onzekerheden van dien en met toch altijd ook de hete adem van klanten in de nek’, valt Philips bij. Van Hoof: ‘Als mensen hier vertrekken, zijn ze van veel meer toegevoegde waarde voor de industrie dan toen ze binnenkwamen.’

Kennismigranten aantrekken brengt wel huis vestingsbehoefte met zich mee. Daarin voorzien is in dichtbevolkt Nederland een actueel en urgent probleem. Gedistribueerd werken kan in bepaalde gevallen een oplossing zijn, stelt Philips: ‘Werk dat op afstand gedaan kan worden, kan ook zo worden ingevuld. We willen vermijden dat Nederlands belastinggeld vloeit naar tewerkstel

ling van onderzoekers in landen aan de andere kant van de wereld. Dat ligt anders voor tewerk stelling binnen de Europese Unie. In geval van een medewerker in Frankrijk zou je er ruimhartiger mee moeten kunnen omgaan. Er zijn nieuwe mechanismen nodig om subsidies meer Europees te organiseren, zodat er meer vrijheid is om kennis en werkgelegenheid met andere Europese landen te delen.’

‘Door uitdaging te bieden’, aldus Kathleen Philips, ‘voorkomen we dat jong Nederlands talent naar elders vertrekt en trekken we buitenlands talent aan.’

HUISVESTING

Voor imec Eindhoven geldt in grote lijnen hetzelfde, aldus HoewelPhilips. hun twee onderzoekcentra wel vacatures hebben –medio juli waren dat er meer dan dertig – vormt dit niet echt een probleem. ‘Ons geheim? Wij zijn bezig met zinvolle oplossingen voor maatschappe lijke problemen op het gebied van gezondheid, voeding en circulariteit. Niet met de zoveel ste generatie van eenzelfde chip. Niet met het nog nét wat goed koper maken van plastic speel goed’, aldus Van Hoof. ‘Voor jonge mensen, en zeker de hoog opgeleiden’, duidt Philips, ‘is het belangrijk bij te dragen aan een andere, betere wereld. Dat weegt zwaarder dan een topsalaris.’

DOORSTROOM

INDUSTRIE IN CIJFERS 5

In die context van het tekort aan mensen – en middelen –past ook dat de focus van het management op customer intimacy en op het vergroten van klantwaarde momenteel wat achterblijft, terwijl de aandacht voor het behalen van de financiële en groeidoelstellingen juist sterk is toegenomen.

Voor dit onderzoek zijn managers van 103 industriële bedrijven ondervraagd. Het maakt deel uit van een veel breder onderzoek naar de strategische agenda van het gehele Nederlandse bedrijfsleven.

• www.berenschot.nl/publicaties/strategie-trendsonderzoek

Welke van deze strategische onderwerpen heeft inhoudelijk de grootste impact op het vormgeven van uw strategie? tijdens de WOTS

31september 2022 7 31 04 6 92 8

Bezoek onze stand op 26 t/m 30 september in de Jaarbeurs Utrecht en ervaar hoe wij de combinatie mens en techniek vleugels geven. Meer informatie over de beurs? www.wots.nl Vragen? Vind ons op www.confed.eu of bel 033-4541340 Confed brengt technologie tot leven tijdens WOTS-beurs Primeur

Industriële bedrijven waarvoor de arbeidsmarktkrapte een strategisch topic is, investeren veel vaker (62 procent) in digitalisering (smart industry) dan bedrijven die de krapte geen strategisch onderwerp vinden (44 procent).

‘In vrijwel alle sectoren, zoals ook de zorg en de zakelijke dienstverlening, is het tekort aan mensen groot, maar alleen in de industrie wordt zo duidelijk de oplossing in digitalise ring gezocht.’ Aldus analyseert Luddo Oh, senior managing consultant van Berenschot, een opvallende uitkomst van het Strategie Trendsonderzoek 2022.

INDUSTRIE ZOEKT ARBEIDSMARKTKRAPTEOPLOSSINGINDIGITALISERING

‘De klant staat minder op 1. Er wordt geprobeerd zoveel mogelijk klanten te bedienen, maar dan meer met gestan daardiseerde oplossingen die minder engineering vergen en waarvoor het makkelijker sourcen is. Veel van onze klanten zijn bezig zich te oriënteren op second sourcing, om voor met name China alternatieven te hebben.’

Tijdens de WOTS op donderdag is er een bijzondere primeur. Houdt onze LinkedIn in de gaten voor deze onthulling die je zeker niet wilt missen!

In welke van onderstaande technologie-gerelateerde thema’s bent u van plan in 2022 doelgericht te gaan investeren?

Waar mogelijk automatiseert Frencken onderdelen in het productieproces. Ook dat was al gaande. Vegt: ‘We maken zeer diverse producten in vaak kleinere aantallen, waarin veel fijnmecha nisch werk zit. Maar we automatiseren lijnen

FRENCKEN MECHATRONICS BETREKT IN JUBILEUMJAAR NIEUWBOUW IN EINDHOVEN

PORTFOLIO

Het jubileumjaar werd in januari vanwege corona online afgetrapt met een vrolijke talkshow en quiz. Een feest plus open dagen voor de Eindhovense medewerkers en hun familie en beken den, en voor de klanten zijn in voorbereiding. Sommige medewerkers hebben er veertig dienstjaren op zitten. Van Galen begon afgelopen 1 november bij Frencken, na twintig jaar Fokker: ‘Ik ben zeer enthousiast over de groeiambities en over de stappen die Frencken Mechatronics gezet heeft van regionale mkb’er naar onderdeel van een groot internationaal bedrijf. We hebben een opvallend breed portfolio. In al onze markten zit groei.’ PTE: EEN ZORG, MAAR OOK KANSRIJK

THEMA ARBEIDSMARKTKRA

LAY-OUT SLIM AANPASSEN

ecentelijk was president en ceo Dennis Au van Frencken Group op bezoek in Eindhoven. Ook hij had het onder meer over het 75-jarig bestaan van Frencken en hoe de oorspronkelijk Brabantse onderneming door groei en overnames langzaam is geworden tot wat ze nu is: een wereldspeler, actief in meer dan vijftig landen. Frencken Group telt 3.700 medewerkers en had in 2021 een omzet van 767 miljoen Singaporese dollars, ofwel 543 miljoen euro. Het bedrijf is beursgenoteerd in Singapore en behoort daar al jarenlang regel matig bij de top-5 techfondsen. Zo’n 85 procent van de omzet komt van de Mechatronics Divi sion, geleid door Fokko Leutscher, met bedrijfs onderdelen in Europa, de VS, Singapore, Maleisië en China. De divisie werkt voor klanten in onder

‘WELK ANDER BEDRIJF KAN ZEGGEN DAT HET AL 75 JAAR LANG PHILIPS ALS KLANT HEEFT’

DOOR LUCY HOLL

Plant director Kim Vegt trad drie jaar geleden in dienst, hij werkte voorheen ruim vijftien jaar bij ASML. Ook hij noemt die enorme diversiteit aan markten heel interessant, met zijn oude werkgever ASML nu als één van de grote semicon klanten. Naast zijn reguliere taken was Vegt programmamanager tijdens de nieuwbouw. Die nieuwbouw (met een oppervlakte van 14.000 vierkante meter) was meer dan noodzakelijk. ‘We groeiden uit onze jas. Ons vijfjarenplan maakte al langer duidelijk dat het oude gebouw veel te klein werd. Het was ook niet aan te passen. In mei zijn we met de productie en het warehouse naar de nieuwbouw overgegaan, twee maanden later met de kantoren.’

De nieuwbouw heeft een goede klimaatregeling in alle werkruimten en scoort hoog op energie zuinigheid. Op het dak liggen deels zonnepanelen en deels een sedumdak, en er kan geparkeerd worden. Bij het inrichten van het gebouw dach ten medewerkers vanuit productie, planning & logistiek, engineering, IT en andere ondersteu nende diensten mee. Vegt: ‘We hebben daarbij alle productielijnen nog eens bekeken: zijn ze efficiënt opgebouwd, is de flow optimaal? Daar waren we overigens al mee bezig vóór de verhui zing. Maar in de oudbouw moesten we meer schuiven en inpassen, nu konden we vanuit een green field-situatie inrichten.’ De magazijnen zijn slimmer ingedeeld en de laad- en losdocks werken prettiger. Vanuit de productie werd bijvoorbeeld ook aangegeven welke faciliteiten zoals elektriciteit en persluchtvoorziening waar precies nodig zijn.

Foto: Bart van Overbeeke

Kim Vegt (links) en Rutger van Galen in de zeer ruime assemblagehal in de nieuwbouw aan de Eindhovense Dillenburg straat. ‘Medewerkers van kwaliteit, productie-engineering en planning hebben nu kleine werkeilanden op de vloer, zodat ze de collega’s in de productie eenvoudiger dan voorheen kunnen ondersteunen en met hen kunnen samenwerken.’

OPTIMALE FLOW

32 september 2022

meer de medische, semiconductor- en analyti sche industrie. ‘En welk ander bedrijf kan nu zeggen dat het een multinational als Philips al 75 jaar lang als klant heeft’, benadrukte Au.

R

Van de machines en testfaciliteiten is vrijwel alles meegekomen, een aantal zaken is nieuw aangeschaft, met name voor het indrukwekkende warehouse. De nieuwe productiehal is 13 meter hoog, voldoende om er in de toekomst zo nodig een verdieping in aan te brengen om nog meer productie- en assemblageoppervlakte te creëren. De nieuwbouw is bedoeld voor non-cleanroomassemblage, plus het Europese hoofdkantoor. Een bestaande locatie aan de Hurksestraat is aangehouden: vrijwel alle ruimten zijn daar nu geschikt gemaakt voor cleanroomwerkzaamheden in diverse categorieën.

Frencken Mechatronics Europe heeft deze zomer één van haar ontwikkel- en productielocaties in Eindhoven verruild voor een nieuw, groot, licht gebouw op industrieterrein De Hurk, net om de hoek van de oude plek. Het is gebouwd op de groei, want bestaande en nieuwe klanten uit uiteenlopende industrieën komen met steeds meer opdrachten voor de uiterst nauwkeurige high-end systemen en componenten. ‘Kijk, hier staat een hele productievloer nog leeg. We kunnen er eerst nog een feestje geven’, zegt Rutger van Galen, vice president Mechatronics Europe & US, lachend. Want de nieuwbouw is klaar én Frencken jubileert dit jaar. Er valt veel te vieren.

Frencken kan nu een prettiger werkomgeving bieden. De medewerkers zien dat het bedrijf gericht investeert in groei en goede faciliteiten. Op de kantoren zijn merendeels geen vaste werk plekken meer, er zijn veel open ruimten zodat mensen meer van elkaar zien en horen wat er gaande is. Onlangs is een thuiswerkregeling op papier gezet: wie wil en kan thuiswerken, mag dat twee dagen per week doen. ‘We hebben door corona een steile leercurve doorgemaakt. Voor die tijd werkte vrijwel niemand thuis’, aldus Van Galen. Tussen de kantoren en productieruimten zit het engineeringlab: wie daar langs loopt, kan niet echt naar binnen kijken maar voelt dat er wordt nagedacht over grote innovaties.

HYBRIDE WERKEN

VRIJHEID

hebben nu kleine werkeilanden op de vloer, zodat ze de collega’s in de productie eenvoudiger dan voorheen kunnen ondersteunen en met hen

MEDEWERKERS ZIEN DAT HET BEDRIJF WIL INVESTEREN IN GROEI EN GOEDE FACILITEITEN PREMIÈRE!

Mensen blijven meedenken over verbeteringen. De hoge productiehal leek eerst nogal te galmen. Kunnen de wanden bekleed worden met planten als natuurlijke demping, opperde een (vrouwe lijke) monteur. Daar wordt naar gekeken.

• www.frenckengroup.com

kunnen samenwerken.’

Het bedrijf zet sterk in op lean werken en op kwaliteit. Er is de directe support op de werkvloer, de productieteams houden stand-up meetings, het MES (manufacturing execution system) van NoMuda VisualFactory levert continu informa

MEER CULTUREN OP DE VLOER

Een aantal klanten heeft meegekeken naar de inrichting van de productievloer. Ze zijn enthou siast over de faciliteiten, de uitstraling en de support, aldus Van Galen en Vegt. ‘Medewerkers van kwaliteit, productie-engineering en planning

tie. Meer dan ooit wordt kennis en kunde uitge wisseld. Medewerkers kunnen filmpjes en foto’s op de werkvloer oproepen om productiehande lingen te leren. ‘Mensen gaan mee in die digitali sering’, ziet Van Galen. ‘Een grotere uitdaging is om nieuwe werknemers te vinden in een high tech regio als Eindhoven.’ Steeds meer mensen komen van buiten de regio of van elders op de wereld. Dat zorgt voor diverse culturen en talen op de werkvloer. Vegt schat dat in de cleanrooms zo’n 20 procent van de medewerkers van nietNederlandse afkomst is, in de nieuwbouw zal dat zo’n 10 procent zijn. ‘We proberen mensen aan te trekken uit Portugal, Spanje, noem maar op. Huisvesting lukt redelijk, al is dat vaak de groot ste bottleneck, zo mogelijk nog meer dan het vinden van mensen.’

Frencken werkt met multidisciplinaire teams met elk een eigen projectleider, die geheel zelfstandig hun projecten draaien. Of een klant nu kant-enklare specs aanlevert of iets van scratch af aan wil hebben ontwikkeld. De teams in de productie en assemblage dragen ook veel eigen verantwoorde lijkheid en kijken samen naar zaken als kwaliteit, voortgang en verbeteringen. ‘We geven teams de vrijheid om het werk in te richten binnen de heldere taakstellingen die er zijn. Zo proberen we de enorme groei in het aantal projecten – zowel qua volume als compleet nieuwe pro ducten – te handlen.’

waar het zinvol is, zo hebben we onlangs een nieuwe lijmrobot in gebruik genomen.’ Verder is in de nieuwbouw sterk gelet op flexibiliteit op de werkvloer: stel dat lijnen wijzigen qua aantallen en opzet of dat er een extra stap bijkomt, hoe kan de lay-out dan steeds weer slim en snel aangepast worden? Frencken doet bijvoorbeeld de complete assemblage van operatietafels voor Philips.

WERELD

Per week komen er tientallen van de lijn af. Van Galen: ‘We hebben exact zo’n lijn ernaast gezet om de verlangde volumes aan te kunnen. Daar is nu ruimte voor.’

Bezoek ons op de EuroBLECH (Hal 12, stand H93) en de Metavak (C130) REVOLUTIONAIRE ONTBRAAMMACHINE EUROBLECH 2022 HANNOVER

33september 2022

MAAKT JOUW BEDRIJF HET VERSCHIL

Overstappen op MBD doe je uiteraard niet zomaar. Als bedrijf moet je er een nieuwe manier van denken voor ontwikkelen, hiervoor is een duidelijk stappenplan nodig. Benieuwd hoe we je daarbij kunnen helpen? Neem contact met ons op en wij vertellen je er meer over.

SCAN HIER VOOR MEER BLOGS CARDS

Wij zien dit als een goede trend. Hoewel de processen omtrent 2D tekeningen diepgeworteld zijn bij veel bedrijven, zijn ze ook zeer foutgevoelig. Ze moeten namelijk altijd worden geïnterpreteerd door mensen en aangezien het een aparte file is t.o.v. het 3D model kunnen er al snel versie problemen ontstaan. Dit ligt bij MBD geheel anders, aangezien de informatie direct verbonden is aan het 3D model, blijft de informatie te allen tijde synchroon.

Het gaat overal hard met de digitalisering. Ook maakbedrijven staan meer dan ooit voor deze uitdaging. To be digital, or not to be. Eén van de aspecten van de digitale transitie is het verdwijnen van de 2D-tekening, en de opkomst van Model-Based Definition (MBD). Heeft jouw bedrijf die onmisbare stap richting Industry 4.0 al gezet?

MET MODEL-BASED-DEFINITION?

& NIEUWS VANUIT

De maakindustrie evolueert in een hoog tempo naar een nieuwe standaard waarbij er voor 2D-tekeningen geen plaats meer is. In Nederland zette ASML hiermee in 2018 de trend. De High Tech cardsmetkrijgen,ASMLdieWieningenbeslistemachinebouwertoengeen2D-teke-meertemaken.onderdelenontwerptindemachinesvaneenplaatsmoetenwerktalleennog3D-modellen.MetPLMServiceshebben

Wanneer wij echter met maakbedrijven over MBD praten, dan merken wij dat deze voordelen nog onvoldoende bekend zijn. Ze kijken vooral naar de benodigde investering in software en de inspanningen die nodig zijn om die te implementeren, maar blijven in de praktijk denken vanuit hun vertrouwde manier van werken.

SPARREN?

Bij Model-Based Definition (MBD) – soms ook aangeduid als Product Manufacturing Information (PMI) – zit alle essentiële informatie voor het ontwerp- en fabricageproces in het 3D model. Denk hier bijvoorbeeld aan dimensies, toleranties of ruwheden die normaal in een aparte 2D tekening worden gedefinieerd. Het toepassen van MBD maakt dus het gebruik van 2D tekeningen, waar de maakindustrie al tientallen jaren op vertrouwd, overbodig.

Ook met het interpreteren zijn er grote verschillen. Doordat het 3D model vanuit elke hoek kan worden bekeken ontstaan er minder communicatieproblemen, met name voor onervaren werknemers verlaagt dit de kennisdrempel. Het grote verschil zit hem echter in het feit dat de MBD informatie ook kan worden geïnterpreteerd door computers. Dit opent nieuwe deuren voor het automatiseren van downstream processen. Wat dacht je bijvoorbeeld van automatische CAM programmeringen of kwaliteitsinspecties middels CMM?

we de uitrol van MBD bij ASML begeleid.

ADVERTORIAL

Dat is een gemiste kans, want met de juiste mindset investeer je in de toekomstbestendigheid van jouw onderneming. De transitie is al volop aan de gang. Wie nu de stap niet zet, loopt onvermijdelijk achterstand op. De toekomst van de maakindustrie is zonder meer aan de ondernemingen, die vandaag voluit het digitale pad kiezen. Dat doe je als maakbedrijf door MBD in de gehele productcyclus toe te passen, dit wordt ook wel eens Model Based Enterprise (MBE) genoemd. MBD fungeert zo als één van de pijlers die de verdere digitalisering – en zo de uitbouw van Industry 4.0 – in de maakindustrie mogelijk maakt.

Vertrekken is als verhuizen. Als je een andere woning krijgt aangeboden met een mooi verhaal, stap je ook niet zomaar over. Verhuizen is namelijk lastig, het is niet een auto die je even verplaatst, het zijn je emoties en je relaties, die van je kinderen, je buren, je vrienden, je sport et cetera die je allemaal achter moet laten. Verhuizen heeft impact en dan zeg je niet zo maar: ‘Oh leuk, dat doe ik.’ Zo is het ook bij een baan. Daar spelen eveneens je emoties en je relaties mee. Je zet alle zekerheden aan de kant en neemt afscheid van je dierbare collega’s, klanten en andere relaties. Heel ingrijpend en het is dus onwaarschijnlijk dat je zomaar op een aanbod zult ingaan met: ‘Oh leuk, dat doe ik.’ Nee, er zit meer onderhuids.

van de arbeidsovereenkomst? Nee, dit zijn niet de factoren waardoor medewerkers proactief vertrekken. Zou het dan het salaris zijn? Ook dat is onwaarschijnlijk. Mits het marktconform is, is de hoogte ervan geen reden voor vertrek. Dit geldt zeker voor die beroepen, waarvoor creativiteit en een flinke hoeveelheid cognitieve bagage nodig

spelen al die factoren wel een rol, maar er zit meer achter. Net als bij een verhuizing. Het huis is opeens te klein, de buren maken al lange tijd herrie, de buurt is niet meer veilig en ga zo maar door. Het sluipt er langzaam in, eerst probeer je het zelf op te lossen: je kijkt of je niet zelf wat kunt verbouwen, vraagt de buren minder herrie te maken et cetera. Maar ja, wat nu als er geen ruimte te creëren is, er niet geluisterd wordt? Wat dan? Pas dan wil je weg, er ontstaat een afkeer van de plek, het huis en de

Zobuurt.ook

Jan Tournois is expert en coach op het gebied van het mensgericht

www.affectim.nlleidinggeven. JAN MeviLinkMagazine200x128mmv2indd12511201909:33

Natuurlijkis.

Waarom vertrekken er momenteel zoveel medewerkers? De Covid-pandemie en het tekort aan personeel lijken een voor de hand liggende reden. Maar dat verklaart nog niet dat een medewerker zelf het besluit neemt om te vertrek ken. Natuurlijk, het vele thuiswerken zal ertoe bijgedragen hebben, evenals de egostrelende lokverhalen van headhunters, maar er moet iets meer aan de hand zijn.

Toch vertrekken dus veel medewerkers. Is dat omdat ze lie ver parttime willen werken en het liefst regelmatig vanuit huis met flexibele werktijden? Werktijden en locaties spelen zeker mee, maar die waren toch al bekend bij het aangaan

35september 2022

bij een baan. Als er niet geluisterd wordt, de communicatie niet transparant is, de verwachtingen onduidelijk zijn, het vertrouwen wegebt en er onvoldoende veiligheid wordt ervaren, dan nemen angsten snel toe en schiet de werkontevredenheid omhoog. Je ziet geen andere oplossing meer en staat op scherp. Dan is er nog maar een klein zetje nodig.

VERLOOP HEEFT NOOIT ÉÉN REDEN

vertrouwen dat het zijn toeleveranciers geeft en de gelegenheid die ze krijgen om mee te kijken in de keuken’.

De precieze namen worden deze eerste ronde niet genoemd: de complete lijsten met genomi neerden staan dus wel online, maar zijn niet

Lang leve de positieve invloed van de DISCA bij het vinden van professionals op de huidige o zo krappe arbeidsmarkt. Dit jaar mocht Van der Meché ineens zélf nomineren bij Voortman, in de categorieën Best Process & Parts Supplier en Best Knowledge Supplier. ‘Samen met onze inkopers hebben we gekeken wie er erg goed met ons meedenken en ons enorm vooruithelpen. We hebben iets van 45 leveranciers die een behoorlijke omzet halen uit hun opdrachten voor Voortman. Zo’n 25 daarvan zijn goed voor 80 procent van ons inkoopbudget. Daaruit hebben we een top 3 gehaald. Het merendeel van de innovaties binnen onze klantprojecten komt uit onze eigen koker, maar die top 3 zijn uitgesproken meedenkers en meewerkers.’

R

doorgaan naar de tweede ronde. En intussen zijn de voorbereidingen voor de uitreiking van de awards, op donderdag 24 november 2022 in Utrecht, in volle gang. Maar hoe zijn bedrijven te werk gegaan bij het kiezen van hun favorieten? Dat verschilt nogal. ‘Ik doe het uit de losse pols.’

ogier van der Meché is sinds een half jaar purchase manager bij Voortman Steel Machinery in Rijssen. Zijn nieu we werkgever, bouwer van innovatieve machines en productielijnen voor de staalbouw en plaatverwerkende industrie, won uitgerekend vorig jaar de Best Customer Award tijdens de DISCA. Dat viel Van der Meché op. ‘Toen ik uitkeek naar een andere baan, heb ik daar heel expliciet naar gekeken: hoe wordt er in de markt tegen een bedrijf aangekeken, is het wel eens in de prijzen gevallen, hoe hecht zijn de banden met de toeleveranciers? Ik wil bij een organisatie werken die op basis van partnerschap met zijn suppliers omgaat. Die ze niet uitknijpt, maar kijkt naar de langere termijn. Dan valt er samen veel te winnen.’ Van der Meché werkte voorheen onder meer bij Ridder Drive Systems en produ cent van cv-ketels en warmtepompen Remeha, en zocht ook daar al die intensieve samenwer king in de keten op. De DISCA-jury roemde Voortman vorig jaar in haar rapport om ‘het

Rogier van der Meché (Voortman Steel Machinery): ‘We hebben ons altijd als partner opgesteld en plukken daar in dit soort ongewisse tijden de vruchten van.’

INDUSTRIAL AND CUSTOMER AWARDS 2022

‘Wie zijn nu je échte partners?’ Dat is dit jaar het thema van de Dutch Industrial Suppliers & Customer Awards (DISCA) van Link Magazine. Inmiddels zijn tientallen klanten en toeleveranciers genomineerd voor de eerste ronde. De actuele lijst staat op www.linkmagazine.nl. Uitgevers en redactie tellen nu wie meermalen genoemd zijn en daarmee

‘ONZE TOP 3 ZIJN MEEWERKERS’MEEDENKERSUITGESPROKENEN DE UITSLAG VAN DE EERSTE RONDE IS BEKEND

Foto: Voortman

VOORUITHELPEN

36 september 2022

DUTCH

DOOR LUCY HOLL

‘Wie zijn nu je échte partners?’ Dat is dit jaar het thema van de DISCA-awards van Link Magazine. De huidige tijd kenmerkt zich door grote sourcingsproblemen, met vaak verstrekkende gevolgen: van grote onduidelijkheid over de prijsstelling en levertijden tot en met afnameverplichtingen en het – onbedoeld – vergroten van het aantal suppliers. Juist nu wordt duidelijk wie je echte ketenpartners zijn. Wie je zo goed mogelijk en tijdig informeert over levertijden en -prijzen, of ervoor openstaat je mee te laten kijken naar het ontwerp, zodat je samen kunt zoeken naar alternatieven. Wie zijn uiterste best voor je doet om – links- of rechtsom – een oplossing te vinden, zodat je toch kunt uitleveren aan je klant.

37september 2022

DISCA’22 OP 24 PLUSSPRAAKMAKENDENOVEMBER:TALKSHOWSPANNENDEFINALE De DISCA kent altijd een boeiende talkshow met een spraakmakende line-up. Een impressie uit 2021. Foto: Bart van Overbeeke

gekoppeld aan de indieners. ‘In ons geval zijn het drie fabrikanten die respectievelijk pneuma tische systemen, motoren en kabels leveren’, zo omschrijft Van der Meché de genomineerden. ‘Ze hebben veel standaardproducten in hun programma. Door alle mogelijke opties die ze bieden en door hun specifieke kennis en advie zen, zijn ze echter van zeer grote waarde voor ons.’ Voortman doet al lang zaken met deze toe leveranciers. Ze helpen echt, ook in deze tijden van een overspannen supplychain, benadrukt de purchase manager. Hij somt op: ‘De kabelleverancier springt eruit doordat hij bij zijn toe leveranciers tijdig capaciteit wist te reserveren en nu een enorm goede voorraadpositie heeft. De leverancier van pneumatische systemen reageer de eveneens razendsnel toen hij problemen in de keten zag aankomen. De levering van elektroni ca zoals motoren is overal een ramp, maar onze supplier informeert ons steeds adequaat over de levertijden. Normaal bestellen we op order, niet op voorraad, maar dat laatste zijn we nu in overleg met hem toch gaan doen. We hebben ons altijd als partner opgesteld en plukken daar in dit soort ongewisse tijden de vruchten van.’ De goede communicatie en voortdurende bereidheid om te kijken wat wel kan en welke alternatieven er zijn, betalen zich uit in de DISCA-nominaties namens Voortman Steel Machinery. ‘In de toekomst willen we naar nog meer strategische samenwerking. Dat we gericht woningen bouwen die Elektriciteit, Gas en Water besparen?

LEES VERDER OP PAGINA 39

www.evalan.comJouw partner in IoT!

Ze worden geïnterviewd door de aimabele, scherpe Carolien Meijer, manager strategic marketing bij Bronkhorst High-Tech in Ruurlo, en de doortastende Hans Streng, voormalig ceo van

Dat ware partnerschap, gerelateerd aan de instabiliteit in de toeleverketens, komt ongetwijfeld ook aan bod tijdens de immer boeiende talkshow waarmee de DISCA-uitreiking op donderdag 24 november 2022 begint. Start van de bijeenkomst: 15.30 uur in Boerderij Mereveld, vlakbij de stad Utrecht. De line-up van vooraanstaande sprekers uit de hightech industrie maken we volgend nummer van Link Magazine bekend.

onder meer Luxexcel en Epyon en tegenwoordig investmentadviseur bij SET Ventures.

Na de borrel, tijdens het diner, is de live finale van de Dutch Industrial Suppliers & Customer Awards. In elke categorie volgen gloedvolle pitches, waarin de genomineerden voor het voetlicht worden gebracht. De zaal kiest de uiteindelijke winnaars.

Link Magazine organiseert de DISCA jaarlijks in samenwerking met ING en ISAH Business Software. Voor nadere informatie kijk op www.linkmagazine.nl of mail naar disca@linkmagazine.nl Via dit adres kunt u zich nu ook al aanmelden om bij de DISCA aanwezig te zijn.

• www.linkmagazine.nl

A Better Perspective

automotive railwayAEROSPACEindustrYSPECIALIST IN ENGINEERING, PRODUCTION AND ASSEMBLY OF HIGH-TECH ELECTRONICS ELECTRONICS www.hortec.nl Wil jij

39september 2022

HECTIEK UIT DE KETEN

‘Nomineer nu die echte partner – een leverancier of een klant – voor een van de drie D ISCA-awards.’ Dat was de oproep van de uitgevers en de redactie van Link Magazine en daar is weer volop gevolg aan gegeven. Kijk op www.linkmagazine.nl voor alle Onderscheidendgenomineerden.aandeDISCA is dat

gewoon een mondelinge afspraak. Ik houd sowieso niet van contracten. Als je alles tot in de puntjes in een contract wilt vastleggen, heb je al oorlog voordat je begonnen bent.’ De nieuwe machine is een horizontale frees bank, een investering van zo’n zes en een halve ton. Daarmee heeft Mevo straks in totaal vijf van zulke banken staan. ‘We durven dat investeringensoortaan van uit het vertrouwen dat klanten hun afspraken nakomen. Mijn stijl van zakendoen is gebaseerd op openheid, een klant geeft zijn verwachtin gen en forecasts aan, wij geven aan wat onze plannen zijn.’

VERVOLG VAN PAGINA 37 LEES VERDER OP PAGINA 41

• BEST CUSTOMER AWARD

De prijs voor de Best Process & Parts Supplier is speciaal voor leveranciers ingesteld die, geconfronteerd met vaak (extreem) grote sourcingsproblemen toch (min of meer) op tijd, tegen de afgesproken prijs weten te leveren. Die weten te presteren, ondanks de grote logistieke problemen en de sterk gestegen transportkosten. Deze award is dus voor de leverancier die zich onderscheidt met zowel betrouwbare productie en distributie van parts, als met het uitstekend op orde hebben van zijn bedrijfsprocessen.

Voor de Best Knowledge Supplier Award kunnen toeleveran ciers worden genomineerd met eigen r&d (inclusief enginee ring) in Nederland. In deze categorie vallen de bedrijven die, dankzij hun ontwikkel- en engineeringsinspanningen, uitblin ken in het toevoegen van waarde aan het eindproduct van de klant. Deze suppliers dragen er door kennis toe te voegen substantieel aan bij dat met het eindproduct meer geld wordt verdiend en/of de kosten ervan lager worden.

Joesgekozen.Wigman

Frans Verhaegh (Mevo): ‘Die klant geeft ons echt het gevoel dat we dingen samen doen.’ Foto: Mevo

Alle bedrijven die door meer dan één klant of leverancier worden genomineerd, gaan door naar de tweede ronde. Daarin volgt een kort assessment. Vervolgens bepaalt een jury wie doorgaan naar de finale en worden op donderdag 24 november live de winnaars

Costo Intralogistics in Gorinchem, specialist in het automatiseren van intern transport, heeft een lijstje met twee favoriete toeleveranciers ingeleverd: een bedrijf dat de coating doet en een engineeringsbureau. Manager operations

bedrijven zich niet zelf kunnen voordragen, maar daarvoor afhankelijk zijn van hun klant of toeleverancier. Jaarlijks maakt Link Magazine een rondgang langs een zeer groot aantal bedrijven, met de vraag of ze een of meerdere toeleveranciers of klanten willen nomineren. Dat kan voor drie awards:

• BEST PROCESS & PARTS SUPPLIER

Directeur Frans Verhaegh van Mevo Precision Technology in Ruurlo nomineert elk jaar wel een paar klanten voor de Best Customer Award. Hij doet dat in deze eerste ronde eerder uit de losse pols dan dat hij er heel lang over nadenkt, zegt hij. Sterker nog, hij heeft dit keer een bedrijf genomineerd dat eigenlijk nog onder de noemer ‘potentieel nieuwe klant’ valt. ‘Ze zitten in de meet- en regeltechniek en ik ben nu al superen thousiast over de samenwerking. We zijn meteen nauw betrokken bij de ontwikkeling van een prototype, ook qua engineering. Ik vind het heel bijzonder dat we direct al zo intensief mee mogen denken.’ Van een langdurige relatie is dus nog helemaal geen sprake. ‘Maar we hopen dat het wat gaat worden. We kijken bij elkaar binnen en proberen elkaar te versterken.’

STEEDS STERKER

Dit jaar was er bijvoorbeeld een moment dat Mevo een paar enorme orders van de betreffen de klant niet aankon. Hoe lossen we dit samen op, was de vraag. ‘Toen hebben we een deel van de productie opgesplitst en een deel elders ondergebracht. “Er is een nieuwe machine in aantocht en als die staat, willen we de productie weer terug hebben”, hebben we gezegd. Dat was

AWARDS IN DRIE CATEGORIEËN

De zaal kiest live de drie winnaars, zoals hier bij DISCA’21. Foto: Bart van Overbeeke

Mevo is gespecialiseerd in de productie van fijnmechanische onderdelen en modules voor onder meer meet- en regelinstrumenten, optische instrumenten, speciale machinebouw, de automotive en de medische sector. In 2015 won Mevo in de DISCA-categorie Best Logistics Supplier. Dat hadden ze er toen onder meer te danken aan een klant die ze zelf ook elk jaar weer nomineren. Verhaegh heeft het bedrijf ook dit jaar weer aan zijn lijstje toegevoegd. ‘Die klant geeft ons echt het gevoel dat we dingen samen doen. We hebben een goede relatie en die relatie wordt alleen maar sterker.’

eens per kwartaal of halfjaar bij elkaar gaan zit ten en open over elkaars ontwikkelingen praten. We moeten elkaar meenemen in elkaars verha len.’

Mevo heeft zo’n dertig grote, vaste klanten waarmee het goede banden heeft. ‘Het is lastig te zeggen of we straks – als de hectiek weer uit de keten is – zaken echt anders gaan doen. We kennen allemaal de mooie theorieën en manage mentboeken; die kloppen toch nooit in de prak tijk. Natuurlijk houd je in het achterhoofd dat als klanten minder werk krijgen wij ook minder werk krijgen. Als er een recessie komt, doet niemand daar wat aan. De bestaande klant die we genomineerd hebben, heeft eindklanten in heel diverse markten, dus hun vraag stort nooit volledig in als we het goed blijven doen.’

Voor de Best Customer Award kunnen Nederlandse industrië le uitbesteders op oem- of first tier supplier-niveau worden genomineerd, met eigen r&d/engineering die productie en/of ontwikkeling/engineering uitbesteden. Hieronder vallen bedrijven die hun toeleveranciers door transparantie, heldere communicatie en het nakomen van afspraken in staat stellen zoveel mogelijk toegevoegde waarde te leveren en zo de waarde van het eindproduct te verhogen en/of de kosten ervan te verlagen.

INTIEME RELATIES

(managing director bij Berenschot) is juryvoorzitter in de categorieën Best Knowledge Supplier Award en Best Parts & Process Supplier Award. Marc Hendrikse (oud-ceo NTS-group) heeft die rol bij de Best Customer Award.

• BEST KNOWLEDGE SUPPLIER

POTENTIËLE KLANT

• www.linkmagazine.nl

Kom in beweging en start jouw carrière

WHEN YOU MOVE, YOU WIN. SO MOVE WITH US.

#LikeAWorkBosch

daaromheen, waaronder momenteel bijvoor beeld het meedenken over het verder stan daardiseren van onze modules. Zo’n krachtige schil om een bedrijf heen is prettig en helpt ons om onze doelen veel sneller te realiseren’, stelt DeReijmers.coater en de engineers hebben volgens hem een grote mate van flexibiliteit gemeen. ‘Ze komen actief met oplossingen voor de uitdagin gen die we voor ons zien. Het coatingbedrijf kon het werk een tijdje geleden niet aan, dacht mee waar het anders belegd kon worden en gaf ons de vrijheid om naar een concurrent te gaan. Dat vind ik dapper. Dan lopen ze toch een risico. Stel dat dat andere bedrijf ons beter zou passen of lagere tarieven zou hanteren… Dat doe je toch alleen als het vertrouwen in het partnerschap erg sterk is.’

• www.voortman.net/nl

• www.mevo.nl

Sander Reijmers (Costo Intralogistics): ‘We zijn heel trouw aan bepaalde toeleveranciers en werken lang samen met bedrijven die ons bevallen en die ons DNA delen.’ Foto: Costo

te krijgen. Met het bureau stemmen we af wat we nodig hebben, wat we zelf willen doen en wat we bij hen beleggen. Onze eigen engineers rich ten zich vooral op de actuele projecten, het externe bureau kijkt samen met ons naar alles

delen. Het zijn intieme relaties, wat voor ons wil zeggen dat we trouw zijn en niet continu kijken naar andere alternatieven. We bespreken veel onderling met deze bedrijven en ze kennen ons hierdoor erg goed. Bij de twee genomineerde

Sander Reijmers: ‘We zijn heel trouw aan bepaalde toeleveranciers en werken lang samen met bedrijven die ons bevallen en ons DNA

De winnaars van vorig jaar op een rij: Voortman Steel Machinery werd verkozen tot Best Customer. itsme sprong eruit als Best Parts & Process Supplier, en MI-Partners mocht zich Best Knowledge Supplier noemen. Met van links naar rechts: Frank Scherphof, Taco Leeflang en Leo Sanders. Foto: Bart van Overbeeke ‘ZE KOMEN ACTIEF MET OPLOSSINGEN VOOR DE UITDAGINGEN DIE WE VOOR ONS ZIEN’ ONTWIKKEL JEZELF NU ONLINE ALS MEETSPECIALIST MYW E-ducation, van basis tot gevorderde e-learnings www.measuringyourworld.nl

• www.costo-intralogistics.com

Wat betreft het enginee ren is de eigen, interne capaciteit alniethebbencapaciteitnupiekenbureauooitonvoldoende.voortdurend‘Wezijnmethetengineeringsinzeegegaanomaftevangen,maarkopenwecontinubijzein.Wezelfsimpelweggenoegengineersomhetwerkoptijdgedaan

VAN PAGINA 39

41september 2022

VERVOLG

bedrijven besteden we daarom al jaren veel uit.’ Coaten is een techniek die Costo niet zelf in huis heeft en daarom inkoopt. ‘Het bedrijf gaat erg flexibel om met het werk dat uitgevoerd moet worden en denkt actief met ons mee hoe we dit het beste georganiseerd kunnen krijgen.’

94 april 2022

AANDRIJVINGEN - MOTION CONTROL - ROBOTICS www.abi.nl

De kracht van het idee blijkt uit de realisatie.

Als specialist op het gebied van aandrijvingen, motion control en robotics weten we waar we het over hebben. Of het nu om standaard oplossingen of specialistisch maatwerk gaat: alles begint met DENKEN. In een zo vroeg mogelijk stadium. Wat is de werkelijke vraag? Welke oplossing sluit hier perfect op aan? En dat dan tot in de puntjes uitvoeren. Dat is wat we het best KUNNEN, als familiebedrijf met bijna 100 jaar ervaring. De dienstverlening van ABI gaat van advisering tot realisatie. Inclusief naadloos aansluitende begeleiding en professionele trainingen. En altijd vanuit bevlogen vakmanschap. Dat is waar we het voor DOEN

INNOVATIEABI. UITVOERING.IN

43se p tem b e r 2022

meer informatie zullen willen uitwisselen en volgens een bepaalde standaard, zoals het SCSNprotocol. Daarmee kan potentieel de complete keten ook rapporteren over ESG-criteria.’

Bestaande en nieuwe EU-richtlijnen verplichten bedrijven straks om digitaal verslag uit te brengen over de impact van hun bedrijfsactiviteiten op milieu en samenleving. Dit betekent ook dat stakeholders – zoals accountants, overheden, klanten, banken, leveranciers, medewerkers, omwonenden – kunnen eisen dat bedrijven aan deze criteria voldoen. ECI Software Solutions krijgt van klanten inmiddels steeds vaker vragen over hoe zij de hoeveelheid CO2-belasting of restafval kunnen registreren in het ERP-systeem. Reden voor deze ERP-specialist om te onderzoeken hoe de eigen software hierop kan worden aangepast.

n het kader van de EU Green Deal dienen Europese bedrijven onder meer de ESG (Environment, Social, Governance)-richtlijn te volgen. Het gaat hierbij om milieu-, sociale en bestuurscriteria rond bedrijfsactiviteiten die impact hebben op het milieu of de maatschappij. Een andere EU-richtlijn, de Corporate Sustainability Reporting Directive (CSRD), verplicht bedrijven bovendien hierover te rapporteren met behulp van een standaard digitaal format. ‘Met de nieuwe regelgeving ontstaat de noodzaak te rapporteren, reden dat oem’ers en toeleveranciers van grotere bedrijven zich gaan afvragen wat er op hen afkomt. Waarover moeten zij straks pre cies rapporteren?’, zegt Jasper de Vreugt, commer cial director bij ECI Software Solutions in Leus den. ‘Het feit dat deze regelgeving pas in 2025 (voor bedrijven met meer dan 40 miljoen euro omzet) en 2026 (voor bedrijven met minder dan 40 miljoen euro omzet) van kracht wordt, zorgt ervoor dat de urgentie nog niet zo gevoeld wordt, met name bij het mkb. Zoals het zo vaak gaat met dit soort ontwikkelingen: zo lang het niet morgen hoeft, komt het nog wel.’

‘We onderzoeken wat nodig is om onze software voor te bereiden op de nieuwe wet- en regelgeving, zodat klanten op die ESG-aspecten kunnen rapporteren’, aldus Jasper de Vreugt, commercial director bij ECI Software Solutions.

De Vreugt noemt CSRD een spannende ontwik keling en een extra uitdaging voor de maakindustrie, naast personeelstekort, verduurzaming en digitalisering & ketenintegratie. ‘De nieuwe wetgeving zorgt voor urgentie. Dat zie je bijvoor beeld al in de kunststofindustrie, waar verpak kingsbedrijven steeds vaker verlangen dat kunst stof voor 80 of 90 procent uit recyclaat bestaat. Als dat opeens op je afkomt, zul je moeten bewij zen dat het zo is. Het opzetten van een dergelijke audit trail wordt op een gegeven moment een harde eis.’ Dat geldt ook voor ECI Software Solutions zelf. ‘Ook wij moeten hierop acteren, kijken naar de impact en hoe we dit gaan realiseren in onze software.’

DUUR ZAAMHEID

‘OPZETTEN AUDIT TRAIL WORDT STRAKS EEN HARDE EIS’

Zelf is ECI Software Solutions momen teel bezig met een roadmap die moet uit monden in een module voor dergelijke registraties. ‘We onderzoeken wat nodig is om onze software voor te bereiden op de nieuwe wet- en regelgeving, zodat klanten op die ESG-aspecten kunnen rapporteren’, aldus De Vreugt. ‘Als je een samengesteld product assembleert en daarvoor subassemblies en koopdelen gebruikt, zul je voor al die componenten moeten rapporteren over de CO2-belas ting. En hier dus ook rapportages over moeten opvragen bij producenten.’ De grote vraag is hoe een bedrijf dat gaat regelen. ‘Binnen je eigen productieproces is dat nog wel te doen. Het wordt al inge wikkelder als je die rapportages ook moet krijgen van ketenpartners of zelf rapportages moet aanleveren aan je klanten. Onze software moet al die stapjes kunnen ondersteunen. We zitten nu midden in het ontwerp en verwachten de komende één, twee jaar de module te kunnen opleveren aan onze klanten.’

I

DOOR WILMA SCHREIBER

EXTRA UITDAGING

• www.ecisolutions.com

CLOUD ERP

KLANTEN GAAN EISEN TE VOLDOEN AAN CSRD, MAAR MKB VOELT URGENTIE NOG NAUWELIJKS

ROADMAP

De kans is vrij groot dat die module onderdeel wordt van het eigen ERP-systeem en toepasbaar op alle ERP-systemen die ECI Software Solutions aanbiedt. ‘Dergelijke registraties van CO2-belas ting zitten heel diep: op het niveau van artikel in het productieproces, helemaal tot en met het logistieke proces. Wellicht dat we daarom kiezen voor een hybride oplossing, gebruikmakend van apps buiten het ERP, die data voeden aan het ESG-proces. Het grootste deel zullen we echter zeker in het ERP zelf onderbrengen.’ Kernpunt dit jaar is cloud ERP: het naar de cloud brengen van ERP-producten. ‘Die zijn straks erg open dankzij standaard berichtenverkeer. Belangrijk, omdat bij integratie met ketenpartners klanten

Toch merkt De Vreugt dat het onderwerp bij klanten hoger op de prioriteitenlijst komt te staan. ‘We krijgen bijvoorbeeld steeds vaker de vraag waar ze de CO2-belasting van hun produc tieproces kunnen registreren. Hetzelfde geldt voor circulariteit, onder meer voor het vastleggen van de hoeveelheid restafval die uit het produc tieproces komt’, schetst hij. Doorgaans zijn er twee motivatoren voor bedrijven om CO2 reductie te omarmen: dit inzetten als marketing instrument (‘Wij zijn een groen bedrijf’) of uit economische overwegingen. ‘Kosten besparen of een efficiënter productie- of logistiek proces is natuurlijk altijd een krachtige driver.’

TWEE MOTIVATOREN

•

MATERIAAL CENTRAAL

‘Wij hebben een afwijkende opinie over de manier van werken met machines.’

Ceo Carl Berlo (links) en coo Frank Gelen: ‘We hebben het hier in Varsseveld naar de mogelijkheden geoptimaliseerd en alle daarmee opgedane kennis gebruiken we nu als blueprint voor de nieuwbouwprojecten.’

Foto: Martie Seesing

44 september 2022

‘We nemen hen graag mee in de dingen die wij willen en uiteindelijk voor hen ook heel wenselijk zijn.’

bouwen we er een hal bij. Met de drie processen die we aanbieden – plaatsnijden, buissnijden en kanten (ook wel aangeduid als buigen of zetten, red.) – kun je dan een allegaartje krijgen, want elk proces heeft z’n eigen eisen. Voor aanvoer van materiaal bijvoorbeeld heb je bij een buislaser een kraanbaan nodig en bij een snijlaser juist ruimte voor agv’s (automatisch geleide voertui gen, red.). Als je niet oppast heb je meer hef truckchauffeurs dan mensen aan de machines’, zegt hij. ‘Vandaar dat ik na mijn aantreden meteen begonnen ben met herschikken. In onze oudste hal was de vloer een gatenkaas; voor elke zware machine moesten we een gat zagen en daarin een speciale fundering storten. Daarom hebben we eerst een compleet nieuwe industrievloer aangebracht en daarbij zijn alle lasers hier van hun plek geweest. Zo hebben we in een aantal fases de lay-out van de fabriek veranderd; dat was een flinke puzzel.’

Alles platgooien en weer opbouwen volgens de efficiëntste indeling zou natuurlijk ideaal zijn, verklaart Berlo. ‘Maar dat was geen reële optie. We hebben het hier naar de mogelijkheden geoptimaliseerd en alle daarmee opgedane kennis gebruiken we nu als blueprint voor de nieuw bouwprojecten.’ Gelen: ‘Het verschil tussen Varsseveld en de blueprint is nu ook niet meer zo groot.’ Wat meteen opvalt bij vergelijking van de nieuwe blauwdruk met de oude situatie, is het verschil in materiaalvoorziening. Voorheen ston den de bewerkingsmachines in het midden van een hal en eromheen de stellingen met materiaal. Vanwege de grote variatie in dikte en metaalsoort en -kwaliteit werkt 247TailorSteel met meer dan 150 verschillende plaatmaterialen. Dat zorgde voor een enorm ruimtebeslag, omdat de oude agv’s maar op één hoogte werkten. De nieuwe agv’s kunnen de hoogte in, waardoor materialen

Na het terugtreden van oprichter Carel van Sorgen en de complete vernieuwing van het management – Frank Gelen trad in 2020 aan als coo, Carl Berlo in 2021 als ceo en William Goossens dit jaar als cfo – raakt de groei van 247TailorSteel in een stroomversnelling. Inmiddels telt de onderneming 700 medewerkers en zes vestigingen, in bedrijf dan wel recentelijk aangekondigd, in Nederland, Duitsland en België. De succesverhalen gaan vooral over het digitale portaal, maar zeker zo interessant is de fysieke inrichting van de fabriek en de intensieve samenwerking met machineleveranciers.

het digitale portaal. In een compleet geautomati seerd orderproces kunnen klanten gesneden plaat en buis en gekante producten bestellen; de soft ware van SOPHIA (Sophisticated Intelligent Analyser) controleert het door de klant aangeleverde bestand op maakbaarheid en brengt binnen enkele minuten offerte uit. Er komt geen mens aan te pas, waardoor de indirecte kosten laag zijn en plaatwerk of buis vanaf enkelstuks tegen een relatief gunstige prijs is te bestellen. Dat kan natuurlijk alleen als de fysieke fabriek erachter ook efficiënt is ingericht.

PRODUCTIESTRATEGIE

247 TAILORSTEEL ZET NIEUWE GROEISPURT IN DOOR FLINKE EISEN AAN MACHINELEVERANCIERS TE STELLEN

n 2007 startte digitale innovator Carel van Sorgen met 247TailorSteel in Varsseveld, waar nu ruim 400 mensen werken. Vier jaar geleden zette het bedrijf de stap naar Duitsland, met een vestiging in de buurt van Bremen. In 2020 volgde Hilden (nabij Düsseldorf) en inmiddels is er in Zuid-Duitsland ook een vestiging in aan bouw. Afgelopen juni waren er de aankondigin gen van nieuwbouw in België (Hooglede) en een tweede vestiging in eigen land, in een bestaand pand in Oud-Gastel (bij Roosendaal). Kortom, de internationale expansie die Van Sorgen lang voor ogen had, komt in een stroomversnelling. Over het succes van 247TailorSteel is al veel geschreven en de meeste aandacht gaat daarbij altijd uit naar

‘Onze klanten willen producten netjes ingestapeld hebben.’

I

• ‘Het duurde even voordat de leverancier ons kon of wilde snappen.’

In Varsseveld, bakermat van 247TailorSteel, is die efficiënte inrichting niet vanzelfsprekend, erkent coo Gelen. ‘Hier groeien we organisch, telkens

‘DIT JAAR KIEZEN WE MET WELKE PARTNERS WE DE TOEKOMST INGAAN’

FLINKE PUZZEL

• ‘Meteen na mijn aantreden ben ik begonnen met herschikken van machines.’

DOOR HANS VAN EERDEN

• ‘Wij proberen zo veel mogelijk te automatiseren waar het zin heeft.’

•

Berlo: ‘We nemen machinefabrikanten graag mee in de dingen die wij willen en uiteindelijk voor hen ook heel wenselijk zijn. Opvoeden klinkt misschien wat directief, maar wij hebben wel een afwijkende opinie over de manier van werken met hun machines ten opzichte van het gros van hun afnemers. Niemand is zo’n grote afnemer als wij. LVD maakt bijvoorbeeld van een bewer kingscel met automatische gereedschapwisseling er ruim veertig per jaar; daarvan nemen wij er vijftien af en dat tempo gaat nog omhoog ook. Daarom willen we geen gewone klant-leveran cierrelatie – een goede prijs, een klap op de schouder en weer door. Nee, hun machines moeten aan al onze voorwaarden voldoen en dan is de prijs voor ons het sluitstuk. Uiteraard moet die kloppen, maar we hebben er niets aan 100.000 euro te besparen op inkoop als we die elders weer kwijtraken doordat we de efficiency niet halen.’

‘WE INGRAAGMACHINEFABRIKANTENNEMENMEEONZEWENSEN’

gewoon in een krat vallen. Maar onze klanten willen die producten netjes ingestapeld hebben, soms met een tussenlegvel, en dat willen we niet achteraf onze medewerkers nog weer laten doen. Dat moet die robot ook gaan doen.’

45september 2022

hybride verkoopstrategie (met meer verkopers voor meer persoonlijk klantcontact naast het por taal, red.).’ Reden waarom aan de producenten van kantbanken Trumpf en LVD is gevraagd om in een parallel traject elk een kantrobot te ont wikkelen die voldoet aan de eisen van 247Tailor Steel, vertelt Berlo. ‘Kijken wie de winnaar wordt. Wij proberen zo veel mogelijk te automatiseren waar het zin heeft, dus ook robotkanten, omdat het onze productie efficiënter maakt voor klanten die bij ons grote series laten maken.’ Gelen: ‘De huidige oplossingen laten de gekante producten

• www.247tailorsteel.com

instelproducten gemaakt. Maar wij hebben die niet, bij enkelstuks moet het eerste product goed zijn. Het duurde even voordat de leverancier ons kon of wilde snappen. Ze hebben mensen hier gestationeerd en zagen toen het probleem; uiteindelijk zijn ze samen met ons een programma gestart om betere tooling te maken. Dat voordeel kunnen ze ook hun andere klanten aanbieden.’

NOG NIET GEAUTOMATISEERD

Berlo omschrijft de relatie die hij met leveran ciers nastreeft als een huwelijk. ‘Daar horen ver plichtingen bij, zij moeten leren wat wij nodig hebben. Intern gaan we dit jaar de keuze maken welke partnerships we voor de toekomst willen aangaan. We hebben de ruimte om voor andere partijen te kiezen. Onze software kan op alle merken aansluiten, terwijl we serviceonderdelen (voor de installed base, red.) overal kunnen krij gen en het onderhoud grotendeels zelf doen. We zoeken het niet op, maar leggen de lat voor samenwerking wel hoog en testen of bedrijven daartoe in staat zijn. Zo trekken we het strakker en dat is niet alleen uit eigenbelang. Wij bieden hun de mogelijkheid om meer te leren van de samenwerking en gaan daarbij niet over één nacht ijs, maar het moet wel gebeuren.’

Zo is de samenwerking met machineleveranciers – naast Trumpf en LVD bijvoorbeeld ook Adige voor buislasers –steeds intensiever geworden, schetst Berlo: ‘Dat is voor beide kanten wennen, vanwege het verschil in omvang en dynamiek van de onderne ming.’ Gelen: ‘Zij zijn gewend aan bedrijven die hun machines uit de catalogus kopen en er één, twee of drie hebben staan. Wij hebben soms niet genoeg aan de catalogus en als we bijvoorbeeld meer dan drie lasers op hun software aansluiten, kan die zomaar vastlopen. In het verleden was het lastig om daarover te praten met de machineleveranciers. Nog een voorbeeld. We zagen veel slijtage in gereedschappen, waardoor de machi nes het niet in één keer goed deden. Traditioneel is dat geen probleem, want dan worden eerst

FAMILIES OP BEZOEK

ROBOTISEREN

OPVOEDEN

Voor kanten geldt een vergelijkbaar verhaal, vervolgt Gelen. ‘Een robot kent daar z’n beper kingen; producten met veel gaten erin kan die bijvoorbeeld niet hanteren. Bovendien duurt het programmeren van de robot voor een buigorder tien tot vijftien minuten, terwijl we per zetting achttien seconden rekenen.’ Berlo licht toe: ‘We maken nog steeds van onvoorstelbaar veel pro ducten bijvoorbeeld maar drie of vier stuks. Robotiseren van het kanten, door een robotcel in te zetten, heeft pas zin als we grote series kunnen maken. Dat gebeurt nu wel meer dankzij onze

Beeld van de productievloer. Foto: Eric Scholten

Met de agv’s (en de kranen voor de buislasers) is de materiaalaanvoer volledig geautomatiseerd. Het werk aan de machines en de afvoer van producten is dat echter nog niet volledig, meldt Gelen. ‘Zo pakken onze medewerkers de gesneden producten uit, onder meer om ze voor kwaliteitscontrole te beoordelen op bijvoorbeeld walsfouten. Ja, Trumpf biedt wel een automatise ringsoplossing aan en die hebben zij een maand uitgeprobeerd met onze orders, maar 20 procent van de artikelen konden ze niet uitpakken. Ze kunnen alleen eenvoudige producten met relatief weinig gaten pakken. Wij nesten verschillende producten echter zo efficiënt mogelijk in één plaat. Dan komt bijvoorbeeld een klein productje in het restmateriaal van een gat uit een ander product. En soms zitten producten van tot wel veertien klanten in één plaat; dan moet je uitsorteren met veertien pallets bij één machine. Dat soort dingen konden zij niet aan.’ Berlo: ‘De facto zijn hier dus nog geen goede automati seringsoplossingen voor.’

Machineleveranciers waren niet gewend om met zo’n grote klant te werken, vat Gelen samen. ‘Ze zijn nu gelukkig aan het veranderen.’ De families achter Trumpf en Adige zijn beide al in Varsse veld op bezoek zijn geweest, illustreert Berlo: ‘Omdat ze doorhebben dat hier echt wel bijzon dere dingen gebeuren. Hun kennis ligt vooral op productniveau, hun machines, terwijl wij juist kennis op applicatieniveau hebben. Wij zijn immers de toepassers van hun machines en willen en kunnen hun veel meer kennis bieden dan zij op dit moment gebruiken.’ Juist omdat 247TailorSteel zoveel min of meer dezelfde machines heeft staan, kan het op basis van alle data die daaruit komen goede analyses maken van hun gedragingen en rendementen. ‘Als wij onze proprietary kennis delen over wat hun machines zouden moeten kunnen, moeten wij daar ook voordeel kunnen uithalen. Daarover moeten we het nog eens worden.’

VERSCHIL IN DYNAMIEK

in meerdere verdiepingen boven elkaar kunnen worden opgeslagen. Dat bespaart veel ruimte, reden waarom in elke hal het materiaal nu in het midden staat en daaromheen veel meer ruimte is voor de grote machines.

Als ondernemer wilt u graag een bank die aandacht heeft voor uw sector. Onze sectorspecialisten denken graag met u mee. Zij zijn op de hoogte van de actuele ontwikkelingen binnen de industrie. En weten wat nu nodig is om uw plannen op korte en lange termijn te realiseren.

Voor meer informatie: abnamro.nl/industrie

Uw vertrekpunt.sectorisons

• www.mpdv.com

Met de implementatie van de eerste modules heeft Mosa een stap gezet in het verzamelen van gegevens waarmee OEE-cijfers zijn te genereren.

47september 2022

GEBRUIK

M

MODULAIRE OPBOUW

Sleijpen: ‘Dat is een belangrijke meerwaarde omdat je daarmee aan de slag kunt met verbete ren en optimaliseren van de verschillende proces sen binnen het bedrijf. In de loop der tijd hebben we hiervoor nog meer modules geïmplemen teerd. Zo maken we gebruik van de module om machinedata uit te lezen en sinds kort ook van de module waarmee we machinedata vanuit de Hydra-terminal naar de machine kunnen sturen. Voorheen werden voor iedere order via een standalone computer naast de machine de juiste machine-instellingen voor een specifieke tegel ingevoerd. Nu kun je dit dus vanuit Hydra aan sturen. Dit is niet alleen praktischer: het biedt de tevens mogelijkheid om de data centraal te beheren waarbij iedereen gebruik maakt van dezelfde gegevens. Tot slot kijken we nu naar de potentie van de energiemodule van Hydra.’

modules en de afstemming op de specifieke toe passing is mogelijk met diverse tools. Mosa is gestart met twee modules: kwaliteit en werkor ders. Sleijpen: ‘Achteraf hadden we beter met de werkorders en het automatisch registreren van opbrengsten kunnen beginnen. Dat had ons in een eerder stadium verdere automatisering en OEE-registratie (overall equipment effectiveness, red.) gebracht. Maar kwaliteit stond bij ons nu eenmaal op nummer een om aan te pakken. Voor deze eerste implementaties is een project gestart waarbij we onder meer gebruik hebben gemaakt van de kennis en ervaring van het Duitse moederbedrijf.’

De grootste uitdaging bij het implementeren van het MES-systeem was uiteindelijk de acceptatie door de medewerkers. Mensen zijn immers gewend aan een eigen manier van werken en kunnen veranderingen – en zeker een systeem van buitenaf – als een bedreiging zien, aldus Sleijpen: ‘Een van de zaken die weerstand opriep was het feit dat de functionaliteit niet exact alle bestaande werkzaamheden afdekte. Hier ontkom je echter niet aan wanneer je kiest voor een standaardpakket. Je moet het dan doen met de mogelijkheden die beschikbaar zijn. Eventuele exotische stappen doen we nu nog steeds in een spreadsheet, maar het merendeel loopt via Hydra.’

Hydra biedt binnen één MES (manufacturing execution system) een uitgebreide en functionele ondersteuning voor zowel productie, kwaliteit als personeel. De MES-oplossing voldoet daarbij aan de eisen van de VDI-richtlijn 5600 en kenmerkt zich onder meer door de modulaire opbouw, aldus Sleijpen. Op basis van een centrale MESdatabase zijn deze individuele modulen naar wens te combineren overeenkomstig de eisen en wensen van de gebruikers en zónder de noodzaak van aparte interfaces. Het configureren van de

• www.mosa.com

Koninklijke Mosa in Maastricht produceert al bijna 140 jaar zowel vloer- als wandtegels. De kwaliteitscontrole vond vroeger plaats met behulp van Access, Excelsheets en een custom made-programma. In hun zoektocht naar een uniforme oplossing voor de gehele fabriek is gekozen voor MES Hydra van MPDV. Een stabiel en modulair opgebouwd systeem waarvan het bedrijf inmiddels verschillende modules gebruikt en onderzoek doet naar volgende mogelijkheden.

Mosa kan data nu centraal beheren zodat iedereen gebruik maakt van dezelfde gegevens. Foto: MPDV

DIGITALISERING

DOOR MARJOLEIN DE WIT–BLOK

TOEKOMST

et de titel ‘Koninklijk’ heb je als bedrijf een naam hoog te houden. Vandaar de uitgebreide kwaliteitscontrole in het volledige proces van inkoop tot levering van de wand- en vloertegels. Voorheen werden de diverse controles uitgevoerd met MS Access, MS Excel en een programmaop-maat. Ron Sleijpen, functioneel analist bij de tegelfabrikant: ‘Op zich werkte dit prima, maar tegelijkertijd is deze software niet bedoeld voor de verwerking van grote hoeveelheden data. Bij maatwerkapplicaties ben je bovendien altijd afhankelijk van de ontwikkelaars wat uiteindelijk te veel risico oplevert. Om die reden zijn we op zoek gegaan naar een standaard, bewezen Deoplossing.’zoektocht werd grondig uitgevoerd. Mosa beoordeelde vele leveranciers en analyseerde hun producten en diensten. Ook raadpleegde het bedrijf uitgebreid referenties, maakte gebruik van een MES Product Survey en voerde gesprek ken met de meest veelbelovende kandidaten. Uiteindelijk is gekozen voor het Duitse MPDV dat onder andere het pakket MES Hydra ontwikkelde.

MES HYDRA ONDERSTEUNT KONINKLIJKE MOSA BIJ KWALITEITSCONTROLE TEGELS

KEUZE STANDAARDOPLOSSING ZORGT VOOR STABILITEIT

ACCEPTATIE

Inmiddels gebruikt Koninklijke Mosa het pakket al bijna acht jaar en is vooral tevreden over de stabiliteit en uniformiteit. In de loop der jaren zijn uiteraard diverse grotere updates doorgevoerd en op dit moment kijkt het Maastrichtse bedrijf of er mogelijkheden zijn om over te stap pen naar de nieuwe en cloudgebaseerde oplossing Hydra X. Sleijpen: ‘Wanneer je via de cloud werkt, krijg je automatisch je updates en is Hydra te gebruiken op elk device, zoals een smartphone, tablet of pc. We zitten op dit moment in de verkennende fase.’

Precision Drive Systems Systems

As a provider of high-precision drive solutions, maxon is an ideal partner to the semiconductor industry. maxon offers turnkey drive components as well as development and manufacturing services which give the equipment and machine manufacturers access to customized drive systems for peak performance. www.maxongroup.com

Drive technologies and systems for the semiconductor industry

49september 2022 LEES VERDER OP PAGINA 50

wist in theorie wat ik wilde, maar kreeg het prak tisch niet voor elkaar. Ik deed heel veel proeven, maar steeds gingen dingen kapot. Op een gege ven moment werd ik zo kwaad dat ik in gedach ten een hamer pakte en bijna alle scharnieren eruit sloeg. Toen dacht ik: “Ja, dat is het. Ik moet gewoon van één vleugel uitgaan en die op een slimme manier verbinden met de rotatie-as via

Een beetje windturbine kost 20 miljoen euro. De start-up TouchWind, gevestigd op de High Tech Campus Eindhoven, wil turbines gaan leveren voor de helft van de prijs, terwijl die ook nog eens meer energie produceren en makkelijker te plaatsen en te onderhouden zijn. De TouchWind-turbine heeft één langgerekt blad dat zich aanpast aan de windsnelheden, zodat het ook in stormachtig weer zijn werk blijft doen. De prototypes die TouchWind bouwt en test, worden langzaam maar zeker steeds groter.

Toen hij destijds op die berg bezig was, stopte ineens een zwart busje. Hij dacht dat het politie was en dat het weer gedoe zou geven. Het bleek de eigenaar van de grond, die vertelde dat hij al jaren overwoog een windmolen op de plek neer te zetten. Hij wilde alles van de plannen van Van de Klippe weten.

VOOR DE MUZIEK UIT

prichter en ceo Rikus van de Klippe (68) zag het licht in 2014 op een berg in Duitsland, na jaren van experimen teren met kleine windturbinemodellen, naast zijn werk als onder meer wis- en natuur kundeleraar op de Vrije School in Eindhoven. ‘Ik

Vrijwel iedereen die over de ideeën van Touch Wind hoort, is enthousiast. Maar om het kantel bare, drijvende windturbineconcept met een rotor uit één stuk uit te ontwikkelen en te gaan produceren, blijkt een lange weg. Vliegtuigbouw

één scharnier.” Hoe we dat nu uiteindelijk doen, is het geheim van de kok.’

‘EEN GROOTS IDEE MET WERELDWIJDE POTENTIE’ 53 Flink Kort 54 Convergence mikt op uitbouwen membraanbusiness en engineeringtak na overname door Demcon IN DEZE FLINK: O DOOR LUCY HOLL De rotor van de windturbine van TouchWind bestaat uit één stuk in plaats van uit afzonderlijk aangedreven rotorbladen. Foto’s: TouchWind TOUCHWIND WERKT AAN DISRUPTIEF, KANTELBAAR, DR IJVEND WINDTURBINECONCEPT

FLINK bericht over de wereld van starters en hun innovaties, financieringsproblemen en andere uitdagingen. De naam, FLINK, haakt natuurlijk aan bij die van dit magazine, maar duidt bovenal op een wezenlijke karaktereigenschap van elke startende hightech ondernemer waar de interesse van (formal) investors naar uitgaat – meer nog dan naar de innovatie in kwestie: heeft de starter doorzettingsvermogen, weet hij mensen voor zich te winnen met zijn overtuigingskracht, durft hij beslissingen te nemen?

voordelen:

LICHTER, GOEDKOPER, ELEGANTER

INTERESSE UIT JAPAN

REKENEN EN REDESIGNEN

Pulles: ‘Het idee van Rikus is in de basis heel sterk, het is echter een geheel ander type wind turbine dan momenteel gangbaar is. Vergelijk het met een compleet nieuwe Formule 1-wagen. Het principe is simpel: het heeft vier wielen en kan hard rijden. Ons ontwerp haalt energie uit de wind, maar tegelijkertijd is alles eraan anders en complex. Het borduurt niet voort op wat we eigenlijk al honderden jaren doen in de windsec tor: van de oude Hollandse molens op land tot de huidige windturbines met drie bladen, al dan niet in het water.’ Natuurlijk zijn er veel innovaties in deze sector, weet hij. ‘Maar dan gaat het vooral om incrementele verbeteringen of om het opschalen naar grotere vermogens. Maar groter is niet altijd beter. Door die grotere turbines moeten er ook grotere kraanschepen komen om ze te plaatsen.’

VERVOLG VAN PAGINA 49

• De rotor van de windturbine van TouchWind bestaat uit één stuk in plaats van uit afzonderlijk aangedreven rotorbladen. Dat zorgt voor een lichtere, goedkopere en elegantere constructie. Er is ook geen (dure) pitch control per blad nodig.

kundig ingenieur Van de Klippe haalt de Club van Rome aan die vijftig jaar geleden al waar schuwde dat het niet goed gaat met de wereld. ‘Een tijd later bracht de oliecrisis weer wat paniek, maar vervolgens was het weer business as usual.’ Er moet echt rigoureus ingegrepen worden om onze aarde leefbaar te houden. Nu Van de Klippe met pensioen is, kan hij fulltime aan zijn droom werken: ‘To make wind energy affordable, everywhere and for everyone. Finally’, is het motto van zijn bedrijf TouchWind dat in 2018 officieel werd opgericht. ‘Ik ben goed in ideeën bedenken, alleen loop ik soms iets te ver voor de muziek uit. Daar lopen denk ik veel uitvinders en start-ups tegenaan. Om iets echt te realiseren, moet je vooral ook veel praten en mensen meekrijgen. Daarom heb ik besloten om het samen te gaan doen.’

Van de Klippe heeft inmiddels een stel enthousi aste medewerkers om zich heen verzameld, met kennis van onder meer mechanica, aerodynamica en modellering. Hij voelt zich als een vis in het water. ‘Ik vind het geweldig om zo’n team zeer capabele jonge mensen aan te sturen. “Ik hoor wel wanneer jullie mij de deur uit willen zetten”, roep ik soms voor de grap.’ Een van hen is adjunct-directeur en business developer Dirk Pulles, die voorheen onder meer bij ingenieurs bureau KCI en Emergya Wind Technologies in de on- en offshore windprojecten zat, en graag bij de start-up wilde aanhaken. Van de Klippe noemt hem zijn ‘ogen en oren in de buitenwereld’.

Net voor de zomer diende zich een mogelijke launching customer aan; TouchWind tekende een

Een windturbine met één rotor heeft wel wat van een gyrocopter, een wentelwiekvliegtuig, zegt Rikus van de Klippe. De Spaanse vliegtuigbouwer Juan de la Cierva y Codorníu vond die een eeuw geleden al uit. ‘Een gyrocopter is flexibel en veilig. Ik weet niet of ik het idee daarvan heb, maar het heeft me wel geïnspireerd. We bouwen eigenlijk een soort wentelwiek voor wind

• Waar de meeste reguliere windturbines moeten stilgezet worden bij windsnelheden vanaf 25 meter per seconde, past de rotor van de TouchWind-turbine zichzelf aan, beweegt zo nodig van de wind af, komt als het ware vrijwel horizontaal te staan en kan zo snelheden tot 70 meter per seconde aan.

• In een windpark kunnen turbines naar schatting 1,5 tot 2 keer dichter op elkaar worden geplaatst dan bij conventionele turbines.

50 september 2022

• Eén derde van de kosten van offshore windturbines gaat zitten in de constructie onder water en de complexe installatie. Installatie van een TouchWindturbine op een drijvend lichaam vraagt veel minder tijd en kan met minder zware vaartuigen gebeuren.

•

windpark met turbines van TouchWind. Ze kunnen veel dichter op elkaar geplaatst worden dan reguliere exemplaren.

• De mast kan gekanteld worden, wat het onderhoud vereenvoudigt.

Onderscheidendemolens.’

Rikus van de Klippe is een paar jaar geleden begonnen met octrooi aanvragen, zodat zijn idee niet gestolen wordt. Geld daarvoor had hij niet. En mensen warm krijgen voor iets waarvan hij de clou niet kon vertellen, is lastig. ‘We maakten een provisorisch filmpje en hebben vijftig aandelen van elk 1.000 euro weten te verkopen. Toen kon den we onze octrooiaanvraag betalen en voortaan makkelijker over het ontwerp praten.’ Er kwam een eerste businessplan en via via werd een con sortium opgezet met TouchWind, onderzoeksla boratorium MARIN, de TU Delft, rotorbladenfa brikant We4Ce, specialist in aandrijftechniek Nidec en producent VDL Mast Solutions. In 2020 kreeg het consortium 3 miljoen RVO-subsidie. De partners stellen heel veel vragen, rekenen aan de constructie en redesignen. ‘Op zee beweegt echt alles’, zegt Van de Klippe. ‘De weersomstan digheden hebben natuurlijk invloed, en de wind molens beïnvloeden elkaar onderling. De werke lijkheid is nog veel complexer dan ik had Eerstverwacht.’kwam er een klein model windturbine met een blad met een diameter van 1,2 meter, die in de windtunnel van de TU Delft getest werd. Die is vervolgens ook buiten neergezet op een aan hangwagen. Pulles: ‘Nu gaan we naar een proto type drijvende windturbine met een rotorblad van 6 meter. Dat is nog relatief klein, gezien de reguliere diameters van 60 tot 100 meter. Dit pro totype kunnen we straks in samenwerking met de provincie Zuid-Holland in het Fieldlab West voorne bij de Maasvlakte II testen. Dat wordt al heel indrukwekkend en spannend.’ TouchWind wil met het consortium en wellicht nog wat meer partners opnieuw een subsidie gaan aanvragen, om vanaf begin 2023 te werken aan een miniwindpark met tien turbines, zodat veel meer geleerd kan worden over een optimale parkin richting.

OGEN EN OREN

• De windturbines worden niet op een mast in de zeebodem verankerd, maar komen op een drijvend cilindervormig lichaam, dat met een ketting aan een anker op de zeebodem bevestigd wordt. De gehele infrastructuur voor het transport van elektriciteit is ook gekoppeld aan dat anker.

Eenwww.touchwind.orgimpressievaneentoekomstig

‘DE WERKELIJKHEID IS NOG COMPLEXERVEEL DAN IK HAD VERWACHT’

Dit bedrijf gaat sowieso iets worden, weet Van de Klippe zeker. ‘Het is een groots idee met wereld

wijde potentie, dus we moeten het goed doorden ken. Welke cruciale onderdelen maken we uitein delijk zelf, wat laten we elders op de wereld dicht bij toekomstige klanten doen?’ Van een mooi concept naar een verantwoord product is een hele weg, benadrukt het tweetal. ‘Dat moet staps gewijs, iedere tussenstap vergt tijd, geld en de juiste partners.’

STAPSGEWIJS

• www.touchwind.org

51september 2022

kunnen helpen met het opschalen van onze pro ductie en het wereldwijd inrichten van de supply chains. Maar voorlopig focussen we op het bren gen van onze technologie naar een bepaalde mate van volwassenheid. Zeker als we naar seriematige productie willen, moet er nog veel gebeuren.’

memorandum of understanding met de Japanse rederij Mitsui O.S.K. Lines (met een dochterbedrijf in Londen), die zeer geïnteresseerd is in drijvende windtechnologie. De rederij wil op lan gere termijn eigen windparken ontwikkelen en beheren, en volgt meerdere start-ups op de voet. Pulles: ‘Ze vinden ons onderscheidend vanwege de ene, schuine rotor die zich kan oprichten (zie kader). Dat is gezien het aantal tyfoons daar een groot

Wereldwijdvoordeel.’zijn

tientallen projecten gaande gericht op drijvende windmolens. Daar ligt de toekomst en niemand weet nog precies wat de beste constructie is. Iedereen is nieuwsgierig naar wie wat doet. De vraag neemt alleen maar toe, partijen zitten elkaar niet in de weg. De grote fabrikanten kijken toe. ‘Wellicht zijn we over een aantal jaren wel zo interessant voor hen dat ze zelf op ons afkomen’, zegt Pulles. ‘Dat zou ons

Ceo Rinus van de Klippe (in het midden met donkerblauw overhemd) heeft een enthousiast team medewerkers – deels in dienst, deels inhuur – om zich heen verzameld om zijn droom te realiseren. Naast hem (met gemêleerd overhemd) Dirk Pulles.

1 2 X Met Vario-X brengt Murrelektronik de absolute top in automatiseringstechniek voor machines en installaties. Dit modulaire systeem is geniaal eenvoudig en maakt de schakelkast volledig overbodig. Waar sta jij? Niet iedereen hoeft naar de top. Via basiskamp 1 en 2 maakt een beperkt aantal alpinisten de finale tocht naar de top. Check de volledige route: scan de QR-code Maak kennis met de Vario-X De absolute top in automatiseringstechniek Haak aan… Maak kennis met de Vario-X 27 t/m 30 september World of Technology & Science Utrecht

Van de respondenten die senior executives zijn van bedrijven met een gemiddelde jaaromzet van 70 miljoen dollar, veelal gevestigd in Tanzania, Angola, Botswana, Kameroen, Ethiopië, Ghana, Nigeria en Zuid-Afrika, gelooft bijna de helft

Vervelende ervaringen met bloed prikken in familie- en vriendenkring riepen bij Toon Overbeeke, ceo en medeoprichter van Vitestro in Utrecht, de vraag op of er geen inno vatie te bedenken was om dergelijk ongemak te voorkomen en het proces efficiënter te laten verlopen. Een innovatie die bovendien capaci teit aan ziekenhuizen zou toevoegen door daadwerkelijk taken van het schaarse personeel over te nemen. Dit was de start van Vitestro en eerder dit jaar presenteerde het Utrechtse bedrijf ’s werelds eerste automatische bloedafnameapparaat, ontwikkeld in samenwerking met partners en gebruikers binnen het OLVG, Amsterdam UMC, Result Laboratorium en het St Antonius. ‘Een multidisciplinair gezelschap om te bepalen aan welke eisen het appa raat moest voldoen en te komen tot het ideale systeem waar de patiënt echt iets aan heeft. ICT en inkoop waren eveneens aangehaakt, want de businesscase moet uiteindelijk ook Hetkloppen.’automatische bloedafnameapparaat gebruikt infrarood om de

SNELLE GROEI AFRIKA’S TECH START-UPS MITS DE INTERNETCONNECTIVITEIT VERBETERT

huis; voor grootschaliger productie gaat het bedrijf samenwerken met twee strategische partners en tal van toeleveranciers die Overbeeke liever niet bij naam noemt: ‘In de omge ving van Eindhoven; ze werken ook voor ASML en Philips.’ Belangrijkste doel: patiënten die de bloedafname frequent bezoeken goed en snel hel pen. Afgaand op reacties tijdens kli nische studies, zijn de voortekenen

’s Werelds eerste automatische bloedafnameapparaat, dat naar verwachting in 2024 operationeel zal zijn. Foto: Vitestro

World Mobile helpt bij het sterk verbeteren van internetconnectiviteit in Afrika bezuiden de Sahara en werkt al samen met de regering in Zanzibar, waar het een mobiel netwerk lanceert dat connectiviteit biedt met ‘platformballonnen’ op lage hoogte. Deze ballonnen zijn de eerste in Afrika voor commercieel gebruik.

AUTONOOM BLOEDAFNAMEAPPARAAT VITESTRO MOET ZORG ONTLASTEN KORT

ader te lokaliseren, waarna, met behulp van kunstmatige intelligentie en robotisch gestuurde echo, een 3D-reconstructie van het bloedvat de ideale prikplek wordt bepaald. ‘Het positioneren van de naald op de arm gebeurt op submillimeterniveau. De technologische uitdaging daarbij is dat elke arm anders is: de huid van een patiënt met onderhuids vet rea geert anders dan die van iemand met gespierde armen. Dus moeten de controle- en vision-algoritmen zeer intelligent zijn om al die variaties aan te kunnen, ook de uitzonderin gen’, zegt Overbeeke. ‘Vandaar dat we tijdens de klinische studies met het prototype zo’n 1.500 bloedafnames hebben uitgevoerd, om vooral die uitzonderingen tegen te komen. Als straks veel apparaten in het veld staan, kunnen we nog meer leren en Inmiddelsverbeteren.’telt Vitestro circa veertig medewerkers. Komend jaar starten verdere klinische studies voor verificatie en validatie, die moeten uit monden in CE-markering. In 2024 volgt de marktintroductie. De eerste apparaten assembleert Vitestro in

zonder meer gunstig. ‘Bij een wacht rij van 40 minuten nodigden we mensen uit van ons apparaat gebruik te maken. Om die plekken werd zowat gevochten’, lacht Overbeeke. ‘Maar ook als het rustig is, staan patiënten zeer welwillend tegenover deze nieuwe technologie, zeker ook omdat die een goede bloedafname garandeert.’ www.vitestro.com

bedrijven met een totale jaaromzet van meer dan 6,75 miljard dollar, zijn buitenlandse directe investerin gen en een betere internetconnectiviteit de belangrijkste voorwaarden voor de expansie. Driekwart denkt dat de investeringen uit westerse landen zullen komen, terwijl 66 pro cent verwacht dat China een belang rijke geldschieter zal zijn. Bijna zes op de tien stelt dat een drastische verbetering van de internetconnectiviteit de belangrijkste drijfveer voor de expansie zal zijn.

53september 2022

www.worldmobile.io

belangstelling van westerse en Chinese directe buitenlandse inves teerders. Veel hangt zoals gezegd echter af van de verbetering van de internetconnectiviteit, met name in gebieden die moeilijk te bereiken zijn en door traditionele bedrijven worden genegeerd.’

dat Afrika binnen 10 jaar een tech nologische supermacht zal zijn. Bijna 90 procent verwacht dat Afrika’s tech start-up-ecosysteem de komende drie jaar met minstens de helft in omvang zal toenemen. Die ontwik keling vergroot de rol van Afrika in het leveren van technologie aan de rest van de wereld fors. Micky Watkins, ceo van World Mobile: ‘Afrika wordt door zijn eigen managers gezien als rijp voor econo mische expansie. Technologie zal een vitale rol spelen bij het realiseren van de ontwikkeling. Het potentieel is enorm, aangezien momenteel slechts 0,2 procent van het geld dat wereld wijd in startende technologiebedrijven wordt geïnvesteerd bij Afrikaanse start-ups belandt. Er is dus ruimte voor groei en er is grote

Managers van bedrijven in Afrika voorspellen een sterke groei van tech start-ups mits de buitenlandse directe investeringen zich doorzetten en de internetconnectiviteit verder verbetert, zo blijkt uit onderzoek van de blockchain-gebaseerde mobiele netwerkoperator World Mobile. Meer dan de helft (54 procent) van de Afrikaanse senior executives verwacht dat de uitgaven aan tech start-ups op het continent tegen 2025 meer dan verdubbeld zullen zijn – tot $10 miljard of meer – in vergelijking met de $4,9 miljard die vorig jaar werd opgehaald. Ongeveer een op de zes (16 procent) denkt dat er meer dan $15 miljard zal worden Volgensopgehaald.het onderzoek onder de Afrikaanse bedrijfsleiders, van

Belangrijkste asset van Convergence betreft de kennis rondom fluïdica, componenten en processen. Precies die kennis was de reden dat het bedrijf enkele jaren geleden met Demcon ging samenwerken. ‘Binnen Demcon was destijds geen echt specialisme rond fluïdica aanwezig. We werkten samen in een medisch project, voor de ontwikke ling van een beluchtingsapparaat voor een hart-longmachine. Daarvoor kwam de klant in eerste instantie bij ons, maar wij waren veel te klein om zo’n project aan te nemen. Bovendien hadden we niet genoeg kennis van medische apparatuur en bijbehorende regelgeving’, aldus Broens.

De afgelopen twaalf jaar is dit werkelijkheid geworden en is het testsysteem uitgegroeid naar andere toepassingen van membranen en uitein delijk ook naar compleet andere systemen. ‘Denk aan industriële doseersystemen, brandersystemen en microfluïdica. We zitten nu ook in de medi sche diagnostiek, voor het maken van kleine druppeltjes’, schetst Broens. Inmiddels heeft Convergence circa veertig mensen in dienst, die werken vanuit vestigingen in Enschede en Delft. De propositie is uniek, aldus de cto. ‘Geen ander bedrijf ter wereld bouwt dergelijke geautomati seerde testopstellingen voor membranen. Er zijn genoeg bedrijven die testopstellingen willen

Wel kon zijn bedrijf kennis van het gasgedeelte, het regelen van zuurstof in een luchtstroom inbrengen, als aanvulling op de kennis binnen Demcon van mechatronica, complete apparaatontwikkeling en CE-certificering van machines.

De relatief geringe omvang van Convergence bleek het aannemen van grote(re) projecten vaker te belemmeren. ‘Met veertig medewerkers kun je misschien vijf, zes mensen vrijmaken, maar dan houdt het op. Klanten verwachten

54 september 2022

maken, maar die zijn doorgaans meer handmatig of klassiek plc, minder compleet geautomatiseerd. Daarnaast hebben we veel domeinkennis van membranen. Hierdoor begrijpen we vlot wat onze klanten bedoelen en kunnen we snel schakelen.’

DOOR WILMA SCHREIBER

‘WIJ WILDEN NAAR EEN VOLGEND NIVEAU VAN KLANTENKWALITEIT’

UNIEKE PROPOSITIE

AANVULLENDE KENNIS

meer. Tegenwoordig zijn er veel start-ups met heel veel geld, die echt snel willen ontwikkelen. Daarom wilde ik groeien en keek al een tijdje naar een financiële investeerder of een investeer der die én een belang neemt in Convergence én mensen of kennis kan toevoegen’, aldus Broens. Zo kwam overname door Demcon in beeld. ‘We hebben een paar keer aan elkaar gesnuffeld, enke le projecten samen gedaan en het bleek een heel goede match. Met Demcon hebben we een part ner die veel kennis en ook een enorm netwerk aan klanten meebrengt, en omgekeerd doen wij dat ook voor Demcon. Het idee is dat we hier samen meer uithalen.’ Op 9 juni dit jaar vond de

D

SNUFFELEN

Kennis van fluïdica en de geautomatiseerde opstelling voor het testen van membranen die Convergence ontwikkelde, leverden het bedrijf veel opdrachten op. Opdrachten die vanwege het relatief geringe aantal medewerkers niet altijd opgepakt konden worden. In Demcon, ontwikkelaar en producent van hoogwaardige technologische oplossingen, vond oprichter en cto Felix Broens de ideale match. ‘Met Demcon hebben we een partner die veel kennis en ook een enorm netwerk aan klanten meebrengt, en omgekeerd doen wij dat ook voor hen. Het idee is dat we hier samen meer uithalen.’

‘De engineeringprojecten die Demcon doet, zijn heel complex. In veel van die apparaten zit iets van fluïdica. Daarin kunnen we op heel veel plekken mee-engineeren’, aldus Felix Broens, oprichter en cto van Convergence. Foto: Convergence

CONVERGENCE MIKT OP UITBOUWEN MEMBRAANBUSINESS EN ENGINEERINGTAK NA OVERNAME DOOR DEMCON

e kiem van het bedrijf werd gelegd kort nadat Felix Broens in Enschede zijn studie chemische technologie afrondde. Binnen de vakgroep bestond behoefte aan het maken van een geautomatiseerde opstel ling voor het testen van membranen, één stan daard apparaat dat ze vaker en flexibeler konden inzetten. Hierdoor werd het mogelijk om ook ’s nachts en in het weekend te testen, wat de productiviteit zou verhogen. ‘Mijn toenmalige professor Matthias Wesseling kwam met dit idee voor een industrieel ontwerp. Ik heb toen samen met een industrieel ontwerper een eerste geauto matiseerd systeem gemaakt voor het testen van membranen’, vertelt hij. ‘Zo’n testsysteem bestaat uit pompen, kleppen en drukmeters, in feite vormt het de meet- en regeltechniek voor gassen en vloeistoffen. Op het moment dat je kennis hebt van componenten, automatisering en regel geving kun je die relatief makkelijk inzetten voor andere toepassingen in andere vakgebieden.’

55september 2022 MilluxLinkad200x128mmv1indd10109202114:03

INTERN OPLEIDEN

ENGINEERINGMODEL

In het begin deden we als klein bedrijf opdrach ten van een paar duizend euro. Naarmate je groeit, worden de projecten groter, de klanten groter en neemt ook de professionaliteit toe. Dat type klanten zit al bij Demcon. Klanten kiezen voor Demcon omdat het bedrijf de omvang en professionaliteit heeft om grote projecten uit te voeren. Wij willen graag meedraaien op dat niveau.’

BELANGRIJK PLUSPUNT

De membraanbusiness en de engineeringtak verbeteren en uit bouwen, dat is voorlopig vol doende qua groeiambitie. ‘Als klein bedrijf moet je niet te wild in allerlei richtingen of vakgebie den willen uitbreiden, dat wordt niks. De norm mag tegenwoordig 40 procent groei zijn, dat is toch lastig te realiseren zonder groeikapitaal en veel strubbelingen’, zegt hij. ‘Uiteindelijk mik ik op 10 miljoen omzet, dan ben je als bedrijf stabiel. Niet dat ik dan klaar ben, tegen die tijd kijk ik graag wat dan de mogelijkheden zijn.’

officiële overname plaats; zelf houdt Broens een ruim minderheidsbelang in het bedrijf. De vestigingen in Enschede en Delft blijven bestaan. Wel wordt Convergence – tegenwoordig Demcon Convergence BV geheten – op termijn vergaand geïntegreerd binnen de Demcon-groep op het vlak van ICT, finance et cetera, en wordt vanuit Demcon de kwaliteit van de organisatie en efficiency in projecten onder de loep genomen.

NIET TE WILD

• www.con-vergence.com

Die engineers kunnen ook aan de slag bij andere dienstverlenende engineeringbedrijven en bedrij ven met eigen producten die onder Demcon han gen. ‘In veel producten komen ook weer fluïdica aan te pas. Met die bedrijven zijn we in gesprek om te kijken hoe we kunnen helpen. Die nieuwe klanten en projecten zijn een belangrijk pluspunt van de keuze voor Demcon’, aldus Broens. ‘Wij willen opschalen in klanten en projecten.

‘GEEN ANDER BEDRIJF TER

Gevraagd naar zijn plannen voor de nabije toe komst, geeft Broens aan in eerste instantie rustig te willen doorgroeien in de markt waarin Con vergence al actief is: de geautomatiseerde mem braansystemen. ‘We hebben nog allerlei ideeën om uit te breiden. Daarnaast willen we meer gaan werken met een engineeringmodel waarbij de klant op uurbasis betaalt. Vroeger maakte ik bij wijze van spreken een specificatie op een klad blaadje en verkocht ik het project tegen een vaste prijs. Tegenwoordig maken we een project op basis van budget en specificatie, werken we met fases en komen er meerdere mensen in het pro jectteam. Dit past beter bij de huidige grote, tech nisch uitdagende projecten.’ Een logische keuze, gezien de enorme behoefte aan engineering van wege het grote tekort aan technisch personeel. ‘De engineeringprojecten die Demcon doet, zijn heel complex. In veel van die apparaten zit iets van fluïdica, dat kan een pompje zijn of drukregeling. Daarin kunnen we op veel plekken mee-engineeren. Ik verwacht dan ook dat onze engineeringafdeling sterk zal groeien.’

Met het vinden van engineers om al die projecten uit te voeren, heeft Convergence geen problemen. ‘Via via werkt goed, daarnaast gebeurt het ook dat zittend personeel ons aanraadt als werkgever. Zo komen geregeld mensen binnen vanuit de regio. Vaak betreft dit wel junior personeel, we kiezen ervoor om hen aan te nemen en relatief snel intern op te leiden. Ervaren senior mensen zijn moeilijk te vinden. In de toekomst kunnen wij via de pool van Demcon ook nog mensen inlenen’, verklaart Broens, die aangeeft dat Demcon makkelijker nieuw personeel aantrekt. ‘Het bedrijf is bekend en heeft een aansprekend high tech imago.’

VOORTESTOPSTELLINGENGEAUTOMATISEERDEBOUWTWERELDDERGELIJKEMEMBRANEN’

STUKJE GARANTIE

D

bijkomend voordeel is dat we met zijn‘VoormitigerenzijnHetprocesdaardoorsamenwerkendiscussiesinricht.visiebenwerken.zelfdeSMT-machinesdezelfdeenhetbesturingssysteemBovendienhebweeenvergelijkbareophoejezakenDatvoorkomtalsjewiltenverloopthetooksneller.’belangrijksteinogenisechterhetvanrisico’s.demeesteklantenwijeenbelangrijkepartner.

Op het vlak van automatisering en robotisering is eveneens sprake van complementariteit. Een belangrijk voordeel, nu door elektrificering van de markt bijna overal elektronica in zit. ‘Dan is het prettig dat je dat samen kunt oppakken. AME maakt middelgrote en grote series en is wat ver der met robotisering, wij zijn vooral sterk in klei ne en middelgrote series en lopen voorop in cobotisering’, aldus Smid, die stelt dat de samen werking binnen één holding ook de groeipotentie van beide bedrijven komende jaren vergroot. ‘Door de elektrificering zal onze markt alleen maar groeien en hetzelfde geldt voor onze bestaande klanten. Om dat bij te houden, zijn een brede basis en een bepaalde omvang en volume vereist.’ Klanten reageren positief, met name

Afgelopen jaren zag Smid in de industrie diverse fusies, overnames en samenwerkingen fout gaan. Voor hem reden om ook zelf een rol te willen spelen in de samenwerking met AME. ‘Het is belangrijk steeds vanuit behoeften en klantwaarden te redeneren, zodat we alleen samenwerken op gebieden waarop we elkaar kunnen versterken. 1 plus 1 is 3 geldt niet voor alles. Beide bedrijven kennen op een aantal vlakken eigen sterkten. Die moet je delen. Zo maak je elkaar sterker.’ In zijn nieuwe rol wil Smid bijdragen aan AME en zorgen dat Variass zich verder versterkt. ‘Het zou voor mij een prachtig slotstuk zijn als straks twee mooie bedrijven met een eigen identiteit de markt nog meer waarde bieden. Dat is ook weer uitdaging voor de medewerkers.’

DOOR WILMA SCHREIBER

Met AME als back-up kan ik hun meer garanties geven. AME kan snel schakelen, omdat ze dezelfde machines en systemen hebben als wij. Dat is voor klanten een belangrijke verbetering.’ En ook voor beide bedrijven zelf. ‘We kunnen elkaar helpen met productiecapaciteit bij een grotere vraag. En ook onze geografische spreiding is een belangrijke plus voor klanten.’

EIGEN IDENTITEIT

Op 13 juni dit jaar vond de officiële overname van een meerder heidsbelang in system supplier en EMS-specialist Variass door Gimv plaats. Deze beursgenoteerde Vlaamse investeringsmaatschappij verwierf in 2020 al een meerderheidsbelang in Applied Micro Electronics (AME) in Eindhoven, eveneens gespecialiseerd in innovatieve en hoogwaardige elektronische modules. Beide bedrijven blijken elkaar op meerdere fronten aan te vullen en gaan komende tijd nauwer samenwerken om mogelijke risico’s voor klanten en medewerkers te verminderen en de continuïteit nog beter te garanderen.

PARTNERS

vanwege de grote r&d-tak die beschikbaar komt. ‘Onze ontwikkeltak bestaat uit 7 mensen, die wordt nu aangevuld met een enorme kennisbank, gebaseerd op 25 jaar vanuit ontwikkeling. Een mooie aanvulling op onze 30 jaar ervaring vanuit productie.’

rie jaar geleden, toen een van de eige naren van AME plotseling overleed, deed Variass (locaties in Veendam en Drachten) zelf een poging tot overna me. ‘Dat leek erg interessant, omdat dit een partij is van vergelijkbare grootte, met zeventig mensen op r&d en met een eigen moulding- en spuitgietafdeling. Destijds is het niet doorgegaan, maar vorig jaar werd ik benaderd of ik alsnog open stond voor samenwerking. Aangezien ik geen opvolging heb, was dat het geval’, verklaart Henk Smid (59). ‘Door die samenwerking intensiever op te zoeken, kan ik als 100 procent eigenaar richting klanten en medewerkers meer continuïteit bieden. Nadat we een roadmap hebben gemaakt waar we elkaar kunnen verster ken en wat meer klantwaarde oplevert, heb ik besloten deze stap te zetten, inclusief dat ik een rol zou gaan spelen in de samenwerking tussen Variass en AME.’

‘1 PLUS 1 IS 3 GELDT NIET VOOR ALLES’

• www.variass.nl

‘De samenwerking binnen één holding vergroot de groeipotentie van beide bedrijven voor komende jaren’, stelt Henk Smid, directeur Variass. Foto: Variass

Hoewel meer partijen belangstelling hadden voor Variass (‘We zijn ook een prachtig mooi bedrijf’), viel de keus toch op AME. ‘Het voelt heel goed en

HENK SMID, DIRECTEUR VAR IASS, GAAT SAMENWERKING MET COMPLEMENTAIRE AME VERDER VORMGEVEN

GROTERE GROEIPOTENTIE

57september 2022

AME en Variass zijn sterk complementair aan elkaar. Doordat ze verschillende marktgebieden bedienen – industrie, medical en defense & security (Variass) versus industriële automatisering, elektrische voertuigen en huishoudelijke apparaten (AME) – is er geen overlap van klanten. ‘AME is vanuit r&d groot geworden en heeft daarna productie toegevoegd. Wij zijn als industrialisatie- en productiebedrijf gegroeid en hebben vervolgens ontwikkeling opgepakt’, schetst Smid. ‘Beide bedrijven hebben een eigen sterkte: AME is erg technologiegedreven, Variass zit stevig op productiviteit. Daarin kunnen we elkaar aanvullen.’

COMPLEMENTAIR

Prodrive Technologies is steeds sterker aan het automatiseren. Het streeft naar een lights-out factory met zo weinig mogelijk handen in de productie. Daarom is de groep Industrial Automation continu bezig om nog slimmere en snellere productielijnen te ontwikkelen. Alles voor eigen gebruik. Eind juni kwamen zo’n tien ondernemers en managers uit de industrie naar Prodrive in Son voor een bijeenkomst van het platform Productiviteitsverbetering van Link Magazine. ‘Alles zelf ontwikkelen zit hier duidelijk in het DNA’, concluderen de heren.

Alles wordt zo modulair mogelijk ontworpen, met het oog op hergebruik in uiteenlopende productielijnen, vertelt Robbert Louwers van Prodrive Technologies.

‘WE ONTWIKKELEN ZELF OPLOSSINGEN, WANT IN DE MARKT VINDEN WE ZE NIET’

SELFSUPPORTING

• ‘Prodrive is sterk selfsupporting. Onze groep doet productie-, test- en logistieke automatisering, en ontwikkelt de benodigde businesssoftware.’

Productiecellen, buffersystemen, automated guided vehicles (agv’s), test opstellingen, MES en PLM op de computer-schermen: wijs iets aan op de werk vloer van Prodrive en grote kans dat het eigenhandig ontwikkeld is. De groep Industrial Automation –

• ‘Ik zie het in de EMS heel sterk: fabrikanten begrijpen de processen niet, dus moeten we alles zelf bedenken.’

• ‘Het vraagt veel denkkracht om te bepalen wat we kúnnen automatiseren.’

Het platform Productiviteitsverbetering, begin 2019 opgericht door Link Magazine, is bedoeld om onder nemers en managers op een ongedwongen manier met elkaar te laten praten over verbeteringen in hun productieprocessen en de supplychain. De leden knopen daar graag een bedrijfsbezoek aan vast. Dit keer treden Robbert Louwers en Bas van der Oest van Prodrive op als gastheren. Bedrijven als Masé von, VHE, Matas Electronics, itsme, Vencomatic Group, FMI Instrumed, Boers & Co, Wila, BOZ Group en Lely maken deel uit van het platform Productiviteitsverbetering.

‘Zelf ontwikkelen en automatiseren zit bij jullie sterk in het DNA’, constateert Niek Mustert van Masévon.

PLATFORM PRODUCTIVITEITSVERBETERING

180 medewerkers, van wie ruim de helft bezig is met software-engineering – werkt enkel en alleen voor de afdelingen binnenshuis. Bas van der Oest: ‘Prodrive is sterk selfsupporting. Onze groep doet productie-, test- en logistieke automatisering, en ontwikkelt de benodigde businesssoftware.’ Prodrive Robot Solutions zorgt voor de aansturing met eveneens zelf ontwikkelde applicaties, waarbij de robotarmen wel worden ingekocht. Prodrive heeft vele design-, test- en maakcompetenties in huis, van r&d, engineering, elektronica, mechanica, mechatronica, software tot optica. Die worden ingezet in projecten voor klanten, en voor interne automatisering. Waar mogelijk wil Prodrive verder automatiseren om alle mogelijke producten voor klanten te kunnen leveren en de eigen productiviteit steeds verder te verhogen. Saai, repetitief werk moet verdwijnen. Dat zelf ontwikkelen is geen doel op zich, bena

DOOR LUCY HOLL

• ‘Het voordeel is wel dat wat we in Nederland eenmaal hebben ontwikkeld, relatief goed elders te implementeren is.’

PRODUCTIVITEITSVERBETERING

• ‘We hopen een voorsprong te hebben en te houden door eigen ontwikkeling te doen daar waar nog geen oplossingen voor bestaan.’

roject director Robbert Louwers en tech nical director Bas van der Oest van Industrial Automation nemen de plat formdeelnemers eerst mee de werkvloer op. Van de enorme brand bij Prodrive in decem ber 2018 is geen spoor meer te bekennen. Alles ziet er strak en licht uit. De hoofdlocatie wordt sterk uitgebreid om nog meer cleanroom- en andere productiecapaciteit te hebben.

PRODUCTIVITEIT 58 september 2022

De gasten vergapen zich aan een tientallen meters lange productielijn voor fijnstofsensoren, die bedoeld zijn voor het meten van de luchtkwa liteit in auto’s. Wekelijks komen er zo’n 5.000 geheel automatisch van de band: ze worden geproduceerd voor één Duitse automo bielfabrikant die ook mee geïnvesteerd heeft in deze lijn. Elk van de aaneenge schakelde productiecellen heeft één specifieke functie. De lijn draait nu anderhalf jaar, en vooral het laatste halfjaar is de serieproductie naar een nog hoger niveau getild: de kwaliteit is verder verbeterd en de lijn haalt nu een Overall Equipment Effectiveness van ruim 80 procent, aldus Louwers. De klant wil grotere aantallen, dus wordt er nog een exact dezelfde productielijn naast gezet. Eigenlijk is dit niet eens zo typisch Prodrive, omdat high mix, low volume klantprojecten de overhand hebben. De lijn kan enkel en alleen die ene sensor voor die ene klant produceren. Maar dat is in dit geval de moeite en investeringen helemaal waard. ‘De opbouw van de cellen hebben we zelf gedaan. Alleen delen als de frames kopen we kant-en-klaar in’, zegt Louwers.

P

59september 2022

drukt Louwers. ‘Maar we vinden in de markt niet wat we zoeken. Het is niet te koop. Met de agv’s voor transport binnen de afdelingen zijn we tien jaar geleden al begonnen. Nu is er misschien een groot aanbod op de markt, maar toen zeker nog niet. We hopen een voorsprong te hebben en te houden door eigen ontwikkeling te doen daar waar nog geen oplossingen voor bestaan. Als er wel geschikte oplossingen zijn, zoals die robotarmen, kopen we in.’

Dat klopt zeker, reageert Robbert Louwers. Maar let op: er komt erg veel software-integratie bij

wikkeling. ‘Bij die productielijn voor fijnstofsen soren begrijp ik het. Er is geen toeleverancier die zo’n concept voor 100 procent snapt en het kan automatiseren. Maar voor dat frezen zijn er toch wel mogelijkheden in de markt?’

TOEREKENEN

Aan tafel: Robbert Louwers (Prodrive Technologies), John van Ginkel (Link Magazine), Guido Bergman (Matas), Lucy Holl (Link Magazine), Bas van der Oest (Prodrive Technologies), Anton Bax (Q-Fin), Niek Mustert (Masévon), Corné van Opdorp (BOZ Group), Ronald Koot (Boers & Co), Thomas Luiten (HTR), Marc van Happen (VHE Industrial Automation), Harm Michels (Vencomatic Group), Frank van Eck (NTS Group) en Mireille van Ginkel (Link Magazine). Robbert Louwers en Mireille van Ginkel ontbreken op deze foto. Foto’s: Bart van Overbeeke

Eind van het jaar moet er een eerste prototype gebouwd kunnen worden.

HIGH PERFORMANCE MACHINING EQUIPMENT We manufacture high-tech components, modules and systems, with the highest precision. We are currently looking out for talents to fill up several positions. Interested? Discover more at KMWE.COM/CAREERS AdvertentieKMWE 225x145,5 A5liggend ENG LinkENGvacature V2022 1 indd 1 15 8 2022 10:23:11

Alles wordt zo modulair mogelijk ontworpen, met het oog op hergebruik in uiteenlopende productielijnen; veel productiecellen hebben bijvoorbeeld hetzelfde transportsysteem. Ook wordt zo standaard mogelijk gewerkt, zodat wat er in Son in de fabriek staat ook precies zo op de productielocaties in Suzhou (China) en Boston (VS) neergezet kan worden. Dat is wel een uitdaging, aldus Louwers, omdat daar vanzelfspre kend andere regelgeving geldt dan in de EU. Industrial Automation bekijkt steeds nauwgezet welke automatiseringsprojecten het oppakt binnen de organisatie, en welke technologieën belangrijk worden voor Prodrive. De complete kosten van de groep komen voor rekening van Prodrive. Industrial Automation werkt momen teel bijvoorbeeld aan het automatiseren van de freesmachines, inclusief het automatisch in- en uitladen. Er komt een groot buffersysteem bij, agv’s gaan het materiaal aan- en afvoeren.

LEES VERDER OP PAGINA 60

Eén van de deelnemers aan het platform Produc tiviteitsverbetering van Link Magazine is Guido Bergman, directeur-eigenaar van EMS-bedrijf Matas Electronics uit Best. Hij vraagt zich af waarom Prodrive ook hier kiest voor eigen ont

INTEGRATIE IS COMPLEX

Thomas Luiten, dga van DrX Works en directeur operations bij HTR Rubber & Foam in Eindho ven, vraagt zich af hoe de Prodrive-medewerkers het overzicht houden. ‘Hier spelen zo veel ver schillende ontwikkelingen en projecten. Er is een enorme dynamiek.’ Maar ook daarvoor is dan weer een scala aan inhouse software ontwikkeld om alles uit de systemen te halen, aldus Van der Oest. Procesdata geven veel inzicht, ook waar mogelijke bottlenecks zitten. Medewerkers kunnen in de systemen precies aangeven welke tijden ze beschikbaar zijn. Prodrive is een relatief platte organisatie, er is veel zelf sturing, verantwoordelijkheden worden zo laag mogelijk in de organisatie belegd. ‘Het voordeel van veel zelf doen is ook dat we zelf onze prioriteiten kunnen stellen en snel kunnen schakelen, er is veel flexibiliteit.’

Die grootschalige contract manufacturing van de fijnstofsensor voor auto’s is de andere kant van het spectrum. Louwers: ‘We vragen ons weleens af of we dat soort productie niet in een aparte

FABRIKANTEN BEGRIJPEN HET NIET

verkopers, komt een reactie uit de zaal. Het moet niet te ingewikkeld of te specifiek worden, of ze leveren alleen een deeloplossing... ‘En als we het zelf doen, kunnen we veel makkelijker integreren’, benadrukt Van der Oest nogmaals. ‘Als we met een fabrikant over de softwarekant van een machine praten, komt hij bij wijze van spreken met een extra pc aanzetten, terwijl wij alles in ons netwerk willen hebben hangen: alles wat we neer zetten, moet met alles kunnen praten zodat we continu kunnen monitoren en aansturen.’ Het is niet voor niks dat de helft van de Industrial Auto mation-medewerkers bij Prodrive zich met soft

VERVOLG VAN PAGINA 59

Frank van Eck (NTS Group): ‘We willen allemaal mee in de groei in de industrie, maar iedereen heeft gebrek aan financiering, vierkante meters, mensen en componenten. Automatisering hebben we daarom keihard nodig.’

BIJNA DERTIG JAAR PRODRIVE

‘Inteltseringsidee’,nieuwnesscasekeer‘Wekomtookvestigingen,factoryeenvanGeldtdeopoplossingen,bepaaldegeletdeschaarsteinketen?’datstrevenProdrivenaarlights-outvooralledusvoorSuzhou,devraag.makenelkeeenbusi-vooreenautomativerVanderOest.Chinazijnde

• www.prodrive-technologies.com

ware bezighoudt. ‘Zelf ontwikkelen en auto matiseren zit bij jullie sterk in het DNA’, constateert Niek Mustert, algemeen directeur van Masévon in Hardenberg, producent van hightech machines en systemen. ‘Het is een bepaalde mindset en een unieke asset. Wij zijn zelf van oudsher toch meer machinefabriek en van daaruit doorgegroeid.’

Project director Robbert Louwers en technical director Bas van der Oest van Industrial Automation nemen de platformdeelnemers eerst mee de werkvloer op.

kijken. ‘We hebben gerekend en onder aan de streep kwam eruit dat we het net zo goed zelf kunnen ontwikkelen. Veel van onze kennis kun nen we hergebruiken, het is niet compleet nieuw voor ons.’ Van der Oest vult aan: ‘Er zijn welis waar oplossingen in de markt te vinden om bij voorbeeld producten te wisselen, maar dan heb je het over goed gedefinieerde producten of strak gedimensioneerde pallets. Als je onze productrange ziet, zitten er toch veel haken en ogen aan die standaardmachines.’

Machinefabrikanten blijven achter, vindt Berg man. Ze zouden het als een uitdaging moeten zien om dit soort complexe automatiseringspro jecten op te pakken. Dan kunnen ze veel van hun klanten aan soortgelijke oplossingen helpen. ‘Het streven zou toch moeten zijn om klanten te ont zorgen. Dat gebeurt niet. Ik zie het in de EMS heel sterk: fabrikanten begrijpen de processen niet, dus moeten we alles zelf bedenken.’

60 september 2022

DYNAMIEK

De groep Industrial Automation werkt nauw samen met de collega’s in de fabriek om te ontdekken waar hun vragen liggen, waarop ze moeten focussen, hoe oplossin gen gebruikersvriendelijk en foolproof kunnen worden gemaakt. Louwers: ‘Stel dat we een bepaalde schroeffunctie willen automatiseren. Wat zijn dan eisen van de werkvloer, welke soor ten schroeven komen het meeste voor, met hoe veel cellen kunnen we het afvangen?’

Veel machinebouwers zijn ook vooral product

Bas van der Oest noemt het soms lastig om prio riteiten goed te kiezen, niet in het minst vanwege de huidige componententekorten. ‘Onze desig ners ontwikkelen nieuwe oplossingen. Vervolgens duurt het zo een halfjaar of langer voordat er een prototype staat. Dat is nu de voornaamste puzzel: waar lopen we de minste risico’s met

Prodrive heeft veel high mix, low volume opdrachten. ‘Maar hebben jullie een minimale seriegrootte?’, wil Marc van Happen, cto en coo van VHE Industrial Automation in Eindhoven, leverancier van industriële automatiserings- en besturingssystemen, weten. ‘Niet per se’, zegt Van der Oest. ‘Van een automatische lader hebben we weleens alleen een sample gemaakt. Die is nog niet in productie gegaan. Er hoeft niet altijd een contract onder te liggen voor serieproductie. Als de productontwikkeling wordt betaald en we geloven in het concept, gaan we van start. Mocht het wel tot serieproductie komen, dan verrekenen we soms het ontwerp.’

lonen een stuk lager. Daar zetten we minder snel een vergaande oplossing neer dan hier. Het voor deel is wel dat wat we in Nederland eenmaal heb ben ontwikkeld, relatief goed elders te implemen teren is: de bill of materials is behapbaar. En dan kunnen we ook daar 24/7 draaien. Maar bepaalde oplossingen zouden we natuurlijk niet in gang zetten als we alleen in Azië zouden produceren.’

‘HET VOORDEEL VAN VEEL ZELF DOEN, IS DAT WE ZELF ONZE KUNNENPRIORITEITENSTELLEN’

ENKEL EEN SAMPLE

Oud-student van de TU Eindhoven Pieter Janssen en oud-TU/e-medewerker Hans Verhagen richtten Prodrive in 1993 op vanuit een kleine ruimte op het terrein van de universiteit. Ze richtten zich op de productie van printplaten, en dat gebeurt nog steeds volop. Maar op de continu verder uitdijende Prodrivecampus ten noorden van Eindhoven ligt de nadruk nu vooral op de ontwikkeling en productie van hightech modules en complete apparaten voor klanten in onder meer de automotive, energiesector, infrastructuur, industrie en medical. De omzet was vorig jaar 304 miljoen euro. Het bedrijf telt zo’n 2.200 medewerkers (gemiddelde leeftijd 27 jaar) en doet ook productie en r&d in Suzhou en Boston. In Duitsland, Israël en Japan zitten eigen verkoopkantoren. Eind vorig jaar nam investeerder HAL een belang van ruim 31 procent in het bedrijf.

Voor meer informatie, scan de QR code.

Frank van Eck, operations manager bij system supplier NTS Group in Eindhoven, kan zich dat voorstellen. ‘We willen allemaal mee in de groei in de industrie, maar iedereen heeft gebrek aan

SMC is dé kennispartner voor veilige en duurzame technologie in industriële automatisering. Ook onze trainingen staan hoog aangeschreven in de markt en zijn of昀cieel SMCerkend.is

61september 2022

Kennispartner CETOP-trainingenvoor

financiering, vierkante meters, mensen en com ponenten. Automatisering hebben we daarom keihard nodig om de afhankelijkheid van het aantal handen te verkleinen. Het vraagt veel denkkracht om te bepalen wat we kúnnen auto matiseren. Dat is de uitdaging waarvoor elk bedrijf staat komende tijd.’

fabriek moeten onderbrengen, qua machines, qua warehouse… Het is hoog-volumeproductie tussen hoge-mixproductie. De automotive heeft first in, first out als eis voor de voorraden, dus houden we nu voor andere productie dit principe ook aan, terwijl dat voor 99 procent niet relevant is. Een aparte productielocatie lijkt logischer. Maar dan moeten we opknippen en ergens een aparte SMD-lijn neerzetten. Terwijl al die pro ductielijnen naast elkaar het eenvoudiger maken om te balanceren en schuiven met capaciteit.’

Wat is de strategie van Prodrive, hoe zit het met de afhankelijkheid van een klant als ASML, vraagt directeur Anton Bax van Q-Fin in Ber geijk, producent van machines om metaal te slij pen en ontbramen. Momenteel heeft ASML een groot aandeel in de omzet bij Prodrive, maar dat neemt procentueel wel wat af, omdat Prodrive in veel markten groeit, aldus Van der Oest: ‘We schalen onze huidige productie voor ASML op en ontwikkelen nieuwe modules voor hen. Tegelij kertijd halen we meer omzet uit andere klanten en sectoren.’ Hij voegt eraan toe dat gezien de tekorten in zowel de supplychain als op de arbeidsmarkt de focus vooral ook ligt op ‘doen wat we doen en dat steeds beter doen.’ Dat vergt al een behoorlijke inspanning.

Toeleveranciers hebben om de haverklap te maken met incomplete opstarts, zegt ook Frank van Eck van NTS Group. ‘Je hebt toezeggingen voor de levering van com ponenten binnen en begint aan een order. Maar vervol gens komen die onderdelen niet, waardoor de fabrieks vloer volloopt met half-af werk.’ Iedereen maakt elkaar gek en is buffers aan het opbouwen van componenten die toevallig wel ineens op de kop getikt kunnen wor den. Van Eck: ‘Voorheen had ASML het over just-intime, nu is het just-in-case.’ Koop in wat je krijgen kunt. Ronald Koot, directeur-eigenaar van plaatbewerker Boers & Co in Schiedam, ziet het positief in: ‘Er wordt overal capaciteit bijgebouwd, die supplychain komt op een gegeven moment echt wel weer op stoom. Er zijn nu rimpelingen in het proces en als het eenmaal rimpelt, gaat het alle kanten op. Dat is de complexiteit van de toeleverketens.’ Maar het komt goed.

SCHAAR STE IN DE KETEN

het eerste opleidingscentrum in Nederland dat zich CETOP Approved Education Centre Pneumatiek Level 3 mag noemen. Daarmee voldoen onze trainingen aan de normen en kwaliteitseisen van CETOP, de koepelorganisatie voor hydrauliek en pneumatiek in OnsEuropa.trainingsprogramma staat in het teken van onder meer pneumatiek, onderhoud, nieuwe technologieën en engineering. Wij behandelen actuele thema’s, zoals machineveiligheid, energie-ef昀ciëntie en Industrie 4.0.

automatiseringsoplossingen. Tegelijkertijd: hoe zorg je ervoor dat het blijft functioneren? Soms zul je oplossingen toch moeten inkopen bij grote marktpartijen die meteen ook zorgen voor onderhoud en updates. De belangrijkste uitda ging zit ’m in de keuze wat wel en niet in te kopen, beseffen Louwers en Van der Oest. ‘We hebben bijvoorbeeld ons eigen AI-framework opgezet. Intussen zijn er vele start-ups met een slim AI-aanbod. Wanneer stap je over? Dat blijft telkens de vraag.’

INSPANNING

WAT INKOPEN?

De platformdeelnemers zijn onder de indruk van de slagkracht van Prodrive, juist door al die eigen

In vrijwel elke discussie in de industrie valt dezer dagen het woord ‘componententekorten’. Zo ook bij Prodrive: de leden van het platform Productiviteitsverbetering spuien graag hun frustratie. Want je kunt je productie nog zo lean georganiseerd hebben: elk proces wordt momenteel gedwarsboomd door schaarste in de supplychains. Harm Michels, operations manager bij Vencomatic Group in Eersel, bouwer van innovatieve systemen voor pluimveebedrijven: ‘Vrijwel alle oem’ers en toeleveranciers van producten waar iets van een stekker aan zit, hebben problemen. Welke elektronicaleverancier je ook hebt, het maakt allemaal niet uit. Het is overal moeilijk aan spullen te komen. We hebben van alles geprobeerd. “Moeten we niet af van al dat aansturen met software?”, heb ik een collega al eens schertsend horen zeggen. Bij één van onze eierverpak kers bijvoorbeeld hebben we uiteindelijk alles van de vaste toeleverancier eruit gehaald en ingrijpend gereengineerd.’

PROFESSIONALISERING PIC-PRODUCTIE

Er wordt nog wel eens gedacht dat PIC’s de traditionele IC’s zullen gaan vervangen. Maar ze zullen comple mentair zijn aan elkaar, maken Gerard Rauwerda, Rogier Verberk en Marcel van Veen duidelijk. ‘Geheu genchips blijven bijvoorbeeld altijd elektronische IC’s, want licht kan nu eenmaal niet stilstaan’, duidt Verberk. In de datacenters daarentegen zullen veel van de IC’s vervangen gaan worden door PIC’s, vanwege hun snel heid, geringe energieverbruik en navenant lage warmte productie. Onder meer door alle streamingvideo’s die we met zijn allen dagelijks bekijken verduizendvoudigt

• Nu is de yield van de PIC’s – zoals de fotonische chips ook wel heten – soms slechts 25 procent.

‘ACTIEVE CONTROLE’

• Het consortium richt zich op zowel een metrologische machine voor het testwerk als een machine die met visiontechnologie complete wafers op onvolkomenheden checkt.

PIC’S EN IC’S ZIJN COMPL EMENTAIR

ingang van de chip wordt geplaatst. ‘Erg nauw keurig hoeft dat niet, binnen de micrometer is voldoende’, stelt Verberk. ‘Bij het testen van een PIC echter moet er een optisch signaal – licht –door de chip en dan luistert het plaatsen van de probe veel nauwer, met een nauwkeurigheid van minder dan 50 nanometer.’ En dat voor zes vrijheidsgraden, vertelt Van Veen. ‘Zowel over de x-, y- als z-as, maar ook qua rotatie moet het signaal binnen een tolerantie van 50 nanometer uitgelijnd worden.’ Extra complicerend is dat PIC’s ook elektronische verbindingen hebben die dus elektronisch getest moeten worden, voegt Rauwerda toe.

E

Het antwoord op deze complexe uitdaging duidt Verberk met ‘actieve controle’ van de beweging

FOTONICA

Die optimalisatie van de productie is een doel stelling die goed bij de Nederlandse hightech past, betoogt Verberk. ‘Want Azië mag dan vooroplopen in de chipproductie, als het om de ontwikkeling en industrialisatie van de daarvoor benodigde productiemachines gaat is onze high tech juist een koploper.’ En machinebouw van topkwaliteit is nodig, want het testen van fotonische IC’s is nog een flink stuk lastiger dan het controleren van de traditionele, elektronische chips. Bij het testen van zo’n traditionele chip wordt namelijk een signaal door de IC gestuurd en komt dat goed bij de bestemming aan, dan is de chip in orde. Het versturen van het signaal verloopt elektrisch, waarvoor een probe op de

Fotonische chips blijken inmiddels uitstekend geschikt voor datacommunicatie en sensoriek. Probleem is dat ze nog (veel) duurder zijn dan de klassieke elektronische chip. Dat heeft alles te maken met productietechnologie die in vergelijking met die in de semiconfabs zeer rudimentair is. Onder andere het testen gebeurt ‘gebrekkig’, met een yield van soms niet meer dan 25 procent. Om de uitval en kostprijs flink te verlagen wil het Fotonica Metrologie Consortium twee volautomatische metrologiemachines ontwikkelen en bouwen, met aan boord van dit samenwerkingsverband TNO en uitsluitend Nederlandse bedrijven. ‘Azië mag dan vooroplopen in de chipproductie, de Nederlandse hightech is wereldtop voor de benodigde machines.’

elke tien jaar de hoeveelheid data die datacentra verwerken. Die groei kan alleen maar doorzetten met PIC’s, aldus Van Veen. ‘PIC’s kunnen de verzendsnel heid dusdanig verhogen dat de groei van data opgevangen kan worden.’ En het scheelt heel veel energie, tientallen procenten, schat hij. Ook zullen de PIC’s hun weg vinden in allerhande van optische sensoren, zoals de lidar-chip die in de moderne auto’s de radarfunctie vervult. ‘Maar denk ook aan allerlei sensoren waarmee bijvoorbeeld de onderhoudsstatus van vliegtuigen en bruggen gevolgd kan worden’, illustreert Rauwerda.

KOPLOPER MACHINEBOUW

• In 2024 moeten de inspanningen van het consortium uitmonden in twee bèta-tools.

DE YIELD VAN FOTONISCHE CHIPS MOET FORS OMHOOG – EN DE KOSTEN FLINK OMLAAG

CONSORTIUM ONTWIKKELT TESTAPPARATUUR DIE PIC-PRODUCTIE VERDER MOET PROFESSIONALISEREN

62 september 2022

DOOR MARTIN VAN ZAALEN en Samsung met miljarden geproduceerd, waar bij het testwerk volautomatisch uitgevoerd wordt. En dat meteen na elke stap, voordat de volgende, waarde toevoegende stap wordt gezet. In deze halfgeleidertak maakt het testen en packagen dan ook maar een fractie uit van de totale kosten van een IC.

• Het Fotonica Metrologie Consortium wil de productie van fotonische chips verder professionaliseren.

Om dit probleem aan te pakken hebben de drie organisaties die de mannen vertegenwoordigen zich verenigd in het Fotonica Metrologie Consor tium, net als nog een groot aantal andere partij en. Het gesprek vindt plaats bij IMS, penvoerder van het samenwerkingsverband dat zo’n twee jaar geleden is opgericht om de huidige, soms slechts 25 procent yield van de PIC-productie fors omhoog te krijgen en de kosten flink te reduceren. Het is in feite inspanning die moet zorgen voor de verdere professionalisering van deze tak van de chipindustrie, meer in het spoor van het kwaliteitsniveau van de productie van de traditi onele chips. Die worden bij bedrijven als TSMC

• En daarmee leiden tot machines die 24/7 grote series PIC’s volautomatisch en hoognauwkeurig kunnen testen.

en Nederlandse fabrikant van fotonische chips (ook wel Photonic Integrated Circuits, kortweg PIC’s genoemd) controleert handmatig en op zicht de geproduceerde wafers en gooit dan een ‘aanzien lijk deel, soms zelfs de helft’ van de PIC’s weg, weet Marcel van Veen, salesmanager van machi nebouwer IMS in Almelo. De helft die overblijft wordt vervolgens verbonden met zijn omgeving –gepackaged in jargon – en vervolgens toegepast door de eindklant. Dan blijkt nóg eens een flink deel productiefouten te bevatten en verdwijnt ook dat in de afvalton. En, omdat dat testen dus handmatig en op zicht gebeurt, kan het goed zijn dat aan een deel van dat afval niks mankeert, zegt Gerard Rauwerda, als business developer werk zaam op de vestiging in Deventer van ICT-bedrijf Technolution. Vooral die tweede stap, waarin er dus al veel waarde wordt toegevoegd aan de PIC’s, is kostbaar. Het packagen en testen maakt 80 procent van de kosten van de PIC’s uit, weet Rogier Verberk, director semiconductor equip ment van TNO in Delft.

Elders in Europa zijn er instrumentenbouwers met reeds een positie in de PIC-metrologie. Moeten, in het licht van de mondiale strijd om de semicon-hegemonie, de Europese sterktes niet juist gebundeld worden? ‘Die partijen elders’, beargumenteert Verberk, ’zijn vooral sterk in het ontwikkelen en bouwen van custom made testsystemen voor lage volumes, voor bijvoor beeld universitaire laboratoria. Wij willen juist tot machines komen die 24/7 grote series PIC’s volautomatisch en hoognauwkeurig kunnen testen. En die breed inzetbaar zijn. Niet alleen voor het testen van PIC’s gebaseerd op de indiumfosfide-technologie, maar ook die op de siliciumnitride- en siliciumtechnologie. Zo willen we de PIC-productie uiteindelijk dichter bij het niveau van professionalisering en stan daardisering van de productie van elektronische IC’s brengen.’

Foto: Com-magz

onder meer voor het assembleren van lensjes voor smartphone-camera’s. Technolution, als key supplier ook nauw betrokken bij de machines van Nearfield, heeft heel veel kennis van het besturen van dergelijke apparaten. ‘En wij hebben veel ervaring met het ontwikkelen van datamanage mentsystemen’, schetst Rauwerda. ‘De instrumen ten die we binnen dit consortium gaan ontwikke len genereren heel veel data. Het

GROTE SERIES, 24/7

•

• www.tno.nl www.ims-nl.com

die voor het testen gemaakt moet worden. ‘Voor het testen van elektronische chips kun je toe met een hoognauwkeurige mechanische oplossing, om zeker te weten dat elke test op exact dezelfde manier binnen de tolerantie wordt uitgevoerd. Echter, voor PIC’s moet de testbeweging zelf op elk moment van de uitvoering actief gecontro leerd worden, om zo continu zeker te stellen dat de test op de juiste manier wordt uitgevoerd.’ En

dat bij hoge snelheid. Daarom ontwikkelt het consortium niet alleen een metrologische machi ne voor dit testwerk, maar daarnaast ook nog een apparaat dat visueel en gebruikmakend van hoge-resolutie-camera’s complete wafers op onvolkomenheden kan checken. ‘Daarmee kan de PIC-fabrikant ook snel zien welke delen van een wafer wél in orde zijn’, aldus Van Veen.

ZWAARTEPUNT IN OOST-NEDERLAND

Behalve met hun specialistische kennis en erva ring dragen al deze partijen ook financieel bij. Voor het traject dat twee jaar geleden van start is gegaan en in 2024 moet uitmonden in twee bètatools is in totaal 27 miljoen euro beschikbaar. De helft komt bij de deelnemers vandaan, 5 miljoen euro is afkomstig uit OP Oost, het operationeel programma van het Europees Fonds voor Regio nale Ontwikkeling in Overijssel en Gelderland. Verder komt nog 8,5 miljoen uit het Nationaal Groeifonds, als financiering die verkregen is doordat het werk van dit consortium is meegenomen in het investeringsprogramma Nxtgen Hightech. ‘PhotonDelta heeft ook geld uit die pot gekregen, maar daar ligt de focus op de pro ductie van PIC’s. Daarmee zijn beide initiatieven complementair aan elkaar’, hecht Verberk eraan te benadrukken.

63september 2022

Eindhovense Nobleo Technology, dat de kunst matige intelligentie met de machine learningsoftware ontwikkelt. Daarmee gaat het systeem leren het kaf van het koren te scheiden in die enorme datastroom over de kwaliteit van de PIC’s. Die datastroom moet genereerd gaan wor den door de high-end camera die Settels Savenije, eveneens uit Eindhoven, gaat ontwikkelen. Verder zorgt Masévon uit Hardenberg voor de wafer handler, een hoognauwkeurige module die de wafer op exact de juiste plek op de stage legt. Het Enschedese WorkFloor gaat zorgen voor een onderdeel dat de bruikbaarheid van de analysedata controleert. Ook is betrokken het Zwolse Salland Engineering, een onderneming met veel ervaring met elektronisch testen die daarvoor high performance modules fabriceert. Ten slotte krijgen fotonica-integrator PITC uit Eindhoven en Lionix International uit Enschede, een PIC-fabrikant en in casu launching customer, een belangrijke rol in het praktisch testen van de twee metrologische apparaten.

• www.technolution.com

managementsysteem is nodig om daar de juiste datastromen uit te halen, zodat er informatie van gemaakt kan worden die – al dan niet in-line –teruggekoppeld kan worden naar de productie processen in de lijn, waarmee die bijgesteld kunnen worden.’

FIFTY-FIFTY FINANCIERING

Voor die twee apparaten is twee jaar geleden een consortium opgetuigd dat zijn zwaartepunt in het oosten van Nederland heeft. Want fysieke nabijheid van de deelnemers is in het gehele ont wikkeltraject van groot belang. Net als de kwa liteit van de onderlinge communicatie, en dan kun je maar beter allemaal Nederlands spreken, bevestigt Verberk. Zijn werkgever TNO heeft in de loop der jaren heel veel kennis vergaard van optische inspectietechnologieën en van de ont wikkeling en bouw van (snelle) metrologische machines. Niet toevallig is Nearfield Instruments een spin-off van de onderzoeksinstelling. IMS is dus penvoerder, want het bedrijf heeft een inter nationale naam en faam opgebouwd met machi nes met een hoognauwkeurige motion control,

Een voorbeeld van een fotonische chip. Foto: Verse Beeldwaren & TNO

‘WIJ WILLEN TOT MACHINES KOMEN DIE STRAKS BREED INZETBAAR ZIJN’

LAUNCHING CUSTOMER

Het werk van Technolution raakt aan dat van weer aan andere consortiumdeelnemer: het

Het packagen en testen maakt 80 procent van de kosten van de PIC’s uit, weet Rogier Verberk (rechts), director semiconductor equipment van TNO in Delft. Links Gerard Rauwerda (Technolution), in het midden Marcel van Veen (IMS).

Dé nieuwe standaard in onderhoudsgemak. Alle specificaties vind je op ktr.com/nl of bel voor meer informatie 074 255 3680. BespaarNIEUW! 7 minuten tijd per montage met onze nieuwe koppelingen: ROFLEX® SH & ROTEX® ZS-DKM-SH ROFLEX® SH ROTEX® ZS-DKM-SH

STATE OF CHARGE

Javier Gazzarri, consulting application engineer voor elektrificatie en BMS: ‘We richten ons zowel op batterijproducenten als op -gebruikers.’ Foto’s: Mathworks

Prestaties, duurzaamheid en veiligheid zijn vol gens Gazzarri de belangrijkste drijfveren voor technologieontwikkeling op dit gebied. ‘Voor elektrische voertuigen bijvoorbeeld wil iedereen deze op hetzelfde niveau hebben als voor conven tionele voertuigen. Veiligheid is uiteraard van het grootste belang. Daartoe moet het BMS ervoor zorgen dat de accu niet overladen of te ver ontladen wordt en dat het de accutemperatuur binnen de door de fabrikant gespecificeerde grenzen houdt. Bovendien verdeelt het de lading over het accupakket en maakt het schattingen van de ladingstoestand en de gezondheidstoestand. Ten slotte maken de kosten van de accu een belangrijk deel uit van de totale kosten van het voertuig, zodat er veel moeite wordt gedaan om de kosten te drukken en te werken aan de materiaalwetenschap en de fabricage.’

en simulaties kan de grootte van de batterij wor den bepaald die aan de eisen voldoet, en kan wor den bepaald welk warmtebeheersysteem nodig is in verband met de warmteafvoer door het pakket. De batterij moet zich goed gedragen bij een specifiek niveau van stromen, spanningen en temperaturen. Hier is de informatie die modellering en simulatie opleveren van cruciaal belang voor het BMS-ontwerp.’

Elektrificatie van voertuigen en andere mobiele apparatuur is afhankelijk van de beschikbaarheid op grote schaal van oplaadbare batterijen met goede prestaties, betrouwbaarheid en veiligheid. Het bewaken en controleren van de conditie van de accu is daarom van cruciaal belang. De ontwikkeling van de vereiste batterijmanagementsystemen (BMS) is gebaat bij Model-Based Design. Daarom blijft MathWorks, die al vroeg insprong op de elektrificatietrend, toonaangevende oplossingen bouwen voor BMS.

Bron: ©2022 The MathWorks, Inc LEES VERDER OP PAGINA 67

65september 2022

Een van de MathWorks-experts op dit gebied, in dienst sinds 2011 en gevestigd in de VS, is Javier Gazzarri, consulting application engineer voor elektrificatie en BMS. ‘We richten ons zowel op batterijproducenten als op -gebruikers. Een typi sche vraag van een batterijgebruiker is: “Ik heb de behoefte om dit apparaat of voertuig te elek trificeren, het moet zo en zo lang meegaan, met deze gewichts- en volumebeperkingen. Nu moet ik ervoor zorgen dat de batterij dit soort presta ties levert en dat een bepaald prestatieniveau na al die jaren gegarandeerd is.” Dit is een typische situatie voor het Model-Based Design van een batterij en het beheer ervan. Wij leveren software om modellen van batterijpakketten te maken en het gebruik ervan te simuleren. Het inschatten van de state of charge (SOC) is bijvoorbeeld veel ingewikkelder dan het meten van het brandstof peil in een conven tioneel voertuig, omdat je de lading van een batterij niet rechtstreeks kunt meten. Je handtebatterijeencombineertenspanning,groothedenmeetalsstroomtemperatuurendiemetmodelvandeomdeSOCschatten.Aandevanmodellen

DRIJFVEREN

ELEKTRIFICATIE

VOLLEDIG OPGELADEN VOOR DE ELEKTRIFICATIE-TREND

MODELGEBASEERD ONTWERP VERGEMAKKELIJKT DE ONTWIKKELING VAN BATTERIJBEHEERSYSTEMEN

et besturen en bewaken van batterijsystemen is een perfecte toepassing voor MathWorks, stellen Javier Gazzarri, Mohamed Anas en Marcel Stakenborg. MathWorks uitgebreide set van oplossingen voor batterijmanagementsystemen is het logische gevolg van de manier waarop het zijn r&d heeft georganiseerd. ‘We onderhouden nauwe relaties met oem’ers en leveranciers en herkennen trends in een vroeg stadium. Op die manier hebben we de opkomende elektrificatie van auto’s en andere voertuigen en apparaten tien jaar geleden al gespot.’ Elektrificatie van voertuigen en andere mobiele apparatuur vereist oplaadbare batterijen voor de opslag van elektri sche energie en BMS-systemen voor de besturing van deze batterijen. ‘Hier zijn efficiëntie, kosten en betrouwbaarheid de belangrijkste thema’s, waarop bedrijven steeds sneller moeten innove ren. Om op dit gebied te vernieuwen, zijn zowel batterijproducenten als batterijgebruikers afhan kelijk van twee belangrijke activiteiten: experi menteren met nieuwe batterijchemicaliën en de ontwikkeling van algoritmen voor prestatieverbetering. Algoritmeontwikkeling is core business bij MathWorks. Onze focus op BMS is dus heel natuurlijk gegaan. Vele jaren geleden zagen we een enorm potentieel in de markt voor modelle rings- en simulatietools om de elektrificatietrend te ondersteunen,’ aldus Mohamed Anas. ‘De grootste elektrificatie-uitdagingen die we tegenkomen in de Nederlandse industrie waaronder de machinebouw, automotive, spoor-

wegen, offshore en communicatie, draaien om goedkopere elektriciteit en opslag. Engineers ver trouwen op het BMS om de prestaties van hun batterijen te monitoren en te optimaliseren, om de interne staat in te schatten en om te voorspel len hoeveel energie er nog over is. In een elektri sche auto heb je bijvoorbeeld de accu, de motor en de vermogenselektronica om ze met elkaar te verbinden. Wij bieden softwareoplossingen voor het modelleren en simuleren van deze compo nenten afzonderlijk en als onderdeel van een systeem, waardoor de ontwikkeling en optimali satie van gesloten-lusalgoritmen mogelijk wordt.’

H



termen van spanning, stroom en temperatuur: dat zijn de enige metingen die je in een echt systeem kunt doen.’ Gegevens over deze groothe den worden gebruikt om modellen te ontwikke len in termen van equivalent-circuit beschrijvin gen met parameters zoals open-circuitspanning, inwendige weerstand en capaciteit. ‘Dit verschaft ons enige kennis over de batterij in kwestie – we noemen het fingerprinting van de batterij. We zouden ons model dus geen black box noemen, maar eerder classificeren als een grey box. Daar naast moeten we ook bijhouden hoe deze para meters veranderen met het aantal cycli en de leef tijd van de batterij.’ Anas: ‘Een volgende stap in het verder ontwikkelen van de modellen is het introduceren van de elektro chemische effecten, bijvoor beeld door mischemodelleringgereduceerde-ordeuitelektrochebatterijmodellen.’

Op die manier is het AI-algoritme een veelbelovend middel om de leemten in de kennis op te vullen’, leggen Anas en Gazzarri uit. ‘Een goed voorbeeld hiervan is het inzicht in hoe bedrijfsen omgevingsomstandigheden de verouderings snelheid beïnvloeden.’

In de huidige digitaliseringstrend heeft Math Works kunstmatige intelligentie (AI), digital twins en cloud-referentiearchitecturen toege voegd aan Model-Based Design. Dit geldt ook voor het terrein van BMS-ontwikkeling, stelt Anas. ‘In een batterij spelen veel processen tege lijkertijd en hun effecten op prestaties en degra datie zijn moeilijk te begrijpen vanuit de eerste principes. Dit is waar metingen van een echte batterij kunnen worden gebruikt om een AIalgoritme te trainen dat toestanden voorspelt.

‘DE ACTIERADIUS WORDT STEEDS GROTER EN VOLDOET IN DE MEESTE GEVALLEN’

VERVOLG VAN PAGINA 65

END-TO-END OPLOSSINGEN

Anas toe. ‘Ten eerste zijn er problemen met de toeleveringsketen voor systemen en componen ten, wat in lijn is met de algemene situatie in de industrie. En ten tweede is er de benodigde infra structuur, de mogelijkheid om op het elektrici teitsnet aan te sluiten. Er kan een mismatch zijn met het oude netwerksysteem; dit is een uitda ging voor veel klanten.’

67september 2022

MathWorks heeft in de loop der jaren de ontwikkeling van BMS’s gedemonstreerd met behulp van Model-Based Design. MATLAB en Simulink modellering en simulatiemogelijkheden, gecombineerd met Stateflow® en Simscape-functionaliteit, maken BMS-ontwikkeling mogelijk, inclusief single-cell equivalent circuit formulering en parameterisatie, elektronisch circuitontwerp, controlelogica, en automatische codegeneratie. Om het end-to-end aanbod compleet te maken, vergemakkelijken ze ook verificatie en validatie door real-time simulaties uit te voeren voor hardware-in-the-loop testen. Op basis van dit uitgebreide aanbod heeft MathWorks-klant NXP, een toonaangevende leverancier van halfgeleiders, een set toolboxen gebouwd met BMS-ontwerpvoorbeelden, die klanten kunnen gebruiken om eenvoudig te simuleren, code te genereren uit MATLAB, Simu link en andere MathWorks-tools en in te zetten op NXP-processors. Voor de Nederlandse auto motive start-up Lightyear, die een elektrische auto op zonne-energie heeft ontwikkeld met zonnepanelen op het dak, werd de software van MathWorks gebruikt om een BMS te ontwikkelen dat onder meer de zonne-energie naar de batterij regelt. De Belgische start-up Ellio gebruikte dezelfde mogelijkheden om een tweewielaange dreven e-bike te ontwikkelen. Bij de uitgebreide modellering van de aansturing van de elektromotor werd rekening gehouden met externe factoren zoals de aerodynamische weerstand en de helling van de weg.

Voorheen leek de accutechnologie een knelpunt in de elektrificatietrend, met problemen zoals de ‘actieradiusangst’ van bestuurders die niet zeker wisten of ze het volgende oplaadstation wel kon den bereiken voordat de accu leeg was. Dat is niet langer het geval, zegt Gazzarri. ‘De actieradius wordt steeds groter en voldoet in de meeste gevallen. Een van de moeilijkste kwesties om aan te pakken is echter de degradatie van accu’s; er wordt veel moeite gedaan om dit fenomeen te begrijpen.’ Gevraagd naar de barrières voor elek trificatie, noemden klanten twee dingen, voegt

‘Onze focus op batterijmanagementsystemen is dus heel natuurlijk gegaan. Vele jaren geleden zagen we een enorm potentieel in de markt voor modellerings- en simulatietools om de elektrificatietrend te ondersteunen,’ aldus Mohamed Anas.

Voor meer achtergrond zie ook het interview met Mohamed Anas over de megatrend die elektrificatie is. Dat stond in de Link-special High-tech The Netherlands van april 2022.

HOE TE BEGINNEN

MATHWORKS’ KRACHT

Het besturen en bewaken van batterijsystemen is een per fecte toepassing voor MathWorks, stelt Marcel Stakenborg.

Dit artikel is tot stand gekomen in nauwe samenwerking met Mathworks.

CHEMIE-AGNOSTISCH

De meeste klanten gebruiken Li-ion batterijen, weten Gazzarri en Anas. ‘Maar onze aanpak is chemie-agnostisch’, zegt Gazzarri. ‘We modelleren de chemische reacties niet rechtstreeks en vereisen geen invoer van fysische parameters; in plaats daarvan stellen we een elektrothermische analogie voor die zich gedraagt zoals de accu in

• www.mathworks.com

Er valt dus veel te winnen bij het gebruik van Model-Based Design bij BMS-ontwikkeling. ‘Als we met onze klanten in de Benelux praten, zien we duidelijk dat ze op zoek zijn naar manieren om op de elektrificatietrend mee te bewegen’, concluderen Stakenborg en Anas. ‘Tegelijkertijd beseffen ze dat modellering en simulatie daarbij kritisch zijn voor hen. Daarom hebben we een evenement gepland in het vierde kwartaal van dit jaar, getiteld ‘Accelerating Electrification with Model-Based Design’.’

SLIMME ALGORITMEN

MathWorks is een toonaangevende ontwikkelaar van software voor data-analyse en Model-Based Design. MathWorks ondersteunt digitale engineering via zijn platforms, waarvan MATLAB®, Simulink® en Simscape™ het bekendst zijn. Ze vormen de basis voor het bouwen van een digital twin, die MathWorks definieert als een ‘evoluerende digitale representatie van een product, proces of systeem dat de status ervan berekent en informatie genereert’. Op deze manier kan, door geïntegreerd en systematisch gebruik van gegevens en modellen, de besluitvorming voor ontwerp en exploitatie gedurende de gehele levenscyclus worden ondersteund.

ACCU GEEN KNELPUNT

Eind juni kwamen de leden van het Servitization Platform bijeen bij Lely in Maassluis. De marktleider in geautomatiseerde systemen voor melkveehouders stond op dat moment aan de vooravond van de opening van de vernieuwde Lely Campus door koning Willem-Alexander. Een optimale locatie om het succes dat met servitization is te behalen vorm en inhoud te geven. Senior projectmanager Oscar Moers van Lely vertelde over de ontwikkeling van een gedetailleerd predictive maintenance-concept. Co-founder Esben Rasmussen van Dezide lichtte een softwaretool toe die troubleshooting versnelt op basis van historische data.

Lely ziet al langer een mogelijke deeloplossing in innovatie om de veeteeltsector te verduurzamen en de stikstofuitstoot te reduceren. De boerderij van de toekomst is er dan ook op gericht om belangrijke voedingsstoffen te hergebruiken, vers gras te voeren, afval te verminderen, emissies te

Pauze tijdens de bijeenkomst van het Servitization Platform. Elders wordt nog druk gewerkt. Een week later opent koning Willem-Alexander de vernieuwde Lely Campus. Foto’s: Sam Rentmeester

De eerste uitdaging luidde: ontwerp een multiobjective onderhoudsconcept voor een multicomponent machine, met oog voor zowel kosten

Moers, senior projectmanager en tevens head of cyber security, schetst de hindernissen die het bedrijf tegenkomt bij de ontwikkeling van een onderhoudsstrategie die zó ver gaat. ‘Wanneer je aan deze droom invulling wilt geven, ontstaan er bij de reality check wel wat vragen. Hoe nauwkeurig wil je bijvoorbeeld het gedrag kunnen voorspellen, en tegen welke prijs? Is het noodzakelijk om altijd in te grijpen voordat een component faalt en welke invloed heeft dit op de reguliere onderhoudsplanning? Bovendien: is een volle 100 procent uptime eigenlijk wel nodig?’

verlagen en een nauwere band te creëren tussen boer en consument. Hiertoe is de boerderij volle dig gerobotiseerd met geïntegreerde oplossingen voor onder meer voeren en melken die 24 uur per dag hun werk kunnen doen.

p het terrein van Lely wordt op het moment van de bijeenkomst van het Servitization Platform nog druk gewerkt. Een week later opent koning Willem-Alexander de vernieuwde Lely Campus. Het werkoppervlak voor kantoor en fabriek is verdubbeld: dat biedt meer ruimte voor het realiseren van innovatieve oplossingen voor de melkveehouderij. Duurzaamheid, circulariteit en dierenwelzijn staan daarbij centraal.

De voordelen die de robotisering een boerderij biedt, zijn grotendeels afhankelijk van de beschikbaarheid van de technische hulpmidde len. Uitval van bijvoorbeeld een melkmachine levert vrijwel direct problemen op. Een koe ver trouwt erop dat zij op haar eigen tijd gemolken kan worden dankzij de melkrobot. Als een melkrobot uitvalt, zorgt dit ervoor dat de levende have zich minder prettig gaat voelen. Lely heeft daarom altijd al een uitgebreide onder houds- en servicedienst gerund om er 24/7 voor de boeren te kunnen zijn. Een servicegerichte oplossing. Maar nog liever heeft Lely dat er hele maal geen storingen optreden en onderhoud uit

VOOR HET BEPALEN VAN HÉT ONDERHOUDSMOMENT EN DÉ STORINGSOORZAAK

DOOR MARJOLEIN DE WIT-BLOK

De producten van Lely sluiten aan bij de behoef ten van melkveehouders, des te meer gezien de huidige uitdagingen in de agrarische sector.

BACK TO BASICS

• Lely realiseert innovatieve oplossingen voor de melkveehouderij.

BELANG DATAVERGARING CENTRAAL TIJDENS SERVITIZATION-EVENT OP LELY-CAMPUS

68 september 2022

VOORSPELLEND ONDERHOUD

O

SERVITIZATION

sluitend volgens planning verloopt. Om die reden is het bedrijf al geruime tijd bezig met de ontwik keling van een nieuw onderhoudsconcept voor nieuwe machines waarmee onderhoud optimaal is te voorspellen. Zodanig dat aankomende sto ringen tijdig worden opgemerkt en opgelost, vóórdat componenten falen of een machine uit Oscarvalt.

• Het heeft altijd al een uitgebreide 24/7 onderhouds- en servicedienst gehad.

• Er wordt een concept ontwikkeld waarmee machineonderhoud optimaal is te voorspellen.

• ‘Onderhoud om de downtime te minimaliseren blijft een spanningsveld tussen de optimale beschikbaarheid en kosten.’

Lely besloot om terug te gaan naar de basis en vanuit hier, met de kennis en mogelijkheden van nu, een nieuw onderhoudsconcept te ontwikke len. Moers: ‘Uiteraard doe je dit niet alleen. We hebben onder meer de samenwerking gezocht met de TU Eindhoven en met hen de reality check gedaan. Daarbij zijn we de uitdaging aan gegaan om het concept in de basis te ontwikkelen met puur engineering- en ontwerpdata die horen bij een nieuw te ontwerpen machine. Dat bete kent dat je geen gebruik maakt van ervaringsdata uit het veld, maar het alleen doet met aannames. In dit geval hebben we een casestudie uitgevoerd op de Lely Discovery Collector, een robotstofzuiger die automatisch koeienpoep uit een stal verwijdert.’

• ‘Probleemoplossende taken nemen enorm veel tijd in beslag.’

wél de eerder onderhoudhorizonBijconceptendedigeafHiermeediedemeegenomen.enwaarindanzijnservicegegevensopgebouwdeuithetveldbetrokken.Hetgaatomervaringsdatastoringen,kostentijdsintervallenzijnOpvallendiseindigetijdshorizonLelydaarbijhanteert.wijkthetbedrijfvandegangbareoneintijdshorizonwaaropmeesteonderhouds-zijngebaseerd.zo’noneindigetijds-wordtpreventiefopvaste,vooraf

als downtime. 100 procent uptime is te bereiken door productontwikkeling of door preventief onderhoud. Dit preventieve onderhoud is geba seerd op enerzijds het gebruik in tijd of bijvoor beeld afstand en anderzijds de conditie van de machine. Op basis hiervan is voor de robotstof zuiger een preventief onderhoudsconcept ont wikkeld. De frequentie van de onderhoudsbeur ten is hierbij variabel: van eens per 3 maanden (t = 0,25) tot eens per 9 maanden (t = 0,75). Het resultaat is te zien in de figuur.

Met de hele keten in huis, helpen we onze opdrachtgevers door mee te denken in maakbaarheid, de productie, het optimaliseren van processen en de assemblage tot een compleet eindproduct. Zelfs het transport kunnen we in eigen beheer uitvoeren. Zo garanderen wij dat onze klanten krijgen wat ze hebben besteld: kwaliteit. En dat gaat veel verder dan het fysieke product. Ook kennismaken met Kepser? Kijk op kepser.nl matter of control

A

Tot slot komt Lely voor haar dynamische onder houdsconcept bij de harde technische oplossing

VOORSPELLEND ONDERHOUD

In een tweede stap is gekeken naar het optimali seren van dit basisonderhoudsconcept waarbij

Oscar Moers (Lely): ‘We zijn de uitdaging aangegaan om het onderhoudsconcept in de basis te ontwikkelen met puur engineering- en ontwerpdata die horen bij een nieuw te ontwerpen machine.’

In een derde ontwikkelingsstap is gekeken naar de structurele, stochastische en economische afhankelijkheden van het model. Structurele afhankelijkheid wil zeggen dat bij het vervangen van een bepaalde component ook direct een andere component wordt vervangen. Stochasti sche afhankelijkheid richt zich onder meer op schade die wordt veroorzaakt door andere scha de. Bijvoorbeeld de belasting die toeneemt wan neer een specifieke component uitvalt, of het

falen van verschillende identieke componenten door dezelfde oorzaak. Moers: ‘Kijk je naar de economische afhankelijkheid, dan kun je er onder meer voor kiezen om verschillende werk zaamheden in één onderhoudsbeurt te doen, ook al zou het volgens het model iets later kunnen. Een ander aandachtspunt is om preventief onder houd uit te voeren wanneer monteurs tóch ter plekke moeten zijn voor een reparatie of een sto ring. Je bespaart kosten wanneer de situatie zich hiervoor leent, en dat is prettig voor de klant.’

vastgestelde interval len uitgevoerd in een oneindige cyclus. Door een eindige tijdshorizon in te voeren, is het onder houdsconcept echter verder te optimaliseren en tevens dynamisch te maken.

69september 2022

VAN ONEINDIG NAAR EINDIG

AFHANKELIJKHEDEN

Moers: ‘Het optimum is de zwarte lijn die onder het rode vlak is getekend waarbij onderhoud twee keer per jaar preventief wordt uitgevoerd. Hier is de verhouding tussen kosten en downtime het beste. Op dit moment zitten we op het blauwe sterretje wat betekent dat er potentie is om maxi maal 10 procent op de kosten en 23 procent op de downtime te besparen.’

H

LEES VERDER OP PAGINA 70

Het dynamisch onderhoudsconcept van Lely stoelt al met al op een geoptimaliseerd statisch basisconcept, dynamische onderhoudsfrequenties en drempelwaarden, en economische afhankelijk heid. ‘Onderhoud om de downtime te minimali seren zal altijd een spanningsveld blijven tussen de optimale beschikbaarheid enerzijds en de kosten anderzijds. Door gebruik te maken van sensoren en analysesoftware kunnen we binnen

Waar Moers diep in gaat op voorspellend onderhoud, richt de tweede spreker zich juist op data die van waarde kunnen zijn voor correctief onderhoud. Of nog verder: troubleshooting. Esben Rasmussen van Dezide geeft de voordelen aan van het gebruik van een expertsysteem om storingen zo snel, efficiënt en goedkoop mogelijk op te lossen. Hij demonstreert het in eigen huis ontwikkelde, zelf lerende platform dat het mogelijk maakt storin gen tot 70 procent sneller op te sporen. Hoe meer (correcte) data beschikbaar zijn, hoe nauwkeuri ger het systeem een oorzaak kan vaststellen. Rasmussen is co-founder van Dezide. Dat ont

Moers: ‘Wanneer je dit voor iedere component of storing vastlegt, zal de verzameling data een waardevolle basis zijn om het juiste interval vast te stellen waarin onderhoud gedaan kan worden. Het geeft je een variabele frequentie én drempel waarde die het mogelijk maken om binnen een bepaalde bandbreedte het onderhoud te plannen. Merk daarbij op dat voorspellend onderhoud dus niet geschikt is voor alle componenten en typen onderhoud. Er moet een grootheid zijn waarvan het belangrijkste faalmechanisme met sensoren is te volgen en waarbij de P-F-interval groot genoeg is om het onderhoud te plannen.’

VERVOLG

REKENKRACHT

SHOOTENTROUBLE-EFFICIËNTER

Het verzamelen van data en het verwerken ervan in modellen die informatie opleveren, is specifiek van waarde voor troubleshooting. ‘Probleemoplossende taken nemen enorm veel tijd in beslag. Veel bedrijven hebben honderden of zelfs duizenden technici in dienst voor alleen al het oplossen van machineproblemen. Specialistische kennis beschikbaar stellen kan veel tijd en geld besparen. Bovendien maken data een gestructu reerde aanpak van problemen mogelijk, waarbij kennis wordt opgebouwd en onderhouden. Ken nis wordt vastgelegd in computermodellen die steeds verder worden verbeterd. Het kan nieuw of minder geschoold of ervaren personeel onder steunen.’ Collega’s waar ook ter wereld kunnen optimaal gebruikmaken van elkaars expertise. Troubleshooting met data profiteert van de toenemende rekenkracht van computers, duidt Rasmussen: ‘Bij aanvang is nog onduidelijk welke data wel of niet te maken hebben met het uiteindelijke probleem. Computers kunnen razend snel data verwerken in een geschikt algoritme. Naarmate er meer data beschikbaar komen uit het veld, kunnen de modellen steeds beter in één keer een probleem vaststellen. En hiermee de Rasmussen:oplossing.’ ‘Uit onderzoek blijkt dat 80 procent van de troubleshooters als eerste een collega belt wanneer ze voor een probleem staan. Om te over leggen of die collega de symptomen (her)kent en mee kan denken over de mogelijke oorzaak. Zo is voortdurend een groot aantal mensen niet beschikbaar voor andere zaken. Mensen leren langzamer dan computers. De kans is ook groot

Esben

70 september 2022

wikkelt al ruim twintig jaar oplossingen waarmee bedrijven hun efficiëntie kunnen verbeteren op basis van beschikbare data en opgebouwde ken nis. Dezide is expert in probleemoplossing met behulp van oorzaken, kansen, acties, vragen, kosten en tijd. Rasmussen: ‘We bieden nu een technisch georiënteerd platform waarmee troubleshooting vooral efficiënter is uit te voeren. In plaats van vijf keer op locatie te moeten gaan, wordt de juiste oorzaak met één bezoek vastgesteld en het probleem opgelost. Soms zelfs op afstand, waardoor de monteur meteen de juiste materialen en gereedschappen kan meenemen. Het platform is bovendien een uitkomst voor nieuwe werknemers die nog niet de kennis en ervaring hebben om storingen efficiënt op te lossen. Last but not least: door snel – het liefste: first time right – de oorzaak te vinden, voorkom je ook

De horizontale lijn bovenin geeft de optimale conditie van een component aan. Die conditie neemt af door het verstrijken van de tijd en het gebruik van de machine. Dit is voor het eerst detecteerbaar op moment P. Naarmate de tijd vordert, neemt conditie steeds verder af en het component faalt. Dit is moment F. Binnen dit zogenaamde P-F-interval is ruimte om onder houd uit te voeren.

‘80 PROCENT VAN

WAT TE DOEN MET DATA?

bestaande uit sensoren en analysesoftware waar mee daadwerkelijk is vast te stellen wanneer een bepaalde component aan onderhoud toe is. Om het optimale tijdstip te bepalen, kijkt het bedrijf naar de zogeheten P-F-curve.

VAN PAGINA 69

De leden van het Platform Servitization werden gastvrij ontvangen op de Lely Campus in Maassluis.

Veel bedrijven verzamelen veel data, maar maken daar geen maximaal gebruik van, weten ze bij Dezide. Rapportages verdwijnen in de la. ‘Dat is jammer en niet nodig’, vindt Rasmussen. ‘Uiteenlopende meetgegevens van assets, waaronder druk, temperatuur, aan/uit, falen et cetera, vormen waardevolle kennis voor technici. Zij gebruiken de data vervolgens weer om proble men op te lossen. Of zoals een priester uit de 18e eeuw ooit opmerkte: het symptoom zegt iets over de oorzaak. De oorzaak leidt tot het symptoom.’

kosten die gepaard gaan met het vervangen van onderdelen die niet de oorzaak van het probleem zijn. Dat draagt bij aan duurzaamheid.’

ons dierenwelzijn.’werkersdendrekeningkosten,onderhoudshogenbaarheidzekermodelnieuweechterdebeschikver-bijlageredaarbijhoumetmedeen

BIJEENBELTTROUBLESHOOTERSDEALSEERSTECOLLEGAEENPROBLEEM’

Rasmussen (Dezide): ‘Zoals een priester uit de 18e eeuw ooit opmerkte: het symptoom zegt iets over de oorzaak. De oorzaak leidt tot het symptoom.’

de meest efficiëntie manier door een beslissings proces. Er leiden vele wegen naar Rome, maar als je de snelste neemt, bespaart dat de meeste tijd.’

• www.escf.nl

‘Systemen en machines zijn in de afgelopen jaren sowieso complexer geworden en dat heeft invloed op de troubleshooting.’

• www.dezide.com

Protonic ontwikkelt en produceert industriële elektronica voor OEM’ers en heeft hiervoor alle kennis in huis. • Research • Engineering • Productie info@protonic.nl www.protonic.nl

SERVITIZATION PLATFORM

dat eerder bedachte oplossingen in de vergetel heid raken. Kennis verdwijnt bovendien omdat mensen uit een bedrijf vertrekken en ook dat is te voorkomen door deze kennis gestructureerd onder te brengen in slimme software.’

Rasmussen: ‘Wanneer we een computersysteem bouwen op basis van de beslissingstheorie, neemt dit vaak de vorm aan van een expertsysteem dat advies geeft aan mensen in bepaalde contexten, of dat bepaalde taken semi-automatiseert. Op deze manier creëer je een systeem dat een synthese is tussen menselijke expertkennis en de grote reken kracht van een computer. Deze fusie is mogelijk door een onderliggend wiskundig model. Hoe beter het algoritme, hoe eerder je tot de daadwerkelijke oorzaak van een probleem komt. Dit versnelt niet alleen de troubleshooting, maar maakt het ook gebruikersvriendelijker.’ Hij noemt het voorbeeld van een klant in grondver zetmachines die voorheen zo’n 30 procent van de tijd kwijt was met het zoeken van de juiste info in papieren of digitale documenten. ‘Een expert systeem daarentegen leidt je automatisch en op

opgeleverd’, besluit Rasmussen. ‘Voor het mkb is een dergelijke oplossing minder geschikt, maar vanaf zo’n honderd medewerkers is het zeker de moeite waard om de mogelijkheden te onderzoeken.’

71september 2022

ONTWIKKELING PLATFORM

Het Servitization Platform is in 2019 opgericht door Link Magazine en het European Supply Chain Forum (ESCF) van de TU Eindhoven (TU/e). Onder de huidi ge leden zijn onder meer Lely, Tembo Group, Voort man Steel Group, ASML, Vekoma, Moba, Spirotech, VMI, AB InBev en Shell. Als kennisinstelling partici peert, naast de TU/e, JADS (Jheronimus Academy of Data Science) in Den Bosch. Bij het ESCF ligt de coördinatie van het platform in handen van onderzoeksdirecteur servitization Néomie Raassens (universitair hoofddocent servitization & innovation sourcing aan de TU/e) en network orchestrator servitization John van Ginkel (uitgever Link Magazine). Met het platform moet bewustwording ontstaan over de potentie van servitization als enabler voor continuïteit en winstgevende groei. Servitization is de transitie van producten verkopen naar productservicesystemen leveren en onderhouden.

• j.n.v.ginkel@tue.nl (informatieplatform)

• www.lely.com

ROUTE

Als voorbeeld toont Rasmussen een storing in een auto waarbij het beantwoorden van iedere vraag de gebruiker dichter naar de oplossing leidt. De antwoorden zelf bepalen wat de volgen de vraag wordt. Het proces strandt niet als een antwoord niet gegeven kan worden. Zo’n vraag kan de gebruiker overslaan. Het triggert het systeem een andere route te kiezen om toch tot de juiste conclusie te komen. Daarbij worden niet alleen gemeten waarden uit het systeem meegenomen, maar ook andere beschikbare data. Denk daarbij aan de weersomstandigheden (vochtigheid, temperatuur) of de GPS-locatie Afhankelijk(luchtdruk).van het probleem en het detailniveau waarop informatie beschikbaar is, zal het plat form uiteindelijk een of meerdere oplossingen voorstellen. In de laatste fase is het dan óf een kwestie van proberen wat het gewenste resultaat geeft óf de troubleshooter kan zelf de juiste inschatting maken. Rasmussen: ‘In alle gevallen zal het systeem opslaan wat uiteindelijk de juiste oplossing is geweest en wordt zo weer wat wijzer.’ De tool biedt ook de mogelijkheid om beslissin gen te koppelen aan kosten. Hierdoor is het soms makkelijker te kiezen voor het goedkopere voor stel. En achteraf zijn de totale kosten van een gekozen oplossing beter vast te stellen. ‘Het heeft een aantal grote bedrijven al de nodige voordelen

Daarbij is troubleshooting er niet altijd eenvoudiger op geworden. Storingen kunnen mechanisch van aard zijn, maar net zo goed te maken hebben met software, IT of elektronica.

De softwareoplossing van Dezide is gebaseerd op ‘beslissingstheoretische probleemoplossing’.

dag. Er is volgens Tratar geen medisch veld dat de afgelopen dertig jaar zo sterk is opgeschoven Wilresultatennemenvanzo’nbedenktalleenvanversterkttoe’,focusbevolkingWereldwijddoor,‘Enalsnomischeindustrialisatierichtingenecoafwegingenlabautomatisering.dietrendzetzichsnellerensneller.vergrijstdeenneemtdeopgezondheidstelthij.‘Dathetbelanglabautomatisering,alalsjejedatmedici70tot80procenthunbeslissingenopbasisvanuithetlab.eenlabdaarookin

lug & play waar mogelijk, zodat de klant direct verder kan: het is die opti malisatie waarmee een bedrijf zich onderscheidt. Hoe dat uitpakt? Wolf gang Held, business development manager lab automation bij Panasonic Industry, heeft wel een voorbeeld. Dus toont hij zo halverwege het gesprek – dat via een videoverbinding verloopt –een Panasonic-sensor, met daaraan een kabel van een meter lang. ‘We knippen de kabel op lengte, voegen er een door de klant geselecteerde con nector aan toe en komen zo tot sensoren op maat. Alle sensoren hebben een eigen onderdelennummer, elk gekoppeld aan een specifieke klant, en zijn direct klaar voor gebruik in een machine.’ Vervolgens noemt Held ter illustratie die ene klant, voor wie meerdere sensoren veel overeenkomsten bleken te hebben. ‘Door telkens uit te gaan van dezelfde connector en kabellengte, hebben we daar het aantal onderdelen van de stuklijst sterk gereduceerd. En daarmee gezorgd voor kostenbeheersing binnen customization, wat de supplychain voor die klant heeft verbeterd.’

Producenten van labapparatuur passen het port folio van Panasonic breed toe, zo vertellen Tratar en Held. Denk aan ionizers, die objecten van hun elektrostatische lading ontdoen. Ook gebruiken klanten de servobesturingen en lasermarkeersy stemen van Panasonic. Toch ligt voor labautoma tisering de nadruk op de inzet van sensoren. ‘Die zijn erg compact en breed inzetbaar’, zegt Held, die er gelijk aan toevoegt dat het gaat om meer dan alleen het product. ‘We zijn met een groep mensen toegewijd aan één specifieke markt. Dat zorgt voor stevige klantrelaties voor de lange ter mijn, en daarmee voor het benodigde vertrou wen.’ Veel hangt daarbij af van de samenwerking

Filip Tratar (links) en Wolfgang Held zijn beiden productspecialist lab automation voor Panasonic Industry in Europa. Een dynamisch werkveld, zo noemen ze het, waar de behoefte aan intelligente producten groeit. Foto’s: Panasonic Industry

AUTOMATISEREN WAAR DAT MOET

De levenscyclus van labapparatuur is met zo’n vijftien tot twintig jaar bovengemiddeld lang, ver telt Tratar. ‘Dat betekent dat ook onze producten soms al twintig jaar op de markt zijn. Zo’n lange periode biedt zekerheid, al staat daar de ontwik keltijd van al snel meerdere jaren tegenover. Het risico dat een ontwikkeling mislukt, is er altijd, dus is het ook aan ons om het potentieel van de

Met een nieuwe strategie profileert Panasonic Industry zich nadrukkelijk als marktspecialist. Zo ook voor automatisering in laboratoria, waar de impact van vergrijzing en personeelstekorten zich steeds meer laat gelden. Uitdagend? Dat in elk geval. Dus focussen productspecialisten van het Europese hoofdkantoor in Duitsland voortdurend op oplossingen voor het lab. En blijven collega’s van lokale vestigingen zoals die in Best voor de klant letterlijk dichtbij.

Held werkt voor het Europese hoofdkantoor van Panasonic Industry in het Zuid-Duitse Otto brunn. Het ligt dicht bij de Zwitserse standplaats van Filip Tratar, de business unit manager lab automation van Panasonic Industry. Beiden focussen vol op het lab, beiden zoeken met de klant naar oplossingen voor een soepele detectie, analyse en controle. Efficiency en kostenbespa ringen spelen een rol, maar wat te denken van het tekort aan personeel? Laat medewerkers daarom doen waarvoor ze daadwerkelijk zijn opgeleid, zo is de gedachte, en benut de kracht van automati sering als het gaat om bijvoorbeeld de handling en het transport van tienduizenden samples per

DOOR JAN BROEKS

met de vestigingen in Europa, zoals ook die voor de Benelux in het Brabantse Best. De specifieke marktkennis vanuit het hoofdkantoor, gecombi neerd met de lokale contacten: het werkt goed, vertelt Ronald van Seters, key accountmanager bij Panasonic Industry in Best. ‘Wij zijn letterlijk dicht bij onze klanten, gaan met ze in gesprek over hun uitdagingen. Vervolgens betrekken we Filip en Wolfgang bij een vraag en komen we mede dankzij hun kennis tot de oplossing.’

POTENTIEEL KLANTVRAAG AFWEGEN

PRODUCTIESTRATEGIE 72 september 2022

P

VERGRIJZENDE SAMENLEVING VRAAGT OM LABORATORY 4.0

KWESTIE VAN VERTROUWEN

PANASONIC INDUSTRY VERSTERKT ALS MARKTSPECIALIST DE FOCUS OP LAB AUTOMATION

de toekomst aan blijven voldoen, dan moet de snelheid van handling en transport omhoog. Uiteraard zonder concessies qua betrouwbaarheid.’

ring is onze achtergrond, maar wat als je plots wordt geacht immunologie en klinische chemie te begrijpen, hoe processen voor bloedanalyse verlopen? Het is aan ons om wetenschap te verta len in automatisering, maar met begrip van de machines alleen red je het niet. Het gaat erom dat je dezelfde taal als de klant spreekt, dat je snapt met welke uitdagingen hij te maken heeft. Ik denk dat ons dat inmiddels aardig lukt.’

MEER DAN FANCY STUFF

LEER DE VOORDELEN KENNEN VAN ONZE ELECTRONICS MANUFACTURING SERVICES Ga naar vdltbpelectronics.com KRACHT DOOR SAMENWERKING World of Technology & Science, stand 9C084 27 tot en met 30 september 2022 Happy hour op 28 september vanaf 16:00 uur BEZOEK ONZE WEBSITE VOOR TOEGANGGRATIS

groeit’, zegt Held, ‘en daar spelen we op in met onder andere onze webserver FP-I4C. Zie die als de schakel voor een digital twin van een machine, zodat de klant via de cloud processen kan moni toren. En zo op afstand de temperatuur of een kalibratie kan controleren. Zekerheid en eenduidige analyses staan in het lab voorop, en daarbij is intelligente technologie onmisbaar.’

Veel staat of valt met kennis van de wereld van de klant, zo merkt Tratar op. En toegegeven, zo lacht hij, dat was in het begin behoorlijk uitdagend. ‘Wolfgang en ik voelden ons soms net een stu dent biologie. Electrical en mechanical enginee

Wat bij de ontwikkeling van een product in elk geval een steeds grotere rol speelt, is de link met het Internet of Things (IoT). Laboratory 4.0, zo noemen Held en Tratar het inmiddels. ‘De behoefte aan slimme producten en datacollectie

profileert zich meer dan ooit als marktspecialist, met Your Committed Enabler als bijbehorende slogan. In de praktijk komt dat volgens Van Seters neer op weten waar de klant echt behoefte aan heeft.

en productie bij te dragen aan de samenleving. Dat gaat verder dan fancy stuff voor de consument, het gaat erom te focussen op de echte problemen in de wereld. Zo staat het bedrijf erin, en persoonlijk kijk ik er ook zo tegenaan.’

Als key accountmanager voor Panasonic Industry Benelux zet Ronald van Seters mee in op klantrelaties voor de lange termijn. ‘En daar draagt ons brede portfolio aan bij.’

klantvraag tijdig af te wegen. Wat is de ROI, heeft het nut dit te ontwikkelen? Soms is voor iets simpelweg geen markt.’

‘HET ZIT IN ONS DNA OM BIJ TE DRAGEN AAN SAMENLEVING’DE

73september 2022

De focus op labautomatisering sluit aan bij de nieuwe strategie van Panasonic Industry. Dat

‘En daar helpt ons brede productportfolio bij. Praten we met de klant over de inzet van een sensor, dan is de stap naar ondersteu ning met onze andere producten Panasoniczitstaat,dragennietsUiteindelijkdichtbij.’ishetookminderdanuitwaarjevoorvindtTratar.‘HetinhetDNAvanommetdeontwikkeling

• Begin 2023 moeten alle vestigingen wereldwijd CO2-neutraal zijn.

Ostfildern-Scharnhausen hangt een grote poster, met wat kerncijfers van Strategie 2025+: faal kostenreductie >50 procent, productiviteitsstij ging >5 procent en leverbetrouwbaarheid 100 procent. Ook staat er, met een pijl naar beneden, dat de CO2-emissie naar beneden moet, al wordt hierbij geen concreet percentage genoemd. De plant, gereed gekomen in 2015, moet daaraan bijdragen met enkele slimmigheden. Zo wordt de warmte van de 180 frees-, draai- en boormachi nes van merken als DMG Mori, Chiron en Makino op de begane grond benut voor het behaaglijk houden van de kantoren erboven. Warmte die ook gebruikt wordt voor het anodi seren van het aluminium uitgangsmateriaal van de pneumatiek. De – door derden gebouwde –machines, waarmee een grote variëteit (10 tot de macht 40) aan ventielen en ventieleilanden wordt geassembleerd, bestaan tot voor 90 procent uit –energie-efficiënte – componenten van Festo. En ze zijn voorzien van in huis ontwikkelde airboxen om persluchtlekkages vroegtijdig te signaleren. Jung benadrukt dat ‘technologie een deel van de oplossing is van het probleem van klimaatveran dering.’ ‘Immers de wereldbevolking groeit, ver langt meer en beter voedsel, wil een dak boven het hoofd, mobiel zijn en werk hebben. Daarbij kan de economie blijven groeien’, zo is zijn overtuiging. ‘Dat economische krimp nodig is, daar geloof ik niet in. Maar belangrijk is dat wel dat technologieën – als onze bioreactor – grootschalig gaan worden ingezet’, licht hij in een persoonlijk interview toe.

Op een groot scherm in een van de productiehallen van de plant in Ostfildern-Scharnhausen staat een mededeling die het personeel waarschuwt voor ‘kritische problemen met de toelevering van elektronica’. Als elke onderneming, erkent desgevraagd Oliver Jung, wordt ook Festo geplaagd door de zeer lastige verkrijg baarheid van elektronische componenten. ‘Ja, ondanks onze grote inkoopkracht en competenties op dat vlak. Zelfs brokers zijn nu regelmatig niet meer in staat bepaalde componenten te leveren. We proberen er

Voorts wil Festo haar footprint verkleinen door de energie-efficiency van de eigen processen te vergroten. Bij de ingang van de productieplant in

Die bioreactor is het futuristisch ogende plusminus twee en een halve meter hoge apparaat dat

BIOREACTOR

• ‘Het gaat ook om het verkleinen van de energieconsumptie van onze producten tijdens hun gebruik bij onze klanten.’

• Het is Festo ernst als het om duurzaamheid gaat.

‘A

DUUR ZAAMHEID

EMISSIES SNEL OMLAAG

soms omheen te engineering, maar dat is wel riskant: voordat je die slag geslagen hebt, kunnen alternatieve componenten ineens ook obsoleet zijn. Klanten zijn er natuurlijk niet blij mee, maar constateren wel dat veel van hun andere leveranciers grotere problemen heb ben.’ Licht aan het einde van de tunnel ziet hij nog niet. ‘De verkrijgbaarheid van elektronica zal eerst nog slech ter worden voordat het beter wordt. Deglobalisering, lokalisering ‘kan dit soort situaties in de toekomst voorkomen.’

SOURCING: ‘HET WORDT EERST NOG SLECHTER

SML loopt hierin ver voorop’, aldus Oliver Jung. De ceo van het Duitse familiebedrijf rekent erop dat andere klanten zullen volgen en ook gaan vragen dat de toeleveringen van Festo – pneumatische en elektrische automatiseringstechniek, leersystemen en trainingen plus, sinds kort, pneumatische robotica – voldoen aan hun duurzaamheidsvoorwaarden. Zoals Festo dat ook gaat verlangen van de eigen toeleveranciers. Een eerste stap is zelf het goede voorbeeld te geven en hen zo te ‘beïnvloeden’. In de hoop dat het vervolgens stellen van harde eisen helemaal niet noodzake lijk wordt. Anders zouden er ‘wellicht in de toekomst stappen kunnen volgen’, formuleert Jung het omzichtig.

FESTO WIL HAAR WAARDEKETEN HET GOEDE V OORBEELD GEVEN MET VERDUURZAMING EIGEN PROCESSEN

74 september 2022

BEDRIJF REEDS VOORBEREID OP ‘DEGLOBALISERING’

Een fotogenieke bioreactor illustreert wat Festo vermag om de eigen CO2-footprint en die van haar waardeketen te verlagen. De onderneming wil zo snel mogelijk klimaatneutraal worden, door de energie-efficiency van haar processen en producten te verhogen. En door te inspireren tot het grootschalig inzetten van regeneratieve systemen als de bio-reactor die CO2 afvangt. ‘Technologie is een deel van de oplossing van het klimaatprobleem’, aldus ceo Oliver Jung tijdens de jaarlijkse, internationale persconferentie. Waarbij hij uitgaat van een noodzakelijkerwijs deglobaliserende wereldeconomie waarin de VS de sterkste groeimarkt zullen blijken zijn.

VOORDAT HET BETER WORDT’

Dat geven van het goede voorbeeld is welbe schouwd ook de thematiek van de internationale persconferentie die Festo in juli organiseert. De bijeenkomst ‘Sustainability in automation techno logy – more than a mega trend?’ vindt plaats op

SLIMMIGHEDEN

DOOR MARTIN VAN ZAALEN

• Festo wil haar footprint verkleinen door de energie-efficiency van de eigen processen te vergroten.

• Het bedrijf kan zijn footprint eveneens verminderen door een andere, lokale sourcing.

het hoofdkwartier in het Zuid-Duitse Esslingen en op de productieplant in het nabijgelegen Ost fildern-Scharnhausen. De sprekers nemen daar de gelegenheid te baat duidelijk te maken dat het Festo ernst is als het om duurzaamheid gaat. Dat er geen sprake is van greenwashing, maar van ont wikkeling en productie van technologie plus bij behorende dienstverlening om zowel de eigen CO2-emissies als die van haar producten gedu rende de lifecycle zo snel mogelijk flink omlaag te brengen. Begin 2023 moeten alle vestigingen wereldwijd CO2-neutraal zijn, behoudens de verkoopvestigingen buiten Duitsland, die volgen per 2026. Een uitdaging bij een sterke groei van de omzet zoals in 2021, zo blijkt uit het Sustainability Report 2021. Maar per euro omzet is er wel veel minder uitstoot, onder meer door groene energie in te kopen en te investeren in eigen bronnen van duurzame energie en door compensatieprojecten.

in de verte iets weg heeft van een grote badmin tonshuttle en pontificaal staat opgesteld in de conferentieruimte. De werking is even eerder uitgebreid toegelicht door Elias Knubben, vicepresident corporate research and innovation. Knubben geeft leiding aan een team van ongeveer tien personen, aangevuld met onderzoekers van het Max-Planck-Gesellschaft en andere partners, dat de reactor ontwikkeld heeft. Gebruikmakend van onder meer een quantumtechnologiesensor van partner Q.ANT en de AI-kennis van Festo kan de bioreactor CO2 uit de lucht afvangen en daarmee algen voeden. Deze micro-organismen zetten dit langs fotosynthetische weg om in aller hande bruikbare stoffen, als biobrandstoffen en biomaterialen van uiteenlopende kwaliteiten, voor een scala aan toepassingen waarvoor nu veelal op olie gebaseerde polymeren worden benut.

Ceo Oliver Jung: ‘Wij zijn op de lokalisering per continent al goed voorbereid. Want wij beschikken over productieplants in Europa, Noord-Amerika en Azië met complete lokale toeleverketens die vooral voor de eigen continentale markt produceren.’ Foto’s: Com-magz

In dat licht moeten ook de Energy Saving Services gezien worden die Christian Burdin, head of sales operations service & support, presenteert. Een service om luchtlekkages in pneumatische systemen op te sporen en te voor komen, onder het motto: ‘Wat je niet gebruikt aan perslucht hoef je ook niet te produceren’.

75september 2022

Een circulair proces waarvoor, aldus Knubben, ‘heel goed gekeken is naar de natuur’. Om die vervolgens te overklassen. Planten genereren in doorsnee 1 kilo biomateriaal per vierkante meter per jaar. Algen zijn daarin een stuk bedrevener en komen tot zo’n 10 kilo. De bioreactor – de Photo Bionic Cell gedoopt – is goed voor 100 kilo. En Knubben hoopt – en verwacht – die productie nog met een factor 20 te kunnen verhogen. Het mes snijdt daarbij dus aan twee kanten: er is geen olie meer nodig voor brandstoffen en materialen. En de ‘grondstof’ is het schadelijke broeikasgas CO2 dat onttrokken wordt aan de atmosfeer. Dat maakt het systeem feitelijk regeneratief. Echt het verschil maken doet de reactor op de huidige kleine schaal natuurlijk niet. En het is ook niet de intentie van Festo daar zelf voor te

Een betoog dat hij – ceo’s eigen – begint met een korte terug- en vooruitblik. Ondanks de covidperikelen en supplytekorten was 2021 goed voor een omzetrecord van 3,36 miljard euro. Ook de

‘DAT ECONOMISCHE KRIMP NODIG IS, DAAR GELOOF IK NIET IN’

LEES VERDER OP PAGINA 76

REGENERATIEF

Aangevuld met een smart check om zaken als overdimensionering en een slechte lay-out van – onnodig lange – pijpleidingen te ontdekken. ‘Gemiddeld weten we met onze service bij de klant een energiebesparing van 20 tot 30 procent te realiseren’, claimt Burdin desgevraagd. In dat verband biedt Festo ook aan om MES-data van

OPTIMISTISCH?

gaan zorgen. ‘Wij gaan geen grote bioreactoren ontwikkelen en verkopen’, maakt Jung duidelijk, ‘maar we bieden wel onze kennis, technologie en componenten, zodat derden dat kunnen doen.’ De bioreactor geldt vooral als een in het oog springende illustratie van wat de Duitse onderneming doet, op weg naar klimaatneutraliteit, naar het drastisch verlagen van de CO2-footprint in scope 1, 2 en 3. Dat is wat Festo nadrukkelijk nastreeft, aldus Jung in zijn verhaal aan de inter nationale pers.

orderintake was fors, met een stijging van 26 pro cent vergeleken met het jaar ervoor. Maar hoe de marktvraag zich de komende maanden ontwik kelt, onder invloed van de oorlog, de inflatie en de stijgende rente, daarover is hij desgevraagd onder vier ogen minder positief dan vanaf het podium: ‘Wij zijn niet in staat ver vooruit de kijken, maar ik ben een optimistisch man’, zo stelt hij vanachter het katheder.

CENTRAALENERGIE-EFFICIENCY

Om vervolgens uitgebreid in te gaan op Strategie 2025+ waarin het verhogen van de energieefficiency van de eigen proces sen en producten een centrale plaats inneemt. Hij illustreert die inzet met de Festo Motion Terminal VTEM, een intelligent systeem dat gebruikmaakt van piëzo-technologie. Aangestuurd via apps kan met elektrische pulsen een piëzoklep heel pre cies bewogen worden die op zijn beurt een cilinder beweegt. Kan met een traditionele pneumati sche cilinder slechts één speci fieke beweging uitgevoerd wor den, de VTEM maakt allerlei bewegingen mogelijk, afhanke lijk van instellingen van de gebruikte app. Een combinatie van pneumatiek, sensortechno logie, elektronica en software die, aldus Jung, zeer energieefficiënt is. En bij uitstek geschikt in een productieomgeving waarin kleine series geproduceerd worden, zoals in de semicon. Dat scheelt kostbare omsteltijd en bespaart op de inzet van traditionele ventielen die dus maar één kunstje kunnen. Zo is de VTEM een voorbeeld van hoe Festo haar indirecte, scope 3 CO2 footprint wil verkleinen. ‘Want onze grootste hefboom daarvoor is het verkleinen van de energieconsumptie van onze producten tijdens hun gebruik bij onze klanten.’

ENERGIE-BESPAARDIENSTEN

The world is rapidly changing: New production, new mobility, new energy, new normal. We at Panasonic Industry develop the technological building blocks to create the future with you.

Jung geeft tot slot ook nog aan hoe Festo haar energie-efficiency kan vergroten, en zo de foot print van de onderneming kan verkleinen, door een andere sourcing. De ceo is ervan overtuigd dat de wereldeconomie zal ‘deglobaliseren’. Immers, door het geringe aanbod gecombineerd met importbelastingen en andere heffingen zul len energiekosten te zeer stijgen om transport over grote afstanden nog rendabel te maken. ‘Wij zijn op die lokalisering per continent al goed voorbereid. Want wij beschikken over productie plants in Europa, Noord-Amerika en Azië met complete lokale toeleverketens die vooral voor de eigen continentale markt produceren.’ In haar Sustainability Report 2021 belooft Festo haar best te doen grondstoffen (bauxiet met name) zoveel mogelijk in te kopen in landen waar het ook produceert. Dat scheelt transport. Ook wordt bezien waar luchttransport vervangen kan worden door vervoer over zee.

76 september 2022

IN Your Future

Voorts voorziet Jung dat de Amerikaanse markt de komende jaren aan gewicht zal winnen: ‘Euro pa is onze thuismarkt en nog steeds veruit de belangrijkste. Onze omzet in China is de afge lopen jaren sterk gegroeid, maar de sterkste groei verwacht ik in de VS te boeken. Wij zien nu al dat werk uit China daar wordt teruggehaald. Dat gaat zich doorzetten.’

klanten met kunstmatige intelligentie te analyse ren om het suboptimaal functioneren van pneu matische systemen te voorspellen, om zo onnodig persluchtverbruik te voorkomen. ‘Het gaat alleen om MES-data, dus inzicht in complete processen biedt het ons echt niet. Maar het overtuigen van de wantrouwige klant van de zin van deze analyses is wel een dingetje’, erkent Burdin.

ANDERE SOURCING

• www.festo.com

VERVOLG

PNEUMATISCHE ROBOT

In zijn verhaal gaat Oliver Jung ook nog in op de Pneumatic Cobot die Festo afgelopen Hannover Messe aan de wereld gepresenteerde en die – naar verwachting – in Q1-2023 op de markt zal worden gebracht. Ten opzichte van de elektrisch aangedreven cobots is deze pneumatische variant goedkoper, eenvoudiger in bedrijf te stellen en door het gebruik van perslucht intrinsiek veilig. Lucht is immers samendrukbaar dus wanneer een medewerker tegen de robotarm aankomt, zal dit niet leiden tot een starre ‘botsing’. Deze eigen schap wordt verder versterkt door de toegepaste lichtgewicht materialen en het feit dat er geen zware elektrische aandrijvingen en overbrengin gen nodig zijn. De cobot is ontwikkeld binnen het Festo-programma. Zo is hij te combineren met een veelvoud aan grijpers uit dat programma waarmee ook kwetsbare producten of producten met wisselende vormen – bijvoorbeeld fruit –zijn op te pakken.

VAN PAGINA 75

Gebruikmakend van onder meer een quantumtechnologie sensor van partner Q.ANT en de AI-kennis van Festo kan de bioreactor CO2 uit de lucht afvangen en daarmee algen voeden.

77september 2022

Je kunt je voorstellen wat voor problemen het geeft als deze leveranciers allemaal hun eigen serviceportaal hebben – elk met een aparte interface voor het bestellen van reserveonderdelen en het aanmaken van servicemeldingen. Computers vertragen omdat er te veel tabbladen tegelijk open staan; gebruikers verliezen tijd door van het ene scherm naar het andere te springen in plaats van zich te concentreren op het werk waarvoor hun klanten hen Hetbetalen.istijd

voor samenwerking in de waardeketen om de ITlast te helpen verminderen. Een idee om de klanttevreden heid te vergroten is de ontwikkeling van één overkoepelend portaal, waarin de supportdiensten van alle suppliers kunnen worden geïntegreerd. Of misschien een open standaard, zodat alle portals met elkaar kunnen communi ceren – geïnspireerd door de nieuwe gemeenschappelijke standaard voor USB-opladers (dat kabelspaghetti voor Enkomt).moet de gebruiker in het nieuwe tijdperk van servitization, waarbij de machinebouwer eigenaar blijft, über haupt nog worden opgezadeld met een portaal? Voor een system supplier die ik pas op een bijeenkomst van Link Magazine sprak, is deze vraag aanleiding om te overwegen de stekker uit hun portaal te trekken. Vanuit het oogpunt van waardecreatie zou een servicepor taal wel eens verspilling kunnen zijn, net als de knoppen op een vroegere mobiel. Dus alsjeblieft, machinebouwers, haal je hoofd uit de wolken – en help met defragmenteren!

Denk aan het drukken van verpakkingen, waarbij productielijnen veel processen integreren om een afgewerkt product in één keer te vervaardigen. Er zijn tal van (co-) leveranciers bij betrokken. Die bieden complementaire processen zoals drukken, snijden en opwikkelen, onder steunende apparatuur voor onder meer het monteren van drukplaten en inktdoseersystemen, en software voor verpakkingsontwerpen en ERP-systemen.

‘Wat kopen mijn klanten nou eigenlijk van mij?’ is een fun damentele, zo niet existentiële reality check voor bedrijven. Met mobiele telefoons was Apple de eerste die inzag dat het ging om gemak, eenvoud en productiviteit – een ervaring –en niet alleen om een apparaat om te bellen met een toetsenbord. Ze wisten hoe ze klantverwachtingen konden overtreffen. Het veranderde letterlijk het gezicht van de Leveranciersindustrie. van machines kunnen je vertellen dat het gaat om een snellere productie, optimale operationele efficiëntie of de mogelijkheid om innovaties als eerste op de markt te brengen, et cetera. Maar waar past het serviceportaal in je propositie? Ik twijfel niet aan het nut van een enkele portal, met zijn real time informatie, online bestelmogelijkheden en snelle probleemoplossing op afstand. Maar moeten elke machinebouwer en softwareleverancier er zelf een aanbieden? In plaats van te worden gebouwd op basis van een klantvraag, lijken ze – ongevraagd – te worden gepusht. En samen maken al deze separate portalen het zakendoen ingewikkelder, niet eenvoudiger.

www.gsedispensing.comindustrie. MAARTEN Gecerti昀ceerd Motion Control expert High-end totaaloplossingen op maat Geïntegreerde servomotoren Alle gerenommeerde platformen 24/7 servicedienst

TEVEEL CLOUDS GEVEN GE DONDER

Wil je met jouw installatie ultranauwkeurig verplaatsen, bewegen of positioneren? Heeft je installatie momenteel een hoge omsteltijd?

Of zou je graag het energieverbruik willen verlagen? Als Motion Control expert heeft VSE voor al deze vragen een oplossing op maat. Dankzij de integratie van zeer eciënte en zuinige servomotoren kunnen wij de e昀ectiviteit en eciency van jouw installatie gegarandeerd verhogen. en van je verhogen?

Motion is our drivevse.nl/motion De e昀ectiviteit

installatie

Maarten Hummelen is marketingdirecteur en mede-eigenaar van GSE Dispensing in Brummen, leverancier van inktlogistieke systemen en software voor de verpakkings-, textiel- en coating-

eciency

Maak nu een afspraak voor een gratis inventarisatie!

DOOR HANS VAN EERDEN

I

temperatuur met een hoge elektrische spanning om een zogeheten plasma te creëren van waaruit losse deeltjes neerslaan op het te coaten product. Bernex werkt dan weer met chemical vapour deposition, een chemische reactie bij hoge

‘BIJ ONS ZIJN DE MENSEN GEWEND AAN VERANDERING EN TOTVANVERBETERING,PRODUCTORGANISATIE’

• Een Japanse manager vanuit het moederconcern zag mogelijkheden voor modularisatie.

Hauzer ontwikkelt en bouwt complexe machines.

De technologie van Hauzer berust op het procedé van plasma vapour deposition. Dat werkt bij lage

Kortom, de coatingmachines van Hauzer zijn technische hoogstandjes die een hoge processnel heid en betrouwbaar coatingresultaat moeten leveren. Als extra uitdaging heeft elke klant voor zijn toepassing specifieke wensen. Van oudsher vergde elke klantorder dan ook de nodige engi neer-to-order (eto) inzet. Een Japanse manager vanuit het moederconcern zag mogelijkheden voor modularisatie. Reden voor Hauzer om aan de slag te gaan met modulair ontwerpen, vertelt engineeringmanager Jeroen Clabbers in zijn pre sentatie voor het Smart Customization|CtO plat form. Hij trapt af met de uitgangspunten: ener zijds mocht het de vrijheid van sales om aan klantverzoeken te kunnen voldoen niet beperken, terwijl anderzijds de efficiency en de flexibiliteit van het engineeringproces moest worden ver

• Elke klant heeft specifieke wensen. Van oudsher vergde elke order dan ook de nodige engineerto-order.

Glanzende verhalen over modulair ontwerpen zijn er al voldoende. Voor belangstellende bedrijven wordt het echt interessant als ze voorbij die schone schijn kunnen kijken. Dat was eind juni het geval bij IHI Hauzer Techno Coating in Venlo, tijdens de vijfde bijeenkomst van het Link-platform Smart Customization|CtO. De coatingmachines die Hauzer ontwikkelt zijn technologisch complex en elke klant heeft voor zijn toepassing specifieke wensen. In dat spanningsveld ging het aan de slag met modularisatie. Het leverde behar tenswaardige lessen op. En ook succes: het aantal machines dat Hauzer, met dezelfde mensen, in een jaar kan opleveren, is al verdubbeld.

‘HADDEN WE NIET GEMODULARISEERD, HADDEN WE VORIG JAAR NIET KUNNEN VERDUBBELEN’

BIJEENKOMST LINK-PLATFORM SMART CUSTOMIZATION|CTO BIJ IHI HAUZER TECHNO COATING

HI Hauzer Techno Coating, onderdeel van een Japans concern met 30.000 medewerkers, levert plasma- en vacuümapparatuur voor het coaten van producten. ‘Wij ontwikkelen het coatingproces, de hardware en de applicatie’, ver telt coo Rik Smabers. ‘Dat doen we met 150 men sen hier in Venlo en 100 bij ons Zwitserse zuster bedrijf Bernex. Meer dan 40 procent is engineer.’ Het bedrijf heeft competence centers in Venlo, Barcelona en Shanghai. ‘Venlo’ bestaat nu 38 jaar en heeft in die tijd 550 machines afgeleverd (95 procent draait nog). Hauzer legt zich toe op ontwerp, assemblage en inbedrijfstelling (com missioning). ‘De meeste onderdelen laten we hier in Nederland maken, maar voor onder meer grote kleppen en speciale behuizingen kunnen we hier niet terecht; daarvoor moeten we bijvoor beeld naar Zwitserland uitwijken.’

COATINGTECHNOLOGIE

• De introductie van modulair ontwerpen begon met het bepalen van productfamilies.

SMART CUSTOMIZATION 78 september 2022

temperatuur om de gewenste coating te maken. Verschillende processen kunnen in één installatie worden gecombineerd en als turnkey leverancier doet Hauzer er desgewenst ook een verduurzamenbrillen,ten,sanitairproducdecorerenvarieertvoorzien.eendoeleindenuiteenlopendeproductenuiteenlopendegebruiktmachinesvooraf.voorandereinstallatiereinigings-vaneenpartijbij,hetreinigenDewordenomvoorvancoatingteDatvanhetvanhorlogesentothet

• Met behulp van een salesconfigurator wordt een machineorder gedefinieerd, waarbij voor klantspecifieke zaken een apart eto-traject wordt uitgezet.

VRIJHEID, EFFICIENCY, FLEXIBILITEIT

van gereedschappen waaronder frezen en mallen, tot het slijtvast maken van onderdelen van ver brandingsmotoren, zoals kleppen, lagers en zui gers. Klanten lopen dan ook uiteen van Grohe (sanitair) en Schaeffler (automotive) tot – in Smabers’ woorden – job coaters. De machines werken batchgewijs: grote aantallen producten worden tegelijkertijd in de proceskamer gecoat. In het competence centre in Barcelona wordt gewerkt met een inline-machine, voor coating als onderdeel van een complete productielijn. In Venlo worden ook inline machines gebouwd, voor het coaten van de bipolaire platen voor brandstofcellen; die moeten een belangrijke rol gaan spelen in de waterstofeconomie van de toekomst.

• ‘Wij ontwikkelen het coatingproces, de hardware en de applicatie.’

voor

Maak een sprong in het diepe… Samen met ons! www.wjadvocaten.nlanders | durven | denken

projectnummer niet te sluiten, kunnen we bijvoorbeeld ook volgen of onze maintenanceinstructie voor die eto-module wel correct is.’ Welke modules worden wel of niet standaard, wil gespreksleider Evert Rietdijk, ceo van Cellcius, weten. Dat hangt af van de salesvraag en de volwassenheid van het ontwerp van die modules, reageert Clabbers. Besluitvorming hierover is

LEES VERDER OP PAGINA 80

79september 2022

typisch de taak van productmanagement en die rol ligt binnen Hauzer bij sales. Dat roept enige verbazing op bij de toehoorders, maar Smabers heeft er alle vertrouwen in. ‘Onze salesmanagers zijn verstandige mensen met een engineeringachtergrond’, zegt hij met een glimlach.

Ontvangst van het platform Smart Customization|CtO bij IHI Hauzer Techno Coating door coo Rik Smabers. Foto’s: Vincent Knoops

PRODUCTMANA GEMENT

Centraal in de nieuwe werkwijze van Hauzer staat de V-modelontwikkelingwebers:trajectfiekewaarbijmachineorderconfiguratorMetcto-eto-workflow.behulpvaneensales-wordteengedefinieerd,voordeklantspecizakeneenaparteto-wordtuitgezet.Clab‘Zonodigdoorlopenvoordeklantspecifiekehetcomplete(eenbekendeontwikkelaanpak,

hoogd. ‘We wilden de meer kosten verminderen administreren.’ontwikkelenengineersdelijkkunnenmeervoorkomenurenoverschrijdingendoorteenwewildenprojectenparalleloppakken.Uiteingaatheteromdatbezigzijnmetennietmet

het specificeren tot en met valideren van een systeemontwerp, red.). Eto-modules blijven we na oplevering aan de klant in het vizier houden; daarvoor laten we een intern projectnummer openstaan. Het kan jaren duren, afhankelijk van de klant en de toepassing, voordat we zo’n modu le eventueel vrijgeven als standaard. Door zo’n

de standaardmodules en het bijbehorende change management. Een wijziging in een special is snel gemaakt, maar een verandering in een standaardmodule heeft op heel veel plekken consequenties en moet daarom zorgvuldig worden doorgevoerd. Clabbers: ‘Er is nog altijd sprake van onderschatting van de impact van changes op de keten. Waarom moeten we al die administratie doen, vragen engineers zich af.’ Voor het organiseren van het change manage ment heeft Hauzer niet gekozen om dat in PLM onder te brengen, onder meer omdat de soft wareafdeling daar (nog) niet mee werkt. ‘Wij hebben dat in onze Sharepoint-portal onderge bracht; zo kunnen we goed de opvolging van alle benodigde acties moni toren.’ Nadeel van deze oplossing is wel dat de historie van de changes niet meteen zichtbaar is, tekent Eric Koster, junior manager mecha nical engineering van Moba aan. ‘Engineers willen kunnen nazoe ken wat de aanleiding voor een change was, welk problem report er aan ten grondslag lag; dat is juist in PLM vastgelegd.’ Vanuit de software wereld zijn er ook wel geschikte oplossingen, weet Lars van Gerven, lead engineer van MTA. ‘Wij werken met een systeem dat als bug tracker voor software is opgezet. Dat gebruiken we nu voor mechanica, elektronica en software, de hele mechatronica.’ Clabbers noteert meteen de naam van het systeem, Mantis. Het is nooit te laat voor verandering.

VERVOLG

VAN PAGINA 79

KICK-OFF PLANNING

Engineeringmanager Jeroen Clabbers: ‘We hebben nu nog maar maximaal drie dagen nodig om een order voor een machine vrij te geven; voorheen duurde dat twee weken.’ Rik Smabers.

CHANGE MANA GEMENT

Ook interessant is dat het servicen,nogmachinesTendatvoorheenvrijvooromdriemaarkick-offhebbenafgenomen.80bijengineeringurenaantalHauzermetprocentis‘Wenuindenogmaximaaldagennodigeenordereenmachinetegeven;duurdetweeweken.’slottezijndeookeensbetertevanwege

met de koppeling tussen de verschillende (infor matie)systemen op orde zijn. Maar ook zoiets kleins als terminologie is belangrijk, want van oudsher gebruiken sales, engineering en inkoop vaak verschillen de onderhoudennodigdinspanningbijschatten,nietopliggenterminologie,consistentinformatieuitgewisseldeordekansenDevoorbenamingenhetzelfde.koppelingtushunsystemendanwelopzijn,alsdenietisinfoutennogdeloer.OokteonderzobleekHauzer,isdebe-voorhetvan

De introductie van modulair ontwerpen begon met het definiëren van productfamilies: wat zijn binnen een familie standaardmodules, wat zijn opties en wat blijven specials? Clabbers: ‘Meer dan een jaar lang hebben we elke maandag een sessie gehad om de verschillende modules door te nemen.’ Vervolgens zijn de verschillende stan daard- en optionele modules ondergebracht in de betreffende engineeringsystemen en het over koepelende PLM-systeem. Van daaruit is de link gelegd naar het configuratiemanagement, waarmee Hauzer voor elke nieuwe klantorder de zogeheten kick-off planning doet. Daar zitten alle disciplines om tafel, zegt Smabers. ‘De configura tor is een versimpelde versie van werkelijkheid. Uiteindelijk is daarom altijd nog een vertaalslag nodig die onze mensen moeten maken.’ Het resultaat van de hele exercitie is dat Hauzer nu vier standaardplatformen heeft voor zijn Flexicoat-machine in verschillende afmetingen. Daar moet de Flexiliner, de inline-machine die in Barcelona wordt ontwikkeld, nog bijkomen. Tot slot loopt op dit moment een studie naar stan daardisatie van modules over de verschillende platformen.

INKOOPVOORDEEL

minder variatie in de machines zelf en de benodigde spare parts. Al met al heeft Hauzer de doorlooptijd van orders kunnen ver korten tot 22 weken, waarvan ze er acht of negen op de vloer in Venlo staan. ‘Als we dit alles niet hadden gedaan, hadden we vorig jaar niet het aantal uitgeleverde machines kunnen verdubbe len van twintig naar veertig, met hetzelfde aantal mensen.’

Over verandering gesproken: was er geen weerstand tegen de transitie naar modulair ontwerpen, wil Rietdijk weten. ‘Was er geen mas seerwerk nodig?’, haakt managementconsultant Thijs Schepman van IPL Advies aan. ‘In onze projecten voor smart customization zien we dat dat toch vaak de eerste stap moet zijn, om interne weerstand weg te nemen.’ Bij Hauzer was het niet nodig, zegt Clabbers. ‘Bij ons zijn de mensen gewend aan verandering en verbetering, van product tot organisatie. Het gaat bij ons om com

Was er intern geen weerstand tegen de transitie naar modulair ontwerpen, wil gespreksleider Evert Rietdijk (midden) weten.

MASSEERWERK OVERB ODIG

Links

‘NIET TE ONDERSCHATTEN IS DE INSPANNING BE NODIGD VOOR HET ONDERHOUDEN VAN DE STANDAARDMODULES’

Het brengt Clabbers tot de conclusie van zijn verhaal, aan de hand van een aantal lessen die Hauzer met vallen en opstaan heeft geleerd. Natuurlijk moet de engineering-infrastructuur

Clabbers geeft vervolgens een overzicht van de resultaten die Hauzer tot nu toe met modulair ontwerpen heeft behaald. Hij begint met het inkoopvoordeel dat te danken is aan de mogelijk heid om op (standaard)moduleniveau uit te besteden. ‘Daardoor hebben we binnen inkoop minder orderregels te verwerken, terwijl door pre-ordering van modules bestellen op afroep mogelijk is en de levertijd dus korter wordt. Uiteindelijk kunnen we bij standaardisatie de variatie in lead-time voor de verschillende modu les en componenten beter beheersen.’ Bijkomend voordeel van het uitbesteden van modules is dat er bij Hauzer zelf veel minder assemblage-uren zijn vereist. ‘Voor de standaardmodules hebben we dus minder geschoolde monteurs nodig; die kennisdragers kunnen we nu op de complexe projecten zetten, waar ze echt noodzakelijk zijn.’

80 september 2022

Of is het juist slim om aan te sluiten bij de trend

PLATFORM SMART CUSTOMIZATION|CTO

• www.postendekker.nl

schappelijk onderzoek inmiddels gezet. Zelf kunnen bedrijven natuurlijk al aan de slag gaan met process mining, vult Maarten Hummelen, marketingdirecteur en mede-eigenaar van GSE Dispensing, aan: ‘meten’ aan engineeringproces sen om bijvoorbeeld te kijken hoe vaak en in welke gevallen configuratie volstaat en hoe vaak nog eto nodig is.

Het platform Smart Customization|CtO is vorig jaar gestart op initiatief van Link Magazine en een viertal experts in configure-to-order (cto): IPL Advies (ERPselectie en -implementatie, organisatieverandering voor smart customization), system supplier MTA Group (industrialisatie voor seriematige productie), Post en Dekker engineers & consultants (modularisering van productfamilies) en Yellax (automatisering van elektro technische engineering). Cto komt voort uit het ontwikkelen van producten zoals apparaten en machines vanuit een klantgerichte gedachte, met modularisatie als basis. Elk product wordt met configure-to-order klantspecifiek opgebouwd uit slim gedefinieerde stan daardmodules. Die modules kunnen in verschillende varianten beschikbaar zijn. Vervolgens is met slechts beperkte of zelfs helemaal geen engineer-to-order vrijwel elke klantvraag efficiënt af te dekken; vandaar de term smart customization. Het Link-platform wil bedrijven helpen om met cto de stap naar de praktijk te

• www.yellax.com

www.FutureElectronics.com

• www.hauzertechnocoating.com

• www.ipl.nl

Na vijf bijeenkomsten in een jaar tijd is het Smart Customization|CtO platform toe aan verdieping, ook al wordt de rode draad tot dusver – bedrijven die bij elkaar in de keuken kijken en van elkaar leren – gewaardeerd. In een brainstorm, voortge zet tijdens het buffet na afloop van de bijeen komst in Venlo, gaan meerdere ideeën over tafel. Als veel machinebouwers op een vergelijkbare manier met modularisatie bezig zijn en daar ook suppliers bij betrekken voor het leveren van stan daardmodules, is het dan niet mogelijk om dit soort bedrijfsprocessen veel meer te standaardiseren over bedrijven heen, vraagt uitgever John van Ginkel van Link Magazine zich af. In samen werking met een (technische) universiteit zou daar onderzoek naar kunnen worden gedaan, suggereert Koster, om op zoek te gaan naar de gemene deler in de processen bij verschillende bedrijven. Het Servitization-platform, dat ook door Link is opgezet en nauwe banden heeft met de TU Eindhoven, heeft die stap naar weten

van verduurzaming? Modularisatie en stan daardisatie gaan immers ook over efficiënt gebruik van resources en hergebruik van modules. De initiatiefnemers van het Smart Customization|CtO platform, Link Magazine en de bedrijven IPL, MTA, Yellax en Post en Dekker, gaan zich beraden over een smart customized vervolg.

• www.mtagroup.nl

VERDIEPING

plexe machines, waarvoor de verschillende afde lingen afhankelijk van elkaar zijn. Daardoor zijn mensen flexibel en hebben ze de juiste mindset.’ Die constante prikkel tot verandering komt voor al van de klanten met hun specifieke eisen, vult Smabers aan. ‘Veel is ook te danken aan de Japan se manager van wie het initiatief kwam. Die heeft hier veel gedaan en ons op het spoor van modu lair ontwerpen gezet. Hij had meer visie dan ik’, klinkt het bescheiden.

zetten en daarvoor de (bedrijfsculturele) drempels te slechten die er liggen bij engineering, sales en ict. Aan de vijfde bijeenkomst, bij IHI Hauzer Techno Coating in Venlo, namen naast de initiatiefnemers de volgende bedrijven deel: GSE Dispensing, ontwikkelaar van doseersystemen voor inkt en verf; Loods Business, managementconsultancy; Moba, ontwikkelaar van eiersorteermachines; en Q-Fin, bouwer van ontbraamen slijpmachines. Gespreksleider was Evert Rietdijk, die na een lange loopbaan in de hightech maakin dustrie onlangs ceo werd van Cellcius, een start-up op het gebied ven energieopslag.

81september 2022

Naast vereenvoudigde smering heeft Schaeffler Lifetime Solutions ook de juiste oplossingen en diensten voor het bewaken en monteren van uw lagers en machines. Keep your machines rolling.

De nieuwe OPTIME C1 combineert de voordelen van de automatische smeerpatroon C1 met onze bekroonde OPTIME-technologie. De OPTIME-app vereenvoudigt het onderhoud van uw machines. Alle lagerpunten worden automatisch gesmeerd en gecontroleerd.

Turn complexity into simplicity met Schaeffler Lifetime Solutions

www.schaeffler.nl/en/optime-c1

We pioneer motion ’s Werelds eerste echt intelligente smeerpatroon

De drie kolossale Amada-lasersnijma chines staan in lijn opgesteld. De eer ste is wat ouder en wordt eind van het jaar vervangen. De derde is splinter nieuw. Dit jaar aangeschaft na zorgvuldig afwe gen, vertelt Martijn Engwerda. ‘Dankzij de digita liseringsslag die we hier al eerder hebben ingezet, hebben we alle data. We kunnen dus precies zien hoe lang een machine over een werkstuk doet, maar ook dat onze mensen nu al moeite hebben alles in hetzelfde tempo uit te rapen. We hadden een 9 kW-machine kunnen aanschaffen.’ Die bleek per week twee uur sneller te zijn binnen de huidige planning dan de 6 kW-uitvoering. ‘Maar veel scheelt het dus niet en je hebt er ook niets aan als de afvoer van materiaal niet in hetzelfde

DOOR MARTIN VAN ZAALEN

De planning nu veel beter. Dat biedt rust op de werkvloer die tegenwoordig ook anders is ingericht, duidt Martijn Engwerda (midden): ‘Nu staat er nog maar voor één dag werk.’ Links Menno Bos, rechts Marc Nanninga. Foto’s: Com-magz

GROEISTRATEGIE ITEQ MONDT UIT IN VEEL STRAKKERE PLANNING EN KEUZE VOOR DE GROTERE OEM’ERS

ONDERSCHEIDEN MET LOGISTIEK

Het resultaat is, betoogt financial director Marc Nanninga, dat de voor- en nacalculatie nu veel beter zijn dan voorheen. ‘We weten nu precies hoeveel tijd een bepaalde bewerking kost en kunnen dat vertalen naar een accurate offerte.’ Daardoor is ook de planning nu veel beter. Dat biedt rust op de werkvloer die tegenwoordig ook anders is ingericht, duidt Engwerda: ‘Voorheen stond er voor drie, vier dagen aan werk op de vloer. Dat gaf de operators keuzestress. Vaak werd dan maar die snelle klus gepakt en die complexe re bewaard voor de volgende dag, terwijl die mis schien juist eerder moest worden uitgeleverd. Nu staat er nog maar voor één dag op de werkvloer. De operators weten: wat hier staat, moet vandaag af. En nemen hun verantwoordelijkheid.’

M

‘Met onze interne logistiek onderscheiden we ons’, pakt commercial director Menno Bos over. ‘Elk productiebedrijf is in staat snelle machines aan te schaffen. Maar als je de logistiek eromheen niet op orde hebt, voegt dat weinig toe. Wij heb ben de laatste vijf jaar fors geïnvesteerd. In auto matiserings-hardware: behalve in de snijmachine en de sorteerunit tevens in een snel omstelbare kantbank en inmiddels ook een vijfde lasrobot. Maar we hebben vooral tijd en geld gestoken in

BETERE CALCULATIE EN PLANNING

Wat de planning ook heeft geholpen, vervolgt Bos, is de verhuizing vijf jaar geleden van drie kleine panden (van totaal 4.600 vierkante meter) naar de huidige nieuwbouw (van 7.200 vierkante meter). De lasafdeling bijvoorbeeld was verspreid over drie locaties. Ook scheelt dat er geïnvesteerd is in een systeem met locatiebeheer waarmee aan de hand van QR-codes vlot en foutloos gevuld en gepickt kan worden. ‘Voorheen waren soms meerdere mensen een uur aan het zoeken voor een ordertje van 250 euro. Dat gebeurt nu niet meer’, verzekert Engwerda.

digitalisering.’ Hij doelt daarmee niet zozeer op het Ridder IQ ERP-systeem, maar vooral op de ‘app’ die Iteq zelf, met ondersteuning van enkele IT-zzp’ers, heeft ontworpen. Engwerda: ‘Het bleek – althans, een paar jaar geleden – niet mogelijk alle ERP-data via een tablet op de werk vloer uit te lezen en daarin al je handelingen te registreren. Dus hebben we er zelf een applicatie voor ontworpen. De basis ervan stond binnen een week’, vertelt hij met trots.

LEES VERDER OP PAGINA 85

Voorts is de keuze van klanten ten goede geko men aan de betere, strakkere planning. ‘Onze focus ligt nu op de grotere oem-klanten’, stelt Bos. ‘We werken met minder klanten, maar engineeren, re-engineeren en produceren daar voor een groter productportfolio. High mix, low volume. En dat zijn over het algemeen partijen die zelf ook hun planning goed voor elkaar heb ben en dus een betrouwbare forecast afgeven.’ ‘En belt zo’n klant toch plots met de vraag of zijn

‘GOED SAMENWERKEN VRAAGT DAT KLANTEN PROFESSIONALITEITDEZELFDEHEBBEN’

83september 2022

tempo loopt. ‘Dus zijn we voor die van 6 kW gegaan, die ook nog eens een stuk voordeliger is. Met dat verschil hebben we een sorteerunit aan geschaft die het uitrapen zal versnellen. Ook van Amada. Ja, een handige jongen die verkoper’, erkent de operations director met een grijns.

KLANTKEUZE

STRATEGIE

Iteq is de laatste jaren fors gegroeid. Om de vraag van de grotere oem-klanten bij te benen heeft het flink geïnvesteerd in automatiseringshardware en digitalisering. Mede daardoor is de planning nu veel scherper waardoor het werk gedaan kan worden met maar net iets meer mensen. Juist vanwege die groei past het goed bij Wilvo Group die eenzelfde strategie hanteert en de onderneming eind vorig jaar overnam. Een gesprek met de directieleden – drie dertigers – in het nieuwe pand in Nijkerk.

• MPDV Mikrolab GmbH en MPDV-dochterondernemingen in China, Maleisië, Singapore, Zwitserland en de VS.

„Smart Factories“ is de visie van een zelfregulerende fabriek van de toekomst waar machines en logistieke systemen zich zo zelfstandig mogelijk organiseren. MPDV ondersteunt bedrijven bij het omzetten van deze visie in realiteit. Wij leveren met onze producten een belangrijke bijdrage om ervoor te zorgen dat fabrieken zich ontwikkelen tot echte Smart Factories en voorop blijven lopen in de technologie. De focus blijft liggen op mensen als integraal onderdeel van waardecreatie.

• Perfect

WeMPDVCreate Smart Factories www.mpdv.group/en

De MPDV-groep bestaat uit de volgende ondernemingen:

• FELTEN

MPDV is de marktleider voor IT-oplossingen in de productie. Wij bieden producten, oplossingen en diensten op basis van een brede expertise. MPDV ondersteunt bedrijven uit alle branches en van elke omvang op hun weg naar Smart Factory.

“Create” staat voor wat MPDV doet. Wij jagen digitalisering in productie aan en maken bedrijven concurrerend. Wij hebben steeds de vinger aan de pols en kennen de noden van onze klanten zeer goed. We beheren competence centers, staan in constante uitwisseling met onze gebruikers en ontwikkelen onze oplossingen verder volgens de vereisten. Daarbij concentreren wij ons op de essentie en onderscheiden ons zo van de massa.

AIMES

“We” staat voor ongeveer 500 werknemers van MPDV. Uiteindelijk zijn het de mensen die de kwaliteit van het bedrijf bepalen. Elke dag ontwikkelen de teams van MPDV slimme productie-oplossingen. Zij hebben MPDV gemaakt tot wat we vandaag zijn met hun passie voor hoogwaardige producten, hun kennis en hun teamspirit: de marktleider voor IT-oplossingen in de maakindustrie met meer dan 40 jaar ervaring in productieomgevingen.

• GmbH Group Production GmbH

platte organisatie en fijne samenwerking. Waarbij gezamenlijk de targets bepaald worden’, aldus de financial director. ‘Het zijn open gesprekken waarin verwachtingen over en weer vrijelijk worden uitgesproken’, duidt Engwerda.

Voorts moet Wilvo organisch groeien en Iteq moet daaraan bijdragen. En doet dat dus. Bos: ‘Qua omzet zijn wij de laatste vijf jaar verdubbeld. Dankzij alle investeringen in digitalisering en automatise ring is het aantal mensen minder sterk gestegen, van 65 naar 90, vooral directe arbeidskrachten van wie ook een flink deel flexibel inzetbaar.’ Het aantal indirecte medewerkers is nauwelijks omhoog gegaan: ‘We werken hier al twintig jaar met drie werkvoorbereiders’, illustreert Engwerda. Natuurlijk is het huidige groeitempo op langere termijn lastig vol te houden. ‘De target is een omzetstijging van 15 procent per jaar’, Weuurtje,doortoekomstplanneninvesteringenfinanciëleontwikkelingNijkerkLemmensmaandgesteld.’hebbenNanninga.verklaart‘DieweonszelfEensperkomtlangsinomdevandecijfers,entenemen.‘Eenmeerniet.hebbeneenheel

VERVOLG

• www.wilvo.nl

85september 2022

VAN PAGINA 83

met klanten vraagt dat ze min of meer dezelfde visie hebben, dezelfde professionaliteit van wer ken. Daar komt bij: klanten die flink groeien verwachten van ons dat we in hetzelfde tempo meegroeien’, licht Engwerda toe. Dat groeien is de laatste jaren goed gelukt. Nanninga: ‘Vorig jaar is de omzet met 30 procent gestegen; voor dit jaar rekenen we op een groei van minstens 20 procent. En ook de ebitda (winst vóór aftrek van rentekosten, belastingen, afschrijving en afboekingen, red.) is meegegroeid.’

VERDUBBELD

De drie directieleden realiseren zich dat het gemakkelijk is in goede sfeer aan de ceo te rap porteren als er weer een stevige groei gemeld kan worden. Ze zijn zich ervan bewust dat het econo

• www.iteq.nl

De omzetstijging is fors en representatief voor die in de belangrijkste markten van Iteq: de agri, de automotive en de medtech. Het is ook een groei tempo dat past bij de strategie van het moederbedrijf, Wilvo Group. Dit Bergeijkse bedrijf nam Iteq in eind vorig jaar over van de dga’s Theo Tolboom en Tim Kollen. Deze overname volgde kort op die van GFM en werd gevolgd door die van Van Den Broek Precision & Tooling. Deze kooplust heeft alles te maken met het feit dat Wilvo zelf in 2019 is overgenomen door de kapitaalkrachtige investeerder Borromin Capital. Overnames die – net als de groeiambitie van Iteq – zijn ingegeven door de behoefte goed te blijven passen bij de klant. Zo had Wilvo al een grote klant aan ASML. Door de acquisities van GFM en Van Den Broek – die ook aan de Veldhovense chipmachinefabrikant leveren – is ASML nóg

Iteq is gespecialiseerd in fijnmechanische plaatbewer king en de assemblage van (complexe) modulen. Zo staan er op de vloer in Nijkerk diverse complexe lassa menstellingen voor melkrobots die door lasrobots geproduceerd worden. Voorts is de onderneming actief voor de automotive waaraan het bijvoorbeeld samenge stelde delen voor onder meer laadpalen levert, en de medtech die het voorziet van bijvoorbeeld geassem bleerde droogkasten voor endoscopen. Het bedrijf maakt sinds 17 december 2021 onderdeel uit van de Wilvo Group, waaraan recent ook verspaanbedrijf GFM en precisieverspaner Van Den Broek Precision & Too

‘VOORHEEN WAREN SOMS MEERDERE MENSEN EEN UUR AAN HET ZOEKEN VOOR EEN ORDERTJE VAN 250 EURO’

DRIE OVERNAMES, 400 MENSEN, 100 MILJOEN OMZET

belangrijker gewor den. Meegroeien met ASML, maar ook verdere focus hebben op teRobnooptegroeimarktenandereWilvo-ceoLemmensIteqacquireren.

order naar voren gehaald kan worden, dan gaat dat dankzij de digitalisering heel gemakkelijk’, aldus Engwerda: ‘In feite vraagt het niet meer dan die order een paar regels omhoog schuiven in het shopfloormanagementsysteem. Op de werkvloer merken ze er niets van.’ Bos: ‘Het betekende wel dat we hebben moeten kiezen welke klanten bij ons passen. Uiteindelijk gaat het om de langdurige relatie, om een win-winsituatie voor beide partijen op de lange termijn. We hebben dus ook klanten moeten teleurstellen’, erkent Bos. ‘Die brengen we dan in contact met één van de metaalbedrijven in de buurt. Partners waarmee wij zelf ook regelmatig samenwerken. Zo hebben we hier allemaal profijt van.’

misch tij het komende half jaar door alle geopolitieke spanningen kan omslaan. Menno Bos heeft wat zorg over de effecten van de onrust in de supplychain: ‘Ik heb de indruk dat de grootste toeleverproblemen voorbij zijn. De staalprijzen zijn al behoorlijk gezakt. Feit is dat door de hoge vraag en die leverproblemen heel veel bedrijven fors hebben geïnvesteerd in capaciteit en in voor raad. Dat wordt voor die ondernemingen een probleem als iedereen plots op de rem gaan ‘Maar’,staan.’ vult Engwerda aan, ‘wij hebben geen metaalplaat gehamsterd. En onze investeringen in automatisering waren reeds gepland en nodig om bottlenecks in de productie op te lossen en de groei bij te kunnen benen. Mochten klanten plots orders gaan uitstellen dan kunnen we dat dankzij onze digitalisering gemakkelijk opvangen.’ Ook financieel is dat geen probleem, verzekert Nan ninga: ‘We hebben veel vet op de botten, goede liquiditeitsratio’s.’ Mocht toch één van de mark ten inzakken dan kunnen we eventueel werk van uit de andere Wilvo-bedrijven overnemen, of vice versa.’ Bos: ‘Spreiding van de risico’s maakt ook onderdeel uit van de groeistrategie.’ En die eco nomische crisis zou ook maar zo kunnen uitblij ven. Nanninga: ‘Bij het uitbreken van de corona pandemie rekende iedereen erop. En toen de tekorten hoog opliepen leek die ook onvermijde lijk. Maar intussen is de economie alleen maar blijven groeien.’

'De target is een omzetstijging van 15 procent per jaar', aldus Marc Nanninga (midden). Links Menno Bos, rechts Martijn Engwerda.

ling zijn toegevoegd. Wilvo Group telt nu 400 mensen en hoopt dit jaar een omzet van 100 miljoen euro aan te tikken. De overnames zijn mogelijk gemaakt door de Duitse investeerder Borromin Capital dat Wilvo in 2019 overnam. Borromin is onder meer (mede-)eigenaar van kunststofverwerker BUK en fietsfabrikant Little John Bikes in Duitsland en het Duits-Nederlandse Koop Watermanagement.

• www.borromin.com

GROEISTRATEGIE

Al die investeringen in automatisering en digitalisering en de inspanningen om de logistiek en planning te verbeteren, zijn nodig vanwege de groeistrategie, zo maken de drie directieleden van het Nijkerkse bedrijf eendrachtig duidelijk. Dezelfde strategie die ook hun klanten, grote bedrijven als Lely en EVBox, er op na houden, en dat is niet toevallig. ‘Goed kunnen samenwerken

ECONOMISCH TIJ?

Zie ook het artikel over de hrm-strategie van Iteq op pagina 26.

Duitsland in beeld is geweest. Wat niet onlogisch zou zijn, gelet op het ecosysteem bij onze ooster buren van toeleveranciers en partners en – nog veel belangrijker – een groot afzetgebied. Met voorop de automobielindustrie die volop investeert in het elektrificeren en slimmer maken van voertuigen.

LOGISTIEKE VRAAGSTUKKEN

• Huidige computerkracht onvoldoende om uitdagingen van deze tijd aan te gaan.

• ‘Samenwerken is de snelste weg naar vernieuwing.’

DOOR FRED FRANSSEN

Vandaag de dag kunnen op één chip meer dan 50 miljard transistoren worden geïntegreerd. De daarmee verkregen computerkracht is echter volgens Zhang niet voldoende voor de systemen waarmee we de grote uitdagingen van onze tijd kunnen aangaan, zoals de klimaatverandering of het uitbannen van ernstige ziektes. ‘Daarvoor is het noodzakelijk om een reeks van chips te inte greren tot krachtige CPU-modules of chiplets’, aldus Zhang. Hun 3DFabric-technologie stelt de Taiwanezen in staat om geavanceerde CMOSlogica te combineren met hun SOIC-platform.

STATE-OF-THE-ART FAB IN TAIWAN

86 september 2022

CAPACITEITSUITBREIDING

VS KRIJGT TSMC-FAB, VOOR EUROPA STAAT BESLUIT NOG NIET VAST

et Taiwanese bedrijf TSMC is wereld wijd de grootste producent van chips en de integratie en verpakking daarvan tot geavanceerde chipsets. Met een portfolio van 75.000 gepatenteerde applicaties geldt de onderneming als toonaangevend in de halfgeleiderindustrie. De fabrieken in Azië (Taiwan, China, Japan) leverden vorig jaar met de inzet van 291 verschillende procestechnologieën 12.302 verschillende producten voor 535 afnemers. Ze genereerden daarmee in 2021 een omzet van ruim 15 miljard euro, aldus persinformatie van TSMC.

De gehele halfgeleidersector heeft over omzet niet te klagen met volgens Gartner een jaarlijkse groei van 25 procent. De wereldwijde omzet van half geleiderapparatuur steeg met 5 procent jaar op jaar tot 24,7 miljard dollar in het eerste kwartaal van 2022, aldus SEMI in haar Worldwide Semiconductor Equipment Market Statistics (WWSEMS) Report van juni. Nog steeds kan de sector niet voldoen aan de vraag. TSMC is bezig met capaciteitsuitbreiding in onder meer de Verenigde Staten (Arizona). Een fabriek in Europa wordt ook overwogen. Maar tot nu toe is er geen

HOGE OPSTARTKOSTEN

TSMC-SYMPOSIUM IN AMSTERDAM: OP STOOM VOOR 2-NANOMETER CHIPS

Ondanks de ‘gegarandeerde’ afzet in Duitsland blijven de kosten van het opzetten van een fabriek volgens Zhang een punt. De prijs van bijvoorbeeld de EUV-wafersteppers van toeleverancier ASML drukken zwaar op de begroting van de Taiwanezen. Daarnaast spelen ook logistieke vraagstukken een rol. Want stel dat men er in Europa in relatief korte tijd in slaagt om op enige schaal via de vertrouwde FinFETarchitectuur of misschien wel de innovatieve FinFlex-architectuur geavanceerde nodes van het type N5 en N3 (3nm) te fabriceren, dan zullen die eerst naar de TSMC-bedrijven in Azië moeten om aldaar van de wafers te worden losgemaakt, getest en verpakt in een behuizing. Pas daarna kunnen de modules als SOIC (small outline inte grated circuit) naar de Europese klantenkring. De fabriek in Arizona draait over twee jaar; voor de productie in Europa is de race nog niet gelopen, zo maakte Zhang duidelijk.

besluit genomen of die er komt en zo ja, waar. De kosten voor het uitbreiden van nieuwe,zowelheteuroongeveereurozo’nCapEx-uitgavenforszijnproductiecapaciteitdevolgensTSMCtoegenomenmetvan500miljoenin2019naar1,5miljoenin2022,voorproducerenvanuitgerijptealsgeavanceerdetechnologieendeintegratietotmodulesviahet3DFabric-procedé.

De ontwikkelingen bij de fabriek in Arizona lig gen op koers. In 2024 start de volumeproductie van de 5nm-generatie en komen nodes van het type N5, N5P, N4, N4P en waarschijnlijk ook N4X van de band rollen. Maar de opstartkosten zijn inmiddels nog hoger dan gepland, vanwege een haperende aanvoerlijn en hogere kosten voor het aantrekken van gespecialiseerd personeel. Volgens het gezaghebbende Amerikaanse online publicatieplatform Tom’s Hardware verwachten ze bij TSMC de hogere uitgaven te kunnen opvangen. Vergeleken met de vestigingen in Taiwan is de chipproductie in de Arizona-setting een stuk minder volwassen, waardoor er sprake is van een zekere leercurve.

DUITSLAND?

Het TSMC 2022 EU Technology Symposium vond eind juni plaats op Schiphol. Foto: TSMC

• Energieverbruik weegt in een toenemend aantal toepassingen al zwaarder dan zeer hoge prestaties.

• De halfgeleidersector kan nog steeds niet voldoen aan de vraag.

SEMICON

In juni kwam het topmanagement van TSMC naar Amsterdam voor het TSMC 2022 EU Technology Symposium. Daar kregen de media veel feiten over de chipproducent voorgeschoteld over diens vorderingen op weg naar 2-nanometer chips. Ook werd duidelijk dat een TSMC-foundry in Europa nog geen gelopen race is, omdat er dan toch tal van vervolghandelingen in de geavanceerde fabrieken in Taiwan verricht moeten worden. De VS kunnen zich wel opmaken voor productie op eigen bodem.

H

De fors hogere investeringen voor het opzetten van een nieuwe productielocatie is ook een factor in de overwegingen om in Europa te gaan produ ceren. Veel wil het bedrijf er niet over kwijt, maar Duitsland schijnt enige tijd het beoogde land te zijn geweest. Kevin Zhang, senior vice president business development van TSMC, zei tijdens het TSMC 2022 EU Technology Symposium dat eind juni plaatsvond op Schiphol, dat er geen beslis sing is genomen. Maar hij ontkende ook niet dat

• www.tsmc.com/english/blog-article-20211025

In Taiwan is reeds een volledig geautomatiseerde fabriek operationeel die dit jaar SOIC gaat produceren en volgend jaar 3DFabric-operaties op grote schaal gaat uitvoeren. De geavanceerde verpakkingslijnen herbergen ook de Chip on Wafer on Subtrate (CoWoS)- en Integrated Fan-Out (InFO)-technologie.

• blog-article-20220616www.tsmc.com/english/news-events/

Voor die laatste technologie bestond ook in Nederland belangstelling. In het kader van een Nederlandse subsidieregeling voor onderzoeks werk op halfgeleidergebied dienden CITC, NXP, Nexperia en ASML gezamenlijk een plan in. Hun aanvraag is echter afgewezen. TSMC kan wellicht op meer steun van de Taiwanese overheid reke nen, gelet op de voortvarendheid waarmee na de bestaande 7nm- en 5nm-chipreeks wordt doorge pakt met de 3nm-lijn en zelfs al een 2nm-familie. De N3-node wordt nog dit jaar leverbaar in gro tere volumes. TSMC handhaaft nog steeds de ver trouwde FinFET-architectuur, maar introduceert daarnaast voor 3nm een nieuwe architectuur

Gelijktijdig met de inspanningen om het energie gebruik van de nieuwe generatie nodes te verla gen, zet TSMC in op vergroening van de produc tieactiviteiten, zowel aan de front-end als aan de back-end. Het concern staat als enige in de halfgeleidersector al 21 jaar op rij vermeld in de Dow Jones Sustainability Indices. Vorig jaar lanceerden de Taiwanezen het zogeheten Environmental Lab

TSMC zet de toon in de halfgeleiderindustrie en lanceert continu nieuwe producten. Bron: TSMC

MINDER UITSTOOT EN WATERVERBRUIK

specificaties. Het ecosysteem telt 16 EDA-partners, 6 cloudpartners, 37 IP-partners voor het delen van paten ten, 21 ontwerppartners binnen Design Center Alliance (DCA) en 8 Value Chain Aggregator (VCA)-partners voor vermeerdering van de waardeketen, zoals imec, Alchip, ICC, Toppan en OpenFive. De patentenportfolio omvat meer dan 40.000 titels op intellectuele eigendomsrech ten met betrekking tot 38.000 technologieën en 2.600 procesontwerpsets voor IC’s van 0,5-micron tot 3nm. Lee: ‘De samenwerking is gebaseerd op de overtuiging dat voor innovaties in de halfgeleidersector, waar ieder een al gauw op natuurkundige en praktische barrières stoot, partijen elkaar nodig hebben om resultaten te beha len, ondanks hun verschillende commerciële belangen.’

Op het TSMC 2022 EU Technology Symposium waren naast de topbestuurders van TSMC ook de ceo’s van Infinion, VW-Group en NXP aanwezig. Kurt Sievers, ceo

Initiative. Aan de toename van de emissies moet in 2025 een einde komen. In 2030 mag die uit stoot niet hoger zijn dan het niveau in 2020. De doelstelling is om in 2050 totaal emissievrij te kunnen produceren. Dit jaar ging de onderneming buiten de eigen fabrieksmuren aan de slag met een aparte terugwininstallatie voor afvalwater van bedrijven en huishoudens in de nabije omgeving. De installaties, met een capa citeit van 113,56 liter per seconde, komen ook bij drie andere TSMC-vestigingen in Taiwan. Het doel is om in 2030 nog maar 60 procent van het gebruiksniveau van 2020 aan water te gebruiken.

aangeduid als FinFlex. Zowel op proces- als op ontwerpniveau biedt deze een keuzemogelijkheid tussen optimalisatie op prestaties of op laag stroomverbruik, of op een evenwichtige balans tussen beide. Chipontwerpers kunnen met dezelf de tools verschillende functionele blokken op een geïntegreerde schakeling aanspreken.

FORSCAPACITEITDEUITBREIDINGVOORVANPRODUCTIE-ZIJNTOEGENOMEN

87september 2022

Co-OptimizationDesign-Technology (DTCO) bieden volledige 15totzijnfunctionaliteitnode-eninvergelijkingdeN3E10totprocentsnellerbij

• www.semi.org

Vorig jaar startte TSMC het Environmental Lab Initiative. Het wil in 2050 totaal emissievrij produceren. Bron: TSMC

KOSTEN

Volgens Kevin Zhang wordt de factor insheet-transistoren2025.staatvolumeproductienode,daarvoorsheets.geduidarchitectuur,dewerktvijftienhogezwaardertoepassingentoenemendweegtbelangrijkerverbruikenergie-steedsendieineenaantalaldanzeerprestaties.AljaarlangTSMCaan2nm-transistor-aan-alsNano-DeN2isdegeëigendewaarvandegeplandvoorDenano-samenhangmet

In 2008, toen de 45nm de toon zette in de halfgeleider sector, lanceerde TSMC het Open Innovation Platform (OIP). Doel was de complexiteit bij het ontwerpen van IC’s te verminderen door vanuit een gemeenschappelijk belang met partners uit de sector zoals Cadence, Synopsys, imec en Siemens intensief te gaan samen werken op het terrein van Electronic Design Automation (EDA) en ontwerpmethodieken. Met die samenwerking werd een verkorting van het gehele traject bewerkstelligd, van ontwerp tot aan de levering van chips in grote volumes. En dat voor de gehele bedrijfstak. Volgens Suk Lee, tot voor kort vice president TSMC Design Infrastructure Management Division, functio neert OIP tegenwoordig als een robuust en tevens dynamisch ecosysteem dat ‘silicon’ innovaties in de VS en andere landen in de wereld mogelijk maakt door het verlagen van de barrières bij het delen van ontwerp-

een gelijk energiegebruik of kennen 25 tot 30 procent minder energiegebruik bij gelijke prestaties.

‘ZONDER SAMENWERKING GEEN INNOVATIES’

MEER STEUN TAIWANESE OVERHEID

‘Samenwerken is de snelste weg naar vernieuwing’, aldus Sievers. ‘TSMC is onze belangrijkste partner bij het ontwikkelen van toepassingen in de mobiele en edge computing markt.’

van het Eindhovense concern met veel klandizie in de automotive, maakte in zijn voordracht de beschikbaar heid bekend van de eerste testexemplaren van TSMC’s Asil-D 5 nanometer SoC. Die gaat het hart vormen van NXP’s automotive platform: de S32 processorreeks.

BELANGRIJKERVERBRUIKENERGIE-

• dow-jones-sustainability-world-index/#overviewwww.spglobal.com/spdji/en/indices/esg/

• www.tsmc.com

te serieuzer. Er is ze bij Eltrex Motion – dat oplossingen voor motion control bedenkt, ont wikkelt en levert – veel aan gelegen om projecten te laten slagen. De gedrevenheid bij het bedrijf is groot, zegt technisch en operationeel manager Rob Loos. Want doorzetten? Dat is simpelweg een must, zeker nu de wereldwijde supplychain zo hapert. ‘Vooral voor onze elektronische com ponenten wordt de keten geleid door schaarste op de halfgeleidermarkt. Dat tekort neemt toe en ja, dat is uitdagend.’ Gelukkig valt met de wereld wijde verdeling van leveranciers veel op te van gen, vertelt Waltman, net als volgens hem met goede afspraken. ‘Houden de leverancier, de klant

D

DOOR JAN BROEKS

Rob Loos (links) en Coen Waltman, voor het pand in Breda waarin ook Eltrex Motion huist. ‘Engineeringbureaus vragen ons voor hun motion control.’

Hoe ludiek ook, de gedachte achter de fles is des

88 september 2022

e fles wijn staat er inmiddels al een jaar of vijf, hier op kantoor bij Eltrex Motion in Breda. Waterloo-wijn, zo noemen ze ’m, bij het bedrijf neergezet vlak nadat algemeen directeur Coen Waltman er aan de slag ging. Hoe de wijn zal smaken? Waar schijnlijk niet meer al te best. Maar Waltman wil het niet weten. ‘De fles gaat open als een van onze projecten mislukt en daardoor z’n waterloo vindt. Dat is tot op heden niet gebeurd, dus die fles blijft dicht.’

‘Voorheen deden we alles met z’n drieën, nu heeft iedere engineer z’n eigen discipline. Dat zorgt ervoor dat we ieders spe cialisme beter benutten, verdeeld over mechanica, elektronica, elektrotech niek en software.’ En juist die specifieke kennis, zo vult Waltman aan, wil Eltrex Motion zo vroeg mogelijk inzetten. ‘We willen weten wat de vraag áchter de vraag is, waar een vraag überhaupt van daan komt. Hoe eerder we dat achterhalen, hoe sneller we zicht hebben op de keuzes die een klant heeft gemaakt. Dat is onmisbaar wanneer je wilt weten waar een klant écht behoefte aan heeft.’

OPLOSSINGEN

‘DE VRAAG ACHTER DE VRAAG: DÁÁR DRAAIT HET OM’

MET NIEUWE FRANSE VESTIGING ERBIJ ZET ELTREX MOTION IN OP VERDERE GROEI

STRATEGIE

Foto: Kees Beekmans

Eltrex Motion ontstond in 2014 na een fusie en profileert zich als een one-stop shop voor aan drijf- en positioneertechniek. De hoofdvestiging bevindt zich in Breda, aangevuld met een ware house in het nabijgelegen Oosterhout en een locatie in het Belgische Wommelgem. Telde het bedrijf vijf jaar geleden nog zo’n twaalf medewer kers, inmiddels zijn dat er twee keer zoveel. Ook de groep Eltrex-engineers is gegroeid, vertelt Loos.

De eigen, specifieke kennis inzetten voor verdere groei. Het is de basis voor Eltrex Motion, dat is gespecialiseerd in toepassingen voor motion control en de eigen engineers zo veel mogelijk bij hun eigen discipline laat. Geen overlap en van-alles-wat dus, maar in plaats daarvan focus op het eigen werkveld. Een eigen engineeringportal, bedoeld voor direct overleg met de engineers van de klant, zorgt voor het delen van al die specifieke kennis. En met een gloednieuw Eltrex-bedrijf in Frankrijk erbij nemen de mogelijkheden voor groei alleen maar toe.

SPECIALISMEN BENUTTEN

Kennisdeling over en weer: zie daar de aanleiding van de engineeringportal van Eltrex Motion. Die draait online, telt inmiddels een kleine tweehon derd geregistreerde gebruikers en is nadrukkelijk bedoeld als platform waarop de eigen engineers met die van de klant in overleg kunnen. ‘De vraag van klanten is veranderd’, stelt Loos. ‘Zij vragen ons niet meer om componenten, maar om oplos singen. Dat onderstreept het belang van de por tal: er komt steeds meer vraag naar onze kennis.’ En die is inmiddels zo specifiek dat Eltrex Motion steeds meer wordt gezien als een – zoals Waltman het omschrijft – kennishuis met toegevoegde

en ook wij ieder meer voorraad aan, dan komen we samen een heel eind.’

Investeren in kennis van de laatste technologie is onmisbaar, stelt Waltman. Vandaar ook de ver binding met het regionale onderwijs en bedrijfs leven (zie kader), met daarbij een stevig markt potentieel in het vooruitzicht. Want ga maar na, zo merkt Loos op: ‘Pneumatische en kondencezomerrijk,kortgebeurtBeneluxEnmeerwordenaandrijvingenhydraulischesteedselektrisch.’zoalshetindegaat,zodatsindsookinFrankwaardezeEltrexFranisgestart.‘Weermee

zo’n 35 personen. De groei voor motion control is er in elk geval nog lang niet uit, zo stelt Walt man vast. ‘Er zijn nog heel wat stenen in de vijver te gooien – en laat ons maar de partij zijn die dat doet.’

Eltrex Motion richt zich vooral op sectoren als agriculture, e-mobility, medical en zogenoemde harsh environments. Denk bij dat laatste aan een omgeving waarin bijvoorbeeld defensiematerieel even geavanceerd als robuust moet werken. Het is

ted guided vehicle, red.) gebouwd. Waar hij onze kennis van engineering heeft kunnen gebruiken, hebben wij nu een ontwerpdocument voor een agv. En dat is waardevol: wil een klant met ons over zo’n voertuig in gesprek, dan weten wij met welke mogelijke uitdagingen hij van doen heeft. We willen de taal van de klant kunnen spreken.’

SAMEN VOOR SYNERGIE

• www.eltrex-motion.com

89september 2022

DEVELOP TECHNOLOGY THAT MATTERS

• www.8-lakes.com

‘ER KOMT STEEDS MEER VRAAG NAAR ONZE KENNIS’

Imagine people rely on your engineering solutions. You can use your creativity and skills in technological solutions and social challenges. You develop innovative products and systems for the society of tomorrow. You can do this in various areas, such as healthcare, safety, sustainability and communication. Whatever your role at Demcon is: you will make a difference with meaningful innovations. imagine tomorrow. challenge today. the world of solutionsengineeringneedstomorrowyourtoday.

aan Loos en z’n collega’s om ook dan de juiste kennis paraat te hebben. ‘We willen weten wat er speelt en snappen welke behoeften de klant heeft.’ Neem, illustreert Waltman, het werk van de stu dent werktuigbouwkunde, die onlangs succesvol afstudeerde met een project bij Eltrex Motion. ‘Hij heeft hier voor zijn project een agv (automa

STEVIG MARKTPOTENTIEEL

AFGESTUDEERD OP EEN AGV

• www.eltrex.fr

waarde. ‘Engineeringbureaus vragen ons voor hun motion control. Zo bezien sluit het platform goed aan bij onze groeiambitie: we geloven erin dat we groeien juist door onze kennis te delen.’ Laten die engineers binnen de portal dan geen business liggen? ‘Nee hoor’, zo klinkt het lachend. ‘Ook zij zijn kien genoeg op commerciële moge lijkheden.’

groeien met onze klanten’, vertelt Waltman, ‘dus hebben we die mogelijkheid aangegrepen.’ Parijs is de uitvalsbasis, met een eerste vertegenwoordiger voor het zuiden van het land. Een tweede medewerker moet snel volgen voor het noorden, zodat ook dat gebied is afgedekt en de Eltrexorganisatie binnen vijf jaar kan doorgroeien naar

Eltrex Motion heeft in de Benelux een vestiging in Breda en het Belgische Wommelgem. Het bedrijf maakt deel uit van de Eight Lakes group, dat nu met Eltrex France erbij dertien bedrijven omvat en vorig jaar met in totaal zo’n 320 medewerkers een omzet van 135 miljoen euro noteerde. ‘De dochterbedrijven werken veel samen’, vertelt Rob Loos van Eltrex Motion. ‘Dat werkt goed, we vullen elkaar volop aan.’ Daar blijft het qua samenwerking niet bij volgens hem. Zo is Eltrex Motion aangesloten bij initiatieven zoals Brainport Industries en Breda Robotics, en werkt het bedrijf samen met Avans Hogeschool in Breda en Tilburg. Loos: ‘We geven er gastcolleges, wat erg leuk is om te doen. Bovendien blijven we zo in con tact met de mensen die net van de opleiding afkomen en de wereld van motion control versterken met hun kennis.’

oals je van een Gouds bedrijf kunt verwachten, heeft ook Mokveld Valves zijn sporen verdiend in typisch Goudse producten. Honderd jaar geleden begon het nog als reparatiewerkplaats voor machines. Later fabriceerde het stroopwafelijzers voor de bekende Goudse stroopwafels en werkte het voor de lokale industrie voor de keramieksoort plateel. De plateelbakkers vertrokken halverwege vorige eeuw uit Gouda, al was het ook in die tijd dat het gasveld in Groningen werd ontdekt. Dus maakte Mokveld een switch waar het nog altijd de vruchten van plukt, door zich voor de gasindustrie – en ook de olie- en watersector – te richten op de ontwikkeling en productie van zogeheten afsluiters. ‘Je kunt onze systemen

het best vergelijken met een waterkraan’, vertelt Mokveld-ceo Stefan Weeber. ‘Je kunt ze heel precies openen en sluiten, en zo heel nauwkeurig de stroom door de leidingen reguleren.’

Mokveld is de grondlegger van de zoheten axiale afsluiter voor de olie- en gasindustrie. In de afsluiter zit een zuiger die in lijn beweegt met de as van de leiding. Druk je die zuiger tegen de zitting aan, dan kun je de stroom volledig afslui ten, of het nou om een gas of vloeistof gaat. De aansturing van de zuiger gebeurt elektrisch, pneumatisch of hydraulisch. ‘Dat laatste doen we het minst’, aldus Weeber. ‘Hoewel we opereren in traditionele markten waar niet snel wordt veran derd als een technologie zich heeft bewezen, kiezen toch steeds meer klanten voor een elektrische aandrijving.’

‘We beginnen bij 20 bar; dat is het minimum. De meeste systemen leveren we voor drukken tussen de 100 en 150 bar, maar we leveren ook oplossingen voor 690 bar. Voor wat betreft de diameter zien we veel 16-inch-afsluiters door de fabriek gaan. Bepaalde afsluiters kunnen we ook maken voor leidingen tot 72 inch in diameter.’

MOKVELD MAAKT DOCUMENTENSTROOM VLOEIEND

DOCUMENTBEHEER

•

EEN OPLOSSING VOOR DE DOCUMENT CONTROLLERS ÉN ENGINEERS

• ‘We kunnen vrij snel de juiste documentatie boven water halen. Ook voor oude systemen.’

90 september 2022

KLAAR VOOR WATERSTOF

‘Alles made to order’, zegt Weeber. Mokveld richt zich op afsluitersystemen met grote diameters en hoge drukken en doet dat in de gaswereld voor partijen zoals de NAM en Gasunie.

MET PRO.FILE-PARTNER PLM XPERT

Het grootste deel van de eigen business haalt Mokveld uit de gasindustrie. Weeber: ‘Vanwege de energietransitie wordt er momenteel veel gesleuteld aan de Europese gasnetwerken. Bovendien was alles erop gericht dat het gas uit het oosten kwam. Dat wordt nu in een rap tempo omgezet richting andere bronnen, zoals LNGterminals en gaswinning uit Afrika.’ Weeber zegt klaar te zijn voor de overgang naar waterstof. ‘In sommige lokale projecten doen we het al jaren. Het is nu aan de politiek om groen licht te geven zodat het ook op grotere schaal kan worden uitgerold. Voor ons biedt waterstof een zeer interessant toekomstperspectief, net als de ondergrondse opslag van CO2.’ Ook raakt Mokveld steeds meer betrokken in de waterindustrie. ‘Met de kennis die we hebben opgebouwd in olie en gas kunnen we daar nieuwe oplossingen leveren. Jarenlang was waterverlies bijvoorbeeld geen issue. De gevolgen zijn welis waar minder schadelijk dan bij olie of gas, maar bedrijven krijgen steeds beter op hun netvlies dat er ook daarbij wel degelijk economische en eco logische effecten zijn.’

‘We wilden het systeem naar onze hand kunnen zetten, zonder afhankelijk te zijn van de leverancier.’

• ‘Nu we weten wanneer iets binnenkomt, en wanneer iets moet worden verstuurd, kunnen we er veel beter op sturen.’

Mokveld-ceo Stefan Weeber (links) en Hugo Botter van PLM Xpert kijken terug op een inmiddels langdurige samenwerking, gebaseerd op PRO.FILE. ‘Het is een oplossing die snel evolueert.’ Foto: Alexander Pil

In de fabriek in Gouda rollen jaarlijks ongeveer tweeduizend van die afsluiters van de band.

DOOR AL EXANDER PIL

Mokveld Valves produceert in Gouda afsluiters voor de wereldwijde gas-, olie- en waterindustrie. Zo breed als de klantenkring is, zo uitvoerig is ook de benodigde documentatie voor elk project. Vandaar dat het bedrijf al jaren geleden uitkwam bij de software van PRO.FILE voor documentmanagement en PLM, en daarmee een langdurige samenwerking aanging met PRO.FILE-distributeur PLM Xpert. Nu beide bedrijven dit jaar een jubileum vieren – Mokveld bestaat honderd jaar, PLM Xpert een kwart eeuw – is dit hét moment om de onderlinge samenwerking te belichten. ‘Soms zie ik dat bedrijven kiezen voor een pleister op de wond, maar dat was bij Mokveld zeker niet het geval.’

Z

• ‘Onze document controllers hadden een eigen database opgezet, maar het werd simpelweg te complex.’

NET EVEN VERDER KIJKEN

91september 2022

DOZEN VOL DOCUMENTATIE

om alles perfect te krijgen. ‘Onze document con trollers hadden een eigen database opgezet, maar het werd simpelweg te complex’, aldus Weeber. ‘Ook omdat die documenten vaak een paar keer op en neer gaan en je dus met verschillende ver sies te maken hebt. Ons eigen papieren archief begon gewoon vol te raken.’

‘We wisten al wel dat PRO.FILE ook heel goed in staat was om met niet-CAD-achtige documenten om te gaan, maar Mokveld was een van de eerste bedrijven in Nederland die het pakket ook op die manier ging toepassen.’

‘PRO.FILE was toen nog vooral bedoeld voor engineers en tekenkamers’, vertelt Hugo Botter, managing director en oprichter van PLM Xpert.

Mokveld produceert in Gouda afsluiters voor de wereldwijde gas-, olie- en waterindustrie. Foto: Mokveld

Omdat de hoeveelheid documentatie per project over de jaren heen groeide van een goedgevulde map naar hele boekwerken tot zelfs dozen vol, en iedere klant verschillende wensen en eisen op tafel legde, werd het voor Mokveld een hele klus

Mokveld zocht en kwam uit bij de software voor documentmanagement en PLM van het Duitse PRO.FILE. Waarmee het ook koos voor PLM Xpert, dat vanuit Bergambacht het competence center is voor PRO.FILE in de Benelux.

Naast de oplossing voor de documentenstroom gebruikt Mokveld steeds meer van de PLM-func tionaliteiten die PRO.FILE biedt. Ook heeft het bedrijf inmiddels de overstap gemaakt van Oracle, waarvan het destijds nog gebruikmaakte, naar Microsoft SQL Server. ‘Wat ons wat hoofd brekens heeft gekost, is de aansluiting naar onze vestiging in Kuala Lumpur’, herinnert Weeber zich. ‘We hebben toen zelf de link tussen de Oracle-database en servers moeten bouwen.’ ‘Inmiddels zit die multi-site-technologie in PRO.FILE’, benadrukt Botter. ‘Sowieso is het een oplossing die snel evolueert. Dat komt onder meer omdat het een open pakket is. Mokveld kan zelf opties en functionaliteiten toevoegen.’ Weeber: ‘Die openheid is een belangrijke reden dat we voor PRO.FILE hebben gekozen. Dat PLM Xpert hier om de hoek zit, maakt de samenwerking extra fijn.’

OPENHEID

• www.plmxpert.nl

Zoals gezegd zijn de industrieën waarin Mokveld opereert zeer tradi tioneel. Dat betekent in de praktijk dat klanten alles volledig gedocu menteerd willen hebben. Er moeten tekeningen en een gebruikershand leiding worden meegeleverd, kwali teitsprocedures moeten worden vastgelegd en er moeten certificaten bij van het materiaal. Ook zijn er wisselende eisen voor het manufac turing record book. Zelfs aan de vorm van alle documentatie zitten regels. Weeber: ‘Ook al gaat alles tegen woordig vooral digitaal, toch willen sommige klanten nog altijd een kopie op papier. Ze vragen van ons dan om alle documenten bijvoorbeeld aan te leveren in groene ordners, op het Amerikaanse letter-formaat (iets breder en korter dan het A4-formaat, red.), met speciale rugcodering en tabbladen. Voor een leek klinkt dat wellicht overdreven, maar zo’n klant krijgt van al zijn toeleveranciers documentatie en wil dat per project netjes archiveren. Als wij dan ineens op A4-formaat zouden printen, past de documentatie wellicht niet eens meer in de kast.’ En het gaat nog verder: ‘Projecten in Noorwegen krijgen bijvoorbeeld vaak de naam van een Noorse god, met een flitsend logo. Dat logo moet overal op terugkomen, op alle documenten, met een speciaal front sheet, en zelfs in het lettertype dat zo’n partij heeft gekozen.’

Het moest makkelijker en beter, bleek uit klanttevredenheidsonderzoeken. Dus ging het Goudse bedrijf een jaar of twintig geleden op zoek naar een professioneel documentmanagementsysteem (DMS). ‘We wilden een pakket dat we zelf kon den inrichten’, herinnert Weeber zich. ‘Omdat alle klanten net wat anders vroegen, moesten we het

Botter roemt Mokveld om het feit dat het bedrijf verder keek dan alleen een goed DMS. ‘Voordat je met de implementatie van zo’n oplossing begint, moet je natuurlijk eerst achterhalen waar de pijn zit. Maar het is verstandig net even verder te kijken dan je neus lang is. Want de pijn die je ervaart, heeft mis schien wel een oorzaak die ergens anders in de organisatie ligt. Soms zie ik dat bedrijven een puntoplossing kiezen, als een pleister op de wond, maar dat was bij Mokveld zeker niet het geval. Ze hebben er een oplossing gezocht waarmee de document controllers geholpen waren en ook naar de behoefte van andere, meer technische afdelingen gekeken, omdat iedereen uiteindelijk toch samenwerkt. Ik vind dat heel sterk.’

In de loop der jaren heeft Mokveld PRO.FILE steeds verder uitgerold binnen de organisatie. Zo maken naast de projectorganisatie en document controllers ook de engineeringafdeling en teken kamer er gebruik van. Ook r&d, met de verschil lende CAD/CAM-systemen, is erop aangesloten. ‘Dat maakt alles veel inzichtelijker’, aldus Weeber. ‘Omdat we weten wanneer iets binnenkomt, en

‘HET IS IDEAAL ALS JE GELIJK DE BETREFFENDE FILE KUNT OPHALEN’

VIJFTIG JAAR ARCHIEF

systeem naar onze hand kunnen zetten, zonder afhankelijk te zijn van de leverancier.’

wanneer iets moet worden verstuurd, kunnen we er veel beter op sturen. Kritiek op onze docu mentatie krijgen we ook bijna nooit meer.’ De afsluiters van Mokveld zitten vaak op kriti sche plaatsen in een installatie. Dat betekent dat de afsluiters een label hebben en de hele documentenstroom direct beschikbaar moet zijn voor service of onderhoud. ‘Dan is het ideaal als je gelijk de betreffende file kunt ophalen’, weet EenWeeber.uitdaging is wel dat de Goudse afsluiters dertig tot veertig jaar meegaan. Soms weten gebruikers niet eens meer dat er een Mokveldsysteem is geïnstalleerd en is de papieren docu mentatie verloren gegaan. Als er toch iets mee aan de hand is, kloppen ze aan in Gouda. Het archief gaat meer dan vijftig jaar terug. Voor een deel is dat nog op papier, maar steeds meer komt ook digitaal beschikbaar. Weeber: ‘We kunnen vrij snel de juiste documentatie boven water halen. Ook voor oude systemen. Dan heb je natuurlijk wel gelijk een mooi haakje om eens te gaan praten over een update die wellicht beter aansluit bij de eisen van nu.’

• www.mokveld.com

NOORSE GODEN

• www.pro-file.com/nl/

We design, produce and assemble complete integrated systems, mechanical modules, mechatronical modules and high-end parts for a wide range of industries. Systems, modules and high-end parts

More added value Maximum involvement www.werkenbijfmi.nlwww.fmi.nl • High-Tech • Industry • Implants and Medical instruments

HIGHLY REGARDED SUPPLIER OF

‘DE ALERTHEID TIJDENS DE CORONAPANDEMIE WAS VEEL GROTER’

Buhrs packaging technology in Zaandam, vooral werkzaam voor de e-commercemarkt wereldwijd,

INDU STRY

LEES VERDER OP PAGINA 95

• Het duurt nog wel even voordat de supplychains normaliseren.

93september 2022

SUBSTANTIEEL MEER BESTELLEN

SECOND, THIRD EN FOU RTH SOURCE

Leeflang: ‘Inmiddels staan alleen opvallend veel méér spullen op die long leads-lijsten.’

chines uitgeleverd kunnen worden. Of als er een flinke economische teruggang inzet.’ Bovendien wachten veel maakbedrijven met smart op bestel de productiemiddelen: machines laten lang op zich wachten en ook dat zit de productie in de toeleverketen nog wel een tijdje dwars.

Net voor de zomer was er een TalkING Industry bij BluePrint Automation in Woerden, georganiseerd door Link Magazine en ING. Cfo en gastheer Kasper Tappel leidde de directeuren en managers uit de maakindustrie rond bij de producent van machines voor de verpakkingsindustrie, waarna een discussie volgde over de grote bottlenecks van nu: de tekorten aan grondstoffen en materialen, en de krapte op de arbeidsmarkt. ‘Als klanten nu bereid zijn om de gestegen prijzen te betalen, zijn we straks ook makkelijker om dalingen te verrekenen.’

• ‘We spreken wel inruil- en teruggeefregelingen af met leveranciers.’

te halen, als het moet zelfs via eBay.’ Het bedrijf is overigens niet zo afhankelijk van China, de vestiging daar koopt lokaal in. Voor de Europese markt komt al snel 90 procent van de inkoop uit Nederland of Duitsland. ‘Dat wil natuurlijk niet zeggen dat onze toeleveranciers het op hun beurt ook niet in Azië halen.’

INDUSTRY BIJ BLUEPRINT AUTOMATION IN WOERDEN

‘Tegen soms afschuwelijke prijzen, om orders toch maar door te kunnen blijven leveren. Ook wij zijn eerder gaan bestellen, zoals zo vele bedrij ven: we hebben met zijn allen daardoor bijgedra gen aan alle ellende met levertijden.’ Van Dam werkte altijd al met long leads: wat gaat er gebeu ren, welke orders zijn te verwachten, welke cruci ale materialen moeten alvast besteld worden?

• ‘We starten al met bestellen als het voor 80, 90 procent zeker is dat we een opdracht voor een machinelijn krijgen.’

TALKING

De deelnemers aan de TalkING Industry. Tegen de klok in: Kasper Tappel (BluePrint Automation), Niels Beers (Demaco), Jarno van Utteren (Demaco), Lucy Holl (Link Magazine), Guido Leeflang (Van Dam Machine), Ronald Kleinsmann (Loading Systems), Dick Verheij (Buhrs packaging technology), Paul Oosterlaken (Kiremko), Peter Smit (Kloepfel Consulting), Dennis van Dijk (Nijdra), John van Ginkel (Link Magazine), Roy Kasteel (Kasteel Metaal), Sebastiaan Bekker (Karhof), Rewin Chotkan (ING), Jaap van de Rest (ING) en Gert Jan Braam (ING). Foto’s: Michiel Wijbergh

• ‘Ik zie het gebeuren: techniek wordt echt weer

TALKINGcool.’

Operationeel directeur Guido Leeflang van Van Dam Machine in Amsterdam, producent van printers voor de verpakkingsindustrie, reageert dat zijn bedrijf ook wel eens op eBay koopt.

H

• ‘We zoeken het veel meer in slimmer werken dan in meer mensen op de werkvloer.’

alverwege het gesprek komt de lastigste vraag van de middag op tafel. ‘Wanneer denken jullie dat de supply chains weer normaliseren?’, vraagt Jaap van de Rest, relatiemanager Industry bij ING Regio Noord-West. Zijn eigen inschatting: ‘Bij ING verwachten we dat we dan nog wel een jaar verder zijn.’ Poeh, geen idee, komen de reacties. Anderhalf jaar mis schien wel, afhankelijk van wat Rusland gaat doen. ‘Houd het op eind 2023, begin 2024, gelet op de elektronicaproducenten’, klinkt het ook. De staalprijzen zijn al wat aan het dalen, ‘maar voor dat je dat in de keten terugziet duurt nog wel even gezien de opgebouwde voorraden’, zegt tafelvoorzitter Peter Smit, partner bij Kloepfel Consulting. En daarbij: ‘De elektronicatekorten worden pas echt minder zodra er meer chipma

‘De invasie van Rusland in Oekraïne vraagt om nog snellere herinrichting van supplychains’, is de stelling waarmee Smit deze TalkING Industry aftrapt. Het merendeel van de deelnemers beaamt dat. Hoewel: die ketens waren door corona al danig verstoord. Wie nu pas reageert, is rijkelijk laat. De lockdowns in onder meer China hadden en hebben veel meer impact. Het ligt er ook maar net aan of een bedrijf veel toegeleverd kreeg uit juist Rusland of Oekraïne. ‘We zijn al langere tijd substantieel meer gaan bestellen, onze voorraden zijn verdriedubbeld’, zegt Kasper Tappel, cfo van gastbedrijf BluePrint Automa tion. ‘We bestellen ver vooruit en starten al als het voor 80, 90 procent zeker is dat we een opdracht voor een machinelijn krijgen.’ BluePrint Automa tion is proactiever dan ooit tevoren: ‘Als iets niet leverbaar is, switchen we van besturingsplatform A naar B. Wat beschikbaar is, proberen we binnen

DOOR LUCY HOLL

Eén stap is bij het ‘smart’ maken van engineering en productieprocessen onmisbaar: het centraliseren van data. Makkelijker gezegd dan gedaan.

Waarom datacentralisatie de toekomst is en hoe u dit realiseert.

Meer weten? Scan de QR-code en download de gratis whitepaper.

In de whitepaper leest u:  Waarom datacentralisatie van essentieel belang is voor engineering  Hoe u deze IT-transformaties als paneel- of machinebouwer in gang zet  In welke bredere context van digitalisering data-centralisatie past

In deze whitepaper leest u hoe u deze IT-transformatie als paneel- of machinebouwer in gang zet en in welke bredere context van digitalisering dit past. Maar niet voor we de urgentie hebben geschetst.

Dick Verheij valt wel wat op: ‘Bij het oplossen van problemen in de supplychain beginnen we bij onszelf, dan gaan we bij onze toeleveran ciers te rade, maar we kijken

Dennis van Dijk (Nijdra): ‘De grootste uitdaging op dit moment is de inkoop van lagers, we zoeken naar alternatieven en komen daarbij noodgedwongen ook uit in China.’

‘MACHINES GAAN WEG ZONDER SENSOREN, IN DE HOOP DAT WE DIE BIJ DE AFMONTAGE EROP KUNNEN ZETTEN’

Ja en nee, reageert Kasper Tappel. ‘Je weet dat het gaat gebeuren, er komt een moment dat leveran ciers weer geheel op tijd en naar de wensen van hun klanten kunnen leveren. BluePrint Automation levert automatiseringsoplossingen voor de voedingsindustrie, dus onze vraag valt niet meteen weg. Voor ons valt het mee, schat ik. Maar in andere takken van sport weet ik het niet. Toeleveranciers die aan ons onderdelen leveren bijvoorbeeld, snappen wel dat wij straks even op de rem gaan staan qua inkoop. Eerst moeten onze voorraden op.’

LEES VERDER OP PAGINA 97

EVEN KIJKEN IN AZIË

Peter Smit krijgt een déjà vu van de situatie in 2007, 2008, toen hij bij een toeleverancier van assen voor de Europese trailermarkt actief was. Compleet onverwacht kwamen er een paar tele foontjes van klanten en ineens was de vraag met 80 procent gedaald. ‘Terwijl we de twee jaren daarvoor alleen maar bezig waren met zoveel mogelijk uitleveren en werkelijk niemand het over de prijs had. Zijn jullie daar niet bang voor?’

RISICO’S

Kasper Tappel (BluePrint Automation): ‘Als iets niet leverbaar is, switchen we van besturingsplatform A naar B. Wat beschikbaar is, proberen we binnen te halen, als het moet zelfs via eBay.’

oplost: iedereen vist wereld wijd toch in dezelfde vijver, aldus Dennis van Dijk, general manager van system supplier Nijdra in Midden beemster, met de focus op machines voor de medische, optische en analytische markt. ‘De grootste uitdaging op dit moment is de inkoop van lagers, we zoeken naar alternatieven en komen daarbij noodgedwongen ook uit in China. Dat gaat dan altijd wel met goedkeuring en testen van de klant, want we hebben normaliter veel voorgeschreven leveranciers.’

heeft vorig jaar het complete volume voor de productie van dit jaar al ingekocht, met name de elektronica, vertelt dga Dick Verheij. ‘Dat hebben we nu weer gedaan voor de komende zestien maanden. We spreken wel inruil- en teruggeefregelingen af met leveranciers. Aan de ijzerkant hebben we vorig jaar een meerderheidsbelang genomen in onze belangrijkste toeleverancier. Dat lost veel problemen op, al krijg je er wel een hoop andere problemen bij natuurlijk...’ Kiremko in Montfoort, fabrikant van machines voor de aardappelverwerkende industrie, heeft voor 15 miljoen aan werk liggen, oorspronkelijk bestemd voor de Russische markt. Dat wordt niks meer, er is daar niks meer te doen. ‘Je krijgt sowieso je geld niet’, zegt dga Paul Oosterlaken. Ook Kiremko heeft veel inkoop afgeroepen. ‘We puilen uit van het roestvaststaal. Maar elektroni ca is ook bij ons een drama. Machines gaan weg zonder sensoren, in de hoop dat we die bij de afmontage bij de klant erop kunnen zetten.’ Cfo Ronald Kleinsmann van Loading Systems in Lelystad, leverancier van dock equipment en industriedeuren voor het laden en lossen van vracht, vertelt dat zijn bedrijf alle staal back to back inkoopt. Er ligt letterlijk een enorme berg. ‘We hebben vol ingekocht om geen prijsrisico te

Zijn jullie niet bang dat er veel te veel voorraad is opgebouwd, wil gespreksleider Smit weten. ‘Nee’, reageert Kleinsmann. ‘We hebben niet per se standaard producten, maar we kunnen uiteinde lijk wel veel dezelfde materialen gebruiken in uit eenlopende projecten.’ ‘Helemaal niemand spint hier garen bij’, stelt Roy Kasteel, adjunct-directeur van Kasteel Metaal in Alphen aan den Rijn, leverancier van metalen componenten en plaatwerk. ‘Dat kunnen we leren van die enorme drang om voorraden aan te leggen. Maar hoe doen we dat een volgende keer anders met zijn allen, hoe krijg je dat georganiseerd in de keten? We hebben zelf niet overdreven inge kocht en weten nog steeds voldoende te vinden. Maar we zitten met name met de prijzen in onze maag.’ Hij ver telt hoe zijn medewerkers soms ook echt zijn gaan kijken als er bijvoor beeld een partij rvs of koker- en buis materiaal in Azië werd aangeboden. Ze wilden zeker weten dat de spullen er echt lagen. Je krijgt toch af en toe wat argwaan in deze rare Sebastiaantijden. Bekker, coo van Karhof in Purmerend, producent van maatwerkcarrosserieën en laad bakken voor bedrijfswagens, vertelt het verhaal dat er een lading materialen voor Karhof in een schip onderweg was. Maar halverwege ging de vracht rechtsomkeert omdat de leverancier elders een betere deal kon sluiten. ‘Je gelooft het niet, maar dat gebeurt. We hebben een sterk samengesteld product. Dat maakt het lastig sturen om alle onderdelen op tijd binnen te halen. We werken nu zo modulair mogelijk, maar alles modulair kan bij ons echt niet.’

VERVOLG VAN PAGINA 93

95september 2022

De supplychains zijn danig verstoord, maar met relatief lange orderportefeuilles en goed manage ment zijn schommelingen op te vangen, is de conclusie. Van de Rest van ING: ‘Wat me wel opvalt, is dat de alertheid tijdens de coronapandemie veel groter was. Toeleveranciers en klanten overlegden veel en veel meer, de paniek van destijds is er nu niet. Terwijl wij als bank denken dat de effecten van de huidige geopolitie

Kiremko heeft ook veel klanten in de voedingsindustrie. Het effect van corona was aanvankelijk korte tijd wel heel heftig, zegt Oosterlaken, met name omdat de klanten veel financieren uit hun cashflow. Nu maakt hij zich geen zorgen. Er zijn steeds meer monden te voeden. ‘Dus of de vraag inzakt, hangt echt van sector af.’

lopen. Staal kwam bij ons voorheen gelukkig niet zozeer uit Rusland en Oekraïne.’ Ook bij Loading Systems is het hetzelfde verhaal: elektronica en motoren zijn lastig te verkrijgen. ‘We hadden al second source suppliers maar daar zijn nu ook third en fourth suppliers uit andere landen bijgekomen.’ Hij noemt de coronacrisis de belang rijkste Secondaanleiding.sourceiszeker een optie, maar of het alles

nooit de andere kant van de keten op. “Hé luister, klant, we hebben allemaal dezelfde problemen, laten we eens even een jaar vooruit kijken, ga je daadwerkelijk op korte termijn bij mij intekenen op een machine, welke risico’s moet ik voor je lopen?”’ Verheij is daarom gericht klanten gaan bellen: ‘“We willen 16 maanden in het vooruit inkopen, wat ga jij bij ons doen?” Dat begrijpen ze allemaal.’ Kasteel herkent het. Zijn bedrijf heeft een mooie orderintake, maar ‘als je maar tien procent van het verhaal van de klant weet, neem je snel verkeerde beslissingen.’

MINDER PANIEK?

&MANUFACTURINGENGINEERINGASSEMBLY For a greener future. CONTAINERIZED SOLUTIONS CONTROL MANUFACTURINGCHARGINGSYSTEMSSOLUTIONS&ASSEMBLY NieuweWeme Group Münsterstraat 12-14 NL-7575 ED Oldenzaal T +31 541 530 500 E W:info@nieuweweme.nlwww.nieuweweme.nl

• Ondanks stevige orderposities kampt ook de technologische industrie met materiaalschaarste, hoge inkoopprijzen en een afkoelende Europese economie. Chiptekorten zorgen vooral in de automotive voor grote productiebelemmeringen.

Karhof werkt niet altijd met open calculatie, haakt Bekker in. ‘Als alles op tafel ligt, komen sommige klanten ons vertellen waar we bepaalde componenten volgens hen veel goedkoper kun nen krijgen, al weten we vrijwel zeker dat dat echt niet gaat lukken. Sommige partijen vinden packagedeals heel vervelend.’

• Nederland speelt een belangrijke rol in de sterk groeiende mondiale halfgeleiderindustrie. Toeleveranciers van de hightech industrie profiteren daarvan.

Gert Jan Braam, sector banker Industry bij ING, gaf aan het begin van de discussie een kort overzicht van de stand van zaken in de industrie. ‘De uitbundige groei is eruit, het vlakt af, al verschilt het per sector. Het energieverhaal maakt het allemaal heel onzeker voor bedrijven. Stel dat we de basismetaalindustrie en chemie moeten afschalen om energie te besparen: dan krijgen we grotere problemen.’ De vraag is ook wat de huidige onzekerheid en het dalende consu mentenvertrouwen doen: maken mensen pas op de plaats? En hoe gaat het verder met de supplychain problemen en de krappe arbeidsmarkt? ‘Eerst vorm den het gebrek aan materialen en productiemiddelen de grootste belemmering voor de productie en verdere groei, nu staat het tekort aan arbeidskrachten verreweg bovenaan’, aldus Braam.

• www.vandammachine.com

Sebastiaan Bekker (Karhof): We werken nu zo modulair mogelijk, maar alles modulair kan bij ons echt niet.’

Smit noemt de Duitse markt, waar veel met indexering wordt gewerkt. Alles staat er op papier. Maar zelfs daar zie je dat partijen mooie contracten met indexen die eens per kwartaal geüpdate worden, openbreken. Indexering zegt vaak ook niets over schaarste in de markt en loopt per definitie achter, klinkt het aan tafel. In normale tijden werkt indexering goed, maar dat is nu niet te doen.

GEBREK AAN ENGINEERS

ke situatie vele malen groter zijn.’ Het is toch wel tamelijk extreem wat er de laatste maanden gebeurt. ‘Nou, door die stijgende nikkelprijzen waren wij toch wel redelijk in paniek hoor’, zegt ceo Niels Beers van Demaco in Noord-Scharwoude, producent van leidingen voor het transport van vloeibaar gas. ‘We hebben snel geschakeld en zijn meteen met materiaaltoeslagen gaan werken.’

Het tekorten aan materialen is één ding. ‘Perso neelstekort remt de groei van mijn bedrijf’, is de volgende stelling die aan bod komt. ‘We hebben er nu nog niet zo’n last van, en dat komt simpelweg omdat de materialen te laat komen’, klinkt het. En een bedrijf als Demaco wil er niet per se meer handen bij, maar wil waar mogelijk automatiseren om verder te groeien. Beers: ‘We zoeken het veel meer in slimmer werken dan in meer mensen op de werkvloer. We hebben trouwens wel gebrek aan creatieve geesten om die automatisering voor elkaar te Dekrijgen.’bottleneck bij BluePrint Automation zit ook in speci fieke functies. ‘Vooral soft ware engineers zijn niet te krijgen en dat probleem wordt steeds groter’, aldus Tappel. ‘Bij ons in de regio studeren er zeg zestien per jaar af, we kennen ze alle

Cfo Jarno van Utteren van Demaco vertelt dat Demaco puur op projectbasis werkt, waarbij alles steeds opnieuw gecalculeerd wordt. ‘Dus nu werken we met die materiaaltoeslagen. En als het dan soms net ietsjes meevalt, geven we het verschil niet terug.’

• www.kasteelmetaal.nl

Dick Verheij (Buhrs): ‘Aan de ijzerkant hebben we vorig jaar een meerderheidsbelang genomen in onze belangrijkste toeleverancier.’

97september 2022

• www.kiremko.com

• www.kloepfel-benelux.com

van Loading Systems kan door heel Europa installatie- en service engineers gebrui ken, plus operators hier in Nederland, plus IT-mensen, van alles eigenlijk. Het bedrijf recruit continu en doet aan employer branding. Verheij van Buhrs packaging technology vertelt hoe hij steeds vaker 50plussers aanneemt: ze zijn ervaren, gedreven en technisch onderlegd. ‘Daar zit een enorm potentieel. Schuif ze niet aan de kant.’

VERVOLG VAN PAGINA 95

• www.buhrs.com

‘Op de lange termijn ontkom je er toch niet aan, je concurreert jezelf weg’, zegt Oosterlaken. ‘Er zitten stevige inkopers aan de andere kant van de tafel, die weten waar ze het over hebben.’

• www.ing.nl/industrie

• www.loading-systems.com

Om medewerkers vervolgens te behouden, is ook een kunst. Technici worden plat gespamd met aanbiedingen van andere bedrijven waarbij ze niet zelden ook nog eens een paar honderd euro extra krijgen. Een fijne baan, gratis eten, bier op vrijdag, een fitnesscenter. Het kan niet op, maar het is soms nog niet genoeg. Kasteel is daarom samen gaan werken met collega-bedrijven om medewerkers nog net iets meer mogelijkheden en variatie te kunnen bieden. De industrie moet gezamenlijk de schouders eronder zetten en het samen oppakken, ook met het onderwijs. Nijdra is tegenwoordig op zaterdag een paar uur open: om jongeren wat te laten poetsen en zo de werkvloer op te halen. Van Dijk eindigt met een positieve noot: ‘Ik zie het gebeuren: techniek wordt echt weer cool.’

komstige inkoopprijsdalin gen worden niet aan de klant doorberekend.’ Beetje lastige vraag om te beantwoorden weer: ja, nee, soms… ‘We geven het terug.’ ‘We houden het zelf.’ ‘Dat hangt van de concurrentiepositie af.’ En: ‘Als klanten nu bereid zijn om de gestegen prijzen te betalen, zijn we straks ook makkelijker om dalingen te verrekenen.’

• Binnen de technologische industrie groeit de hightech met daarbinnen de machinebouw in 2022 en 2023 net als in 2021 het sterkst.

Smit legt een nieuwe stelling op tafel: ‘De toe

maal. Onze eigen recruiter doet heel goed werk, maar het houdt ergens op als de mensen er niet Kleinsmannzijn.’

JONGEREN OP ZATERDAG

• www.blueprintautomation.nl

• De technologische industrie – hightech, machine bouw, metaal- en kunststofindustrie – groeit struc tureel sterker dan de totale industriesector. Ook in 2022 (+6 procent versus +2,5 procent) en in 2023 (+3 procent versus +0,5 procent).

INDEXERING WERKT NIET

• www.nijdra.com

• www.demaco.nl

ING: UITBUNDIGE GROEI IS ERUIT

• www.karhof.nl

Oosterlaken kreeg jaren geleden iemand aangeboden maar ‘Hij is al oud’, werd erbij gezegd. ‘Die man bleek 50. Waar hebben we het dan over? Zo iemand komt binnen en gaat nooit meer weg. Daar kunnen we nog minstens vijftien jaar ple zier van hebben.’ Of kijk ook eens naar mensen met afstand tot de arbeidsmarkt. Haal bepaalde, repeterende taken weg bij operators en maak andere mensen er blij mee.

Een nieuw ERP-systeem zou Tanis toekomstbe stendiger kunnen maken. Dus koos het bedrijf na een adviestraject voor Microsoft Dynamics 365, met Fellowmind als implementatiepartner. ‘Natuurlijk hebben we gekeken naar alle functio naliteiten’, vertelt Tanis, ‘al woog de keuze voor de implementatiepartner even zwaar mee. Sterker nog, de achtergrond van Fellowmind gaf voor

A

Elke productielijn is uniek, maar waarom het wiel telkens opnieuw uitvinden? Consolideer de basis en efficiency komt als vanzelf, zo weten ze bij Tanis. Dit familiebedrijf – met de hoofdlocatie in het Brabantse Oosterhout – maakt productielijnen voor snoepgoed en groeit hard. Alle reden dus om intern processen zo veel mogelijk te stroomlijnen, zoals met de implementatie van ERP-systeem Micro soft Dynamics 365 door Fellowmind. Efficiënter voorraadbeheer is het resultaat, net als het benodigde inzicht. ‘Alles blijft nu binnen één systeem, dat maakt onze single point of truth veel steviger.’

Wie zo snel groeit, wil er uiteraard voor zorgen dat intern alle processen daaraan kunnen vol doen. Vandaar dat Tanis onlangs de transitie van engineering-to-order naar configure-to-order heeft ingezet. En het bedrijf daarmee toe werkt naar standaardisatie van componenten, om die geconfigureerd te laten terugkomen in elk project. Tanis: ‘Houd terugkerende compo nenten op voorraad en je hoeft het wiel niet meer telkens opnieuw uit te vinden. Dat scheelt tekenwerk en kosten en zorgt ervoor dat je veel sneller kunt leveren. We hoeven niet meer per project bij een leverancier aan te kloppen, maar kunnen van onze eigen voorraad uitgaan. Dat verandert onze aankooppropositie. Dat is wel zo prettig in deze tijd van schaarste aan materialen en grondstoffen.’

SNOE PMAC HINEFABRIKANT TANIS ANTICIPEERT MET ERP-IMPLEMENTATIE FELLOWMIND OP DOORGROEI

PROCESVERBETERING 98 september 2022

PARTNER KENT INDUSTRIE

Naast de stappen in standaardisatie bleek produ cent Tanis ook op ander vlak verder zich meer richting operational excellence te kunnen bewe gen. Want het vorige ERP-systeem was flink ver ouderd, zo vertelt Tanis, en kreeg geen updates meer. ‘Daardoor verliepen inmiddels te veel processen buiten het systeem, wat het risico op fouten vergrootte. Bovendien moesten onze rapportages beter, om zo meer informatie uit het

DOOR JAN BROEKS

l die snoepjes, het ene nog kleurrijker dan het andere. Zie ze maar eens opti maal te bereiden, zodat er qua textuur en smaak niets aan ontbreekt. Wegen, mengen en koken vragen om een specifiek pro ces, en hetzelfde geldt voor het gieten, drogen en afwerken van het snoep. Om dat alles zo efficiënt mogelijk samen te brengen, geoptimaliseerd voor iedere klant: dat is wat Tanis drijft. Dit familiebedrijf ontwikkelt en maakt complete productie lijnen voor vooral gummy- en jellysnoepjes en levert vanuit het hoofdkantoor in het Brabantse Oosterhout aan klanten wereldwijd. Vooral in de VS is de installed base groot, vertelt chief marketing officer Wouter Tanis. ‘We zijn er marktleider, de Amerikaanse markt vormt zo’n 80 procent van onze totale omzet.’

systeem te halen. En, niet onbelangrijk: waren we eerst alleen een projectenorganisatie, nu zijn we een projectenorganisatie mét productieomgeving. Dat maakt ons minder afhankelijk van leveranciers, maar dan is het wel belangrijk dat je je voorraad zo efficiënt mogelijk inricht.’

MINDER AFHANKELIJK

Draait het voor Tanis in de VS eerder om consolidatie van die koppositie, inmiddels heeft het bedrijf zijn pijlen vooral gericht op groei in Europa en Azië. En ja, dat kan volgens Tanis hard gaan, kijkend naar de afgelopen jaren. ‘Vijf jaar geleden haalden we een omzet van 30 miljoen euro, nu is dat zo’n 80 miljoen euro.’ En nog zo’n cijfer om de groei te duiden: telde het bedrijf vijf jaar geleden nog zo’n zeventig medewerkers, inmiddels gaat dat aantal richting de driehon derd. Veruit de meesten werken in Oosterhout en in de nabijgelegen productiehallen in Made, naast zo’n zestig mensen binnen de productielocatie in Australië en een kleiner aantal in de VS. Tanis: ‘Onze Amerikaanse vestiging is er nu vooral om lokaal support te leveren aan onze belangrijkste regio. Maar het is ons plan dit uit te breiden, zodat we direct vanuit daar onze spare parts kunnen leveren en letterlijk dichter

ZÓ IN CONTROL – DAT SMAAKT NAAR MEER

GROEI IN EUROPA EN AZIË

bij onze Amerikaanse klanten zijn.’

Wouter Tanis (links) van Tanis en Erwin Berends van Fellowmind, in een van de productiehallen van Tanis in Oosterhout. Foto: Kees Beekmans/VRBLD Photo

Je wilt vooroplopen als bedrijf, maar hoe? Daarvoor heb je specialisten nodig die meedenken op elk vlak. Creativiteit, toewijding en een heleboel knowhow: NTS helpt klanten aan de beste oplossing voor hun specifieke vraag.

voorraadbehoefte. We consolideren alle dezelfde artikelen over de diverse projecten heen, waardoor we op de toekomst kunnen voorsorte ren. En waar we voorheen ook al wel die single point of truth hadden, wordt die nu veel steviger doordat alles binnen één systeem blijft. We kun nen voorraden bestellen los van projecten, bestel lingen consolideren en, niet onbelangrijk: we kunnen meer informatie uit onze ERP-omgeving halen en op processen sturen. Zo moet de fout marge steeds kleiner worden. En komen wij simpelweg veel meer in control.’

• www.tanis.com

De consument verrassen met een nieuw gummy- of jellysnoepje? Daarvoor moet je weten wat werkt – en wat niet. Verleiding komt nu eenmaal via een afgewogen mix van ingrediënten en bereidingsprocessen. Via de benodigde creativiteit en kennis. Dus staat naast het hoofdkantoor van Tanis in Oosterhout ook het eigen innovation center, waar voedingstechnologen en procesengineers mee aan de basis staan van een nieuw snoepje. Dit is de plek voor experimenteren met recepten, voor het testen ervan op productielijnen. De rol van totaalleverancier begint bij Tanis ver voordat de productielijn daadwerkelijk wordt geproduceerd.

ons de doorslag. Het bedrijf kent onze wereld, veel mensen die er werken komen zelf uit de industrie.’ Zo ook Erwin Berends, industry direc tor manufacturing bij de Nederlandse divisie van Fellowmind. ‘Zo’n twee derde van onze klanten zijn producerende bedrijven. En ja, gaat het dan om een transitie zoals hier bij Tanis, dan maakt dat ons enthousiast.’ Toch geldt volgens Berends dat een klant omgekeerd ook bij Fellowmind

Wij zijn gespecialiseerd in het ontwikkelen, maken en assembleren van (opto)-mechatronische systemen, mechanische modules en kritische componenten. Onze expertises? Precisie en wendbaarheid.

moet passen. ‘Alles staat of valt met de adoptie van onze kennis door de key users bij de klant. Die mindset is onmisbaar, zeker bij een complex traject zoals bij Tanis. Waar we bovendien altijd kritisch naar kijken: is er een product owner? Eén persoon die de keuzes maakt? Die over domeinen heen kijkt en snelheid erin brengt? Dat is essentieel, wil een traject slagen.’

INNOVATIEF MET SNOEP

MEER RUST

Voor het benoemen van concrete opbrengsten van de implementatie van Dynamics 365 is het volgens Tanis wat te vroeg. ‘Maar we merken al wel hoeveel meer rust er is als het gaat om onze

99september 2022

De toekomst is dichterbij dan je denkt

SCRUM-METHODIEK

De technologie van de toekomst? NTS brengt je dichterbij. nts-group.nl

Van eerste ontwerp, naar prototype tot assemblage: onze veelzijdige ondersteuning helpt klanten om producten sneller te realiseren. NTS excelleert in het oplossen van complexe vraagstukken. Wij bedenken en realiseren precies die toepassing waar onze klant naar zoekt. Met onze veelzijdige kennis en ervaring versnellen we technologische innovaties.

Onze (opto-)mechatronische systemen en mechanische modules dragen bij aan toekomstige technologieën

• www.fellowmindcompany.com

‘WE VANBESTELLENONZEKUNNENVOORRADENLOSPROJECTEN’

Bij deze implementatie was Wouter Tanis die producteigenaar. En dat voor ruim een jaar, nadat de implementatie eind 2020 startte en begin dit jaar werd afgerond. Zelf kijkt Tanis terug op een weliswaar complex, maar succesvol traject. ‘De scrum-methodiek zoals Fellowmind die toepaste, werkte fijn. Vooraf was ieders rol duidelijk, waar bij we er goed op hebben gelet dat het project team bestond uit key users van alle afdelingen.’ Wat bovendien goed werkte, zo vindt Berends, is de fasegerichte aanpak door Tanis. ‘De imple mentatie is heel bewust alleen gedaan voor de kernprocessen van de productielocaties in Neder land.’ Naast het hoofdkantoor zijn ook de locaties in Made meegenomen, net als het innovation center (zie kader). ‘Tanis heeft zich dus echt gericht op de kern van het bedrijf, waardoor het traject beter te behappen was dan wanneer was gekozen voor een implementatie in de hele organisatie. Duidelijke keuzes zorgen voor over zicht. En daardoor voor motivatie bij alle betrok ken teamleden.’ Tanis: ‘We hebben met deze implementatie een goede basis gelegd voor de volgende fase, waarbij we onze supporttak en onze vestiging in Australië willen overzetten op Dynamics 365.’

aar wortels heeft de onderneming in KPN Research waarin veel kennis van gecomputeriseerde spraak- en beeld herkenning was samengebald. Via een korte tussenstop onder de vleugels van TNO is Prime Vision in 2003 als zelfstandige onderneming de markt opgegaan. Dat deed ze met vision- en sortingsoftware die interacteert met camerasystemen, om razendsnel het beeld te interpreteren en om te zetten naar data waarmee sorteermachines en allerhande interne transport middelen en hun operators worden gevoed. Ten einde zendingen van de afzender naar de juiste ontvanger te krijgen. Ging het in de beginjaren nog vooral om brieven en kleine poststukken, met de opkomst van e-commerce zijn de kernactiviteiten van de klanten van Prime Vision gericht op de verwerking van pakjes en pakketten.

H

werk van uitzendkrachten die op dagbasis wor den ingehuurd, dikwijls afkomstig uit een ander land met geen of een heel ander postcode systeem.’ Het heeft Prime Vision aangezet tot het ook gaan ontwikkelen en bouwen van hardware. Van de Flow Projector, een projector die opera tors helpt bij het sorteren. En van de Robotic Sorting Solution. Met in het hart daarvan een

PIEKEN OPVANGEN

• De kernactiviteiten van de klanten van Prime Vision zijn gericht op de verwerking van pakjes en pakketten.

• Met drie partijen zijn gesprekken gevoerd, waarna gekozen is voor VDL Groep voor seriebouw.

Die klanten zitten in een zeer competitieve markt waarin het op snelheid aankomt, en het voorko men van fouten. Dus zorgt de software van het Delftse bedrijf ervoor dat het adreslabel op een pakket bij binnenkomst in het distributiesysteem gescand wordt en meteen de ideale – lees: snelste – routering wordt bepaald, vertelt cco Dirk van Lammeren. ‘Zo zorgt onze sorting platformsoftware ervoor dat bij een plotse toename van het aanbod van pakjes een aantal daarvan naar een ander distributiesysteem of andere distributielijn gaat, waar meer capaciteit is. En onze leessoftware – de optical character recognition solution – is in staat ook uit een per ongeluk dubbelgevouwen barcodesticker of een slordig handgeschreven adres toch de juiste bestemming te deduceren, door een match te maken met andere informatie die het wel kan lezen of die

DOOR MARTIN VAN ZAALEN

• Prime Vision is ook hardware gaan ontwikkelen en bouwen, waaronder de Robotic Sorting Solution.

• Die robot wordt ingezet waar pakketten gesorteerd moeten worden die niet over de conveyor getransporteerd kunnen worden.

PRIME VISION ONTWIKKELT EN BOUWT SAMEN MET VDL-BEDR IJVEN ROBOT VOOR BOOMING E-COMMERCE

het al in de database heeft. In tijdsbestek van milliseconden. We leveren aan distributiebedrij ven over de hele wereld.’ Klantspecifieke oplos singen, want de wijze van adressering is overal in de wereld anders.

Voor dat integratiewerk lopen de mensen van Prime Vision vanzelfsprekend veelvuldig rond in die distributie- en sorteercentra. ‘En dan zie je allerlei onvolkomenheden. Ondanks alle automa tisering is op veel plekken nog steeds handwerk nodig’, vertelt Van Lammeren. ‘Vaak is het hand

Die robot wordt daar ingezet waar pakketten gesorteerd moeten worden die niet over de con veyor getransporteerd kunnen worden, omdat ze te zwaar zijn of juist te licht (en op de band uit de bocht kunnen vliegen) of te afwijkend van vorm. Het gaat hier om slechts een klein percentage van het aanbod, maar in grote sorteercentra toch al gauw om zeer grote aantallen. Tot nog toe werden

100 september 2022

‘WE WILLEN GECONTROLEERD GROEIEN, MET EEN GROEP GESELECTEERDE KLANTEN’

robot, in het veld inmiddels beter bekend onder de naam Robin (of ‘Suzy’ of ‘Roy’, of hoe hun operator-collega’s ze ook noemen).

• De software van het Delftse bedrijf zorgt ervoor dat het adreslabel gescand wordt en meteen de ideale routering wordt bepaald.

Tot voor kort ontwikkelde Prime Vision uitslui tend software. Voor de hardware als camera’s en conveyorsystemen werkt het samen met partners als SICK, Datalogic, Vanderlande en Beumer Group. In eerste instantie was dat vooral als toe leverancier van deze bedrijven. En de laatste jaren steeds meer als system integrator van de eigen vision- en sorteerworkflowsystemen in het grote re geheel van sorteermachines, robots, camera-

De e-commerce-markt blijft groeien. Om de enorme hoeveelheid pakketten snel en goed te kunnen verwerken moeten het sorteren en distribueren zoveel mogelijk geauto matiseerd worden. Ook als pakketten afwijkende afmetingen hebben of te zwaar of te licht zijn, en ook tijdens de jaarlijkse e-commerce-pieken moet dat liefst zonder traag en foutgevoelig handwerk gebeuren. Prime Vision ontwikkelde op basis van deze marktbehoefte de Robotic Sorting Solution. Met VDL Groep als partner werd vorig jaar de eerste serie van 800 autonomous mobile robots gebouwd. En uitgeleverd, netjes op tijd voor de kerstdrukte.

ROBOTISERING

SNEL EN FOUTLOOS

INTEGRATOR

systemen en de terminals waarmee de operator ze monitort en bedient. ‘In een beetje distributie centrum gaat het al gauw om duizenden appara ten die goed met elkaar en de operators moeten samenwerken. Wij integreren dat.’

NOG VEEL HANDWERK

‘NIET IN MAARKLANT-LEVERANCIERRELATIE,AFSTANDELIJKEALSPARTNERS’

ONE STOP SHOP

Voorts telde dat VDL Groep bestaat uit een com plete set aan productiebedrijven, vult Joost van

De klus werd aangenomen door VDL Industrial Modu les, ook aanwezig in het gesprek bij Prime Vision in Delft in de persoon van salesmanager Roel Verschu ren. In principe was het een build to technischeaangeleverdprint-opdracht,compleetmetproductdocu

Kortom, de maakbaarheid en de testbaarheid bleken toch nog niet volledig uitgekristalliseerd.

FLEXIBELE ROBOT

KLIK

mentatie (tpd) en een gedetailleerde bill of mate rial. Die belandde in maart 2021 op het bureau van VDL Industrial Modules-directeur Peter van der Horst. Met het verzoek de eerste robots in augustus van dat jaar uit te leveren, opdat in november, enkele weken voor de kerstpiek, het systeem operationeel kon zijn. Maar, al werkende weg, bleken er de nodige ‘grijze vlekken’, zo duidt Van der Putte: ‘Simpele dingen als met welke kracht een bepaalde schroef moest worden aan gedraaid, stonden niet altijd in de specificaties. Bepaalde testprotocollen moesten nog worden opgesteld op het moment dat de eerste robot al geassembleerd werd.’ Ook bleken bijvoorbeeld de pcb’s ontworpen om aan beide zijden bestukt te worden waardoor dat twee keer zoveel tijd zou vergen bij VDL TBP Electronics.

tics, electrical en mechanical engineers. Dit werd een aparte businessunit van vijftien mensen, onder leiding van directeur innovatie Bernd van Dijk. Die startte met het opstellen van de functio nele specificaties, in samenspraak met een aantal belangrijke klanten, waaronder die grote klant in de VS. ‘In de loop van dat traject veranderden de specificaties nogal eens omdat de markt om meer volume vroeg, wat zich vertaalde in vereisten aan de robots om op een groter vloeroppervlak te kunnen navigeren en om te kunnen gaan met meer in- en uitgangen. En dat bij een hogere gemiddelde snelheid’, vertelt Van der Putte.

Het team werkte die functionele specificaties vervolgens uit in gedetailleerde modellen aan de hand waarvan minimum viable products werden gebouwd, getest, gevalideerd en gedemonstreerd aan klanten in onder andere België, Zweden, Italië en de VS. Na twee jaar hakte de Amerikaan se klant de knoop door en deed een bestelling voor 800 robots. Op dat moment hadden Van Lammeren en zijn mensen zich al grondig georiënteerd op partners om samen die amr’s in grote series te gaan bouwen. Met drie partijen zijn gesprekken gevoerd, waarna gekozen is voor VDL Groep. Omdat dat, net als Prime Vision, een Nederlands bedrijf is en vanwege de klik. ‘Omdat het persoonlijk klikte tussen onze en hun mensen, maar ook omdat onze visies op het project overeenkwamen: zij wilden samen met ons optrekken. Niet in een afstandelijke klantleverancierrelatie, maar als partners’, duidt Van Lammeren.

GRIJZE VLEKKEN

Van links naar rechts: Joost van Haperen, Bob van der Putte, Dirk van Lammeren en Roel Verschuren. Van Lammeren: ‘Het klikte persoonlijk tussen onze en hun mensen, en onze visies op het project kwamen overeen: zij wilden samen met ons optrekken.’ Foto: Com-magz

De ontwikkeling van de Robotic Sorting Solution startte zo’n vierenhalf jaar geleden. Behept met dus vooral software-engineering moest er een nieuw team bij Prima Vision worden samenge steld met – naast softwarespecialisten – ook robo

Haperen, directeur van VDL TBP Electronics, aan. ‘VDL is voor Prime Vision een one stop shop. De VDL-bedrijven kunnen niet alleen al het metaal werk doen, maar ook de productie van de batterij laadstations, de elektronica productie en de eindassem blage. Plus alle sourcing die daarvoor nodig is. En wij kunnen grote series aan, mee opschalen als de markt dat vraagt en onze rol spelen in het wereldwijd servicen.’

NIEUW TEAM

In de loop van de maanden zijn zo het model, de tpd en de bom waarmee het werk in maart vorig jaar startte op tientallen plekken aangepast. Maar, in goede harmonie en oplossingsgericht, verhaalt Van der Putte: ‘Ik heb heel vaak iemand van VDL

En flexibiliteit is een van de wezenskenmerken van de Robotic Sorting Solution. Eind vorig jaar is een eerste, grote klant in de VS voorzien van 800 robots die zijn verdeeld over 42 distributie centra. Twaalf of twintig Robins per centra die daar, helemaal afhankelijk van het werkaanbod, worden ingeschakeld om van de aanvoerlocatie pakketten aan te pakken, te scannen, te transporteren naar de juiste bakken en daarin te depo neren. Het zijn, maakt Van Lammeren duidelijk, autonomous mobile robots (amr’s) die – anders dan automated guided vehicles (agv’s) – in een ruimte kunnen navigeren zonder allerhande bakens. Ze hebben voldoende aan het unieke patroon van de vloer. ‘Elke vloer heeft zijn eigen kenmerken. Een Robin heeft een halve dag nodig om ’m te leren kennen. Vervolgens wordt die kennis overgezet op de andere robots. Ze blijven leren zodat ze zich, ook als een nieuwe kras of vlek het vloerpatroon heeft veranderd, toch goed kunnen oriënteren, tot op de millimeter nauw keurig.’

Voor met name VDL TBP Electronics kwam daar als extra uitdaging bij dat heel veel (elektronica)componenten moeilijk verkrijgbaar waren, vertelt Van Haperen. ‘Dan kregen we van fabri kanten te horen: “Die chips? Dat wordt 2023, die chips 2024 en die, die en die, daarvan hebben we nog geen idee wanneer we ze kunnen leveren.”

MOEILIJK VERKRIJGBAAR

101september 2022

die op de aanvoerlocatie handmatig gescand en naar een bak gebracht voor pakketten voor een bepaalde postcoderegio. Tijdrovend en foutgevoelig werk. ‘Daarnaast’, vult senior projectmanager Bob van der Putte aan, ‘hebben veel distributiebedrijven behoefte aan een geautoma tiseerd maar flexibel systeem dat ze in kunnen zetten om de pieken op te vangen.’

Dus moesten we steeds weer, in nauwe afstem ming met Prime Vision, op zoek naar alternatie ven die wel voorhanden waren en waarop het ontwerp goed kon worden aangepast.’

LEES VERDER OP PAGINA 103

Neem contact op met:

• Rudi van den Heuvel via + 31 (0) 6 53 80 48 59 of mail via heuvelr@govers.nl

Beemdstraat 25 5653 MA Eindhoven

W

Adviseurs

We ondersteunen oem’ers, 1st en 2nd/3rd-tier suppliers, start-ups en scale-ups in hun groeiambities. Onze klanten behoren tot de top in hun sector, of wij ondersteunen hun ontwikkeling daarnaartoe.

Het is onze ervaring dat dit evengoed geldt voor de diensten van accountants en belastingadviseurs.

GOVERS ACCOUNTANTS/ADVISEURS

PASSIE

e zijn een middelgroot kantoor – met een historie van meer dan 90 jaar – in het hart van de Brainport-regio. We hebben een sterke focus ontwikkeld op ondernemingen in de toeleverketens van semicon, automotive, energy & infrastructure, industrial, food processing en medical.

Bij het beoordelen van overnamekandidaten (due diligence) richten we ons vooral op de kwaliteit van de winst van het bedrijf, in relatie tot de achterliggende prestaties. We willen weten of de opbrengsten overwegend bestaan uit eenmalige projecten, of dat er sprake is van ‘recurring’ ofwel terugkerende omzet. Zitten er boekhoudkundige baten in of zijn de baten daadwerkelijk gerealiseerd? Zitten er eenmalige baten/lasten in de winst die genormaliseerd moeten worden? Hoe is de spreiding van omzet naar klanten, en in welke mate worden er creditnota’s verstrekt? Wanneer neemt de onderneming winst (op orders), worden dreigende verliezen tijdig geboekt? Wat is de kwaliteit van het voorspellend vermogen? Wordt de capaciteit van het bedrijf evenwichtig benut, en is er ruimte om schommelingen op te vangen? Uiteraard besteden we ook aandacht aan de ontwikkeling van het werkkapitaal.

Wij helpen ondernemersdromen realiseren. Benieuwd wat we voor u kunnen doen?

Govers Accountants /

VOOR DE FINANCIËLE PERFORMANCE VAN BEDRIJVEN IN DE

Dat doen we door een grote kennis van hun bedrijfsactiviteiten en van de supply chains waarin ze actief zijn. Door accountancy en belastingadvies in te bedden in de strategische context van onze klanten. Door een actieve oriëntatie op de ontwikkeling van nieuwe businessmodellen met aantrek-

Tel. +31 40 2 504 504 www.govers.nl

QLTC EN UW ACCOUNTANT EN BELASTINGADVISEUR

• Harm Kolen via +31 (0) 6 51 46 72 51 of mail via kolen@govers.nl

OVERNAMEKANDIDATENMAAKINDUSTRIEKRITISCHDOORLICHTEN

ADVERTORIAL

kelijke verdienmodellen, gebruik makend van fiscale faciliteiten. Door een continue focus op productiviteit en performanceverbetering. Uitgangspunten zijn het leveren van een hoge toegevoegde waarde en het realiseren van een aantrekkelijk rendement.

U bent actief in een industriële en hightech omgeving en stelt hoge eisen aan uw leveranciers van goederen en diensten. U verwacht van uw toeleveranciers goederen en diensten van uitstekende kwaliteit en een hoge leverbetrouwbaarheid. U wilt dat ze hun knowhow up to date houden, en state-of-the-art oplossingen bieden. En dat alles tegen een redelijke prijs.

GECONTROLEERD GROEIEN

aan de lijn gehad die dan begon met: “Zeg, dit en dit staat niet duidelijke in de specificatie.” Om dan steeds te vervolgen met: “Maar we gaan het wel fiksen.” Je had nooit het gevoel dat je in de steek gelaten zou worden. Die flexibiliteit, dat partnerschap is mij heel goed bevallen.’

‘DE MAAKBAARHEID EN DE UITGEKRISTALLISEERD’NIETBLEKENTESTBAARHEIDTOCHNOGVOLLEDIG VERVOLG VAN PAGINA 101

VERBETEREN PRODUCTIEFLOW

VDL Groep en hun leveranciers moeten het goed aankunnen. Want we willen kwaliteit kunnen leveren.’

• www.vdltbpelectronics.com

robots naar de klant in de VS. Foto: Fleur Halkema Pilz Services: Veiligheid

Eind vorig jaar is dus de eerste order van 800 stuks uitgeleverd. Netjes op tijd, ondanks alle corona-lockdowns waarmee alle betrokken

en machine Wist u dat Pilz u kan helpen compliant te zijn aan wet- en regelgeving voor machineveiligheid? Niet alleen met onze betrouwbare componenten en systemen maken wij uw machines veilig, ook met onze diensten brengen wij potentiële veiligheidsrisico’s voor mens en machine in kaart zodat ze vroegtijdig herkend en geëlimineerd kunnen worden. Wat wij voor u doen: Risicobeoordeling van machines | Veiligheidsconcept voor machines | Veiligheidsontwerp | Systeemintegratie voor machines en installaties | Veiligheidsvalidering bij de machineveiligheid | CE-begeleiding Lees hier meer over onze diensten voor machineveiligheid!

• www.primevision.com

Vervolgorders zitten in de pijplijn, weet Van Lammeren. ‘De klant die we nu beleverd hebben vond het ongekend dat wij toch gewoon op tijd een goed product hebben kunnen uitleveren, ondanks dat het een geheel nieuw product is, en ondanks corona. We hebben nu 42 van hun sites voorzien, maar ze beschikken er wel over 3.000’, indiceert hij de groeipotentie van de markt voor de Robin. ‘Maar we willen gecontroleerd groeien, met een groep geselecteerde klanten. Wij en

Eind vorig jaar gingen de eerste voor mens

103september 2022

Daartoe zijn we ook bezig het ontwerp te modu lariseren, zodat het gemakkelijk modulegewijs getest kan worden. Nee, nog niet om configureto-order mogelijk te maken. Dat is iets voor later, als klanten steeds meer diverse varianten gaan vragen.’

• De Robotic Sorting Solution aan het werk:

• www.vdlindustrialmodules.nl

zitten, om te zorgen dat die goed bestukt kunnen wor den, in één cyclus. Bij VDL Industrial Modules is de focus vooral gericht op het verbeteren van de productie flow, vertelt Roel Verschuren. ‘Zodat de componenten just in time op de juiste plek toe geleverd worden. Maar ook dat op de juiste momenten in de flow getest wordt, zodat fouten niet pas vastgesteld worden op het moment dat de Robin bijna de doos in gaat.

partijen ook nog eens te dealen hadden. Intussen wordt de maakbaarheid van de Robin verder ver beterd. Met VDL TBP wordt gekeken naar een ander ontwerp van de elf pcba’s die in elke robot

• VDL TBP Electronics’ one stop shop services:

Voor de buitenverlichting rond de fabriek is HAK samen met itsme aan de slag gegaan. Foto's: Hateha/HAK

LICHTPLAN

Duurzaamheid is een belangrijk thema bij HAK en verlichting telt zeker mee. Partner daarvoor is itsme, dat al ruim dertig jaar elektrotechnische en mechanische componenten, materialen en oplos singen levert. ‘Wij hebben HAK bijvoorbeeld in het verleden geavanceerde tl-armaturen geleverd. Want bij hen staat altijd kwaliteit voorop’, vertelt

DUUR ZAAMHEID 104 september 2022

Voor de buitenverlichting rond de fabriek is HAK samen met itsme ook al aan de slag gegaan. Extra uitdaging daarbij is dat de fabriek middenin een woonwijk staat, verklaart De Graaf. ‘Uitstraling naar de omgeving hebben we daarom in onze overwegingen meegenomen. Onze fabriek stond er eerder en in loop der jaren zijn daar steeds meer huizen omheen gebouwd. Daarom willen wij rekening houden met de omgeving. Goed licht valt alleen op de plek die moet worden ver licht en geeft zo min mogelijk strooilicht naar de omgeving.’ Verlinden: ‘Van HAK hebben wij een tekening van de hele plant gekregen en met Henk heb ik over het terrein gelopen om de locaties te

UITSTRALING

Verlichting is een belangrijk aspect van verduurzaming. Volgend jaar stopt de productie van tl-lampen en wordt de overstap naar energiezuinige led-verlichting echt urgent. Sommige bedrijven moeten er nog mee beginnen, andere zijn al jaren bezig. Zoals voedingsbedrijf HAK, dat in samenwerking met itsme uit Raamsdonksveer al jaren vervangingsprojecten uitvoert. Ook hierbij staan HAK’s merkwaarden gezondheid en duurzaamheid in de spotlight.

Hans Verlinden, verlichtingsexpert bij itsme.

H

DOOR HANS VAN EERDEN

‘Dat geldt nu ook weer voor de overgang naar led-verlichting. Want je praat toch over armatu ren en lampen die vele jaren meegaan. Vanaf vol gend jaar worden er geen tl-buizen meer gepro duceerd en dus moeten bedrijven een keer overschakelen op led.’ HAK is al jaren bezig met die overgang, meldt De Graaf. ‘Binnen hebben we al een deel van de armaturen vervangen. In onze magazijnen bijvoorbeeld zijn we bijna helemaal over op led. We volgen een meerjarenplan en vervangen elk jaar in een of meerdere hallen de verlichting. Momenteel is ongeveer 50 procent van de tl-armaturen op het terrein vervangen. De rest volgt in de komende vijf jaar.’

HAK NAAR LED

ITSME AL 30 JAAR PARTNER VOOR VERLICHTING

AK, bekend van seizoensproducttematisering.neerprojectleiderdeteinductuitdagingnatuur,afhankelijkstazakken.enkeleglazenjoenenwerkersproducerenBrabantseEuropa.voorplantaardigenaarcentoneleuitgegroeidgroenten,HollandsedeisvantraditiconservenproduvoordeBeneluxmerkenbedrijfinvoedingNoordwest-InhetNoord-Giessen150medejaarlijksmilvandebekendepottenensindsjarenook‘Omdatwezijnvandeisonzegrootsteomhetproingoedekwaliteitdepottenenzakkenkrijgen’,zegtHenkGraaf,technischenengiindustriëleauto‘Wehebbenmakenmeteendatafhankelijk is van de weer somstandigheden en op het juiste moment moet worden geoogst en verwerkt.’ Het productieproces is verregaand geautomatiseerd en recente investeringen zijn onder meer gericht op energieen waterbesparing.

105september 2022

2ConnectLinkad200x118mmv1indd13008202210:36

‘EEN MOOI EGALE BELICHTING OP HET SCHADUWWERKING’ZONDERWERKGEBIED,EENSTORENDE

Over de samenwerking met itsme is De Graaf eveneens positief. ‘Die bevalt prima: goed advies, snelle levering en goede communicatie. En als er iets is, wordt dat snel opgelost.’ Over goed advies gesproken: het achteraf kantelen van armaturen was dus niet nodig; blijkbaar klopten de licht-

monteurs moeten zijn om al die led-armaturen te installeren. Verlinden: ‘Daarom zeg ik tegen onze mensen die bij klanten op bezoek gaan: kijk ook eens omhoog! Het is aan ons om klanten met tl-verlichting te helpen door ze te wijzen op de voordelen van het tijdig overstappen.’

De eerste helft van de buitenarmaturen is in 2020 al vervangen, de tweede helft staat voor dit jaar op de planning. Verlinden: ‘Het is heel gebruike lijk zo’n groot project in delen op te knippen, want het gaat om een fors kostenplaatje.’ Met de eerste ronde heeft HAK al een flinke besparing gerealiseerd, aldus De Graaf. ‘In wattage ga je terug van 250-400 naar 70-105 per lamp; dat is meer dan een halvering. We kunnen het niet exact in ons energieverbruik terugzien, omdat we tegelijkertijd ook andere besparingsmaatregelen hebben doorgevoerd. Zo zijn we overgeschakeld op modernere, frequentiegestuurde pompsyste

Over HAK’s inzet voor energiebesparing op ver lichting heeft een enthousiaste Verlinden – ‘licht is al vanaf m’n jonge jaren mijn passie’ – ook absoluut geen klachten. Niet alle klanten van itsme zijn echter al zover. ‘Licht is vaak een ondergeschoven kindje. “Het brandt toch, we hebben licht”, is vaak nog de gedachte. Maar als er geen tl-lampen meer te verkrijgen zijn, is Holland in last; dan komen ze allemaal tegelijk bij ons.

men.’ Bovendien kijkt HAK niet alleen naar de energiereductie. ‘We doen dit ook voor de veiligheid van ons productiepersoneel. Voor ons telt gezondheid in consumptie én productie.’

berekeningen van itsme. ‘Het ontstane lichtbeeld is duidelijk: een mooi egale belichting op het werkgebied, zonder een storende schaduwwerking. We hebben daar geen klachten van de buurt over gekregen. Ja eentje, maar dat betrof een armatuur die 180 graden verkeerdom was gemonteerd en daardoor bij de buren in de tuin scheen. Dat hebben we hersteld en nu zijn er geen klachten meer.’

• www.hak.nl

alsDaarkunnenhaddenikgeenfinanciëlekrijgen“Jongens,maalbijbezigbedrijvenSommigezijnaljarenmetled,maaranderehangtallenogouwemeuk.jullieopeenseenklapalsertlmeeris”,zegtegenhen.“Julliehetbeterverdelen.”’komtnogbijdathetzoveris,erwel

ENERGIEREDUCTIE ÉN VEILIGHEID

bekijken waar nieuwe verlichting moest komen. Want elke locatie is anders, wat betreft de hoogte waarop de verlichting moet hangen en wat er wel of niet moet worden verlicht. Vervolgens hebben we berekeningen van het lichtplan gemaakt om te laten zien hoe het terrein ’s avonds en ’s nachts zou worden verlicht.’ De keuze viel uiteindelijk op het Duitse Shuch. ‘Dat merk staat voor kwa liteit – precies wat HAK wilde.’ De Graaf: ‘Shuch kwam er als beste uit, met de optimale hoeveel heid licht tegenover een beperkte hoeveelheid energie die daarvoor nodig is.’ In vakjargon: Shuch had de beste lumen/watt-verhouding. ‘Voordeel van de Shuch-armaturen is ook dat je ze zo nodig nog iets naar beneden kunt kantelen, om te zorgen dat ze niet te veel naar voren stralen. Dat was ideaal, al bleek het achteraf niet nodig.’

• www.itsmenederland.nl

OMHOOG KIJKEN

De huidige procesautomatisering op de productielocatie was opgebouwd uit een combinatie van PLC- en SCADA-systemen die technisch sterk verouderd waren en niet meer voldeden aan de hedendaagse eisen. Zo waren uitbreidingen en optimalisaties lastig door te voeren en speelde er een continuïteitsrisico door het ontbreken van een (volledige) redundantie en niet meer ondersteunde Hooghardware.tijd voor vervanging!

bestaande functionaliteiten in technische specificaties. Na een toetsing is er gestart met de ontwikkeling van de applicatiesoftware voor de nieuwe systemen, welke vervolgens is getest, gevalideerd in een simulatieomgeving en middels een FAT (Factory Acceptance Test) door DOC Kaas afgenomen. Na een gedegen voorbereiding, waarbij de functionaliteiten van de diverse deelunits, de infrastructuur van het nieuwe besturingsplatform in korte productiestops van minder dan 8 uur zijn gecontroleerd, is vervolgens begonnen met de ombouw en is het nieuwe besturingsplatform in gebruik genomen. Binnen 16 uur werden weer de eerste bakken met kaas geproduceerd en is in de daaropvolgende periode de productiecapaciteit verder opgeschaald naar nominaal niveau.

DOC Kaas is een Nederlandse kaasproducent, opgericht in 1895. Ze produceren jaarlijks op twee productielocaties in Hoogeveen Nederlandse kaas die wereldwijd wordt afgezet. Batenburg IAS en Batenburg Beenen zijn medio 2019 gestart aan de vervanging van de bestaande procesautomatisering van de kaasproductie op de productielocatie 'Zuivelpark' te Hoogeveen. Deze productielocatie verwerkt dagelijks 2 miljoen liter rauwe melk tot rechthoekige kazen.

VAN OUD NAAR NIEUW

Het vervangende systeem diende wel aan meerdere eisen te voldoen. Zo moest de bestaande functionaliteit minimaal behouden blijven en in een zeer korte periode (48h!) worden omgebouwd naar het nieuwe besturingsplatform. De productie kon slechts voor beperkte tijd onderbroken worden, omdat kaasmaken een tijd kritisch proces is. De doorlooptijd van inname van rauwe melk tot het eindproduct is kort en er kan niet veel (langdurig) gebufferd worden. Dit maakt dat er veel tijdsdruk en kwaliteitsdruk stond op de ombouwperiode, ook door de omvang (+/-2400 actuatoren).

BATENBURG BEENEN EN BATENBURG IAS: SAMEN STERKER VOOR DOC KAAS.

SAMEN STERKER

ias

Batenburg Beenen én Batenburg IAS zijn onderdeel van de divisie Batenburg Industrial Automation. Batenburg Industrial Automation levert efficiënte en veilige besturingssystemen aan de industrie. Met slimme componenten en hoogwaardige besturingssoftware maken we de productie, teelt en vastgoedexploitatie van onze klanten slimmer, veiliger en duurzamer. We zijn bovendien vandaag al bezig met de vraagstukken van morgen, zo ook voor DOC Kaas.

De vervanging van de bestaande procesautomatisering van de kaasproductie bij DOC Kaas is een mooi voorbeeld van de bundeling van krachten tussen verschillende bedrijven in de Batenburg divisie Industrial Automation. Onze onderlinge samenwerking vergroot onze specialistische kennis, slagkracht en de mogelijkheid om bestaande en nieuwe klanten nog beter te adviseren en te ondersteunen in de uitvoering. Samen zijn we sterker!

In nauwe samenwerking met een team van specialisten van DOC kaas zijn Batenburg IAS en Batenburg Beenen begonnen met het vastleggen van de

beenen ADVERTORIAL

www.dbsc.nl

Kramp kiest voor Isah om maakprocessen optimaal te ondersteunen Om de belofte aan de klant van een snelle levertijd altijd waar te kunnen maken, heeft Kramp ook een busi nessunit die zelf producten en onderdelen combineert, assembleert of produceert. Zo maakt Kramp Technical Service bijvoorbeeld cilin ders, tandwielen op maat en hydrau lische slangensets. Ook ontwikkelen en produceren ze engineeringproducten zoals elektrische units en hydraulische pompen. ‘Snelle levering, beschikbaarheid en

vier kwadranten, met op de Y-as de score op de toegevoegde waar de/omzet en op de X-as de score op Hetwork.’positiebetekentnemenbeslissingelkeop.mersvoren.meestvariabelenben,die‘Uittoegevoegdepersoneelskosten/dewaarde.debenchmarkenwegedaanhebkwamendezesteedsalsbelangrijknaarOnzedeelnesturendaarookSommigegaanbijstrategischediezenawatdatvoorhuninhetframeomslagpuntopde

betrouwbaarheid staan altijd boven aan het lijstje van behoeften van onze klanten. Kramp Technical Ser vice – de businessunit die verant woordelijk is voor maakproducten –staat voor een service die we als Kramp al langer hebben en succes vol aanbieden. En de reden om de maakprocessen te verbeteren is om enerzijds nog beter tegemoet te kun nen komen aan de klantbehoeften en anderzijds interne processen verder te optimaliseren door bij voorbeeld manuele (bestel-)hande lingen te minimaliseren’, aldus Ton

Wissink, strategic project manager van het bedrijf uit Varsseveld. Om deze combinatie van assemblage en maakprocessen van Kramp opti maal te ondersteunen, ging het Ach terhoekse bedrijf op zoek naar een oplossing. En die vonden ze in Isah Business Software, vertelt hij: ‘Auto matisering en digitalisering van onze processen zijn voor Kramp essentieel om onze klanten optimaal te kunnen bedienen. De levertijden en prijzen in onze webshop moeten altijd klop pen. Integraties met onze interne systemen zijn dus cruciaal. Isah vol

UIT DE MARKT

MACHINEBOUWER NU IN VALLEY OF DEATH-KWADRANT KRIJGT MOEILIJK GESPREK MET BANK

houd je nauwelijks iets over voor innovatie, of om tegenslagen te Deoverkomen.’resultaten van de benchmark laten voorts zien dat software-inno vaties een grotere positieve impact hebben op de EBIT (de gefactureerde omzet minus inkoop-, personeels-, afschrijvingen en de overige bedrijfs kosten) dan hardware-innovaties. ‘Hoe meer focus op softwareontwik keling in de totale r&d, des te hoger de EBIT als percentage van de toege voegde waarde.’ Ook valt op dat machinebouwers die hun producten portfolio relatief snel vernieuwen een hogere EBIT scoren en dat een hoog percentage personeelskosten van de toegevoegde waarde de EBIT juist drukt. ‘Dat laatste kan een reden

Het Competitive Space Framework. Foto: DBSC

KRAMP KIEST VOOR ISAH OM MAAKPROCESSEN OPTIMAAL TE ONDERSTEUNEN

107juni 2022

!"#$%&'("#)#)*"+(,-"$./,'"0&/12$3)45"*678

Het vet op de botten om tegenslagen te overwinnen zullen de onderne mingen het komend jaar zeker nodig hebben, verwacht Smit. ‘Zeker machinebouwers die, doordat ze nog een enkel onderdeel missen, hun producten niet kunnen uitleveren en dus ook nog geen facturen naar hun klanten kunnen sturen, kunnen dan snel in de problemen komen. Zolang hun banken zien dat er nog de nodi ge orders openstaan, zullen ze ver moedelijk wel bereid zijn voor de cashflow bij te springen. Zijn die orders er niet of onvoldoende, dan wordt het een zeer moeilijk gesprek met de bank.’

Y-as ligt bij 50 procent, op de X-as op 55 pro cent. Erboven zit de onderneming goed, eronder ‘minder goed’, formu leert Smit. De middelpunt-percenta ges zijn gekozen omdat een bedrijf dat met zijn toegevoegde waarde onder die 50 procent zit en met zijn personeelskosten boven die 55 pro cent veel gemakkelijker in de proble men kan komen, in de Valley of Death zoals het kwadrant linkson der genoemd wordt. ‘Want ga maar na: als jouw externe inkoop 60 pro cent uitmaakt van je omzet, houd je nog maar 40 procent omzet over om daar je personeel van te betalen. Als die dan meer dan de zestig procent van je toegevoegde waarde uitmaken

zijn om na te gaan of de sourcing wel goed is ingericht.’

Uit de deze zomer aan de deelne mers gepresenteerde resultaten van de 9e editie Benchmark voor Manufacturers of Special Equipment, uit-gevoerd door DBSC Consulting, blijkt dat de achterblijvers onder de vijftien deelnemers hun positie de afgelopen jaar wat versterkt hebben. De koplopers hebben zich op hun hoge plek gehandhaafd, zo duidt William Smit, partner van DBSC DeelnemersConsulting. aan de benchmark waren dit jaar: Danobat Hembrug, Groba, IHI Bernex, IHI Hauzer, Inther Logistics, Koninklijke Boon Edam International, Maars, Niver plast, SafanDarley, Van Aarsen, Vencomatic Group, Voortman Steel Machinery en WP Haton. Allemaal speciaalmachinebouwers. Kenmer kend voor deze groep van onderne mingen is dat ze, door gericht te investeren in innovatie van produc ten en processen en op het juiste niveau uit te besteden, veel invloed hebben op de omvang van hun toe gevoegde waarde: de gefactureerde omzet minus de inkoopwaarde. De uitkomsten zijn dan ook uitge drukt in een combinatie van twee percentages gerelateerd aan die toe gevoegde waarde: de toegevoegde waarde als percentage van de gefac tureerde omzet en de personeelskosten als percentage van de toegevoegde waarde. Die combinatie is vervolgens uitgezet in het Competitive Space Framework® dat DBSC ontwikkeld heeft: een matrix met

doet aan de eisen die wij stellen. De integratiemogelijkheden zijn erg goed, bijvoorbeeld met de product configurator op onze webshop. Dankzij Isah worden onze processen beter inzichtelijk. We kunnen nog voorspelbaarder zijn ten aanzien van levertijden en dus betere offertes maken en worden meer schaalbaar voor de toekomst.’ Het doel van Kramp is om begin volgend jaar live te zijn met Isah. www.isah.comwww.kramp.com

!"#$%&'(%)*+,*-.&/*%0&-%1*%$2*/*02*/1*%3&&+1*%0&-%1*%1**'-*4*+(

ONDERDELEN GESORTEERD NAAR ASSEMBLAGELIJNEN VOOR SORTEERMACHINES

STRAKKE PLANNING, EFFICIËNTE SAMENWERKING

Een van de klanten waar Oreel deze strategie – ruim 10 jaar – in praktijk brengt, is Aweta in Pijnacker. Dit bedrijf in groente- en fruitsorteermachines besloot zijn onderdelen niet langer zelf te fabriceren, maar in te kopen bij Oreel en in de eigen fabriek te assembleren. Sytse Oreel: ‘Uitbesteding van het plaatwerk betekende voor Aweta een belangrijke kostenbesparing. Voor ons ligt de uitdaging in het in de juiste kwaliteit, op tijd en in de juiste aantallen leveren van onderdelen.’

HIGH-MIX, LOW-VOLUME

ADVERTORIAL

Oreel stroomlijnt niet alleen zijn werkprocessen richting klanten, maar biedt ook de eigen medewerkers een aangename werkomgeving. Foto: Oreel

Intern streeft Oreel op alle fronten naar doorlooptijdverkorting. ‘Zo hebben we de orderverwerking op de afdeling werkvoorbereiding geautomatiseerd, wat betekent dat een order binnen een halve dag gereed is voor productie’, vertelt Sytse Oreel. ‘Ook op softwaregebied proberen we eruit te halen wat erin zit, met als doel snel en foutloos leveren. Onze papierloze fabriek zorgt voor continu actuele data in onze processen.’

VERBETERDE WERKPROCESSEN

One-stop shop zijn voor klanten als machinebouwer Aweta, daar zet het Friese metaalbewerkingsbedrijf Oreel Metal Components & Assemblies op in. ‘Onze strategie is een zo compleet mogelijke toelevering door middel van een divers machinepark en 150 breed opgeleide vakmensen. Zo kunnen we alles snel in eigen huis organiseren en de doorlooptijd kort houden’, aldus directeur Sytse Oreel.

Oreel en Aweta plukken beiden de vruchten van de samenwerking. ‘Je houdt elkaar scherp en legt de lat steeds een stukje hoger. Veel zaken die we voorheen als onmogelijk inschatten, hebben we dankzij dit partnerschap toch weten te realiseren’, aldus Sytse Oreel. ‘Aweta is nu in staat snel op en af te schalen en met de planning te schuiven. We hebben allebei ons werkproces kunnen verbeteren en dat heeft ons ook commercieel geen windeieren gelegd.’ Peter Vermaat, manager Production & Procurement bij Aweta benadrukt eveneens de meerwaarde van samenwerking tussen oem’er en toeleverancier: ‘Door samen problemen op te lossen, zijn wij tot een optimale leverperformance gekomen met Oreel.’

Oreel in Hallum focust op kleine series (high-mix, low-volume) met een uitgebreid machinepark dat uniek is voor Nederlandse begrippen. ‘Niet alleen ultramodern maar ook extreem divers, net als onze klanten. Daardoor hoeven zij niet voor iedere bewerking naar een andere leverancier. Compleet toeleveren is dan ook ons specialisme: van lasersnijden en kanten met een bereik van 12 meter tot de snelste fiberlasers voor snijden en laserlassen. Maar we bieden ook diensten als het lasersnijden van profielen, verspanen en assembleren; meestal kom je daarvoor bij meerdere bedrijven terecht. Alles is erop gericht de klant te ontzorgen.’ Voor de nabewerking werkt het bedrijf samen met een aantal vaste partners.

OREEL EN AWETA PLUKKEN BEIDEN DE VRUCHTEN VAN HUN SAMENWERKING

Aweta bouwt sorteer- en verpakkingslijnen voor groente en fruit. Oreel levert plaatwerkonderdelen gesorteerd aan bij Aweta, waar ze meteen naar de assemblagelijn gaan. Foto: Aweta

De planning is strak, heldere communicatie cruciaal. ‘Aweta werkt met een taktplanning, waarbij ze elke drie dagen een machine in elkaar zetten. Wij moeten elke keer een bestelling op maat aan machineonderdelen aanleveren. Inclusief uitbesteding – twee derde van de onderdelen moet worden gepoedercoat of verzinkt – hebben we vijftien dagen voor de productie’, zegt Sytse Oreel. ‘Dat vergt een efficiënte samenwerking. Met name omdat de producten zodanig gesorteerd worden geleverd, dat ze rechtstreeks naar de assemblagelijn kunnen gaan. Door de intensieve samenwerking zijn ingangscontrole, wegleggen in magazijnen en andere niet-waardetoevoegende activiteiten minder relevant geworden en kan de assemblage meteen beginnen.’

GROENTE- EN FRUITSORTEERMACHINES

DOORLOOPTIJDVERKORTING

GEÏNVESTGELEVERDEERD

M E TAAL

S4 Energy stabiliseert stroomnet met techniek A BB

109september 2022

Op de productielocatie van Braban tia in het Belgische Overpelt draait sinds kort een nieuwe stanslijn. Ontwikkeld, geproduceerd en gele verd door de Bossche machinebou wer WEMO, dat de producent van huishoudartikelen eerder al eens voorzag van een lijn. Ging het toen om een stans-oplossing voor de rec tangular afvalbakken van Brabantia,

Op het Kempisch Bedrijvenpark in het Brabantse Hapert is VD Leegte Metaal deze zomer gestart met de bouw van een nieuwe productielocatie. Het leggen van de symboli sche eerste steen werd bijgewoond door onder anderen Willem van der Leegte, president-directeur van de VDL Groep. Hij noemde de nog te bouwen productielocatie tijdens de start van de nieuwbouw een ‘fabriek

V D Leegte Metaal bouwt ‘fabriek van de toekomst’

tieve aandrijvingen en elektromoto ren van ABB en dragen ertoe bij dat energie met een respons van milliseconden wordt afgegeven en opgeslagen. Zo blijft de netfrequentie binnen gecontroleerde limieten, wat de netwerkstabiliteit verzekert. www.new.abb.com/beneluxwww.s4-energy.com

E N E R G I EO P S LA G

Bij Brabantia draait nu ook een tweede WEMO-lijn

ENGINEERED-TO-SPECMOTIONSYSTEMS

MARITI E M

van de toekomst’, die in 2023 gereed moet zijn en waar mens, technolo gie en informatie worden gecombi neerd voor een toenemende intelli gentie op het vlak van productie. VD Leegte Metaal werd opgericht in 1953 en is het eerste bedrijf van de VDL Groep dat inmiddels 109 bedrijven omvat. www.vdleegtemetaal.nl

5-Axis XY2Z-Theta motion system for high-dynamic wafer metrology applications Find more on: www.PM.nl/motionsystem info@PM.nl www.PM.nl 2Z-Theta assembly SMARTGELEVERD GEÏNVESTEERD

Systeem Royal I HC helpt Boskalis bij kabels leggen Scheepsbouwer Royal IHC heeft met baggeraar en maritiem dienstverle ner Boskalis een contract afgesloten voor een nieuw kabellegsysteem. Meer specifiek gaat het daarbij om de levering door Royal IHC van een zogenoemde modulaire kabelleg spread (MCLS), bedoeld voor de installatie van inter-array stroomkabels en het kabelbeschermingssysteem in offshore windparken.

M E TAAL E N E R G I E TRAN S ITI E

voor de tweede lijn ging WEMO aan de slag met een ponsmachine die geponste platines aanlevert bij de CNC-rolbuigers. Voor de tweede lijn is – gezien de hoge output van de ponsmachine – door WEMO en Brabantia gekozen voor een geautomatiseerd shuttlesysteem. www.brabantia.comwww.wemomachines.com

Dat moet het werk verbeteren en versnellen. Zo heeft de spread onder andere een verbetert.tiemodulairdeeenapparatuur.lingbesturingssysteem,geïntegreerdvooreenkoppetussennieuweenbestaandeOokomvatdeMCLSnieuwegeneratiegecentraliseercontrolecabine,netalseensysteemdatdemobilisavanhetschip www.boskalis.comwww.royalihc.com,

S4 Energy, gespecialiseerd in ener gieopslag, zet in op meer rendement van onder andere windenergie. Vandaar het pilot-project in Heer hugowaard, waar S4 Energy voor een hybride opslagsysteem zowel een grote batterijopslag als ook zes vliegwielen heeft geïnstalleerd. Deze worden aangedreven door regenera

Link Magazine bericht over de levering van of de investering in smart technologie en de toegevoegde waarde daarvan voor de gebruiker. Voor meer informatie: www.linkmagazine.nl

F +31 (0)164 25 29 65

Nieuw in de strategie van BOZ is dat het bedrijf meer zelf gaat doen, vanwege nieuwe tekorten die zich nu aandienen. ‘De toeleveranciers voor freeswerk hebben het in de huidige markt ook druk en soms zelfs te druk. Daarom halen we het frezen weer in eigen huis. Begin september hebben we een eerste freesbank geïnstalleerd, die we ook nog voorzien van automatisering met een robot voor het beladen en ontladen.’ Met freescapaciteit wil BOZ de leveringszekerheid richting zijn klanten beter kunnen garanderen.

MACHINES EN MENSEN

Met freescapaciteit in eigen huis wil BOZ Group de leveringszekerheid richting klanten beter kunnen garanderen.

De energievoorziening staat bij BOZ Group hoog op de agenda.

CLEANROOM

Het gaat goed bij BOZ, meldt directeur Corné van Opdorp. ‘Onze klanten hebben volle orderportefeuilles en de problemen met de toelevering van componenten en materialen hebben ze redelijk goed kunnen oplossen. De vraag naar plaatwerk neemt daarom toe en dat merken wij.’ Alle reden voor BOZ om zijn investeringen in productieautomatisering en personeel door te zetten.

BOZ BongaertswegGroup 8

VOLLE PORTEFEUILLESORDER-

FREESBANK

ENERGIE

4612 PL Bergen op Zoom

‘We hebben zonnepanelen op ons dak, maar nu is er discussie over de teruglevering van te veel opgewekte energie aan het net’, meldt directeur Corné van Opdorp. ‘Daarover wil ik mijn zorg uitspreken.’ Ook de gasvoorziening voor de poedercoatprocessen bij BOZ baart zorgen. ‘Wij denken al na over alternatieven.’

Zover is het nog niet met een cleanroom, maar die staat wel op de agenda. ‘We krijgen veel vraag van klanten uit de halfgeleiderindustrie, waarvoor de producten schoon moeten worden verpakt. Dat laten we buiten de deur doen, maar die leveranciers zitten nu ook vol. Daarom zijn we aan het bekijken of we op termijn ook zelf schoon gaan verpakken. Als de business case goed blijkt uit vallen, gaan we een cleanroom inrichten.’

OZ Group (155 medewerkers) is gespecialiseerd in ontwikkeling & engineering, plaatbewerking, poedercoaten en Hetassemblage.bedrijflevert plaatdelen, lichte constructies, modules en compleet geassembleerde machines en apparaten aan onder meer de voedingsmiddelen-, agro-, elektrotechnische, medische en farmaceutische industrie en de machine- en apparatenbouw. BOZ groeit en bouwt gestaag aan haar ‘smart factory’, door te investeren in digitalisering, nieuwe machines, slimmere logistieke processen en goed opgeleide, gemotiveerde medewerkers.

Zo komt er in oktober een nieuwe volautomatische laser, de TruLaser Center 7030, en staat voor januari de vervanging gepland van een kantcel door de TruBend Cell 5000. Met de nieuwe, complete automatisering BOOST is BOZ al aan het schaduwdraaien en ook de logistiek wordt anders ingericht, zodat een en ander efficiënter gaat verlopen. ‘Daarbij blijft planning het grootste vraagstuk, vanwege de complexiteit en diversiteit van onze orders.’ Ook in personeel blijft BOZ investeren. ‘In een moeilijke arbeidsmarkt proberen we nieuwe mensen aan te trekken en tegelijkertijd de achterdeur dicht te houden door bestaande medewerkers te binden en boeien. We doen veel aan competentieontwikkeling om onze mensen mee te nemen in onze strategie. Centraal daarin blijft de opgave om de efficiency en kwaliteit van onze processen hoog te houden.’

B

De vraag naar plaatwerk groeit alleen maar, dus gaan de zaken goed bij BOZ Group, tier-1 toeleverancier van precisieplaatwerk. Tegelijkertijd nemen de uitdagingen toe doordat zich op allerlei fronten tekorten aandienen. Om daarop in te spelen en leveringszekerheid te kunnen blijven garanderen, gaat BOZ meer zelf doen. Zo is in Bergen op Zoom de eerste freesbank inmiddels geïnstalleerd en wordt al gerekend aan de haalbaarheid van een eigen cleanroom, voor het schoon verpakken van producten.

Kortom, met veel energie pakken Van Opdorp en zijn team nieuwe uitdagingen op. Tegelijkertijd is energie zelf een vraagstuk geworden. ‘Ik heb onlangs akkoord gegeven voor weer een nieuwe investering, dit keer in een buislaser. Daarbij heb ik voor het eerst een voorbehoud moeten maken dat wel de energievoorziening gegarandeerd moest zijn. Een uitbreiding van de zakelijke aansluiting voor elektriciteit is tegenwoordig echter niet vanzelfsprekend. Dat kan een belemmering voor toekomstige groei zijn.’ Ook gas is sinds kort een onzekere factor. ‘Wij hebben veel gas nodig voor onze poedercoatprocessen. De vraag is dus wat gas dit najaar gaat doen, wat betreft levering en prijs. Wij denken al na over alternatieven, met elektrificatie van processen of de inzet van waterstof, biogas of wind. Punt van discussie is echter in hoeverre de teruglevering van te veel opgewekte energie aan het net zal worden beperkt. Daarover wil ik mijn zorg uitspreken.’ Over (terug)leveringszekerheid gesproken.

E boz@bozgroup.eu I www.bozgroup.eu

GROEIENDE BOZ GROUP GAAT MEER ZELF DOEN ADVERTORIAL

T +31 (0)164 24 09 10

LEVERINGSZEKERHEID

Bewo Cutting Systems deed de afge lopen tijd uitgebreid onderzoek naar hoe zijn zaagmachines voor metalen buizen en profielen in de praktijk presteren. Gebruikers zijn over het algemeen prima tevreden, maar uit de rondvraag kwam ook een aantal aandachtspunten naar voren waarop het bedrijf uit Waalwijk vond dat het moest acteren.

STÄUBLI ANTICIPEERT IN KORTRIJK OP VERDERE GROEI

zetten.’ Omdat het dus vaak ontbrak aan kennis over het zaagproces, ver minderden de prestatie van de zaag machines na verloop van tijd.

‘De bediening van het systeem bleek soms een uitdaging’, vertelt Tony Nelemans, managing director van Bewo. ‘Als je efficiënt wilt zagen, zijn er wel vijftig instellingen waarmee je rekening moet houden. Het is natuurlijk mooi dat onze machines die flexibiliteit bieden, maar voor een gemiddelde operator kan dat te ingewikkeld zijn. Met de huidige krapte op de arbeidsmarkt kun je niet verwachten dat klanten hoog opgeleide operators bij de machine

www.bewocs.com

Bewo startte een ontwikkeltraject om dat aan te pakken. Bewo-engi neers hebben de zaagmachine voor zien van een extra schil die recepten kan opslaan en ze kan uploaden naar een grote database in de cloud. Op die manier kunnen Bewo-zaag machines hun recepten uitwisselen. ‘Geanonimiseerd’, benadrukt Nele mans. Als alle zaagmachines hun recepten uploaden, ontstaat er een grote database waarvan alle gebrui kers kunnen profiteren. ‘Je kunt daarin op zoek naar een recept voor het product dat jij wilt zagen. Wel licht is er geen 100 procent match, maar je vindt er zeker vergelijkbare producten, dus je zit met die instel lingen al goed in de buurt. Boven

Foto: Angeline Swinkels

Dit jaar is ook de viering van 40 jaar Stäubli Robotics. De expertise in mechatronica en de samenwerking met de gerenommeerde fabrikant van industriële robots Unimation sinds 1982 leidden tot de ontwikke ling en productie van eigen SCARArobots. In 1988 werd de afdeling Robotics opgericht en in 1989 werd Unimation overgenomen. In 1992 werd de RX-serie robot met gelede armen geïntroduceerd, gevolgd door SCARA-robots en industriële robots met zes assen, tot onlangs het mobiele robotsysteem HelMo voor toekomstgerichte samenwerking

dien geeft het systeem een goed idee over welke output en eilandchinedatvanterugkoppelinggedaanBewoVoortswachten.’jeperformancekuntverheeftwatmetdegebruikersdezaagma‘geenisineen

beschikbaar. Een directeur kan op zijn telefoon zien wat de OEE van de machine is.’ Op de Wire & Tubebeurs in Düsseldorf vlak voor de zomer toonde Bewo zijn eerste demoversie met de nieuwe features; begin volgend jaar moet de techno logie commercieel op de markt zijn.

UIT DE MARKT

tussen mens en robot werd toege voegd. Deze systemen voldoen aan de huidige eisen voor flexibele pro ductie en bewijzen overal ter wereld hun Stäubliwaarde.iseen internationale groep die momenteel actief is in 29 landen, met vertegenwoordigers in 50 landen op 4 continenten. Het bedrijf is oorspronkelijk opgericht in 1892 als een kleine workshop in Horgen/ Zürich. Vandaag de dag staat het hoofdkantoor in Pfäffikon, Zwitserland. www.staubli.com

Maak het met Isah.Kijk op de achterpagina

Foto: Staübli

Paperless production zorgt voor een efficiëntie- en kwaliteitsslag bij ESTEPE. Meer weten?

toegevoegd aan het gamma. Door de sterke groei tussen 2000 en 2006 bleek het bestaande gebouw in Bissegem al snel te klein en werd op dezelfde locatie een tweede kantoor gebouw toegevoegd. De laatste jaren volstond ook dit niet langer om alle werknemers comfortabel onder te brengen en dezelfde service te blij ven bieden. Een lange zoektocht leidde uiteindelijk naar een gloed nieuw kantoor in Kortrijk, vlakbij het oude gebouw. De opening van het nieuwe pand werd verspreid over drie dagen: op donderdag en vrijdag waren klanten, partners en leveranciers uitgenodigd terwijl op zaterdag een familiedag volgde voor werknemers en familie. Ze konden de Stäubli-producten in werking zien tijdens tal van demonstraties.

BEWO: ZAAGRECEPTEN IN DE CLOUD OM BEDIENING TE VERGEMAKKELIJKEN

productielijn’. ‘De data wil je delen met verschillende key users. Voor de operators is dat eenvoudig; die kunnen alles gewoon van het scherm aflezen’, duidt Nele mans. ‘Maar de teamleider, onder houdsmonteur of directeur staat niet continu naast de machine. Daarom stellen we de informatie via een app

111september 2022

Stäubli, fabrikant/producent van mechatronische oplossingen wereld wijd, vierde medio september de opening van haar nieuw Beneluxkantoor in Kortrijk (België). Een team van 37 medewerkers is er actief in sales, aftersales en training voor vier divisies: Electrical Connectors, Fluid Connectors, Robotics en StäubliTextile. Benelux, aanvankelijk gesitu eerd in Bissegem, is een dochteron derneming van de Stäubli Group en startte 22 jaar geleden met de verkoop van textielmachines in de Benelux. Rond de eeuwwisseling kwamen daar robotics en fluid connectors bij. Met de overname van Multi-Contact uit SintMartens-Latem in 2004 werd de jongste divisie Electrical Connectors

Ons aanbod:

Met Kloepfel krijgt uw bedrijf toegang tot een wereldwijd leveranciersnetwerk en lokale ondersteuning door de regiokantoren in OostEuropa, DACH en Azië. Zij staan in nauw contact met de technisch goed onderlegde inkopers in de Benelux en het “Technical Sourcing Team” in Duitsland, die per productietechniek een gedetailleerde leveranciersdatabase onderhoudt.

Inkoopafdelingen zijn vaak te druk met operationele werkzaamheden en laten daardoor kansen liggen op significante besparingen en procesverbeteringen. Kloepfel heeft, met meer dan 250 consultants, ruim 1.200 inkoopprojecten uitgevoerd binnen de industrie.

•Grondigeconsultantsmarktkennis in verschillende categorieën en sectoren

Met een beproefde methode verbetert Kloepfel de totale kosten (TCO). Zowel techniek, commercie, logistiek als het interne proces krijgen aandacht. Soms leiden de projecten tot ingrijpende veranderingen, maar daar staat veel resultaat tegenover: besparingen, kwaliteit en leverbetrouwbaarheid.

TECHNICAL SOURCING

INTERIM STAFFING

STRUCTURELE INKOOPVERBETERING VOOR DE INDUSTRIE website: www.kloepfel-benelux.com

COST ENGINEERING

•Goede mix tussen ervaren professionals en analytisch sterke

•Ervaren Cost Engineers voor het maken van gedetailleerde

Een bewezen succesvolle onderhandelingsmethode om in korte tijd het maximale resultaat te behalen. Door een gedegen, op feiten gebaseerde voorbereiding zijn we in staat altijd de extra stappen te zetten die nodig zijn voor het optimaliseren van de commerciële condities met bestaande leveranciers.

Cost Engineering is een afdeling binnen Kloepfel die zich helemaal toelegt op het transparant maken van de productiekosten. Met software, een grote hoeveelheid data en kennis van productieprocessen kunnen de cost engineers niet alleen inzicht geven, maar ook adviseren hoe een product het best gemaakt kan worden.

Onze Procurement Value Analysis is: volledig onafhankelijk, 100% transparant en gebaseerd op jarenlange marktkennis gecombineerd met de meest actuele industrie- en grondstofprijs databases. In samenwerking met u wordt een plan opgesteld met zowel korte termijn als lange termijn besparingsadviezen.

Phase 1: Onderhandelingen

DIRECT MATERIAL OPTIMISATION

Phase 2: Commodity management

•Grootcalculatiesnetwerk van leveranciers in de Benelux, DACH regio en Oost Europa

PROCUREMENT VALUE ANALYSIS

ADVERTORIAL MEER WETEN? Bezoek onze

WAAROM KLOEPFEL?

Zoekt u op korte termijn een extra inkoopkracht, dan kan Kloepfel u tijdelijke ondersteuning bieden op het gebied van operationele, tactische of strategische inkoop. U profiteert met onze krachten van: de kennis, systemen, processen en het netwerk aan toeleveranciers.

Alumexx binnenkort de overname af te ronden van Euroscaffold, dat is gevestigd in Krommenie en zich vanuit daar toelegt op de productie en levering van onder andere aluminium rolsteigers, ladders en trappen voor klanten in binnenen buitenland. www.euroscaffold.comwww.ascgroup.nl,www.alumexx.nl,

oplossingen op een bepaald thema te Senovikomen.won met het DAP3D. Direc teur-eigenaar Ivor Hagen: ‘Om op locatie reserveonderdelen te kunnen 3D-printen, heb je de juiste printfile én toestemming van de ontwerpeigenaar nodig. Twee zaken die over het algemeen niet beschikbaar zijn. DAP3D moet als platform fungeren als de missende beveiligde logistieke koppeling tussen de ontwerper en de eindgebruiker. Voor de leveranciers regelt DAP3D de verschillende

Technologiebedrijf ABB en kogella gerfabrikant SKF hebben onlangs een memorandum of understanding ondertekend. En daarmee hun intentie bekrachtigd om wederom met elkaar samen te werken voor industriële automatisering. Deden beide bedrijven dat eerder al voor onder andere de SKF-fabriek in

Indutrade voegt Tebra toe aan Benelux-groep

Het Twentse QuiX Quantum, producent van kwantumprocessors, heeft een investering van 5,5 miljoen euro binnengehaald. De investering komt van PhotonDelta, Forward.one en Oost NL. De eerste is een publiek-privaat samenwer kingsverband van de fotonicaindustrie en Nederlandse overhe den. Forward.one is een private tech-investeerder uit Amstelveen en Oost.NL is de regionale investe ringsmaatschappij van Oost-Neder

Voor het bedrijfsleven is het niet altijd even eenvoudig om in contact te komen met Defensie wanneer het

ELEKTRIFICERING

ABB en SKF willen wederom samenwerken

SAMENONDERNEMEN

nen de Benelux en wil Tebra verder laten groeien. Daarbij ligt de focus vooral op eindgebruikers en machinebouwers in de Belgische, Duitse en Oostenrijkse sector voor voedselverwerking. www.indutradebenelux.comwww.tebra.nl

FOTONICA

www.senovi.nlcompetitieinnovatie/defensie-innovatie-www.defensie.nl/onderwerpen/

Tebra Messenindustrie, dat zich vanuit Hoogeveen toelegt op de productie van industriële messen en machinemessen, is sinds kort onderdeel van Indutrade Benelux. Die groep valt op haar beurt onder het Zweedse, beursgenoteerde Indutrade AB, omvat inmiddels ruim 35 industriële bedrijven bin

Alumexx gaat met ASC en Euroscaffold voor dubbelslag

113september 2022

Göteborg, waar meerdere ABBrobots werden geïnstalleerd, nu spitst de samenwerking tussen de twee industriële bedrijven zich vooral toe op het verminderen van de CO2-uitstoot tijdens de produc tieprocessen van SKF. www.skf.comwww.abb.com

Koenigsegg, dat naast megacarfabrikant ook leverancier is van geavanceerde mobiliteitstechnolo gie, heeft geïnvesteerd in Lightyear. Lightyear legt zich vanaf de Auto motive Campus in Helmond toe op de ontwikkeling van de eerste zonnecelauto ter wereld. De inves tering door Koenigsegg maakt deel uit van een breder partnerschap, waarbij beide bedrijven elkaar wil

Het in Etten-Leur gevestigde Alumexx wil met een dubbele overna me doorstoten naar de Europese top van producenten van alumini um klimmaterialen. Zo is het bedrijf allereerst tot een intentie verklaring gekomen voor de over name van de eveneens in EttenLeur gevestigde ASC Group, dat haar industriële klimmaterialen al sinds langere tijd levert aan onder andere Alumexx. Daarnaast hoopt

Schaeffler heeft Ewellix overgeno men van investeringsmaatschappij Triton. Ewellix is gespecialiseerd in onder andere elektromechanische industriële actuatoren en hefko lommen, bedoeld voor toepassing binnen onder meer robotica, medische technologie en mobiele machines. Dat maakt het Ewellixaanbod complementair aan dat van Schaeffler, dat zich heeft toegelegd op de productie en levering van

METAALOVERNAMES

Ewellix valt nu onder het Schaeffler-concern

Koenigsegg en Lightyear gaan voor ultra-efficiency

land. De gezamenlijke financiering brengt QuiX Quantum volgens betrokken partijen een stap dichter bij het lanceren van 's werelds krachtigste fotonische kwantum computer. Wereldwijd is er een race om de productie van zo’n compu ter, waar circa honderd universiteiten zich mee bezighouden. www.oostnl.nlwww.forward.onewww.photondelta.comwww.quixquantum.com

METAAL

AANDRIJFTECHNOLOGIE

ALLIANTIES

Met de Defensie Innovatie Competitie (DIC) daagt Defensie het bedrijfsleven jaarlijks uit om mee te denken over oplossingen voor defensiespecifieke vraagstukken. De afgelopen editie werd georganiseerd rondom het thema Advanced Main tenance. Senovi won dit voorjaar 200.000 euro voor doorontwikkeling van het Defense Assets Platform for 3D printing (DAP3D).

PRINTPLATFORM DAP3D WINT DEFENSIE INNOVATIE COMPETITIE

Link Magazine signaleert fusies, allianties en overnames in de industrie. Voor meer informatie: www.linkmagazine.nl

onder meer componenten.lineair-technischeBijEwellix–dat het hoofdkantoor heeft in het Zweedse Göteborg – werken in totaal zo’n 1.250 mensen, van wie een aantal voor de vestiging in Utrecht. Dat is niet ver van Barneveld, waar het Duitse Schaeffler-concern een service- en productielocatie heeft. www.ewellix.comwww.schaeffler.com

AUTOMATISERING

gaat om samenwerking. ‘Eén van de redenen is dat Defensie moet vol doen aan strenge – en soms onge lukkige – wet- en regelgeving waar door zij soms maar lastig kan profiteren van het innovatieve ver mogen van vooral het mkb’, zo duidt kapitein-luitenant ter zee Harry Lijzenga, medeorganisator van de DIC. Eén van de oplossingen om dit contact tóch tot stand te brengen, is de organisatie van de jaarlijkse competitie, waarbij het bedrijfsleven wordt uitgedaagd om met passende

Partners investeren in computer QuiX Quantum

len versterken door het onderling delen van de eigen technologie en daarvoor ook gepatenteerde infor matie met elkaar gaan uitwisselen. Met de samenwerking willen de twee autofabrikanten toe naar nieuwe autotechnologieën, gericht op de ontwikkeling van uiterst efficiënte voertuigen. www.lightyear.onewww.koenigsegg.com

(digitale) contractafspraken, draagt zorg voor eventuele conversies en de afdrachten van vergoedingen voor gebruik. Richting gebruiker regelt het platform de diverse (digitale) licentieovereenkomsten evenals toe gang tot de database met 3D-print bare bestanden en de inning van de licentie-afdrachten voor gebruik.’

40% SNELLERE INSTALLATIE

"Dit alles verkort de montage- en inbedrijfstellingstijd aanzienlijk”, vat Prein de voordelen van de digital twin samen. “Daarnaast kunnen monteurs de digital twin gebruiken als '3D-blauwdruk', bijvoorbeeld via een augmented reality-app of virtual reality-bril. Dit werkt vaak veel sneller dan het begrijpen van een in 2D getekend plan.”

Tijdens de WoTS van 27 t/m 30 september presenteert Murrelektronik de Vario-X voor het eerst in Nederland in een werkende machine. Kom deze bekijken in de World of Automation, hal 11 op stand E008. Meer informatie op:

De installatie en bekabeling is plug-and-play met standaard M12- en MQ15-connectoren, waardoor bedradingsfouten worden voorkomen en de montagetijd wordt verkort. Dit voorkomt dure en tijdrovende installatiewerkzaamheden in de schakelkast. Extra stations kunnen eenvoudig worden verspreid rond de machine en met elkaar worden verbonden. Denk aan het toevoegen van een extra voeding om lokale servomotoren te ondersteunen.

"Vario-X biedt 100% decentrale, kastloze automatisering," zegt Olaf Prein, Hoofd van de Global Business Unit Automation bij Murrelektronik. "Ons automatiseringsplatform zorgt voor modulaire en transparante processen, een hogere toegevoegde waarde op alle gebieden van uw bedrijf en daarmee meer concurrentievermogen en winstgevendheid in de machine- en installatietechniek. Dankzij het geïntegreerde installatieconcept alleen al, verkort Vario-X een machine-installatie met ongeveer 40%."

Vario-X bevordert de elektrificatie van productieprocessen en biedt een veel efficiënter alternatief voor pneumatiek. Met een efficiëntie van slechts 10-20% wordt er veel te veel energie verspild door het gebruik van perslucht door talloze lekken in het systeem en inefficiënte actuatoren. Het vervangen van pneumatiek door elektronica - het vervangen van een luchtcilinder door een servomotor - levert voordelen op voor alle betrokkenen. De engineer die de inefficiënte, slecht

De wereld van automatisering voor de machinebouwer verandert in razend tempo. Denk aan de toenemende digitalisering, kortere ontwikkelingscycli, hogere klanteisen en een toenemend tekort aan geschoolde arbeidskrachten. Allemaal uitdagingen die een antwoord eisen. Hoe kan de machinebouwer aan deze uitdagingen het hoofd bieden? Complexe problemen hebben gelukkig niet altijd complexe oplossingen nodig. Het antwoord ligt besloten in digitale transformatie. Hiermee is de volledige productieketen, van ontwerp tot gereed product, in realtime te volgen.

DE TOP IN AUTOMATISERINGSTECHNIEK

WWW.MURRELEKTRONIK.NL

DE LUCHT UITSCHAKELEN IN DE PRODUCTIE

ADVERTORIAL

VARIO-X IS DE TOEKOMST

DECENTRALE AUTOMATISERING

De met Vario-X geautomatiseerde installatie heeft vanaf het begin een digital twin. Een beweegbaar 1:1 beeld van de echte installatie, die alle functies en parameters van het latere systeem bevat - en dit reeds in de projectfase voordat zelfs maar het eerste mechanische onderdeel is besteld of geassembleerd.

KOM DE VARIO-X IN WERKING ZIEN OP DE WOTS

Om de machinebouwer hierin te ondersteunen heeft Murrelektronik decentrale automatisering opnieuw uitgevonden door de ontwikkeling van een volledig decentraal automatiseringsplatform dat devices in het veld brengt zonder schakelkasten. De Vario-X. Vario-X brengt sensoren en actuatoren rechtstreeks in de besturingsomgeving en zorgt voor een betrouwbaar spannings-, signaal- en databeheer. Maar ook voor de naadloze integratie van decentrale servoaandrijvingen. Het hart van Vario-X wordt gevormd door robuuste, waterdichte en stofdichte modules met IP65-classificatie welke voedingen, besturing, werkschakelaars, veiligheidstechnologie en I/O-aansluitingen bevatten. Uitgerust met een multicore CPU kan Vario-X aan alle besturingseisen voldoen en als open besturingsplatform gemakkelijk worden geïntegreerd in alle industriële Ethernet-netwerken.

Multinational Ahold Delhaize heeft Jan Ernst de Groot benoemd tot sustainability officer. Binnen die functie wordt De Groot verantwoordelijk voor alles wat de organisatie doet op het vlak van duurzaamheid, gezonde voeding, sociale impact, ethiek, mensenrechten en governance. De Groot is ook chief legal officer.

FAULHABER toepassingen

TAUW Group heeft zich versterkt met de komst van Jacolien Eijer-De Jong, die zich bij het advies- en ingenieursbu reau gaat richten op het leiden van de duurzaamheidsstrategie. Eijer-De Jong was eerder onder meer directeur van branchevereniging NLingenieurs.

FAULHABER Benelux B.V.

Jacco Vonhof is tijdens de algemene ledenvergadering van MKB-Nederland door de leden benoemd voor een twee de termijn van vier jaar als voorzitter van de branchevereniging. Vonhof werd eind april al voorgedragen door het hoofdbestuur, wat tijdens de vergadering unaniem werd bekrachtigd.

Bij de internationale beursorganisator Easyfairs, dat in Nederland jaarlijks meer dan 60 beurzen en evenementen verzorgt, is Stefan Hutten onlangs gestart als de nieuwe head of region van de Nederlandse divisie. Hij volgt Jeroen van Hooff op.

www.faulhaber.com/tattooinfo@faulhaber.nlWECREATEMOTION dff_220459_anz_tattoo_98x262_5_nl.indd126.07.2209:34 115september 2022

Technologie als op de huid geschreven

Tattoo-machines met FAULHABER micromotoren maken het voor artiesten aanzienlijk eenvoudiger om verbluffende kunst te creëren.

Karim Henkens is sinds begin september ceo van ICT Group, dat zich vanuit meerdere Europese vestigingen richt op het leveren van oplossingen op het vlak van industriële technologie. Henkens was eerder algemeen directeur bij IT-dienstverlener Cegeka en ceo bij IT-bedrijf Centric. Henkens volgt Jos Blejie op, die sinds 2013 ceo was bij ICT Group en nu met pensioen is.

FMI Holding in Bergen op Zoom, dat meerdere bedrijven voor industriële automatisering omvat, heeft met Bart Beune een nieuwe ceo. Beune bekleed de voorheen managementfuncties bij GL Group, NTS Group en Hittech Group. Bij FMI Holding is hij de opvolger van René de Keijzer, die zich concentreert op de verdere groei van Dutch Technology Alliance.

PERSONALIA Bij investeringsbedrijf Torqx Capital Partners is David van Hasselt toegetreden tot het team van partners. Van Hasselt had al een leidinggevende functie binnen het bedrijf, dat zich richt op de investering in middelgrote bedrijven. Zo rondde Torqx eerder de overname af van VHE Industrial Auto mation, dat locaties heeft in Eindhoven en Veldhoven.

Bij TVVL is Debby Slofstra benoemd als nieuwe voorzitter. Slofstra is country president bij Schneider Electric Neder land en gaat zich met de andere leden van TVVL – kennisplatform voor de installatietechniek – vooral richten op het versnellen van de energietransitie.

Steffen Haack is sinds kort ceo bij aandrijf- en besturingsspecialist Bosch Rexroth AG. Haack werkt inmiddels meer dan 25 jaar voor het bedrijf, dat in Nederland is gevestigd in Boxtel, en was er de afgelopen jaren lid van de raad van bestuur en leidinggevende van de businessunit Industrial Hydraulics. Haacks voorganger Rolf Najork blijft actief binnen Bosch, onder andere als lid van de raad van bestuur van Robert Bosch GmbH.

Circa 100 medewerkers die op jaarbasis zo’n 2000 voertuigen Gecertifiaanpassenceerde partij en qualified partner van alle truckmerken

isah.com

“Isah biedt ons een eenduidige manier van werken en zorgt dat de kennis en parameters goed vastliggen in het systeem. Hierdoor zijn en blijven we toekomstbestendig en schaalbaar. We merken nu al een efficiëntie- en kwaliteitsslag in het hele proces, doordat we nu onder andere werken met interactieve data-uitwisseling en een compleet digitaal productieproces. In de toekomst willen we elke order digitaal en realtime kunnen evalueren en al deze data beschikbaar hebben voor analyses om zo onze bedrijfsprocessen te kunnen blijven verbeteren. Isah kan ons daar perfect bij helpen.”

Algemeen Directeur Dort-Jan van Boxtel:

Lees het verhaal van ESTEPE op blog.isah.com/ESTEPE

Bijna een jaar werkt ESTEPE nu met de Business Software van Isah voor het modificeren en optimaliseren van trucks.

Maak het met Isah. HET MET ISAH

Dort-Jan van Boxtel Algemeen Directeur

Uniek in de markt als het gaat om One Stop Shopping

PAPERLESS PRODUCTION? ESTEPE MAAKT