Nongqai Vol 11 No 1A by Hennie Heymans, Nongqai Publications

NONGQAI : VOL 11 NO 1A Table of Contents VOORWOORD: LT.GENL. JOHAN FERREIRA .............................................................................. 6 ADMINISTRATION | ADMINISTRASIE............................................................................................ 7 Publisher | Uitgewer .................................................................................................................. 7 Contact Details | Kontakbesonderhede..................................................................................... 7 Aim | Doel ................................................................................................................................. 7 Policy | Beleid ........................................................................................................................... 7 Welcome | Welkom ................................................................................................................... 7 FOTO’S GESOEK ............................................................................................................................ 8 SA SPOORWEGPOLISIE | SA RAILWAYS POLICE ...................................................................... 9 1825: THE FIRST RAILWAY POLICE ........................................................................................... 10 1860 NATAL GOVERNMENT RAILWAYS: NATAL RAILWAY POLICE ........................................ 10 •

1899 Natal Bridge Guards ................................................................................................ 17

•

1910: The Natal Railway Police ........................................................................................ 17

•

NGR: Harrismith................................................................................................................ 19

CAPE GOVERNMENT RAILWAYS ............................................................................................... 19 •

1881: Westelike gedeelte van die CGR ............................................................................ 20

1894: NEDERLANSCHE ZUID-AFRIKAANSCHE SPOORWEG MAATSCHAPPIJ ...................... 21 •

ZARP op platform ............................................................................................................. 21

PRETORIA PIETERSBURG SPOORWEG (PPS) | PRETORIA PIETERSBURG RAILWAY (PPR) ....................................................................................................................................................... 22 ORANJE VRIJSTAAT STAATS SPOORWEG ............................................................................... 23 1900: POLICE: IMPERIAL MILITARY RAILWAYS ........................................................................ 24 •

IMR Spoorwegpolisie? ...................................................................................................... 24

1902 CENTRAL SOUTH AFRICAN RAILWAYS............................................................................ 26 2

•

Argiefstukke: Paul Els ....................................................................................................... 26

•

CSAR: Chief Inspector VE Davis: Johannesburg ............................................................. 30

1910 SA SPOORWEE & HAWENS | SA RAILWAYS & HARBOURS ........................................... 31 1911: SA Spoorwegpolisie: Pretoria ....................................................................................... 32 1916: De Spoorwegen en Havens Reglement; Bestuur en Beheer Wet, 1916 (Wet 22 van 1916): AO JA Breed ................................................................................................................ 32 1918: Touwsrivier ................................................................................................................... 33 1925: Koninklike Besoek: Prins van Wallis ............................................................................. 34 1932: Inspector Stubbs & Sub-Inspector Fairbairn: Railway Police: Durban .......................... 37 1933: CONTROLLER OF THE SOUTH AFRICAN RAILWAYS & HARBOURS POLICE: CHIEF INSPECTOR O SKEEN ................................................................................................................. 38 1933: HOOFSUPERINTENDENT VAN POLISIE EN ONDERSOEK: LT.KOL. AA CILLIERS ....... 40 1934 VESTIGING: SUID-AFRIKAANSE SPOORWEGPOLISIE .................................................... 42 •

1937 Johannesburg: Opleiding: SA Spoorwegpolisie ....................................................... 42

1938 CHIEF OF THE RAILWAYS POLICE: LT.COL. AA STANFORD .......................................... 45 •

Smuggling Aliens into the Transvaal ................................................................................. 46

•

Soutrivier | Salt River ........................................................................................................ 46

1939 ROLE OF THE SA RAILWAYS POLICE DURING THE SECOND WORLD WAR: LT.COL. W MARSHALL (SADF) ....................................................................................................................... 47 1940: The SAR Policeman...................................................................................................... 57 1942: Railway Police Dance Band .......................................................................................... 58 •

SAS George ...................................................................................................................... 58

1944 CHIEF OF THE SA RAILWAYS AND HARBOURS POLICE: COL. HJT VENTER ............... 59 1946: CHIEF SUPERINTENDENT OF POLICE: BRIG JB BESTER ............................................. 60 •

1946: Getalsterkte............................................................................................................. 61

•

1948: HM The King presents Brig JB Bester: SA Railways Police: with a Bar to his DSO 61

•

Kenteken 1955 - 1957....................................................................................................... 61

•

Tweede aanstelling: Brig. HJT Venter............................................................................... 61

1959: HOOFSUPERINTENDENT VAN POLISIE EN EERSTE KOMMISSARIS BRIG. CJG BARTMANN ................................................................................................................................... 62 Van SAP No 15840 (B) Konstabel M Van Vuuren tot Kommissaris ....................................... 63 1961: TWEEDE KOMMISSARIS VAN DIE S.A. SPOORWEGPOLISIE: GENL.-MAJ M VAN VUUREN ........................................................................................................................................ 64 1973: DERDE KOMMISSARIS: LT.GENL. PW SMITH ................................................................. 65 1974 VIERDE KOMMISSARIS: LT.GENL. JJJ VAN VUUREN ...................................................... 66 Generaal JJJ van Vuuren voormalige kommissaris van die spoorwegpolisie: Lt.genl. Johan Ferreira (SAP) ......................................................................................................................... 66 Lt.genl. A.F. Horak: Lt.genl. J Ferreira .................................................................................... 71 1974: S.A. Spoorwegpolisie Spesiale Taakmag ............................................................................ 72 Geskiedenis van die S.A. Spoorwegpolisie Spesiale Taakmag: Brig. R Beyl ......................... 72 3

•

Stigterslede ....................................................................................................................... 72

•

Bevelsgroep ...................................................................................................................... 72

•

Bevelvoerders ................................................................................................................... 72

•

Luitenant-kolonel André Horak: Tweede bevelvoerder ..................................................... 72

•

GSG9 Opleiding ................................................................................................................ 72

•

André Olivier : Derde bevelvoerder ................................................................................... 73

•

Operasie Kamet: Taakmag optrede: Air India: .................................................................. 73

Kolonel Mouton se weergawe ................................................................................................. 73 •

Johan Lotriet: Vierde bevelvoerder ................................................................................... 74

•

Die opleiding ..................................................................................................................... 74

•

Tydelike spesiale taakmag eenheid .................................................................................. 74

•

Permanentewording .......................................................................................................... 74

•

Kenteken van die Spesiale Taakmag................................................................................ 74

Opleiding by ander instansies ................................................................................................. 75 •

1 Verkenningsregiment - Durban ...................................................................................... 75

•

SA Vloot : Simonstad ........................................................................................................ 75

•

Gyselaar Onderhandelingsvermoë ................................................................................... 75

Spesiale Operasies ................................................................................................................. 75 •

Nkomati verdrag: 1984-03-16 ........................................................................................... 75

•

Oopstel van die spoorlyn tussen Swaziland en Suid-Afrika: 1985 .................................... 75

•

Padblokkades : Swazilandgrens : 1983 - 1985 ................................................................. 75

1976 ............................................................................................................................................... 76 •

Basic Training: SAR Police: Point Durban: Gen. Bala Naidoo .......................................... 76

•

Gen. Bala Naidoo (SARP, SAP & SAPS) ......................................................................... 77

1980 ............................................................................................................................................... 78 •

Basic Training & College Staff: Mr SR Whittingstall .......................................................... 78

1982-06-01: LT.-GENL. JH VISAGIE ............................................................................................. 79 •

Operation Radio Control: Frans Bedford-Visser ............................................................... 80

IN PROUD REMEMBRANCE OF THE “OLD” RAILWAYS POLICE | EERVOLLE HULDE AAN DIE “OU” SPOORWEGPOLISIE ........................................................................................................... 81 •

Beaufort-Wes .................................................................................................................... 81

•

Port Elizabeth ................................................................................................................... 81

•

Alicedale 1947 .................................................................................................................. 82

•

Kokstad ............................................................................................................................. 82

•

Kaapstad | Cape Town (1947) .......................................................................................... 83

•

Kazerne (Johannesburg) .................................................................................................. 84

•

Durban .............................................................................................................................. 85

•

Houwhoek ......................................................................................................................... 86 4

•

Wellington ......................................................................................................................... 87

•

Johannesburg (Park Station) ............................................................................................ 88

•

1947: With Royalty | Met koninklikes ................................................................................ 89

................................................................................................................................................ 89 •

SA Police: Royal Orderlies on White Train ....................................................................... 90

•

Pietermaritzburg................................................................................................................ 90

•

Vryheid .............................................................................................................................. 91

•

Noupoort ........................................................................................................................... 91

1984: SA Spoorwegpolisie gedenkalbum: AO JA Breed ........................................................ 92 1984: SAS-medewerker: Mnr Les Pivnic: Destyds Adjunk-Kurator: SA Spoorwegmuseum ... 95 1985: 10-jarige bestaan van die SA Spoorwegpolisie se Spesiale Taakmag | 1985: Tenth Anniversary of the Special Task Force of the SA Railways Police .......................................... 96 ................................................................................................................................................ 96 1986 Amalgamasie ................................................................................................................. 97 Tak Vervoerpolisiëring ............................................................................................................ 99 SA POLISIE: TAK VERVOERPOLISIËRING: LT.KOL. SAKKIE KOITZE .................................... 100 BRIEWE | LETTERS .................................................................................................................... 101

•

Mr. HL “Les” Pivnic ......................................................................................................... 101

•

Mr. Charlie Lewis ............................................................................................................ 101

Huidige toestand | Current Situation ..................................................................................... 101

Sien ook in die verband: Cabinet approves Mbalula placing Prasa under administration ............ 101 SAMEVATTING: BRIG HB HEYMANS ........................................................................................ 102 INDEMNITY & © | VRYWARING & © .......................................................................................... 104 End | Slot .............................................................................................................................. 104

Kalkbaai | Kalk Bay (Foto: HBH) 5

VOORWOORD: LT.GENL. JOHAN FERREIRA Die Spoorwegpolisie was vir baie jare die organisasie wat verantwoordelik was om wet en orde op alle terreine van die destydse Suid-Afrikaanse Spoorweë en Hawens toe te pas. Dit was ‘n professionele en gedissiplineerde polisiemag en het ‘n trotse tradisie van dienslewering gehad. Die gedissiplineerde, netjiese spoorweg-polisiebeampte wat sy rondtes gedoen het op stasie perronne was ‘n algemene gesig. Dit het nie net die vertroue van passasiers en pendelaars ingeboesem nie, maar het ook toegesien dat wet en orde gehandhaaf word. In ons hawens en op ons vliegtuie was die Spoorwegpolisie ook alomteenwoordig. ‘n Uiters professionele en bekwame Spoorwegpolisie Taakmag het bestaan en kon met enige ander soortgelyke organisasie in die wêreld vergelyk word. Die Spoorwegpolisie het ook sy karakters opgelewer, soos lt.genl. Chris Robbertze, brigadier Ronnie Beyl, en Lappies Labuschagne, om enkeles te noem. In ‘n sogenaamde rasionalisering van al die wetstoepassingsagentskappe het die destydse regering ‘n uiters ondeurdagte besluit geneem om die destydse Spoorwegpolisie met die Suid-Afrikaanse Polisie te amalgameer. Die oorplasing van die lede van die Spoorwegpolisie was ‘n traumatiese ervaring vir sy lede. Skielik het hierdie lede hulle hul bevind in ‘n vreemde omgewing wat ‘n heel ander kultuur gehad het. Talle lede het nie maklik ingepas in die nuwe organisasie nie. Hierdie gevoel is ook nie makliker gemaak omdat baie van die ou SAP lede nie juis uit hul pad gegaan het om hulle te welkom te laat voel nie. Tog was daar uitstekende lede in die ou Spoorwegpolisie. Sover ek weet, was al die generaals gegradueerde en uiters bekwame offisiere. Die offisiere was onder andere, lt.genl. PM du Plessis, lt.genl. CM du P Robbertze, lt.genl. AF Horak en lt.genl. Gerrie Bezuidenhout. Hulle het die topbestuur van die SAP, met hul besondere kennis en toegewydheid versterk. Die geskiedenis het bewys dat die besluit om die Spoorwegpolisie te ontbind, onteenseglik daartoe gelei het tot byna algehele anargie op die gebiede wat dit voorheen so suksesvol gedien het. Ons kan maar net aanskou hoedat die treine wat pendelaars vervoer feitlik daagliks in die Kaap en elders aan die brand gesteek word. Ook die moorde en rowe wat daagliks op onskuldige pendelaars in die treine gepleeg word is die gevolg van die ontbinding van die Spoorwegpolisie. Die redes vir die wetteloosheid op die treine is legio, maar volgens baie mense is die grootste oorsaak daarvan, die gebrek aan ‘n professionele polisiemag wat sulke misdade moet voorkom. Ofskoon die Spoorwegpolisie vandag nie meer bestaan nie, bly daar steeds ‘n ereplek vir hulle in ons land se geskiedenis. Die esprit de corps onder sy lede het nooit verdwyn nie. Sy oud-lede kom nog steeds bymekaar, soek mekaar gereeld op en deel in mekaar se lief en leed. Bydrae deur lt.genl. (afgetree) Johan Ferreira.

ADMINISTRATION | ADMINISTRASIE

Publisher | Uitgewer The Nongqai is compiled by Hennie Heymans (HBH) a retired Brigadier of the late South African Police Force and this e-magazine is published on ISSUU. Hennie lives in Pretoria, ZA. He is passionate about our police-, military- and national security history and holds a MA-degree in National Strategic Studies. Any opinions expressed by him, are entirely his own. Die Nongqai word saamgestel deur Hennie Heymans (HBH), 'n afgetrede brigadier van die voormalige Suid-Afrikaanse Polisiemag en hierdie e-tydskrif word op ISSUU gepubliseer. Hennie woon in Pretoria, ZA. Hy is passievol oor ons polisie-, militêre- en nasionale veiligheidsgeskiedenis en het 'n MA-graad in Nasionale Strategiese Studies verwerf. Enige menings wat hy uitspreek, is uitsluitlik sy eie.

Contact Details | Kontakbesonderhede

Aim | Doel Our goal is to collect and record our national security history for publication in the Nongqai for future generations. Ons doel is om die nasionale veiligheidsgeskiedenis in die Nongqai aan te teken en so vir die nageslagte bewaar.

Onthou, skryf u storie, soms kan ons net op u geskrewe weergawe terugval want dit is al wat daar is. Deel u SAP- en SAW-foto’s met ons!

Policy | Beleid We publish the articles and stories as we receive them from our correspondents; we only correct the spelling mistakes. It's important to publish the stories in the form and context as we receive them from our correspondents. Policemen and defence personnel have their own language. We are not a scientific or literary journal. We only work with historical building blocks. Ons gebruik die artikels en stories soos ons dit van ons korrespondente ontvang; ons maak slegs die spelfoute reg. Dis belangrik om die stories te bewaar in die vorm en in die konteks soos ons dit ontvang. Lede van die veiligheidsmagte het hul eie taal en ons moet dit ook so aanteken. Ons is nie ‘n letterkundige of wetenskaplike joernaal nie. Ons werk slegs met die boustene van geskiedenis.

Welcome | Welkom Baie welkom by hierdie voorlopige uitgawe. Soos die Engelse sê, dis maar “WORK IN PROGRESS”. Ek sukkel om inligting en toepaslike foto’s te kry. Ek ontvang graag foto’s, artikels, anekdote en verhale van die spoorwegpolisie sodat ons ‘n beter uitgawe kan uitbring. ‘n Voorspoedige Nuwe Jaar vir al ons lesers! 7

FOTOâ&#x20AC;&#x2122;S GESOEK

SA SPOORWEGPOLISIE | SA RAILWAYS POLICE Geskiedkundige boustene: Ontstaan en verloop van die SA Spoorwegpolisie veral met die doel om vas te stel wie die eerste hoofde en later opeenvolgende kommissarisse van die spoorwegpolisie sou word. Erkenning aan: • Oud-AO. JA Breedt • Wyle brig. Ronnie Beyl • Mnr. Frans Bedford-Visser • Mnr. HL Pivnic – afgetrede oud-assistent kurator van die SA Spoorwegmuseum en medeuitgewer van Soul of a Railway. • Mnr. Charlie Lewis mede-uitgewer van Soul of a Railway. • Kol. Logan Govender

1825: THE FIRST RAILWAY POLICE

The Nongqai January 1947 page xiii.

1860 NATAL GOVERNMENT RAILWAYS: NATAL RAILWAY POLICE

History of the Natal Railway Police â&#x20AC;&#x201C; Supt DJ Sherrell, RP1 Although Act 1 of 1894 amalgamated the Railway Police with the other branches of the Natal Police, it still remained under the control of the Railway Department, in the person of Mr. AE Hammond, head of the Police and Labour Department. The staff then consisted of two European Police, stationed at Durban and Pietermaritzburg respectively; one Indian Sergeant; and about thirty Indian and Native Police, but only the latter were stationed at Ladysmith and Charlestown. The first action taken towards policing the Railway from the Natal Police was on the 22nd May, 1895, when Maddon was granted fourteen days' leave, and Trooper Mackay was sent down to relieve him. The only document handed over was the Report Book; the clerical work was done at either of the Indian clerks' desks, whichever happened to be unoccupied at the time. Some mention was made of the existence of a Police Office somewhere near the Gaol, and, after a careful search, it was found in a corner of the Railway Yard, adjoining the Indian Barracks, on the ground now occupied by the Power Station. The furniture consisted of a press, table, chair, one large box of broken handcuffs and badges, and a drawer full of old correspondence (and cockroaches). The size of this building was about 8ft. by 8ft., and later on it was moved nearer to the platform, and visited on more than one occasion by the then Chief Commissioner of Police, whose opinion of the structure is not on record. The leave abovementioned closed Maddon's career on the Railway, as he did not return to duty there. In consequence of this, Trooper Mackay's 14 days' temporary duty was extended to 13 weeks, in spite of all his efforts to get back to Headquarters, for, when the novelty of the change had worn off, the strain of tramping the Durban Yards day after day in "Mounted" uniform was anything but pleasant, the most exciting incidents being the arrest of a gang of 255 Indians on one occasion, the conducting of the Moharrum Festival, and the arrest of another gang of 77 Indians, later. On August 15th Sergeant (now Inspector) Bousfield arrived from Headquarters for permanent duty on the Railway Police, and took over from Trooper Mackay, who returned to Headquarters, with the intention of taking his discharge, for which he had applied as a last resource in his efforts to get away from Durban; but after an interview with the Chief Commissioner of Police, he consented to transfer to the Railway Police, on the understanding that he would be allowed to marry. 1

Nongqai p 628

About the middle of August, Lloyd was promoted to the rank of Lance-Sergeant, which rank he held until he retired from the Force on 12th December, 1900. On 25th August Trooper Mackay reported to Sergeant Bousfield for permanent duty on the Railway Police. At this time the line was only open to Standerton, and the arrival of the mail train was regulated by the running of the coach from Johannesburg, which, in its turn, was regulated by the weather, etc., so that the hours of duty were often lengthened thereby. On 21st December Trooper Lightening was transferred to the Railway Police, and the duties were reduced to night and day shifts of 12 hours each. The year 1896 opened with a rush of refugees from Johannesburg, and this, coupled with the accident at Glencoe, brought crowds to the Railway Station, and the aid of the Borough Police2 was invoked to deal with them. The late Superintendent Alexander willingly gave us all the assistance he could. On 21st January, the Railway Police had to attend the arrival and embarkation of Dr. Jameson3 and his Officers. This was arranged very quietly in the early morning, and the embarkation was completed before Durban knew of their arrival. Far more trouble was experienced on the 24th January when the men were embarked, as the arrival of the trains was delayed, and, owing to all the Prisoners of War being in mufti, great care had to be taken to prevent them mixing with the crowd which had collected at the Point. Several ex-members of the N.P.4 were amongst the prisoners. On 7th February Sergeant Bousfield and Trooper Mackay met the wounded men and conveyed them to Addington Hospital. One of these was ex-Sergeant Fyvie, N.P., mentioned under "Correspondence" in No. 13 Issue of the "Nongqai," who was severely wounded in the foot. On 1st July Sergeant Bousfield fell ill, and Mackay took over charge. Up to this time Mr. Hammond had retained the control of the Police Department; but on the 9th July Sergeant Bousfield was promoted to the rank of Superintendent, and the final break was made when he resumed duty on July 25th. , On 21st September Sergeant Sherrell reported for duty, and shortly afterwards Trooper Whitehead (now License: Inspector, City) and Trooper Clark reported, and the eight hours’ system was inaugurated, which was a great relief, as, owing to the arrangements at the Court, the man on night duty often had to hang about the Court all day waiting for his case to come on, and the strain was beginning to, tell. Arrangements were then made to open an Outpost at Ladysmith, and Mackay was detailed for that duty, but the exigencies of the service required a change of men at Pietermaritzburg, and Mackay was sent to take over from Lance-Sergeant Lloyd, who proceeded to Ladysmith, and took charge of No. 3 Section in January, 1897. The traffic at Pietermaritzburg at this time was in a state of chaos, and it took nearly two years' struggling and battling with ‘ricksha’ owners and cab drivers to get it into proper working order. On 15th February Sergeant Hunt (late Sub- Inspector) transferred to the Railway Police, and on March 20th was posted for duty at Pietermaritzburg. The strength of the detachment gradually increased, and in August Trooper Whitehead was sent to open, and take charge, of No. 4 Section at Newcastle. The work now being 2

Durban Borough Police Dr LS Jameson 4 Natal Police 3

thrown on the Police Department became very heavy, and although the eight hours' system was in vogue in Durban, the other Sections had to manage as best they could, and in consequence the duty was very long. On 31st December Sergeant Hunt transferred to the C.I. Department. On 1st January, 1898, Mackay took over charge of No. 2 Section. In July Troopers Whitehead and Mack ay were both promoted to the rank of Lance-Sergeant. In April, 1899, the twelve hours' shift was started in Section 2 on the arrival of Trooper Hawkins. The Railway had been during these years gradually extending, and detachments of Native Police had been stationed on the North, and South Coast Lines, on the Richmond and Greytown Branches, and also at Dundee. In September, owing to the friction in the Transvaal, Troops were steadily moved up-line, and the Refugees began to come down in large numbers; squads of temporary duty men were obtained from Headquarters to assist in keeping the platform clear. Numbers of railway employees were also told off for duty as bridge guards on the line. The outbreak of war in October drove Sergeant Whitehead and his Native Police to Dundee, and here he, being left behind when the Troops evacuated that town, was captured by the Boers and sent to Pretoria. Later on, he, with other non-combatants, were brought back to Ladysmith, where he did duty under Mr. Bennett, R.M5., at Indomba Spruit. Prior to his arrest, Sergeant Whitehead, seeing the impossibility of escape, had secreted his revolver in the roof of a house from where he removed it on his release. All his Native Police escaped except one Zulu, who refused to leave without his Orders, and was captured, but escaped on the day of the Pomeroy fight, and made for his kraal at Nkandhla, buried his uniform, and worked round to Pietermaritzburg, via Greytown. The tide of war rolled around and beyond Ladysmith, and Sergeant Mackay and Trooper Abrams narrowly escaped being shut in, escort duty taking them there the evening before the siege closed it up. The closing of Ladysmith, and the shutting in of Hodgson, who had charge of No. 3 Section, threw all the work between Botha's Hill and the railhead on to No. 2 Section. Owing to the number of petty complaints at Estcourt, Jackson was posted there for a time, and he, too, was cut off when the enemy moved down to Highlands, but the arrival of troops soon caused them to retire beyond the Tugela. Estcourt was thus relieved, and Jackson returned to Pietermaritzburg. The arrival of Trooper Mackenzie from Headquarters for the Railway Police, reestablished the eight-hour shift in No. 2 Section. Several of the Railway Police were besieged at Ladysmith, and when the siege was raised, Mackenzie was sent to relieve Hodgson, and he and Sergeant Whitehead came to Pietermaritzburg to recuperate. Trooper Jackson was transferred to the Mounted Branch, and attached to General's Bodyguard. In April Trooper Pinto-Leite (now Sub-Inspector) transferred to the Railway Police, but, not liking the work, returned to the Mounted Branch at the end of May.

Resident Magistrate

Mackenzie, who had been hankering to get to the Front, returned from Ladysmith as soon as his time had expired, and, taking his discharge, joined Thorneycroft's Light Horse, proceeded to Johannesburg, and died from enteric fever a few days after his arrival. In December, 1900, Lord Roberts visited Natal, the Railway Police supplying the Train Escort. As was perhaps natural at such a time, and in the condition of the country, a large quantity of goods failed to reach the proper consignees, in consequence of which Abrams and Lyne were told off to reside with a certain person who was suspected of interrupting the carriage of goods, in conjunction with a number of railway officials. Although the identity of the Police was disclosed by a Night Clerk, before the case was ripe, this ruse led to the arrest of five Europeans and the recovery of about ten tons of stolen goods. Another case led to the arrest of five Europeans, and the recovery of a likewise large quantity of stolen property, thus making in all ten Europeans arrested, eight of whom were railway employees. This, for a time, practically put a stop to thefts of goods in transit. A number of those implicated escaped punishment, and some are still in railway employ. In August, 1901, their Royal Highnesses the Duke and Duchess of York (our present King and Queen) visited Natal, the Railway Police patrolling the whole line continually, while Superintendent Bousfield and Sergeants Sherrell and Wevell acted as escort on the train. In October of the same year the High Commissioner, Lord Milner, visited this Colony, Sergeant Mackay acting as Train Escort until reaching Charlestown on the return journey, eight continuous days' duty in all. At the beginning of October 1902, a Durban gang of desperadoes approached a Guard named X————, with a view to robbing a train conveying specie. X———— informed the Authorities, and, with the assistance of the General Manager, Superintendent Bousfield arranged a "trap" with a safe containing "scrap iron." A suitable train was arranged for the despatch of the "safe," and the "gang" were duly advised by X————. A large case was placed in the rear of the van with observation holes, and Detective-Sergeant Lees-Smith, C.I.D., and Detective Wevell, R.P.6, concealed themselves therein. Three of the gang boarded the train at Durban, and travelled in the van under the charge of the informant, X————. During the journey the safe received special attention, the keyhole was plugged by dynamite, and a fuse prepared, whilst the Detectives within the case were silent onlookers. After leaving Pinetown Bridge the Guard was gagged, the safe moved to the door of the van, and, whilst the train was ascending an incline at slow speed, the safe was thrown out on to the embankment. The Detectives immediately jumped out of concealment, and ordered the robbers to "Hands up." Two jumped out of the van, followed by Sergeant Lees-Smith, while the third attempted to escape through the opposite window, and was captured by Detective Wevell.

RP = Railway Police

Sergeant Sherrell and Detective Kinsey, R.P., Detective Tuffs, C.I.D. 7, and Detectives Percival and Jones, of the Borough Police 8, had left Durban by a previous train, and remained in hiding at the spot where it was thought the safe would be thrown out. This anticipation had been arrived at, as the "gang" was previously "shadowed" by Detective Tuffs, C.I.D., hovering in the locality. The two robbers who escaped from the van were soon captured, and returned under escort to the train, which was brought to a standstill by Detective Wevell applying the vacuum brakes. On arrival at Pinetown all hands changed into a down train for Durban. Two accomplices were subsequently arrested, as one secured the dynamite and fuse, and the other financed the gang. All the accused were sentenced to five years' hard labour each by the late Justice Finnemore. Newcastle had now been re-opened, and Native Police placed at Howick Siding and Mooi River. In December, 1902, Hodgson was sent to open an out-station at Inchanga, and remained there until he took his discharge. In the same month escorts and guards were supplied for the Right Hon. J. Chamberlain's Special. At the beginning of 1903 Bubonic Plague was-discovered in Durban, and upon the Railway Police devolved the onerous duty of examining all suspects and passengers from the infected area. In March, 1904, Sergeants Sherrell and Mackay changed Sections, the latter going to Section 1, and the former to Section 2. In December Sergeant Mackay was appointed Messenger of the Court at Durban, Sergeant Janes taking over Section 1. Considerable commotion was caused in Police circles on receipt of the news regarding the theft of N.G.R. Monthly Pay, amounting to £933, from a train at Leigh Station, in the Estcourt Division, on the 30th November 1904. A person dressed as a Sergeant of the N.P., approached the reserved compartment, armed with an "official" telegram conveying instructions that the escort was to return to Pietermaritzburg with the pay clerk under arrest. The escort being responsible for obedience, and not the order, alighted from the train with the pay clerk. The "Sergeant" took charge of the key and safe containing the cash, and continued with the train on its journey. On arrival at Estcourt Station it was found that the pseudo "Sergeant" had departed with all the cash. After the lapse of several days a railway free pass was picked up on the line near Leigh Station, and, on removing the bogus number, the pass was found to be the identical one issued to a man at Estcourt, and his arrest soon followed. His house was turned inside out for the missing cash, but without success. A sum of £718 odd was subsequently dug up in the, culprit’s fowl house by Detective Cuff, R.P., forming a valuable production in the case, which terminated on the 11th March, 1905, with a sentence of three years' hard labour. This was the first case tried by the present Judge President, Mr. Dove-Wilson, in this Colony. 7 8

CID = Criminal Investigation Department DBP = Durban Borough Police

Between the years 1902 and 1905, thefts were again on the increase, and the arrest of a number of Indians and Natives at different Stations did not seem to have much effect. Every endeavour was now being made to locate the parties "operating" on trucks in transit, as each day brought forth fresh cases for investigation. On information received from Charlestown, Detective Craddock was sent to Section 4 to assist Sergeant Atkinson, and their investigations resulted in the arrest of six European railway employees on a charge of theft of goods. They were all convicted, and a large quantity of the goods, which they had stolen, was recovered, including silverware and two Punjab Frontier Medals for 18978. The convictions secured on the aforementioned had no deterrent effect on other gangs, as complaints from the Railway Department were as numerous as ever. During the latter part of 1905 another gang of twelve Europeans railway employees were arrested at Pietermaritzburg for theft, and a large quantity of goods, which had been stolen in transit, were found in their possession. Owing to the information supplied by our informant being about three years' old, the railway documents necessary to connect the accused with the trucks pilfered, were not obtainable, which was detrimental to the prosecution, and resulted in eleven of the accused being discharged, and one getting three years' hard labour. Some of those discharged by the Court were dealt with departmentally, and dismissed the Service. Detective Cuff and Mr. Saunderson (of the Claims Department) were both complimented by the presiding Judge at the trial, for the zealous manner in which they had worked up the case. About this time thefts were very prevalent at Richmond, and the complaints were placed in the hands of Detective Cuff, with the result that five station Indians were arrested and convicted. The Magistrate's wife (Mrs. Gibson) was one of the complainants, who made an excellent witness for the prosecution, and Detective Cuff was again specially mentioned by the Judge for his good (work). In consequence of Superintendent Bousfield's ill health, the head office was transferred to Pietermaritzburg in October 1905, Sergeant Wevell and Pearson accompanying him as clerks. Sub-Inspector Sherrell, as Assistant Superintendent, took charge at Durban, assisted by Sergeants Moule and Janes. As regards the Native Rebellion, the first intimation of unrest amongst themselves in Durban, was the holding of meetings amongst themselves on the Back Beach, and which were conducted by N.C. 9 Mjova, of this Department. He was promptly arrested, and investigations taken up by the Chief Magistrate. The most important event in 1906 was the theft of ÂŁ190 from the Durban Goods Office by the Chief Clerk, who absconded, and was subsequently traced by the Mounted Police at Charlestown, where he had attempted to commit suicide. He was brought to Durban, tried, and sentenced to twelve months' hard labour. Having uprooted so many gangs of thieves, and restricted complaints to a minimum, it was decided, in the latter part of 1906, to reduce the establishment by about one-half. Superintendent Bousfield was transferred to the Mounted Police, and many others had to go. Sub-Inspector Sherrell was left in charge as Superintendent. At this point it should be recorded to Superintendent Bousfield's credit that he was specially mentioned at the N.P. Officers' Conference in 1906, by the then Minister of Justice (the Hon. Thomas Watt), for the good work performed by his Department. 9

NC = Native Constable.

During 1907 the time of the Railway Police was taken up a great deal in the investigation of three murder cases. In this year Sergeant Moule was transferred to the Court Messengers' Department, Durban, and Sergeant Janes was transferred to Headquarters. In 1909 two gangs of Native station burglars, seven in number, were arrested and sentenced to terms of imprisonment of -from two to six years and lashes. The total number of arrests affected by the Railway Police up to the 30th June, 1910, was 33,350, which shows that there is plenty to do for the small detachment of Police on the Natal Railway System. The duties performed include investigation of all offences committed within Railway limits, such as burglaries, thefts, assaults, and all serious crimes, in addition to the enforcing of the provisions of the Railway Law. All complaints, including missing luggage and goods, claims indicating thefts, and accidents (fatal or otherwise), are investigated. The escorting -and guarding of specie and revenue in transit are also duties performed by the R.P., assisted by men from Headquarters. The Native Police are employed on "Watch and Ward" duty, night and day, at the principal stations and goods sheds. The Indian Police supervise the Railway Barracks, where a large number of Indian railway employees are accommodated. When necessity has arisen, the greatest assistance has been rendered by the Mounted Police, C.I.D., Water Police, and the various Borough Police Forces. In conclusion, it should be recorded that, the embracing of all Police Departments, and worked under one head, has proved economical and satisfactory, and any departure from this principle, in the case of the Railway Police, would considerably weaken the co-operation with the existing Police Departments, a co-operation which is essential for efficiency in Police work. At present the most cordial relations exist between the R.P. and the Railway Department, and every endeavour is made to ensure the fullest co-operation

• 1899 Natal Bridge Guards They were raised in October 1899 with a strength of 60 men under the command of JW Shores of the Natal Railways. They were perceived as “Railway Police”. (Hurst, Volunteer Regiments of Natal, etc, p. 117.)

• 1910: The Natal Railway Police Photo below of the Natal Railway Police under the command of Sub. Insp. Sherrell

â&#x20AC;˘ NGR: Harrismith

Talle soldate, polisiemanne en spoorwegpersoneel teenwoordig op die platform van die NGR se Harrismith-stasie tydens een of ander geleentheid. Die NGR het die lyn van Ladysmith na Harrismith gebou en bestuur. Na die Anglo Boere-oorlog het die NGR die lyn verleng na Bethlehem en later tot in Kroonstad. Die NGR se spoorwegpolisie moes dus van Durban tot in Kroonstad werk.

CAPE GOVERNMENT RAILWAYS

• 1881: Westelike gedeelte van die CGR

Wat algehele polisiëring moeilik gemaak het, was die feit dat die CGR aanvanklik uit twee afsonderlike dele bestaan het, nl. ‘n westelike en oostelike gedeelte. Eers later is die twee afdelings per spoor met mekaar verbind. Gedurende 1884 word poging aangewend om ‘n spoorwegpolisiemag tot stand te bring om na die spoorweë se belange op die trajekte van die CGR om te sien. Onwillekeurig dink mens aan Cecil John Rhodes se droom om ‘n spoorweg van die Kaap tot in Kaïro te vestig. Dit is juis tydens sy bewind dat die CGR ook noordwaards gekyk het. sy (Dit moet onthou word dat die CGR aanvanklik ook passasiers en vrag na Rhodesië en Bechuanaland hanteer het.)

Gedurende 1903 het die CGR 97 lede van die spoorwegpolisie in sy diens.

1894: NEDERLANSCHE MAATSCHAPPIJ

ZUID-AFRIKAANSCHE

SPOORWEG

• ZARP op platform

‘n ZARP (met wit helm) aan diens op ‘n platform van een of ander stasie.

PRETORIA PIETERSBURG SPOORWEG PIETERSBURG RAILWAY (PPR)

(PPS)

PRETORIA

Berede Zarps aanwesig by opening van die onafhanklike spoorweg tussen Pretoria en Pietersburg. Links: Nie spoorwegpolisie in die ware sin van die woord nie, maar wel Britse soldate wat die PPS beskerm teen aanvalle van Boere “treinvernielers”.

ORANJE VRIJSTAAT STAATS SPOORWEG

1900: POLICE: IMPERIAL MILITARY RAILWAYS Hierdie was die polisie van die Imperial Military Railways wat in die Transvaal en Oranje Rivier kolonies gedurende die Anglo Boereoorlog bedryf was

â&#x20AC;¢ IMR Spoorwegpolisie?

1902 CENTRAL SOUTH AFRICAN RAILWAYS Gedurende 1903 wil die Central South African Railways (wat in die Vrystaat en Transvaal) doennig is â&#x20AC;&#x2DC;n eie spoorwegpolisie op die been bring soos sy voorganger die Imperial Miliatry Railways wat sy eie spoorwegpolisie gehad het. Sien vir interessantheidshalwe die korrespondensie. Die Mosambiekse spoorweg owerhede het destyds ook hul eie spoorwegpolisiemag gehad.

â&#x20AC;˘ Argiefstukke: Paul Els

â&#x20AC;¢ CSAR: Chief Inspector VE Davis: Johannesburg

1910 SA SPOORWEE & HAWENS | SA RAILWAYS & HARBOURS

1911: SA Spoorwegpolisie: Pretoria

1916: De Spoorwegen en Havens Reglement; Bestuur en Beheer Wet, 1916 (Wet 22 van 1916): AO JA Breed

1918: Touwsrivier

1925: Koninklike Besoek: Prins van Wallis

In die agterste ry, links en regs, staan spoorwegpolisiemanne.

1932: Inspector Stubbs & Sub-Inspector Fairbairn: Railway Police: Durban

1933: CONTROLLER OF THE SOUTH AFRICAN RAILWAYS & HARBOURS POLICE: CHIEF INSPECTOR O SKEEN

1933: HOOFSUPERINTENDENT VAN POLISIE EN ONDERSOEK: LT.KOL. AA CILLIERS Lt.kol. AA Cilliers word op 1 Mei 1933 aangestel as die eerste hoofsuperintendent van polisie en ondersoek.

Maj. JEW Beyer was tweede in bevel; en het soms waargeneem as hoofsuperintendent.

Lt.kol. AA Cilliers word op 1 Mei 1933 aangestel as die eerste hoofsuperintendent van polisie en ondersoek. 41

1934 VESTIGING: SUID-AFRIKAANSE SPOORWEGPOLISIE Tans geen inligting. Natuurlik sal ons inligting verwelkom.

• 1937 Johannesburg: Opleiding: SA Spoorwegpolisie Die bekende Springbok-bokser Robey Sidney Leibbrandt was ‘n LO-instrukteur by die spoorwegkollege. Meer inligting sal verwelkom word.

1938 CHIEF OF THE RAILWAYS POLICE: LT.COL. AA STANFORD During 1938 Lt.Col. AA Stanford is styled as the Chief (sic) of the SA Railways and Harbours Police

Bron: Nongqai 1938 November p.1171 45

â&#x20AC;˘ Smuggling Aliens into the Transvaal

â&#x20AC;˘ Soutrivier | Salt River

Hy is aan diens | He is on duty! 46

1939 ROLE OF THE SA RAILWAYS POLICE DURING THE SECOND WORLD WAR: LT.COL. W MARSHALL (SADF)

1940: The SAR Policeman

1942: Railway Police Dance Band

Bron: Nongqai 1942-05-616.

â&#x20AC;¢ SAS George

1944 CHIEF OF THE SA RAILWAYS AND HARBOURS POLICE: COL. HJT VENTER During 1944 Col HJT Venter is appointed Chief of the SA Railways and Harbours Police

1946: CHIEF SUPERINTENDENT OF POLICE: BRIG JB BESTER During 1946 Brig JB Bester is appointed the Chief Superintendent of Police: SA Railways & Harbours

Source: The NONGQAI, November 1946 p. 1362. 60

• 1946: Getalsterkte 47 Offisiere 1505 Hoofkonstabels, sersante en konstabels 784 nie-wit lede

• 1948: HM The King presents Brig JB Bester: SA Railways Police: with a Bar to his DSO

• Kenteken 1955 - 1957

• Tweede aanstelling: Brig. HJT Venter

1959: HOOFSUPERINTENDENT VAN KOMMISSARIS BRIG. CJG BARTMANN

POLISIE

EERSTE

Brig. CJG Bartman is die vierde hoofsuperintendent van polisie en eerste kommissaris van die S.A. Spoorwegpolisie. Hy was hoofsuperintendent van die spoorwegpolisie van 1 Mei 1959 tot 31 Julie 1961 en daarna as kommissaris van 1 Augustus 1961 tot 7 September 1961 gedien tot sy afsterwe. Op 1 Mei 1959 word Constant Johan George Bartmann, aangestel as die derde Hoofsuperintendent van Polisie met die rang van Brigadier. Hy is gebore op 30 September 1906 te Paarl. Na voltooiing van sy skoolloopbaan het brigadier Bartmann homself eers as boekhouer bekwaam voor hy op 17 Junie 1927 by die Suid-Afrikaanse Polisie aangesluit het.

Brigadier C.J.G. Bartmann

Op 11 Desember 1933 word hy na die Suid-Afrikaanse Spoorweg en Hawepolisie oorgeplaas en as â&#x20AC;&#x2DC;n ondersoeksersant aangestel. Hy het vinnig opgang gemaak en op 4 Augustus 1936 word hy reeds as onderInspekteur (luitenant) aangestel. Op 1 Oktober 1953 word hy na kolonel bevorder en as adjunk-hoofsuperintendent van polisie aangestel. Op 1 Augustus 1961 tydens sy dienstermyn word die ampsbenaming hoofsuperintendent van polisie na die kommissaris van die Suid-Afrikaanse Spoorwegpolisie verander. Hy word as brigadier in die amp van kommissaris aangestel. Dit was nie vir Brigadier Bartmann beskore om vir lank in hierdie posisie te dien nie, want of 7 September 1961 is hy aan natuurlike oorsake oorlede.

Brigadier Bartmann was die enigste Hoof en/of Kommissaris van die S.A. Spoorwegpolisie wat in die tuig te sterwe gekom het. Daar word groot hulde aan hom gebring.

Bron: Nongqai 1959-06-53

Van SAP No 15840 (B) Konstabel M Van Vuuren tot Kommissaris

1961: TWEEDE KOMMISSARIS VAN DIE S.A. SPOORWEGPOLISIE: GENL.-MAJ M VAN VUUREN (16 Oktober 1961 – 1 Oktober 1973) Op 16 Oktober 1961 word Marius van Vuuren die tweede kommissaris van die Suid-Afrikaanse Spoorwegpolisie, met die rang van Brigadier. Op 1 Julie 1969 word hy na Generaal-Majoor bevorder. Generaal van Vuuren, gebore op 2 September 1913, het op 10 Mei 1935 by die S.A. Spoorweg en Hawepolisie aangesluit. Hy het vinnig opgang gemaak, en op 4 Maart 1938 is hy as onder-inspekteur (luitenant) aangestel. Op 1 Augustus 1961 is hy as adjunk-kommissaris van die S.A. Spoorwegpolisie aangestel. In 1952 het hy die graad Baccalaureus in Lettere en Wysbegeerte met lof verwerf. Onder sy bekwame leiding het veral die volgende uitbreidings in die Mag tot stand gekom: • Hy is die vader van ons Veiligheidsafdeling. • Hy is die vader van die Dwelmmiddel en Plofstofadelings asook Luitenant-Generaal Marius van • die instelling van die vrouepolisie. Vuuren Hy het die belangrikheid van akademiese studies in die S.A. Spoorwegpolisie besef en dit bevorder. He was dan ook die eerste gegradeerde in die Mag. Daarna het andere in sy voetspore gevolg. Beter bewapening, opleiding, bevorderings aangeleenthede is onder andere van die projekte wat generaal van Vuuren aangepak en deurgevoer het. Vir jare was hy die hoofvoorsitter van die A.T.K.V. terwyl hy ook vir baie jare in ander hoedanighede in die A.T.K.V. gedien het. So het hy ook ‘n leidende rol in talle rade en komitees binne die Suid-Afrikaanse samelewings verband wat ook nie noodwendig binne sy werksverband geskakel het nie. Hy was, net soos ander polisie-offisiere hoofkommandant van die S.A. Noodhulpliga, Wes-Transvaal, waar hy baanbrekerswerk in noodhulp in die beginjare op die S.A. Vervoerdienste gedoen het. Hy het die S.A. Noodhulpliga erelidmaatskap ontvang. Verder het hy diep spore getrap in die komitee vir Europese Emigrasie. Op 1 Oktober 1973, bykans 12 jaar nadat hy as kommissaris van die S.A. Spoorwegpolisie aangestel is, bereik hy die aftree-ouderdom. Hy word daarna vereer met die rang van luitenantgeneraal. Met sy uittrede het hy die volgende afskeidsboodskap aan sy kollegas gerig: “My reis – ‘n lewensreis met die trein van die Suid-Afrikaanse Spoorwegpolisie – het begin op 10 Mei 1953. My vrou het 4 jaar later ook aangesluit. Nou – agt en dertig jaar later – het hierdie trein vir my en my eggenote by die eindstasie aangekom, en die tyd het vir ons aangebreek om af te klim. My reis was, glo ek, redelik suksesvol, maar dit was oneindig meer vreugdevol. Noudat ek aan die vooraand van die einde van my loopbaan gekom het, is dit vir my ‘n behoefte van die hart om aan u, wat verder sal reis, vaarwel te sê. Soos die jare gekom en gegaan het, was daar soms maer jare, ander tye het dit weer beter gegaan; ek is dankbaar dat dit my beskore was om beide die maer en die meer vrugbare jare saam met u te kon beleef, dit het vir my – en ek glo van harte ook vir u – die lewe sinvoller gemaak en ook daadwerklike rigting in die werksituasie gebring. 64

‘n Polisieman se vrou in inderdaad maar ‘n lid van die Mag, want sy deel in al die vreugde en frustrasies van haar eggenoot. Daarom is dit nodig dat ons aan hulle – wat die steunpilare agter die skerms is – ook sal hulde bring vir hulle onbaatsugtige en opofferende diens aan ons en daarom aan die Mag. Sommige van die kollegas wat saam gery op die trein het reeds afgeklim – soms uit eie beweging – ander het ook die einde van die reis bereik – maar vir u gaan reis voort. Dit is goed so, en u kollegas, u familie, die (spoorweg)bestuur en u Land verlang, ja vereis dit van u. Vir die lojaliteit en ondersteuning wat u almal – ook hulle wat nie meer met ons is nie – aan my betoon het, en die harde werk wat u in belang van die Mag en die Diens, soms onder moeilike omstandighede, gelewer het, betuig ek my innige en opregte dank. My eggenote en ek groet u en ons hoop dat ons in die toekoms nog dikwels met u sal kan verkeer. Ons bede is dat dit met u goed mag gaan in die jare wat voorlê.

1973: DERDE KOMMISSARIS: LT.GENL. PW SMITH

Pieter Willem Smith is op 10 Julie 1924 te Burgersdorp gebore. Hy word die derde kommissaris van die spoorwegpolisie met die rang van generaal-majoor. Genl. Smith het op 13 Oktober 1934 diens aanvaar as waarnemende-oppasser en op 11 Maart 1935 word hy in die SA Spoorwegpolisie as konstabel aangestel. Soos sy voorgangers het hy van die laagste tot die hoogste rang in spoorwegpolisie gevorder. Sy dienstermyn as kommissaris was kort. Sy kollegas onthou hom as ‘n buitengewone taktvolle persoon. Hy was aktief in die bedrywighede van die ATKV betrokke. Vir etlike jare was hy raadslid van die Benoni-munisipaliteit en later burgemeester. Op 1 Augustus 1974 het hy aftreeouderdom bereik en is hy toe met die ere-rang van luitenant-generaal vereer.

1974 VIERDE KOMMISSARIS: LT.GENL. JJJ VAN VUUREN

Servamus 1974 Mei

Generaal JJJ van Vuuren voormalige kommissaris van die spoorwegpolisie: Lt.genl. Johan Ferreira (SAP) Jeremia Jesaja Janse van Vuuren is op 3 Mei 1920 op die plaas Winkelhaak in die Swartruggensdistrik gebore. Hy was die tweede oudste van nege kinders van Abraham Johannes (Apie) en Catharina Gertruida (Gerrie) Janse van Vuuren. Hy matrikuleer in 1936 en slaag die toelatingseksamen tot die Staatsdiens, maar begin intussen werk by ‘n prokureursfirma in Swartruggens. Enkele maande daarna val daar ‘n pos oop by die plaaslike landdroskantoor en aangesien hy toe reeds die toelatingseksamen geslaag het, word hy in ‘n tydelike hoedanigheid daar aangestel. Hy vertel in sy boek dat hy ‘n redelike loon ontvang het wat hom in staat gestel het om ‘n motorfiets te koop. In die proses word hy die enigste “Windjas”, of was dit dalk “Windgat”, van Swartruggens. Met die uitbreek van die Tweede Wêreldoorlog in 1939, is alle tydelike poste in die Staatsdiens gevries in ‘n poging om werwing vir die Weermag aan te moedig. Hy het toe maar op sy motorfiets geklim en ‘n ander heenkome gaan soek. Gelukkig was daar toe reeds ‘n skema van die regering om manne in sekere ambagte, teen vergoeding, by die John Orrtegniese-kollege in Johannesburg op te lei. Hy is met die nagtrein na Johannesburg het direk na die John Orr-gebou gegaan. Hy het die opleiding om as passer en draaier te kwalifiseer met lof geslaag. 66

In die boek oor sy lewensverhaal (wat in Augustus 2017 – kort voor sy dood - voltooi is) onthou hy dat die suksesvolle studente na verskillende werkgewers verwys is – ouer manne is na fabrieke om oorlogsbenodigdhede te vervaardig en die jongeres - waarvan hy een was, is op lorries gelaai en na Robert’s Heights vervoer vir opname in die weermag waar almal die “rooi-eed” moes onderteken. Aangesien hy nog minderjarig was, het sy vader volstrek geweier om sy toestemming daartoe te verleen. Hy is na ‘n week ontslaan en sonder enige heenkome in die pad gesteek. Daar het hy vanaf Robert’s Heights (later Voortrekkerhoogte) na Pretoria gestap en ‘n trein na Johannesburg gehaal waar hy vir ‘n paar weke by elke hardeware winkel aan die Rand, vanaf Randfontein in die weste tot by Springs in die ooste vir werk aangeklop het. Hy is egter telkens begroet met die woorde, “Are you medically fit?” en na die ja antwoord, sonder uitsondering die deur gewys met die woorde: “Why don’t you join the army?” Laat een oggend soek hy die lafenis van ‘n koppie koffie by die Johannesburgstasie en gesels toe met ‘n man in ‘n baie netjiese blou uniform. Die man vertel toe dat hy ‘n lid is van die Spoorweg- en Hawenspolisiemag is waar mens nie die rooi eed hoef af te lê nie. Voorts het hy bygevoeg dat daar op daardie tydstip vakatures bestaan. Generaal van Vuuren het dadelik aansoek gaan doen om by die Spoorwegpolisie aan te sluit. Hy is op 1 Maart 1941 ingesweer as ‘n konstabel in die SuidAfrikaanse Spoorweg- en Hawens-polisiemag met die magsnommer 1938. As een van die “rofies”’ van iets in die dertig man, het hy dadelik met sy basiese opleiding van ses maande op die paradegrond, in die gimnasium en die lesingkamer begin. Hier is hy uitgereik met die “polisiebybel” van daardie tyd, te wete “Hints on Crime”. Dit was ‘n handboek in Engels oor polisiepligte in die algemeen en met baie belangrike wenke oor die ondersoek van misdaad. Die studies was omvangryk, maar heeltemal verteerbaar. Hy het so goed presteer dat hy na voltooiing by die instrukteursgroep vir opleiding geplaas is.

Genl. van Vuuren as bokser in die derde ry vyfde van links 67

Hy is teen die middel van Desember 1941 na Johannesburg uitgeplaas. ‘n Kaptein het bewus geword van al sy bekwaamhede; bv. dat hy ‘n matrikulant is; oor ‘n rybewys beskik en boonop ‘n baie netjiese handskrif het. Hy is ingeroep om te verneem of hy belang sou stel om by die speurtak aan te sluit. Sy sersant se skeptiese aanmerking was: “Yes sir, but all that won’t make him a detective.” Hy is nietemin in die speurtak aangestel en het gou die bynaam “Sherlock Holmes” gekry. As jongman en alleenloper en het hy nie veel van ‘n sosiale lewe gehad nie. Sy tydverdryf was maar by die boeke en hy het die eksamen na sersant met vlieënde vaandels geslaag. Kort daarna is hy gesekondeer na die Hoofkantoor se spesiale speurafdeling om te help met die ondersoek na ‘n reeks possakdiefstalle. (Hy vertel met smaak: “‘n Lekker job met ‘n motor as vervoer in plaas van ‘n trapfiets!”) Toe die volgende eksamen na adjudant-offisier aangekondig word, het sy toesighouer hom gevra of hy gaan deelneem. Hy antwoord ewe beskeie: “Nee wat, ek het dan pas die sersant-eksamen geslaag”. Hy is toe gedreig om “teruggestuur word na ‘n trapfiets”. Daar was geen ander opsie nie as om maar aansoek te doen vir toelating tot die betrokke eksamen wat op sy verjaardag, 3 Mei, sou begin. Hy het met die eerste geleentheid die eksamen na adjudant-offisiersrang geslaag en is by Hoofkantoor se spesiale speurafdeling geplaas, wat landswyd redelik selfstandig geopereer het. Hy word op 1 Januarie 1948 as ‘n offisier aangestel. Hierdie bevordering het ook sy aanstelling as vrederegter ingesluit. Dit was vir hom ‘n besondere mylpaal en eer. As luitenant het hy ‘n draai in die destydse Suidwes-Afrika gemaak waar hy steeds in die Spesiale Taakmag gedien het. As een van die weinig enkellopende offisiere, het dit tyd geword dat hy aan sy hartsake begin dink. Hy het vir juffrou Roux, ‘n nooi in Kroonstad, ontmoet. Haar naam was Adri. Die jong offisier het na sowat sewe jaar diens agter die rug, met die rang van luitenant in die huwelik getree waar hy en Adri hulle hul aan die Wesrand gevestig het. Omdat hy vas geglo het dat akademiese kwalifikasies noodsaaklik was vir sy loopbaan, het hy bo en behalwe al sy werk- en gesinsverpligtinge, begin dink aan ‘n toepaslike studieveld wat hom in staat sou stel om ‘n professionele offisier te word. Hy het binne die minimum tydperk, ‘n BA-graad met Kriminologie aan Unisa verwerf. Hy het daarna ook sy Honneursgraad met lof geslaag. Sy bevordering tot die rang van kaptein het spoedig gevolg en hy is na Bloemfontein verplaas. In Bloemfontein is hy ook ‘n ruk later bevorder tot die rang van Majoor. Die volgende standplaas waarheen hulle verplaas is, was Kroonstad. Soos die vrou van enige polisieman, was sy eggenote, Adri die stille een wat alles moes doen en na alles moes omsien terwyl hy in sy loopbaan gevorder het. Mevrou van Vuuren was ook ‘n perfekte metgesel vir haar man. Sy was altyd onberispelik in haar voorkoms en was ook die elegante dame wat met haar optrede en voorkoms die aandag getrek het. Die van Vuuren egpaar se huwelik is geseën met drie dogters, naamlik Adél, Tharina en Klaradyn. Tharina, hul middelste dogter, is later getroud met lt.genl. André Horak. Na ‘n lang en briljante loopbaan, het generaal van Vuuren aan die einde van Mei 1980 eervol met pensioen uit die Spoorwegpolisie getree. Sy uittrede is voorafgegaan deur afskeidparades in al nege polisieafdelings. Die hoogtepunt was op 29 Mei l980, toe ‘n formele parade gehou is tydens die oorhandiging van die bevel aan sy opvolger, lt.genl. J.H. Claassen. Met die afskeidsfunksie wat vir hom gehou is, het die Hoofbestuurder van die Vervoerdienste die rede gevoer en die aand is afgesluit met ‘n formele ete waar minister Chris Heunis hom vereer het met rang van vol-generaal. Na sy aftrede het hy ‘n huis in Florida laat bou, maar terselfdertyd ook ‘n boerdery bedryf. Sy liefde vir beeste is uitgeleef met sy Triple-J Bonsmara stoetery wat hy op hul familiegrond by Swartruggens tot stand gebring het. Maar die noodlot het helaas ander planne gehad. Mevrou Rita van Vuuren se gesondheid het met die tyd erg verswak en behandeling vir haar “reumatoïede artritis” was meer geredelik beskikbaar in Pretoria. Gevolglik het hulle in 1998 verhuis na eenheid 88, in die Mooigeleë68

oord in Faerie Glen, een van die mooi, boomryke voorstede aan die ooste van Pretoria. Hier het hy lank op die Raad van Trustees gedien, onder meer ‘n geruime tyd as voorsitter. Sy geliefde Rita het hom, na maande se versorging in die Kliniek, stil-stil op 6 April 2007 verlaat. Na haar afsterwe het sy dogter Adél by hom kom inwoon om hom te versorg. Generaal van Vuuren se gesondheid het met die ouderdom ook agteruitgegaan, veral nadat prostaatkanker by hom gediagnoseer is. Hy het besluit om die boerdery aan sy bure, die Olivier broers, te verkoop. Na veertien jaar se wewenaarskap het hy sy tweede vrou, Ravonne, ontmoet. Ravonne was ook ‘n inwoner van Mooigeleë – ‘n wooneenheid, sowat ‘n halwe kilometer van die generaal s’n af. Hulle is op 19 Mei 2012 getroud. Ravonne, ‘n begaafde en befaamde operasangeres het haar opleiding aan die universiteite van Stellenbosch en Kaapstad ontvang en was onder meer verbonde aan Kruik, Sukovs en Truk waar sy in ‘n verskeidenheid rolle opgetree het. Ravonne het by meer as een geleentheid vir die inwoners ‘n sangaand saam met haar studente in Mooigeleë se saal aangebied. Een aand het sy almal egter vergas met haar eie talent! Almal het dit terdeë geniet. Aan die einde van sy lang en roemryke lewe het hy telkens met groot dank en waardering getuig van die onbaatsugtige toewyding wat hy ervaar het en van die liefde en deernis waarmee hy, ‘n hoogbejaarde man, versorg is. Generaal Van Vuuren is op 11 September 2017 in die ouderdom van 97 jaar oorlede. Ons salueer ‘n merkwaardige “offisier en heer” wat in sy lang lewe diep spore nagelaat het. Ravonne

Hy het vir juffrou Adri Roux, in Kroonstad, ontmoet. Hul troudag. Sy gradeplegtigheid.

Van Vuuren-egpaar

Die van Vuuren gesin circa 1962 69

Tydens ‘n parade saam met minister Hendrik Schoeman. Sy tweede vrou, Ravonne. • Ingestuur deur Lt.genl. Johan Ferreira (SAP)

Lt.genl. A.F. Horak: Lt.genl. J Ferreira Lt.genl. Andries Francois Horak is op 6 Julie 1936 in die dorpie Aberdeen in die destydse Kaapprovinsie gebore. Hy het in 1953 aan die Hoërskool Aberdeen gematrikuleer. Op 30 Junie 1954 sluit hy by die Spoorwegpolisie aan. Hy is in 1965 tot offisiersrang bevorder. Hy verwerf in 1977 die graad B.A. (Pol) aan die Universiteit van Suid-Afrika. Hy tree op 8 Februarie 1958 in die huwelik met 'n nooi Venter en twee kinders word uit hulle huwelik gebore. Generaal Horak het hom nie net in die Spoorwegpolisie nie, maar ook later in die Suid-Afrikaanse Polisie homself op verskeie terreine onderskei. Hy het ook Lt.genl. André Horak 6/7/1936 - 3/08/2019 groot aansien in internasionale polisiekringe verwerf. Hy was onder meer ‘n stigterslid van die Spoorwegpolisie se Spesiale Taakmag en was tot 1983 die bevelvoerder van die eenheid. Die destydse Spoorwegpolisie het in 1986 met die SAP saamgesmelt en hy is met die rang van generaal-majoor na die Suid-Afrikaanse Polisie oorgeplaas. Hy was toe 50 jaar oud en is onder meer aangestel as die Adjunk-hoof: Operasionele Tak en Senior Adjunkkommissaris, Vervoerpolisiering. Hy het met sy uittrede die rang van luitenant-generaal beklee. Ofskoon generaal Horak vandag redelik onbekend is aan ons lede, sal diegene wat hom geken en saam met hom gewerk het, hom onthou as ‘n waardige en uiters bekwame offisier wat murg in sy pype gehad het. Na die afsterwe van sy eerste eggenote is hy met Tharina, dogter van die voormalige Kommissaris van die Spoorwegpolisie, generaal “Tripple-J” Janse van Vuuren getroud. Hy is op 3 Augustus 2019 in die ouderdom van 83 jaar, na ‘n lang stryd met sy gesondheid oorlede. Ons eer en salueer hom. 71

1974: S.A. Spoorwegpolisie Spesiale Taakmag Geskiedenis van die S.A. Spoorwegpolisie Spesiale Taakmag: Brig. R Beyl Gedurende 1974 het Kommissaris, generaal majoor J.J.J. van Vuuren die assistentkommissaris, brigadier J.P. Buitendag, opdrag gegee om die moontlikheid te ondersoek om ‘n taakmag op die been te bring wat vir gespesialiseerde take aangewend kan word. Op daardie stadium was daar nie in Suid Afrika ‘n taakspan wat vir sodanige operasies opgelei was nie. Op 7 Maart 1975 het brigadier Buitendag ‘n konsepvoorstel aan generaal van Vuuren voorgelê waarin hy aanbeveel het dat ‘n groep bestaande uit twee gevegsgroepe, by die militêre opleidingsterrein van die S.A. Weermag op Oudtshoorn opgelei moet word.

• Stigterslede Luitenant Phillip Delport van die Kollege, luitenant Grant Greason wat spesiaal vir die opleiding van buite die Mag in diens geneem was, adjudant offisier Ronnie Beyl, Posbevelvoerder te Komatipoort, sersant Johan Lotriet en konstabel Riaan Stander,

• Bevelsgroep Die bevelsgroep vir die twee gevegspanne was geïdentifiseer en het ‘n twee weke oriëteringskursus by die Kollege deurloop, voordat hulle na Oudtshoorn vir die opleiding vertrek het. Die volgende lede het die bevelsgroep uitgemaak. Majoor Daantjie Malan as die Bevelvoerder, kaptein Naba Kemp, luitenant Tjaka Neethling, luitenant Dennis Keyter. Luitenant Loeba Roelofse, adjudant offisiere Johan Piek, Gert Louw, Herman Buckingham en Charl du Toit. Tydperk:- Die eerste groep se opleiding het gestrek vanaf 1 Julie tot 20 September 1975 en die tweede groep vanaf 30 September tot 11 Desember 1975. Opleiding:- Die opleidingskursus het hoofsaaklik op plattelandse sowel as stedelike operasies gefokus, selfverdediging, absailing, gevorderde skietkuns ens.

• Bevelvoerders 1ste : Majoor DF Malan 2de : Kolonel AF Horak 3de : Kaptein AE Olivier 4de : Kaptein JF Lotriet 5de : Kaptein EF Boucher

: 7 Maart 1975 tot 24 Junie 1980. : 26 Junie 1980 tot 30 Maart 1983. : 1 April 1983 tot 30 Junie 1984. : 1 Julie 1984 tot 31 Julie 1986. : 1Augustus 1986 tot 1 Oktober 1986.

• Luitenant-kolonel André Horak: Tweede bevelvoerder • GSG9 Opleiding Lt.-kolonel André Horak was gedurende 1979 die Posbevelvoerder te Jan Smuts lughawe en verantwoordelik vir lugdiens veiligheid. Kaptein Heino van Lufthansa het ‘n lugdiens- veiligheid seminaar in Johannesburg aangebied. Na afloop van die seminaar het kolonel Horak hom meegedeel dat die Veiligheidsmagte in Suid Afrika nie oor die vermoë en toerusting beskik om vliegtuigkapings te kan hanteer nie. Hy het toe onderneem om die saak verder te voer wan- neer hy weer terug in Duitsland was. Kolonel Horak het op uitnodiging van kaptein Heino na Frankfurt gevlieg vanwaar hulle na die GSG9 eenheid in Cologne gevlieg het. Aanvanklik was daar teenkanting van die bevelvoerder, kolonel Dieter om die SASP in die verband by te staan. Na ‘n ete saam met kolonel Horak het hy tog ingestem om behulpsaam te wees. Hy het ‘n lys van toerusting 72

gegee wat hulle sou benodig. Daar was egter twee uitdruklike voorwaardes alvorens die lede na Duitslang kon reis. Eerstens het die GSG9 geen verantwoordelikheid vir enige beserings wat tydens die opleiding opgedoen mag word, aanvaar nie, en tweedens moes die lede wat die kursus bywoon, eers ‘n elementêre kursus in Duits gevolg het. Dit was die tydperk toe daar sanksies teen Suid Afrika was en lede van Suid Afrika sou nie tot die kursus toegelaat geword nie. Kolonel Horak en adjudant offisier Phillip Schutte was genomineer om ‘n drie weke kursus by die GSG9 eenheid te gaan bywoon. Die opleiding het hoofsaaklik op die ontsetting by vliegtuigkapings en gyselaarsonderhandeling gekonsentreer. Na afloop van die kursus het generaal Visagie vir kolonel Horak na Duitsland vergesel waar die nodige toerusting aangekoop was. Die opleiding wat in Israel en Duitsland ontvang was, was gekombineer en vir Suid Afrikaanse toestande aangepas. ‘n Demonstrasie deur die Spesiale taakmag wat die voor- stelling van ‘n gekaapte SAL vliegtuig voorgestel het, was gehou wat deur die Minister van Ver -voer, meneer Hendrik Schoeman, die Kommissaris van die S.A. Polisie en verskeie ander hoog -waardigheidsbekleërs bygewoon was.

• André Olivier : Derde bevelvoerder In 1980 het kaptein Allie Jooste en luitenant André Olivier ‘n ses weke teeninsurgensie kursus by Maleoskop deurloop. Direk na afloop van dié kursus het hulle ‘n ses weke kursus by Yamam, ‘n spes.-eenheid van die Israeliese grenspolisie deurloop. Die opleiding het gevorderde skiet tegnieke, kloutertegniek bekend as “Monkey Teram opleiding” trein, gebou, bus en vliegtuig ontsetting ingesluit, met die groter klem op geboue, treine, busse en gevorderde selfverdediging en die aanwending van springstof.

• Operasie Kamet: Taakmag optrede: Air India: Die taakmag was in November 1981, betrokke by die kaping van Air India. ‘n Boeing 737 vliegtuig van SAL was beskikbaar gestel, om die taakmaglede na Durban te vlieg. Genl Visagie en kolonel André Horak was ook aan boord die vliegtuig. Die leier van die kapers was ene kolonel Mike Hoare. Hy was die leier van ‘n groep huursoldate wat ‘n mislukte staatsgreep in die Seychelle uitgevoer het. Kolonel Mouton van die SA Spoorwegpolisie se Veiligheidstak in Durban, het met die kapers onderhandel, terwyl lede van die taakmag die vliegtuig omsingel het. Dit operasie het as Operasie Kamet bekend gestaan, omdat die naam van die vliegtuig na ‘n bergreeks in Indië vernoem is. Nadat die kapers oorgegee het, was die lyk van een van die kapers wat tydens die mislukte staatsgreep doodgeskiet was, uit die vragruim verwyder. Al die wapens en plofstof wat in besit van die huursoldate was, was onskadelik gestel en die huursoldate was aan boord ‘n S.A. Lugmag C130 vliegtuig na Waterkloof afgevoer.

Kolonel Mouton se weergawe Op Vrydag 26 November 1982 omstreek 03:00 het ek ‘n telefoniese berig ontvang dat ‘n vliegtuig van Air India gekaap is en dat die vliegtuig op die Durban se lughawe, Louis Botha, geland het. Ek en kaptein Valie Viljoen het by die lughawe aangemeld. Die kapers het ‘n versoek gerig vir die hulp van ‘n mediese dokter. Professor J.R. van Dellen, hoof van die rampbestuurspan het vir diens aangemeld. Mnr. Duffy wat as woordvoerder van die kapers opgetree het, het saam met my na onder gegaan waar ons op die aanloopbaan gestaan het. Hy het my toe meegedeel dat hierdie ‘n baie sensitiewe insident is. Hy het vir my gesê dat hulle gepoog het om ‘n staatsgreep in die Seychelle uit te voer, maar dat dié poging misluk het. Om ongeveer 07:20 het die lede van die Spesiale taakmag in Durban geland en ek het na genl. Visagie in die aankomste saal gegaan. Sy opdrag was dat daar aan geeneen van die kapers se versoeke voldoen moet word nie. Dat die passasiers vrygelaat moes word en dat die kapers in die vliegtuig agter moet bly. Nadat die passasiers die vliegtuig ontruim het, sal die vliegtuig na ‘n naby geleë vliegtuig loods gesleep word. Ek, kaptein Valie Viljoen en luitenant Smit het toegesien dat hulle al die wapens in die paadjie van die vliegtuig geplaas was en dat hulle een vir een deursoek was voordat hulle die vliegtuig verlaat het. Nadat almal die vliegtuig verlaat het, het mnr. Duffy my aan die leier van die kapers, kolonel Mike Hoare, voorgestel. Die kapers was verwyder en onder toesig van die taakmag in ‘n militêre 73

vliegtuig gelaai wat hulle na Pretoria gevlieg het. ‘n Lyk van een van die kapers was in die vragruim wat ook verwyder was.

• Johan Lotriet: Vierde bevelvoerder Kaptein Johan Lotriet en sersant Louis Botha het gedurende die tydperk 13/10/1983 tot 4/12/1983 ‘n kursus in St. Augustin, Bonn, Duitsland by die GSG9 eenheid deurloop. Die lede het die kursus as lede van die Australiese Spes. magte bygewoon. Die GSG9 was gedurende daardie tydperk as die Universiteit van Stedelike Oorlogvoering gereken en was baie gewild onder Spes. magte soos die SAS en SBS (Brittanje), Delta Force (VSA), GIGN (Frankryk) en GEO (Spanje) om ‘n paar te noem.

•

Die opleiding

Infrastrukture. Geskiedenis en ontstaan van die GSG9. (München insident –Olimpiese spele). Skerpskutteropleiding Observasie en massadigtheid, strukture en optrede Gyselaaronderhandeling Vliegtuigoperasies. Beginsels en doktrines van toepassing by vliegtuig ontsetting. Tegniese data van elke soort vliegtuig. Studiegevalle soos: Entebbe, LH 181 Mogadishu, ens. Treinoperasies, Busoperasies, Vaartuigoperasies, Geboueoperasies, Skietkuns en skietoefeninge Padblokkades, BBP beskerming, Tegniese Aspekte, Taktiese touwerk

• Tydelike spesiale taakmag eenheid Gedurende 1984 was kantore by die Kemptonparkstasie bekom. Dit was naby die lughawe geleë waar daar op die verskillende vliegtuie geoefen was.

• Permanentewording Met die toenemende spesialisasie en die onvoldoende tyd om twee keer per maand opleiding te doen, was 'n voorlegging via brigadier GZ Erlank aan die Kommissaris, generaal JH Visagie gerig vir die permanente totstandkoming van die Spesiale taakmag wat met ingang van 1 Maart 1985 goedgekeur was. Die strukture het bestaan uit die Bevelvoerder, 2IB, RSM, Administratiewe personeel bestaande uit finansies en administratief, twee operasionele eenhede, elk met sy eie bevelselement, skerpskutterseenheid en 'n mediese komponent bestaande uit twee spes.-magte geneeshere. Die totale sterkte van die eenheid was ongeveer 55 lede. Hierdie het tot gevolg gehad dat formele doktrines, handleidings en kursusse soortgelyk aan dié van die GSG9 saamgestel en aangebied was.

• Kenteken van die Spesiale Taakmag

Die vlerkies simboliseer beskerming, die sirkel, vervoer, die vuis en weerligstraal, slaankrag. Kaptein Olivier het die kenteken van die Spesiale taakmag ontwerp. Marie Haarhoff van Transnet, het die sketsvoorstelling van die kenteken professioneel ontwerp en die kenteken was by die Buro van Heraldiek geregistreer.

Opleiding by ander instansies • 1 Verkenningsregiment - Durban Kaptein Johan Lotriet, Hein Crocker en Bertram Buchler het die eerste Spes magte stedelike kursus vanaf 17 Februarie 1986 tot 27 Maart 1986 deurloop. Daarna was wedersydse kennis en kursusse uitgeruil. Die beginsel van die “Fast Roping” wat by die GSG9 geleer was, was deur die Spesiale taakmag binne die Suid Afrikaanse konteks bekend gestel.

• SA Vloot : Simonstad Die voorvereiste om met S.A. Lugmag helikopters oor water en die see te kon werk, was om die dompelingskursus te Simonstad Vlootbasis twee keer per jaar te deurloop.

• Gyselaar Onderhandelingsvermoë Suid-Afrika het tot en met 1984 nie oor 'n formele gyselaarsonderhandelaarsvermoë en doktrie- nes beskik nie. Gedurende 1984 het kaptein Lotriet met kolonel Venter en majoor Jansen van die Militere psigologiese instituut naby Irene kontak gemaak oor die moontlikheid om so 'n vermoë tot stand te bring. In samewerking met kolonel Wouter Basson, Kliniese sielkundiges van Spes Magte en die Militere psigologiese instituut was 'n werkswinkel aangebied. Generaal Earp, Hoof van die S.A. Lugmag en generaal Knobble, Hoof van die Geneeskundige dienste van die S.A. Weermag het die werkswinkel bygewoon. Generaal Knobble het R 250,000 bewillig om 'n houer wat binne 'n C130 kon pas te ontwikkel as 'n mobiele bevelspos en wat toegerus was met kommunikasie middele, vir gebruik tydens gyselaaronderhandelinge. Die eerste vliegtuig kaping waar kort- medium- en langtermyn gyselaaronderhandelinge gesimuleer en geoefen was, het gedurende 1985 plaasgevind.

Spesiale Operasies • Nkomati verdrag: 1984-03-16 Die spesiale taakmag was primêr vir die beskerming van President Samora Marcel van Mosambiek en president PW Botha van Suid Afrika verantwoordelik tydens die ondertekening van die Komativerdrag.

• Oopstel van die spoorlyn tussen Swaziland en Suid-Afrika: 1985 Die spesiale taakmag was getaak om die beskerming van die openingsplegtigheid tussen Swaziland en Suid-Afrika te behartig. Dit was 'n gesamentlike operasie tussen die spesiale taakmag en die S.A. Lugmag. Luitenant Mike Fryer, van die S.A. Polisie se Spesiale taakmag, het ook die voorligtingsessie net voor die ontplooing bygewoon.

• Padblokkades : Swazilandgrens : 1983 - 1985 Die spesiale taakmag was gereeld op die roetes vanaf Swaziland na Suid-Afrika ontplooi met die bekamping van terroriste. Saamgestel deur J.R. Beyl.

1976 â&#x20AC;¢ Basic Training: SAR Police: Point Durban: Gen. Bala Naidoo

• Gen. Bala Naidoo (SARP, SAP & SAPS)

Gen. Bala Naidoo on extreme right. • Report received with thanks from Col Logan Govender. 77

1980 â&#x20AC;¢ Basic Training & College Staff: Mr SR Whittingstall

Toorwaterpoort: Foto HBH

1982-06-01: LT.-GENL. JH VISAGIE

â&#x20AC;˘ Operation Radio Control: Frans Bedford-Visser Undated press cutting received. All we know is: Operation Radio Control with Capt Ampie Myburg at the helm was established during the reign of Gen. Visagie.

IN PROUD REMEMBRANCE OF THE “OLD” RAILWAYS POLICE | EERVOLLE HULDE AAN DIE “OU” SPOORWEGPOLISIE Kyk mooi na elke foto: U sal die spoorwegpolisieman sien as u weet waar om te kyk!

• Beaufort-Wes

• Port Elizabeth

• Alicedale 1947

• Kokstad

â&#x20AC;¢ Kaapstad | Cape Town (1947)

â&#x20AC;˘ Kazerne (Johannesburg)

â&#x20AC;¢ Durban

â&#x20AC;¢ Houwhoek

â&#x20AC;˘ Wellington

â&#x20AC;˘ Johannesburg (Park Station)

•

1947: With Royalty | Met koninklikes

Bo: 1/Sers CV Metcalfe (SAP), ‘n spoorwegpolisie-offisier, die toekomstige koningin Elizabeth, wyle prinses Margaret, die minister van spoorweë en vlugkaptein Peter Townsend. Links: Die koninklikes en ‘n lid van die SAP in swart uniform. (Die SA Spoorwegpolisie het wit helm gedra.)

• SA Police: Royal Orderlies on White Train

Konstabel JGM van Zyl is niemand anders as die bekende brigadier “Buurman” van Zyl nie!

• Pietermaritzburg

• Vryheid

• Noupoort

[Foto: B Lewis; versameling CP Lewis.] Let op die besige stasie toneel. Die spoorwegpolisie moes wet en orde handhaaf!

1984: SA Spoorwegpolisie gedenkalbum: AO JA Breed

1984: SAS-medewerker: Mnr Les Pivnic: Destyds Adjunk-Kurator: SA Spoorwegmuseum

Sertifikaat van verdienste: Mnr HL Pivnic

1985: 10-jarige bestaan van die SA Spoorwegpolisie se Spesiale Taakmag | 1985: Tenth Anniversary of the Special Task Force of the SA Railways Police

1986 Amalgamasie

Tak VervoerpolisiĂŤring

SA POLISIE: TAK VERVOERPOLISIËRING: LT.KOL. SAKKIE KOITZE Sakkie Kotze : Hennie het sommer alles afgetrek. Groete, Sakkie Sakkie Kotze. As speurder in die voormalige SAP in Seepunt, het ek baie nou met die spoorwegpolisiespeurders in Kaapstad se hawe en met doeane en aksyns saam gewerk. Min wetende dat ek eendag spoorwegpolisie bevelvoerder in Kaapstad sou wees. Tydens ons majoor-kursus het genl PM du Plessis (oud SASPOL) my gevra wat dink ek van die samesmelting tussen die twee magte. My mening was dat die lede op hulle poste moet bly en onafhanklik funksioneer as deel van die SAP. Ongelukkig het dit op dowe ore geval en was die (oudSASPOL) lede aangewend vir algemene polisiewerk en het die spoorwegpolisie se werksaamhede begin verdwyn tot daar later niks oor was nie. Ek het begin met die trokdiefstal en moes poskantoor, hawe en lughawens van Kaapstad tot en met George bedien. So ook die Karoo se goedereloodse. Dit het ook gegeld vir die goedereloodse op die lughawens en bagasiediefstal. Later het kabeldiefstal bygekom. Ek het begin met sersant Fred van Niekerk, sersant Gunter, sersant Erasmus en later Bosman, Blackie Swart, Reynolds, (Jellie) wat intussen op Gansbaai oorlede is, Sersant Sneli en konst Erasmus en Peter Greenwood. Eers het Ou “Jorrie” Jordaan my gehelp om kantore in die Kaapse hawe te bekom en later het ek die hele vloer van die ou spoorwegpolisie by mnr. Steyn by behouering in Bellville-Suid gratis gekry . Op die ou einde was ons 14 voertuie sterk met ‘n groot personeel en baie suksesse. Wat die SAP nie kon verstaan nie was dat hulle op statistieke en die spoorwegpolisie op tendense gewerk het. Ek moes menigmaal tussen kol. Small en brig. Loots (voormalige SASP) en die SAP-offisiere as amper skakelbeampte beweeg want die SAP het nie die tendens-situasie verstaan nie. Gelukkig het ek my met alle hoofkantoor skrywes tov die spoorwegpolisie bekwaam en tydens inspeksies kon ek vir my manne in die bres tree soos bv. majoor Xxxxx vir Zxxxx wat pos en verwante aangeleenthede gedoen het, wou aanpraat omdat hy nie geweet het wat in daardie ondersoeke aangaan nie. Ek het ook baie met Port Elizabeth se Trokdiefstal-eenheid saamgewerk. Ek dink ook aan majoor Meyer wat my belangstelling in broodbome gedeel het. Ek het ‘n puik span gehad en moes ongelukkig medies uittree na ‘n operasie skeef geloop het. Ek het altyd gedink die spoorweë is slegs spoorlyne met goedereloodse , maar het toe later gesien watter groot organisasie dit was, met bv. verkoeling, bedryf, goedereloodse, pos, lughawens, hawens, spoorverkeer ens. Ek het uitgetree terwyl ek daardie ondersoeke behartig het en salueer my puik span vir hulle werk en samewerking, want sonder hulle sou dit maar broekskeur gegaan het. Marius: As ek my stuiwer kan ingooi: Ek het op Parkstasie gewerk en met SASPOL se inlywing het ek die agteruitgang van polisiëring op Transnet persele eerstehands beleef. Ek is later terug Spoorweë toe (1990). Ons statistieke het gewys dat verliese weens diefstal op Transnet persele in Transvaal van R 50miljoen p.j. na R 500 miljoen p.j. in net meer as drie jaar opgeskiet het. Net een jaar later was dit oor die 1 Biljoen.

100

BRIEWE | LETTERS • Mr. HL “Les” Pivnic Hello Hennie, I have no objection to you selecting photos from SoAR where the Railway Police are pictured. We will see what Charlie has to say. I have attached a copy of the certificate that I received from the Railway Police for assisting them with photos and information held in the previous SA Railway Museum in Johannesburg. I don't have any photos of the day that WO. Breed came over to my office in South Station Building, to hand me the certificate - in fact, I can't clearly remember whether he did or whether there was another occasion when the certificate was given to me. My memory ain't what it used to be - jammer hoor! I have attached a photo of myself in my office in South Station Building. I was looking for a better photo but if you can wait a bit longer, I am trying to find it. Regards Oom Les

• Mr. Charlie Lewis Dear Hennie, as a great admirer of the SARP I can only say it will be an honour to have SoAR pictures featured in NONGQAI. Merry Christmas, Charlie

• Huidige toestand | Current Situation …. But the bigger picture is far worse. It is so bad that trains are now not even running between Pretoria and Johannesburg. With the firing of the security company by PRASA /…/, it is now free for all. The overhead wires were stolen on the Up line from Pretoria to Centurion some months ago. Apparently PRASA had no money to replace it. Now the overhead wire on the down is stolen and NO trains are running. The new signaling equipment, just recently installed at great cost, is being systematically removed at various locations along the line and this is happening all over the country. The next will be the stealing of the railway lines. There is just absolute lawlessness all over the country. Not sure where this will end but it will take years to try and rebuild what has been destroyed. There is just no money to replace it though. And yet the Gautrain runs to the same first world standard to which it was built because it is well managed. It is not a good picture. Regards •

Naam weerhou aangesien dit ‘n private e-pos aan my is – HBH.

Sien ook in die verband: Cabinet approves Mbalula placing Prasa under administration https://www.fin24.com/Companies/Industrial/cabinet-approves-mbalula-placing-prasa-underadministration-20191217 101

SAMEVATTING: BRIG HB HEYMANS ‘n Wonderlike polisiemag, die Suid-Afrikaanse Spoorweg en Hawens Polisie, is in die grond in geploeg! Vandag is daar slegs plek-plek korporatiewe geskiedenis en goeie herinneringe van die spoorwegpolisie oor. Hulle het die Spoorweg-administrasie vir 52 jaar getrou gedien. Ek was nooit lid van die spoorwegpolisie nie, maar het hulle maar altyd van ‘n afstand met bewondering beskou. (Ek was ‘n klein seuntjie en eendag op Durban se spoorwegstasie toe ons vir iemand gewag het. Die spoorwegpolisie het ‘n trein deursoek was pas ingekom het en verlore (vergete?) goede in die trein gevind. Ek onthou nog hul helmet se kenbande. Dit het vir my so mooi gelyk.) Die verskil in benadering tussen die ou SA Polisie en die voormalige SA Spoorwegpolisie is die volgende: Alhoewel die SA Spoorwegpolisie dieselfde magte en pligte as die SA Polisie gehad het, het die Spoorwegpolisie slegs een kliënt, nl. die spoorwegadministrasie met inbegrip van pendelaars, reisigers, vrag en verwante aspekte gehad. Die kliënt se belange is ook op die grens bevorder. Ek is die man wat teen my beterwete, die staatsveiligheidsraad se besluit met die onderskeie departemente bevorder het. Omdat ek lief vir treine is en die spoorwegpolisie redelik goed ken, het ek geweet die amalgamasie gaan nie werk nie – die spoorweë sal ten gronde gaan. (Die SA Polisie het nie spesifieke kliënte nie, die uitsondering was miskien die BBP’s wat bewaak moes word.) President PW Botha het destyds besluit om alle wetstoepassingsorganisasies te rasionaliseer. Daar sou slegs èèn polisie wees, nl. die SA Polisiemag. (Die Trojaanse Perd episode in die Kaap en ander oorwegings was ook ‘n katalisator in die besluit gewees.) Die amalgamasie met die SASP het sy eie probleme gebring. Genl Johann Coetzee het die saak van senioriteit tov offisiere bespreek. Genl Neethling het voorgestel dat wat offisiere betref elke sesde offisier in die SAP na amalgamasie ‘n SASP-offisier sou wees. In die junior-range het jy nou gevind dat die SAP-offisier bv. ‘n kaptein gebly het, terwyl sy ranggenoot of ampsgenoot wat ‘n kaptein in die SASP was, gou ‘n luitenant-kolonel in die SAP geword het en die SAP-offisier het lank daarna steeds ‘n kaptein gebly. (Daar was so geval van twee manne wat onder my gedien het.) U moet egter onthou dat die lewe nie altyd regverdig is nie. Tydens my termyn by die sekretariaat van die staatsveiligheidsraad het ek ook met die beveiliging van Durban se besige hawe gewerk. Die SA Vloot was verantwoordelik vir die seewaartse verdediging van die hawe terwyl die SA Spoorwegpolisie, die landwaartse verdediging waargeneem het. Die vloot en die spoorwegpolisie het ‘n wonderlike, goeie taak daarvan gemaak. Dit moet in gedagte gehou word dat indien een van die VPG-tenks ontplof, dit ‘n vuurstorm in Durban kon veroorsaak soos in Dresden tydens WO2. Die veiligheidstak van die SA Polisie het hier ook ‘n reuse bydrae gelewer om Durban (destyds genoem “Bomb City”) veilig te hou. Ja, dis jammer dat die spoorwegpolisie ontbind is en in ‘n tak: vervoerpolisiëring van die SA Polisie opgeneem is. Gou het die polisiestasies op spoorwegstasies “verdwyn”. Vir die SA Polisie was die spoorweë, soos gesê, slegs ‘n algemene kliënt – nie ‘n spesifieke kliënt nie. Vandag sukkel mens om veilig op die metro-treine te pendel of om selfs op langafstand treine te reis. Daar is geen kontrole op treine nie. Passasiers wat die langafstand goedkoop klas reise onderneem, gebruik selfs die badkamers en storte van die meer gegoede klasse. Dit maak treinry onveilig met sulke passasiers in die gange van die meer gegoede klasse. Mens is ook glad nie meer veilig op stasies nie – kyk hoe word die treine op stasies aan die brand gesteek. Die spoorweë vervoer vandag slegs groot hoeveelhede erts, steenkool en ander blokvragte. In die “ou dae” kon die kwartiermeester ‘n pakkie patrone per trein na enige polisiestasie in die RSA of SWA stuur. Vandag lewer die polisie self pakkies en voorraad af. Van die geweldige strategiese rol wat die SA Spoorweë gespeel het, het bitter min oorgebly. Ons kan bv. vandag nie maklik 5000 polisielede of troepe per trein bv. van Pretoria na Durban, Port Elizabeth of Oos-Londen stuur nie. 102

Die kwynende spoorweë is die direkte gevolg van die onttrekking van die SA Spoorwegpolisie. Maar ons bring hulde aan die spoorwegpolisie! Ten slotte: Ons sit met ‘n “lappies-kombers”-geskiedkundige oorsig van die spoorwegpolisie in Suid-Afrika. Ons weet die Natal Police (eers die Natal Mounted Police) het ‘n toegewyde spoorwegpolisie afdeling gehad. So het die Imperial Military Railways (IMR) (tydens die Anglo Boere-oorlog in Transvaal en Oranjerivier-kolonie ook sy eie spoorwegpolisie gehad. Ek het baie oor die Zarp’s en die SA Constabulary gelees, maar nooit iewers iets raakgelees dat hulle op treine en spoorwegstasies diens gedoen het nie. Ons weet dat die Central South African Railways (1902 – 1910 en opvolger van die IMR was) wel ‘n eie spoorwegpolisie gehad het, indien ons na foto’s kyk. Daar was beslis spoorwegpolisie na 1910 toe die SA Spoorweë tot stand gekom het. Daar is foto’s van spoorwegpolisie op verskeie foto’s geboekstaaf op verskillende tye tussen 1910 (toe die SA Spoorweë & Hawens gestig is) en 1934 toe ‘n doelgerigte spoorwegpolisie tot stand gekom het. Ons weet bitter min van die tydperk 1910 tot 1934 en verder tot amalgamasie met die SA Polisie. Ons weet wel dat die spoorwegpolisie ‘n gedugte mag was op land, op see, op spoorlyne, in die lug, op stasies, lughawens en seehawens. Neem byvoorbeeld in ag hoeveel myle spoor- en pyplyne hul moes bewaak, hoeveel spoorwegstasies, hoeveel passasiers en pendelaars hul moes beveilig, hoeveel vrag vervoer was en u sal verbaas wees hoe doeltreffend hulle was. Die spoorwegpolisie het bykans elke soort misdryf ondersoek. Alle hulle verdagtes is by die SA Polisie se aanklagtekantore aangekla en aangehou. [Die SA Polisie se RAA- of MR- nommer is op die SASPOL dossier aangebring.] Waar daar nie spoorwegpolisie onmiddellik beskikbaar was nie, het die plaaslike stasiemeester of sy gevolmagtigde die SA Polisie gevra om in die tussentyd op te tree. Wat die veiligheidsake betref het, die spoorwegpolisie het nou met die veiligheidstak saamgewerk en lede was as’t ware na die veiligheidstak gesekondeer. Baie van die veiligheidstak se verdagtes het ook dade van sabotasie en terreur op spoorwegeiendom gepleeg. Dit het goeie samewerking vereis. Ons salueer al die al die “ou” spoorwegpolisiemanne en – vroue wat ‘n reuse taak vervul het en gespesialiseerde polisiewerk verrig het. Hulle het die toets van die tyd weerstaan; maar a.g.v. politiek is hulle ontbind.

Op Kameel-stasie afgeneem deur HBH. Kameel is op die spoorlyn tussen Kaapstad na Mafeking.

103

End | Slot Dear reader Please note that in this quasi-historical magazine we make use of various sources and consequently it is obvious that the document contains various diverse and personal opinions of different people and the author of the Nongqai cannot be held responsible or be liable in his personal capacity. Geagte leser Vir hierdie kwasiehistoriese tydskrif maak ons van verskeie bronne gebruik en bevat die dokument uiteraard uiteenlopende en diverse persoonlike menings van verskillende persone en die opsteller van die Nongqai kan nie in sy persoonlike hoedanigheid daarvoor verantwoordelik of aanspreeklik gehou word nie.

104