Hm 3 409 kronproj by Hereditas Monasteriorum

Kronika Projektu

409

Ze s p ó ł II

Piotr Oliński

Instytut Historii i Archiwistyki Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu

Sprawozdanie z prac w dniach 1 V–30 XI 2013 r.* W drugiej połowie 2013 r. prace zespołu skupiły się na współorganizowaniu konferencji Losy i znaczenie dziedzictwa po klasztorach skasowanych na obszarze Prus Zachodnich i Wschodnich oraz Pomorza, która odbyła się w Przysieku koło Torunia w dniach 7–9 XI 2013 r. Wygłoszono na niej blisko 30 referatów dotyczących różnych aspektów kasat klasztornych i pozostałych po nich świadectw. Dla niektórych członków zespołu stało się to okazją do zaprezentowania swoich najnowszych badań prowadzonych w ramach Projektu. Sławomir Kościelak przedstawił kolejny efekt kwerend w Geheimes Staatsarchiv Preussischer Kulturbesitz w Berlinie, który tym razem dotyczył ewidencji mobiliów ze skasowanych klasztorów dominikanów i karmelitów w Gdańsku (por. też jego sprawozdanie w tym tomie „Hereditas Monasteriorum”), a Rafał Kubicki skupił się na źródłach dotyczących klasztorów bernardyńskich w Prusach Zachodnich Przeglądu źródeł stanowiących dziedzictwo po zsekularyzowanym w 1525 r. zakonie krzyżackim w Prusach dokonał Waldemar Rozynkowski. Szczegółowy problem sporu benedyktynek toruńskich z władzami miasta Torunia był przedmiotem prezentowanych na konferencji badań Piotra Olińskiego. Z kolei na konferencji Losy dziedzictwa po klasztorach jezuickich skasowanych na obszarze Rzeczypospolitej Obojga Narodów oraz jego znaczenie dla powstania i działalności Komisji Edukacji Narodowej (w 240. rocznicę kasaty zakonu jezuitów i powstania KEN), która odbyła się w dniach 11–14 VII 2013 r. w Jarosławiu, S. Kościelak przedstawił referat Inwentarze pojezuickiego dobytku w zespole akt szkolnych Wolnego (Napoleońskiego) Miasta Gdańska z lat 1808–1811, a W. Rozynkowski – Inwentarz „Rzeczy Kościelnych” kolegium jezuickiego w Toruniu z 1773 roku. Ponadto wszyscy uczestnicy zespołu kontynuowali prace nad ewidencjonowaniem spuścizny po klasztorach skasowanych na obszarze Prus Zachodnich. * Praca naukowa finansowana w ramach programu Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego pod nazwą „Narodowy Program Rozwoju Humanistyki” w latach 2012–2016. Scientific work financed by the Ministry of Science and Higher Education under the name of the “National Programme for the Development of Humanities” in the years 2012–2016.

410

Kronika Projektu

Ze s p ó ł I II

ks. Janusz Królikowski Wydział Teologiczny Sekcja w Tarnowie Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie Sprawozdanie z prac w okresie od kwietnia do października 2013 r.* W ostatnim okresie prowadzono w dalszym ciągu kwerendy archiwalne oraz przygotowano kolejne już opracowania materiałów zebranych w czasie kwerend przeprowadzonych w okresie wcześniejszym. 1. Na przełomie kwietnia i maja prowadzono kilkudniową kwerendę w Archiwum Kongregacji ds. Kanonizacji w Rzymie, kontynuując podjęte wcześniej w ramach innego projektu prace dotyczące poloników zachowanych w zasobach tego archiwum, które odnoszą się do procesów beatyfikacyjnych i kanonizacyjnych, a także zagadnień liturgicznych wnoszonych do kongregacji zarówno przez biskupów, jak i przez rozmaitych przełożonych zakonnych. W związku z Projektem Dziedzictwo kulturowe po klasztorach skasowanych na ziemiach dawnej Rzeczypospolitej oraz na Śląsku w XVIII i XIX w.: losy, znaczenie, inwentaryzacja w ramach rzymskiej kwerendy zwrócono uwagę na materiały, które mają bliższy związek z Projektem. Stwierdzono, że wiele rzymskich materiałów archiwalnych dotyczy zakonów w okresie ich kasat, rzucając światło na niektóre z pojawiających się wówczas problemów mających znaczenie kościelne i kulturowe. Można z łatwością odnotować, że kasaty zakonów doprowadziły do przerwania nawet bardzo zaawansowanych prac nad procesami beatyfikacyjnymi i kanonizacyjnymi oraz wpłynęły na załamanie się troski o liturgię i jej właściwe kształtowanie w życiu Kościoła, czego wyrazem jest prawie zupełny brak korespondencji w tej materii z przełomu XVIII i XIX w. W wyniku przerw w procesach beatyfikacyjnych i kanonizacyjnych spowodowanych kasatami, a potem okupacji Rzymu przez Napoleona i wywiezienia wielu materiałów archiwalnych do Francji uległy rozproszeniu lub zniszczeniu cenne materiały, w tym także liczne polonika. Wśród materiałów zachowanych w Archiwum Kongregacji ds. Kanonizacji przeanalizowano przede wszystkim archiwalia związane z procesami beatyfikacyjnymi dwóch marianów: Stanisława od Jezusa i Maryi Papczyńskiego oraz Kazimierza od św. Józefa Wyszyńskiego – procesami prowadzonymi bardzo intensywnie pod koniec XVIII w. Na cele Projektu sporządzono odpis wykazu pism S. Papczyńskiego, który w ramach procesu beatyfikacyjnego został wówczas złożony w kongregacji celem dokonania ich oceny teologicznej. Zachowały się dwie takie oceny, ale niestety nie wiadomo, co się stało z samymi pismami, * Praca naukowa finansowana w ramach programu Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego pod nazwą „Narodowy Program Rozwoju Humanistyki” w latach 2012–2016. Scientific work financed by the Ministry of Science and Higher Education under the name of the “National Programme for the Development of Humanities” in the years 2012–2016.

Kronika Projektu

411

będącymi w posiadaniu kongregacji. Wprawdzie na temat pism S. Papczyńskiego i stanu ich zachowania już pisano1, a pisma znane doczekały się wydania krytycznego i pełnego tłumaczenia na język polski2, ale należy żywić nadzieję, że może któreś z zagubionych pism uda się jeszcze odnaleźć. Być może realizowany Projekt pozwoli wnieść jakiś wkład w tej materii. Wspomniany wykaz pism S. Papczyńskiego został opracowany i jest przygotowywany do druku. Jest on tym bardziej godny uwagi, że powiększa zestaw pism uznanych dotychczas za zaginione, a ponieważ podaje incipity poszczególnych pism, może przyczynić się do zidentyfikowania pism pierwszego polskiego zakonodawcy. 2. W ramach pobytu rzymskiego zapoznano się z najnowszymi publikacjami na temat kasat, które ukazały się w ostatnim czasie na świecie. Trzeba powiedzieć, że prace nad dziejami kasat są prowadzone w wielu miejscach, czego dowodzą pojawiające się publikacje, ale nie mają one charakteru systematycznego. Można więc stwierdzić, że nasz Projekt ma w tym względzie pionierski charakter i być może przyczyni się do szerszego zainteresowania tą problematyką wśród historyków Kościoła, choć nie tylko, ponieważ zagadnienie ma szersze odniesienie kulturowe i społeczne. Problematyka kasat w pełni zasługuje na większe zainteresowanie badaczy dziejów, jak pokazują pierwsze osiągnięte w tej materii rezultaty. 3. W archiwach parafialnych kontynuowano kwerendy dotyczące prepozytury benedyktyńskiej w Tuchowie, która zaowocowała pozyskaniem dalszych materiałów źródłowych dotyczących jej dziejów. Do druku została przygotowana edycja jedynego znanego przedkasacyjnego inwentarza miejscowej plebanii i kościoła: K. Królikowski, Inwentarz kościoła św. Jakuba Apostoła, plebanii i uposażenia parafii w Tuchowie z 1803 r.3 4. Na terenie parafii diecezji tarnowskiej jest prowadzona kwerenda dotycząca mobiliów ze skasowanych na jej terenie klasztorów, a także ich losów i zachowania. Najwięcej uwagi poświęcono dotychczas dziedzictwu po prepozyturze benedyktyńskiej w Tuchowie i po opactwie tynieckim. Ustalono np. miejsce przechowywania niektórych ornatów pochodzących z kościołów benedyktyńskich. W trakcie przygotowania jest opracowanie poświęcone organom tynieckim, które częściowo zachowane znajdują się w kościele św. Rocha w Nowym Sączu (Dąbrówka). 4. W Archiwum Diecezjalnym w Tarnowie prowadzono kwerendę dotyczącą jezuitów, którzy w 1820 r. po wygnaniu z Rosji znaleźli się na terenie diecezji tarnowskiej. Efekty kwerendy zostały przedstawione w trakcie konferencji w Jarosławiu Losy i znaczenie dziedzictwa po klasztorach jezuickich skasowanych na obszarze Rzeczypospolitej Obojga Narodów oraz jego znaczenie dla powstania i działalności Komisji Edukacji Narodowej (w 240. rocznicę kasaty zakonu jezuitów i powstania KEN) (11–14 VII 2013 r.): A. Gąsior, Losy jezuitów na terenie diecezji tarnowskiej i przemyskiej po ich wygnaniu z Rosji w 1820 r.; J. Królikowski, Reperkusje kasaty jezuitów w rozporządzeniach oficjalatu tarnowskiego. Oprócz referatów związanych bezpośrednio z prowadzoną w archiwum tarnowskim kwerendą w czasie konferencji jarosławskiej przedstawiono dwa inne referaty: A. Gąsior, Umowa między Komisją Edukacji Narodowej a biskupem wileńskim Ignacym 1 Por. G. Karolewicz, Z badań nad pismami Stanisława Papczyńskiego (1631–1701), „Roczniki Humansityczne”, 23, 1975, 2, s. 133–150; T. Rogalewski, Stanisław Papczyński (1631–1701). Założyciel Zgromadzenia Księży Marianów, inspirator mariańskiej szkoły duchowości (Studia Marianorum, 3), Lublin-Warszawa 2001, s. 364–368. 2 Por. S. Papczyński, Pisma fundacyjne, wstęp A. Pakuła, J. Kałowski, przeł. K. Krzyżanowski (Źródła Mariańskie, 2), Warszawa 2007. 3 Ukaże się w materiałach z konferencji Klasztor w gospodarce średniowiecznej i nowożytnej.

412

Kronika Projektu

Massalskim w sprawie dóbr po skasowanym zakonie jezuitów w Wilnie (1777); J. Królikowski, Bulla „Dominus ac Redemptor” papieża Klemensa XIII i inne dokumenty papieskie dotyczące kasaty jezuitów. Do druku w materiałach pokonferencyjnych oddany został także tekst ukazujący kulisy przygotowywania kasaty zakonu: J. Królikowski, Proces Gabriela Malagridy – propagandowe preludium kasaty jezuitów. Na podstawie kwerendy w tarnowskim Archiwum Diecezjalnym przygotowano także referaty na konferencję Losy i znaczenie dziedzictwa po klasztorach skasowanych na obszarze Galicji pod rządami austriackimi (w 230. rocznicę rozpoczęcia kasat józefińskich w Galicji), zorganizowaną w Nowym Sączu (17–19 X 2013 r.): A. Gąsior, Skutki kasaty klasztoru bernardynek w Tarnowie; R. Kantor, Przepisy austriackiego prawa kościelnego w sprawach zakonnych od czasów Marii Teresy do konkordatu z 1855 r.; J. Królikowski, Problematyka zakonna w protokolarzach parafialnych z terenu diecezji tarnowskiej. Oprócz referatów opracowanych na bazie kwerendy w archiwum tarnowskim w czasie konferencji sądeckiej przedstawiono także referat: J. Królikowski, Władysława Chotkowskiego badania nad kasatami zakonów. 5. W tarnowskim Archiwum Diecezjalnym został odnaleziony inwentarz biblioteki opactwa benedyktyńskiego w Tyńcu pochodzący z 1837 r. Oprócz określenia zawartości biblioteki tynieckiej pozwala on także na zbadanie jej burzliwych losów w pierwszym okresie po kasacie, co będzie możliwe po zestawieniu go z zachowanym w Bibliotece Narodowej spisem księgozbioru tynieckiego z końca XVIII w. (rps Biblioteki Ordynacji Zamoyskich, 2044). Inwentarz będzie przygotowany do druku. Gdy zostaną ukończone prace nad przenoszeniem starodruków do nowego pomieszczenia w Bibliotece Seminarium Duchownego w Tarnowie, będzie można zweryfikować inwentarz, stwierdzając konkretnie, co z biblioteki tynieckiej zachowało się w zbiorach tarnowskiej biblioteki seminaryjnej, do której przekazano zbiory pochodzące z Tyńca. W chwili obecnej nie da się w pełni odpowiedzieć, jaka część biblioteki tynieckiej znajduje się w Tarnowie. 6. W dniach 3–6 czerwca kontynuowano kwerendę w Archiwum Paulinów na Jasnej Górze. Szczególną uwagę zwrócono na tzw. Roczniki paulińskie, które w czwartym tomie obejmują okres od końca XVIII do połowy XIX w. Dokonano z nich wypisów, które wprost dotyczą kasat klasztorów paulińskich i pozwalają zarówno na ustalenie okoliczności i dat kasat poszczególnych klasztorów, jak i na poznanie sytuacji egzystencjalnej i duchowej, którą kasaty wywołały. Zebrany materiał został już częściowo opracowany i przygotowany do druku. 7. W dniach 3–5 września prowadzono kwerendę w Archiwum Archidiecezjalnym w Częstochowie. Zweryfikowano archiwalia dotyczące kartuzji w Gidlach, wybierając do publikacji jeszcze kilka dokumentów, które uzupełniają wiedzę na temat kasaty tego klasztoru (efekt wcześniejszej kwerendy został już opublikowany W „Hereditas Monasteriorum”, 2, 2013, s. 311–347). Zbadano archiwalia odnoszące się do klasztoru paulinów w Wielgomłynach; dotyczą one głównie jego dziejów gospodarczych, a także umożliwiają przeprowadzenie badań prozopograficznych. Na uwagę zasługują zachowane dwa inwentarze biblioteczne tamtejszego klasztoru, pochodzące z XVIII w.; na ich podstawie można określić, co posiadała biblioteka klasztorna na progu kasaty. Dzięki uprzejmości dyrektora biblioteki inwentarze zostały sfotografowane i przekazane na cele badań związanych z Projektem. Wstępną analizą objęto archiwalia dotyczące klasztoru bernardynek w Wieluniu, stwierdzając, że na ich podstawie można będzie zbadać funkcjonowanie klasztoru w okresie kasat jako domu zbiorczego4. 4 Por. H. E. Wyczawski (red.), Klasztory bernardyńskie w Polsce w jej granicach historycznych, Kalwaria Zebrzydowska 1985, s. 554–556; M. Borkowska, Zakony żeńskie w Polsce w epoce nowożytnej (Dzieje Chrześcijaństwa Polski i Rzeczypospolitej Obojga Narodów, 8), Lublin 2010, s. 315.

Kronika Projektu

413

8. W czasie prowadzonych kwerend udało się odnaleźć dwa bardzo cenne rękopisy. Pierwszy pochodzi z drugiej połowy XVII w. i zawiera zbiór kazań autorów dominikańskich przeznaczonych na cały rok: de tempore (niestety, rękopis nie jest kompletny, choć tylko w niewielkim stopniu). Autorem większości kazań jest słynny kaznodzieja dominikański Jacek Mijakowski (1597/1603–1647)5. Rękopis jest tym cenniejszy, że są w nim zebrane kazania, które dotychczas nie były znane. Być może są to kazania głoszone w kościele Mariackim w Krakowie, gdzie Mijakowski był kaznodzieją (1634–1643). Przy odrębnym cyklu kazań wielkopostnych, stanowiących zakończenie rękopisu, napisano, że zostały wygłoszone w 1650 r. w kościele Mariackim w Krakowie6. Możliwe, że rękopis pochodzi z klasztoru dominikanów w Bochni, jednak brak wpisu proweniencyjnego nie pozwala na precyzyjne określenie miejsca jego pochodzenia. Dokładne zbadanie rękopisu przyniesie zapewne jakieś dodatkowe informacje na ten temat. Wstępne zbadanie pozwala stwierdzić, że zawiera on bardzo ciekawe i stojące na wysokim poziomie kazania, w których przewijają się liczne exempla z epoki. Stanowi więc żywą ilustrację obyczajów i życia religijnego. Drugi rękopis pochodzi zapewne z końca XVIII w., a wpis dedykacyjny na okładce pozwala stwierdzić, że został on podarowany przez jakąś bliżej nieznaną zakonnicę Anieli od Najświętszego Sakramentu. Być może chodzi o Franciszkę Jurkiewiczównę (około 1723–1790) z krakowskiego klasztoru karmelitanek na Wesołej7. Rękopis zawiera zbiór medytacji eucharystycznych, odwołujących się do pism licznych autorów katolickich; swoją bogatą treścią, w którą wpleciono także wątki mistyczne, rzuca wiele nowego światła na polską pobożność eucharystyczną w XVII i XVIII w. Rękopis zasługuje na pełne wydanie jako źródło do dziejów pobożności w Polsce. 9. W toku badań prowadzonych w ramach Projektu został przygotowany i opublikowany artykuł poświęcony fundacji klasztoru klarysek w Zamościu8, który jest bardzo mało znany z powodu zaginięcia archiwum9. 5 Por. E. Ozorowski, Mijakowski Jacek Marcin h. Ogończyk, [w:] Słownik polskich teologów katolickich, t. 3, Warszawa 1982, s. 110–111; S. Brzozecki, Mijakowski Jacek OP, [w:] Encyklopedia katolicka, t. 12, Lublin 2008, kol. 964–965. 6 Jeśli J. Mijakowski wygłosił te kazania w 1650 r., to należałoby na podstawie źródeł dominikańskich zweryfikować datę jego śmierci. Zresztą, wiele dat podawanych w jego biogramach budzi wątpliwości. 7 Por. M. Borkowska, Leksykon zakonnic polskich epoki przedrozbiorowej, t. 2: Polska Centralna i Południowa, Warszawa 2005, s. 264. 8 Por. Eadem, Zakony żeńskie, s. 346. 9 J. Królikowski, Fundacja klasztoru klarysek w Zamościu, [w:] I. Wodzianowska, H. Łaszkiewicz (red.), Między Rzymem i Nowosybirskiem. Księga jubileuszowa dedykowana Ks. Marianowi Radwanowi SCJ, Lublin 2012, s. 595–603.

414

Kronika Projektu

Ze s p ó ł I V

Małgorzata Milecka, Ewelina Widelska Wydział Ogrodnictwa i Architektury Krajobrazu Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie

Sprawozdanie z prac nad losami założeń ogrodowych po skasowanych klasztorach w okresie od maja do października 2013 r.* W omawianym okresie nastąpiły zmiany w składzie zespołu. Z udziału w jego pracach w czerwcu zrezygnowała Iwona Brankiewicz, w lipcu natomiast do zespołu dołączyła mgr inż. Natalia Kot, doktorantka w Katedrze Projektowania i Konserwacji Krajobrazu. W ramach planowych badań w czerwcu 2013 r. Małgorzata Milecka przeprowadziła kwerendę archiwaliów dotyczących dawnego zespołu klasztornego jezuitów w Lublinie. Badania były prowadzone w Archiwum Państwowym i Archiwum Archidiecezjalnym w Lublinie. Szczególnie istotne na etapie analiz wstępnych okazały się historyczne materiały ikonograficzne i kartograficzne dotyczące XVIII- i XIX-wiecznego Lublina, które w zestawieniu z dostępnymi opracowaniami oraz studiami z zakresu architektury i urbanistyki miasta pozwoliły na przeprowadzenie analizy porównawczej. Kolejnym etapem było przeprowadzenie szczegółowej inwentaryzacji terenu zespołu pojezuickiego i opracowanie wyników badań. Na tej podstawie możliwe było określenie wpływu jezuitów na kształtowanie szeroko pojętej kultury przestrzennej miasta Lublina. Efekt prac zostanie przedstawiony w artykule M. Milecka, N. Kot, Wpływ jezuitów na kształtowanie kultury przestrzennej Lublina, który zostanie wydany drukiem w materiałach z konferencji Losy dziedzictwa po klasztorach jezuickich skasowanych na obszarze Rzeczypospolitej Obojga Narodów oraz jego znaczenie dla powstania i działalności Komisji Edukacji Narodowej. W lipcu 2013 r. podjęto szczegółowe badania dawnego zespołu klasztornego jezuitów w Drohiczynie. Podczas wyjazdu terenowego przeprowadzono inwentaryzację terenu oraz wstępną analizę struktury przestrzennej dawnego założenia z uwzględnieniem zachowanych obiektów z okresu działalności jezuitów. Aktualnie w budynkach niegdyś do nich należących mieszczą się seminarium duchowne oraz kuria diecezjalna. Celem badań było określenie zasięgu i charakteru przekształceń dawnego zespołu jezuickiego. Ewelina Widelska, prowadząca prace na terenie dawnego zespołu, starała się przeanalizować związek pomiędzy aktualnymi funkcjami poszczególnych budynków a zasadnością wprowadzenia nowej zabudowy w obręb dawnego terytorium klasztoru. W kontekście tych zmian funkcjonalno-przestrzennych podjęto się określenia zakresu przekształceń obszernego złożenia ogrodowego oraz powiązań z otaczającym krajobrazem. Badania terenowe były poprzedzone szczegółową kwerendą materiałów znajdujących się w zbiorach Archiwum Diecezjalnego w Drohiczynie. Pozyskane materiały * Praca naukowa finansowana w ramach programu Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego pod nazwą „Narodowy Program Rozwoju Humanistyki” w latach 2012–2016. Scientific work financed by the Ministry of Science and Higher Education under the name of the “National Programme for the Development of Humanities” in the years 2012–2016.

Kronika Projektu

415

oraz dotychczasowe opracowania na temat działalności jezuitów w Drohiczynie i jej efektów społecznych, kulturowych, a także przyrodniczo-krajobrazowych stały się podstawą referatu E. Widelska, Przekształcenia założenia klasztornego jezuitów w Drohiczynie po kasacie w 1773 r., wygłoszonego na wspomnianej konferencji Losy dziedzictwa po klasztorach jezuickich, którego tekst zostanie wydany drukiem w materiałach z tej konferencji. W przedmiotowym okresie E. Widelska we współpracy z M. Milecką przeprowadziła pogłębioną analizę zespołu klasztornego kapucynów w Lubartowie. W lipcu 2013 r. sporządzono na terenie zespołu szczegółową inwentaryzację dendrologiczną z oceną stanu zdrowotnego drzewostanu. Efektem tych prac było opracowanie analizy dendrochronologicznej i gatunkowej drzewostanu. Na tej podstawie okazało się, że na terenie zespołu zachował się drzewostan jeszcze z pierwszej połowy XIX w. Te szczegółowe prace pozwoliły na wyznaczenie najstarszych fragmentów ogrodu klasztornego oraz ocenę stopnia ich zachowania w kontekście pozyskanych wcześniej materiałów źródłowych, zawierających m.in. rozplanowanie ogrodu kapucynów. Podstawą analiz finalnych były istniejące plany oraz materiały ewidencyjne, z których bezspornie wynikło, że klasztor od momentu założenia cechował się zróżnicowanym programem funkcjonalno-przestrzennym i pomimo kasaty w 1864 r. oraz wieloletniego braku użytkowania w znaczącym stopniu zachował swoje funkcje oraz pierwotny, fragmentami czytelny, układ kompozycyjny. Charakter i stopień przekształceń założenia klasztornego oraz jego znaczenie w strukturze przyrodniczej Lubartowa zostały przedstawione w przygotowywanym przez zespół artykule M. Milecka, E. Widelska, Przekształcenia krajobrazu Lubartowa w kontekście kasaty klasztoru kapucynów, który zostanie opublikowany w „Hereditas Monasteriorum”. We wrześniu 2013 r. zespół podjął badania nad dawnym zespołem klasztornym franciszkanów lubelskich i jego losem po kasacie w 1817 r. Prace zakładały przeprowadzenie wstępnej analizy stanu istniejącego z inwentaryzacją terenu i określeniem aktualnej struktury funkcjonalno-przestrzennej. Kwerendę terenową poprzedziły badania archiwaliów przeprowadzone w archiwum Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków, które dały podstawy do analizy przekształceń zespołu w kontekście zmian zasięgu i charakteru zabudowy oraz zasięgu i funkcji ogrodów klasztornych. W analizie tego obiektu istotne okazały się kontekst społeczno-historyczny pojawienia się w Lublinie zakonu franciszkanów konwentualnych oraz etapy powstawania kościoła i klasztoru. Analizy pozwoliły określić także rolę obiektu w przekształceniach krajobrazu Lublina. Efekty tych badań zostały przedstawione w formie referatu M. Milecka, E. Widelska, Losy zespołu klasztornego franciszkanów lubelskich po kasacie w 1817 roku na konferencji Losy i znaczenie dziedzictwa po klasztorach skasowanych na obszarze Galicji pod rządami austriackimi (w 230. rocznicę rozpoczęcia kasat józefińskich w Galicji). Szczegółowe wyniki zostaną opublikowane w artykule pokonferencyjnym. Na tej samej konferencji Miłosława Sieradzka, dyplomantka M. Mileckiej, przedstawiła referat i poster Projekt rewaloryzacji zabytkowego założenia ogrodowego sióstr niepokalanek w Nowym Sączu. We wrześniu i październiku 2013 r. M. Milecka przeprowadziła badania dawnego zespołu cystersów w Oliwie. Wyniki tych prac zostały przedstawione w referacie M. Milecka, Pokasacyjne losy kompozycji krajobrazowych cystersów oliwskich na konferencji Losy i znaczenie dziedzictwa po klasztorach skasowanych na obszarze Prus Zachodnich i Wschodnich oraz Pomorza. Ponieważ w okresie objętym sprawozdaniem zespół pracował w zmniejszonym składzie, nie zostały sfinalizowane badania kompleksu klasztornego filipinów w Studziannie. Ich zakończenie planuje się jednak jeszcze w 2013 r.; efektem będzie artykuł poświęcony dziedzictwu krajobrazowemu tego zespołu.

416

Kronika Projektu

Ze s p ó ł V

Marcin Jewdokimow

Wydział Nauk Humanistycznych Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie

Barbara Markowska

Instytut Socjologii, Collegium Civitas w Warszawie

Sprawozdanie z prac w dniach 1 V–31 X 2013 r.* W ramach Projektu w okresie od 1 V do 31 X 2013 r. wykonano następujące działania: 1. W dniach 22–24 VII 2013 r. prowadzono badania terenowe w Wąchocku. W ramach case study przeprowadzono tam wywiady z ważnymi lokalnymi aktorami społecznymi i z braćmi z klasztoru. Wykonano dokumentację wizualną Wąchocka i opactwa oraz zebrano publikacje dotyczące miasta i regionu oraz historii wąchockich cystersów. Przeprowadzono również obserwację uczestniczącą. 2. Przygotowano raport wewnętrzny z badania w Wąchocku (13 stron). 3. Napisano tekst do „Hereditas Monasteriorum” pt. Miejsce klasztoru w Wąchocku w lokalnej pamięci zbiorowej, który ukazuje się w niniejszym tomie czasopisma. 4. Przygotowano wystąpienie na międzynarodową konferencję pt. Religious Heritage and Tourism (17 X 2013 r.) – Between patriotism and religious heritage tourism – instances of “rebuilding” the Cistercian Abbey in Wąchock after the dissolution (1819-2013). Poniżej zamieszczamy abstrakt tekstu tego wystąpienia: As Franklin and Crang state: “tourist studies has been dominated by policy-led and industry-sponsored work so the analysis tends to internalise industry-led priorities and perspectives, leaving the research subject to the imperatives of policy, in the sense that one expects the researcher to assume as his own an objective of social control that will allow the tourist product to be more finely tuned to the demands of the international market”1. My paper is the very opposite of this approach. It may be defined as A cultural reflection in Geertzian terms, hence, intentionally formulating no practical directives. The paper aims at depicting and interpreting examples of symbolic and material rebuilding of the Cistercian Abbey in Wąchock (Poland) after its dissolution in 1819 until today. I claim that two main cultural contexts that have orchestrated these processes are tourist and patriotic * Praca naukowa finansowana w ramach programu Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego pod nazwą „Narodowy Program Rozwoju Humanistyki” w latach 2012–2016. Scientific work financed by the Ministry of Science and Higher Education under the name of the “National Programme for the Development of Humanities” in the years 2012–2016.

1 A.S. Franklin, M. Crang, ‘The Trouble with Tourism and Travel Theory?’, „Tourist Studies”, 1, 2001, 1, s. 5. Cyt. za: A. Franklin, Tourism: and Introduction, London 2003, s. 5.

Kronika Projektu

417

narratives, resulting in, for instance, locating in the late 80’s (20th century) an urn of “Ponury” in the cloistered or opening a small restaurant inside the monastery (in 2010). In a broader frame a case of the monastery in Wąchock unveils contemporary processes of inscribing meanings to the religious heritage sites and objects and production of its contemporary functions and, hence, may be regarded as a scrutiny of a problem of social fabrication of religious heritage. In the case under scrutiny tourism is to been regarded as a broader discourse which redefine the monastery. It impacts space of the monastery and – partially – defines approach of the local government towards it. Adrian Franklin claims that tourism is mainly about “identity formation … tourism can be understood as spaces and times of self-making”2. In this case the monastery is being engaged in group identity formation – the one of Wąchock’s local community. The case study bases on a field research carried out in Wąchock (July 2013). The research was a part of a broader project “The cultural legacy of the monasteries resolved in the former Polish Commonwealth and in Silesia during 18th and 19th centuries: the fate, importance, inventory” implemented under the National Programme for Development of Humanities, Module 1.1, from the funds of Ministry of Science and Higher Education. I begin the paper with a short presentation and depiction of the monastery under scrutiny. Then, basing on the conducted study, I propose three thesis on relationship between religious heritage and tourism in the context of the monastery under scrutiny. 5. Obecnie zespół przygotowuje się do badania w Opatowie. 2 Adrian Franklin, Tourism, s. 2.

418

Kronika Projektu

Ze s p ó ł VI

Małgorzata Kośka

Archiwum Główne Akt Dawnych w Warszawie

Sprawozdanie z prac zespołu w okresie od maja do listopada 2013 r.* W omawianym okresie I. Stembrowicz przejrzała 2816 dokumentów przechowywanych w Zbiorze Dokumentów Pergaminowych AGAD (z ogólnej liczby 9147) i wprowadziła do bazy danych opisy 811 pergaminów związanych z klasztorami skasowanymi w XIX w. Są to głównie dokumenty bożogrobców z Miechowa, benedyktynów z Łysej Góry i norbertanów z różnych klasztorów. Ł. Truściński i J. Zawadzki przejrzeli 448 j.a. (z ogólnej liczby 741) znajdujących się w Dziale VIII Warszawskiego Archiwum Radziwiłłów zatytułowanym Akta Dotyczące Duchowieństwa. Do bazy danych wprowadzono przeszło 200 regestów dokumentów, w dużej liczbie dotyczących klasztorów benedyktynek, bernardynów, dominikanów i jezuitów z Nieświeża oraz bonifratrów, dominikanek, dominikanów i jezuitów z Nowogródka, a także różnych domów bazylianów. W przygotowaniu do druku znajduje się przygotowana przez Ł. Truścińskiego edycja archiwaliów pochodzących z dawnego klasztoru kamedułów w podwarszawskiej Górze Królewskiej, cennych dla poznania dziejów zarządzanej przez nich w latach 1666–1719, na mocy zastawu, Pragi Magnackiej. Ponadto artykuły członka zespołu znajdują się w przygotowywanych do druku materiałach z dwóch konferencji naukowych organizowanych w ramach Projektu: 1. konferencja Losy dziedzictwa po klasztorach jezuickich skasowanych na obszarze Rzeczypospolitej Obojga Narodów oraz jego znaczenie dla powstania i działalności Komisji Edukacji Narodowej (M. Kośka, Zagospodarowanie dóbr pojezuickich w pierwszej połowie XIX wieku na przykładzie dóbr Białołęka pod Warszawą); 2. konferencja Losy i znaczenie dziedzictwa po klasztorach skasowanych na obszarze Galicji pod rządami austriackimi (w 230. rocznicę rozpoczęcia kasat józefińskich w Galicji) (M. Kośka, Dokumenty klasztorne w zbiorach kolekcjonerów lwowskich (hr. Wiktora Baworowskiego i dr Aleksandra Czołowskiego)). * Praca naukowa finansowana w ramach programu Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego pod nazwą „Narodowy Program Rozwoju Humanistyki” w latach 2012–2016. Scientific work financed by the Ministry of Science and Higher Education under the name of the “National Programme for the Development of Humanities” in the years 2012–2016.

Kronika Projektu

419

Ze s p ó ł VII

Piotr Dymmel

Archiwum Państwowe w Lublinie

Sprawozdanie z prac w okresie od czerwca do listopada 2013 r.* W pracach zespołu biorą udział Anna Dymmel i Piotr Dymmel. Z prac w zespole zrezygnowali: Paweł Janowski, Anna Struska i Ewa Zielińska. Zostały podjęte starania o poszerzenie składu zespołu. 1. Na zorganizowanej w Jarosławiu w dniach 11–14 VII 2013 r. konferencji Losy i znaczenie dziedzictwa po klasztorach jezuickich skasowanych na obszarze Rzeczypospolitej Obojga Narodów oraz jego znaczenie dla powstania i działalności Komisji Edukacji Narodowej (w 240. rocznicę kasaty zakonu jezuitów i powstania KEN) A. Dymmel i P. Dymmel przedstawili referat Biblioteka kolegium jezuitów w Lublinie i jej losy. W referacie zaprezentowano wyniki kwerendy, której celem było zgromadzenie źródeł archiwalnych oraz rozpoznanie pozostałości po zbiorach tej biblioteki. Z uwagi na brak zachowanego inwentarza biblioteki kolegium konieczna jest rekonstrukcja jej zawartości na podstawie badań proweniencyjnych, które można przeprowadzić dzięki znakom własnościowym obecnym w książkach. Rozpoznano w tym zakresie dotychczas zbiory bibliotek lubelskich. 2. A. Dymmel przygotowuje edycję operatu majątku klasztoru bonifratrów z 1864 r. Tekst jest na etapie prac redakcyjnych. 3. P. Dymmel rozpoczął prace nad edycją lustracji kolegium jezuitów lubelskich z 1773 r., która zachowała się w odpisie z XX w. Oryginał lustracji został zniszczony w czasie powstania warszawskiego. Obecnie trwają prace nad sporządzeniem kopii wydawniczej.

420

Kronika Projektu

Ze s p ó ł X

Urszula Bończuk-Dawidziuk

Muzeum Uniwersytetu Wrocławskiego

Zespół X

Sprawozdanie z postępu prac nad wydaniem Akt Büschinga w dniach 30 IV–30 X 2013 r.* W ostatnich miesiącach został przygotowany zapowiadany w poprzednim sprawozdaniu spis pięciu tomów niemieckojęzycznych dokumentów zwanych Aktami Büschinga (Acta manualia die Uebernahme der Bibliotheken, Kunstsammlungen & Archive in den aufgehobenen Klöstern Schlesiens betreffend. Büsching) ze zbiorów Oddziału Rękopisów Biblioteki Uniwersyteckiej we Wrocławiu (sygn. IV.F.267)1. Trzyosobowy zespół w niezmienionym składzie2 przygotował wykaz dokumentów w układzie tabelarycznym, który prezentujemy w niniejszym tomie półrocznika „Hereditas Monasteriorum”. Spis archiwaliów został poprzedzony wstępem, który obejmuje krótkie wprowadzenie na temat sylwetki komisarza sekularyzacyjnego J. G. G. Büschinga, jego roli w procesie sekularyzacji dóbr kościelnych na Śląsku w 1810 r., przedstawienie okoliczności powstania akt, a także ich charakterystykę. Do druku zostało złożone także opracowanie z transliteracją wykazu klasztorów i innych instytucji kościelnych, który znajduje się na czterech stronach kart 17–18 tomu pierwszego Akt Büschinga. Dokument nosi tytuł Nachweisung der Stifter u[nd] Klöster deren Aufhebung angeordnet worden i jest odpisem z oryginału. Jego transliteracja została poprzedzona wstępem i uzupełniona trzema tabelami ze spisem sekularyzowanych instytucji i ich komisarzy w układzie według miejscowości oraz wykazem sekularyzowanych zakonów i pozostałych instytucji kościelnych. Opracowanie, przygotowane przez dwóch członków zespołu3, ukaże się niebawem w publikacji materiałów z międzynarodowej konferencji naukowej Pruskie kasaty klasztorów

* Praca naukowa finansowana w ramach programu Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego pod nazwą „Narodowy Program Rozwoju Humanistyki” w latach 2012–2016. Scientific work financed by the Ministry of Science and Higher Education under the name of the “National Programme for the Development of Humanities” in the years 2012–2016. 1 U. Bończuk-Dawidziuk, Sprawozdanie z postępu prac nad wydaniem Akt Büschinga w dniach 30 X 2012–30 IV 2013 r., „Hereditas Monasteriorum”, 2, 2013, s. 514–515. 2 Dr Arkadiusz Wojtyła z Instytutu Historii Sztuki Uniwersytetu Wrocławskiego, mgr Urszula Bończuk-Dawidziuk z Muzeum Uniwersytetu Wrocławskiego i mgr Anna Jezierska z Instytutu Historii Sztuki Uniwersytetu Wrocławskiego. 3 A. Jezierska i U. Bończuk-Dawidziuk.

Kronika Projektu

421

na Śląsku na tle procesów sekularyzacyjnych w Polsce i Europie, która odbyła się we Wrocławiu w dniach 18–21 XI 2010 r. (także w wersji niemieckojęzycznej)4. W kolejnych miesiącach zespół zakończy pracę nad zapowiadaną transliteracją inwentarzy z opactwa norbertanów św. Wincentego we Wrocławiu. Przystąpi ponadto do wstępnych prac nad opracowaniem transliteracji inwentarza malarstwa Królewskiego Muzeum Sztuki i Starożytności przy Uniwersytecie Wrocławskim sporządzonego przez Büschinga na początku lat 20. XIX w. Inwentarz tego pierwszego uniwersyteckiego zbioru malarstwa jest przechowywany wraz z innymi archiwaliami dotyczącymi obrazów w poszycie pt. Verzeichnisse die Gemälde= Sammlung betreffend w zbiorach Oddziału Rękopisów Biblioteki Uniwersyteckiej we Wrocławiu (sygn. Akc. 1948/ 862). 4x

422

Kronika Projektu

Ze s p ó ł XI

Alina Mądry

Katedra Muzykologii Uniwersytet Adama Mickiewicza w Poznaniu Muzeum Instrumentów Muzycznych, oddział Muzeum Narodowego w Poznaniu

Sprawozdanie z działalności w dniach 1 V–31 XII 2013 r.* W dniach 3–5 VII 2013 r. Alina Mądry i Patryk Frankowski przeprowadzili kwerendę w archiwum Narodowego Instytutu Dziedzictwa w Warszawie1. Magdalena Walter-Mazur zakończyła cykl kwerend w zbiorze poklasztornych rękopisów muzycznych przechowywanych w Bibliotece Diecezjalnej w Sandomierzu2. Zofia Wojciechowska zakończyła opracowanie inwentarza materiałów archiwalnych pochodzących z opactwa benedyktynów w Lubiniu oraz akt dotyczących jego kasaty przechowywanych w Archiwum Państwowym w Poznaniu. Obecnie pracuje nad podobnym inwentarzem obejmującym archiwalia pochodzące z innych opactw benedyktyńskich oraz akta dotyczące ich kasaty przechowywane w tymże archiwum. Dorota Matyaszczyk od połowy roku działa samodzielnie, prowadząc na zlecenie kierownika Projektu kwerendy i prace edytorskie. * Praca naukowa finansowana w ramach programu Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego pod nazwą „Narodowy Program Rozwoju Humanistyki” w latach 2012–2016. Scientific work financed by the Ministry of Science and Higher Education under the name of the “National Programme for the Development of Humanities” in the years 2012–2016. 1 Zob. A. Mądry, Sprawozdanie z kwerendy w archiwum Narodowego Instytutu Dziedzictwa w Warszawie, 3–5 VII 2013 r., „Hereditas Monasteriorum”, 3, 2013. 2 Zob. M. Walter-Mazur, Poklasztorne rękopisy XVIII-wiecznej muzyki wokalno-instrumentalnej i instrumentalnej w zbiorach Biblioteki Diecezjalnej w Sandomierzu. Sprawozdanie z cyklu kwerend: 16–18 I, 15–19 IV, 3–7 VI i 18–22 XI 2013 r., „Hereditas Monasteriorum”, 3, 2013.

Kronika Projektu

423

Ze s p ó ł XII

Ewa Hauptman-Fischer, Katarzyna Spurgjasz Gabinet Zbiorów Muzycznych Biblioteka Uniwersytecka w Warszawie

Sprawozdanie z inwentaryzacji muzykaliów poklasztornych w Gabinecie Zbiorów Muzycznych Biblioteki Uniwersyteckiej w Warszawie w dniach 1 V–30 X 2013 r.* W drugim półroczu sporządzono 135 opisów rękopisów, w postaci rekordów do bazy muzykaliów Projektu1. Źródła te pochodzą z następujących klasztorów: – Wrocław, kanonicy regularni św. Augustyna (110 rekordów), – Wrocław, kanoniczki regularne św. Augustyna (21 rekordów), – Nysa, dominikanie (1 rekord). Rękopisy o podwójnej proweniencji: – Wrocław, kanonicy regularni św. Augustyna, oraz Wrocław, kanoniczki regularne św. Augustyna (1 rekord), – Wrocław, kanonicy regularni św. Augustyna, oraz Nysa, bożogrobcy (1 rekord), – Wrocław, kanonicy regularni św. Augustyna, oraz Lubiąż, cystersi (1 rekord). Muzykalia z klasztoru kanoników regularnych św. Augustyna na Piasku we Wrocławiu Ze 110 zinwentaryzowanych muzykaliów 97 ma adnotację proweniencyjną2. Proweniencja 13 pozostałych rękopisów została ustalona podczas opisu źródeł. W wypadku trzech rękopisów z utworami Franza Beinlicha3 przynależność do klasztoru NMP na Piasku ustalono na podstawie dostępnej literatury4. Prawdopodobną proweniencję rękopisu RM 4152 ustalono dzięki * Praca naukowa finansowana w ramach programu Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego pod nazwą „Narodowy Program Rozwoju Humanistyki” w latach 2012–2016. Scientific work financed by the Ministry of Science and Higher Education under the name of the “National Programme for the Development of Humanities” in the years 2012–2016. 1 Są one równocześnie umieszczane w bazie RISM. 2 W następujących formach: „Pro choro B.V. M. in Arena”, „Pro choro Arenensi”, „Chori B.V.M. in Arena”, „Ad usum Chori B.V.M in Arena”, „In Arena”. 3 RM 4156/2, RM 4156/4, RM 4156/5. Franz Beinlich (1731–1777) był muzykiem w klasztorze kanoników regularnych św. Augustyna we Wrocławiu, por. R. Walter, Kirchenkomponisten der Diözese Breslau im 18. Jh., „Oberschlesisches Jahrbuch”, 7, 1991, s. 135. 4 Idem, Kultywacja muzyki kościelnej w kościele NMP na Piasku we Wrocławiu na przestrzeni XVIII wieku, [w:] J. Stępkowski, H. Loos (Hg.), Beiträge zur Musikgeschichte Schlesiens. Musikkultur – Orgellandschaft. Tagungs-

424

Kronika Projektu

nazwisku posesora Josepha Hieronima Reisvitza, muzyka w omawianym klasztorze5. Przynależność do omawianego zbioru pozostałych dziewięciu rękopisów ustalono na podstawie nazwiska kopisty Antoniusa Rusa. Było to możliwe dzięki rozpoczęciu kwerendy magazynowej6. Jej omówienie na przykładzie identyfikacji A. Rusa znajduje się w dalszej części sprawozdania. Zbiór ten tworzyło wielu kopistów; 53 sygnowało pracę pełnym nazwiskiem (niekiedy także i imionami), a 18 podpisało się jedynie monogramem (zob. Aneks). O większości z nich nie mamy żadnych wiadomości, z wyjątkiem kilku, którzy pełnili w klasztorze funkcję regensów chóru. Są to kanonicy: o Friedrich Ferdinand Reichel7, o. Johann Karl Baudisch8, o. Andreas Lindner9, o. Franz Xaver Nitsche10, o. Karl Zimmermann11. Ponadto działalność na stanowisku regensa chóru wyżej wymienionych oraz dwóch innych kanoników dokumentują wpisy na kartach tytułowych zachowanych źródeł. F. F. Reichel sygnował swoim nazwiskiem 18 rękopisów powstałych w latach 1717–172112. Działalność J. K. Baudischa na stanowisku regensa oraz kantora odnotowana jest w 11 muzykaliach powstałych w latach 1736–174413. Kanonik Philipp Urban odnotowany jest w jednym tylko źródle z 1760 r.14 Działalność kolejnego regensa, Andreasa Lindnera, poświadczają trzy rękopisy, z których jeden datowany jest na 1765 r.15 W la-

bericht Liegnitz 1991 (Deutsche Musik im Osten, 5), Bonn 1994, s. 52. Autor wymienia utwory zapisane w powyższych rękopisach, jednak nie podaje sygnatur ani dawnych, ani współczesnych. Atrybucja ta jest wysoce prawdopodobna z powodu związku kompozytora z klasztorem. Ponadto zachowały się jeszcze dwa rękopisy Beinlicha z wpisem proweniencyjnym klasztoru kanoników regularnych św. Augustyna we Wrocławiu – RM 4156/1, RM 4156/3. 5 Ibidem, s. 52. Zob. także omówienie rękopisów o podwójnej proweniencji. 6 Kwerenda ta pozwoliła ustalić następujące dane: Antonius Rus, muzyk, śpiewak (alt) w klasztorze. W większości źródeł podpisywał się „A. Rus”, w rękopisie RM 4158/4 podpisał się „A. Rus Altista. Anno 1737 Die 21 Juny”. W rękopisie RM 4664 podpisał się pełnym imieniem: „Antonius Rus Altista”. Jako kopista działał w latach 1736–1743. Ponadto Rus jako śpiewak brał udział w spektaklach teatralnych wrocławskiego gimnazjum jezuickiego w latach 1735–1736, por. T. Jeż, Kultura muzyczna jezuitów na Śląsku i ziemi kłodzkiej (1581–1776) (Studia et Dissertationes Instituti Musicologiae Universitatis Varsoviensis, Seria B, 18) Warszawa 2013, s. 368. W owym czasie Rus był prawdopodobnie słuchaczem wspomnianego gimnazjum, por. RM 4755, podpis „A. Rus Poeta 1736 die 31 May”. 7 Friedrich Ferdinand Reichel (1656–1736), regens chóru w latach 1708–1724, por. R. Walter, Kultywacja muzyki, s. 48. 8 Johann Karl Baudisch (1701–1746), regens chóru w latach 1730–1745, por. ibidem. 9 Andreas Lindner (1736–1773), regens chóru w latach 1764–1766, por. ibidem, s. 49. 10 Franz Xaver Nitsche (1734–1803), regens chóru w latach 1767–1772, por. ibidem. 11 Karl Zimmermann (1741–1818), regens chóru w latach 1773–1782, por. ibidem. 12 RM 5055, RM 6256, RM 6257, RM 6258, RM 6259, RM 6260, RM 6261, RM 6265, RM 6382, RM 6491, RM 6496, RM 6527, RM 6529, RM 6551, RM 6592, RM 6598, RM 6677, RM 6695. Wpis proweniencyjny najczęściej brzmi: „Procuravit [lub: dscripsit] Frideric Ferdinand Reichel Can. Reg. Lat. Cantor, et Regens Chori ibidem”. 13 RM 4158/1, RM 4664, RM 4755, RM 4835, RM 4998, RM 6160, RM 6161, RM 6162, RM 6176, RM 6244, RM 6575. Nota występuje w paru wariantach, np. „Comparavit [lub: adscripsit] pro choro B. V. M. in arena Joannes Baudisch Can. Reg. Lat. p.t. C. et R. Chori”, „Sub Regentura J. C. B. can. Reg. Lat.”. 14 RM 5284: „Procuravit pro Choro B. V. M. in Arena Philippus Urban. p: t: Regens”. Philipp Urban (1732– 1808), regens chóru w latach 1759–1763, por. ibidem. 15 RM 5187, 5486, 5487. Wpis proweniencyjny brzmi „Pro Choro B. V. in Arena procuravit A: Lindner [lub inicjały: A. L.] p.t. Regens”.

Kronika Projektu

425

tach 1764–1770 powstało pięć rękopisów sygnowanych prze regensa kanonika Franza Xavera Nitschego16. Karl Zimmermann sporządził dla kapeli 10 manuskryptów w latach 1773–177717. W jednym źródle widnieje wpis dokumentujący działalność kolejnego regensa chóru, Georga Stoplera18. Sześć rękopisów przygotowanych przez wspomnianego wyżej regensa chóru F. F. Reichla zawiera utwory Johanna Josepha Pohla, na karcie tytułowej Reichel zapisał sprawowaną przez kompozytora funkcję rektora chóru (prawdopodobnie także i szkoły): „Authore D[omi]no Joanne Josepho Pohl Rectore Areno-Breslensi”19. Opracowana w ostatnim okresie sprawozdawczym część kolekcji kanoników regularnych św. Augustyna zawiera utwory liturgiczne w języku łacińskim (opracowania stałych i zmiennych części mszalnych, nieszpory, hymny, motety, psalmy, litanie) oraz arie i pieśni religijne w języku łacińskim lub niemieckim. Spośród pieśni w języku niemieckim wszystkie z wyjątkiem jednej przeznaczone są na adwent. Niemal połowa rekordów (49) zawiera utwory anonimowe. Kilka kompozycji sygnowanych powstawało w środowisku lokalnym – z klasztorem byli związani kompozytorzy Johann Georg Clement20, Franz Christian Kober21, Johann Joseph Pohl22. W kolekcji znajdują się także utwory kompozytorów działających na Śląsku, takich jak: Johann Caesar23, Gerlacus Gottwald24, Johann Schmid25, oraz dzieła wybitnych kompozytorów spoza regionu: Johanna Adolfa Hassego26, Michaela Haydna27, Giovanniego Battisty Pergolesiego28.

16 RM 4156/1, RM 5101, RM 5389, RM 5390, RM 5411. Nota proweniencyjna w paru wariantach, np. „Procuravit [lub comparavit] Pro Choro Arenensi Franc: Xav: Nitsche Can. Reg. Lat. Regens utriusq. Chori”, „Choro donavit B. V. M. in Arena sub Regenti Fran. Xav. Nitsche”. 17 RM 4848, RM 4929, RM 5069, RM 6149, RM 6150, RM 6151, RM 6153, RM 6154, RM 6413, RM 6486. Najczęściej wpis w brzmieniu: „Procuravit pro choro arenensi Carolus Zimmermann Can. Reg. Lat. Regens utriusque Chori”. 18 RM 5243: „Procuravit pro Choro Arenensi Georgius Stopler p: t: Regens utriusq. Chori”. Georg Stopler (1752–1808), regens chóru w latach 1787–1806, por. ibidem. 19 RM 6260, RM 6261, RM 6265, RM 6256, RM 6257, RM 6258, RM 6259. Johann Joseph Pohl (ok. 1696–1775) rektor w latach 1724–1731. Później przeniósł się do Jeleniej Góry, gdzie na stanowisku kantora pracował do śmierci w 1775 r. R. Walter, Kirchenkomponisten der Diözese Breslau, s. 115. Ponadto w artykule R. Walter, Kultywacja muzyki, s. 48–49, omówiono funkcje regensa i rektora chóru. 20 RM 5486, 5487. Por. R. Walter, Clement Johann Georg, [w:] L. Hoffmann-Erbrecht (Hg.), Schlesisches Musiklexikon, Augsburg 2001, s. 113. 21 RM 6183. Franz Christian Kober był w latach 1704–1717 organistą w klasztorze kanoników regularnych św. Augustyna na Piasku we Wrocławiu, por. Idem, Kultywacja muzyki, s. 49, 52. 22 RM 6256, RM 6257, RM 6258, RM 6259, RM 6260, RM 6261, RM 6262, RM 6265. Por. przyp. 19. 23 RM 6099. Johann Melchior Caesar, kapelmistrz katedry wrocławskiej w okresie od 1677 do około 1681 r. Por. H. E. Guckel, Katholische Kirchenmusik in Schlesien, Leipzig 1912, s. 15–16. 24 RM 6160, RM 6161, RM 6162. G. Gottwald z klasztoru św. Wincentego we Wrocławiu. por. R. Walter, Kultywacja muzyki, s. 53, oraz Idem, Kirchenkomponisten der Diözese Breslau, s. 128. 25 RM 4929. J. Schmid pracował w kościele parafialnym w Nowej Rudzie. Por. Idem, Kirchenkomponisten der Diözese Breslau, s. 124. 26 RM 5389. 27 RM 5111. 28 RM 5018, 5024, 5025.

426

Kronika Projektu

Muzykalia z klasztoru kanoniczek regularnych św. Augustyna na Piasku we Wrocławiu Z 21 opracowanych rękopisów notę proweniencyjną posiada 17 źródeł. Dwa najstarsze rękopisy pochodzą z lat 1681 i 168529. Opatrzone są wpisem „Chori S. Annae” i pochodzą z czasów, gdy wrocławskie zakonnice korzystały z niewielkiego ceglanego kościoła św. Anny. Świątynia ta powstała z inicjatywy opata augustianów Jana z Pragi, pełniła także funkcję kaplicy cmentarnej30. W drugiej połowie XVII w. zakonnice podjęły starania o budowę własnego kościoła i klasztoru pw. św. Jakuba. Pozostałe opracowane rękopisy związane są już z tą świątynią – 15 z nich ma wpisaną notę proweniencyjną „Chori S. Jacobi”31. Rękopis RM 4155 nie posiada wpisu proweniencyjnego, ale dedykacja dla przełożonej wrocławskich kanoniczek jednoznacznie wskazuje na przynależność do klasztoru św. Jakuba32. Proweniencję trzech rękopisów, RM 6198, RM 6203, RM 6213, ustalono na podstawie charakterystycznego pisma nieznanego z nazwiska skryptora, występującego często w innych źródłach tej kolekcji. Dodatkową przesłanką podczas ustalania proweniencji wspomnianych rękopisów było nazwisko kompozytora Franza Christiana Kobera33. Z 46 utworów Kobera skatalogowanych dotychczas w bazie muzykaliów Projektu 40 ma wpis własnościowy klasztoru kanoniczek regularnych św. Augustyna we Wrocławiu „Chori S. Jacobi”, jeden należał do klasztoru kanoników regularnych św. Augustyna, a pięć (w tym trzy omawiane wyżej) nie miały ustalonej proweniencji, ale na podstawie istniejących przesłanek przyporządkowano je do klasztoru żeńskiego. W bieżącym okresie sprawozdawczym zinwentaryzowano 17 rękopisów autorstwa Kobera. W opracowanym zbiorze nie odnotowano, prócz wspomnianego wyżej regensa chóru J. K. Baudischa, ofiarodawcy rękopisu RM 4155, nazwisk posesorów lub kopistów. Zachowane utwory przynależą do łacińskiej muzyki liturgicznej, są to: cztery ofertoria, 12 graduałów, antyfona, kontrafaktura arii operowej oraz msza. Dwa najstarsze rękopisy zawierają łącznie cztery anonimowe pieśni religijne w języku niemieckim, przeznaczone do wykonania w okresie adwentu i Bożego Narodzenia. Zinwentaryzowane muzykalia, oprócz dwóch z drugiej połowy XVII w., powstały w pierwszym trzydziestoleciu XVIII w. Muzykalium z wikariatu dominikanów w Nysie Rękopis RM 4374/5 należał do dominikanina Piusa Hanckego, który w latach 1764–1798 pełnił funkcję przełożonego wikariatu dominikanów w Nysie. Rękopis nie był wcześniej skatalogo-

29 Biblioteka Uniwersytecka w Warszawie, Gabinet Zbiorów Muzycznych, sygn. RM 6550, 6537. 30 Z. Antkowiak, Kościoły Wrocławia, Wrocław 1991, s. 146. 31 RM 5700, RM 6197, RM 6199, RM 6200, RM 6201, RM 6202, RM 6204, RM 6205, RM 6206, RM 6207, RM 6208, RM 6209, RM 6210, RM 6211, RM 6212. 32 RM 4155: „Zu einem glücklischen Naymenstag offerired der Hochwürdigen in Gott Geistlichen wohl Edelgebohrenen Jungfrau Maria Victoriae Canonissarum Reg. Lat. Ord. S. Augustini Hochmeritirten Priorin. Joannes Baudisch can. Reg. Lat. S. Aug. p. t. Reg. Chori”. Por. przyp. 8. 33 W RM 6219 wpis „Authore. Christiano F. Kober organista Warttenb. Ao. 1713. die 11 Maij.”. Analogiczny, bez daty, w RM 6204. Gross Wartenberg – obecnie Syców. Por. przyp. 21; dokładne lata działalności Kobera w obu ośrodkach pozostają nieustalone.

Kronika Projektu

427

wany, został odnaleziony w trakcie kwerendy magazynowej i uzupełnia opracowaną wcześniej kolekcję34. Muzykalia o podwójnej proweniencji 1. Rękopis RM 484235 należał pierwotnie do klasztoru kanoników regularnych na Piasku we Wrocławiu. Skomponował i podarował go kapeli w 1713 r. tamtejszy muzyk Joseph Hieronim Reisvitz36. Do klasztoru kanoniczek regularnych św. Augustyna trafił w 1719 r. Kontakty obu klasztorów i przepływ repertuaru są opisane w literaturze przedmiotu37, nie jest to więc przypadek jednostkowy. 2. RM 5024 ma dwie karty tytułowe. Jedną (być może pierwotną) stanowi wpis na okładce głosu wiolonczelowego z adnotacją właściciela: „Ign. Pohl + [cruci]geri. Ad SS: Ap[osto]los Petrum et Paulum”38. Kolejną (prawdopodobnie wtórną) jest obwoluta z notą proweniencyjną klasztoru kanoników regularnych św. Augustyna na Piasku we Wrocławiu „Chori B. V. Mariae in Arena”. Mimo powyższej hipotezy, iż pierwotnie rękopis należał do nyskich bożogrobców, nie możemy z całą pewnością ustalić jego dziejów. 3. Rękopis RM 4158/3 posiada dwie obwoluty. Pierwsza nosi notę proweniencyjną klasztoru kanoników regularnych we Wrocławiu, a druga – wpis klasztoru cystersów w Lubiążu z datą 1755. Głosy zostały podpisane przez kopistów związanych z klasztorem wrocławskim39. Jeden z nich – Rus – działał w klasztorze w latach 1736–174340. Wydaje się zatem, iż źródło to powstało we Wrocławiu, a dopiero w 1755 r. w jego posiadanie weszli lubiąscy cystersi. Inną hipotezą jest połączenie dwóch osobnych rękopisów z obu klasztorów już po kasacie. Być może rękopis zdefektowany dołączono do kompletnego. Wskazywać mogą na to podwójnie zachowane głosy wokalne oraz rogi w różnych transpozycjach F i D. Kwerenda w magazynie W drugim półroczu równocześnie z opracowaniem muzykaliów o ustalonej proweniencji prowadzimy kwerendę magazynową skoncentrowaną na poszukiwaniu nazwisk skryptorów i dawnych właścicieli rękopisów muzycznych. Praca ta, choć żmudna, przynosi doskonałe efekty. Polega na dokładnym spisaniu wszystkich nazwisk z każdego rękopisu. Źródła o ustalonej proweniencji również są poddane oglądowi i stanowią podstawę tej pracy. Dzięki nim ustalamy nazwiska skryptorów związanych z konkretnym ośrodkiem. Nazwiska kopistów i posesorów powtarzają się w źródłach o nieustalonej proweniencji – na tej podstawie możemy hipote34 Omówienie kolekcji zob. E. Hauptman-Fischer, „Rerum patris Pii Hancke”. O muzykaliach nyskiego dominikanina, „Hereditas Monasteriorum”, 2, 2013, s. 81–93. Opracowane w niniejszym artykule rękopisy zostaną wprowadzone do bazy muzykaliów Projektu w kolejnym okresie sprawozdawczym. 35 Adnotacja „Composuit, et dono dedit pro Choro Beatae Mariae Virginis in Arena Wratislaviae [po prawej: Domin. Joseph Hieronym Reiswiz Music[us] Areno-Breslensis. 1713.] [po lewej: Chori S: Jacobi. 1719]”. 36 Por. przyp. 5. Współczesna edycja zapisanego w nim utworu: J. Reisvitz, Offertorium pro Festo S. Caeciliae (1713), „Musik des Ostens”, 11, 1989, s. 113–138. 37 R. Walter, Kultywacja muzyki, s. 54. 38 Ignaz Pohl, regens chóru w kościele bożogrobców w Nysie, por. R. Walter, Neisse, [w:] L. Hoffmann-Erbrecht (Hg.), Schlesisches Musiklexikon, s. 489. 39 Antonius Rus, Franciscus Polcke, Franciscus Grosman. Por. Aneks. 40 Por. przyp. 6.

428

Kronika Projektu

tycznie przypisać do danego ośrodka poszczególne rękopisy. Efektem kwerendy w magazynie jest tabelaryczne zestawienie źródeł Gabinetu Zbiorów Muzycznych. Najważniejszą jej częścią jest hipotetyczne ustalenie proweniencji każdego z nich. Najczęściej określenie proweniencji nie jest możliwe w trakcie oglądu rękopisu, następuje to dopiero po przejrzeniu wielu innych muzykaliów, dzięki analizie nazwisk skryptorów i ich wzajemnych powiązań. Ustalenie proweniencji na podstawie nazwisk skryptorów bywa także niemożliwe, jeśli kopista działał w kilku różnych ośrodkach. Wtedy pozostaje tylko ogólne stwierdzenie, że dany rękopis ma proweniencję klasztorną. Doskonałym przykładem owoców takiej pracy są niektóre skatalogowane muzykalia z klasztoru kanoników regularnych św. Augustyna we Wrocławiu. Kwerenda oraz opracowanie źródeł muzycznych ujawniły działalność skryptora Antoniusa Rusa w źródłach o tej proweniencji41. Jego nazwisko dotąd nie wystąpiło w źródłach pochodzących z innych ośrodków. Jest natomiast obecne w dziewięciu źródłach o nieznanej proweniencji42. W jednym z nich, RM 4851, prócz Rusa kopistą był m.in. Franciscus Seyfferdt, który przepisywał także inne rękopisy z kościoła NMP na Piasku43. Na tej podstawie wspomniane wyżej rękopisy o nieustalonej proweniencji przypisano do klasztoru kanoników regularnych św. Augustyna na Piasku. W bazie muzykaliów Projektu proweniencja ta jest ujęta w nawiasy kwadratowe. Dotychczas oglądowi poddano około 100 rękopisów muzycznych. Ich opis w tabeli zawiera następujące dane: sygnatura, odpis karty tytułowej, proweniencja – miejsce, proweniencja – osoba, proweniencja klasztorna (gdy nie mamy dokładnej proweniencji, zaznaczamy ją, klasyfikując źródło „tak/nie”), data, nazwiska zapisane w źródle, noty, uwagi. Konferencje Ewa Hauptman-Fischer uczestniczyła w trzech konferencjach. Dwa wystąpienia prezentowały Projekt w kontekście źródeł muzycznych i koncentrowały się na przedstawieniu założeń Projektu, pokazaniu wspólnych cech oraz różnic w sposobie opracowania muzykaliów w muzykologicznej bazie RISM oraz bazie muzykaliów Projektu. Autorka wskazała korzyści płynące z opracowania źródeł muzycznych w Projekcie, zarówno dla muzykologów, jak i dla historyków badających dziedzictwo po klasztorach skasowanych. Były to następujące konferencje: 1. Konferencja IAML44 (International Association of Music Libraries Archives and Documentation Centres) w Wiedniu (28 VII–2 VIII 2013 r.). Prezentacja posteru zatytułowanego Manuscript notated music in history database. Different context and significance of musical manuscripts depending on the type of the database. Udział w konferencji współfinansowany ze środków Projektu.

41 RM 4158/2, RM 4158/3, RM 4664, RM 4835, RM 4755, RM5256, RM 4998. 42 RM 4158/4, RM 4156, RM 4851, RM 5362, RM 5128, RM 5141, RM 5335, RM 6271, RM 6272. 43 Np. wspólnie z A. Rusem RM 4664, a RM 4158/2 wspólnie z A. Rusem oraz J. K. Baudischem. 44 AML to organizacja zrzeszająca biblioteki i bibliotekarzy muzycznych oraz osoby zainteresowane muzyką i zbiorami muzycznymi. Stowarzyszenie powstało w lipcu 1951 r. w Paryżu w celu nawiązania międzynarodowej współpracy bibliotek muzycznych oraz wspomagania działalności zawodowej bibliotekarzy muzycznych. IAML jest liczącym się członkiem międzynarodowych organizacji bibliotecznych i muzycznych, m.in. IFLA (International Federation of Library Associations and Institutions). IAML skupia około 1850 instytucji i członków indywidualnych z 53 krajów.

Kronika Projektu

429

2. XIII Ogólnopolska Konferencja Bibliotekarzy Muzycznych w Bydgoszczy (21–23 X 2013 r.). Referat zatytułowany Dawny rękopis muzyczny w bazie historycznej. Udział Gabinetu Zbiorów Muzycznych BUW w grancie „Dziedzictwo kulturowe po klasztorach skasowanych”. 3. Trzecie wystąpienie miało miejsce na konferencji Historia, kultura i sztuka Dominikanów na Śląsku (1226–2013) (11–12 X 2013 r.). Wygłoszony referat pt. Muzykalia ojca Piusa Hanckego z Nysy został przygotowany na podstawie artykułu „Rerum patris Pii Hancke”. O muzykaliach nyskiego dominikanina zamieszczony w „Hereditas Monasteriorum”, 2, 2013, s. 81–93, dostępnego także online: http://hm.kasaty.pl/wp-content/uploads/2013/08/artykul4.pdf (dostęp: 25 XI 2013 r.).

Aneks Wykaz kopistów tworzących kolekcję muzykaliów w klasztorze kanoników regularnych św. Augustyna we Wrocławiu (zestawienie z dotychczas opracowanych źródeł) F. B.

Dittrich Antonius

F. F.

Ernst Johann Jacob Joseph

Fr. K.

Fiedler

F. L.

Gephardt Stephanus

F. P.

Gebhardt St.

Gerndt Joannes

J. C.

Grosman Franciscus

J. F.

Habel Joseph

J. G.

Holpe Johann

J. Ma.

Hütter Anton

J. M.

Jordan Joannes Georgius

J. S.

Knecht

Lenhardt F.

M. Z.

Lemphardt Franciscus

S. P.

Lindner Andreas

T. B.

Lindner Joseph

W. H.

Ludvig Antonius

W. W.

Mann Johann Manfeld Johann Wenceslaus

Baudisch Johann Karl

Merckel Joannes

Beschorner Joseph

Mechsner Joseph

Bürgel D. G.

Michaleck Bernardus

Büttner Ignatius

Nitsche Franz Xaver

Büttner J. T.

Pohl Carolus

430

Kronika Projektu

Pohl Ignaz

Seyfferdt Franciscus

Polcke Franciscus

Schindler Amandus

Rancke Augustinus

Schindler Franciscus

Ranpperh [?]

Scholtz Cajetanus

Reichel Frederic Ferdinand

Schuch Joseph

Richter Joseph

Stehr Ignatius

Roesner Johann

Stein Joannes Georgius

Rolcke Joseph

Tintz Antonius

Rostl Joseph

Trangfeldt Benedictus

Rother F. B.

Ulrich Joannes

Rother Leopold

Walzel Joseph

Rus Antonius

Wick Crispinus

Saliger Ignaz

Wiesner Wenceslaus

Seifert Franciscus

Zimmermann Karl

Kronika Projektu

431

Ze s p ó ł XIII

Andrzej Kozieł

Instytut Historii Sztuki Uniwersytet Wrocławski

Sprawozdanie z prac w dniach 1 V–31 X 2013 r.∗ Prace nad projektem Klasztor Cystersów w Lubiążu. Katalog dzieł sztuki, realizowanym w ramach projektu Dziedzictwo kulturowe po klasztorach skasowanych na ziemiach dawnej Rzeczypospolitej oraz na Śląsku w XVIII i XIX w.: losy, znaczenie, inwentaryzacja, są prowadzone zgodnie z harmonogramem1. W objętym sprawozdaniem okresie wykonano: 1. Kompleksową inwentaryzację sztukaterii oraz malowideł freskowych autorstwa m.in. Michaela Willmanna, Carla Dankwarta i Christiana Philippa Bentuma, które zdobią pomieszczenia budynku klasztornego oraz Pałacu Opata w Lubiążu (Artur Kolbiarz, A. Kozieł). 2. Kwerendy terenowe na Śląsku oraz w Austrii mające na celu ustalenie proweniencji warsztatów sztukatorskich pracujących w Lubiążu (A. Kolbiarz). 3. Kwerendy terenowe na Śląsku w celu opracowania analogii dla przedstawień rzeźbiarskich dekorujących wzgórze klasztorne w Lubiążu (A. Kolbiarz). 4. Kwerendy biblioteczne w Polsce i Austrii mające na celu zgromadzenie odpowiedniej literatury naukowej do analizy i interpretacji dzieł malarstwa i rzeźby w dawnym opactwie cystersów w Lubiążu (A. Kolbiarz, A. Kozieł). 5. Kompleksową dokumentację fotograficzną dzieł malarstwa i rzeźby znajdujących się w pomieszczeniach klasztoru i Pałacu Opata w dawnym opactwie cystersów w Lubiążu, w tym w Sali Książęcej, którą dekorują obrazy Christiana Philippa Bentuma, rzeźby Franza Josepha Mangoldta oraz sztukaterie Albrechta Ignaza Provisorego (fotografowie: Jerzy Buława i Magda Pulik). 6. Rozpoczęta została także inwentaryzacja dzieł architektury na terenie dawnego opactwa cystersów w Lubiążu (Jan Wrabec). Niestety, poważnym problemem uniemożliwiającym wykonanie pełnej dokumentacji fotograficznej do dzieł malarstwa i rzeźby w lubiąskim opactwie są rusztowania stojące w części pomieszczeń (m.in. w bibliotece, niektórych salach klasztornych). Zostały one ustawione w ra* Praca naukowa finansowana w ramach programu Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego pod nazwą „Narodowy Program Rozwoju Humanistyki” w latach 2012–2016. Scientific work financed by the Ministry of Science and Higher Education under the name of the “National Programme for the Development of Humanities” in the years 2012–2016. 1 O projekcie oraz pierwszym etapie prac nad jego realizacją por. A. Kozieł, Wstępne sprawozdanie z prac nad projektem „Klasztor Cystersów w Lubiążu. Katalog dzieł sztuki”, „Hereditas Monasteriorum”, 2, 2013, s. 527–528.

432

Kronika Projektu

mach prowadzonych w tych pomieszczeniach prac konserwatorskich, jednak prace te zostały przerwane i nie wiadomo, kiedy zostaną wznowione. Mimo tych trudności aktualny stan realizacji projektu Klasztor Cystersów w Lubiążu. Katalog dzieł sztuki można ocenić jako dobry, pozwalający go zakończyć w termie, tzn. na początku 2016 r.

Kronika Projektu

433

Ze s p ó ł XIV

Monika Kopeć, Dorota Rejman, Biblioteka Diecezjalna w Sandomierzu

Sprawozdanie z drugiego i trzeciego etapu prac inwentaryzacyjnych druków z bibliotek klasztornych znajdujących się w Bibliotece Diecezjalnej w Sandomierzu* Drugi i trzeci etap prac inwentaryzacyjnych poklasztornych starych druków obejmował czas od 1 V do 30 IX 2013 r. W porównaniu do zakończonego pierwszego etapu zmieniła się proporcja starych druków wpisywanych jako książki będące niegdyś własnością zakonną. Zgodnie z harmonogramem pracami objęto 4600 starych druków, z których 3600 ma pochodzenie zakonne. Kontynuacja prac ujawniła pochodzenie książek z większej liczby zakonów niż wykazano w etapie pierwszym. Szczegółowy wykaz wszystkich zakonów ujętych w etapach 2 i 3 pokazuje tabela 1. Na ryc. 1–3 przedstawiono zdjęcia części księgozbiorów wyróżnionych w drugim i trzecim etapie kwerendy. Tabela 1. Woluminy z bibliotek po skasowanych klasztorach w zbiorach Biblioteki Diecezjalnej w Sandomierzu zidentyfikowane w drugim i trzecim etapie prac inwentaryzacyjnych

Lp. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

Klasztor Sieciechów Święty Krzyż Radom Sandomierz Józefów Kalisz Kalwaria Kazanów Kraków-Stradom Opatów Radom Sambor

Zakon benedyktyni benedyktyni benedyktynki benedyktynki bernardyni bernardyni bernardyni bernardyni bernardyni bernardyni bernardyni bernardyni

Liczba książek 2 7 11 299 1 3 1 72 2 212 237 2

434

Lp. 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54

Klasztor Tarnów Warszawa Jędrzejów Koprzywnica Sulejów Wąchock Klimontów Lublin Warszawa Sandomierz Sandomierz Studzianna Pyzdry Smardzewice Skotnica Zawichost Jarosław Kalisz Kraków Krasnystaw Lublin Piotrków Płock Poznań Sandomierz Wilno Włodzimierz Rytwiany Szaniec Lwów Wilno Kraków Bogoria Wilno Witów Oporów Kraków Łowicz Radom Warszawa Złoczów Chełm

Kronika Projektu

Zakon bernardyni bernardyni cystersi cystersi cystersi cystersi dominikanie dominikanie dominikanie dominikanie, klasztor i kościół św. Jakuba duchacy filipini (oratorianie) franciszkanie franciszkanie franciszkanie franciszkanie jezuici jezuici jezuici jezuici jezuici jezuici jezuici jezuici jezuici jezuici jezuici kameduli kameduli karmelici karmelici karmelici bosi, klasztor i kościół św. św. Michała i Józefa markowie (kanonicy regularni od pokuty) misjonarze norbertanie paulini pijarzy pijarzy pijarzy pijarzy pijarzy reformaci

Liczba książek 1 1 1 5 2 4 26 1 5 73 2 587 2 58 1 13 3 3 1 2 8 2 1 1 23 3 2 2 5 10 2 14 13 19 2 1 1 1 954 1 1 6

Kronika Projektu

Lp. 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65

435

Klasztor Kryłów Lublin Lwów Pilica Pińczów Poznań Sandomierz Solec Stopnica Zamość Kraków

Zakon reformaci reformaci reformaci reformaci reformaci reformaci reformaci reformaci reformaci reformaci trynitarze Łącznie

Liczba książek 2 54 2 2 2 4 407 412 1 1 1 3600

Ryc. 1. Wybrane charakterystyczne grzbiety książek należących do biblioteki klasztoru bernardynów z Opatowa. Fot. D. Rejman

436

Kronika Projektu

Ryc. 2. Wybrane charakterystyczne grzbiety książek należących do biblioteki klasztoru misjonarzy z Wilna. Fot. M. Kopeć

Ryc. 3. Wybrane charakterystyczne grzbiety książek należących do biblioteki klasztoru reformatów z Lublina. Fot. M. Kopeć

Kronika Projektu

437

Ze s p ó ł X V

Rafał Cholewa, Krzysztof Kleczek Książnica Cieszyńska w Cieszynie

Sprawozdanie z drugiego i trzeciego etapu prac dokumentacyjno-informacyjnych nad drukami z XV–XIX w. ze skasowanych klasztorów w zbiorach Książnicy Cieszyńskiej w Cieszynie w dniach 1 IV 2013–30 XI 2013 r.* Biblioteka Leopolda Jana Szersznika1 jest najstarszym i najcenniejszym księgozbiorem znajdującym się w Książnicy Cieszyńskiej. Oddana została do publicznego użytku w 1802 r. jako pierwsza tego typu placówka na terenie ówczesnego Śląska Austriackiego. W momencie otwarcia biblioteki księgozbiór liczył kilka tysięcy woluminów. Największy jego przyrost nastąpił w latach 1802–1807, kiedy dzięki hojności donatorów (m.in. cieszyńskiej szlachty i mieszczan) liczebność księgozbioru wzrosła o kolejne kilka tysięcy woluminów, aby w 1815 r. osiągnąć stan ponad 11 tys. woluminów W chwili obecnej biblioteka liczy 16 961 woluminów dzieł drukowanych, w tym 12 060 starodruków, 46 inkunabułów oraz 4855 druków wydanych po roku 1800. Większa część druków pochodzi z XVIII w., przeważają dzieła w językach niemieckim i łacińskim. Księgozbiór, podzielony początkowo przez Szersznika na 27 grup, tematycznych ma charakter uniwersalny, jednak 20% to dzieła o charakterze religijnym. Licznie reprezentowane są również prace historyczne, zajmujące trzy z prawie 40 regałów. Informacje dotyczące stanu opracowania księgozbiorów historycznych Książnicy Cieszyńskiej2 i zaawansowania badań proweniencyjnych zostały ujęte w sprawozdaniu z pierwszego etapu * Praca naukowa finansowana w ramach programu Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego pod nazwą „Narodowy Program Rozwoju Humanistyki” w latach 2012–2016. Scientific work financed by the Ministry of Science and Higher Education under the name of the “National Programme for the Development of Humanities” in the years 2012–2016. 1 J. Wytrzens, Życie proboszcza L. Jana Szersznika, „Zaranie Śląskie”, 6, 1930, s. 131–138, 186–194; M. Kudělka, Leopold Jan Šeršnik (1747–1814). Život a dilo (Publikace Slezského Studijního Ústavu v Opave, 20), Ostrava 1957; J. Spyra, Życie i działalność ks. Leopolda Jana Szersznika (1747–1814), [w:] J. Spyra (red.), 190 lat założenia muzeum i biblioteki Leopolda Jana Szersznika 1802–1992, Cieszyn 1992, s. 30–36; K. Szelong, Biblioteczne zbiory Leopolda Jana Szersznika, ibidem, s. 37–52; M. Makowski, J. Spyra, K. Szelong, Zbiory i Fundacja po 1814 r., ibidem, s. 81–90; B. Bieńkowska, Leopold Jan Szersznik – fundator biblioteki publicznej w Cieszynie, [w:] H. Łaskarzewska, A. Baďurová (red.), Ks. Leopold Jan Szersznik znany i nieznany. Materiały z konferencji naukowej Cieszyn, 6–7 listopada 1997, Cieszyn 1998, s. 138–149. 2 K. Szelong, Proces ewidencji i opracowania bibliotecznych zbiorów ks. Leopolda Jana Szersznika: zarys historyczny, „Roczniki Biblioteczne”, 44, 2000, s. 87–134; J. Sztuchlik, Opracowanie zbiorów w ramach projektu „Ochrona i konserwacja cieszyńskiego dziedzictwa piśmienniczego”, [w:] A. Czajka, R. Lis (red.), Między teorią a praktyką. Ochrona zbiorów w małych bibliotekach i archiwach. Materiały z konferencji naukowej, Cieszyn 3–5 marca 2010, Cieszyn, 2010, s. 563–636.

438

Kronika Projektu

Tabela 1. Druki poklasztorne w zbiorach Książnicy Cieszyńskiej w świetle drugiego i trzeciego etapu badań

Lp. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20

Klasztor Zakon Uniów bazylianie Orłowa benedyktyni Święty Krzyż benedyktyni Cieszyn dominikanie Kraków dominikanie Opawa dominikanie Poznań dominikanie Opawa franciszkanie Cieszyn jezuici Jabłonków jezuici Jordanów jezuici Kraków jezuici Lublin jezuici Lwów jezuici Opawa jezuici Tarnowskie Góry jezuici Wrocław jezuici Trzciana kanonicy regularni od pokuty Kraków karmelici bosi Nowy Sącz pijarzy

Księgozbiór historyczny Biblioteka Szersznika Biblioteka Szersznika Biblioteka Szersznika Biblioteka Szersznika Biblioteka Szersznika Biblioteka Szersznika Biblioteka Szersznika Biblioteka Szersznika Biblioteka Szersznika Biblioteka Szersznika Biblioteka Szersznika Biblioteka Szersznika Biblioteka Szersznika Biblioteka Szersznika Biblioteka Szersznika Biblioteka Szersznika Biblioteka Szersznika Biblioteka Szersznika Biblioteka Szersznika Biblioteka Szersznika

Liczba tytułów 1 1 1 6 1 14 1 12 48 4 2 4 1 1 3 1 1 1 5 8

Liczba woluminów 1 1 1 7 1 20 1 19 56 4 2 4 1 1 3 1 1 1 5 10

prac dokumentacyjno-informacyjnych w Książnicy Cieszyńskiej3. Gwoli przypomnienia należałoby jednak dodać, że prowadzone wcześniej badania proweniencyjne, np. przy okazji organizacji wystaw4, miały charakter wycinkowy, obejmowały niewielką część zasobu. Dla prowadzenia badań proweniencyjnych istotne są informacje o sposobie pozyskiwania książek przez założyciela biblioteki. Podstawą tworzonej przez Leopolda Jana Szersznika biblioteki stały się zbiory własne, kolekcje dziadka i ojca, szczątki księgozbiorów cieszyńskich jezuitów i dominikanów. Ponadto dla kwerendy prowadzonej w ramach projektu badawczego Dziedzictwo kulturowe po klasztorach skasowanych na ziemiach dawnej Rzeczypospolitej oraz na Śląsku w XVIII i XIX w.: losy, znaczenie, inwentaryzacja istotne znaczenie ma również fakt, że część tworzonego księgozbioru stanowiły druki pochodzące z bibliotek po skasowanych klasztorach. W większości jednak wypadków były to druki z bibliotek klasztornych z obszaru monarchii

3 R. Cholewa, K. Kleczek, Sprawozdanie z pierwszego etapu prac dokumentacyjno-informacyjnych nad drukami z XV–XIX w. ze skasowanych klasztorów w zbiorach w Książnicy Cieszyńskiej w Cieszynie w dniach 3 XII 2012–18 III 2013 r., „Hereditas Monasteriorum”, 2, 2013, s. 534–539. 4 J. Sztuchlik, J. Picha, Literatura medyczna w zbiorach cieszyńskich lekarzy i farmaceutów w XVIII/XIX w., na podstawie zapisów proweniencyjnych w Bibliotece Leopolda Jana Szersznika w Cieszynie, „Medycyna Nowożytna”, 9, 2002, 1–2, s. 165–176; J. Sztuchlik, A. Rusnok, Wędrówki książek (tekst przygotowany w związku z organizacją wystawy Wędrówki książek: źródła pochodzenia bibliotecznych zbiorów ks. L. J. Szersznika”, 28 IX–31 XII 2002 r.).

Kronika Projektu

439

Ryc. 1. Starodruk z notatką proweniencyjną krakowskich jezuitów podarowany bibliotece Szersznika w 1804 r. przez jego przyrodniego brata Józefa – Tertivs tomvs Conciliorvm omnivm, tam generalivm qvam particvlarivm, qvae iam inde a Synodo Basileensi vsqve ad Co[n]cilium vniuersale Tridentinum habita, nobis hac vice ad excudendum oblata fuerunt..., Coloniae Agrippinae 1551

440

Kronika Projektu

Ryc. 2. Notatka proweniencyjna franciszkanów z Opawy, druk trafił do ich biblioteki w 1780 r. – François Aimé Pouget, Institutiones catholicae in modum catecheseos: in quibus quidquid ad religionis historiam et ecclesiae dogmata, mores, Sacramenta, preces, usus et ceremonias pertinet, totum id brevi compendio ex facris fontibus scripturae et traditionis explanatur, tomus secundus, Venetiis 1742

Ryc. 3. Proweniencja cieszyńskiej rezydencji jezuitów – Ambrogio Calepino, Dictionarivm Ambrosii Calepini itervm nvnc supra omnes hactenus euulgatas accessiones, magno [...] uocum auctario locupletatum et recognitum…, Basileae 1558

Kronika Projektu

441

Ryc. 4. Proweniencja cieszyńskiej rezydencji jezuitów – János Nádasi, Annus hebdomarum coelestium [sive occupationes coelestes], Pragae 1663.

442

Kronika Projektu

Ryc. 5. Starodruk z notatką proweniencyjną nowosądeckich pijarów – Marcus Fabius Quintilianus, Institvtionvm oratoriarvm libri XII, Lvgdvni 1544.

Kronika Projektu

443

habsburskiej. W założonej przez cieszyńskiego jezuitę bibliotece znalazła się również pewna ilość dzieł o proweniencji klasztornej z terenów Rzeczypospolitej. Zapewne niejedno z nich, na co wskazują notatki proweniencyjne, podobnie jak nieliczne polonika, trafiło do Cieszyna za sprawą Józefa Szersznika, przyrodniego brata fundatora biblioteki. W ramach drugiego i trzeciego etapu przeprowadzono kwerendę z autopsji, której przedmiotem były druki z XV–XIX w. z biblioteki Leopolda Jana Szersznika. Łącznie poddano kwerendzie 16 961 woluminów. Znaleziono 140 zapisów proweniencyjnych po 19 skasowanych klasztorach należących do ośmiu zakonów i zgromadzeń zakonnych. Najliczniej reprezentowane są druki pochodzące z cieszyńskiej rezydencji jezuitów, w ramach kwerendy zidentyfikowano 56 zapisów proweniencyjnych poświadczających ten fakt. Kolejną liczną grupę stanowią druki pochodzące z bibliotek klasztornych dominikanów, franciszkanów i jezuitów z Opawy. Na uwagę zasługuje 10 notatek proweniencyjnych pijarów z Nowego Sącza, być może druki będące wcześniej ich własnością trafiły do Cieszyna za sprawą wspomnianego już wcześniej przyrodniego brata założyciela biblioteki, Józefa Szersznika, urzędnika z Galicji (por. tabela 1).

444

Kronika Projektu

Ze s p ó ł X VI

Łukasz Guldon

Archiwum Państwowe w Kielcach

Sprawozdanie z prac w dniach 1 V–30 IX 2013 r.* W okresie sprawozdawczym prace prowadziły Iwona Pogorzelska oraz Anna Rogowska. Z udziału pracach zespołu zrezygnował Hubert Mazur. Iwona Pogorzelska przeprowadziła kwerendę w inwentarzach 27 zespołów archiwalnych, szukając materiałów interesujących w ramach Projektu (zob. tabela 1). Ponadto sporządziła inwentarz ogólny zespołu archiwalnego 21/303/0, Mapy i plany podworskie, w którym wyszczególniła trzy odnalezione jednostki archiwalne dotyczące klasztoru reformatów w Pińczowie (zob. tabela 2). Tabela 1. Zakres i rezultat kwerendy przeprowadzonej przez I. Pogorzelską

Lp. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16

Numer i nazwa zespołu 21/303/0, Mapy i plany podworskie 21/296/0, Archiwum Skórkowskich z Wielkiej Woli 21/297/0, Akta Walchnowskich i Gedefroi z Nizin 21/298/0, Akta Stadnickich i Grabowskich z Osmolic i Iżyc 21/299/0, Akta Olszowskich i Borkowskich z Jaronowic 21/300/0, Akta Linowskich ze Zdanowic i Staniowa 21/1557/0, Akta Odrzywolskich z Odrzywoła 21/1558/0, Akta Brzuchowskich z Sulgostowa 21/1559/0, Akta Wodzickich ze Złotej 21/1560/0, Akta Lanckorońskich z Jagielnicy 21/1561/0, Akta Bonieckich z Żydowa 21/1562/0, Akta Świdzińskich ze Świdna 21/1563/0, Akta Służewskich z Trzebiesławic 21/1564/0, Akta Popielów z Kurozwęk 21/1565/0, Akta Wodzyńskich, dziedziców dóbr Suchy 21/1568/0, Akta Deskurów z Sancygniowa

Zakres czasowy

Liczba j.a.

1862–1912 1504–1878 1626–1883 1779–1871 1782–1921 1773–1864 1695–1801 1721–1729 1727–1883 1761–1816 1776–1907 1777–1824 1794–1828 1799–1944 1824–1893 1857–1943

48 117 35 35 33 30 7 3 9 5 13 8 13 15 4 6

Liczba wytypowanych i zinwentaryzowanych j.a. 3 – – – – – – – – – – – – – – –

Kronika Projektu

445

Lp.

Numer i nazwa zespołu

Zakres czasowy

Liczba j.a.

21/1571/0, Akta Jaskłowskich z Mnichowa 21/1572/0, Akta rodziny Klimontowiczów z dóbr Wigie, powiatu Wiłkomirskiego 21/1573/0, Akta rodziny Kuklińskich ze Zwolenia 21/ 1574/0, Akta Skotnickich ze Skotnik, powiatu sandomierskiego 21/2890/0, Akta Dóbr Druckich-Lubeckich w Bałtowie 21/237/0, Rada Opiekuńcza Zakładów Dobroczynnych powiatu kieleckiego 21/238/0, Rada Opieki Społecznej Guberni Kieleckiej 21/239/0, Rada Opiekuńcza Zakładów Dobroczynnych powiatu olkuskiego 21/240/0, Powiatowa Rada Opieki Społecznej powiatu olkuskiego 21/2169/0, Rada Opiekuńcza Zakładów Dobroczynnych powiatu stopnickiego

1926–1935

Liczba wytypowanych i zinwentaryzowanych j.a. –

1623–1917

–

1780–1917

–

1563–1780

–

1882–1945

–

1829–1870

140

–

1870–1915

738

–

1842–1870

–

1870–1914

–

1839–1869

–

18 19 20 21 23 24 25 26 27

Tabela 2. Jednostki archiwalne dotyczące klasztoru reformatów w Pińczowie przechowywane w Archiwum Państwowym w Kielcach z zespole 21/303/0, Mapy i plany podworskie.

Sygnatura 29

Tytuł polski Plan sytuacyjny klasztoru reformatów w Pińczowie, geometra Pietrzykowski, plan zorientowany, bez legendy Plan sytuacyjny klasztoru reformatów w Pińczowie, parter, geometra Pietrzykowski, plan zorientowany, bez legendy Klasztor Reformatów w Pińczowie, pierwsze piętro, geometra Pietrzykowski, plan zorientowany, bez legendy

Zakres czasowy

Liczba stron

Sygnatury dawne

Uwagi

1866

polski

Plan sytuacyjny klasztoru reformatów w Pińczowie, wym. 350 × 340, wbw., papier

1866

polski

Plan parteru klasztoru reformatów w Pińczowie, wym. 534 × 513, wbw., papier

1866

polski

Plan pierwszego piętra klasztoru reformatów w Pińczowie, wym. 527 × 502, wbw., papier

Anna Rogowska prowadziła prace nad zinwentaryzowaniem i częściową edycją archiwaliów dotyczących kasaty i losów pokasacyjnych opactwa cystersów w Jędrzejowie. W ramach tych prac sporządziła inwentarze szczegółowe 10 j.a.: 1. zesp. 21/1, Rząd Gubernialny Radomski, sygn. 4293, Acta Szczegółowe Komissyi Województwa Krakowskiego tyczące się sprowadzenia dzwonu dla kościoła metropolitalnego do Warszawy z klasztoru w Jędrzejowie, 1837; 2. zesp. 21/1, Rząd Gubernialny Radomski, sygn. 5816, Akta specjalia tyczące się reperacji kościoła i klasztoru Jędrzejowskiego, 1830–1839; 3. zesp. 21/1, Rząd Gubernialny Radomski, sygn. 5817, Akta tyczące się prowadzonej korespondencji urządzenia lazaretu w Jędrzejowie w klasztorze XX. Cystersów, 1831; 4. zesp. 21/1, Rząd Gubernialny Radomski, sygn. 5818, O okupacji dóbr Klasztoru XX Cystersów w Jędrzejowie 1834, 1845–1866;

446

Kronika Projektu

5. zesp. 21/1, Rząd Gubernialny Radomski, sygn. 5819, Acta specjalia Komisji Województwa Krakowskiego tyczące się opustoszałego kościółka św. Ducha w Jędrzejowie, 1818–1819; 6. zesp. 21/1, Rząd Gubernialny Radomski, sygn. 9786, Akta Rządu Gubernialnego Radomskiego tyczące się dzierżawy propinacyi pod Klasztorem Jędrzejowskim na lata 1860/62 i 1863/66, 1859–1866; 7. zesp. 21/1, Rząd Gubernialny Radomski, sygn. 10238, Acta Komissyjne podania folwarku Lasków z attynencją Tarszawa do funduszu supprimowanego opactwa klasztornego XX Cystersów w Jędrzejowie należących w dożywotnią Possessyą dzierżawną JW. IX Drzewieckiego, sporządzone, 1820; 8. zesp. 21/1, Rząd Gubernialny Radomski, sygn. 10239, Acta Komissyjne podania folwarku Zdanowice do funduszu supprimowanego klasztoru XX Cystersów w Jędrzejowie należącego w Possessyą 12 letnią dzierżawną W. Kasprowi Linowskiemu w roku 1820-tym sporządzone w Jędrzejowie, 1820; 9. zesp. 21/17, Dyrekcja Ubezpieczeń w Warszawie, sygn. 234, Ubezpieczenie nieruchomości wykazy i szacunki szczegółowe zabudowań wsi Podklasztorze, 1848–1866; 10. zesp. 21/2, Kontrola Skarbowa przy Sądach Guberni Radomskiej, sygn. 647, 1855–1956 (akta dotyczące spadku po ks. Wilhelmie Ulawskim). W końcowej fazie opracowania znajdują się inwentarze z: 1. zesp. 21/1, Rząd Gubernialny Radomski, sygn. 5820, Odzyskanie propinacji i czynszów z miasta Jędrzejowa niegdyś do Opactwa Jędrzejowskiego a teraz do funduszu ogólnoreligijnego należących; 2. zesp. 21/1, Rząd Gubernialny Radomski, sygn. 9785, Propinacje nad klasztorem. Ponadto A. Rogowska przygotowała do druku cztery szacunki szczegółowe wartości zabudowań pocysterskich na Podklasztorzu w Jędrzejowie sporządzone w 1848 r. dla Dyrekcji Ubezpieczeń w Warszawie (zesp. 21/17, sygn. 234)1, a także edycję źródłową Schyłek jędrzejowskiego opactwa cystersów w świetle dokumentów dotyczących ostatniego miejscowego cystersa, o. Wojciecha Wilhelma Ulawskiego (ukaże się w „Hereditas Monasteriorum”). 1 A. Rogowska, Zabudowania klasztoru cystersów w Jędrzejowie w świetle szacunków szczegółowych Dyrekcji Ubezpieczeń w Warszawie, „Hereditas Monasteriorum”, 3, 2013, s. XXX.

Kronika Projektu

447

Ze s p ó ł X VII

Anna Gadomska

Archiwum Państwowe w Radomiu

Sprawozdanie z prac zespołu w dniach 1 V–31 X 2013 r.* W okresie sprawozdawczym sporządzono sumariusze z 24 j.a. z zespołu Zarząd Rolnictwa i Dóbr Państwowych Guberni Radomskiej, Kieleckiej, Lubelskiej i Siedleckiej, Sukcesje, dotyczące skasowanych w 1819 r. klasztorów. Ich druk jest planowany w przyszłości. Sumariusze sporządzone przez Annę Gadomską: 1. sygn. 1225, Akta tyczące się Okupacji Klasztoru i Opactwa XX Benedyktynów Sieciechowskich, kk. 226; 2. sygn. 1391, Okupacja funduszów XX Cystersów w Sulejowie, kk. 42; 3. sygn. 3157, Akta szczegółowe Rządu Gubernialnego Krakowskiego tyczące się Zajęcia Klasztoru Jędrzejów, kk. 374; 4. sygn. 5532, Akt przyjęcia pod zarząd skarbu majątku należącego do klasztoru Księży Reformatów we wsi Biskupice przy mieście Pilicy znajdującego się, kk. 17; 5. sygn. 6007, Spis tabelaryczny majątku duchownego należącego do klasztoru XX Franciszkanów w mieście Chęcinach powiatu kieleckiego, ss. 32; 6. sygn. 9909, Protokół objaśniający o spisie tabelarycznym majątku duchownego do klasztoru Ś-a Anna Księży Franciszkanów w Smardzewicach należącego, kk. 55; 7. sygn. 10750, Zajęcia klasztoru XX Bernardynów w Wielkiej Woli, kk. 49; 8. sygn. 11080, Akt przyjęcia w zarząd skarbu i królestwa majątku należącego do zniesionego klasztoru XX Franciszkanów w mieście Zawichoście, gub. radomska, pow. sandomierski, kk. 69; 9. sygn. 12320, Akta komisyjne podania dóbr Głodno dawniej do klasztoru Świętego Krzyża należących w dwunastoletnią dzierżawę Wielmożnemu Badeniemu dzierżawcy sporządzone, kk. 106; 10. sygn. 13913, [Akta] Zajęcia [i] opisu oszacowania majątku tak ruchomego jako też i nieruchomego należącego do zwiniętego klasztoru XX Franciszkanów w Górecku Kościelnym, obecnie pod zarząd [i zawiadywanie] skarbu Królestwa przeszłego. Egzemplarz I, kk. 123; 11. sygn. 13915, Dowody zebrane dodatkowo na gruncie, a dotyczące majątku jako po zwiniętym klasztorze XX Franciszkanów w Górecku pozostał i obecnie pod zarząd i administrację skarbu Królestwa zajęty został w r. 1865, kk. 82; * Praca naukowa finansowana w ramach programu Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego pod nazwą „Narodowy Program Rozwoju Humanistyki” w latach 2012–2016. Scientific work financed by the Ministry of Science and Higher Education under the name of the “National Programme for the Development of Humanities” in the years 2012–2016.

448

Kronika Projektu

12. sygn. 14312, Akt szczegółowego opisania funduszów klasztoru księży Bernardynów w Krześlinie pod zarząd Skarbu Królestwa zajętych, kk. 32; 13. sygn. 14469, Dowody dotyczące zajęcia pod zarząd władzy skarbowej majątku do klasztoru XX Kapucynów w Lublinie należącego od lit. B do lit. N, ss. 96; 14. sygn. 15717, Inwentarz kościoła i klasztoru XX Dominikanów Zofiborskich, kk. 11; 15. sygn. 16619, Gmachów po zgromadzeniu XX Cystersów i opacie w mieście Jędrzejowie gub. krakowskiej, t. II [błędna numeracja kart]; 16. sygn. 19052, Operat zajęcia pod Zarząd Władzy Skarbowej Królestwa majątku do klasztoru X.X. Kapucynów w Lublinie, kk. 46. Sumariusze sporządzone przez Annę Jaroszek: 1. sygn.602, Akta kommisyjne podania Dóbr Stara i Nowa Huta do supprymowanego Instytutu XX Benedyktynów Ś-Krzyskich należących w possesją 12 letnia W-mu Ludwikowi Rzeczyckiemu dnia 12 lipca [1]821 r. sporządzone, ss. 86; 2. sygn. 5045, Akta tyczące się etatów z dóbr poklasztornych, kk. 68; 3. sygn. 9411, Zajęcia klasztoru XX Reformatów w Rytwianach, kk. 48; 4. sygn. 10962, Zajęcia majątku klasztornego KK Dominikanów w Wysokiem Kole, kk. 69; 5. sygn. 12180, Poszyt dowodów dotyczących zajęcia zniesionego po X.X. Franciszkanach w Nowym Mieście Korczynie klasztoru za zawiadywanie skarbu Królestwa, kk. 90; 6. sygn. 12768, Inwentarz klasztoru janowskiego Litewsk. XX Dominikanów prowincji i folwarku Wierzchlesie ze wszelkimi do nich należytościami, ss. 73; 7. sygn. 15579, Szczegółowego opisania funduszów zamkniętego klasztoru księży Karmelitów w Woli Gułowskiej pod zarząd skarbu Królestwa zajętych. Egzemplarz 2-gi, kk. 92; 8. sygn. 17070, Majątków i funduszów XX Benedyktynów Św - krzyskich na Łysej Górze, kk. 19.